Wat sê die Bybel oor egskeiding?

Transcription

1 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 1 Wat sê die Bybel oor egskeiding? 1. Die instelling van die huwelik 1.1 Die huwelik word deur God ingestel in die Paradys in Gen 2:23-25: Genesis 2: Toe sê die mens: Hierdie keer is dit een uit myself, een soos ek. Daarom sal sy vrou genoem word; sy is uit die man geneem. 24 Daarom sal 'n man sy vader en moeder verlaat en saam met sy vrou lewe, en hulle sal een word. 25 Hulle twee, die mens en sy vrou, was kaal, maar hulle was nie skaam nie. 1.2 Ons let op: Die mens en sy vrou was eers een vlees, toe word sy uit die man geneem en word hulle twee, maar in die huwelik sal hulle dan weer (iets van) hulle eenheid herwin. Hier sien ons ook die orde van die huwelik: o eers word die mens volwasse ( verlaat sy vader en moeder), o kleef dan sy vrou aan (gaan in n verhouding) en o word dan een vlees (seks). Daarna is hulle o kaal teenoor mekaar, maar nie skaam nie (intimiteit groei op elke vlak). Die huwelik is een van die basiese feite van die mens wat Genesis vir ons gee dit is n gegewe dat dit nie goed is dat die mens alleen is nie en dat die Here vir hom n maat gee wat by hom pas (Gen 2:18) en wat vir die man geld, geld vir die vrou. 1.3 Die huwelik het n fisiese, psigiese en geestelike doel en dien o.a. as n kragtige metafoor vir hoe God met die mens in verhouding tree. In sowel die Ou as Nuwe Testament is sy volk sy vrou, sy bruid en word huwelikstrou verwag. Die volk hoereer weg (Ou Vertaling) as hulle afgode aanbid. 2. Egskeiding in die Ou Testament 2.1 Deuteronomium 24: Die vernaamste gegewens oor egskeiding in die Ou Testament vind ons in Deuteronomium 24: Deuteronomium 24:1-4 1 As n man n vrou neem en met haar trou, en as sy dan geen guns in sy oë vind nie, omdat hy iets skandeliks aan haar ontdek het, en hy haar n skeibrief skrywe en in haar hand gee en haar uit sy huis wegstuur, 2 en sy uit sy huis uittrek en weggaan en n ander man s n word, 3 en dié laaste man haar haat en haar n skeibrief skrywe en in haar hand gee en haar uit sy huis wegstuur, of as dié laaste man sterwe wat haar vir hom as vrou geneem het 4 dan mag haar eerste man wat haar weggestuur het, haar nie weer neem, dat sy sy vrou word nadat sy onrein geword het nie; want dit is n gruwel voor die aangesig van die HERE, en jy mag op die land wat die HERE jou God jou as erfenis sal gee, geen skuld laai nie Daaruit let ons die volgende op: Die bg. is die Wet van Moses, net so deel van die wet as enige ander deel dis die Bybel en verpligtend vir die Jode. Ons sien wel Jesus hef Moses se wet plek-plek op, soos die oog-

2 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 2 vir- n-oog in Mat 5, waar Hy ook verskeie ander wette modifieer. Ons sal daarheen terugkeer. Ons Christelike beskouing is dat ons nie onder die Wet van Moses is nie (Rom 8:1-4, Gal 5:1-6), omdat Christus dit vervul het (Mat 5:17); Die skeibrief was noodsaaklik omdat dit die vrou se bewys is dat sy aan geen man behoort nie en weer kan trou. Dit stel haar vry anders bly sy gebonde. Moses bedoel daarmee regverdigheid teenoor vroue, sodat hulle weer n heenkom kan vind; Ons moet ook onthou dat hulle poligame huwelike gehad het en n man moes soos die bg. optree vir al sy vroue; Die wet se egskeidingbevel is oënskynlik baie liberaal en plaas geweldige mag by die man: as HY geen guns in haar vind nie, as HY sy vrou haat, as HY iets van skande by haar ontdek kan HY doodeenvoudig vir haar n skeibrief uitskryf en haar wegstuur. SY het nie enige van die bg. regte gehad nie, maar dis soos hulle hele samelewing gewerk het. Moslemmans het vandag nog dieselfde regte (uit dieselfde kulturele agtergrond) en kan ook net drie keer in die moskee uitroep ek skei jou en sy vrou dan wegstuur Die Jode se egskeidingsreëlings het uit die bg. verse gegroei en is vandag soos volg (uit Jewish Attitude Toward Divorce Judaism recognized the concept of "no-fault" divorce thousands of years ago. Judaism has always accepted divorce as a fact of life, albeit an unfortunate one. Judaism generally maintains that it is better for a couple to divorce than to remain together in a state of constant bitterness and strife. Under Jewish law, a man can divorce a woman for any reason or no reason. The Talmud specifically says that a man can divorce a woman because she spoiled his dinner or simply because he finds another woman more attractive, and the woman's consent to the divorce is not required. In fact, Jewish law requires divorce in some circumstances: when the wife commits a sexual transgression, a man must divorce her, even if he is inclined to forgive her. This does not mean that Judaism takes divorce lightly. Many aspects of Jewish law discourage divorce. Except in certain cases of misconduct by the wife, a man who divorces his wife is required to pay her substantial sums of money, as specified in the ketubah (marriage contract). In addition, Jewish law prohibits a man from remarrying his ex-wife after she has married another man. Kohanim (d.w.s. priesters) cannot marry divorcees at all. The Process of Obtaining a Divorce According to the Torah, divorce is accomplished simply by writing a bill of divorce, handing it to the wife, and sending her away. To prevent husbands from divorcing their wives recklessly or without proper consideration, the rabbis created complex rules regarding the process of writing the document, delivery, and acceptance. The position of husband and wife with regard to divorce is not an equal one. According to the Talmud, only the husband can initiate a divorce, and the wife cannot prevent him from divorcing her. Later rabbinical authorities took steps to ease the harshness of these rules by prohibiting a man from divorcing a woman without her consent. In addition, a rabbinical court can compel a husband to divorce his wife under certain circumstances: when he is physically repulsive because of some medical condition or other characteristic, when he violates or neglects his marital obligations (food, clothing and sexual intercourse), or, according to some views, when there is sexual incompatibility. Joodse rabbi s het dus gevind dat die wet baie ongelyk is en maatreëls ingebring om vir die vrou n meer regverdige bedeling te vind. Die redes vir egskeiding in Deuteronomium is dus: Enige-iets in haar wat die man nie behaag nie Seksuele skandelikheid, wat dui op owerspel (seks buite die huwelik) Wat nie genoem word nie, is dat die ketubah (Joodse huweliksooreenkoms of -formulier) ook uitgespel het watter kompensasie n vrou uit die egskeiding kon neem sy was dus nie heeltemal sonder enige-iets gelaat nie. In die algemene armoede van hulle tyd moet mens egter nie daaruit aflei dat sy enigsens versorg was nie!

3 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy Die reëling dat n man nie sy vrou mag terugneem nadat sy eers aan n ander behoort het nie dat dit n gruwel is kan soos volg verstaan word: Die vrou word onrein vir die eerste man as sy eers met n ander man seks het, want dit kom op n ontoelaatbare verbintenis neer (wat in die Ou Testament dikwels as n gruwel beskryf word). Dis asof verskillende mans een vrou deel en verbreek heeltemal die gedagte van een man vir een vrou. Dit verlaag haar tot n prostituut, n gebruiksitem. Die huwelik word dus deur so n rondruilery aangetas en n ligtelike saak gemaak. Die reëling is veral daarop gemik om te verhoed dat mans ligtelik van hulle vroue skei. Hulle moet dus weet dat hulle nie later van plan kan verander en haar dan weer terugneem nie. Die besluit is permanent tensy sy nie in die tussentyd getroud was nie. 2.2 Eksodus 21: n Verdere teks in die Ou Testament wat redes vir egskeiding verskaf is Eks 21:10-11, waarna die bg. uittreksel ook verwys, reg aan die einde ( food, clothing and sexual intercourse ): Eksodus 21: as hy vir hom n ander een neem, mag hy haar voedsel, haar klere en haar huweliksgemeenskap nie verminder nie. 11 En as hy hierdie drie dinge nie vir haar doen nie, kan sy verniet weggaan, sonder geld Uit die bg. kan afgelei word dat selfs n slawevrou (waaroor dit hier gaan) op minstens versorging (kos, klere en ook verdere versorging) en seksuele gemeenskap geregtig is. As dit haar weerhou word, kan sy vry uitstap. Dit geld soveel te meer vir die vry vroue. In die Ou Testament is verwaarlosing, ingesluit verlating, volgens die Jode dus ook n rede vir egskeiding saam met owerspel en die algemene gebrek aan guns en liefde wat n man mag hê. Hierdie dinge is presies ook wat in die huweliksooreenkoms (ketubah) staan dit is die huwelikspligte. Die verbreking van die ooreenkoms of huweliksverbond is gronde vir egskeiding, want die dinge daarin tas die huwelik in sy wese aan Die rabbi s het egpare dus soms verplig om te skei, bv. oor seksuele oortredings (owerspel) ook oor ander redes waar die huwelikspligte nie nagekom word nie - selfs al sou die egpaar gewillig wees om aan te gaan. 2.3 Esra Ons sien egskeiding gebeur by Josef, wat owerspel vermoed by Maria toe hy agterkom dat sy swanger is. Hy skei dus van haar, soos volg (Mat 1:19): 19 En Josef, haar man, omdat hy regverdig was en onwillig om haar openbaar te maak, het hom voorgeneem om in die geheim van haar te skei. Verlowing was net so n streng reëling soos n huwelik en ontrouheid was eweneens n saak van egbreuk (en allerhande wetlike implikasies, soos kompensasie vir verlies, ens.). Josef kon Maria se egbreuk aan die groot klok hang, want sy het hom in groot skande gebring. Nogtans, omdat hy haar steeds konsidereer, skei hy haar eerder in die geheim. Dit word as n groot kompliment genoem Ons sien n ander geleentheid ook in die Ou Testament waar mense gedwing word om te skei, nl. in Esra 9 en 10: Esra 10:1-3, 44 1 Terwyl Esra voor die tempel gekniel en gebid en belydenis gedoen het, het 'n groot aantal Israeliete rondom hom kom staan, mans, vrouens en kinders. Hy het gehuil en die mense het ook hard gehuil. 2 Sekanja seun van Jegiël, uit die nageslag van Elam, het toe begin praat. Hy het vir Esra gesê: Ons het troueloos gehandel teen ons God, ons het met vreemde vroue getrou, vroue uit die heidennasies. Tog is daar nog hoop vir Israel.

4 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 4 3 Kom ons maak 'n plegtige onderneming teenoor ons God dat ons al dié vrouens en hulle kinders sal wegstuur. Laat ons doen wat u en dié wat vir die gebod van ons God eerbied het, ons aanraai in ooreenstemming met die wet. 44 Al dié mense was met vreemde vrouens getroud, maar hulle het van die vrouens geskei en hulle kinders saam weggestuur Ons sien daaruit dat daar nog n rede vir egskeiding is, nl. n huwelik met n ongelowige. Dit was vir n Jood verbode om met n persoon uit die heidennasies te trou. Dis egter hartseer vir die moderne mens om te dink dat vroue en kinders van hul mans en vaders weggestuur word Joodsheid dra oor deur die moeder, nie die vader nie. Die moontlikheid dat hulle tog die God van Israel wou aanbid (soos die Moabiet Rut gedoen het) word nie eers genoem nie. 2.4 Maleagi 2: Ons afleiding is dat die Ou Testament redelik liberaal is wat betref redes vir egskeiding. Egskeiding was geredelik moontlik en daar is ook geleenthede waar mense móét skei. Nogtans moet ons nie dink dat egskeiding aangemoedig word nie. Inteendeel, God haat egskeiding, volgens Maleagi 2: Maleagi 2: Die Here het man en vrou een gemaak, een in liggaam en gees. En waarom een? Omdat Hy wil hê dat daar 'n nageslag moet wees, wat Hom eer. Beheers julle, moenie ontrou wees aan die vrou met wie jy van jou jeug af getroud is nie. 16 Want Ek haat egskeiding, sê die HERE, die God van Israel, en dat n mens sy kleed met geweldpleging bedek, sê die HERE van die leërskare. Neem julle dan in ag ter wille van julle gees en wees nie ontrou nie Die vryhede om te skei is deur baie mans misbruik. Vrouens en kinders het daaronder gely. Dit kom op geweld neer en is nie God se bedoeling nie. God vra dat mans getrou bly aan die vrou van hulle jeug. Hulle is immers een: een in liggaam en gees n verwysing na Genesis 2. God soek n goddelike nageslag. 3. Egskeiding in die Nuwe Testament 3.1 Matteus 19:3-9 en 5: Jesus se uitsprake oor egskeiding is vir ons baie belangrik en ons vind dit in Mat 19:3-9 (ook in Mark 10:2-12, Luk 16:18) en ook saamgevat in Mat 5:31-32: Matteus 19:3-9 3 Daar was Fariseërs wat Hom op die proef wou stel, en hulle kom toe by Hom met die vraag: Mag 'n man sommer oor enige ding van sy vrou skei? 4 Hy het hulle geantwoord: Het julle nie gelees dat die Skepper hulle van die begin af man en vrou gemaak het nie? 5 Daarby het Hy gesê: Daarom sal 'n man sy vader en moeder verlaat en saam met sy vrou lewe en hulle twee sal een wees. 6 Hulle is dus nie meer twee nie, maar een. Wat God dan saamgevoeg het, mag 'n mens nie skei nie. 7 Hulle vra Hom toe: Waarom het Moses dan bepaal dat, as iemand sy vrou 'n skeibrief gee, hy van haar kan skei? 8 Hy antwoord hulle: Dit is oor die hardheid van julle harte dat Moses julle toegelaat het om van julle vrouens te skei, maar dit was nie van die begin af so nie. 9 Ek sê vir julle: Elkeen wat van sy vrou skei, behalwe oor owerspel, en met 'n ander een trou, pleeg egbreuk.

5 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 5 Mateus 5: Daar is ook gesê: Elkeen wat van sy vrou skei, moet haar n skeibrief gee. 32 Maar Ek sê vir julle dat elkeen wat van sy vrou skei, behalwe omrede van hoerery, maak dat sy egbreuk pleeg, en elkeen wat die geskeie vrou trou, pleeg egbreuk In Jesus se uitspraak moet ons eerstens tussen drie terme onderskei: OWERSPEL sekere fisieke seksdade. Die woord porneia dui op onsedelikheid oor die algemeen en alle seks buite die huwelik. In die Ou Vertaling word dit met hoerery (fornication) vertaal. Hier word dit met owerspel (seks buite die huwelik) vertaal, volgens die konteks waarin Jesus praat; EGBREUK die aantasting van die huwelik deur buite-huwelikse seks. Die woord moicheia oorvleuel met die bg. woord, en word ook dikwels as sinoniem gebruik, maar die klem is meer op die afbrekende effek wat owerspel op die verhouding en die huwelik het; EGSKEIDING die wetlike en permanente ontbinding van n huwelik. Die moontlike gevolg van owerspel en egbreuk. Owerspel gaan oor n fisieke daad, egbreuk gaan oor n verhouding en egskeiding is n juridiese kwessie. Die onderskeiding is van belang en word erg betwis, want as mens porneia neem as alle seksuele sonde en onsedelikheid, kan egskeiding maklik plaasvind bv. ook as iemand net n ander begeer het (Mat 5:27-28). Baie meer dinge kom dus op egbreuk neer. Ander sien weer porneia net as voorhuwelikse seks en redeneer dat nie-maagdelikheid die enigste grond is om n huwelik te ontbind. Volgens so n beskouing is daar dan geen rede hoegenaamd nie eers buitehuwelikse seks wat binne die huwelik tot n egskeiding aanleiding kan gee nie. Elke huwelik is inderdaad vir ewig Oënskynlik sê Jesus in die bogenoemde verse die volgende: Man en vrou is na die huwelik een (vlees), en dié eenheid kan nie weer twee gemaak word nie - wat God saamgevoeg het, mag nie weer deur mense geskei word nie; Moses het egskeiding toegelaat in die wet, maar dit was by wyse van toelating, omdat hulle harte hard is dit was nie God se bedoeling met man en vrou nie. Alle egskeiding is dus n sonde en ook die oorsaak van nog sonde; Nogtans gee die Here self n uitsluiting en sê dat owerspel (seks buite die huwelik) wel n rede vir egskeiding is. Dit breek die eg na sy hele wese en egskeiding kan volg, maar hoef natuurlik nie. Waar die rabbi s mense verplig het om te skei weens owerspel, wil Jesus oënskynlik die moontlikheid vir versoening en herstel ooplaat. As mense om ander redes skei sal dit op egbreuk neerkom, want hulle sal in werklikheid steeds deur God saamgevoeg wees. As n man sy vrou om onwettige redes skei pleeg hy opsigself egbreuk (en is dus ewe skuldig), maak dat sy in egbreuk leef, en veroorsaak selfs dat die een wat weer met haar trou in egbreuk leef Dit is egter belangrik om die volgende agtergrond by die bg. strydgesprek van Jesus met die Fariseërs in ag te neem (Mat 19): As die Fariseërs vir Jesus uitvra oor die huwelik (Mat 19:3-9), vra hulle baie spesifiek of n man sy vrou sommer oor enige ding kan skei - niks meer nie en niks minder nie. Hulle vra eintlik waar Hy staan in n bekende debat tussen rabbi s Hillel en Shamai. Jode in daardie tyd was min of meer verdeeld tussen die twee kampe van hierdie twee rabbi s. Op ander plekke het Jesus ook so tussen Hillel en Shammai standpunt ingeneem in sy strydgesprekke met die Fariseërs. Hulle verskil oor egskeiding was soos volg: n Paar dekades voor Jesus het rabbi Hillel n nuwe rede tot egskeiding afgelei uit Deut 24:1. Moses verwys daar na n skandelikheid wat n man by sy vrou sou kon ontdek wat aanvaar word as owerspel waarop hy dan van haar kan skei: Deut 24:1 As n man n vrou neem en met haar trou, en as sy dan geen guns in sy oë vind nie, omdat hy iets skandeliks aan haar ontdek het, en hy haar n skeibrief skrywe en in haar hand gee en haar uit sy huis wegstuur,

6 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 6 Moses gebruik egter ekstra woorde om dit te beskryf, min of meer n ding van skandelikheid. Daaruit het rabbi Hillel afgelei dat daar twee redes tot egskeiding is: (1) egskeiding om n ding (enige moontlike ding) en (2) egskeiding om owerspel. Sy benadering tot egskeiding was dus baie liberaal en toelatend en word steeds deur die Jode nagevolg in die no cause -divorce, waarvan ons gelees het. Rabbi Shammai was egter strenger en het gesê dat dit alles een saak is en dat slegs owerspel tot egskeiding in daardie vers bedoel word. Nou kom die Fariseërs en vra Jesus of Hy reken mens kan skei oor enige ding of net oor owerspel. Sy antwoord is duidelik: Moses bedoel daar net owerspel, nie sommer enige ding nie. Dit sou baie onregverdig wees teenoor vroue, wat oor enige ligtelike saak weggestuur is. Jesus beskerm vroue en verklaar dat mans nie sommer oor enige ding van hul vroue moet skei nie. Hy kies dus vir Rabbi Shammai. Die vraag wat gevra word is of Jesus ook die ander Joodse wetlike redes (soos verwaarlosing, verlating, ens.) aanvaar het en of Hy met hierdie gesprek die Joodse toelating tot egskeiding radikaal wou verminder tot slegs owerspel. Het Hy hiermee die Fariseërs slegs op n tegniese punt geantwoord of hiermee ook sommer die finale woord oor alle egskeidings gegee? Dit lyk wel of Jesus die verbod op egskeiding strenger maak, en ons kan dit aflei uit die volgende onmiddelike literêre konteks: In die hele perikoop waarin Mat 5:31-32 voorkom (die Bergrede, Mat 5-7) is Jesus besig om die Joodse wet te herinterpreteer. Hy sê die dissipels se geregtigheid moet oorvloediger (5:20) wees as die Fasireërs s n, anders sal hulle nooit God se koningskap beleef nie. Hy wil nie die wet kom afskaf nie, maar kom vervul, m.a.w. dit sy volle betekenis laat kry (5:17-19). Dan herinterpreteer Hy (soos n nuwe Moses) die wet, soos volg: o Jy mag nie moord pleeg nie (5:21-26) Hy sê haat en skel is ook reeds moord o Jy mag nie egbreuk pleeg nie (5:27-30) Hy sê begeerte is ook reeds egbreuk o As jy skei, moet jy jou vrou n skeibrief gee (5:31-32) Hy sê jy moet eintlik glad nie eers skei nie o Jy moet jou eed teenoor die Here nakom (5:33-37) Hy sê jy moet glad nie eers n eed aflê nie o n Oog vir n oog en n tand vir n tand (5:38-42) Hy sê nee, draai eerder jou ander wang o Jou naaste moet jy liefhê en jou vyand moet jy haat (5:43-47) Hy sê nee, jy moet jou vyand liefhê Hy sê hulle moet VOLMAAK wees soos God is (5:48). Sommige wette skrap die Here doodeenvoudig, soos n oog vir n oog (die sg. jus talionis) al staan dit in die Ou Testament as WET. Elders sien ons ook hoe Jesus die Sabbatsgebod en die reinheidsgebooie herinterpreteer. Hy verklaar dat HY die Here van die Sabbat is, dat reinheid nie langer n uiterlike saak is nie, maar n innerlike. Dit kan as ernstige veranderinge aan die wet beskou word en is inderdaad deel van die redes waarom Hy verwerp en gekruisig is. As die Here dus inderdaad hier die wet (wat Hy Moses noem) ophef wat n skeibrief toelaat is dit in lyn met hoe hy die wet oor die algemeen benader. Jesus tree, wat dit betref, soos die ander rabbi s op, wat ook n heining om die wet sit deur dit strenger te maak. As die wet sê n skuldige mag 40 houe geslaan word, sê die rabbi s 39; as die wet sê geen omgang in die vrou se maandelikse onreinheid nie, sê die rabbi s geen kontak hoegenaamd. As mens die rabbi s se wet (die mondelinge wet) oortree, bly jy darem nog veilig binne God se (skriftelike) wet. So sit Jesus ook sy heining om die wet, maar anders as hulle maak Hy die wette nie bloot strenger nie, Hy gaan na die wese daarvan toe Hy soek die essensie. Onthou, Hy sê juis Hy skaf nie af nie, Hy vervul die wet. So gaan sy instruksie oor egskeiding na die wese van die huwelik toe en werk daarvandaan. Hy vertrek vanuit God se radikale wil nie die mens se absolute onvermoë nie en dit geld vir al sy wetsveranderings. Moses akkommodeer die gebrokenheid meer.

7 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 7 Die dissipels het sy instruksies as baie streng en erg beleef hulle sê direk op die bg. (Mat 19:10-11) by wyse van spreke: maar as egskeiding dan so moeilik is, so onmoontlik, dan moet mens glad nie trou nie! Daarop sê Jesus: ja, inderdaad is trou nie vir almal nie Uit die bg. kan ons aflei dat Jesus in sy uitsprake die reëlings oor egskeiding strenger maak, of sal ons sê meer wesenlik. Na watter WESE van die huwelik gaan Jesus hier in sy instruksie? Wel, Jesus sluit aan by die hele Bybelse openbaring oor die huwelik, wat behels: dat die huwelik deur God ingestel is dit is dus n ernstige en goddelike saak; dat God mense saamvoeg: LET EGTER OP dat ons daarmee nie moet dink dat elke getroude man en vrou noodwendig deur God spesifiek gekies en saamgevoeg is nie. Nee, mense neem soms dikwels impulsiewe en verkeerde besluite. God raak betrokke en voeg ons saam die oomblik as ons voor Hom in die huwelik tree en sy seën op ons verbond afbid. Op daardie oomblik word ons huwelik inderdaad n goddelike saak en kry dit ten minste iets van n sakramentele karakter. seks is dit wat die huwelik n unieke verhouding maak. Anders was dit n ander tipe verhouding, bv. n diep vriendskap. Seks is o.a. wat twee persone een maak. Dit is die fisieke huwelik, soos daar ook n psigiese, sosiale en wetlike kant aan die huwelik is. Die Woord sê seks is noodsaaklik in die huwelik die huweliksplig (1 Kor 7:1-5). Om met ander seks te hê (owerspel), verbreek daardie unieke verhouding. Dit breek die eg. Die huwelik word in sy wese aangetas en egskeiding kan daaruit voortvloei. Egskeiding is in so n geval nie n aparte besluit nie, maar bloot die gevolg en bevestiging dat die huwelik wesenlik gebreek is. Owerspel hoef natuurlik nie tot egskeiding te lei nie, want vergiffenis en versoening bly steeds verkieslik. (Ook om seks te weerhou gaan teen die wese van die huwelik en kan tot owerspel, egbreuk en egskeiding lei.) As owerspel plaasgevind het, is die eg gebreek en selfs al trou so een weer met n ander, bly daardie persoon n egbreker. Ook die een wat weer met so een hertrou deel in daardie egbreuk. Dit is so omdat die bedoeling van God die commitment tussen een man vir een vrou was selfs in poligame verband is daar n een-tot-een verhouding en verbond tussen man en elke vrou. God se ideale wil vir man en vrou is die uitgangspunt waarop Jesus se instruksies gebaseer is. Sowel owerspel as egbreuk as egskeiding gaan teen God se wil in n Baie belangrike faktor wat in ag geneem moet word in die Bybelse beskouing van egskeiding is die sosiale konteks waarin dit gegee is. Hulle kultuur was erg patriargaal en vroue het baie min regte gehad. Hulle kon nie erf, kontrakte sluit of in n hof getuig nie. Hulle het geen opleiding of eie inkomste gehad nie en was afhanklik van hul mans vir oorlewing. Terselfdertyd kon hul man hulle dan ook lyfstraf toedien, wegstuur (skei) of selfs verkoop. Vroue moes dus beskerm word en n strenger egskeidingsreëling doen presies dit. As n vrou sommer vir enige ding geskei word, (in die praktyk dan bv. omdat sy nie kan kook nie, of oud en onaantreklik word) veroorsaak dit veel ellende en daarom sê Jesus nee NET as sy owerspelig was mag n man sy vrou wegstuur. Jesus beskerm n vrou dus ten volle tot waar sy werklik net haarself te blameer het (deur owerspel) vir haar egskeiding. So sien ons ook elders dat Jesus vroue waardigheid gee bo die kulturele norm van sy tyd. n Man se owerspel kon nie daartoe lei dat SY hom skei nie, maar hy kon verplig word deur die rabbi s om van haar te skei ook as hy haar verwaarloos of verlaat het. n Vrou se owerspel was as veel erger as n man s n gesien, aangesien dit daartoe kon lei dat n man n ander man se kinders moes grootmaak iets wat mans van vroeër tye ten alle koste wou vermy. By mans was daar nie daardie gevaar nie Die bg. is Jesus se basisteorie oor egskeiding. Dit is strenger as enige-iets wat hulle gehad het, maar dis gebaseer op God se wil, en op liefde en regverdigheid veral teenoor die weerlose een in die verhouding, nl. die vrou. Dit is presies soos Jesus teenoor weerloses oor die algemeen opgetree het. Hoe het Jesus die praktyk van owerspel en egbreuk hanteer? In Joh 8:3-11 word n vrou wat op owerspel betrap is na Hom gebring vir sy reaksie. Sowel steniging as egskeiding word

8 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 8 deur die wet toegelaat, en Jesus se eie instruksie sê egskeiding is nou wettig. Nogtans verkies Hy om dit nie af te dwing nie. Hy maak geen redenasie oor die wet dit sou nou hier gepas wees en vel geen oordeel nie. Hy skryf op die grond, wys hulle op die algemeenheid van die sonde en laat die vrou ontkom aan die dood. Hy stuur haar terug met die opdrag om nie weer te sondig nie. Hy red oënskynlik eerder die verhouding verreweg die beste opsie, as dit moontlik is. Dit is wel 100% in lyn met sy poging om egskeiding so ver as moontlik uit te stel. Jesus se benadering is nie tegnies en rigied nie, maar menslik en pragmaties. Sy doel is die behoud van die verhouding en die mens. Hieruit moet ons baie leer Korintiërs 7: Dis eweneens interessant om Paulus se praktiese toepassing van die bg. egskeidingsreëlings te sien. Hy moet Jesus se Joodse instruksie toepas in n Grieks/Romeinse omgewing: 1 Korintiërs 7: En aan die getroudes beveel ek nie ek nie, maar die Here dat die vrou nie van die man moet skei nie; 11 en as sy tog van hom skei, moet sy ongetroud bly, of haar met haar man versoen; en dat die man sy vrou nie moet verstoot nie. 12 Maar vir die ander sê ek nie die Here nie as enige broeder n ongelowige vrou het en sy dit goedvind om met hom saam te lewe, moet hy haar nie verstoot nie; 13 en as n vrou n ongelowige man het, en hy dit goedvind om met haar saam te lewe, moet sy hom nie verstoot nie. 14 Want die ongelowige man is geheilig deur die vrou, en die ongelowige vrou is geheilig deur die man; want anders sou julle kinders onrein wees, maar nou is hulle heilig. 15 Maar as die ongelowige wil skei, laat hom skei. In sulke gevalle is die broeder of suster nie gebonde nie. Maar God het ons tot vrede geroep Ons sien in hierdie gedeelte die volgende: (v10a) - Paulus sê die instruksies oor die huwelike en egskeiding wat nou volg kom inderdaad van die Here Hy ken en interpreteer dus Jesus se opdragte hieroor - alhoewel die evangelies eers na hierdie brief geskryf is, was Jesus se leringe reeds bekend, mondelings en skriftelik; (v10b-11) - die moontlikheid is hier dat die VROU die man skei, want in die Romeinse omgewing was dit moontlik en die Christene aan wie Paulus hier skryf was tipies vroue. Hulle, maar ook die mans, moet nie skei nie; (v11) - hy sluit dit egter nie uit dat gelowiges wel kan skei nie (heel interessant) en as hulle skei, reël hy dat hulle nie weer (met iemand anders) mag trou nie, of hulle moet hulle met hul mans versoen. Hulle is steeds gebonde aan hulle huweliksverbond. As gelowiges is hulle onderhewig aan Christus se instruksie, gebaseer op die Ou Testament, dat geskeides wat hertrou egbreuk pleeg (as dit nie oor owerspel gaan nie); (v12a) - Nou draai hy na die ander getroudes, d.w.s. die gelowiges was met ongelowiges getroud is. Hy sê die raad wat hy nou gee is syne (want die Here het niks hieroor gesê nie). Natuurlik aanvaar ons dit ook as Heilige Skrif; (v12b-15a) As die ongelowige party nie wil skei nie, moet hulle getroud bly, maar as die ongelowige party wil skei, kan hulle skei. In so n geval is die gelowige party nie gebonde nie, maar kan weer trou. Dit is n interessante en belangrike byvoeging wat Paulus maak, want hy bring n hele verdere rede tot egskeiding in die prentjie wat die Pauliniese Privilegie genoem word. Let op: o Hy maak n pragmatiese besluit gebaseer op die feit dat die gelowige in elk geval nie kan verhoed dat die ongelowige haar of hom verlaat nie. Hoe moet gelowiges op sulke verlating reageer? Dit gaan hier ook oor VERLATING n bekende rede vir egskeiding. Sal hulle dan vir ewig gebind wees as hulle deur die ongelowige verlaat is en die ander partye dalk reeds met iemand anders getrou het? Paulus sê nee, hy kan dit hom nie indink nie;

9 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 9 o o Paulus baseer sy besluit waarskynlik ook op die feit dat n huwelik tussen gelowiges en ongelowiges in die eerste plek nie toegelaat is nie (1Kor 7:39; 2Kor 6:14) en dus nie huwelike is wat in die Here voltrek is nie. Dis asof hy sulke huwelike geringer ag en in alle geval wil hy nie dat die gelowiges verslaaf (die letterlike woord) bly vir ewig aan ongelowiges nie. Dalk dink hy aan Esra 9-10, waar die gelowiges van die ongelowiges geskei het? Om die geloof te behou is belangriker as om die huwelik te behou. Om beide te behou is die beste, maar as mens verplig is om te kies, moet jy God bo mense stel; Hierdie besluit van Paulus is in lyn met sy beskouing van Jesus se instruksie dis soos hy dink Jesus dit sou reël, met ander woorde. Hoe anders sou hy dit kon aanbeveel? Om verslaaf te wees aan n ongelowige persoon wat jou reeds verlaat het oor jou geloof is nie God se wil vir die huwelik nie. Dis interessant hoe hy die Ou Testament sowel as Jesus interpreteer om n oplossing vir n praktiese probleem te soek. Sy besluit is Bybels motiveerbaar, maar ook heeltemal pragmaties. (v15b) - sy slotsom is dat ons nie in die ongelowige party se pad moet staan nie, want God het ons tot vrede geroep. Dis weereens verbasend en interessant dat hy vrede hoegenaamd as n faktor inbring, en nie aandring op die streng interpretasie nie. 4. Egskeiding in verskillende Christelike tradisies Kerke het deur die geskiedenis die instruksie van Jesus oor egseiding verskillend verstaan en toegepas: 4.1 Die Rooms-Katolieke Kerk neem n streng letterlike interpretasie en laat géén egskeiding toe nie. Die huwelik is vir hulle n sakrament ( n goddelike genade-daad) en n ewige verbond, en God verander dus nie halfpad deur van plan nie. Let egter op: n Huwelik is egter net n sakrament as dit deur die Katolieke Kerk so bevestig is voor n priester en amptelik korrek voltrek. Ander huwelike ( natuurlike huwelike ) tel nie vir hulle as sakrament nie; So n huwelik kan nooit tot niet gemaak word nie, nie eers deur owerspel nie hulle lees die woord porneia as seks voor die huwelik, nie buite-huwelikse seks nie. Hulle maak Jesus se strenger instruksie dus nog strenger; Twee dinge is egter moontlik by die Katolieke: o n huwelik kan ontbind (of nietig verklaar) word (in Engels n annulment), as na deeglike ondersoek bevind is dat dit van die begin af geen sakrament was voor God nie op grond van (1) gebrekkige kapasiteit, (2) gebrekkige gewilligheid of (3) n ampsfout by die sluiting van die huwelik (nie daarna nie). Gebrek aan volvoering van die huwelik (as daar nooit seks was nie), kan ook (selfs in ons eie reg) lei tot die o nietigverklaring van die huwelik; n paar kan fisiek van mekaar skei, deur kerklike ooreenkoms. Hulle word van bed en tafel geskei soos dit genoem is in gevalle waar hulle eenvoudig nie kan saamleef nie, of waar dit tot nadeel van mekaar of die kinders is. Hulle leef dan hul eie lewens, maar die huwelik bly intak en dit behels ook dat hulle nie weer met ander kan trou nie. Hulle bly getroud met mekaar. Mens kan sê dat die Katolieke die strengste hou by die letterlike lesing van hierdie verse. Kerklike egskeiding onder Katolieke is dus baie minder as onder Protestante, maar baie Katolieke skei en hertrou deesdae in elk geval maar in die siviele hof, alhoewel hulle dan volgens die kerk getroud bly en amptelik in egbreuk leef. Daar is soms ook buitengewone druk deur lidmate om n kerklike nietigverklaring te bekom. Dit het ook die nadeel dat owerspel en ander misbruike sonder konsekwensies kan gedy en dat vroue (of mans) wat in die huwelik lyding beleef geen of min uitweë het. 4.2 Die hervormers het afgewyk van die katolieke siening en het in wisselende mates gestoei met hierdie instruksie van Jesus hulle het 1. eerstens nie geglo dat die huwelik n sakrament is nie (Protestante aanvaar net die doop en nagmaal as sakramente) en

10 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy tweedens het hulle n ander benadering teenoor die wet (werke) gehad as die katolieke. Luther was nog na aan die Roomse posisie wat egskeiding betref (en het eenkeer in n grap gesê dat bigamie verkieslik is bo egskeiding), Calvyn het egskeiding verbied behalwe vir owerspel, maar Zwingli het n hele lys moontlikhede gegee waarop mense sou kon skei. 4.3 In die praktyk het die Protestante kerke egter die reëlings vir trou, skei en hertrou meer en meer aan die sekulêre staat oorgelaat en vandag is dit die lande met die hoogste egskeidingsyfers. Evangeliese en charismatiese Christene se egskeidingsyfers is presies dieselfde (of meer so) as die van ongelowiges en andersgelowiges, veral deesdae. Dit is eintlik n skande en n baie swak getuienis. Protestante is natuurlik teen egskeiding en probeer die huwelik bewaar, maar hanteer dit waar dit voorkom maar as n sonde wat weer vergewe word en laat geskeides en hertroudes terug in die kerk, selfs in die ampte. Dit is ook ons algemene praktyk. Die probleem hiermee is egter dat ons praktyk baie ver van Jesus se instruksie is, veral wat hertroue betref (wat Jesus én Paulus heeltemal verbied), of andersom dat ons met n praktyk sit wat oënskynlik n swak Skrifbegronding het. 5. Gevolgtrekkings 5.1 Ons kan die swak Skrifbegronding wel enigsens remedieer as ons afsien van n oppervlakkige en kontekslose eerste lesing en in ons interpretasie ook die volgende in ag neem: Ons moet teologies bly besin of Jesus bedoel het om werklik owerspel alleen toe te laat as wettige gronde vir skei, asof daar geen ander daad is wat die huweliksverbond in sy wese verbreek nie. Sommige Bybelkundiges glo hier dat Jesus in Mat 19 slegs die kwessie van die enige ding aanspreek, en dat dit glad nie uitsluit dat Hy die algemene egskeidingsreëlings in die Ou Testament wat almal aanvaar het en duidelik ook teen die huweliksverbond ingaan ook aanvaar nie. Verlating of verdwyning was byvoorbeeld n groot saak, want sonder n skeibrief kon n Joodse vrou nooit weer trou nie. Sou Jesus geen voorsiening toelaat vir n vrou wat kwaadwillig verlaat is, of wie se man nie van die oorlog terugkeer nie of sou Hy saamstem dat die rabbi s mettertyd so n huwelik ontbind? Sou Hy regtig bedoel dat vroue wat gruwelik verwaarloos, verwerp of selfs mishandel word vir ewig gebind omdat daar geen owerspel was nie of sou hy saamstem dat die familie en die rabbi s ingryp en n egskeiding afdwing? Jesus se hele beskouing is juis om weerlose partye teen onreg te beskerm. Ons moet meer maak van die kulturele konteks en van die weerloosheid van vroue in hulle huweliksopset. Dit is duidelik n oorweging in die Ou en Nuwe Testament. Jesus spreek in sy reëling eerstens sy direkte gehoor aan en leer hulle wat reg is in húlle konteks om regverdig teenoor vroue op te tree. Hy gooi nie hulle hele samelewing omver deur bv. te sê dat vroue ook moet kan skei nie wat Hy reël word immers reeds as drasties beleef. Hy en die ander Bybelskrywers spreek bv. nie dinge soos slawerny aan nie, omdat dit in hulle kultuur en konteks as totaal normaal en nodig gesien is. Ons moet dikwels in die Skrif vra na die betekenis vir ons dag m.a.w. of Jesus dit in ons konteks anders sou sê. Paulus se privilegie is duidelik n meer konteks-gebaseerde besluit (soos hy dikwels doen), maar dit ontken terselfdertyd nie die wesenlike van die saak waarmee Jesus werk nie. Ons moet meer maak van die gedagte dat nie alle huwelike deur die Here saamgevoeg is nie. Huwelike word aangegaan deur sondige mense wat dikwels foutiewe en impulsiewe keuses maak. Ons is nie meer in die kultuur waarin gesinne hul kinders se troues gereël het, en waarin duidelike foute uitgeskakel kon word nie. Ons leef in n hoogs individualistiese samelewing waarin individue hulle die reg toe-eien om alleen op n jong ouderdom ingrypende lewensbesluite te maak. Elke dronk Las Vegas troue, of liefdelose geriefstroue, of hoogs-verliefde, maar verkeerde-keuse troue, of afgedwingde swanger tienertroue, of trouom-uit- n-slegte-huis-te-ontsnap of troue tussen prakties-ongelowiges voor die magistraat (of in die kerk) kan tog nie God se ideale wil vir daardie persone wees nie, selfs al is in n kerk gesê wat God saamgevoeg het...

11 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 11 Ons moet meer maak van die konteks van die Bergrede in ons verstaan van Jesus se woorde oor egskeiding en hertroue. Al Jesus se herinterpretasies van die wet in die Bergrede skep wesenlike, maar baie hoë standaarde, waarmee gelowiges baie sukkel, bv. o dat om kwaad te word, te skel of iemand n idioot te noem reeds so goed soos moord is en in die hel gestraf sal word (Mat 5:21-26); o dat om na iemand te kyk om haar (of hom) te begeer, reeds so goed soos egbreuk is, en dat mens in so n geval maar eerder jou oog moet uitruk om gered te word (Mat 5:27-30) sou hierdie egbreuk ook rede verskaf vir egskeiding? o dan kom die reëling oor egskeiding en hertroue (Mat 5:31-32) waarby slegs owerspel nie tot permanente egbreuk aanleiding gee nie; o dat ons nooit n eed moet aflê nie en net volstaan by ja en nee - selfs in n hof, of by n geswore verklaring? (Mat 5:33-37); o dat ons ons nie teen kwaadwillige mense sal verset nie (Mat 5:38-42) bv. dat ons nie met iemand hof toe sal gaan nie, dat ons onvoorwaardelik en aanhoudend sal leen, dat ons die ander wang sal draai by boeliegedrag, ens. dit word alles letterlik so uitgespel; o dat ons ons vyande sal liefhê nie net ons vriende en geliefdes nie en ons so van gewone sondaars en heidene sal onderskei, wat reeds daardie soort liefde het, en VOLMAAK sal word, soos die Vader in die hemel volmaak is (Mat 5:43-48). Duidelik is Jesus besig met die wesenlike van wat onvoorwaardelike en goddelike liefde is, maar net so moeilik is dit vir ons om prakties toe te pas. Selfs die mees toegewyde volgelinge sukkel met feitlik elkeen van daardie punte en die gewone Christene probeer nie eers nie. Ons verstaan eintlik ons onvermoë des te meer as ons Jesus hier aanhoor. 5.2 My persoonlike gevolgtrekkings oor egskeiding uit die bg. Skrifgegewens is soos volg: Die huwelik is God se droom en plan vir man en vrou. Man en vrou is uit dieselfde vlees gemaak, m.a.w. ons deel ons menslikheid feitlik volkome. Dit sluit in dat ons na n maat soek om ons te voltooi, en die huwelik is die naaste ding aan die eenheid wat ons soek. Daardie eenheid beleef ons in die huwelik as fisiese, psigiese en geestelike intimiteit. In die Eendag sal ons die volmaakte eenheid beleef met God, met almal en met alles, waarvan die huwelik net n simbool was As gevolg van die gebrokenheid beleef ons nie die eenheid soos ons graag wou nie, want dieselfde verskille wat ons na mekaar aantrek, skep ook weer vir ons afstand en konflik. Die huwelik is dus sowel wonderlik as pynlik en nie alle huwelike kan die toets van die tyd weerstaan nie. Egskeiding is n ongelukkige feit reeds in die streng antieke tye, en soveel te meer in ons moderne, permissiewe tye Ons beleef in die Skrif dus (1) sowel die ideaal van die huwelik, en die opdrag om dit tot God se eer getrou ten alle koste te bewaar as (2) die praktyk van ongelukkigheid, verbrokkeling, skeiding en egskeiding. Ons sien dat sowel Moses as Jesus as Paulus met sensitiewe akkommodasie die situasies wat voor hulle kom hanteer. Hulle handhaaf die beginsel, maar maak toepassings wat die beste sal maak van slegte situasies Die Ou Testament laat egskeiding geredelik toe, maar Moses, Jesus en Paulus tree op in belang van die weerlose partye in hulle geval die vrou om n meer regverdige bedeling in hulle onderskeie kontekste te bewerkstellig. Dit het primêr behels dat egskeiding sover as moontlik uitgeskakel moes word. Daardie beginsel is steeds baie waardevol in ons hantering van egskeiding. Dit moet werklik, werklik die laaste uitweg wees By Jesus is owerspel die enigste toelating vir egskeiding, maar dit is waarskynlik dat Hy ook die breër Skrifoortuiging aanvaar het en verlating en (growwe) verwaarlosing sou aanvaar as geldige redes. Paulus laat byvoorbeeld Christene wat deur ongelowige maats verlaat is toe om wettig te hertrou. Hy hou die gelowiges nie gebonde aan ongelowiges nie en verklaar ook dat die onderlinge vrede n oorweging is.

12 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy Vroeër was wetlike redes vir egskeiding van belang, want skuld moes by een van die partye geplaas kon word. Vroue moes wettig kon hertrou, anders was sy as egbreekster n uitgeworpene en haar verdere kinders buite-egtelik. Onthou, egskeiding het tot onlangs n sekere skande ingehou. Dit het alles nou verander: ons sien eerder hoe verhoudings as sulks ineenstort en tree meer pragmaties op. Om skuld slegs by een te plaas het minder nut as in die verlede Die seer in verhoudings en die verbrokkeling van huwelike gebeur altyd a.g.v. die sonde en die hardheid van harte. Die eerste tree na huweliksherstel is dus altyd bekering en geestelike groei. Hoe nader ons aan die Here kom, hoe nader kom ons aan mekaar, want geestelike volwassenheid maak ons minder selfgesentreerd en vleeslik, en meer liefdevol, geduldig, vergewensgesind, ens. Geestelike groei verhoed reeds baie huwelikspyn Egskeiding is vandag n besondere euwel. Dit veroorsaak baie pyn aan almal betrokke en veral kinders word radikaal geraak deur die teleurstelling in hul primêre rolmodelle. Dis ook besig om ons samelewing te verander. Dit vernietig die tradisionele gesin as stabiele bousteen van die samelewing en is die primêre oorsaak van die hedendaagse saamleef-verskynsel. Kinders uit geskeide huise het veel minder vertroue in die huwelik en trou minder graag Huwelike moet ten alle koste gebou word. Lering oor gesonde huwelike moet op elke vlak en platform plaasvind. Die huweliksverhouding is minder seker as ooit in die verlede en vereis baie meer inset. Egpare moet besef die huweliksverbond vra baie meer as dat hulle nie owerspel sal pleeg nie hulle belofte is vir wedersydse aanvaarding, liefde, respek en dat hulle hulself aktief aan mekaar gee, seksueel en in elke opsig. Al hierdie dinge kan die eg afbreek Kerke moet n motiveerbare egskeidingsteorie en praktyk ontwikkel. Berading moet op alle vlakke beskikbaar wees met as eerste doelwit om die huwelik te red. In die beradingsproses moet egskeiding eers totaal uitgestel word, tot alle intervensies, insluitende n tydelike skeiding (waar nodig) uitgeput is. Waar egskeiding kwaadwillig gesoek word, of waar in sonde (bv. owerspel) volhard word, moet die kerk profeties optree en gepaste tugmaatreëls kan gebruik Waar persone wel skei, of geskei is, moet die saak pastoraal hanteer word deur belydenis en vergiffenis. Die hele verbrokkeling, egskeiding en moontlike hertroue is deel van dieselfde sonde en gebrokenheid. Tyd vir psigologiese en geestelike herstel is baie belangrik. Ons kan egter nie dink dat egskeiding n groter sonde as ander is nie, en daarom laat ons hertroue toe, maar nie ligtelik nie: slegs in verhouding met God, by wie altyd n nuwe begin is In die kwessie van egskeiding sien ons ons verhoudings en ons gebrokenheid op sy slegste. Ons sukkel om die Skrif reg te onderskei en ons sukkel om die praktyk reg te hanteer. Ons deel net met slegte keuses en probeer bloot in liefde die beste van slegte situasies maak. Dit maak ons hartseer, gefrustreerd en behoeftig. Ons is met hierdie temas veral afhanklik van God se genade en vergiffenis en werp ons maar in geloof op Hom, die Ewige Vader. 6. Praktiese toepassings Hoe moet die kerk egskeiding benader? Die volgende is moontlikhede: Huwelike moet sover moontlik gebou word deur bv. die volgende: o Lering in prediking, voorhuwelikse programme, kleingroepe, kampe, kursusse, ens. o Temas: Skriflering oor egskeiding, kommunikasie, konflik, seks, verhoudingsvaardighede, versoekings, huweliksverryking, ens. o Aktivisme vir huwelike in die kerk en die gemeenskap Intervensie by probleme o Onderskepping van probleme in kleingroepe, wyke o Toerusting aan kleingroepleiers en mentors

13 Wat sê die Bybel oor egskeiding? Deur Jimi le Roux Bladsy 13 o Beradingsgeleenthede opgeleide huweliksberaders, beradingsklinieke, ens. Uitstel van egskeiding terwyl beraad plaasvind o Ooreenkoms tot berading vir n sekere tyd o Tydelike skeiding indien nodig o Uitstel van egskeiding vir n sekere tyd, bv. n jaar Hantering van egskeiding o Begeleiding en ondersteuning deur mentors/kleingroeplede o Spesifieke en doelgemaakte hantering van die kinders o Gepaste kerklike optrede by egskeiding a.g.v. sonde Begeleiding van geskeides o Voortgesette berading en prosessering, belydenis, vergiffenis, herstel o Ondersteuningsgroepe vir geskeides o Herintegrasie en sosiale geleenthede