IX DIE H00GGEREG5H0F VAX SUID-AFRIKA (TRAN5VAAL5E PROVIX5IALE AFDELIXG)

Transcription

1 IX DIE H00GGEREG5H0F VAX SUID-AFRIKA (TRAN5VAAL5E PROVIX5IALE AFDELIXG) IC 5AAKXOMMER: CC k±2/± DEL>US 1986-C4-2 DIE STAAT teen: PATRICK MABUYA BALEKA EN 21.AXDER VOOR: EDELE REGTER VAX DIJXHORST EN AS5ESSORE: MXR. W.F. KR'JGEL PROF. V.A. JOl'BERT N'A.MEN'5 DIE 5TAAT: ADV..ADV. ADV. P. 3. JACOBS P. FICK V. BAXEKOM X.AMENS DIE VERDEDIGIXG ADV. ADV. ADV. ADV. ADV. A. CHASKAL5ON G. 3IZOS K, TIP Z. M. YACOOB G, J. MARCUS TOLK: MXR X. SKOSAXA KLAGTE: = IEX.\KTE V.\X 3ESKTLDIGIXG PLEIT: XL DIE BESKULDIGDES: OX5KULDIG KOXTR.\KTEl'RS: LUBBE 0PXA.ME5 VOLUME '5 3IaJ = v.» I> CAMERA

2 IK CAKERA HOF HERVAT OP 29 APRIL MKR. TICK : Die Staat wil to getuie roep. Die Staat wil vra dat hierdie getuie Be getuienie in camera gehoor word. k vra dat die Hof vir die doel ontrulm word. EOF : Om te besluit of hierdie getuie ee getuienie in camera aangehoor sal word, word die hofeaal ontruim dear die publiek en dit geld vir die pere ook. HOFSAAL WORD OFTRUIK. EOF VERSOEK GETUIE OK SY KAAK OP *K PAPIER TE SERTF. EOF : Wat is die rede vir u aansoek? (10) KNR. FICE : Die getuie net versoek om in camera te getuig. Sy is minderjarig. Sy is 17 jaar oud. Sy is to lid van to organieaeie in Tumahole, bekend as Tumabole Students 1 Organisation wat later Tumahole Youth Congress geword bet. Sy het aktief deelgeneem a an die gebeure daar in die Vaal. Sy gaan as fiy hier klaar getuig het terug na daardie gemeenskap toe. Sy het aangedui dat ey vrees vir haar lewe as ey geldentifiseer word. MR BIZOS : We object to this evidence being given in camera. COURT : Tour reasons? KR BIZOS : The general reasons, which I do not want to (20) repeat at length, that it is important for us to investigate the allegations that are to be made by the witness and that we would not be able to do thie properly if her identity not made public. People come forward, as has been indicated often in this trial with vital information as a result of what witnesses are Baying. She herself has apparently taken part in these activities, and presumably is known as one of the persons that took part in these activities and I submit with the greatest respect that on the say so that she fears, Tour Lordship will not allow that. She has taken part in the public(30) life openly presumably, attended meetings on what we have.. / understood

3 K IK CAMERA understood and there le no reason for extending thie protection that she le a6king for. Ve can only Investigate what she eaye If - what I have teen given to understand le that she will speak In the main what has happened where a great number of people were present. We can only investigate that by going to the other people who were present in order to find out whether she has told ue the truth or not and I do not know, with the greatest respect, what protection the order will in effect afford to the witness. HO? : Ek wil u fc paar vrae vra. Hoe oud is u? (10) IC.10 : 17. HOF : Kog op skool? IC.1G : Ja. HOP : Die advokaat vir die Staat het my meegedeel dat u in camera wil getuig? IC.10 : Ja. HOF : Vat is die rede daarvoor? IC.10 : Bk is bang, want ek is betrokke in die organisasie van hierdle mense f dat as ek hier getuig, sal hulle my doodmaak. (20) HOF : Vie is hierdie mense? IC.10 : Van die mense wat gaan luister na die getuienis. HOF : Vat is die naam van die organisasie? IC.10 : Tumahole Youth Congress. HGF : Vaar is dit vandaan? Is dit van Vryburg? IC.10 : Parys. HOF : Hoekom is jy bang dat hulle jou sal doodmaak? IC.10 : As ek getuig eal hulle my doodmaak. HOF : Vas daar al dreigemente in jou omgeving gewees? IC.10 : Vatter omgewing? (30) HOF : Daar waar Jy is, was daar al eprake geweeb van doodmaak. / van

4 r K226.O IN CAMERA van cense of hoekon: B% jy dat Jy dink dat hull Jou sal doodmaak? IC.10 : Ja, hulle praat daarvan dat eekere mense gedood sal word ae hulle getulg en In die algemeen.... / UITSPRAAK

5 K PITSPRAAI (IC.10) U H S P R H E UITSFRAAK GESTUUR YIR EASIEN

6 X IC.lQ KKH. FICE : Eierdie getule sal getuig oor paragraaf 66 van die ekte -van beskuldiging. Bit is bladsy 267 en verder asook paragraaf 79 van die beeonderhede f ekekuus pagina 79 van die beeonderhede. EOF : Die pers kan toegelaat word om teenvoordig te wees op die bestaande voorvaardes. KNH. FICE : Die Staat wil dan ook die hof vra om hierdie getuie te vaarsku in terme van art ike op die aanklagte BOOS in die ekte van beskuldiging vervat, EOF : Al die aanklagte? (10) KK?:. FICK : Al die aanklagte. IK CA?IBRA GETUIE KR. 10. v.o.e. (Deur tolk) EOF : U sal nou in hierdie saak bekendstaan as getuie nr. 10. U naam sal nie bekendgemaak word nie. Die beskuldigdes staan tereg op verskillende aanklagte. Dit 1B hoogverraad en terrorisme en op ander aanklagte. Die Staat beweer dat die getuienle wat u sal gee u aoontlik msg inkrimineer op een of meer van die aanklagte. V is verplig om die vrae wat aan u gestel word eerlik en volledig te beantwoord, ten spyte van die feit dat die antwoord u mag inkrimineer. Indien u getuienis (2G) bevredigend is in hierdie saak. bet ek die bevoegdheid om u kvyt te skeld van vervolging op die aanklagte. Ek sal ook daardie bevoegdheid in u guns uitoefen. U word gevolgllk gevaarsku dat u die vaarheid moet praat en dat u verplig is OIL die vrae te beantwoord. OSDSRVRAGING DEOR KNR. FICK : U is woonagtig te Tumahole? Ja. U is t skoller by een van die skole in Tumahole? Ja, Gedurende Januarie... (Hof kom tussenbei) HOF : 0ns sal nie die naam van die skool openbaar nie. (30) KKB. FICE : Gedurende Januarie 1984 was u by die skool gewees... / en

7 K IC.1C en dit was kort pouse gewees? - Ja. U is genader deur persone? Ja. tan u die name van die pereone gee? Ja. Koem hulle? Kofolo, Ketsi en Benji. Vat wou bulle by u gehad het? Bulle wou gehad bet dat ek by hierdie organieaeie moet aansluit. Vat vaa die naam van hierdie organisasie? TSO. Dit ves u TSO noem, is dit die afkorting vir die naam? Tumahole Students 1 Organisation. Julie noem hozc TSO, T-S-O? Ja. (10) Vat het hulle gee boekom moet u aansluit? KR BI2OS : Are these persons alleged to be co-conspirators in the indictment? COURT : We do not know where the evidence is leading to. You can ask that eventually. This may be background evidence. KR BIZOS_ : It may be background and I withdraw the objection it if is merely background, but if they are not mentioned as co-conspirators any statements made by them to this witness extra-judicially ib not admissible. COURT : The objection is disallowed. Continue. (20) MKR. FICK : Wat het hulle ges waarom moet jy aansluit? Hulle het gese 1 sodat ek behulpsaam kan wees in hierdie organisasie aangaande die huurgelde en skooldinge wat betrokke is. Eet u toe aangesluit by hierdie organisasie? Ja. *D Kuk daarna is u genader deur ander persone en genooi na fc vergadering? Ja. Die vergadering, wat se vergadering was dit? Van die organisasie of van to ander organisa6ie? Watter vergadering? Die vergadering vaarheen u uitgenooi was net nadat u lid geword het? Dit was van die organisasie. (30) Vaar was die vergadering gehou? In die motorhui6 van.. / ene

8 Z228.ll IC.10 ene Max Koleko. Die vergadering was op t Saterdag? Ja. Vat het op die vergadering plaasgevind? Vat was bespreek? Die spreker daar vas ene Barnard. Vae hy "n lid van die orgaoieasie TSO? Ja. Gaan aan? In sy toespraak het hy v ir ons geefe aangaande die arreetaeie van Mandela. Hy het die volgende gesfi vir Kandela om vrygelaat te word van die tronk, moet ons baklei. Hy het verder gesfe 1 one moet baklei byvoorbeeld oor die huurgelde OE met die poli6ie te kan baklei en die raadelede. (1C) EO? : Koet hulle byvoorbeeld oor die huurgelde baklei? En OE. met die polisie ook te kan baklei en met die raadslede. KKH. FICK : U het daarna, die volgende dag, die Sondag, weer t vergadering bygewoon van hierdie organisasie? Ja. '*as dit by dieselfde plek? Ja. Vat het julle daar gedoen hierdie Sondag? Daar het hulle ons liedere geleer. Vat is die naan \en die liedere? Ean jy onthou? Ja, ek onthou die name van die liedere. Laat ons hoor? Senzenina is een van hulle. Die (20) tweede een is Mandela, Kandela. Die derde een is Oliver Thaitbo. Die vierde een is Kfcululeku. Die vyfde een is Sizophinda Sinyode. Dit is al liedere wat ek kan onthou. Het julle op hierdie vergadering net hierdie liedere geleer? Ja. En julle het daarna gereeld vergader by dieselfde plek en hierdie liedere geoefen? Ja. Voor 7 Julie 1984 toe het julle nog eens fc vergadering gehou by Max Moleko ee huls? Ja. Vat was daar besluit op hierdie vergadering? (30) HOP : Is dit by die huis of in die garage? In die garage.... / MNR. FICK

9 E IC.10 MKR. PICK : Vat het Julie besluit op hierdie vergadering? OB teen die huurgelde te baklei. Leat one dlt net duidelik try, vae dit veer fc vergadering van T30, BOOB julle e8, Tumahole Students 1 Organisation of vas dit to ander organieasie vat vergader het? Ja t dit vae TSO. Eoe het julle besluit hoe gaan julle baklei oor die huurgelde? Ons Bal met die polisie en met die raadslede baklei. BCF : As u nou praat van baklei, bedoel u fiaies? Fieies, in die eln dat ons hulle huiee met klippe moet bestook en dit aan die brand steek. (10) MKR-. TICK : Het julle enige beslulte geneem oor hoe julle die huiee aan die brand gaan eteek, die huise? Ja, ons het. Hoe het julle besluit gaan julle dit aan die brand eteek? Ons sal petrolbomme maak. Eet julle op daardie stadium enige bespreking gevoer van hoe julle die petrolbomme moet maak? Ja. Hoe het julle bespreek, hoe gaan julle dit maak? Bat ons nip bottels gaan gebruik as die houere. HOF : Is dit hierdie klein botteltjies? Ja. Ons sou die volgen&e vloeistowwe daarin gooi: so, paraffien, petrol,(2c) en dan *n etukkie materiaal ook daarby sit. Die stukke materiaal eou ons aan die brand gesteek het en dan hierdie houer daar ingooi. MER. FICE : Na die ding vat julle aan die brand wil h? Ja. EOF : Waarom is die Brasso daarby? Ons skud die inhoud van die bottel eodat dit goed kan meng en dan gooi ons dit na die plek toe vat aan die brand gesteek moet vord* Keng die Brasso dit goed? Vat gebeur Is dit, ons het vloeistowe In die bottel en hierdie stuk lap in die bottel. Ban eteek ons eers die stuk lap aan die brand en dan skud (30) one die bottel met die inhoud eodat die inhoud kan meng. As. / ons

10 E IC.lO ons dit gooi met die brandende lap, sal dlt die brand verooreaak vaar dlt gaan land, 16 daar to prop op die bottel of nie? Ja, daar ie to prop OF. Vat ee prop? Die gewone prop vir to bottel wat gebruit word. Die gevone drukbierbottelproppie? Dit 1B die prop vix hlerdie bottel, die ekroeftipe. Dit is dus nie to bierbottel nie, dit ie to koeldrankbottel? Kee, dit 1B to kwart brandewynbottel. (10) K?.. FICK : U se die lap gaan in die bottel in. Hang daar t stuk van die lap buite die bottel of gaan die hele lap in die bottel in? 0ns boor to gat in die dekeel van die bottel om daardeur die etukkie lap in te druk in die bottel in wat reeds infcoud net. to Klein Btukkie steek uit bo by hierdie deksel ee gaatjie. Dit is die etukkie lap wat aan die brand gesteek word, Dan word die inhoud van die bottel geekud. Eet julle toe besluit op hierdie vergadering voor 17 Julie wanneer julle hierdie petrolbomme gaan gebruik? Ja, die dag wat one gaan baklei. (20) Kan jy die datum onthou? Dit is die 17de. HG? : Van watter maand? Julie. 19? Julie Mini. FICE : Op hierdie dag, 17 Julie 1984, bet Julie weer bynekaar gekom? Ja. Vaar het Julie bymekaar gekom? By Max. Veer in ey motorhuie of waar? In die motorhuis. Vas daar enige petrolbomme? Ja. Veet u hoe het hulle daar gekom? Ene Chefoa het dit daar aangebring. (50) Vas hy ook to lid van TSO? Ja, hy is to lid van TSO.... / Het

11 E IC.3,0 Het by al die vorige vergaderings bygevoon? Weet u hoeveel petrolbomme vas daar gevees? nie onthou nie. Ja. Ek kan Vas dit meer as tien? nie seker nie. Ek skat dit eo, ja, maar ek Is Bet julle enige besluit geneem met betrekking tot hierdie petrolbomme vat daar vas? Ek volg nie die vraag nie. Eet julle besluit vat gaan julle maak met hierdie petrolbonffie vat nou bier by julle 1B? Ja, dat ons gaan brand. Hoe het julle besluit vaar gaan julle brand en vanneer?(lc) Cne het besluit dat die huise van die polisie en raadslede aan die brand gesteek gaan vord die dag vat ons met hulle gaan baklei, naamlik 17 Julie. Dit is die dag vat ons van praat toe die man met die goed daar aangekon het? Ja. Het julle almal - laat ek eere so vra. Het julle toe hierdie dag levers been gegaan met hierdie petrolbomme? Ja, ons het. Eet julle almal eaam geloop of het julle in groepe opgedeel? Ons is in groepe daar veg. (2 U ) Eoeveel groepe? Veet u? Bit vas drie groepe gevees. Ek kan net nie ee hoeveel getal mense vas in *n groep nie. Het elke groep petrolbomme gehad of net een groep? Almal het gehad. Jy B daar was drie groepe. Die eerste groep, veet u vat hulle taak vas, vaar moes hulle heengaan met die petrolbomme? Hulle moes na die kantoor toe gegaan het. Vatter kantoor? Die Munisipale kantoor. In Tuci.hole? Ja. Is dit nou die Raad ee kantore of die Munieipaliteit (30) e'n? Dit is die Raad se kantore.... / ASSESSOR

12 K B71 - IC.10 ASSESSOR (KKR. KRU35L) : Vatter Raad praat one nou van? KKK. FICI : Eaja jy vir die Hof net aandul vat ee raad is dit. IB dit die raad vat in beheer is van die adninibtrasie van Tunahcle of i3 dit *n ander raad? Ek praat -van die raad in beheer van Tunahole. HOr : Kou veet ek nog nie. Daar is "n ding wat bekend etaan as die Tovn Council of die City Council vaarop die raadslede dien en dan is daar *n ander ding vat bekend geetaan net as die Administration Board. Vatter een van die tvee bedoel u? Herhaal dit? Laat die tolk dit vir my herhaal? (Vraag(lO) vord herhaal) Die kantoor vat ek van praat i6 die kantoor vaar ons huurgelde betaal. MIC?.. FICZ : En die volgende groep, vaar moes hulle heengaan met hulle petrolbonme? Ka die raadslede toe. Vaar by die raadslede? IB dit by hulle huise of op strate? Ea die raadslede se huise. En die derde groep? EuHe moes na die busse toe gegaan het, asook die polisiemanne Be huise. In vatter groep vas u" Ek vas in die groep vat na die raadslede se huise toe gegaan net. (20) Toe julle nou so stap f jou groep en die ander groepe, toe julle vertrek, bet julle gelyk vertrek in die verskillende rigtingb vaarin julle moes gaan of bet julle apart vertrek? Die groepe net gelyktydig daardie plek verlaat. EOF : Vas dit nog nag of vas dit al dag? Dit vas in die dag gevees. Eoe laat? In die middag. MNR. PICE : Toe julle nou daar vertrek het en julle begin etap f hoe het julle geetap? Eustig etil of het julle iets gedoen tervyl julle gestap het? Ons het gesing. (50) Vat het julle geeing? Die liedere vat ek alreeds genoein... / het

13 E IC.10 het. Die" vat jy gee& het Julie geleer het in Max ee ootorbuie? Ja.. SOOB Julie gestap het xcet die pad langs wae die pad skoon, het hy ekoon gebly of het lets gebeux? Ons het kllppe in die pad gepak f dromme en die vullie in die pad versprei. Eoekom het julle dit nou gedoen? Sodat die polisievoertuie nie daar -verby kon kom nie. HOF : Het julle dit vantevore afgeepreek gehad? Ja. KKK. FICE : Julie etap toe daar op pad na fc polisieman met(10) die csaic van Kotsoneng se huis toe? Ja. HOF : Kaar was u nie op pad na die raadelede ee huise nie? Die mense vat na die raadslede ee huiee gegaan het, moes ook na die polisie se huiee gegaan het. HK5. TICK : Vat gebeur toe julle op pad is na hierdie poli6ieman Kotsoneng ee huie toe? Ons kon nie daarin elaag om daardie plek aan te val nie, vant die polisie was daar teenvoordig. Ket die gevolg ie f ons het veggehardloop. Vaar is julle heen toe julle veggehardloop het? Ek het huis toe veggehardloop. (20) Eet u reguit huie toe gehardloop of het u ander plekke by ELangegaan op pad huis toe? Ek het reguit huis toe gegaan. SOOB U gehardloop het, het u gesien of daar enigiets gebeur in die omgewing? Of daar enige probleme vas? Ja. Elalele ee vinkel vas aan die brand gevees. ELalele is *n ondervyser. Ket *n ondervyser of het hy *n ander beroep ook gehad? Ey vas ook *n raadslid. Vas hy op daardie etadium nog *n raadslid of nie? Ja, hy vas t raedslid. U is toe huie toe? Nee. Vat gebeur het is, op pad (30) huis toe tervyl ek veggehardloop het -van die polisie af, het... / ek

14 E IC.10 ek gesien dat hierdie vinkel aan die brand vas. Dlt le Elalele 8e vinkel, as gevolg waarvan ek toe besluit bet or na hierdie vinkel toe te gaan en goedere veg te neem. Eet u die vinkel geplunder? Ja. Vas u die enigste een vat dit gedoen het of vas daar nog ander ook? Daar vas ander sense ook. Ons vas baie* Die pereone vat vroefr eaai tet u begin bet net die optog en met die petrolbonme, was van hulle ook nog daar "by hierdie vinkel of het u nie een van bulle daar gesiennnie? Ek het nie rondgekyk om te sien vie almal daar vas nie. Al vat (10) ek In belang gestel het op da&rdie stadium vas om goedere uit die vinkel uit te neem, Is u toe huie toe? Nee, nie onmiddellik nie. Die polisie het op *n stadium daar opgedaag en ons veggejaag van die vinkel af vaar ons goedere veggeneem het. Toe die polisie nog daar vas, bet ons veer gehardloop na Elalele ee elagbuie toe, vaar ons nog goedere geneei het. Die elaghuis en die vinkel van Elalele, hoe ver is hulle uit Eekaar uit? (G-etuie dui distansie aan) HO? : 10 Meter. Beboort dit aan dieselfde man? Ja. (20) KKR. TICK : Ean ons net duidelikheid kry, die vinkel en die slagbuis is dit slles een blok geboue of staan die geboue apart van mekaar, so ver BOOS vat u van my af is? Dit is tvee aparte geboue. U ie toe daar na die slaghuis toe en u bet u self gebelp? Ja. Vat gebeur toe? Die volgende het toe gebeur. Die polieie bet veer na die slaghuis toe gekom vaar hulle ons veggejaag het* Tervyl hulle nog daar gekyk het na die slagbuis, vat ook aan die brand vas, het ons toe veggehardloop na die(30) bottelstoor toe vat ons met klippe bestook het en toegang.. / verkry

15 K IC.10 verkry bet en one self ook daar gehelp bet met die voorraad vat in die bottelstoor was. Vie ee botteletoor is dit bierdie? Ek veet nie vie die eiensax van die botteletoor ie nie. Eoe ver is by van die elaghuis af van Klalele? Dit is idoeillk om te skat. 16 dit in dieselfde etraet die plekke? Ja, in dieselfde Btraat. U is nou eoontoe en u het u eelf daar gehelp. En toe? Die polisie bet toe ook daar gekorc en geskiet en one het (10) toe gevlug. Vaarmee bet hulle geekiet? Traangae. U ie toe daar weg en waarheen ib u toe? Ek is toe huis toe. Die volgende dag na bierdie voorval, waar was u toe gevees? Ek was by die huis. Is u e*rens heen gedurende die dag? Ja, ek is na fc vergadering. Vaar was die vergadering gevees? By Max. HO? : Van TSO? Ja. (20) KNR. TICK : Vat bet julle daar bespreek? Oor die huurgeld. Eet julle enige verdere optrede bespreek in die vergadering? Ja f daar bet one gepraat dat one met mnr. Ganz wou gaan praat het. Oor? Oor die huurgelde. Gedurende Augustus (Hof kom tussenbei) HOF : Eierdie ie nou die middel van Julie? Ja. Vas daar nou al verhoogde buurgeld van fcrag? Ja. MNR. FICK : Vat was die huurgeld wat julle op daardie stadium betaal het? Weet u? R37 f OO. (30) Vas dit nou na die verhoging of voor die verhoging?... / Die

16 K IC10 Die geld was altyd maar R37,O0 gevees. Dit was eintlik nle verhoog nie. Ons het net gevoel daardie R37,O0 is te veel. EOF: So, dear was nle eintlik fc verhoging op daardie etadiur nie? Nee. KKR.?IC : Gedurende Augustus 1954 was u "by die ekool gevees en u is toe genader deur persone? Ja. Daar ie toe gepraat in verband cet die prinsipaal van die skool en osstandighede by die skool self? Ja. Die persone wat met u kom praat het, kan u onthou vie hulle was? Ja. (10) Kie was hulle? Kofclo, Ketsi en Benji. HOF : Dit is drie persone? Ja. KKR. FICE : Dit i6 nou dieselfde drie waarvan u gepraat het vat u geverf het vir TSO? Ja. Wat is daar bespreek? Oor die skoola&ngeleenthede. Vat -van die ekoolaengeleenthede? Was daar ontevredenheid? Ons vou nie daardie prinsipaal gehad het nie. Eintlik is dit nie net die prinsipaal alleen vat ons nle vou gehad het nie f maar twee onderwysers, naamlik Sekonyela en Makwala. Vat was die griewe teen die drie here? Hulle het ons (20) te veel geslaan, iceer as vat die ender dit gedoen het. Het julle enige ander klegtee by die ekool nog gehad? Nee. Eet julle besluit wat gaan julle maak in verband met hlerdie grieve van julle? Ja. Vat het u besluit? Ons het besluit dat one *n brief gaan ekryf aan die hoof van die ekool en hoffi versoek dat hy en die tvee assi8tente die ekool moet verlaat. Dit vil E6 die een onderwyeer en die ander een vas n ondervyseres. Het julle besluit vat gaan julle doen as daar nie reak-(30) die kom van die ekool nie? Ja, die besluit vas - ons het... / besluit

17 E22E IC.10 besluit dat ae daar nie reaksie kon van die skool nie t die hele ekool met klippe bestook sal word tesane met al die onderwyeers in daardie skool. Eet die ekoolhocf gereageer op Julie - laat ek BO vra, het Julie *n brief geskryf? Ja f Kofolo Kohape bet die brief geekryf. HOF : Die Kofolo is ey van Kohape? Ja. Dit is dieselfde Kofolo vat saan met Ketsi en Benji Eet Jou gepraat bet? Ja. En. FICX : U eg hy het die brief geskryf? Ja. (10) Het die ekoolhoof gereageer op die brief van Kofolo? Hee, hy het nie geantvoord op die brief nie. Eet u toe u besluit uitgevoer om die ekool &an te val met klippe? Ja. rfas dit in t veeksdag, in ekooltyd? Ja. HO? : Vat het toe gebeur met die skool. Is die skool beskadig? Ja, die skool vas beskadig omdat one die skool met klippe bestook het. KKR. FICE : Was die vensters stukkend van die plek of die dak of die mure? Die vensters was stukkend. (20) Van die klaskamers of van die 6koolsaal of van die hoof se kantoor of hoe werk die ding? Alles. HOF : Het al die kinders van die skool deelgeneec of net Julie vier? Al die skoolkinders het deelgeneec. MKR. FICE : Ean u vir die Eof e, as u nie kan nie f kan u nie, hoe het dit gebeur dat die ander skoolkinders ook betrek is bv hierdie plan van u? Ek kan nie es nie. Veet u of daar nadat u hierdie besluit geneem het dat die ekool aangeval eal word ae die ekoolhoof nie reageer nie, enige vergederinge van ekoliere was op die ekoolterrein? Vat (30) van die vergadering?... / Nee

18 K IC.10 Kee, ek vra vir u, nadat u die beslult geneem het as die ekoolhoof nie gaan reageer op die brief nie, gaen die skool aangeval word, van daardie datum tot die datum vat die ekool wel aangeval is t weet u of daar enige vergaderings van skoliere gebou was op die 6koolgronde? Ek weet nie. Kou vil ek u nee- na "n later datum* U was op *n Btadium by fc buis in Ramailanestraat in Tumahole by fc vergadering? Je. HOP : Vanneer was dit? KKB. PICE : Kan u aandui wanneer dit vas? Vas dit na (ID) Augustus of weet u nie wat die presiese datun is nie? Dit was op "n Vrydag. U kan dit nie nader beskryf nie? Nee. HOP : Was dit *D dag later nadat die ekool bestook is met klippe of n week of *n maand of wat? Ek kan nie ontbou nie. MKR. FICE : Die huis waar u by was by die vergadering, wie 8e vergadering vas dit geweee? Vas dit Vi private bymekaarkor plek, was dit "n TSD vergadering of was dit een of ander organisasie ee vergadering? Wat was dit? -- Dit was *n TSO vergadering. (20) Vas daar enige ander persone behalwe TSO wat u ojgemerk het daar? Ja v daar was ander kinders van Sebokeng en Sharpeville. Ean u enige aanduiding gee hoeveel kinders van Sharpeville en Sebokeng was daar gewees? Hulle was nie meer as vyf in getal nie. Op die vergadering daar in Ramailanestraat, is die vergadering toegespreek? Ja. Vie het u toegespreek? Tera. HO? : T-E-R-A? U kan dit epel op enige manier. Dit (30) is net Tera,... / KER. FICK

19 K22e.5C IC.lO KICK. TICt : Tera ee van is? Lekota. Ie hy aan die vergadering voorgestel? Ja. Vie het bom voorgestel? Lister. Ie Lister V. lid van TSO? Ja. Hoe is Tera voorgeetel? Hy is voorgestel as Tera Lekota, die sekretari6 van UDF. Sien u boil hier in die bof vandag? Ek kan nie die pereoon nou BO goed ontbou nie. EOF : Laat die agterste ry beel eerste opstaan. Die voorste ry kan bly Bit. bierdie kant af. Kyk goed, vat Jou tyd. Kommer drie van(10) Beskuldigde nr. 20. KICK. FICK : TJ eft by het toe die vergadering toegespreek? Ja. Vat bet hy aan die vergadering gese daar by Eamailanestraat' In sy toespraak het hy ges dat by daar teenwoardig was o^ ons te leer hoe oic petrolbomme te vervaardig. Eet hy op die vergadering vir u geleer hoe OE dit te maak? Ja. Hoe het hy u geleer? Ey het die nip gevat, BOOS ek (20) dit vroefe'r beskryf het, dit ook so gemeng, net presies soos my vorige beskryving met t etukkie lap. Het hy gese" boe dit gemeng moet vord of bet by dit fieies voor die vergadering gemeng? Ey het dit fisies daar gemaak. EOF : Het hy vir julle ook vertel van verhoudinge, boeveel van elk? Nee, hy bet nie gese" nie, maar one bet gekyk toe hy dit gemaak bet, hoe vord dit gemaak. die afmetinga was nie. One het nie gekyk vat KKR. FICE : Vae daar enige ander voorwerpe bebalve die nip vat van gepraat is vir petrolbomae daar? Nee. *^*' Hoe het by vir u aangedui, wat tnoet ingegooi vord in die... / nip

20 K IC.10 nip coos u ee? Petrol, paraffien en brasso moet in die nip ingegooi word. Die etukkie lap vat ook ingedruk xooet vord. En *n prop op? Het hy enigiets gese Tan *n prop? Jy maak *n gat in die prop en dan druk Jy die lap deur die gaatjie vat jy ge=^ak het in die prop 02 daardie lap in die bottel in te kry. Eet jy op die vergadering enigiets vernees van plakkate? Ja r dat ons plakkate icoet skryf. Vie het vir u ges dat u plakkate coet ekryf? t Ander pereocn vat ook *c "speaker" daar was, nie die een (Ver- (10) skcor. tog, U Edele, die getuie het BO oncuidelik gepraat met die hand in die nond det ek verkeerd verstaan het vat ey e^. Wat BT "bedoel is, dieselfde pereoon vat die toespraak geitaak het er* ons peleer het hoe OE petrolhomne te maak, is die persoon vat d aarvan gepraat het en gese het van die plakkate.) Prast jy van beskuldigde nr. 20 of van *n ander persoon? EOF : Sy praat van Tera? Ja. 1-35?.. T1OZ : Is ean u enigsins leiding gegee hoe on die plakkate te naak? Ey het gese ons coet enige ding daarop ekryf wet ons daarop geskryf vil he op die plakkat. {20) IB dit aan u fisiee gedenonstreer eoos in die geval van die petrolbom of is daaroor net gepraat? Ey het net daarvan gepraat. Eierdie vergadering vae op die Vrydag gevees, het u gese? BO? : Gaan u veg van die vergadering af? KKH. TICK : Ek gaan weg van die vergadering af. HOP: Ek vil net *n vraag vra. V veet vanneer die opstande, die "riotb" plaasgevind het in die Vaal Driehoek? llee. Ek vil eintlik iceer van u veet vanneer het hierdie vergadering plaasgevind vaarvan u nou net gepraat het? Dit (30) vaa op fc Vrydag gevees. Ek kan nie onthou vat die datum vas... / nie

21 IC.1O nie. ASSESSOR (KKH. EKUGEL) : V het netnou Dear gesfe dat opfcdag, 17 Julie, het u met petrolbomme vat op hierdie marder gemaak is in drie groepe vertrek en u het eekere plekke gaan eanval? Ja. Vae hierdie demonetrasie deur Tera Lekota deur hoe om die petrolbomae te inaak voor of na 17 Julie? Dit vas na die datur van die 17de f want op die 17de het Chefoa die petrolbomice daar gebring. Hoe hy dit reggekry het om dit BO te aaak t kan ek nie s nie. (10) KKR. FICE : Op hierdie vergadering is daar gepraat oor waar julle hierdie petroltomme kan gebruik? Ja, dit vas gesl one kan dit gebruik as one plekke aan die brand wil gaan eteek, BOOS die huise van die raadslede, polieiemanne ee huiee en by enige ander plek vat one gekies het en besluit het OE dit aan die brand te eteek. HO? : Vie het dit gesfe"? Tera. KKR. FICK : 16 dit nou die persoon wat *vir u gewys het om die goei te maak? Ja. TJ sfe dit vae op *n Vrydag. Kou die Kaandag, vas u Bkool(2G) toe? Ja. Vat het die Kaendag daar by die skool gebeur? Ons het gevag vir die ondervysers om by die parade te kom. Ons het hulle toe met klippe begin bestook omrede die prinsipaal nie geantvoord het op die brief vat aan horn gerig vas nie* Eierdie parade, is dit nou die oggend parade voor die skool begin, dan tree al die kinders aan of is dit *n ander parade? Ja, dit is die oggend parade. TJ B6 u het gewag tot die ondervyeere daar gekom het en hulle met klippe gegooi? Ja. (30) Vas dit vooraf bespreek geveee dat dit gedoen gaan vord? / Ja

22 E IC.lO J& f dit wab vantevore bespreek. HCF : Vaar vas dit beepreek? By Ramailanestraat, By die vorige vergadering vet die vorige Yrydag plaasgevind het? Ja. Vie het u aangeraai OE dit te doen? Kofolo ie die perecon vat die brief ge6kryf het vat gerig vae aan die prinsipaal, vie toe nie daerop geantvoord het nie. Ons het toe die Kaandag besluit dat ons die ekool gaan aanval* Eet u die klipgooiery die Vrydag by die vergadering bespreek of eere die Ka&ndag toe die klipgooiery plaasgevind(lc) net? Dit vas bespreek die Vrydag in die vergadering. Kir?.. FICZ : Was die persoon vat u noem Tera Lekota, vas by no op die Yergaderirig toe dit bespreek vas of v.s hy nog nie daar nie? Ja. V&s hy nog daar of vas hy nie daar nie? Hy vas daar gevees. U se u gooi toe nou klippe. Het u alleen gegooi of het die hele ekool se kinders gegooi of het leie van T30 gegooi? Al die skoolkinders het klippe gegooi. Kan u aandui hoe dit gebeur het dat el die kinders (20) eaan gegooi het? Ek veet nie. Ie enigiete beskedig in hierdie klipgooiery? Ja, die ondervysere het weggehardloop na die stafkamer toe. Ons het hulle gevolg en hulle daar met klippe bestook in die Is vensters Etukkend gegooi? Ja. Veet u of die ekoolinspekteur die dag daar vas? Ja, hy vae daar. Veet u of hy Vi voertuig daar gehad het? Ja. Bet die voertuig enigieta oorgekom daardie dag? (30) Ja f dit het.... / Vat

23 E IC.10 Vat het gebeur met hoir? ~ Bit het gebrand. 16 dit san die "brand gesteek? Ja. EG? : Het die kinders dit ook aan die "brand geeteek? - Ja. KK?. FICK : U het op Vt stadium veggehardloop huis toe? Ja, ek het. Waaroa het u weggehardloop? Was daar polieie of hoekoz het u besluit om te hardloop? Die polibie het ons veggejaag. Tervyl jy op pad was oz- weg te hardloop, het u die ekoclhoof ee huis gesien? Ja. Eet u gesien vat daar aangaan by sy huie? Ja* (10) Vat het daar aangegaan? Dit was aan die brand gewees. Eet u gesien hoe hy aan die brand geraak het? Nee, ek het nle. Ban vil ek net u gaan na Januarie Toe was u veer by *z vergadering vat in "n kerk gehou was vat oorkant die Hooms)katolieke kerk is in Tumahole? Ja. H:-F : Veet u vat daardie kerk se naam is? Kee, ek weet nie. }Q.\R. FICE : Wat ee vergadering vas hierdie gevees? Vas dit *D privaat vergadering of *n vergedering van een of ander organieasie? Dit was die TSO vergadering vat gehou vas daar(20) met die oog daarop om die naajn van die organisasie te verander. In plaas van TSO f dat dit bekend moet etaan as Tunahole Youth Congress. Het julle op hierdie vergadering ook "D epreker gehad vat julle toegespreek het? Ja. Wie vas dit? Tera. Dieselfde een as vat u vroee"r van gepraat het? Ja. HOF: Dieselfde persoon vat hier in die hof eit? Ja. KKR. FICK : Vaaroor het hy met u kom praat? In ey toespraak het hy gesfe TSO is net vir die skoolkinders. Die naani (50) moet nou verander word sodat dit kan toelaat dat self s mense.. / vat

24 E IC.10 vat nie op Bkool 1B nie, kan aansluit by hierdie organisasie. 16 dit nou enige mense of jeugdiges vat nie in die stool ie ale? Ja. Eet hy verder met u gepraat oor die verksaachede van hierdie TSC vat nou die Tucahole Touth Congress vord? Ja f hy het gese" die verandering van die naart na hierdie nuve naan van die organisasie eal TJDF versterk 6odat as UDF versterk is deur hierdie organisasie sal die AKC dan kan vorder. Het hy uitgebrei op daardie bewering van hon? Hy het toe vir ons gevra vat is ons besluit, vat se pns ostrent (10) die huurgelde, vaerop ons toe gese het ons vil h die huurgelde coet verminder word na R18 f 5G, selfs na pl< f CO. Wat VQ,S sy reaksie daarop? Ons het ooreengekoc na aanleiding vaarvan hy toe ges het as dit die geval is, rnoet ons dit op die plakkate ekryf R16 f 50 of R4 f 5O. Dat huurgelde Rl,50 moet vees of selfs R4,50. Laat ons net duidelikheid kry. U B% julle het ooreengeko-«vaaroor het julle ooreengekos? Oor die huurgelde. EOF : Laat ek net duidelikheid kry. Ey het vir u gevra vat u oor die huurgelde? Ja. (20) Eet die een toe geskreeu dit coet rdnder vees, dit noet 16,00 vees en die ander een dit moet E4,00 vees, vas dit t deursekaar skreeuery of vat het toe daar geteur? Ons het geee" die R37 f OO is te veel. Die huurgelde moet verrrinner vord ns FO.6,50 of selfe na R4 t 5O toe. Ja, maar dit laat nou tvee moontlikhede oop«het julle besluit op R16.50 of het julle besluit op R4,5O of het julle nie besluit oor lets nie? Ons het ooreengekoc dat die tvee bedrae na mnx. Ganz toe geneem eal vord, dat hy nou t keuse rnoet uitoefen tussen die tvee, vatter een van die tvee vil(30) hy eanvaar, R18 f 50 of R4,5O.... / MS. PICK

25 IC.10 Hi?.. FICI : Die vergadering het in elk geval ooreengekon det die huur is te hoog en julle vil fc verlaging he 1? Ja. Eet julle toe fc afvaardiging gekies oa oor die bedrae icet tnr. Ganz te gaan praat of hoe het julle bebluit vat maak julle nou? 0ns het "n afvaardiging gekies. Ran u aandui vie vas hierdie afvaardiging? Was hulle lede van TYC, Tumahole Touth Congress of was dit ander mense? E229 Vujo, Jo&o, Ace, Kantsopa is *n vroumens en Siloane. l»a julle nou hierdie mense gekies het om julle te verteenvoordig, om eamesprekings met ETLT. Ganz te gaan voer, (1C) i vet hierdie efvaardiging genaak daar op die vergadering? Vat het hulle gedoen? Ek verstaan nie die vraag nie. Ka die afvaardiging gekies is (Hof koc tussenhei) EOF : Bedoel u op die vergadering of na die vergadering? E. FICK : Op die -verga'dering. HGF : Hierdie afvaardiging, die nense vat u nou genoem het, het hulle nog iets gedoen op die vergadering? Kee. n~:, FICT : Is daar op die vergadering besluit vat gaan geheur as hierdie afvaardiging nou nie elaag nie? Dat daar baklei inoet word. (20) Het julle besluit hoe julle gaan baklei? Ja. Hoe het julle beeluit wat gaan julle doen? Bat ons die raadslede ee huise aan die brand gaac steek asook die polisie se huiee. Toe hierdie besluit vas op die vergadering, vas Tera Lekoa nog daar of was hy al veg? Ek kan nie meer 60 goed onthou nie. Daar is na hierdie vergadering toe uiteindelik besluit dat op 24 Ilaart 1985 eal daar... (Hof kom tussenbei) EOF : Wag net so *n bietjie. Is daar op die vergadering (30) dit besluit?... / KER. FICZ

26 K229-O IC.10 I-3TH. FICZ : Ifa hierdie vergadering. Ean ons dit so kry. Ks hierdie vergadering het dit bekend gevord dat daar eaeesprekings met mnr. Ganz sal vees op 24 Kaart 1985? Ja. Voor daardie datum, 19 Kaart 1965, die middag toe het die Tuaahole Youth Congress veer *n vergadering gehou daar in Turshole? Ja. K07 : Wasr ie vergader? Ket Kax. In die aotorhuis? Ja. I-Ho. PICE : Daar is toe gerapporteer dat hierdie vergadering sal vees op 24 Naart 08hO0 by mnr, &anz of eaan met mnr. (10) Ganz en elcs! sal sasmkom op *n Bekere plek? Ja. Eerstens, vaar sou die eameeprekinge ist mnr. Ganz gewees het? Ja, ek veet. Vaar? By die stadion. In Tumahole? Ja. Was daar op hierdie vergadering van julle op die 19^e besluit oor vie almal by hierdie samesprekings sal wees afgesien van die efvaardiging? Kee, net hulle sou daar gewees het. EC? : Vie? Die efvaardiging? Ja. (20) 1-37?.. FICE : Eet julle op die vergadering besluit vat gaan nou gebeur f vat gaan julle itaak en hoe gaan julle nou optree as nrj. Gana hf nie opdaag nie bf hy stem nie in tot die verlaging nie? Bat ons moes baklei. Dit was die besluit gevees. Hoe het julle bssluit on te baklei? Bat ons die readslede aee coat baklei esook met die polisie. EC? : Sou dit veer beteken fc aanval op hulle huise? Ja. KKE. fice : Julle het daarna *n verdere vergadering gehou by Kax se huls? (30) HOF : Voor die datum van mnr. Ganz ee vergadering?... / KHR. FICK

27 IC.10 KT?..?ICP. : Voor die datuc van mnr. Ganz ee vergadering. Je. Vat het julle op hierdie vergaderlag gedoen of besluit? In hierdie vergadering het ons bespreek vat gedoen gaan vord as zzlr. Ganz nie antvoord nie en tveedens, one het mense daar gekies, indien one gaan baklei, eoos besluit, vie die Dense ie vat die petrolbonme moet gaan mask. Vie was nou almal betrokke by die maak van hierdie petrolbo^e, is daar besluit? Ek self. Vie nog? Vujo, Oupa, Mkonzi, Chefoa. Bit is al (1G) Die petrol, vaar het julle dit gekry? Ek het die petrol by ny huie gesteel. Eet julle toe hierdie petrolbomme genaak? Ja. Vaar? 3y Chefoa ee huie. Eoe lank vas dit nou voor die vergadering van 24 Kasrt sou plaasvind? Dit vas net *n dag voor hierdie dag van die vergadering, Eoeveel petrolbonme het julle gemaak? Vyf-en-dertig. Ket julle dit op dieselfde manier gemaak as die voriges(2g) of het julle dit op ^ ander manier gemaak? One het hulle geaaak soos ek al vroee*r beskryf het. Bit is die gewonc manier. Dit is nou die dag voor die vergadering van die 24ste sou plaasvind. Vat maak julle toe met hierdie petrolbomide nadat julle dit gemaak het? Ons het dit verdeel. Is julle veer in groepe opgedeel? Ons het dit tussen ons verdeel, die vervaardigers daar, hoeveel ons elkeen by hoc of haar sou gehou het. Julle ie toe uiteen. Ja. Die volgende dag, dit is nou die 24ste Maart 1985 f (30) vat gebeur toe die oggend? Ons het bymekaar gekoci by die / geiteenskapsaal

28 E229.1O IC.10 geseenskapssal. Nie binnekant nle t maar in die oageving. i-e jy e ons het bycekaar gekom, is dit net die mense vat petrolbonme gemaak het of is dit die hele lot van hulle of vie is dit? Al die lede van TYCO het daar bymekaar gekon. EOF : TYCO ie nou die Tunahole Youth Congress? Ja. I-SvP.. FICK : Was die petrolbomne by julle? Ja. Vat gebeur toe? Ons is eers na Ksx ee huie toe, waar ons toe gerapporteer het dat dear petrolbonme beakikbaar vas. Daarna het ons toe gaan baklei. Toe u die eerste keer by die gemeenskapsaal bycekagr (10) koz, waiter tyd van die d&g vas dit gewees? Dit vas OEhOO. Het die vererdering op 24 fesrt 1955 oz CShOO net nmr. Gan2 vel plaasgevind? Nee, hy het nie opgedaag nie. ASSESSOR (I- \R. JCPBSS) : Matter dag van die week was dit? As ek reg onthou was dit to Saterdag. Ek is nie seker nie. Ek kan nie ineer so goed onthou watter dag nie. I-3-r3. PICK : U se mnr, Ganz het nie opgedaag nie en u is na Eax ee huis toe en daar het u gerapporteer daar ie petrolbon^e beskikbaar. Vat gebeur toe? HOF : Ek gaan nou eers die verdaging neer. JEk wil aar. (20) die hand doen dat u die getuie eers uit die hofssal verwyder, voordat daar Vi toestroi^ing is van *n hele aantal lede van die publiek kan veroors&ak met haar identit-eit. GETUIE STAAK AF. IR BI20S : Ivy Lord, I did not want to raise this whilst she vas present in case it added to some of her discomfort. I assuse that we are entitled to this witness's name. CPU?."- : I will discuss this with my assessors and let you know, KR BIZ05 : I cay Bay that Ky Learned Friend did give me the name before and I assumed that it would be coming. (30) COUF.g : Then you have it.. /MR BIZOS

29 - ICIO 1-IF: BIZOS : I have it. 3 did not waxt it debated in her presence. HOF YEDAAG. HOF EEP.VAT. IIT CA?S?Jt GirUIE KH. 10. nog onder eed KK?.. 3I5CS YrJ, VZRLOF VIR BE5T?IPIGD2S KES. 16 BIT 3 OK PIS ECF- SAA1 TZ VE5LAAT TEN EINPE *K 00SART5 TE 3PHEEF.. BESnJLDIGDES KRS. 1 EN 10 MOET OOK DIE POSTER GAAN SFRESK. SAAE GAAK YOORT IN DIE AJVESIGHEID YAK BESEULDIGDES MRS. 16, en l, 0HD55YRAGIK& DEUR MNR. FICE (vervolg) : One het laas met (10) u getuienie gestop waar u geafe het dat u is toe na Kax Koleko se huis daardie oggend van 24 Kaart 1985* Ja. Vaar u gesfi het daar ie petrolbomme beskikbaar? Ja. Vat het van daar af gebeur? Daar was veer drie groepe verdeel daar vat toe die plek verlaat het. 0ns is toe in die rigting van die kantore. Die drie groepe, het hulle eaain veggeloop daar? Ja. Vas u ook een van die drie groepe? - Ja. Die petrolbomme, het al drie groepe van die petrolbomme by hulle gehad of het een groep nie gehad nie? Elke (20) graep het petrolbomme gehad. Toe u nou vegstap daar van Koleko se huis af, hoe fc groot groep vae julle vat daar veg is? 0ns vas nie meer as vyftig nie. In een groep? Ja. Die mense, die getal mense vas nie meer as vyftig nie vaaruit die drie groepe bestaan het. Toe Julie drie groepe daar vegbeveeg van die huis af f het julle in etilte beveeg of hoe het julle gemaak? 0ns het geslng. Vat het julle gesing? Freedom songs liedere. (30) Op fc stadium het julle drie groepe uitmekaar gegaan of... / het

30 K IC.10 bet julle eaam beveeg? - Die groepe le uitmekaar. Vaar is u groep heen? Ka die polieiehuiee toe. En die tveede groep f veet u vaar hulle heen la? Hulle is na die kantoor toe. Is dit nou die kantcor van die Adminietrasie vaar julle huur betaal? Je. En die ander groep? Ka die raadelede ee huise toe. U gaan toe cou daar na die polisie ee huise toe. Vat gebeur met u groep? 0ns is na ene Boesman se huis toe. Ey is b polisieman. 0ns kon nie daarin elaag om sy huis (10) aan te val nie. Wat vas julle probleem? Met ons aankoms by hierdie huis was die polisie reeds daar. En vat gebeur toe? -- Ons het veggehardloop. Vaarheen is julle toe? Ons is toe na die huis -van ene Pule. Is hy fc polisieman of fc privaat persoon? Ey is n raadslid. Vat het daar gebeur? Ons het die huis met klippe bestook, Die polisie het daar opgedaag en ons veggejaag. Ons het (20) veggehardloop. Dit vas toe stil gevees daarna. Die nag het die drie groepe veer bymekaar gekom. Daardie betrokke dag f behalve die klippe vat julle gegooi het, het julle van die petrolbomme gebruik in julle groep? Kee, ons het dit nie gebruik nie. Tveedens, vaar julle bymekaar gekom het die dag r vaar vas dit? By die begraafplaas. In Tumahole? Ja. Watter tyd van die nag vas dit? Dit vas laat in die nag OE en by 24h00 middernag. (30) Hoe het dit gebeur dat die groepe daar bymekaar gekom het?... / Is

31 K IC.1O le dit afgeepreek, le dit toevallig of hoe het die gebeur dat die drie groepe veer bymekaar uitgekom het? Vujo het vir one ges6 dat ons veer daar bymekaar gaan kom. Vanneer het Vujo vir u gesfc dat julle veer daar bymekaar moet koc? ~ Soos ek alreede ges& het, later daar die dag het dit toe etil gevord. One het toe veer bymekaar gekom na dit etil gevord het f dit is die drie groepe vaar Vujo toe vir ons ges@ het dat one later die nag bymekaar moet kom by hierdie plek. Dit is nou die begraafplaas? Ja, (10) Vat het intussen van die petrolbomme gevord vat u gehad het? Bit vas nog in die groep gevees, vant hulle vas nie gebruik nie. Het u toe bymekaar gekom middernag by die begraafplaae? Ja. Vat het julle toe gemaak? One het daardie nag toe baklei. Die nag toe julle nou daar bymekaar kom, vas dit nog net julle drie klein groepe of vae daar meer mense of minder? Ons vas bale. (20) Baie meer as die vyftig vat die oggend begin het? Ja. Uit u eie, veet u vaar kom hierdie ander klomp mense nou vandaan? ~ Hulle het gehoor toe ons gesing het en toe by ons kom aansluit. Vas dit gedurende die loop van die dag vat hulle aangesluit het by u of het u gesing in die nag? Die nag. Vaar het u gesing? By die begraafplaas of op pad na die begraafplaas toe? ~ Toe one nou die begraafplaae verlaat het, het ons gee ing. Daarop het die cense by ons kom aansluit* By die begraafplaas vaar julle bymekaar gekom bet, (30) eoos Vujo gese het, is enigiets daar bespreek oor vat julle... / nou

32 K IC.10 nou gaan inaak? Ja f one het besluit dat ons die elaghuie van die ondervyeer Elalele aan die brand gaan eteek. IB dit nou net julle groep of is dit die hele lot eaam? Die hele klomp mense saam. En Julie etap toe nou na Hlalele se elaghuie toe? Ja. En julle eing. Wat het julle gesing? Die Freedom songs. Die* vat u reeds opgenoem het? - Ja. Bet u enigiets by u gehad in die lyn van vapens? HOP : En die petrolbomme? Nee. Nee. -MKK. FICE : Waar vas die petrolbomaie op daardie stadium. (10) Weet u? Ek kan nie irieer onthou nle. Julie gaan nou na die slaghuie van Hlalele toe. Wat gebeur? Ons het die slaghuie aan die brand gesteek. HOF : Ran ek net hier onderbreek, as u moeg voel kan u gaan sit te eniger tyd, KRH. FICE : Het u gesien hoe die slaghuis aan die brand gesteek word, op vatter vyse? Ek kon nie sien nie. Nou brand die slaghuis. Wat gebeur? Die polisie het toe gekom. Hulle het ons vegejaag daar. Met vat het hulle julle veggejaag? Hulle het traan-(2c) gae daar geskiet. Ek het toe veggehardloop. Gaan voort? Toe ons gevlug het vanaf die slaghuis het ons na die polisie se huise toe gehardloop. Was dit nog steeds in Tumahole? Ja. Ons het gehardloop na die polisie se huibe toe. Ons het die huise daar aangeval. Na ons die huise aangeval het, het ek veggehardloop. Tervyl ek veghardloop vas ek gesien deur die polisie. Ek is toe daar gevang. Die polisie se huibe vat u B vat u aangeval het, hoeveel buiee is sangeval? Drie polisiemanne se huise is aangeval. (30) Hoe ib die huise aangeval? Met vat? Ons het die huise... / met

33 E IC.10 met klippe bestook. tan u aan die Eof dan ook aandui, u bet paar keer getuig dat die polieie op die tonele gekom het waar u besig was om skade aan te rig. Wat was die groep waarin u WBB se houding elke keer teenoor die polieie as hulle nou so opdaag en fculle jaag julle uitmekaar uit? Vat maak die groep? Hulle het net weggehardloop. U is toe gearresteer daardie dag nadat u daar by die polisiemanne se huise betrokke was? Ja. CR053-EXAKINATI0K BY KR BIZOS : On what day were you arres-(lc) ted? On the same day, which was a Saturday. What day, what month, what year? 24 March For how long did you remain in custody then? Three days. Did you make a statement then? No. Were you taken to court? Yes. You did not make any statement to the police during that arrest? «No. Can you please tell us if you were arrested again after you were released? Yes, I was arrested on many occasions. Could you please tell us the date more or less, the (20) month and the year of the many occasions on which you were arrested? On 8 August 1985, if I remember well, I was arrested. For how long did you remain in custody then? Three days. Did you make a statement to the police on that occasion? Yes, I did. In August 1985? Yes. Was the first statement you have ever made to a police? Yes. How long was that statement that you made in August (30) 1985? I am not quite certain, but it could have been eight... / pages

34 E229.2& IC.10 pages. IB It the statement that you have been led from by the prosecutor? Yes. Tou say you were arrested many times. on what many occasions you were arrested? the other dates on which I was arrested. Please tell us I cannot remember On how many other occasions were you arrested? It is of some Importance. Tou see, because I am going to put to you that you were right, you were arrested many times. Taken into custody for a very short while and then released. I (lc) want to know on how many occasions did that happen? Seven. CCURT : Including the tvo you have already mentioned or excluding them? Including the two. KR SIZOS : Let us start from the last one, the most recent one. Was the most recent one in February 1956? Tes, it was in February. And are you a free person at the moment? Ko f I em in custody. I would have thought that Bis Lordship would have been informed about that. Tou see, I am going to put to you, (20) it is very easy to put e young girl like you up here to give thi6 evidence that you gave, but a lot of it is completely false. Just before we go any further. Is Ace Magashule your boyfriend? No. For how long have you known him? Quite long. Was he a close friend of yours? Tes. Vere you very good friends? Tes. Intimate friends? COURT : What does that mean? That can mean a couple of things. She said they were very good friends. Vhat does (30) your question mean? Bearing in mind that answer.... / MR BIZOS

35 K IC.10 MR BIZOS : Intimate friends, very close to each other, COURT : Veil, that she has already said. Next question? MR BIZOS : Why do you not want to admit that he is your boyfriend? Ee is not. I suppose he was not when he was in detention as well, but before he was detained, was he your boyfriend? Yes, he was before. So, up to the time of his detention he was your boyfriend? Just before his detention he was no longer my boyfriend. Vhen was he detained? I do not know. (10) Veil, you told us that he was your boyfriend just before hie detention. Vhen did he cease being your boyfriend? Before his arrest. Vhat I am trying to say is this, while we were still in the township, before his arrest, he was no longer ny boyfriend. Ve will come back to this. Precisely vhen were you detained in 19&6, February? Precisely what date? The 17th. Of February? Tes. And this was the seventh time on which you were taken into custody? Tes. (20) You told us on the two occasions that you spent three days. On this occasion you are still in custody? Yes. Vhy are you in custody in February 1986? Vere you told why you were taken into custody in February 1986? Yes, I was told. Vhat were you told in February 1986 why were you taken into custody? ~ What was told to me was, I waa being taken into custody because they are ecared that anything can happen to me, because I am going to be a witness. Vho told you that? A certain Vhite man. I do not (3c) know what his name is.... / Was

36 K B95 - IC.10 Vas he the person who took your statement? No. It is e certain White man who is working with those Whites there. Did you see him here this morning? Yes, I did see him. Was he in court before the adjournment? No, he was not in this court today. You sav him in the vicinity of the court-room? Yes. Tou have told us nov of liiree occasions on which you were in detention, in custody. Will you please tell us about the other four? When end for how long? I do not understand (10) that question. COURT : We have heard of three, let us call it, arrests of yourself. Kov counsel wants to know about the other four? Let me put it this way. The six occasions that I was arrested I was "being detained for about three days on each occasion. The seventh one, which is the present one, is the only period which is longer than the three days. MR BIZ OS : Let us come back to August Tou told us you made this long statement. Bid you admit in that statement that you yourself were guilty of very serious crimes? (20) Do you mean that I admit that I am guilty of the crimes? Yes. Remember when you cade that statement in August you admitted to committing serious crimes, taking partin petrol bombingb and stone throwing, and agreeing to do away with policemen and councillors. Do you remember that? Yes, if that is the case I admitted being guilty. Did anyone explain to you why you were let free after three days? Vhy were you let free? Ko, what happened is, each time I was being arrested and on the third day or after the third day I would "be taken to court where I would be (30) released may be on ball or whatever.... / Prom