Administrata Publike dhe implementimi i Shërbimit Civil në funksion të saj UNIVERSITETI ALEKSANDER MOISIU DURRES

Transcription

1 UNIVERSITETI ALEKSANDER MOISIU DURRES FAKULTETI I SHKENCAVE POLITIKE JURIDIKE MASTER SHKENCOR NË ADMINISTRIM PUBLIK TEZË: ADMINISTRATA PUBLIKE DHE IMPLEMENTIMI I SHËRBIMIN CIVIL NË FUNKSION TË SAJ. DIPLOMANTE ORELA GJATA DREJTUESE SHKENCORE Doc.Cand BRUNELA KULLOLLI Page 1

2 ABSTRAKT Në këtë punim është kryer një studim i thelluar i legjislacionit për Nëpunësin Civil, ligj i rregullon marëdhëniet e punës për punonjësit që gëzojnë Statusin e Nëpunësit Civil. Ky punim ka vlerë në aspektin teorik dhe praktik pasi jep kontributin e tij të drejtëpërdrejtë jo vetëm në evidentimin e rolit të Komisionit të Shërbimit Civil por shërben dhe si një përmbledhje e shkurtër e kuadrit ligjor i cili rregullon marëdhëniet e punës së Administratës Publike. Jam munduar të kryej një studim të thelluar të legjislacionit sa i përket proçedurës së dhënies së masave disiplinore të cilat janë një mjet në duart e punëdhënësit për të adminsitruar në mënyrën më të mirë të mundëshmë burimet e organizatës së tij, duke e orjentuar atë drejt realizimit të objektivave. Për masat disiplinore që me kalimin e viteve kanë evoluar në përmbajtje dhe në proçedurë, duke u bërë kështu një kundërpeshë e të drejtave të fituara nga nëpunësit civilë ose roje të standarteve të cilat punëdhënësi pret të zbatohen nga nëpunësit civil. Gjithashtu dhe një pasqyrë të shkurtër të ligjit të ri për Nëpunësit Civil i cili është votuar në Korrik 2013 nga parlamenti dhe hyn në fuqi pas botimit në Fletoren Zyrtare. Ligjj i cili synon të ofrojë një regjim homogjen juridik për të gjithë pozicionet, i cili ka si qëllim forcimin e DAP-it si njësia qëndrore e politikave dhe menaxhmit duke forcuar rolin mbikqyrës të tij dhe të bëjë diferencimin nga KSHC. Ligji i ri ka si synim dhe forcimin e rritjen e kopetencave të KSHC duke i siguruar atij instrumentët e duhur ligjor për vënien në zbatim dhe ekzekutimin e vendimeve të tij. Risi e këtij ligji është dhe krijimi i Trupës së Drejtuesve të Lartë të Shërbimit Civil përzgjedhja e të cilëve do të behet e hapur vetëm për nëpunësit civilë ku rekrutimi i kësaj trupe do të kryhet nëpërmjet një konkursi Kombëtar, përpara një Komisioni Kombëtar të përbërë nga individë me reputacion cili Page 2

3 ABSTRACT In this paper, a detailed study about the legislation for civil servants was performed. This law regulates the work relations of the employees who have the civil servant status. This thesis has a theoretical and practical value because it contributes not only for the identification of the role of the Civil Service Commission, but it also gives a little summary of the legal framework, which regulates relations of the public administration work. I tried to do a detailed study of the legislation in terms of the procedure of issuing disciplinary measures, which are a tool in the employers's hands and which serves to administer in the best way the organization's sources, orienting it towards achieving the objectives. The new law aims to offer an homogeneous legal regime for all positions, which aims to strengthen the For the disciplinary measures, which had evolved in terms of content and order, becoming so a counterweigh for the acquired rights from the civil employees or "guards" of standards that the employer expect from the employee to apply. It's also a short illustration of the new law on civil servants who was voted by the parliament in 2013 and becomes effective upon publication in the Official Journal. DAP as central unit policy and management in strengthening its supervisory role and to differentiate from the Civil Service Commission by providing the appropriate legal instruments for the implementation and the execution of its enforcement. The innovation of this law is also the creation of the Civil Service Senior Management troop, whose selection will be open only to civil servants. The recruitment of this body will be carried out through a national competition, in front of a national commission composed of individuals with an important reputation. Page 3

4 MIRNJOHJE DHE FALENDERIM Mirënjohja dhe falenderimi im për perfundimin e studimeve master shkon për të gjithë stafin akademik që me përkushtim arritën të transmetojnë tek ne dijet dhe eksperiencën e tyre. Një falenderim i veçantë i takon drejtueses shkencore të kësaj teze Doc.Cand.Brunela Kullolli dhe Përgjegjëses së Departamentit të Administrimit Publik Doc.Cand Gentina Kraja. Gjithashtu një falenderim dhe për familjen time e cila më mbështet në çdo iniciativë që unë marr. Ju faleminderit Page 4

5 TABELA E PËRMBAJTJE Abstrakt...f 2 Mirënjohje dhe falenderim...f 4 Tabela e Përmbajtjes...f 5 Lista e Shkurtesave...f 7 Përmbjedhje Hyrëse...f 9 Qëllimi... f 13 Objektivat...f 14 Hipotezat...f 15 Metodologjia e përdorur për studimin...f 16 Kreu I Ç farë është Administrata Publike, parimet themelore, rregullimi i mardhënieve të punës 1.1 Administrata Publike në Republikën e Shqipërisë...f Veprimtaria administrative dhe përgjegjësia e administratës në ushtrimin e saj...f 18 Page 5

6 1.3 Parimet mbi të cilat duhet të funksionojë Administrata Publike... f Si rregullohen marëdhëniet e punës... f 19 Kreu II Ligji për Statusin e Nëpunësit Civil si një prëj ligjeve bazë për nëpunësit civilë që gëzojnë këtë status. 2.1 Si Lindi Shërbimi Civil...f Ç farë është shërbimi civil, si fitohet statusi...f Institucionet që i nënshtrohen ligjit për Nëpunësin Civil...f Rektutimi, rregullimi ligjor...f 24 Kreu III Masat Disiplinore dhe përfundimi i marëdhënieve të punës së Nëpunësit Civil. 3.1 Kuadri ligjor që rregullon marrjen e masave disiplinore për Nëpunësit Civil...f Krahasim mes legjislacionit për Shërbimin Civil me legjislacionin sipas Kodit të Punës...f Llojet e masave disiplinore dhe rastet që të çojnë në marjen e tyre...f Proçedura që ndiqet dhe aktet që hartohen për marrjen e një mase disiplinore... f 34 Page 6

7 3.5 E drejta për tu ankuar...f 34 Kreu IV Ç farë është Komisioni i Shërbimit Civil, a janë të detyrueshme për tu zbatuar vendimet e tij 4.1 Komisioni i Shërbimit Civil... f E Drejta e nëpunësit civil për tu ankuar në K.Sh.Civil...f A janë të detyrueshme për tu zbatuar vendimet e Komisionit për anikimet e paraqitura...f 38 Kreu V Departamenti i Administratës Publike 5.1 Departamenti i Administratës Publike...f Roli i Departamentit të Administratës Publike në shqyrtimin e masave disiplinore... f Krijimi i ITAP Institutit të Trajnimit të Administratës Publike dhe objektivat e tij... f.42 Kreu VI Ligji i ri Për Nëpunësin Civil risitë që ai sjell, a e forcon ai pozitën e nëpunësit civil... f 44 Page 7

8 Kreu VII PËRFUNDIME DHE REKOMANDIME PËRMBYLLËSE Bibliografi Shkurtesat e përdorura: SHC Shërbimi Civil AP Administratë Publike DAP Departamenti i Administratës Publike ITAP Instituti i Trajnimit të Administratës Publike KPA Kodi Proçedurës Administrative KP Kodi i Punës K.Pr.C Kodi Proçedurës Civile VKM Vendim i Këshillit të Ministrave ASPA Shkolla Shqiptare e Administratës Publike LSHC Ligji për Shërbimin Civil SIMBNJ Sistemi Informatik i Menaxhimit të Burimeve Njerëzore Page 8

9 HYRJE: Një administratë profesionale e mbështetur në meritat dhe e paanëshme, e aftë të oftojë shërbime cilësore dhe transparente ndaj publikut duke përballuar sfidat gjithëpërfshirëse të integrimit të vëndit është vizioni i së ardhmes. Qytetarët presin që adminsitarta e tyre publike të punojë në interes të publikut, të jetë e sjellëshme dhe efikase në sigurimin e shërbimeve publike, të jetë më pak burokratike dhe të zbatojë standartet ligjore, të punësojë nëpunës civilë të besueshëm dhe profesionistë të cilët nuk presin shpërblime të veçanta për punën që do të kryejnë. Administrata Publike zë një vend kryesor në sistemin e mekanizmit shtetëror, është tërësia e organeve që ushtrojnë vullnetin shtetëror. Ajo përfshin tërësinë e të gjitha organeve që ushtrojnë vullnetin e shtetit në mënyrë të drejtëpërdrejtë, pra tërësia e të gjithë organeve që ose ofrojnë shërbime të drejtëpërdrejta ose rregullojnë marëdhënie të rëndësishme që prekin interesat e përditëshme të qytetarëve. Administrata duhet të funksionojë dhe të organizohet në bazë të parimeve kryesore kushtetuese si kushtetutshmëria, ligjshmëria, drejtësia paanësia në marrjen e vendimeve, efikasiteti, deburokratizimi etj. Duhet të veprojë në mbështetje të Kodit të Proçedurave Administrative dhe ligjeve të posaçme. Nëse këto parime shkelen ose nuk zbatohen ç do vendimarrje që prek interesat legjitime të kujtdo kthehet në përgjegjësi institucionale të administartës publike por në rastet e parashikuara nga ligji dhe përgjegjësi personale e punonjësit që e kryen. Marëdheniet e punës të punonjësve të adminsitatës publike rregullohen me ligj të veçantë. Duke qënë përpara faktit se ndryshimet e programeve politike të qeverive janë të shpeshta kjo sjellë dhe paqëndrushmerinë dhe joefikasitetin e administratës gjë e cila sjell dhe nevojën e ligjeve të veçanta të cilët mbrojnë në njëfarë mënyrë punonjësit e institucioneve shtetërore. Shërbimi civil në vendin tonë u rregullua për herë të parë me ligjin nr.8095, dt Për Shërbimin Civil në Republikën e Shqipërisë. Por ky ligj nuk arriti të gjente zbatim dhe pas tre viteve u zëvëndësua me një ligj tjetër i cili kishte të njëtin objekt me ligjin 8549 dt Statusi i Nëpunësit Civil. Shërbimi Civil përfshin një numër të kufizuar punonjësish rreth 5000 të tillë dhe ky ligj i jep një rëndesi te veçantë meritokracisë, qëndrushmërisë dhe sistemit të karrierës. Ky ligj ishte në përputhje më shumë nga standartet dhe parimet gjerësisht të pranuara Europiane, por këto parime nuk u përqafuan plotësisht nga aktorët relevantë shqiptare politikë dhe administrativë. Më pas legjislacioni u plotësua me aktet e hollësishme nënligjore: Departamenti Administratës Publike (njësia qëndrore e politikave të menaxhimit) u forcua dhe me Komisionin e Sherbimit Civil ( i cili i raporton Kuvendit) Ligj i cili do të shfuqizohet nga ligji i ri Për nëpunësin Civil i cili fillon fuqinë e tij në Tetor në vitit Por si në çdo sektor tjetër Adminsitrata Publike ka nevojë për punonjës më të kaulifikuar të mundshëm, vetëm nëpunësit më të mirë të administratës mund të realizojnë detyrat më të vështira, më të ndërlikuara dhe më krijuese. Page 9

10 Administrata Publike ofron avantazhe të shumta në krahasim me profesione të tjera dhe këtu përfshihen : siguria e punës, një pagë e sigurtë, sigurime shëndetësore, pensioni, leja e lindjes e pagueshme, raporti i mjafueshëm mjekësor, leje të zakonshmë të bollshme dhe leje të pagueshme, kushte njerëzore pune, orari i favorshëm, zhvillimi profesional etj. Nëpunësit Civilë gëzojnë dinjitet dhe prestigj, ata shprehin mendiemt e tyre në lidhje me politikat publike dhe ligjet, nuk i nënshtrohen trysnisë për të arritur rezultate të menjëherëshme, si dhe gëzojnë faktorë të tjerë motivues. Page 10

11 Kreu I titullohet: Ç farë është Administrata Publike, parimet themelore, rregullimi i marëdhënieve të punës Do të trajtohet teorikisht kuadri ligjor që rregullon veprimtarinë e Administratës Publike, si në aspektin formal dhe atë material. Cilat janë organet e Administratës Publike sipas K.Pr.Administrative. Marëdheniet e punës të funksionarëve publikë që miratohen me ligj që kërkon shumicë të cilësuar (N.81 i Kushtetutës së Shqipërisë). Ç farë është veprimi administrativ dhe përgjegjësisia e administratës në ushtrimin e tij. Kreu II titullohet: Ligji për Statusin e Nëpunësit Civil, si lindi Shërbimi Civil, ç farë është Shërbimi Civil, institucionet që i nënshtrohen këtij ligji, rektutimi dhe rregullimi ligjor. Që një rend qeverisjeje në një shoqëri të caktuar të realizojë me sukses zhvillimin e asaj shoqërie, duhet të ketë një aparat shtetëror sa më të organizuar dhe efektiv. Në një shtet demokratik realizimi i funksioneve shtetërore kërkon së pari një organizim sa më të mirë të aparatit shtetëror dhe në veçanti të atij administrativ, një administratë me nëpunës të aftë profesionalisht pasi profesionalizmi dhe qëndrueshmëria e tyre në punë paraqet domosdoshmërisht një qëndrueshmeri të administatës publike. Në shtetin e së drejtës gjithmonë ekziston tendenca e balancimit të pushteteve dhe e ndjenjës së Kreu III titullohet: Masat disiplinore dhe përfundimi i marëdhenieve të punës. Kuadri ligjor, llojet e masave disiplinore, krahasim me legjislacionin sipas kodit të punës dhe proçedura ankimore. drejtësisë e cila duhet të mbulojë të gjithë aspektin e marëdhenieve sociale dhe kjo është arsyeja që tendencës së punëdhenësit për abuzimin me të drejtën për marrjen e masës disiplinore i janë vënë disa kufij proçedurial dhe garantues për punësimin që janë: Detyrimi për njoftimin e fillimit të proçedurës, e drejta për paraqitjen e pretendimeve, e drejta për tu dëgjuar dhe asistuar nga një këshilltar ligjor që janë mjete të fuqishme për punëmarrësin për të bërë që të dëgjohet zëri i tij. Një krahasim i shkurtër i legjislacionit sipas kodit të punës dhe më tej procedura ankimore që duhet të ndiqet për tu ankuar ndaj një mase disiplinore. Kreu IV titullohet: Komisioni i Shërbimit Civil, e drejta për tu ankuar, vendimiet që ai nxjerr dhe a janë të detyrueshme për tu zbatuar këto vendime. Në këtë kapitull do të trajtohet Komisioni i Shërbimit Civil si institucion i pavarur i ngarkuar me mbikëqyrjen dhe menaxhimin e shërbimit civil, institucion i cili zgjidh ankimet individuale që kanë lidhje me marrëdhëniet e punës për nëpunësit që gëzojnë statusin e nëpunësit civil. Cilët nëpunës civilë mund ti drejtohen këtij komisioni dhe në cilën fazë e gëzojnë këtë të drejtë në bazë të statusit që gëzojnë. Proçedura që duhet të ndiqet nga nëpunësit civile për t ju drejtuar KSHC, vendimet që ky Komision nxjerr, forma që duhet të nxirren dhe e drejta e ankimit. Mënyra e ekzekutimit të këtyre vendimeve, a janë tituj ekzekutiv dhe kur i ekzekuton. Page 11

12 Ç farë ndryshimesh sjell ligji i ri në ekzekutimin e vendimeve të KSHC. Kreu V titullohet : Departamenti Administratës Publike dhe Instituti i Trajnimit Të Administratës Publike. Departamenti i Administratës Publike si organ i specializuar i parashikuar nga ligji për menaxhimin e burimeve njerëzore, udherrefyes për institucionet më qëllim krijimin e një praktike të njësuar për marrjen e masave disiplinore dhe trajtimin uniform të rasteve. Organi të cilit mund ti drejtohen ankesat e nëpunësve civile. Instituti i Trajnimit të Administratës Publike Roli i tij këshillimor në shqyrtimin e masave disiplinore, proçes ky këshillimor pasi nuk e detyron institucionin që të zbatojë një vendim por i jep mendim. Pse lindi nevoja për krijimin e ITAP (Institutit të Adminsitratës Publike) dhe bashkëpunimi i saj me DAP-in (departamentin e Administrtatës Publike) për trajnimin e administratës publike. nëpërmjet rekrutimit ne grup, mobilizimi, rroracioni, transferimi ose zëvëndësimi Kapitulli VI titullohet : Ligji i ri për Shërbimin civil, risitë që ai sjell dhe a e forcon ai pozitën e nëpunësit civil. Në këtë kapitull do të trajtohet fakti se përse lindi nevoja për zëvëndësimin e ligjit Për statusin e nëpunësit civil me një ligj të ri i cili do të sjellë standarte të reja në Administratën Publike të Republikës së Shqipërisë. Objektivat kryesore të këtij ligji janë, zgjerimi i fushës së veprimit të ligjit, rekrutimi në grup dhe krijimi i një trupe të Drejtuesve të Lartë të Shërbimit Civil, përmirësimi i metodave aktuale të testimit Page 12

13 QËLLIMI: Qëllimi i këtij punimi është që të paraqesë një studim më i thelluar i legjislacionit tonë për ligjet e veçanta që rregullojnë marëdheniet e punës në Administratën Publike. Duke pasqyruar një tablo të koncepteve bazë të Shërbimit Civil dhe analizimi i përfundimit të marëdhenieve të punës në Shërbimin Civil. E gjitha kjo do të arrihet duke studiuar fillimisht Administratën Publike në Republikën e Shqipërisë, ç farë është Adminsitrata Publike, ç farë është veprimtaria administrative dhe përgjegjësia e administratës në ushtrimin e veprimtarisë së saj, parimet mbi të cilat duhet të funksionojë ajo. Mënyrën se si rregullohen marrëdhëniet e punës në administratën gjyqësore në bazë të ligjeve e veçanta. Ligji për Statusin e Nëpunësit Civil si një prej ligjeve bazë për nëpunësit civilë që gëzojnë këtë status dhe është pikërisht studimi i hollësishëm i këtij ligji që do të na paraqesë tablonë e plotë në realizimin e qëllimit të këtij punimi. Kjo arrihet dukë studiuar momentet kryesore si përshëmbull : si lindi Shërbimi Civil, çfarë është Shërbimi Civil si dhe si bëhet rekrutimi e rregullimi ligjor. A do ndryshojë Administrata Publike pas inplementimit të ligjit të ri për Nëpunësin Civil dhe çfarë risishë do sjelli ky ligj. Page 13

14 OBJEKTIVAT: Objektiv kryesor në këte punim është analizimi i rëndësisë që kanë Ligjet e veçanta në veprimtarinë e Adminsitratës Publike në Republikën e Shqipërisë. Duke studiuar hollësisht mënyrën se si rekrutohen punonjësit e administratës publike, dhënia e masave disiplinore si mjet për të luftuar fenomenet negative për të mos i kthyer ato në një mjet në duart e eprorëve për largimin nga punave të personave të padëshiruar prej tyre. Objektiv tjetër I rëndësishëm është ai i studimit dhe i bashkëpunimit të Institucioneve të Administratës Publike me Departamentin e Administratës Publike dhe me Institutin e Trajnimit të Administratës Publike. Roli i Komisionit të Shërbimit Civil në ruajtjën e mbarvajtjes së mardhenieve të punës në Administratën Publike. Impjementimi i ligjit të ri për Nëpunësit Civil dhe ndryshimet që ai do të sjelli në mënyren e rekrutimit, menaxhimit të burimeve njerëzore, në paga etj. Page 14

15 HIPOTEZAT : Hipoteza qëndron në faktin nëse miratimi i ligjeve të veçanta për punonjësit e administratës publike ka sjellur apo jo rezultat në përmirsimin e marëdhënieve të punës. Si e ka përmirësuar nderhyrja e Departamentit të Administratës Publike (DAP-it), veprimtarinë e Administratës Publike dhe a ka përmirsuar diçka në kuadrin e proçedurës së rekrutimit të punonjëve me anë të konkurseve duke i hapur rrugën proçedurave të rekrutimit bazuar në Ligjin nr.8549, dt Gjithashtu nëse ka luajtur një rol pozitiv trajnimi nga DAP i Ministrive të linjës për të shmangur kostot e mundëshme financiare që mund të sjelli një masë disiplinore e marë në kundershtim me proçedurën e përcaktuar duke shmangur dhe abuzimet e ndryshme që mund të sjelli raporti epror-vartës. fortë karriere, në unifikimin e proçedurave në menaxhimin e burimeve njerëzore. Roli i Komisionit të Shërbimit Civil i cili ka kopetencë të shqyrtojë të gjitha ankesat e nëpunësve civile duke luajtur kështu dhe rolin e një gjykate të shkallës së parë dhe a kanë të drejtë të gjithë nëpunësit civilë të ankohen në këtë komision. Ç farë ndryshimesh do të sjelli ligji i ri për nëpunësit civil, a do e forcojë ai pozitën e punonjësve të administratës, c farë do të ndryshojë në mënyrën e rekrutimit të punonjësve, në krijimin e një sistemi të Dhe ajo që është më kryesorja, a do ja arrijë Administrata Shqiptare që nëpërmjet implementimit të ligjit të ri të rrisë besimin e publikut dhe arritjen e cilësisë së shërbimit për përafrimin me standartët Europiane e cila është dhe një nga kërkesat e Bashkimit Europian. Page 15

16 Metodologjia e përdorur për këtë studim: Ky studim është bazuar në studimin e legjislacionit Shqiptar dhe implementimit të ligjeve të veçanta që rregullojnë marëdheniet e punës. Trajtohet në mënyre empirike roli i Komisionit të Shërbimit Civil dhe i Departamentit të Administratës Publike në mbrojtjen e të drejtave të punonjësve të administratës publike në kuader të disa ligjeve të rëndësishme si ligji 8095 dt Për Shërbimin Civil në Republikën e Shqipërisë, ligji 8549 dt Statusi Nëpunësit Civil ( i ndryshuar). Në këtë studim janë përdorur një sërë materialesh si libra të fushës, shkrime në artikuj shkencor, Do të trajtohet shkurtimisht dhe legjislacioni për rregullimin e marëdhënieve të punës nga Kodi i Punës, në mënyrë krahasuese. Gjatë këtij punimi është bërë një analizë e përgjegjësisë së Administratës publike në ushtrimin e funksionit të saj duke dhënë dhe konceptet bazë të përgjegjësisë civile që mban administrata publike. Page 16

17 Kapitulli I Ç farë është Administrata Publike, parimet themelore, rregullimi i mardhënieve të punës 1.1 Administrata Publike në Republikën e Shqipërisë. Administrata Publike zë një vend kryesor në mekanizmin shtetëror të Republikës së Shqipërisë, ajo është tërësia e organeve që ushtrojnë vullnetin shtetëror. Administrata është pjesa më e dukshme e qeverisë, është qeveria në veprim..., kjo thënie e ish presidentit të Amerikës Woodrow Wilson përbën dhe sot filozofinë bazë mbi të cilën operon Administrata Shqiptare duke vene profesionalizmin dhe përkushtimin e saj në shërbim të qytetarëve. Si në shumë vënde edhe në Shqipëri historia e adminsitratës shtetërore është një histori e përshtatjes së Efekshmëria e shtetit varet nga qeveria dhe efektshmëria e qeverisë varet nga administrata që ajo ka dhe shërbimi civil. Në këto kushte cilësia e shërbimit civil përfaqëson një faktor kufizues për efekshmërinë e një shteti. vazhdueshme me kërkesat e reja që ka shoqëria. Shoqëria kërkon një adminsitratë demokratike profesionale sepse pa të shteti nuk mund të garantojë sigurinë personale, të drejtën e pronës, zhvillimin ekonomik që janë kërkesa minimale për ekzistencen e shoqerive njerëzore. Organe të Administratës publike konsiderohen ato organe që ushtrojnë funksionin administrativ. 1 Juridikisht administrata shtetërore paraqitet në dy aspekte, në atë formal, të instrumenteve ekzekutivë urdhërdhënës (organizativ) dhe në atë material, si veprimtari publike pra materiale funksionale. Pra në kuptimin e parë adminsitrata publike është tërësia e një sistemi të posaçëm organësh të cilat legjislacioni jonë i cilëson si organe të administratës publike. Kodi i Poçedurës Administrative organet e Administratës publike i kalsifikon si më poshtë: -organet e pushtetit qëndror të cilat kryejnë funksione administrative. -organet e enteve publike në masën që ato kryejnë funksione administrative. -organet e pushtetit vendor që kryejnë funksione adminsitrative 1 N.3 i K.Pr.Administrative përcakton kuptimin e organeve të Adminsitratës publike. N.2 i po këtij ligji përcakton funksionin administrativ të tyre. Page 17

18 -organet e Forcave të Armatosura, si dhe çdo strukturë tjetër punonjësit e të cilës gëzojnë statusin e ushtarakut, për sa kohë që kryejnë funksione administrative. Administrata shtetërore përfshin tërësinë e organeve të cilat ushtrojnë vullnetin shtetëror në mënyrë të drejtëpërdrejtë ose jo, pra të gjitha ato organe që ofrojnë shërbime të drejtëpërdrejta ose organe që rregullojnë marëdhënie të rëndësishme të jetës në vënd të cilat prekin interesat e përditëshme të qytetarëve shqiptarë. 1.2 Veprimtaria administrative dhe përgjegjësia e administratës në ushtrimin e saj. Ne termin veprimtari administrative përmbahen veprime apo tërësi veprimesh që në mënyrë të vazhdueshme ose jo të vazhdueshme, institucionale apo rastësore, kryhen nga administrata publike dhe që kanë të gjitha një tipar të përbashkët, të qënit veprime që rregullohen nga e drejta private. organeve administrative në ushtrimin e funksionit të tyre dhe ato të kryera nga nëpunësit e administratës Për një kohë të gjatë, veprimtaria e administratës publike ka gëzuar privilegje dhe imunitete, duke u bazuar në supozimin që shteti ka rolin e kujdestarit për zbatimin e ligjit dhe nuk mund të kryej veprimtari të kundraligjëshme. Me evolimin që ka pësuar kjo pikëpamje, aktualisht është mbizotëruese ideja që përgjegjësia e autoriteteve shtetërore qëndrore apo lokale është e drejtpërdrejtë, për shkak të veprimtarisë së gjatë ushtrimit të detyrave që i janë dhënë ose deleguar nga dispozita ligjore. Administrata publike është një subjekt juridik dhe së bashku me personat e tjerë juridik gëzon zotësi juridike. Zotësia juridike apo personaliteti juridik i organeve të administratës publike mbart me vete dhe një sërë të drejtash dhe detyrimesh, ajo është palë në marëdhenie detyrimesh (që e kanë burimin nga ligji, apo aktet administrative). Në sferën emarrëdhënieve të detyrimit ajo përgjigjet për dëmet e shkaktuara dhe faktet e paligjshme të kryera nga nëpunësit gjatë ushtrimit të veprimtarisë publike. Pra përgjegjësia administrative bashkëjeton me përgjegjësinë e nëpunësit publik. Por përgjegjësia nuk duhet kuptuar vetëm si nocion juridik por dhe si një ngjarje social-ekonomike dhe ndërhyrja e shtetit në të gjithë sektorët e saj do të sillte një ulje të mundësisë së shkaktimit të dëmeve. Sot qytetarët jo vetëm që i kërkojnë organeve të administratës publike të respektojnë kriteret e efiçencës dhe transparencës në përmbushjen e veprimtarisë administrative në një mënyrë që redukton manifestimin e sjelljeve të dëmshme, por kërkon nga administrata dhe riparimin e dëmeve që i bëhen interesave të tij të ligjëshme. Si në rastin e sjelljes së paligjshme të administratës dhe në mungesë të sjelljes së paligjshme është e drejtë që barra ekonomike të një fakti të caktuar të bjerë mbi institucionin dhe jo mbi individin.. Pra përgjegjësia e administratës publike adreson një dualizëm qëllimesh : atë në përdorimin e drejtë dhe efikas të burimeve publike dhe në funksionimin e duhur të administratës publike, në funksion të interesave të përgjithëshme. Page 18

19 Përgjegjësia në administratën publike është e ndarë në kategori të ndryshme : politike, penale, civile, administrative, disiplinore. -Përgjegjësia politike është kur një person është i pajisur me pushtet politik ai duhet të jetë përgjegjës për menaxhimin e këtij pushteti. Përgjegjësia penale është kur nëpunësi gjatë ushtrimit të funksionit të tij publik konsumon vepra penale të cilat duhet ti nënshtrohen dënimeve të caktuara, me burgim ose gjobë) si rezultat i një procesi penal. Duke qënë përpara faktit se përgjegjësia penale është përgjegjësi individuale, e cila nuk mund të transferohet, është pikërisht nëpunësi publik që i nënshtrohet këtij dënimi dhe jo institucioni. Përgjegjësia administrative është përgjegjësia që mban administrata kundrejt subjekteve të tjera, si për përgjegjësinë e nëpunësve publikë ndaj të tjetëve dhe në drejtim të vetë administratës. Sa i përket përgjegjësisë civile të administratës publike ekzistojnë dy forma përgjegjësie: ajo kontraktore dhe ajo jashtëkontraktorë. Përgjegjësia jashtëkontraktore bazohet në parimin se ai që me dashje i ka shkaktuar një dëm të padrejtë të tretëve është i detyruar ta zhdëmtojë këtë dëm, ndërsa përgjegjësia kontraktuale është kur nuk përmbushet një raport detyrimi i përcaktuar më parë. Përgjegjësia disiplinore e cila konsiston në shkeljen e detyrimeve që rrjedhin nga raportet e shërbimit që ata kryejnë në administratën publike. Nëpunësit e administratës publike janë përgjegjës për dëmet që i sjellin organit administrativ, gjatë kohës së ushtrimit të funksionit publik 1.2 Parimet mbi të cilat duhet të funksionojë Administrata Publike. Administrata Publike duhet të Organizohet dhe të funksionojë në rradhë të parë në bazë të Kushtetutës së Shqipërisë që është ligji themelor i shtetit dhe në bazë të parimeve të së Drejtës Administrative që ligjishmëria, barazia dhe proporcionaliteti, parimi i drejtësisë dhe i paanësisë, parimi i bashkëpunimit të administratës me personat privatë, i përgjegjshmërisë, i marrjes së vendimeve, parimi i efiçencës dhe i deburokratizimit, i të drejtës për tu informuar e transparensës, i mbrojtjes së sekretit shtetëror dhe i konfidencialitetit, i kontrollit të brendëshëm dhe atij gjyqësor dhe parimi i mospagimit të shërbimit. 2 Kodi i Proçëdurës Administrative është ligji themelor në bazë të të cilit adminsitrata publike urshtron veprimtarinë e saj. Të gjitha këto parime dhe rregullat e tjera të vendosura me ligje të posaçme kërkojnë që administrata publike të gëzojë qëndrueshmërinë dhe vijueshmërinë e saj, nëse këto parime e ligje shkelen atëherë përgjegjësia personale e sejcilit që prek këto interesa kthehet në përgjegjësi institucionale të adminsitartës publike. 3 2 E drejta Administrative Sokol Sadushi 3 Ligji 8510, dt Për përgjegjësinë jashtëkontraktore të organeve të Administratës Shtetërore. Page 19

20 1.3 Si rregullohen marëdhëniet e punës. Që një rend qeverisjeje në një shoqëri të caktuar të realizoje me sukses zhvillimin e asaj shoqërie, duhet të ketë një aparat shtetëror sa më te organizuar dhe efektiv. Por që realizimi i funksoneve shtetërore të bëhet në mënyrën më të mirë duhet të ketë një organizim sa më të mirë të aparatit shtetëror dhe të përbërë nga nëpunës të aftë profesionalisht. Rregullimi i marëdhenieve të punës për punonëjsit e Adminsitartës Publike bëhet nga disa ligje duke u bazuar kjo në pozicionin e tyre të punës. Kushtetura e Shqipërisë ligjet që rregullojnë mardhëniet e punës i ka klasifikuar si ligje që kërkojnë shumicë të cilësuar për ti miratuar. 4 Shkurtimisht po paraqes një pamje të përgjithëshme të ligjeve të veçanta që rregullojnë pozicione të ndryshme të punës. Funksionet Politike: Rregullohen me ligjin 8095 dt.1996 Për Shërbimin Civil në Republikën e Shqipërisë. Disa pozicione pune gëzojnë statusin e funksionarit politik, ky status lidhet me ushtrimin e funksioneve politike drejtuese në organe të administratës publike qëndrore e vendore. Në listën e tyre përfshihen: drejtuesit e institucioneve qëndrore e vendore, zëvëndësdrejtuesit, antarët e kabineteve përkatëse dhe zëdhënësit e institucioneve Pjesë e shërbimit civil janë këto organe të administartës publike: 5 Nëpunësit Civile: Mardhëniet e punës së Nëpunësit Civil rregullohen me ligjin 8549, dt Statusi i Nëpunësit Civil. -Këshilli i Ministrave -Ministritë -Kuvendi -Presidenca -Bashkitë -Qarqet -Organet e pavarura Kushtetuese si: Kontrolli i Lartë i Shtetit, Avokati i Popullit, Këshilli Kombëtar i Radio Televizionit, Komisioni i Shërbimit Civil, Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve. Statusin e punësimit të posaçëm: Ky status rregullohet më ligj të posaçëm i cili jepet institucionit përkatës dhe të tillë janë, ushtarakët, punonjsit e Shish, punonjësit e policisë etj. 4 N.81 i Kushtetutës së Shqipërisë. 5 N.2 i ligjit 8549, dt Statusi i Nëpunësit Civil. Page 20

21 Statusi i nëpunësit të përgjithshëm: Ligji bazë që rregullon marëdheniet e punës për punonjësit e organeve adminsitrative në përgjithësi është Kodi i Punës. Sa i përket marëdhënieve të tjera të punës që nuk rregullohen nga ligje rregullohen nga Kodi i Punës. të veçanta ato Kapitulli II Ligji për Statusin e Nëpunësit Civil si një prej ligjeve bazë për nëpunësit civilë që gëzojnë këtë status. 2.1 Si Lindi Shërbimi Civil. Administrata publike në Shqipëri filloi të ndjehej e cënuar nga disa faktorë të cilët nuk I kishte provuar më parë, njerëzit diskriminoheshin për shkak të bindjeve të tyre politike, ndërsa administrata nisi të vuante tranzicionin. Tranzicion ky që karakterizohej nga levizje të vazhdueshme dhe nga një paqëndrueshmëri gjë që kishte pasija në realizimin e detyrave që I ishin ngarkuar. 6 -Përpjekjet e para filluan me miratimin e ligjit nr.8095 Për shërbimin civil në Republikën e Shqipërisë dhe më pas me shtimin e kërkesave për një shtet ligjor dhe për realizimin e angazhimeve që kishte marrë qeveria në marëdhenie me faktorët ndërkombëtarë. -Për të arritur të gjithë objektivat qeveria synonte të ndërmerrte hapa dhe veprime të tilla siç janë: -përmirësimi I organizimit të punës së qeverisë -zhvillimi I funksioneve të mbikqyrjes. 6 Marredheniet juridike te punes per nepunesin civil Julejda Gërxhi, Tirane 2009 Page 21

22 -forcimi I kapaciteteve të projektimit të ligjit. -menaxhimi I financave publike -zhvillimi I kontrollit dhe I auditivit. -reformimi I shërbimit civil dhe menaxhimi I burimeve njerëzore -përmirësimi I qeverisjes vendore -zhvillimi I qytetarisë dhe shoqërisë civile. Por ky ligj nuk arriti të gjente zbatim dhe pas tri vitesh nga miratimi u zëvëndësua me një ligj tjetër i cili kishte të nëjtin objekt me të parin. Aktualisht statusi i shërbimit civil dhe shërbimi civil në përgjithësi rregullohet me ligjin 8549, dt Statusi i Nëpunësit Civil ligji i cili hyri në fuqi më dt ( i ndryshuar). Shërbimi civil përfshin një numër të kufizuar të nëpunësve të administratës publike por ky ligj thekson në mënyrë specifike meritokracinë, qëndrueshmërinë dhe një sistem karriere. 2.2 Ç farë është shërbimi civil, si fitohet statusi. Që një rend qeverisjeje në një shoqëri të caktuar të realizojë me sukses zhvillimin e asaj shoqërie, duhet të kete një aparat shtetëror sa më të organizuar dhe efektiv. Ky aparat duhet të sigurojë rendin dhe sigurinë publike, të mbrojë jeten dhe pronën publike e private dhe të respektojë të drejtat dhe liritë themelore të njeriut. Por, për funksionimin normal të këtij aparati të admninistratës publike, veç organizimit të përsosur të tij, duhen edhe njerëz të përgatitur e të aftë. Këta njerëz që punojnë në këtë aparat quhen dhe personeli I shërbimit civil të administratës publike, pa të cilët nuk mundet që administrata publike të përmbushë misionin e saj. Pra me Shërbim Civil kuptojmë veprimtarinë e punonjësve të administratës publike, që kanë cilësinë e nënpunësit civil, për të realizuar funksionet e saj të bazuar në Kushtetutë e në ligje. Në Shqipëri deri në vitin 1996 ndërmjet marrëdhënies juridike të nëpunësisë dhe marredhënieve të tjera të punes nuk ka patur dallim pasi ato rregulloheshin sipas Kodit të Punës. Page 22

23 Rregullave të këtij kodi i nënshtroheshin si nëpunësit ashtu dhe punëtorët e thjeshtë. Për të përcaktuar qartë pozitën, ashtu dhe dallimet ndërmjet këtyre dy kategorive të ndryshme u miratua ligji Nr.8095 Per Sherbimin Civil ne Republikën e Shqipërisë, i cili më pas është shfuqizuar me ligjin Nr.8549 date 11/11/1999 Per statusin e nenpunesit civil ligj i cili është akoma ne fuqi. Qëllimi i këtij ligji është përcaktimi i rregullave të njëjta për kushtet dhe proçedurat e pranimit në shërbimin civil, për mënyrën e fillimit dhe të mbarimit të marëdhënieve të punës, për zhvillimin e karrierës, për garantimin e të drejtave dhe përcaktimin e detyrimeve të nënpunësve civil, me synim krijimin e një shërbimi civil të qëndrueshëm, profesional dhe efiçent. Ky ligj përcakton skemën e administrimit të shërbimit civil dhe rregullon marëdhëniet juridike ndërmjet nënpunësve civile dhe institucioneve të administratës publike të nivelit qëndror apo vendor. Sipas ligjit, nënpunes civil janë ata nënpunës të institucioneve të administratës publike të nivelit qëndror apo vendor, të cilët ushtrojnë autoritetin publik në detyra të natyrës drejtuese, organizuese, mbikqyrëse apo ekzekutuese. Me Institucione të administratës publike të nivelit qendor apo vendor janë: Administrata e Kuvendit, Administrata e Presidentit, Aparati i Këshillit të Ministrave, Ministritë, institucionet qëndrore të pavarura, Bashkitë dhe Qarqet. Me institucionet e administratës qendrore do t i referohemi aparatit të Këshillit të Ministrave dhe ministrive. Me institucione të pavarura do t i referohemi institucioneve qendrore të pavarura, Administratës së Kuvendit, Administratës së Presidentit, Bashkive dhe Qarqeve. Ligji nr.8549 date Per statusin e nenpunesit civil, ka percaktuar parimet e ndërtimit dhe te veprimit te sherbimit civil. Sipas tij, shërbimi civil është I ndertuar dhe vepron mbi bazen e parimeve të profesionalizmit, të pavarësisë dhe të tërësisë, të paanësisë politike, të transparencës, të shërbimit ndaj publikut, të vazhdimësisë së karrierës, të përgjegjesisë dhe korrektësisë në zbatimin e legjislacionit në fuqi. 2.3 Institucionet që i nënshtrohen ligjit për Nëpunësin Civil 7. Shtrirja horizontale: Shtrirja horizontale e fushës së veprimit të ligjit për statusin e nëpunësit civil është e kufizuar në disa institucione dhe përfshihen: -Këshilli i Ministrave -Ministritë 7 Analizë e legjislacionit mbi mardhëtiet e punës, Dr.Eralda Çani, Dhjetor Page 23

24 -Kuvendi -Presidenca -Bashkitë -Qarqet -Organet e pavarura Kushtetuese si: Kontrolli i Lartë i Shtetit, Avokati i Popullit, Këshilli Kombëtar i Radio Televizionit, Komisioni i Shërbimit Civil, Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve. Këto institucione janë të organizuara në dy grupime të mëdha në: institucione qëndrore që përfshijnë Këshillimin e Ministrave dhe Ministritë, të pavarura, që përfshin qarqet, Kuvendin Presidencën dhe institucionete pavarura kushtetuese. Për institucionet qëndrore menaxhimi i shërbimit civil bëhet nga DAP, ndërsa për të pavarurat nga Departamentet e Personelit të vetë institucioneve. Shtrirja vertikale: Në të gjithë institucionet e lartpërmendura shtrirja vertikale, nisur nga pozicioni i punës, nis që nga Sekretari i Përgjithshëm në këto organe dhe përfundon me specialistët duke përfshirë të gjithë nëpunësit që ushtrojnë autoritetin publik ne detyra të natyrës drejtuese, organizuese, mbikqyrëse ose ekzekutuese. Dhe Konkretisht: -sekretar i përgjithshëm -drejtor departamenti -drejtor drejtorie të përgjithëshme dhe pozicione të barazvlefshme -drejtor drejtorie dhe pozicione të barazvlefshme -shef sektori dhe shef zyre dhe pozicione të barazvlefshmë -specialistët Pra këto janë pozicionet apo punonjësit ku shërbimi civil shtrin rregullimit ligjore në lidhje me marëdheniet e punës. 2.4 Rektutimi, rregullimi ligjor. Procedura e rekrutimit në shërbimin civil kryhet nëpërmjet konkurimit të hapur, bazuar në meritat e secilit individ. Page 24

25 Në administratën qëndrore shpallja e konkurimit bëhet nga Departamenti I Administarates Publike (DAP), me kerkesen e institucionit perkates. Në institucionet e pavarura shpallja bëhet nga departamentet e personelit. Me institucionet e pavarura do ti referohemi institucioneve qëndrore të pavarura, Administratës së Kuvendit, Administratës së Presidentit, Bashkive dhe Qarqeve, të cilat janë përgjegjëse për administrimin e shërbimit civil të tyre. Këto institucione krijojnë departamentet e tyre të personelit. Shpallja bëhet në dy gazetat me qarkullim me të madh, të paktën 30 ditë para datës së caktuar për konkurrim. Kjo shpallje duhet të përmbajë një listë të kërkesave të përgjithshme dhe të veçanta që duhet të plotesojnë kandidatet dhe të fushave në të cilat do të zhvillohet konkurrimi, të percaktuara nga DAP ne bashkëpunim me institucionin propozues të administratës qëndrore dhe nga departamentet e personelit per institucionet e pavarura. Konkurrimi për fitimin e statusit është publik 8 perzgjedhja e kandidateve per t iu nënshtruar testimit. dhe zhvillohet në tri faza ku në fazën e parë bëhet Në fazën e dytë zhvillohet testimi dhe në fazën e tretë dhe të fundit bëhet vlerësimi përfundimtar i kandidateve. Mund të pranohen në shërbimin civil personat që plotesojne këto kërkesa: 9 a) Të jenë shtetas shqiptar. b) Të kenë zotësi të plotë për të vepruar. c) Të përmbushin kërkesat ligjore për nivelin arsimor dhe të zotërojnë aftësitë e nevojshme profesionale për vendin përkatës të punës. ç) Të jenë në kushte shëndetësore të mira për të kryer detyrat përkatëse. d) Të mos jenë të dënuar me vendim të formës së prerë të gjykatës për kryerjen e një krimi. dh) Të mos jetë marrë ndaj tyre masa disiplinore e largimit nga shërbimi civil për shkak të një shkeljeje të rëndë disiplinore. Gjithashtu nëpunesi civil I nënshtrohet edhe një periudhe prove që zgjat një vit nga data e aktit të emerimit, gjate kësaj periudhe ai është nën kujdesin e një nëpunësi të vjetër dhe vlerësohet nga eprori me I afert I tij. Në fund të kësaj periudhe, eprori duhet të vendos : a) konfirmimin si nepunes civil b) zgjatjen e periudhës së provës dhe një herë të vetme, deri në 6 muaj të tjerë c) largimin nga shërbimi civil dhe kthimin në pozicionin e mëparshëm nëpunësi mund të ankohet në Komisionin e Sherbimit Civil brenda 30 diteve nga komunikimi I vendimit. Dallimi I marredhenies juridike të nëpunesit nga marredhient e tjera të punës është emerimi si formë e veçantë për vendosjen e nëpunësve të administratës publike, është një akt juridik I njëanshëm, në kuptimin që marrëdhënia juridike e nëpunësve krijohet në menyrë të njëanshme nga organi që bën emerimin. Kërkesa e personit që vendoset me detyrë në shërbimin civil shërben vetëm si mjet për të vënë në lëvizje organin kompetent që ai të fillojë proçeduren e konkurrimit dhe jo si pjesë përbërëse e aktit për krijimin e marëdhënieve të nëpunësisë. Me emërimin e një nëpunësi në aparatin e administratës publike lindin marredhënie juridike të punës, siç janë ato mbi të drejtat e nëpunësit për pagë, për pushime, për sigurime shoqërore dhe maredhnie juridike me karakter administrativ të nëpunësisë, që lidhen me detyrat dhe të drejtat e nëpunësit për të realizuar funksionet zyrtare që atyre u ngarkohen. Pikëmpamja juridike e nëpunësisë që krijohet me marreveshje 8 Neni 111 I Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë. 9 Neni 12 i iligjit 8549 dt , Për statusin e nëpunësit Civil Page 25

26 ndermjet organit kompetent për të bërë emerimin dhe nëpunësit që kërkon të emerohet,nuk ka gjetur shumë mbeshtetje. Ndër arsyet përmendet së në rradhë të parë marredhënia juridike e nëpunësisë nuk krijohet në bazë të marrëshjes për shkak se mospranimi i organit kompetent për të nxjerr aktin e emërimit, me gjithë pëlqimin ose kërkesën paraprake të personit që kërkon të vendoset në punë si nënpunës, nuk i jep të drejtën këtij të fundit për të kërkuar me ndonjë rrugë ligjore detyrimin e organit për ta nxjerr patjeter aktin e emërimit. Veç kësaj personi që kërkon të vendoset në punë në shërbimin civil nuk ka të drejtë të përcaktojë nëpermjet marrëveshjes, kushtet të drejtat e detyrat me karakter administrativ të funksionit që do të ketë pas emërimit. Kushtet për emërimin e një personi si nëpunës dhe ato për realizimin e funksioneve nga ana e tij përcaktohen nga dispozita përkatese dhe në asnjë mënyre nga marrëveshja ndërmjet organit që bën emërimin dhe personit që kërkon të emerohet si nënpunës. Karakteri i njëanshëm I krijimit të marrëdhënieve të nënpunesit del edhe nga ajo që detyrimi i personit për të vazhduar funksionin e nënpunësiy nuk lind nga momenti kur ai ka kërkuar ose shfaqur dëshirën për të emëruar, por nga momenti që organi kompetent shfaq vullnetin, nxjerr aktin administrativ për emërimin e tij. Edhe heqja e nënpunësve nga shërbimi shtetëror bëhet me akt të njëanshëm, ose në raste të caktuara,vetvetiu si psh.vdekja e nenpunesit. Rekrutimi kalon nëpër një proçedurë e cila përfshin: -përcaktimin e kritereve për vendet e lira të punës: ky përcaktim bëhet nga vetë institucioni në bashkëpunim me DAP-in ose Departamentin e Personelit të vetë institucionit në varësi të shpalljes së vëndeve të lira të punës por jo më pak se 30 ditë në dy gazetat me qarkullimin më të madh në vënd. -përzgjedhjen paraprake të dosjeve. -testimin me shkrim dhe gojë nga një komitet da-hoc (për institucionet qëndrore) dhe nga eksperte të pavarur. Ky rregullim është një element shtesë që ndikon në objektivitetin e vendimarrjes. -përzgjedhjen nga eprori direkt nën varësi: ky ka të drejtë të zgjedhë një nga tre më të mirët e rezultuar nga konkurimi. -emërimin nga DAP-i për institucionet qëndrore dhe Departamenti i Personelit për institucionet e pavarura. 10 Ky proçes duke përfshirë elementë të transparencës ose të së drejtës për t u ankuar, ligjërisht garantohet si i rregullt. Kandidatët që marrin pjesë në një proçes rekrutimi kanë të drejtë të ankohen fillimisht pranë Komisionit të Shërbimit Civil për këtë proçes. Ky është një proçes që reflekton transparencë dhe meritokraci sipas ligjit por nga ana publikut është vënë re një mosbesim i cili është reflektuar në mosmarrjen më pjesë në këto konkurse për vëndet vakante të shërbimit civil. 11 Sipas statistikave të treguara në raportet vjetore të DAP numri mesatar i aplikantëve në vitin 2004 që ka qënë dhe viti me aplikimin më të lartë 10.2, në vitin 2006 dhe 2007 ka qënë 6.1, në vitin 2008 ka qënë 6.2, në vitin 2009 ka qenë 7.3, viti 2010 ka qënë 7.7 duke pësuar përsëri rënie në vitin Por numri mesatar i aplikantëve për proçedurën e rekrutimit ka rritje në vitin 2012 në 8.4 gjë që flet qartë për një rritje të besueshmërisë ndaj këtyre proçedurave. 10 N.13 i ligjit për Statusin e Nëpunësit Civil 11 Raporti i DAP-it për vitin 2008 ku citohet gjatë këtij viti ëhstë vënë re një përmirësim përsa i përket besimit që ka treguar publiku për proçesin e pranimit në shërbimin civil Page 26

27 Çdo punonjës i nënshtrohet periudhës së provës e cila zgajt një vit dhe gjatë së cilës ai është nën kujdesin e një nëpunësi më të vjetër në moshë. Në fund të kësaj periudhe eprori direkt vendos: -konfirmimin si nëpunës civil -zgjatjes e periudhës së provës dhe për një periudhë 6 mujore -largimin nga shërbimi civil (vendim ky që bazohet në vlerësimet e punës që bëhen nga institucioni përkatës në përputhje me mënyrat e vlerësimit të vendosura me VKM nr.231 dt Për pranimin dhe shërbimin civil dhe dhe periudhën e provës. Në lidhje me kontarat e përkohëshme ligji nuk parashikon ndonjë ndalim apo rregullim të posaçëm për të tilla rekrutime të përkohëshme. Por duke u mbështetur në N.1 të ligjit i cili i referohet Kodit të Punës për çdo rregullim nuk është parashikuar në ligjin për statusin e nëpunësit civil dhe duke marrë në konsiderate nevojat e institucionit rektutime te tilla të përkohëshme janë përdorur në institucione si pjesë e shërbimit civil. Sado që e gjithë kjo justifikohet me nevojat emergjente të institucioneve kjo mënyrë e zenies së një vendi pune në shërbimin civil është në kundërshtim me vetë frymën e ligjit. Ligji parashikon qëndrueshmëri dhe profesionalizëm, transparencë dhe konkurim për punësimin në një vënd pune në shërbimin civil, parime të cilat nuk përmbushen nëpërmjet zënies së vendeve të lira me kontrata të përkohëshme. Shqetësim ky është vënë në duke dhe nga raportet e DAP-it mbi vëndet e lira me kontarta të përkohëshme duke e konsideruar këtë fakt si një ndër arësyet e uljes së besimit të publikut për të aplikuar në vëndet vakante në shërbimin civil. Kjo është dhe një nga arësyet pse lindi nevoja për përmirësimin e ligjit megjithëse Këshilli i Minsitrave është përpjekur të regullojë numrin e vëndeve me kontratë të përkohëshme në institucionet qëndrore të ekzekutivit por dhe atyre të pavarura VKM nr.115, dt Për caktimin e numrit të punonjësve me kontratë të përkohëshme për vitin 2009 në disa ministri dhe institucione qëndrore i ndyshuar më pas me VKM nr.960 dt Page 27

28 Kapitulli III Masat Disiplinore dhe përfundimi i marëdhënieve të punës së Nëpunësit Civil Masat disiplinore janë mjeti që i është dhënë në duar punëdhënësit për të administruar në mënyrën më të mirë të mundëshme Burimet Njerëzore të organizatës së tij duke e orjentuar organizatën drejt objektivave të caktuara. Por një masë disiplinore nuk duhet të ngatërrohet me paaftësinë në punë e cila ndërthuret shpesh me masat disiplinore e në disa raste aq shumë sa është e pamundur ti ndash nga njëra tjetra, pasi paaftësia në punë është premisa e parë për marrjen e një mase disiplinore. Masat disiplinore me kalimin e viteve kanë evoluar dhe me rritjen e theksit social të shoqërisë janë zhvilluar në përmbajtje dhe në proçedurë. Kjo proçedurë për marrjen e masës disiplinore është zhvilluar me qëllim kufizimin e abuzimit me të drjetën për të marrë një masë disiplinore dhe për të garantuar disa të drejta të sistemit Shqiptar të së drejtës që janë Kushtetuta e Shqipërisë 13. Masat disiplinore janë rojet e standarteve të cilat punëdhënësi pret që të zbatohen nga nëpunësit civilë, janë kunderpeshë e të drejtave që Nepunësit Civilë i kanë fituar nga ligji. Janë kundërpeshë e të drejtave që kanë fituar nëpunësit civilë por nëpunësit civilë kanë një sërë detyrash dhe obligimësh të cilat duhet ti përmbushin. Në shtetin e së drejtës ekziston tendenca e balancimit të pushteteve dhe e ndjenjës së drejtësisë e cila duhet të mbulojë të gjithë aspektin e marrëdhënieve sociale dhe kjo është arsyeja që tendencës së punëdhënësit për abuzim me të drejtën e marrjes së masës disiplinore i janë vënë kufij proçeduriale dhe garantues për punëmarrësin Të drejtës së punëdhënësit në marrjen e masave disiplinore i kanë vënë disa kufizime që janë: Detyrimi për njoftimin e fillimti të proçedurës, e drejta për paraqitjen e pretendimeve, e drejta për tu dëgjuar dhe asistuar nga një këshiltar ligjor, që janë mjete të fuqishme për punëmarrësin në mënyrë që të dëgjohet dhe zëri i tij. 3.1 Kuadri ligjor që rregullon marrjen e masave disiplinore për Nëpunësit Civil. Në lidhje me masat disiplinore ligjvënësi ka qënë i kujdesshëm në krijimin e garancive për nëpunësin, për të mos lejuar që masat disiplinore të bëhen një mjet presioni në duart e punëdhënësit duke detyruar kështu nëpunësin të sillet sipas një modeli të caktuar, i cili mund të jetë i ligjshëm, ose mund të mos jetë në të mirë të institucionit. Në ligjin Për statusin e nëpunësit civil masave disiplinore i është kushtuar vetëm 13 N.107 i Kushtetutës së Shqipërisë ( e drejta për tu dëgjuar dhe për tu mbrojtur me një përfaqësues ligjor). Page 28

29 një nen N.25 (edhe në N.19 gjenden disa elementë që lidhen me masat disiplinore) por parimet e këtij neni janë zhvilluar me VKM nr.306 dt Për disiplinën në shërbimin civil. Në ligjin e ri për Nëpunësin Civil kreu X Disiplina në Shërbimin Civil N.55/1 thuhet: Nëpunësi civil është përgjegjës për shkeljen me faj të detyrimeve të nëpunësit civil sipas ligjit. Situatat kryesore për marrjen e një mase disiplinore janë mosplotësimi i detyrave por në këtë rast duhet të marim në konsideratë ose të bëjmë dallimin mes moskryerjes së një detyre si pasojë e neglizhencës në pune apo jemi përpara rastit të moskryerjes së kësaj detyre me dashje. Kjo pasi në rastin e moskryerjes së një detyre për shkak të paaftësisë nuk jemi në rastin e marrjes së një mase disiplinore, paaftësia në punë e punonjësit të shërbimti civil duhet të konstatohet që në momentet e periudhës së provës kur ai sapo është emëruar në shërbimin civil ose në rastin kur është i konfirmuar kjo duhet të evidentohet gjatë proçesit vjetor të vlerësimit të tij të punës. Në rastin e moskryerjes së detyrës për shkak të neglizhencës në punë, ose si pasojë e veprimtarive të qëllimëshme ne moskryerjen e detyrave. Jemi përpara faktit që nënpunësi është plotësisht i aftë në kryerjen e detyrave të caktuara për të, por ai nuk i ka kryer këto detyra për arësye të ndryshme dhe më e shpeshta që hasen në praktikë është për shkak të neglizhencës. Por moskryerja e detyrave përben një kosto për institucionin dhe kjo kosto është e paparashikueshme dhe demi është institucional. Nga ana e institucionit apo e titullarit të tij duhet të gjëndet menyra për kompesimin e këtij dëmi që është shkaktuar. Jemi përpara një rasti i cili plotëson kushtet për marrjen e një mase disiplinore. Mosrrespektimi i disiplinës së punës dhe të rregullave të etikës është një tjetër rast për marjen e një mase disiplinore. Masat disiplinore të parashikuara nga ligji 8459 dt ishin si më poshtë: a.vërëjtje me shkrim b.vërejtje me paralajmërim c.pezullimi nga e drejta e ngritjes në detyrë për një periudhë deri në dy vjet ç.kalimi në një detyrë të një niveli apo klase më të ulët për një periudhë nga 30 ditë deri në 1 vit. d.largimi nga shërbimi civil Ndërsa ligji i ri i Korrikut të vitit 2013 parashikon këto masa disiplinore: a.vërejtje b.mbajtja e deri 1/3 të pagës për një periudhë deri në 6 muaj c.pezullimin nga e drejta e ngritjes në detyrë, përfshirë rritjen në shkallën e pagës për një periudhë deri në dy vjet ç.largimin nga shërbimi civil Page 29