Yom HaShoa Through the Eyes of Children Nancy Dubin, mezzo-soprano Joyce Rosenzweig, piano Ivan Barenboim, clarinet, recorder November 26, 2014

Transcription

1 Yom HaShoa Through the Eyes of Children Nancy Dubin, mezzo-soprano Joyce Rosenzweig, piano Ivan Barenboim, clarinet, recorder November 26, 2014 Ani Ma'amin Yugnt Himen! Featuring the Incomparable Dubinators: Noa Dubin and Ari Dubin Moishelach, Shloimelach Yisrolik Folk Text: S Kaczerginski Music: Bayse Rubin Text: Josef Papernikoff Music: Israel Alter Text: Leyb Rozenthal Music: Mishka Veksler We Are Here: Songs of the Holocaust Education Department of the Workman's Circle, 1983 New York We are Here Octavo We Are Here Yeder Ruft Mikh Zhamele Lyricist: Unknown, Lublin 1945 Music: Bernardo Feuer We Are Here Siete Dias Enserados Birdsong Featuring Laura Breznick, Emma Goldin, Lauren Levy Shtil Di Nakht Bar Mitzve Yidn Zingen: Ani Mamin Ani Ma'amin! Eil Male Rachamin (Shoah) Featuring Cantor Faith Steinsnyder on piano Kaddish In Memory of the Six Million Featuring Kenneth Feibush, Jennifer Rueben, Lindsay Schoenberger, Jordan Shaner David Haim Text: Unknown, Terezín Music: Charles Davidson Text: Hirsh Glik Music: Unknown Text: Unknown Music: Frederick Piket Text: H Leivik Music: Lazar Weiner Folk Text: Mishkan T'filah Music: Faith Steinsnyder Lazar Weiner Manuscript I Never Saw Another Butterfly Ashbourne Music Publications, 1971 We Are Here Language of Faith Schocken Books, 1967 New York 14 Songs by Lazar Weiner Transcontinental, 1980 New York We Are Here Manuscript from composer Octavo Cantors Assembly, 1971 New York Ose Shalom Sergio Natra Sacred Service (Avodath Hakodesh) Israel Music Institute, 1978, Tel Aviv! Music is included - Please feel free to sing along

2 On this night we remember a fifth child This is a child of the Shoah, who did not survive to ask. Therefore we have to ask for that child - why? We are like the simple child. We have no answer. We answer that child's question with silence. In silence, we remember that dark time. In silence, we remember that Jews preserved their image of God in that struggle for life. 1 יוגנט-הימן אונדזער ליד איז פול מיט טרויער, דרייסט איז אונדזער מונטער גאַנג; כאַ טש דער שונא וואַכט בײַם טויער, שטורעמט יונגט מיט געזאַנג! יונג איז יעדער, יעדער, יעדער ווער עס וויל נאָר, יאָרן האָבן קיין באַטײַט! אַלטע קענען, קענען, קענען אויך זײַן קינדער פון א נײַער, פרײַער צײַט! Youth Hymn Our song is filled with grieving, Bold our step, we march along. Though the foe the gateway's watching. Youth comes storming with their song: Young are they, are they, are they, whose age won't bind them, Years don't really mean a thing! Grown-ups also, also, also can be children In a newer, freer, spring! translation: Roslyn Bresnick-Perry 1 From Mishkan Tefilah

3 Moishelach, Shloimelach משה'לעך, שלמה'לעך אונטער די פּוילישע גרינינקע ביימעלעך שפּילן זיך מער ניט קיין משה'לך, שלמה'לך, שפּילן זיך מער נישט קיין שרה'לך, לאה'לך, ניט אויף קיין גרעזעלך; ניט שנייעלאך. Under Poland's green trees Little Moishes and Shloymehs no longer play, No little Sarahs and Leahs play, On the grass, or in the snow. ס'הילכן שוין מער נישט קיין יידישע שטימעלעך. פֿון די קונדסימלך, מאָטעלעך, שימעלעך, מיט די צעקרעלטע, צעדרא פּעטע צורה'לך פֿונעם וווּנדערים וואונדיירים און גבורהלעך. No more Jewish voices can be heard. From the little Moteles and Shimeles, With their mischievous, scratched up little bodies, That demonstrate wonder and strength. ס'טרויערן אַצינד די פּוילישע ביימעלעך, טויט זענען יידישע היימען און היימעלעך. טויט זענען געסעלעך, חרוב - די הייזעלעך, וווּ עס פ אַרשטעקן זיך קינדער, ווי מייזעלעך. The Polish trees are grieving now, Each Jewish home is dead. Each Jewish street is destroyed, In the houses, children hide like mice. יידישע קינדער מיט גרויסע אייגעלאַך, שווארצע, אזוי ווי מיט חושך פ אַרצויגענע, אייגעלאַך פֿולע מיט פּחד פ אַרלא פֿענע, אונטע דעם אומגליק דעם "ברוינעם", געטרא פֿענע. Jewish children with huge eyes eyes, So black, as if covered in darkness, Eyes filled with fear and terror, With the misfortune of being discovered by the "Brownshirts". (Nazis) Under... אונטר די... translation: Joyce Rosenzweig Helena Schanzerova. Born in Prague November 3, 1933, deported to Terezín July 30, www. slideshare.net

4 ישׂראליק נו קויפֿט זשע פּאַפּיראָסן, נו קויפֿט זשע סאַכאַרין! געוואָרן איז הײַנט סחורה ביליק ווערט: אַ לעבן פֿאַר אַ גראָשן, אַ פּרוטה, אַ פֿאַרדינסט פֿון געטאָ הענדלער האָט איר דאָך געהערט. כ'הייס ישׂראליק, כ'בין אַ קינד פֿון געטאָ. כ'הייס ישׂראליק, אַ הפֿקרדיקער יונג. כאָטש פֿאַרבליבן גאָלע נעטאָ, דערלאַנג איך אַלץ נאָך אַ סווישטשע און אַ זונג! אַ מאַנטל אָן אַ קראַגן, תּחתּונים פֿון אַ זאַק, קאַלאָשן האָב איך ס'פֿעלן נאָר די שיך. און ווער עס וועט נאָר וואַגן צו לאַכן, אוי, אַ סך דעם וועל איך נאָך ווײַזן ווער בין איך! כ'הייס ישׂראליק, כ'בין אַ קינד פֿון געטאָ... ניט מיינט מיך האָט געבאָרן די הפֿקרדיקע גאַס, בײַ טאַטע מאַמע אויך געווען אַ קינד. כ'האָב ביידע אָנגעוואָרן, ניט מיינט עס איז אַ שפּאַס! כ'בין געבליבן, ווי אין פֿעלד דער ווינט. כ'הייס ישׂראליק, נאָר ווען קיינער זעט ניט, וויש איך שטיל פֿון אויג אַראָפּ אַ טרער. נאָר פֿון מײַן טרויער בעסער אַז מען רעדט ניט, צו וואָס דערמאָנען און מאַכן ס'האַרץ זיך שווער? דערלאַנג איך אַלץ נאָך אַ סווישטשע און אַ זונג! Yisrolik So come and buy some cigarettes, Some candies and some cake! These goods were never cheaper than today. My like is worth a penny That's all I ever make This ghetto here is where I earn my pay I'm called Yisrolik. Kid from the ghetto; I'm called Yisrolik, Tough and I am strong Though I'm left here in this ghetto -- I can give give you a whistle and a song! A coat without a collar. A shirt made from a sack; I have galoshes - but I'm out of shoes. Whoever starts complaining Whoever starts so laugh - Just be careful - I'll show you who I am! I'm called Yisrolik... Don't think that I was born here, This miserable street I had my mother and my father too. But now I have no family. Don't think it is a choice, Wandering 'round like wind and gypsies do. I'm called Yisrolik When no one is looking. Secretly I wipe away a tear. I've had troubles - Let's not talk about it. Why remember, It makes me feel so sad. Though I'm left here in this ghetto -- I can give give you a whistle and a song! translation: Robert Abelson

5 יעדער רופֿט מיך זשאַמעלע יעדער רופֿט מיך זשאַמעלע. אײַ, װי מיר איז שװער! כ'האָב געהאַט אַ מאַמעלע, כ'האָב זי שױן נישט מער. כ'האָב געהאַט אַ טאַטעלע, האָט ער מיך געהיט, איצט בין איך אַ שמאַטעלע װײַל איך בין אַ יי ד. כ'האָב געהאַט אַ שװעסטערל, איז זי מער נישטאָ. אײַ װוּ ביסטו אסתּרל, אין דער שװערער שעה? ערגעץ בײַ אַ בױמעלע, ערגעץ ביי אַ פּלױט ליגט מײַן ברודער שלומהלע, פֿון אַ דײַטש געטױט. כ'האָב געהאַט אַ הײמעלע, איצטער איז מיר שלעכט. כ'בין װי אַ בעל חײמעלע װאָס דער תּלין שעכט. אַך, דו גאָט אין הימל, קוק אױף דער ערד אַרא פּ. זע נאָר װי דײַן בלימל, שנײַדט דער תּלין א פּ. איצט בין איך אַ שמאַטעלע װײַל איך בין אַ יי ד. They Call Me Zhamele They all call me Zhamele. Oh, it's hard for me! I once had a mother, She's no longer here. I once had a father, He protected me, Now I'm just a little rag Because I am a Jew. I once had a sister, She is here no more. Where are you, my Esther, In this difficult hour? Somewhere near a little tree, Somewhere near a gate Lies my brother Shloymele, Murdered by the Germans. I once had a little home, Now I feel despair. I'm like an animal Slaughtered without care. Oh, God in Heaven, Look down to the earth below. See yow your little flowers die, Have been chopped down. Now I'm just a little rag Because I am a Jew. translation: Roslyn Bresnick-Perry Yehuda Bacon. Memories from Auschwitz (Figure and Wire Fences) completed while in Czechoslovakia, FSU Holocaust Institute for Educators.

6 Petr Holzbauer born in Prague January 29, 1932, deported to Terezín December 22, Siete Dias Enserrados Siete dias enserrados en vagones de behemas. Una veza los tres dias mos quitavana airerar. Madre mia, mi querida, ya touvites el zechout de mouerrirte en tous tieras y no passates par el olouk. Padre mio, mi querido, quien te lo iva dezir qui vinieras con ermano al crematorio de Auchvits! Padre y madre, ermanos y ermanikas, saliendo todos redjadjis a el Patron de el mundo que embie saloud ami, que me quite de estos campos para vos etchar Kadish. Seven Days Locked Up Seven days locked up in boxcars for animals. Once every three days they would take us out for air. My dearest mother, you were fortunate in dying in your country and not passing through the chimney. My dearest father, who would have told you that you would come with your brother to the crematorium of Auschwitz! Father and mother, brothers and sisters, may you all be supplicants to the Master of the world to grant me health, and remove me from these camps to recite for you the Kaddish. translation: Isaac Jack Levy

7 Yehuda Bacon. The Escape Theresenstadt. FSU Holocaust Institute for Educators. שטיל די נאכט איז אױסגעשטערנט שטיל די נאכט איז אױסגעשטערנט. און דער פֿראָסט האַט שטאַרק געברענט. צו געדענקסטו װי איך האָב דיך געלערנט האַלטן אַ שפײַער אין די הענט? אַ מױד, אַ פעלצל און אַ בערעט, און האַלט אין האַנט פֿעסט אַ נאַגאַן. אַ מױד מיט אַ סאַמעטענעם פנים היט א פּ דעם שונאס קאַראַװאַן. געצילט, געשאָסן און געטרא פֿן. האָט איר קלײנינקער פיסטױל, אַן אױטאָ אַ פֿולינקע מיט װא פֿן פ אַרהאַלטן האָט זי מיט אײן קױל. פ אַר טאָג פֿון װאַלד אַרױסגעקראָכן, מיט שנײ גירלאַנדן אױף די האָר. געמוטיקט פֿון קלײנינקן ניצחון פ אַר אונדזער נײַעם פֿרײַען דור. The Night is Still and Full of Stars The night is still and full of Stars. And the frost burned bitterly. Do you remember how I taught you To hold a revolver in your hand? A girl, a sheepskin, and a beret, In her hands she grips a gun. A girl with a face as smooth as velvet Keeps watch of the enemy s caravan. An aim, a shot, right on the target. Her small pistol had reached its mark, An auto filled high with ammunition Her shot had stopped it with one try. At dawn she crept out of the forest, With snowy garlands in her hair. Encouraged by her little victory For our new, free generation. translation: Roslyn Bresnick-Perry

8 בר-מיצבה איך בעט אז דער טאטע און די מאמע שוין ארונטער פון הימל און זען אז איר זון ווערט בר-מיצבה הײַנט. און זאָלן זיי וויסן אַז מײַן שוועסטער און איך זײַנען געבליבן גוטע ייידן די גאַנצע יאָרן, און מיר ווערן אימער אזוי בלײַבן. Bar Mitzve I pray that my father and my mother Are looking down from heaven And see that their son is becoming a bar mitzvah today. And should see that my sister and I Have remained good Jews All these years, And we will always like that remain. translation: Joyce Rosenzweig Instillation images of Traces of Life: The World of the Children. Photography by Ardon BarHama, courtesy Pau Gallery

9 יידן זינגען: אני מאמין יידן זינגען אין די בונקערס: אני מאמין בביאת המשיח, אף על פי אף על פי שהתמהמה אני מאמין ער וועט קומען סײַ פון דארטן, סײַ פון הי. יידן זינגען אין א לאגער:אני מאמין אני מאמין, אני מאמין אף על פי, און אפילו, אז ער זאמט זיך - אני מאמין, אני מאמין, ווי א מאמין, א די פי. לאמיר זינגען איצטער אלע: אני מאמין. אויב מיר זינגען עס ניט- זינגט זיך עס סיי ווי; סיי אין אוונט, סיי באגינען - אני מאמין. אף על פי שהתמהמה - אף על פי. ער וועט קומען, ער מוז קומען- אני מאמין פרעגט ניט קיינער, פרעגט ניט קיינעם ווען און ווי. יידן זינגען: אני מאמין, אני מאמין, אט-אָ קומט ער, אט-אָ איז ער שוין דא הי. Jews Are Singing: I Believe Jews are singing in the bunkers: I believe In the coming of the Messiah. Even though Even though he lingers I believe He will come, from far away or nearby. Jews are singing in the camp: I believe I believe, I believe. Even though, Even though he lingers - I believe, I believe, like a believer, like a D.P. (Displaced Person) Let's all sing together: I believe. If we do not sing - it sings within us; In the evening, in the morning - I believe. Even though he lingers - even though. He will come, he must come - I believe Ask no one when and how. Jews are singing: I believe, I believe, He is coming, he is here, he's already here. Ani Ma'amin אני מאמין. אני מאמין. אני מאמין. באמונה שלמה. בביאת המשיח, אני מאמין. ואף על פי שיתמהמה. עם כל זה, אני מאמין. I believe. I believe. I believe. Truly, completely. The Messiah will come, I believe. Even though he lingers. With all that, I believe.

10 א ל מ ל א ר ח מ ים א ל מ ל א ר ח מ ים, שׁוֹכ ן בּ מּ רוֹמ ים. ה מ צ א מ נוּח ה נ כוֹנ ה תּ ח ת כּ נ פ י ה שּ כ ינ ה, בּ מ ע לוֹת ק דוֹשׁ ים וּט הוֹר ים, כּ זוֹה ר ה ר ק יע מ ז ה יר ים, א ת נ שׁ מוֹת שׁ ישׁ ה- מ ל יוֹן אַח ינוּ ו אַח יוֹת ינוּ שׁ נּ ה ר גוּ ע ל ק דּוּשׁ ה שּׁ ם. בּ ע ל ה ר ח מ ים י ס תּ יר ם בּ ס ת ר כּ נ פ יו ל עוֹל מ ים, ו י צ רוֹר בּ צ רוֹר ה ח יּ ים א ת נ שׁ מ ת ם. י י הוּא נ ח ל ת ם, ו י נוּחוּ בּ שׁ לוֹם ע ל מ שׁ כּ ב ם. ו נ אמ ר, אָמ ן. God Full of Compassion God full of compassion, who dwells on high. Provide a sure rest under the wings of Your divine presence, within the range of the holy, pure, and glorious, whose shining resemble the sky's, to the souls of the six million brothers and sisters who were murdered for the sanctification of Your name. The Master of Mercy will protect them forever from beneath the shadow of His wings, and bind their souls among the bonds of the living. God is their Heritage, And let us say, amen. Maria Friedemanova. Born April 19, 1933 deported to Terezín August 3,

11 Kaddish In Memory of the Six Million Alfred Weisskoff. Born January 24, 1932 in Prague deported to Terezín December 22, י ת גּ דּ ל ו י ת ק דּ שׁ Massada שׁ מ הּ ר בּ א. Baghdad בּ ע ל מ א דּ י ב ר א כ ר עוּת הּ, Metz ו י מ ל י ך מ ל כוּת הּ, Hebron בּ ח יּ יכוֹן וּב יוֹמ יכוֹן Mayence וּב ח יּ י ד כ ל בּ ית י שׂ ר א ל, York בּ ע ג ל א וּב ז מ ן ק ר יב Jerusalem ו א מ רוּ: אָמ ן. י ה א שׁ מ הּ ר בּ א מ ב ר ך ל ע ל ם וּל ע ל מ י ע ל מ יּ א. י ת בּ ר ך ו י שׁ תּ בּ ח Kishinev ו י ת פּ אַר ו י ת רוֹמ ם ו י ת נ שּׂ א Auschwitz ו י ת ה דּ ר ו י ת ע לּ ה ו י ת ה לּ ל Dachau שׁ מ הּ דּ ק ד שׁ א בּ ר י ך הוּא, Buchenvald ל ע לּ א מ ן כּ ל בּ ר כ ת א ו שׁ יר ת א Maalot תּ שׁ בּ ח ת א ו נ ח מ ת א, Kfar Etzion דּ א מ יר ן בּ ע ל מ א, Treblinka ו א מ רוּ: Warsaw אָמ ן. י ה א שׁ ל מ א ר בּ א מ ן שׁ מ יּ א, ו ח יּ ים ע ל ינוּ ו ע ל כּ ל י שׂ ר א ל, ו א מ רוּ אָמ ן. Babi Yar ע שׂ ה שׁ לוֹם בּ מ רוֹמ יו, הוּא י ע שׂ ה שׁ לוֹם ע ל ינוּ, ו ע ל כּ ל י שׂ ר א ל, ו א מ רוּ: אָמ ן י ת גּ דּ ל ו י ת ק דּ שׁ שׁ מ הּ ר בּ א.

12 Thank You Joyce Rosenzweig: We have spent hours in both the downtown and uptown campuses combing through music, making agonizing cuts, the hours (okay, the days) learning Yiddish, and interpreting this music. You even indulged the kids. I don't know how I could have done this without you. You worked hard for this day! Thank you. Cantor Benjie Schiller: We don't just learn music when we're together, I feel like I just learn. Thank you for your patience and your guidance. Cantor Faith Steinsnyder: Your input is always spot on. You respond with such patience as I stop you in your tracks to ask questions, request the perfect musical suggestions, send you s, or just vent about how emotional this is for me. No one has ever composed music for me to sing. I am overwhelmed by your generosity. Thank you. Jeffrie Allen: You have tricked, bullied, and yoga-ed my voice into an instrument I can finally start to rely on regularly. If I sound good today we can all collectively blame you, if I don't it is just because I wasn't listening. Thank you. Cantor Robert Ableson: Once again, working with you has changed the singer I am and helped me present the text with integrity. Thank you. David Deschamps: You don't just accompany, you teach me how to mold music so that I can convey its message. I value the time we spend together, and I so appreciate the hard work you did in preparing me for this day. Thank you. Harriet Lewis, Elio Cruz, Nano Estevez, Miguel Bisono, Edwin Rolon, Jose Morales and Viviano Pena: I know that when I let you all know what I need I don't have to think about it again. Because of your hard work and dedication, I am able to come in and be creative; if you weren't here, I never could. And you are really nice about it. Thank you. Andy Estavez: You transform my art projects into professional work. You are a magician and we are lucky to have you! Thank you. Robert Cheatham, Andrew Fort, Jacqueline Roman, and Carl Taylor: I feel safe in this building because I know you are taking care of us. We rely on your sound judgment and even tempers. You're impressive. Thank you. Ivan Barenboim: You are a consummate performer. You have added texture and meaning with your music. Thank you. Kenneth Feibush, Jennifer Rueben, Lindsay Schoenberger, and Jordan Shaner: I knew that when I asked you to sing particularly difficult music, you would be willing and immensely capable. Of course I was right. Thank you. Laura Breznick, Emma Goldin, and Lauren Levy: I love being part of our group of women! Your calming presence gives me the confidence I need. When we sing together I feel your love. Thank you. Laura Breznick, Kenneth Feibush, Emma Goldin, Vladimir Lapin, Lauren Levy, Jay O'Brien: I couldn't have asked for a more supportive, loving class! The theme songs help. The food might be helping more. You have created a safe environment where I can test new ideas and grow. I really couldn't have done it without you! Thank you. Halina Birenbaum, Sophie Weisz Miklos, and the Nadel family: You haven taken time out of your days, you have written words of courage and hope, and your willingness to walk courageously through your darkest days with me and for me have been among the greatest gifts I have been given. Thank you. The Incredible Dubinators: Shira, Liron, Noa, and Ari, you have listened to more repetitive Jewish music in these last years than most Jews hear in a lifetime! When I ask, you rise to the occasion. You guys soooo rock. I promise to learn your names soon. I love you more than the moon and the stars. Anne and Harold Hoffman: I don't often get an opportunity to tell you publicly how grateful I am that you are my parents. I'm also grateful that you still pick up the phone when I call even though it's probably just to complain about how emotional this topic is. Thank you for continually reminding me that I have a sense of humor even when I'm losing my sense of perspective. And for reminding me to do other stuff, like eat and sleep. I love you. The Good Rabbi Doctor Andy Dubin: You are my favorite husband. It's nice that you never get to bed at a reasonable time, either. No one else understands the minutiae of my life as you do. The little things you do, like filling up hot water bottles, and finding the things that I'm looking for that are right in front of my face, are actually the big things that matter. The big things you do (cooking dinner, washing dishes, cleaning the house) are the fabric that is holding my life and the kids' lives together - they're beyond big - they're essential. You tell me you love me by your actions and I believe it. I love you too.