Toegelaat as Advokaat van die Hooggeregshof van Suid Afrika 1986

Transcription

1 1 Gedagtes oor die Nuwe Testament as Getuienis Matthew Klein B.A. (LAW) LLB LLM Toegelaat as Advokaat van die Hooggeregshof van Suid Afrika 1986

2 2 INDEKS 1. INLEIDING 2. OU TESTAMENT 3. DIE HOFSAAK 4. Die dokumente waarin die feite voorkom is werlik oud en die persone na wie verwys word het werklik bestaan 4.1 Die dokumente waarin die feite voorkom is werlik oud. 4.2 Die persone na wie verwys word het werklik bestaan. 5. Die getuies was betroubaar 6. n Nadere Beskouing van die Getuies van die Vier Evangelies 7. Weet ons wanneer was die Evangelies geskryf? 8. Inhoudelike waarde van die evangelies 9. DIE EVANGELIES WAS GESKRYF AS GETUIENIS VAN GEBEURE WAT N GROOT IMPAK OP DIE SKRYWERS GEMAAK HET 10.Die waarde van die Sendbriewe 11.Verdere bewyse 12.Hoekom alles bewys? 13.Bekende Werke 14. Kan mens alles bewys? 15.BIBLIOGRAFIE

3 3 1 INLEIDING Ek het dit vir die afgelope 30 jaar dit my stokperdjie gemaak om bewyse oor die Nuwe Testament na te vors en te versamel. Ek het besluit om dit uit n regsoog te doen aangesien ek in die regte spesialiseer en werk. Aanvanklik was dit my gedagte om hierdie te skryf as n meer ontspannende stukkie leesstof. Soos wat die inligting egter ge-akkumuleer het, het ek besef dat ek tog maar voetnotas ter verduideliking sal moet doen, by gebrek waarvan ek my in die oog van die leser assosieer met sekere sprekers wat aanneem dat wanneer hul op n podium staan mens als moet glo wat hul soms roekeloos kwytraak. Dit is vir my n groot probleem! Ek het meermale gewens dat sprekers (predikante en pastore ingesluit) saam met my vir n paar maande in die howe kan deurbring om te sien dat mens nie aannames of situasies net kan verbaliseer as jy nie betroubare bronne het, of as jou getuies dit nie gesê het nie. Daar is regsgeleerdes wat sake aanhaal wat verkeerd aangehaal word maar dan is dit my plig as advokaat om die dwaling, hetsy opsetlik of andersins, te kan identifiseer en te laat verwerp, net soos dit ander se plig is om my op my foute te wys. Die regters is ook aangestel om onder andere bekwaam genoeg te wees om dwalings en foute te identifiseer, en reg te stel. 2 OU TESTAMENT Ek wou nie veel met die Ou Testament werk nie omrede ek net gevoel het dat die vertrekpunt Christus Jesus is. Welke nut het dit om dit te bewys wat voor Jesus was, as Jesus se bestaan nie self bewys kan word nie! As Jesus en sy dade bewys kan word, dan is daar in elke geval nie veel nut om verder te krap nie want as Jesus se dade eg was, dan was sy woorde ook eg en dan moet mens dit ernstig opneem as HY dinge sê soos Ek is die weg die waarheid en die Lewe. Dan gaan die holruggeryde vraag van ewolusie of nie ook in die agtergrond verdwyn want, dink daaraan, dan het Jesus in elke geval die DNA strukture en wetenskaplike wette soos wat ons dit begryp, verander. Ek bedoel hiermee: As iemand n blinde mens laat sien dan het die blinde persoon se DNA radikaal verander, as n dooie opgewek is, dan het die hele DNA van die voormalige dooie verander! Het u al n lyk gesien? (Veral iemand na aan u) U sal met my saamstem dat daar onmiddellik na afsterwe n rits chemiese veranderinge in die liggaam plaasvind wat geen masjien weer kan verander of herstel nie! Die Ou Testament behoort (in n sekere sin) aan die Jode: hulle het dit al deurgetrap tot vervelens toe. As daar wesenlike probleme was, sou hulle dit seker teen die tyd raakgelees, in diepte bespreek en moontlik verwerp het. In die R.S.A. het wyle Prof.F.E. Deist onder andere n reeks geskryf Witnesses to the Old Testament en die bronne wat hy aanhaal is astronomies! Derhalwe het ek vrede met die Ou Testament.

4 4 Die groter waarde lê egter in die voorspellings van die koms van Jesus maar dis buite my veld van bespreking en dit het volgens my meer oorredende as bewyswaarde van GETUIES waarop my betoog se fokus is. Daar is wel diegene wat redeneer dat die voorspellings van Jesus se koms inderdaad bewyswaarde het: Dit is op skrif (in die ou Testament ) en die vermelde gebeurlikhede het werklik plaasgevind. As ons let op die onwaarskynlikhede dat iemand se lewe en dood so akkuraat voorspel kon word oor so n lang tydperk, dan is dit inderdaad wonderlik. 3 DIE HOFSAAK As ek vandag n opdrag sou kry om ou dokumente en ook die dokumente se inhoud self in n hof as waarheid te bewys, sal ek die hof as volg moet oortuig: 1. Dat die tersaaklike dokumente werklik oud is 2. Ek sal ook moet kan bewys dat die dokumente onder bespreking nie fiksie is nie, maar dat die persone na wie verwys word werklik bestaan het. 3. As dit eers vasstaan dat hul werklik bestaan het sal ek verdermeer moet kan bewys dat die opstellers betroubaar was en nie blote versinsels kwytgeraak het nie! Derhalwe ontleed ek nou die bewysregtelike vereistes wat betrekking het op my betoog, in die volgende paragrawe. 4 Die dokumente waarin die feite voorkom is werlik oud en die persone na wie verwys word het werklik bestaan. 4.1 Die dokumente waarin die feite voorkom is werlik oud Daar is sowat 5000 manuskrifte waarvan ons tans weet van die nuwe testament. Ek het altyd gewonder hoekom verwys al die kenners na die boeke as ongeveer x aantal manuskripte. Die manuskripte is die wêreld oor te vinde by universitiete, museums en biblioteke. David Palmer (sy verdere besonderhede is onbekend aan my) het n baie leersame kompilasie van die manuskripte en waar dit in die wêreld te vinde is. 1 Hy meen dat hy poog om soveel mootlik oor die manuskripte op sy web te plaas. So nou weet ek hoekom almal praat van ongeveer 5000 omdat daar nie n sentrale register daarvoor bestaan nie en die syfer steeds kan aanpas soos wat ander werkstukke gevind mag word. Alhoewel dit vir my voorkom asof daar nie n sentrale register bestaan nie, is daar tog baie aktiwiteite rondom al die bekende manuskrifte! Daar is onder andere n sentrum genaamd The Ancient History Documentary Centre, 2 asook die Leuven Database of Ancient Books. 3 Ek is seker daar mag ook baie ander ontledings oor die Sien The Earliest Christian Artifacts deur Larry Hurtado, p9 3 Larry Hurtado, hierbo

5 5 manuskrifte bestaan, welke tans nog net nie aan ons bekend is nie. (Veral as mens na Larry Hurtado se bibliografie van 15 bladsye kyk!) Larry Hurtado se boek het ook n appendiks waar hy n lys van manuskrifte aangeheg het. Hy het ook n paar fotos van muniskrifte in die boek,en verdermee uiters interressante tabelle. Hy wys daarop dat die Christene se manuskrifte 35.4% van alle bekende manuskrifte behels. Dit sluit gewone manuskrifte in, wat dan 63.8% behels (dis nou Ceaser en kie se bydraes). 4 Larry Hurtado maak ook n ontleding van die rolle en kodisille waarop geskryf was. Ek is egter nie so ge-interresseerd daarin nie want dis n ekspert se taak om dit aan die hof te verduidelik! Daar is n belangrike klemverskil in die hof tussen n ekspert /kundige se getuienis en die van n gewone getuie. Die ekspert moet eers as kundige bekend gestel word, derhalwe sal die hof eers wil hoor wie die kundige is, sy kwalifikasies en ook C.V.kan verifieer. As die hof tevrede is dat die persoon n kundige is, dan sal sy getuienis as sulks beskou en aangehoor word. Maar dit is nie te sê dat die hof als gaan aanvaar wat die kundige getuig nie. Daar kan ook kundiges getuig wat verskil van die kundige. Die verskille van n deskundige met n ander een moet uitgelig word. In kruisondervraging sal die verskille aan die getuie uitgelig word en sal hy moet verduidelik hoe dit moontlik is dat daar verskillende interpretasies oor een onderwerp mag wees, en waarom een interpresasie bo n ander aanvaar kan word. Die opinie van die deskundige is uiteraard nie die uiteindelike opinie van die hof nie, die hof maak steeds n onafhanklike beslissing. Normaalweg moet die feite en die opinie(s) ook ooreenstem. Ek kon egter wel interressante opmerkings van Larry raaklees en kontempleer. Een is sy verduideliking dat die tekste wel aanduidings van punktuasie bevat. Hy meen dat daar spasies asook aksenttekens voorkom wat nuwe gedagtes aandui. Hy illustreer dit ook met fotos van die manuskrifte onder bespreking. Ek hoop die vele wyse vertalers het dit ook so ingesien! n Verdere interressante punt wat hy maak is dat die skrywers en die wat die manuskrifte oorgeskryf het, wel van afkortings gebruik gemaak het. Dit word genoem n staurogram. Een staurogram wat vir my waarde het is die tau-rho. 5 Hierdie afkorting kom van die Griekse letter tau wat al vroeg as simbolies van die kruis gebruik was. Die tau was die T en die P was die rho. Die P moet agterstevoor wees en dan is die T bo-oor, mettertyd het die T n klein t geword wat ons vandag baie gebruik as die simbool van die kruis. Maar dit was toe alreeds gebruik om na kruisiging te verwys. Hoekom hierdie teken vir my belangrik is, is dat hier n ander verduideliking is waar die teken van die kruis vandaan kom, en nie soos sommige mense meen dat dit n 4 0.8% is Joods en gnosties 5 Bl 151 Larry hurtado, hierbo.

6 6 heidense afgodssimbool was wat die Christene toe lukraak geinkorporeer het nie. Daar is natuurlik tekste van manuskrifte wat van mekaar verskil. Die meeste kenners (hetsy selfaangesteld of andersinds algemeen aanvaardes) is dit eens dat die verskille nie oor wesentlike feite gaan nie. Die ander probleem is waar die manuskrifte byvoegings het, die byvoegings wel wesentlik mag en kan wees. Daar word uiteraard onderskei tussen die manuskrifte. n Goeie voorbeeld is die polemiek met betrekking tot die sogenaamde einde van die boek Markus. Eindig Markus by vers 8? D.L. Bock lewer as volg kommentaar: The most reliable early manuscripts of the Gospel of Mark end at verse 8. 6 Dit val weereens buite die bestek van my bespreking om te ondersoek tensy daar iets heel vreemds in die verse daarna neergelê mog wees. 4.2 Die persone na wie verwys word het werlik bestaan. Net soos ons weet dat Nero, Julius Ceasar, Napoleon op aarde was, so kan ons weet Jesus die Christus hier was: daar is heelwat konkrete Bybelse (Nuwe Testament) en nie-bybelse bewyse hiervoor. Dit plaas Jesus op aarde. Maar die waterskeiding kom: glo mens meer nl. Glo mens Hy was Seun van God? Hieroor sal ek die volgende 8 getuies roep en hulle sal bo redelike twyfel JA antwoord: 1. Mattheus 2. Markus 3. Lukas 4. Johannes 5. Jakobus, broer van Jesus 6. Judas, broer van Jakobus (sien sy sendbrief, moontlik ook broer van Jesus.) 7. Petrus 8. Paulus Mens kan baie uitbrei oor hulle! Hulle het nie fiksie geskryf nie, hulle werke is vol persoonsname, plekname, ooggetuies en persoonlike getuienis! (Ek het n opsomming gemaak van die mense wat by naam genoem word en dit bring n verdere 50 plus getuies.) Lukas het inter-aksie gehad met Paulus, Petrus, Judas (Barsabbas), Silas. (Hand. 15) Hy was saam met Paulus in Troas, Jerusalem en Rome! (Hand. 16:10, 21, 27, 28:16). Die belang hiervan is dat hulle die bo-natuurlike Jesus, sy Koningskap en Godheid definitief sou bespreek het. 6 Cornerstone Biblical Commentary Volume 11 p 553

7 7 In sy sendbrief herhaal Petrus dat hy n ooggetuie was van die verheerliking op die berg. Dus : glo hom of glo hom nie! Ek het geleer om hom te glo, hy moes n wonderlike mens gewees het. So kan ek aangaan oor elkeen. Wonderlike, fantastiese geloofwaardige mense wat die waarheid in n hof sal vertel. n Baie insiggewende nie-christelike werk wat met vrug oor die onderwerp graadpleeg kan word is die van Flavius Josephus wie in die tyd van Jesus en die dissipels geleef het. Sy werk is interressant want dit plaas Jesus en nog n paar ander op die toneel in die geskiedenis van destyds. Onthou dat hy eintlik oor die Joodse geskiedenis geskryf het, derhalwe sou hy uit die aard van die saak nie op Jesus gekonsentreer het nie want die Herodisse en Romeine was die geskiedenis van die tyd, en sy teikenstorie! Sy boeke maak mens se oë nogal radikaal oop vir die dinge van daardie tyd! Nadat ek sy werke gelees het, het ek net besef dat die Herodisse enorme wreedaards moes wees. Hulle was ook magsbehep en sou sonder aarseling moor om hul koningskap te beskerm en behou. Josephus noem byvoorbeeld kortliks hoe Johannes vermoor is. Volgens hom was die moord gepleeg omdat Herodus besef het dat Johannes vir hom n bedreiging was en uit hoofde daarvan n opstand kon ontstaan. Matteus en Markus meen egter dat die moord gepleeg was omdat Herodus se (onwettige) vrou Johannes se kop ge-eis het. 7 Josephus, vir een of ander rede, noem in die verbygaan dat Pilatus vir n man met die naam Jesus, gekruisig het en dan meen hy dat hierdie man dalk nie n man was nie omdat hy wonderwerke verrig het! Hy gee dan nog verdere inligting hieroor naamlik dat Sy volgeling nog bestaan en dat Hy uit die dood opgestaan het. (Uit die aard van die saak is daar menige debatte oor wat Josephus hierdeur bedoel het want hy was nie n gelowige nie) Verder meld Josephus ook Herodus se dood, dis nou die een wat in Handelinge genoem word. Volgens Josephus het daar iets snaaks gebeur, n uil het op die vensterbank kom sit en Herodus het inmekaar geval en gesterf. Volgens Lukas het daar n engel gekom en is Herodus deur die engel gedood. Laastens meld hy ook hoe Jesus se broer, Jakobus, doodgemaak is deur die jong priester Annas. 8 Annas het Jakobus laat stenig net na Fsetus se dood toe die volgende goewerneur oppad was. Die verhoor was vinnig en partydig. Jakobus was n bedreiging vir Annas. n Waardevolle les wat ek ook geleer het is dat van die lede van die koninklike families (Herodus en kie) hul inderdaad op die keiser in Rome beroep het. Dit is interressant dat die keiser ook van die Joodse regeerders laat kom het na Rome as daar aantygings teen hul was! Dit het my in n sin beter laat verstaan hoekom Paulus hom op die keiser 7 Matt 14 v 6 en Markus 6 v 21 8 Hy verwys na Jakobus as the brother of Jesus the so-called Christ

8 8 beroep het! Paulus het beslis sy regte geken en die sisteem gebruik soos dit n kundige betaam! 5 Die getuies was betroubaar Ja, daar is wel sogenaamde weersprekings in hul geskrifte. Dit is egter nie van wesenlike aard nie, bv. by Gadara: was daar een of twee duiwel besetendes? Mattheus sê twee, Markus en Lukas sê een. (Sien Matt. 8:28, Markus 5:1-20, Luk. 8:26-39.) Maak dit van hulle onbetroubare getuies? Het hulle van dieselfde geval gepraat? Of kan mens die oorsig kondoneer teen die groter prentjie naamlik genesing van n besetende? Het laasgenoemde nie net die ander persoon gesien nie? Dit is so dat getuies mekaar wel kan weerspreek maar as dit oor die wesenlike feite gaan, dan eers moet die verskille in die getuienisse verwerp word. Ek ervaar dit baie dat n beskuldigde dink hy moet loskom omdat ek dit reggekry het om n getuie onder kruisverhoor sleg te laat lyk. Die beskuldigde verloor dit egter uit die oog dat ander getuies ook bevestig het dat hy vir X aangerand het. Die getuies verskil oor die aantal houe, die kleur van die muur en die aantal glase op die tafel! Maar dit is nie oortuigend genoeg nie. Ek glo die voormelde agt sal getuig: Hy, Jesus, was waarlik die Christus en daarom noem sy broer Jakobus Hom in sy brief: Jakobus, die broer van die Here Jesus Christus! Tensy mens se broer dit werklik was, noem mens nie jou broer sommer dit nie! As mens die weersprekings kontempleer, kan ek nog een noem wat my altyd laat wonder het oor presies wat kon gebeur het. Dit is naamlik die geval waar die Romeinse offisier na Jesus gaan en vir hom vra om sy seun te genees. 9 Die Griekse woord wat in Matteus gebruik word verwys na n seun terwyl die Griekse woord wat in Lukas gebruik word na n slaaf verwys. Matteus meen die offisier was self by Jesus, Lukas meen die offisier het Joodse ouderlinge gevra om vir hom by Jesus n woord te doen. Jesus het, volgens Lukas, toe na die offisier se huis gegaan maar Lukas gaan dan nog verder en sê dat die offisier van sy vriende gestuur het om Jesus te ontmoet en te sê die Here moet nie moeite doen nie, want hy is dit nie werd dat Jesus na hom gaan nie. In albei gevalle praat die offisier en die ouderlinge en vriende self met Jesus. Die resultaat is dieselfde, naamlik die siek persoon is genees. Maak dit saak wie reg is? Jesus se konklusie is dat Hy nog nie sulke geloof in Israel gesien het nie. Die vraag verder is of Jesus reg is deur te beweer dat Hy nog nie sulke geloof in Israel gesien het nie. Feit hier is,dat die eerste persoon wat glo Jesus het mag om te genees al is die sieke nie by hom nie, op skrif bevestig word, en verder glo die persoon, al is hy nie n Jood nie. Verder is hy die eerste persoon in Jesus se aardse lewe wat Hom sien as iemand wat soveel mag het soos n offisier van die Romeinse leer, om net n bevel te gee en dan gebeur dinge spontaan. So vir wie gee Jesus net die bevel en dinge gebeur? Hy het besef Jesus is koning van n invincible empire! 9 Matt 8 v 10 en Lukas 7 v 3.

9 9 Teen die agtergrond is daar 2 feite wat nie weerspreek word nie: die persoon is genees; Jesus het nie na die persoon self gegaan om genees te word nie. Dit is wel so dat ons sal nie weet of die offisier by Jesus was en of hy net mense na Jesus gestuur het nie. Saakmakend? Ek glo nie. 6 n Nadere Beskouing van die Getuies van die Vier Evangelies. 6.1 Die vooraf vraag is egter hoe weet ons deur wie is die evangelies geskryf? Die belangrikste persoon, in my mening, is Papias van Hierapolis. Hy het self baie geskryf en was in verbinding met die eerste Christen generasie. Hy skryf dat hy uit sy pad gegaan het om die apostels wat lewe te ontmoet en om met diegene te praat wie die apostels geken het. 10 Hy was ook vriende met 2 van Philip se dogters wie in Hierapolis gebly het Skrywer van Matteus Papias en ander kerkvaders (Clement, Origen en Jerome) is dit eens dat Matteus deur die apostel Matteus geskryf was. 12 Jesus se insig in sy keuses van mense en dissipels is verstommend. Eintlik was Matteus die een wat die moeilikse deur die groep aanvaar sou word, die meeste was besigheidsmense en hier kies Jesus n belasting-gaarder. Maar niemand sou toe weet dat Matteus die een was met die enorme kennis van die Ou Testament nie en wie, al het hy geld ingesamel, eintlik n skrywer van formaat was nie! Indien geargumenteer word dat hy sy kennis by Jesus opgedoen het, dan is dit net so merkwaardig dat Jesus iemand gekies het met sulke verborge talente. 6.3 Skrywer van Markus Volgens Papias het Petrus vir hom(papias) gesê dat Markus alles neergeskryf het wat Petrus vir hom gesê het. 13 Markus is nie ordelik geskryf nie, m.a.w. dit is asof Petrus elke nou en dan vir Markus n stuk gedikteer het, dit is blykbaar nie chronologies nie en dit laat Papias sê dat Markus nie geskryf was as geskiedenis nie! 14 Hoe dit ookal sy, mens voel eintlik Petrus se geaardheid aan in Markus! Dit is baie feitelik en op die punt af, dit is nie soos Johannes wat baie meer geestelik ingaan in situasies nie! So ook was dit Matteus wie baie op die vervulde profesieë konsentreer het! Ek dink Petrus was n doener en dit is hoekom Markus die meeste feite en wonderwerke wys alhoewel dit die kortste evangelie is! 10 Bauckman, p 12 en FF Bruce p29 11 Handelinge 21 v Cornerstone Biblical Commentary Volume 11, p Bauckman, p Bauckman, p 218

10 10 Markus wys hoe Petrus die leiding neem, hoe hy vrae vra en selfs uigesonder word. In die tuin van Getsemane word daar spesifiek vir hom gevra hoekom hy nie kan wakker bly nie! Skrywer van Lukas Lukas kry die krediet dat hy die evangelie van Lukas geskryf het deur tradisie. Reeds 200 n.c. was die skrywers van die evangelies se name gekoppel aan die boeke en veral as gevolg van die titels van die boeke. 16 Bauckman haal baie skrywers aan hieroor en sy konklusie word goed gestaaf nl. dat dit die gebruik was om nie die outeur se naam in die boek self te skryf nie. Vandag doen ons dit ook, ek lees nie dat F.A. Venter of wie ookal in hul boeke self hul name skryf nie. Lukas was aan Paulus bekend as die dokter en hy was saam met Paulus op sy sendingreise en was selfs saam met Paulus gestrand op Malta. 17 Lukas was die enigste heiden (nie-jood) wat n evangelie geskryf het. Hy is getrou aan sy beroep as dokter: hy ontleed als! Hy plaas sy feite ook in konteks van die Romeinse keisers. Hy is die enigste een van die 4 wat na die keisers se name verwys! Hy verwys bv. na Quirinius as die gowerneur van Sirië in die tyd toe Jesus gebore is. Dit het nie gerym met ander werke nie en daar is aangeneem dat Lukas verkeerd was. (Snaaks dat hy gekritiseer was en nie die ander skrywers nie). Dit het egter aan die lig gekom dat Quirinius tog vir n kort tyd goewerneur was, die amp ontruim het en later n terugkeer gemaak het! Lukas het die getuies ondersoek: Hy begin sy boek deur dit te stel: hy praat van neerskryf van inligting van die wat van die begin ooggetuies was. (Dit is presies wat Josefus Flavius ook gedoen het.) 6.5 Skrywer van Johannes Irenaeus (een van ons kerkvaders ) skryf dat Johannes the disciple of the Lord, the same who reclined upon his breast, himself also published his Gospel, when he was living in Ephesus in Asia. 18 Polycarp (nog ʼn kerkvader ) was ʼn dissipel van Johannes. Polycarp het vir Irenaeus alles geleer en vertel wat hy van Johannes gehoor het want Polycarp was Irenaues se leermeester! Daar is ook ʼn Muratorian Fragment wat vertel dat Johannes en ander apostels gevas het om te bepaal wie moet die evangelie skryf en toe is daar op Johannes besluit. Die skrywer bevestig self dat hy ʼn ooggetuie was maar hy voeg by ons weet sy getuienis is waar. 19 Dit verleen steun aan die 15 Markus 14 v Bauckman p Kolossense 4 v 14 ; 2 Timoteus 4 v 11,Handelinge Bruce p Johannes 21v24

11 Gevolgtrekking Muratorian fragment. Hy bevestig ook dat hy by die maaltyd vir Jesus gevra het wie sal hom verraai. 20 Die wonderlike weereens van Jesus se keuse was dat Hy ʼn ooggetuie gekies het wat weer uit ʼn ander hoek vir ons vertel wat Jesus gesê het. Jesus het geweet dat Johannes die vaderhart begryp het, Hy het ook geweet dat Johannes Sy dieper betekenis gesnap het en dit sou verwoord en neerskryf. Die evangelies was geskryf deur drie ooggetuies! Twee het direk geskryf en een (Petrus) het dit of gedikteer of net oorgedra aan Markus wie dit toe geskryf het. Die vierde persoon, Lukas, was ʼn navorser en het noukeurig alles geskryf wat hy nagevors het. Hy was egter bevriend met ten minste Petrus, Jakobus en Paulus wat geloofwaardigheid verleen aan sy navorsing. Ek gee graag hier ʼn persoonlike mening: Ek glo nie diegene wat sê dat Matteus vir die Jode geskryf is, Markus vir almal, Lukas vir die wonderwerke en Johannes vir ons nie, of so iets, nie. Elke evangelie het die wonderlike karaktertrekke van die skrywer en is vir ons almal geskryf! 7. WEET ONS WANNEER WAS DIE EVANGELIES GESKRYF? Daar was mense wat wil maak asof die skryf van die evangelies baie lank na Jesus se tyd gedoen is, dat Jesus soort van ʼn legende geword het. (Dus het die apostels hul lewens opgeoffer vir ʼn legende). Die tendens is weerlê en dit is duidelik dat toe die evangelies geskryf is, die getuies en persone wat genoem is nog gelewe het. Dit is ook wat Papianus so goed maak naamlik dat hy uit sy pad gegaan het om hierdie mense te ontmoet. 21 Prof. F.F. Bruce dateer die evangelies as volg: Matteus net na 70n.C., Markus 64n.C., Lukas voor 70n.C. en Johannes n.C. 22 Die datering is baie belangrik want dit bewys drie dinge: Eerstens dat baie van die getuies toe nog in lewe was en dus kon getuig of die feite soos weergegee, waar was. Tweedens wys dit dat Jesus se lewe nie ʼn legende met aangelaste stories was nie. Derdens, vir my as regsgeleerde, is dit belangrik dat inligting neergeskryf word terwyl dit nog vars in die geheue is. 8. INHOUDELIKE WAARDE VAN DIE EVANGELIES As mens na die vier evangelies se inhoud kyk dan is die volgende interessante bewysregtelike feite: 20 Johannes 21 v Sien Jesus and the Eyewitnesses van Dr. Richard Bauckman. 22 F F Bruce The New Testament Documents en dan word daar geargumenteer dat Handelinge en Lukas kort na mekaar geskryf is. Openbaring sal nie soveel bewyswaarde in n hof hê nie omdat dit apokalipties (verwysend na die eindtye) is.

12 12 Dit was nie geskryf as ʼn bibliografie van Jesus nie. Nee wat, ʼn bibliografie sal baie meer oor ʼn mens se kinderdae sê en jou ouers en jou familie. Markus en Johannes skryf niks van Jesus se kinderdae nie. ʼn Bibliografie sal ook meer detail bevat en meer ordelik wees. Dit is duidelik dat die evangelies nie geskryf was as geskiedenis nie. Daar is nie behoorlike kronologie nie en daar word te veel aandag gegee aan die tyd net voor die kruisiging en die kruisiging self. Daar is dus nie balans wat mens by ʼn geskiedskrywer verwag nie alhoewel baie meen dat die boeke geskiedkundig is. Maar ek dink hul sit die pot mis. Die evangelie gaan oor getuies, tot vandag toe! My pleit is dat ons vergeet van die Jesus van geskiedenis en konsentreer op die Jesus van getuienis! 9. DIE EVANGELIES WAS GESKRYF AS GETUIENIS VAN GEBEURE WAT N GROOT IMPAK OP DIE SKRYWERS GEMAAK HET Hoekom so ʼn stelling? Al vier die skrywers gaan uit hul pad om name en plekke aan die gebeure te koppel. Inteendeel al vier maar veral Johannes gebruik die regsbeginsel wat toe geheers het nl. dat iets in die reg vasstaan deur twee of meer getuies. 23 Johannes sou nie ʼn belangrike gebeurtenis beskryf as hy nie twee of meer getuies by name noem nie! Die ander drie skrywers was minder versigtig maar was ook nie heeltemal afsydig van hierdie reël nie. Onthou die vereiste toe die apostel in die plek van Judas gekies moes word: Hy moes ʼn ooggetuie wees! ʼn Ooggetuie van wat Jesus gedoen het van die begin van sy bediening! 24 Die twee skrywers wat direkte ooggetuies was, was Matteus en Johannes. Hul maak geen geheim daarvan nie. Markus was in ʼn sin ook ʼn ooggetuie as mens aanvaar dat hy net geskryf het wat Petrus aan hom voorgesê het, want dan was dit eintlik Petrus se woorde. 25 Lukas was nie ʼn ooggetuie nie maar hy was ʼn betroubare navorser wie vir Petrus en Paulus en Jakobus geken het. Verder het die skrywers self status van getuienisvoering aan hul geskrifte gegee: Hulle noem dit!! Petrus (wie aan Markus gedikteer het) meld in sy brief dat hy nie op legendes staatgemaak het toe hy die krag van Christus bekend gemaak het, nee hy het Christus met sy eie oë in al sy majesteit gesien! 26 Hy het saam met hom na sy opstanding geëet en gedrink. 27 Johannes sê dieselfde! Hy het Christus gesien en gehoor en aan hom geraak! Dit was wat die Torah vereis het, Deut 19 v Handelinge 10 v 36 e.v. 25 Alhoewel n hof nie vir Markus as ooggetuie sal aanvaar nie Petrus 1 v Handelinge 10 v Johannes 1 v1-5

13 13 In die evangelies vind ons baie getuies by elke belangrike gebeurtenis! Die belangrikste is natuurlik die van Sy opstanding. In Lukas vind ons Maria Magdalena, Joanna en Maria (moeder van Jakobus) by die graf. Matteus plaas twee vroue by die graf naamlik Maria Magdalena en die ander Maria. In Markus vind ons drie vroue naamlik Maria Magdalena, Maria (die ma van Jakobus) en Salome. In Johannes vind ons vir Maria Magdalena wie toe vir Petrus en Johannes (alhoewel hy na verwys word as die ander dissipel vir wie Jesus lief gehad het) gaan roep het. Maria Magdalena is die enigste een wie deur al vier evangelies genoem word. Een ding is seker: die vier skrywers het nie om ʼn tafel gesit en besluit ons kies hierdie getuies nie. (Mens vind dit in hofsake!) Sal ʼn hof hierdie getuies kan ignoreer? ʼn Baie eng regter kan bevind dat ten minste Maria Magdalena daar was. Die regter sal egter ook na die groter prentjie moet kyk: dit hang af wat bewys moet word. As dit die opstanding self is wat bewys moet word dan sal mens heelwat verder moet gaan want dan kom al diegene ter sprake wie vir Jesus gesien het na die leë graf! As ons weer net by die graf self stilstaan sal ons lees dat Markus drie vroue noem wat by die kruis was maar twee wat graf toe was toe Jesus begrawe was van wie twee toe by die leë graf was. Dit is aanduidend dat hy versigtig is om te noem wat hy geweet het. Die ander ook: hulle noem wat hul geweet het. Daar was dus nie coaching nie. Coaching is die term wat gebruik word om getuies voor ʼn saak leiding te gee. As ons dus ten minste die afleiding kan maak dat die graf leeg was kan mens ook na die omringende omstandighede kyk en verseker baie vrae vra. Een is natuurlik of die vroue by die verkeerde graf was. As dit die geval was sou Josef van Arimathea seker dadelik die saak opgeklaar het, hy was darem die eienaar en was bekend onder die Fariseërs en ook met Pontius Pilatus. Dan het die ander wie Jesus na die opstanding gesien het, ook slegs ʼn visioen/gesig gesien. Hierdie tipe vrae is al heelwat gevra en tot in die fynste besonderhede bespreek. My gevolgtrekking is dat die getuienisse daarop dui dat Jesus wel uit die dood opgestaan het alternatiewelik dat die graf leeg was en dat die liggaam van Jesus nooit gevind was nie! Dit val egter buite die bestek van my bespreking om hierop in te gaan. Ek wil wys dat daar baie getuies was en dat die evangelies geskryf was as getuienis! Derhalwe wil ek nou verder meld welke rykdom name in die evangelies te vinde is: Jesus is daar, daar is die 12 dissipels, publieke persone en name in die geslagsregisters. Maar dan kry ons ook addisionele name soos Maria (Jesus se ma), Jairus, Josef, Bartimeas, Simon die melaatse, Simon van Cirene, Alexander, Rufus, Josef van Arimates, Maria Magdalena, Salomie, Sagaria, Elizabeth, Simeon, Anna, Simon die Fariseër, Joanna, Susanna, Martha, Lasarus, Saggeus, Cleopas, Nataniel, Nicodemus, Maria (Lasarus se suster), Maria vrou van Clopas, Malkus, Barabbas. Daar kan dalk nog meer wees, ek kon een of twee oorgeslaan het. Behalwe vir dié wie by naam genoem is, is daar ook baie anonieme persone bv. Petrus se skoonma en Herodus se broer. Dan is daar ʼn magdom persone

14 14 wat genees was of bloot net met Jesus te doen gehad het. Die ryk jongman, vrou wat aan bloedvloeiing gely het, Samaritaanse vrou, twee wie saam Jesus gekruisig, melaatses, blindes, dowes en baie siekes. Bauckman het ʼn lys saamgestel van die 99 mees bekendste mans name in Palestina vir die tydperk 330 v.c. tot 200 n.c. Die top ses in volgorde is: Simon, Josef, Lasarus, Judas, Johannes en Jesus. 29 Almal is ook in die evangelies. Mens kan nog verder gaan en plekname opnoem: Plekke wat bestaan het en wat tot vandag besoek word! Dan praat mens nog nie eers van kossoorte, plante en diere nie. ʼn Interessante vraag, vir my altans, is hoe weet ons dat die bedieningstydperk van Jesus drie jaar geduur het? Die navorsers en ontleders meen dat Johannes se verwysing na verskillende feeste, die chronologie bewys. 30 Mens sal dus moet weet watter tyd van die jaar welke feeste gehou is welke inligting mens dan bemagtig om te kan bereken hoe lank die bediening was. Ons weet darem, sonder om ʼn groot studie te maak, dat daar een Paasfees per jaar was! Johannes verwys na drie Paasfeeste. (Johannes 2, 6 en 12) en Lukas meen dat Jesus 30 jaar oud was toe hy sy bediening begin het. 31 Nog ʼn interessante vraag, vir my, weer-eens, is hoe kon die skrywers alles so goed onthou het? Die algemene indruk wat ek gehad het was dat die gebeure deur oorlewering oorgedra is wat dan twyfel bring of die gebeure werklik plaasgevind het en ook of daar nie ʼn legende geskep is nie. Diegene wat kenners op die gebied is, meen egter dat hierdie veralgemening nie waar is nie. 32 Die feit is dat die dissipels en mense van daardie tyd wel nie almal geletterd was nie maar almal was ook nie ongeletterd nie! Paulus self spog met sy opleiding en as oud Fariseër was hy goed belese. Paulus se briewe getuig van die op skrif plasing van feite en dus nie van mondelinge tradisies nie. Maar dis nie al nie. Die feite het saak gemaak vir die skrywers van die nuwe Testament. Die rabbi s het notas gemaak! Bauckman sê But what we know the rabbis used were not so much books as private notebooks. 33 Bauckman wys verder daarop : Such notebooks were in quite widespread use in the ancient world (2 Tim 4 v 13 refers to parchment notebooks Paul carried on his travels). 34 Laastens, weer- eens Bauckman: The first Christians were not all illiterate peasant labourers and craftsmen, as the form critics supposed, but evidently 29 Bauckman p Bruce p Lukas 3 v Bauckman p Bauckman p Bauckman p 288

15 15 included people who studied the scriptures with current exegetical skills and could write works with the literary quality of the letter of James. 35 Die metode om notas te hou is vandag nog in gebruik. Ek probeer altyd vir ʼn kliënt adviseer om alles van die gebeure neer te skryf want oor ʼn paar maande gaan hy/sy dit nie meer onthou nie. Dit is ook waarom polisie en speurders so gou moontlik verklarings neem van getuies. Die evangelies sluit ʼn magdom name in, ek dink nie dat die ooggetuies alles so goed sou kon onthou nie. Hulle moes notas gemaak het. Ek kan dink dat hul wel baie dinge herhaal het, onthou hul was Jesus se studente vir drie jaar en enige student wat ʼn drie jaar kursus doen, behoort ʼn goeie kennis van sy werk te hê aan die einde van die drie jaar. Diegene wat geskiedenis as vak gehad het sal weet wat ek bedoel, ek het geskiedenis tot matriek gehad en ons moes name leer soos Garribaldi, Bismark, Churchill en nog meer. (Dan is daar ook nog die Heilige Gees wat hul sou herinner maar dit is steeds hul plig om te leer!) Ek het ook vir persoonlike redes Johannes 14 uit my kop geleer. Dis nie moeilik nie, as ek dit kan doen dan het die dissipels beslis vir drie jaar baie feite kon memoriseer. 10. DIE WAARDE VAN DIE SENDBRIEWE Die waarde van die briewe is presies dieselfde as wat briewe se waarde vandag nog is. Ek het ʼn opstel wat my pa geskryf het toe hy geleer het om Afrikaans te praat. Dit was in ± in (Dit kon net sowel ʼn brief gewees het.) In die opstel met die titel Een Aangename Dag vertel hy dat hy van Richmond na Pietermaritzburg met sy perd gery het om in Pietermaritzburg te gaan fliek. Hy kla egter dat die pad nou te vol raak van karre wat die perde pla! Wat leer ons hieruit? (Goed ons neem aan my pa was betroubaar en het die waarheid geskryf.) Ons leer dat daar nog perde was op die paaie, ons leer ook dat daar ʼn fliek in Pietermaritzburg was. Karre begin om perde te vervang! Dieselfde met die sendbriewe. Behalwe vir die lering verskaf die sendbriewe ook bewysregtelike inligting. Ek as advokaat kan nou beweer dat daar in die tyd toe die sendbriewe geskryf was onder andere sekere dorpe bestaan het, en word daar ook baie name genoem. Hierdie feite kan uiteraard die evangelies staaf. Stawing of corroboration is ʼn baie handige bewysregtelike middel wat die howe gebruik as daar nie direkte getuies is nie of as daar twyfel bestaan. Byvoorbeeld as iemand verkrag is en die beskuldigde beweer dat daar toestemming gegee is tot omgang dan sal die dokter se verslag wat beserings aan die liggaam aandui, dien as stawing dat daar geweld betrokke was by die insident. 35 Bauckman p 289

16 16 Die datering van die sendbriewe begin al by 48 n.c. en eindig by 65 n.c. Dit is belangrik want dit wys weer dat die getuies toe nog gelewe het. Soos die evangelies, word in die briewe ook baie name genoem, Paulus verwys selfs na twee vriende wat voor hom tot bekering gekom het! 36 Daar word ook na spesifieke insidente verwys (Petrus verwys na die verheerliking op die berg. Paulus verwys na die opstanding en persone wat na die opstanding vir Jesus gesien het.) As ons die evangelies lees dan is dit duidelik dat daar getuies by elke gebeurtenis was. Toegegee, daar is gebeurtenisse waar daar tog nie getuies was nie en ek sou graag die skrywers daaroor wou uitvra. Op die stadium kan ek net hul woord neem daarvoor. Een voorbeeld is Jesus se versoeking in die woestyn. Hoe die skrywers geweet het dat Jesus op die bo-punt van die tempel was sal ons nie weet nie. Hul het seker die inligting by Jesus gekry? Dan is dit waar! In Johannes is daar nie ʼn enkele insident na sy inleiding waar daar nie twee of meer getuies was nie. 11. VERDERE BEWYSE 11.1 Eerste en Tweede Geslag Gelowiges Daar is heelwat geskryf oor die eerste twaalf apostels en wat van hul geword het. Dis soort van algemene kennis dat al twaalf, behalwe Johannes, martelaarsdode gesterf het. My vraag as regsgeleerde is egter of hierdie bewerings gestaaf kan word of nie. Is dit net legendes of het van hulle werklik gesterf vir die Here? Was Petrus werklik onderstebo gekruisig of nie? Dr. William McBirnie het seker een van die mees omvattendste studies gemaak oor die twaalf apostels. Hy het nie net baie bronne geraadpleeg nie maar het ook die plekke besoek, soos hy dit stel: I visited the Middle East twenty-seven times, then spent ten years of further research Ek het sy boek gelees en hou van sy styl. Hy het werklik al twaalf apostels se voetspore nagevolg. Ek sal net graag eendag ʼn opsomming wil maak van feite wat in sy boek voorkom en dit van die bespiegelinge of legendes, onderskei. Hy probeer dit doen maar my regsagtergrond soek so ietsie ekstra. Tog stem sy konklusies baie ooreen met die van John Foxe(sien hieronder). Interessantheidshalwe was Thomas, volgens McBirnie en Foxe, die een wie die evangelie na Indië geneem het. Dis nou vir die wat gedink het Thomas was die ongelowige! Ek dink nie hy was die ongelowige nie, hy het maar net nie enige persoon se woord geglo nie. Sou u? Dink daaraan, ʼn vriend sterf en al die vriende van die vriend sê hy lewe weer. Hierdie vriende se woord moes 36 Romeine 16 v 7 en dan was die 2 nog Jode ook! (Andronicus en Junias) 37 The Search for the Twelve Apostles deur W.S. McBirnie.

17 17 aanvaar word, daar was toe nog nie kragtige werkings onder die vriende nie en hul geloof was nog nie getoets nie! Behalwe vir die twaalf bespreek McBirnie ook die lewens van Markus, Barnabas, Lukas, Lasarus en Paulus. Dit is ook opvallend dat die apostels vir ten minste 25 jaar in Jerusalem gebly het, amper soos ʼn basiskamp. Maar hul het toe in al vier die windrigtings beweeg! Dit was so goed uitgewerk dat hul inderdaad die opdrag van gaan na al die nasies, uitgevoer het. Hulle het na al die bekende nasies van daardie tyd gegaan. Ek dink die tyd in Jerusalem was ʼn voorbereiding want onthou, deel van die opdrag was ook om dissipels te maak(en dus ook te leer)! Nog ʼn boek wat met vrug geraadpleeg kan word, is die boek Foxe s Christian Martyrs waar John Foxe se boek The Book of Martyrs in verstaanbare en verkorte Engels geskryf is. John Foxe het die boek in 1563 uitgegee. (Dit is voor Jan Van Riebeeck in die Kaap aangekom het op 6 April 1652.) Foxe bespreek tien amptelike vervolgings van Christene met Nero in 64 n.c. as die eerste een en die tiende een in 303 n.c. onder keiser Diocletian. Die vervolgings het egter nie in 303 n.c. opgehou nie. (Inteendeel, vervolging vind tot vandag toe plaas, hang af van waar mens jouself bevind!) Ignatius was in die derde vervolging vir die leeus gegooi, sy woorde was: I am the wheat of Christ: I am going to be ground with the teeth of wild beasts, that I may be found pure bread. 38 Die boek is egter nie vir die sensitiewe leser nie. Baie helde dade word beskryf bv. Dr. Whittenham, kanselier van Chipping Sodbury, het ʼn vrou ter dood veroordeel. Terwyl hy dit aanskou het, het ʼn bul uit ʼn naby- geleë abattoir los gebreek, op hom afgestorm en hom deurboor, dood soos ʼn mossie. 39 Daar was nie net mans wie gesterf het vir hul geloof nie! Nog ʼn vrou, eintlik ʼn jong meisie, Cicely Ormes,was verbrand op 23 September 1557 tussen 7 en 8 voormiddag. Foxe skryf as volg: After she had been bound and the fire was lit, she closed her hands together against her heart turning her face upward, and raised her hands little by little, until they fell helpless at her side when she died. 40 Mens kan die bewyse egter nog verder neem: Die geslag gelowiges wat na die dissipels gekom het, wat het hul oortuig? Ek dink nou aan diegene wat bekend staan as kerkvaders wat vir my doeleindes nie die regte titel is nie. Nee, hul was eers gewone mense wat oortuig moes word dat die Christelike leer eg is! Papianus het nog gelewe toe Petrus en Johannes geleef het. 38 Foxe p Foxe p Foxe p 176

18 18 41 Mark Galli p Mark Galli p Mark Galli p Mark Galli p 44, Mark Galli p Mark Galli p Mark Galli p 73 Hy het uit sy pad gegaan om persoonlik met hul, asook die ander dissipels in verbinding te tree. Dit is insiggewend om te lees wat hul geskryf het. Hulle was nog naby aan die gebeurtenisse en het alreeds die Nuwe Testament aangehaal, veral Jesus se woorde. Hul het ʼn groot ontsag vir die kruisdood en die opstanding gehad. Clement skryf in 96 n.c.: Especially let us recall the words of the Lord Jesus, which He uttered to teach considerateness and patience. For this is what He said: Show mercy, that you may be shown mercy. Forgive, that you may be forgiven. As you behave to others, so they will behave to you. 41 Clement skryf ook: It is to the humble that Christ belongs, not to those that exalt themselves above his flock. The sceptre of God s majesty, the Lord Jesus Christ, did not come with the pomp of pride or arrogance, though he could have done so. But he came in humility just as the Holy Spirit said of him. For Scripture says: Lord, who has believed what we heard? And to whom has the arm of the Lord been revealed?...he has no comeliness or glory. 42 Clement skryf: Let us consider, dear friends, how the Master continually points out to us that there will be a future resurrection. Of this he made the Lord Jesus the first fruits by raising him from the dead. Let us take note dear friends of the resurrection at the natural seasons. Day and night demonstrate resurrection. 43 Clement: the apostles received the gospel for us from the Lord Jesus Christ. En ook: Pick up the letter of the blessed apostle Paul...He wrote to you about himself and Cephas and Apollos.. 44 Clement: For the Lord says in the Gospel: If you fail to guard what is small, who will give you what is great? 45 Clement: For the Lord said: My brothers are those who do the will of my Father. 46 Een van sy belangrike waarskuwings is: For were God to give the righteous their reward at once, our training would straightway be in commerce and not in piety, since we would give an appearance of uprightness, when pursuing, not religion but gain. 47 Ignatius skryf in 98 n.c. terwyl hy op pad is na Rome om vir die leeus gevoer te word, as volg: Heartiest greetings of pure joy in

19 19 48 Mark Galli p 76, Mark Galli p 120, Mark Galli p Mark Galli p 138 Jesus Christ from Ignatius, the God-inspired to the Church at Ephesus in Asia... I hope indeed by your prayers to have the good fortune to fight wild beasts in Rome, so that by doing this I can be a real disciple... For even if I am a prisoner for the Name I have not yet reached Christian perfection. 48 Ignatius het ook aan Polycarp ʼn brief geskryf, dit was jare voordat Polycarp dieselfde pad sou stap na Rome, om verbrand te word. Hy begin as volg: Heartiest greetings from Ignatius, the Godinspired to Polycarp who is bishop of the church at Smyrna or rather who has God the Father and the Lord Jesus Christ for his bishop. While I was impressed with your godly mind, which is fixed, as it were, on an immovable rock, I am more than grateful that I was granted the sight of your holy face.. God grant I may never forget it! By the grace which you have put on, I urge you to press forward in your race and to urge everybody to be saved... As God s athlete be sober. The prize as you very well know, is immortality and eternal life. Bound as I am with chains that you kissed, I give my whole self for you, cheap sacrifice though it is. 49 Ignatius het ook aan die gelowiges in Smyrna geskryf, onder andere : For myself I am convinced and believe that even after the resurrection He was in the flesh. Indeed, he came to Peter and his friends, He said to them: Take hold of me, touch me and see that I am not a bodiless ghost. And they at once touched him and were convinced, clutching his body and his very breath. For this reason they despised death itself, and proved its victors. 50 Laastens, op hierdie onderwerp, die kerk van Smyrna het ʼn brief geskryf aangaande die dood van Polycarp. Hy was toe 96, hy het sy hart aan die Here gegee onder Johannes se prediking en was toe ook ʼn dissipel van Johannes, as 10 jarige! Hul skryf: But the proconsul was insistent and said: Take the oath and I shall release you. Curse Christ. Polycarp said: Eighty- six years I have served Him, and He never did me any wrong. How can I blaspheme My King who saved me? 51 Polycarp het toe gebid en was op die vuurstapel geplaas. Hy het vir ʼn vriend gesê dat die Here vir hom gewys het hy gaan nie deur leeus gedood word nie maar gaan verbrand word. Toe die opdrag gegee is dat ʼn leeu uitgelaat moet word het die wag gesê dit kan nie meer gedoen word nie, die hekke was gesluit. Die skares het toe baie vinnig ʼn stapel hout gebring. Maar die oorwinning was Polycarp se oorwinning: And when he had concluded the Amen and finished his prayer the men attending to the fire lighted it. And when the flame flashed forth, we saw a miracle, we to whom it was given to see.

20 20 And we are preserved in order to relate to the rest what happened. For the fire made the shape of a vaulted chamber, like a ship s sail filled by the wind and made a wall round the body of the martyr. And he was in the midst, not as burning flesh but as bread baking or as gold and silver refined in a furnace. And we perceived such a sweet aroma as the breath of incense or some precious spice. At length when the lawless men saw that his body could not be consumed by the fire they commanded an executioner to go to him and stab him with a dagger Verdere Gelowiges Dan is daar ook die gelowiges wat na die eerste dissipels se dood, gelowig geword het, hul het dus nie eerstehands met dissipels te doen gekry nie. In regsterme is hul hoorsê-getuies. Ek dink sommer nou aan Augustinus, ʼn dosent in die regte wat oortuig was van die opstanding van Jesus. Die lysie word al hoe langer, dit hang af wat jou belangstelling is. As jy wil hoor van filosowe (die wysbegeerte ouens) sal jy nie ver soek nie. Daar is Derek Prince en C.S Lewis se name is net twee aan wie ek onmiddelik aan kan dink. Wetenskaplikes, sportmense, dokters en gewones soos ek moes almal tot ʼn oortuiging kom Argeologie Bewyse kan ook gevind word in die argeologiese inligting, die opgrawings in Israel. Dit sal in regsterme krag dra as stawende getuienis. Ons moet net versigtig wees om werklike getuies hieroor te glo. As iemand beweer hy het die ark gevind of die kleed van Jesus, wees versigtig en kry miskien die opinie van ʼn kenner in Was daar ander evangelies? Daar is diegene wat meen dat daar van die gospels uitgelaat of weggesteek is. Die oulikste boek met genoegsaam bewyse wat ek hieroor gelees het is David Marshall se boek The truth about Jesus and thelost Gospels. Dis te goed hoe hy wys op die nabootsing van die gnostici oor die boeke. Soos hy sê dit moet nie eens gospels genoem word nie! Gospel impliseer goeie nuus maar dis alles behalwe goeie nuus, Jesus word in party as soort van freaky beskryf. Miskien net enkele opmerkings hieroor: Marshall bewys dat die geskrifte jare na Jesus geskryf is, inhoudelik verkeerd is en selfs kontrasterende inligting bevat. Ongelukkig wou mense maak asof die geskrifte werklik geskryf is deur Maria, Thomas, Judas ens. en dat die geskrifte regtig waar is. 52 Mark Galli p

21 21 Ek kan dalk ook meld dat daar bespiegelinge is dat daar ʼn gospel Q was. 53 Dit sou die hoofwerk gewees het waarop die evangelies gebaseer was. Die Q staan vir die Duits Quelle wat bron beteken. Daar is dus niks geheims daaraan nie. Die dissipels sou hierdie bron dokument as die basis gebruik het om die evangelies te skryf. Dit sou bestaan het uit die leerstellings van Jesus. Papias verwys na so ʼn dokument en meen dat dit Matteus was wat dit in die Hebreeuse taal geskryf het. Dit maak sin want dit verklaar hoe die skrywers dit kon regkry om Jesus se lang predikings (bv. Die bergpredikasie) woordeliks te verwoord. Daar word ook verwys na Apokriewe boeke. Mens moet nie verward word met apokaliptiese boeke nie. Apokalipties kom van die woord openbaring en is boeke wat oor die laaste dae handel, ons dink hier aan Daniël en die Openbaring van Johannes. Apokriewe boeke is streng gesproke voor Christus en is nie orals en deur almal as gesaghebbend aanvaar nie. Daar is party mense wat ook van die lost gospels hieronder wil klassifiseer maar dit is nie korrek nie. (Soos hierbo in 11.4 verduidelik is.) 12. HOEKOM ALLES BEWYS? Ons soek bewyse want dit verleen geloofwaardigheid. Maak die presiese feite nou saak? Dit maak vir my net saak as iemand iets as die waarheid voorhou en dit tog nie die waarheid is nie. As ons eers met hierdie tipe speletjies begin dan word ons geloofwaardigheid baie aangetas. Ek dink nou maar aan die boek The Shack wat vertel van die man wie se kind gesterf het. Ek moes weer gaan kyk het net om seker te maak dis fiksie, wat dit ook is. 54 Die skrywer Dan Brown se bekende boek van die Da Vinci Code is ook so iets. Hy begin vertel dat daar waarheid en fiksie in sy boek is. Nou wonder ek wat is waarheid en wat is fiksie. 55 Dis egter my opinie dat ons huidiglik in die tyd van voete van klei leef. Ek bedoel daarby dat mense kan sê net wat hul wil en dit word net daar gelaat. Daarby ook is daar baie, baie valse herders en leermeesters. Ons was gewaarsku hieroor. As die wat meen hulle Christene is, so dwaal hoeveel te meer die wat openlik teen die Here gekant is! 13.BEKENDE WERKE ʼn Persoon wie se werk (oor beide testamente) met vrug geraadpleeg kan word, is Josh McDowell. Hy en ʼn span het ʼn boek getiteld Evidence that 53 F F Bruce p38 54 Die boek is geskryf deur 2 pastore, Amerikaners, die teologie is baie verdag, myns insiens, want ons word tog gesê om nie enige gelykenis van God te maak nie tog gebruik die skrywers menslike gelykenisse. Hul vermenslik God wat geestelik is. 55 Dan Brown is heftig gekritiseer en verkeerd bewys in The Truth Behind the Da Vinci Code deur Richard Abanes.