op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Bai stap long vatiken monastri na pre I go moa long pes 2... Jada 013

Size: px
Start display at page:

Download "op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Bai stap long vatiken monastri na pre I go moa long pes 2... Jada 013"

Transcription

1 Namba 2007 Februeri 14-20, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Jada 013 Bai stap long vatiken monastri na pre HETMAN bilong moa long 1 bilian Katolik pipel long wol i gat long em tu 2 milian long PNG n a ol narapela wol lida i kirap nogut long Pop Benedict 16 i tokaut olsem em bai risain o pinis long sia bilong em long pinis bilong dispela mun, Februeri 28. Em bai pinis wok long 8 kilok nait na larim Konklev o ol kadinel long olgeta hap bilong wol long votim nupela pop long kisim ples bilong em. Pop Benedict i autim tok long lusim sia bilong Santu Peter olsem Santu Papa i givim stia long Katolik Sios klsotu long 8- I go moa long pes 2... pela yia, bihain ol bin votim em long dispela wok long Epril 19, 2005 taim pastaim hetman, Pop John Paul 2 i bin dai. Em i moa long 600 krismas bihain long wanpela pop i bin risain long wok bilong em. Long yia 1415, Pop Gregory 12 i bin las pop long risain. Namba wan pop long risain em long yia 235 we i bin lukim Pop Sen Pontian i risain. Sampela long ol pop i bin stap long presa na ol i risain, tasol as tingting bilong Pop Benedict long risain em i bikos em i wok long go lapun na olsem, em i hat long karimaut gut wok bilong em. Pop Benedict i gat 85 krismas. Em i wanpela long ol pop i wok long go lapun taim ol bin mekim em i kamap hetman bilong Katolik Sios long wol. Pop John Paul 2 i bin wanpela long ol yangpela lain i bin kisim sia bilong pop na i holim wok long 28 krismas.

2 P2 Wantok Februeri 14-20, 2013 nius PNG Rabaul Queen kot eksen L SAVAIVA bilong birua biong MV Rabaul Queen bai isim PNG Gavman na papa ilong Rabaul Shipping ampani i go long kot. Wanpela foma hai skul tisa a papa bilong pikinini husat i in wanpela savaiva long irua bilong MV Rabaul ueen, i go pas long tingting a laik bilong kotim tupela ain. Tommy Yep i tok, ol i kisim ok orait o atoriti i kam long ol ictim bilong MV Rabaul ueen, na wantaim halivim biong ol loya, bai bringim i go ong kot long mun Mas o Epril ong dispela yia. Ol i bin holim ol memorial evis long Lae, kapitel bilong orobe provins, na tu long abaul, Kimbe na Bogenvil ong Sarere, Februari 2, disela yia. Australia help long lonsim Pis progrem SAINIM: OL Panguna lida i sainim Panguna Pis Streteji ol bin lonsim long dispela wik taim hai Komisin a bilong Australia, Ian Kemish i stap. Dispela em i laspela wokaabut bilong Mista Kemish i go long Bogenvil long wanem, kontrak bilong em long PNG i pinis na em bai go bek long mun i kam. Poto: Australia Hai Komisin Pop Benedict 16 i risain... Wanpela long ol laspela wok we Hai Komisina bilong Australia, Ian Kemish i wokim em long helpim long lonsim Panguna Pis Bilding Strateji long hap bilong Panguna Main long dispela wik Tunde. Dispela i bin namba tu wokabaut bilong Mista kemish i go long Panguna olsem Hai Komisina na ol pipel i bin welkamim em gut. Aninit long pasin bilong toktok wantaim, kamapimbel isi na divelopmen, Pis Bilding Strateji bai helpim ol pipel bilong Panguna na ol ples klostu long stretim ol wari na hevi ol i gat long en na wok bung wantaim. Strateji hia em i samting we Otonomes Gavman bilong Bogenvil (ABG) i kamapim, na ABG, wantaim progrem bilong AusAID i fandim aninit long AusAID progrem, Strongim Pippel Strongim Nesen progrem. Mista kemish i tok em i amamas long stap insait long dispela saining wok bikos em i wanpela bikpela progrem long ol pipel bilong Panguna. I kam long pes 1 Long toktok bilong em long wanela bung long dispela wik Tunde aim nius long risain bilong em i go ut long wol, Pop Benedict i tok biain long mi glasim tingting bilong i pastaim long God, mi klia olsem trong bilong mi i go long go daun a mi no nap long karimaut gut ol ok ministri bilong mi. Mi save lsem long karimaut dispela minstri olsem spiritual lida wantaim reia, sakrifais, long roktok na wok. Tasol long wol yumi stap long en ude, we ol senis na ol samting i ok long kamap hariap, man i mas at strong long tingtign na bodi ong karimaut wok, tasol samting e min wok long go daun long ol un i go pinis na mi luksave olsem i no nap karimaut wok we ol i akim mi long mekim. Long disela as, na wantaim luksave olsem ispela em i bikpela samting mi ekim, mi tokaut nau long lusim ministri bilong ol Bisop bilong Rom, sia bilong Santu Peter we ol Kadinel i bin makim mi long en long Epril 19, Na bai mi lusim sia long 8 kilok, Februeri 28, Dia ol brata, mi autim tok tenlyu long yupela long ol sapot yupela i givim long mi long ministri mi bin gat long en, tasol mi askim yupela long pogivim mi long ol samting mi no bin wokim gut. Nau yumi lusim lukaut bilong Santu Sios long lukaut bilong Suprim Pasto, Jisas Krais em Lod bilong yumi. Na mi askim santu Mama Maria long helpim ol kadine pater long makim nupela hetman bilong sios. Long mi yet, sevis bilong mi long sios taim mi lusim sia em bai mi stap wokim prea i stap, em pinis long wok toktok bilong Pop Benedict 16. Praim Minista bilong yumi, Peter O Neill i bin joinim ol narapela wol na sios lida na autim gutpela stap long Pop Benedict na tok em i rispektim disisen bilong em. Toksave i kam long Vatiken i soim olsem Pop i mekim disisen long gutpela bilong Katolik Sios na long lewa bilong em, Mista O Neill i tok. Em i tok long 7-pela yia Pop Benedict i bin lida bilong Katolik Sios long wol, wanpela long ol samting em bin mekim em long sapotim sios long diveloping wol na wok bilong ol yut long laip bilong sios na Kristianiti. Mista O Neill i tok katolik Sios aninit long lidasip bilong Pop Benedict i wok long mekim bikpela wok long PNG an em i wok strong wantaim gavman long kisim ol helt, edukesen na vokesenel trening sevis na famili laip sapot i go aut long pipel. Santu Papa i gat bikpela sapot long wok bilong sios long PNG we i stap long olgeta hap bilong dispela kantri. Sios i no givim spiritual sevis long ol memba bilong em, tasol em i wok long mekim bikpela wok long kisim ol sevis i go long olgeta pipel, Mista O Neill i tok. Em i tok long ol de na wik i kam, bai yumi wetim ileksen bilong nupela pop. Em i tok ol preia na tingtign bilong mipela bai stap wantaim ol kadinel bilong sios tai m ol i redi long mekim bikpela disisen long votim nupela hetman bilong Katolik Sios long wol. Gavman bilong mi i joinim Katolik komyuniti long dispela kantri long givim tok tenkyu i go long Pop Benedict long strongpela bilip na lidasip bilong em, na luksave bilong mipela long disisen bilong em long pinis long wok biliong em, Mista O Neill i tok. Dairekta bilong Midia bilong Pop, Pater Fredico Lombardi, long bung wantaim ol ripota i tok Pop i wok long tingting long dispela disissen long sampela taim, na em no bin isi long mekim. Em i tok ol wok progrem bilong em inap long pinis bilong mun i stap wankain yet. Em i go pas long Es Trinde selebresen aste we ol bin holim long Sen Peter s Basilika sios we planti lain i bin kasmap long en. Pater lonbardi i tok Santu Papa bihain long em i pinis wok bai stap long wanpela monastri long Vatiken na wok bilong en em long pre na glasim. Em i tok tu olsem, Pop Benedict bai no nap stap insait long ileksen bilong nupela pop bai 120 kadinel long wol bai bung long Vatiken na makim pastaim long Ista.

3 Polis abrusim nius Februeri 14-20, 2013 Wantok P3 mak: Jas Bustin Anzu i raitim PASIN bilong paitim nating manmeri bilong Papua Niugini long han bilong polis, em i wok long kamap bikpela insait long kantri, wanpela Jas bilong Nesenel na Suprem Kot i tokim ol sinia polisman meri bilong Hailans long wanpela bung long dispela wik. Residen Jas bilong Mendi, Jastis Stephen Kassman, i tok ol i no inap haitim dispela samting long wanem, olgeta de em i wok long kamap long nius na olgeta manmeri i save long en. Ol mas painim sampela rot long daunim dispela pasin long em i noken givim nem nogut long polis. Planti ol liklik manmeri i wok long kisim han bilong polis. Na mipela i no inap tok nogat long dispela. Em i kamap long olgeta de. Nius i wok long pairap long ol hevi we polis i wok long kamapim. Tasol dispela em i no olgeta polis i mekim. Wanpela namel long ol gutpela lain i wok long mekim dispela na givim nem nogut long polis. Dispela i wok long bringim bikpela nem nogut i kam long polis, em i tok. Tasol em i tok i gat rot bilong stretim dispela hevi tu i stap na ol mas wok long rausim dispela kain pasin nau yet. Long ol dispela kos bilong dispela bung bilong yupela, mi lukim olsem i gat sampela rot bilong daunim ol dispela kain hevi i stap. Na yupela mas skelim dispela ol save long daunim dispela kain hevi we i wok long kamapim nem nogut bilong polis, em i tok. Narapela samting tu, em i tok planti taim ol manmeri i save ting olsem ol polis i save long olgeta samting na ol i ken stretim ol dispela hevi. Na ol polis tu i save tingting olsem ol i ken stretim olgeta hevi. Tasol long system bilong Jastis, i gat ol narapela lain tu i save stap long helpim mekim dispela wok i kamap lait. Polis i gat narapela wok long mekim, ol Jas na Mejistret i gat wok bilong ol tu, ol CBC tu i gat bikpela wok tu bilong mekim na ol manmeri nating tu i gat wok long mekim. Polis i no inap long painim olgeta ensa long daunim olgeta hevi, em i tok. Dispela bung nau bai givim sampela kain tingting long ol polisman meri long wok bilong ol i save mekim wantaim komyuniti na sampela narapela rot bilong lukluk o glasim long bihain taim bilong polis bai stap olsem wanem. Polis i no Jas long wokim disisen Bustin Anzu i raitim POLIS i no ol jas na majistret long wokim disisen taim wanpela i mekim rong. Em samting bilong ol Jas na Mejistret long Kot long lukluk long dispela. Wok bilong polis em long bringim ol lain husait i wokim trabel i go long kot. John Erik Jensen, wanpela wokman bilong Intanesenel Komiti bilong Red Cross o ICRC, long Asia Pasifik i tok ol polis i no sapos long wokim disisen bilong ol manmeri we ol i save kisim long mekim trabel. I gat lain bilong mekim dispela wok i stap. Polis i noken ting olsem mekim disisen em wok bilong ol. Nogat, em wok bilong ol Jas na Mejistret long kot. Ol i gat pawa na tu luksave long mekim dispela wok. Wok bilong mipela ol polis em long holim pasim dispela trabel lain na kisim igo long kot. Mipela i no save karim jastis, em i mekim dispela toktok long wanpela bung we ICRC na Polis i holim long Kumul Lodge long boda bilong Enga na Westen Hailans provins. Jensen, husat i gat 30 yia long polis eksperiens long as ples bilong em long Denmark na tu, wok wantaim ol Yunaitet Nesen (UN) olsem wanpela pis kipa na bihain wok wantaim ICRC, i tok planti taim polis i save mekim olsem taim ol i lukim olsem i gat bikpela hevi i stap. Em i tok ol narapela kantri i gat planti stail bilong stretim ol dispela kain hevi tasol dispela em long namba bilong manmeri kantri save gat na tu we bilong ol long mekim wok bilong polis. Em i tok polis mas mekim wok bilong em long mak bilong em we lo i laikim na wanem samting ol i mekim autsait long dispela, em ol i brukim lo bilong Intanesenel Lo bilong Human Raits. Em i tok tu long pasin bilong karim gan na yusim long pablik long stopim ol hevi. Em i tok dispela tu, i gat intanesenel lo i banisim. Bihain long dispela bung, ol bosman bilong polis long Hailans nau bai sanap long gutpela posisen long lukautim o banisim ol polisman na meri bilong ol long dispela ol Intanesenel Lo long Human Raits we save banisim ol. Ol polisman i harim toktok stap... Justice Stephen Kassman...

4 P4 Wantok Februeri 14-20, 2013 nius BEK TU SKUL Top ap wantaim K20 o moa long wanem ol Telikom pripeid prodak na go insait long dro long winim kes prais inap long K500 olgeta wik. Dispela wik mipela i droim ol wina long wik Janueri 28, na wik Februari 4. Ol wina bilong wik bilong Janueri 28, em: Ol wina bilong wik bilong Februari 4, em: Dispela wik bai laspela wik bilong Bek Tu Skul promosen we tenpela wina bai mipela i droim, na Telikom bai droim tu wina bilong bikpela prais, em i leptop na wanpela intanet dongel i gat 300Mb. TELIKOM NSL SISEN 2013 Nesenel Soka Lig Sisen i on gen long 2013, na yu ken wanpela long tripela wina long winim wanpela riten tiket i go long lukim Manchester United FC i pilai agensim A-League stas bilong Australia long mun Julai long Sidni, Australia. Spendim K200 o moa long baim wanem ol Telikom prodak long wanem ol Telikom Bisnis Opis na go insait long dro long winim: l Wanpela Gem Pas; l Wanpela Riten Tiket i go long Sydney; l Rum slip bilong tupela nai; na l Travel Alawens mani Bringim famili na amamas wantaim wanpela gutpela gem Soka long Sir John Guise Stedium long Pot Mosbi, o Ignatius Stedium long Lae. AIM HAI! 19t/MB Amamasim 19 toea of-pik intanet ret namel long 7kilok nait, na 7kilok moning. Fri 300MB Daunlod Baim wanpela intanet dongel bilong K99.00 na kisim FRI 300mb Daunlod. 4G WiMax ofa Kisim 1GB FRI Daunlod olgeta taim yu baim wanpela 4G WiMax long K499 na lukim spid bilong 4G WiMax long PNG Long save moa, ringim 24/7 Kastoma Kea long NBC bai gat nupela straksa David Bill Leo i raitim BRODKASTING Komisin (NBC) bai gat nupela ogenaisesen na salari straksa long givin plen namba 4 bilong NBC Koporet Plen aninit long Dipatmen bilong Pesenel Manesmen (Salaris na Kondisen Monitaring Komiti). Menesing Dairekta bilong NBC, Memafu Kapera i tok long midia konferens long las wik Trinde olsem menesmen na wok lain bilong NBC bin askim dispela senis long salari na ogenaisesen straksa long planti krismas. Namba wan plen i karimaut rifom wok long stiaim straksa na wok bilong NBC bai sapotim ol moden wok kondisen na entaitelmen long soim bungwok bilong gavman. Sapotim bung wok long mekim moa gut ol polisi long bungim wok bilong gavman na givim sapot long wokman, na strongim ol NBC kontrol sistem na proses namel long ifektiv Brodkasting Koporesen Ekt 1973 insait long senisim midia na wok envairomen, Kapera i tok. Em i tok long 25 Oktoba 2011, NBC Bod i salim askim bilong Ogenaisesen SINGAUT i go long ol liklik mangi long noken pila pilai nating long motobot nogut bai em nap long yu ronim o nogat, em i ken kamapim bikpela birua olsem yu. Singaut i bihainim dai bilong wanpela liklik Gret 1 skul mangi i gat 9-pela krismas na i save skul long Ace Praimeri skul long Morobe Provins. Motobot i bin katim nek bilong liklik mangi na em i dai. Wanpela 75 Hospawa motobot i bin katikatim na kilim liklik Albert Ian n a em bin dai bihain ol mangii wok long pila MD bilong NBC, Memafu Kapera i kliaim tok long nupela ogenaisesen na salari straksa long midia konferens. Poto: Nicky Bernard wantaim nupela Straksa long Salari na Kondisen Monitaring Komiti (SCMC) i go long Pesenel Menesmen Dipatmen na kisim tok orait long Disemba 7, 2012 na em i stat wok long Januari 01, Brodkasting Koporesen Act 1973 bai stretim gen long karimaut nupela ogenaisesen na salari straksa long senisim NBC aninit long stretijik koporet plen bilong en, GOILALA komyuniti long Kilakila I kisim K4,000 helpim long Mosbi Saut Memba na Spots, Saut Pasifik na Nesenel Ivents Minista, Justin Tkatchenko bihainim ol hevi I bin kamap na ol birua I bin kukim ol haus na ol narapela samting bilong ol. Mi bilip olsem dispela mani bai helpim yupela long stretim gen laip bilong yupela gen, Mista Tkatchenko I tok. Dispela em I hap long humeniterien helpim mipela I statim long helpim ol lain insait long ilektoret bilong yumi taim ol I gat hevi. Mipela I givim yupela dispela mani long helpim yupela I stretim ol hevi yupela I bungim long dispela taim, Mista Tkatchenko I tok. Kapera i tok. Em i tok olsem dispela menesmen i amamas long givim senis namel long wok taim bilong en aninit long lidasip bilong Kominikesen na Infomesen Teknoloji Minista, Jimmy Miringtoro, Gavman bilong Papua Niugini, bipo Bod Siaman, Paul Reptario na klostu taim bai makim nupela Bod. Aninit long nupela ogenaisesen straksa, i gat tupela Depuuti Menesing Ol Goilala famili I bin lusim olgeta samting bilong ol taim sampela lain I bin kukim haus bilong ol na tu, stilim ol samting bilong ol. Nau ol I wok long stap long ol kenvas ol I wokim long stap long ol long liklik taim inap ol I bildim ol gutpela haus. Salvesen Ami I bin givim komyuniti ol kenvas long Dairekta-Operesen bai lukautim Nesenel Radio, Nesenel Televisen, Provinsel Radio, Nius na Kalsa Afes, Enjiniaim na Tekoloji Sevis na Nesenel Yut Stesen Tribe EM na Koperet Afeas bai lukautim HR&A, Fainens, Infomesen Teknoloji na Sels na Maketing. Nupela salari straksa bai stap long 20 Grade 5 point salari straksa komperim wantaim 15 Grade 7 point salari straksa long bipo. Tupela namba tu bos bai stap long dispela Grade 20 na ol Eksektiv Dairekta bai stap long 18 Grade na ol lain aninit long Eksektiv Dairekta bai stap long 16 Grade na go daun olsem. Tu em i tok olsem NBC bai kisim nupela manmeri long wok ainnit long dispela nupela straksa long karimaut wok na dispela bai surukim 471 wokman bipo i go antap long 557 nau. Moto katim nek bilong liklik mangi Paulus Tali i raitim pilai long em (motobot) long nambis bilong Simbang. Birua i bin kamap long Janueri 23 taim ol liklik manginamel long 9 na 10 krismas bilong ples Simbang insait long Yabim Lokol Level Gavman eria long Finsafen i bin stap long bot na ol i laik bihainim Wara Mafe i go antap long painim kokonas long 5 kilok apinun. Taim ol i kisim kokonas na waswas long wara Butaweng, ol ron long bot, bihainim Wara Mafi kam daun long go long Simbang. Namel yet, wanpela liklik mangi gen i kirap holim [Trotol] bilong moto. I no long taim na 75 hos pawa i kirap na em i ron spit i go. Long wankain taim, ol pikinini ya i raun raun na mekim kain kain long namel bilong wara. I no long taim solwara i kam strong na olgeta mangii kapsait, tasol ol i no tingim pren brata bilong ol husat i kapsait i go daun aninit long moto. Ol i go kamap long ples Simbang tasol ol i no bin tokim ol papa mama bilong ol long wanem samting bin kamap. I no long taim papa bilong liklik mangi husat kisim bagrap i kam. Papa i stap i go na tingim tasol pes bilong pikinini bilong em. Long Fonde moning Janueri 24, 24, 2013, olgeta lain long ples Godowa na Simbang i bihanim arere bilong wara i go inap 10 kilok moning. Yangpela man bilong Godowa i kisim bot na painim ol pasindia bihanim wara i go. Ol i lukim bodi bilong boi i solap i kam antap. Ol pipel bilong Godowa na Simbang i sori tru long yangpela mangi i lusim laip bilong em. Papa bilong liklik Albert em Ian Kamus i wanpela Luteran Sios hetman bilong Simbang. Wari i kisim em na i no isi long tingim em na krai. Gagiodu polis Long Finsafen stesen bin luksawe long hevi na bai ol i lukluk moa long kain hevi i kamap pinis. Singaut tu i go long memba na spika bilong Palamen long lukluk long dispela hevi long Mafe bris we planti lain i bin kisim bagarap pinis long em. Ol haus lain na ol narapela poroman na neiba bilong Simbang Nambis, Godowa na ol lain bilong maunten olsem Pindiu na Kote i sori tru long mangina ol i stap long haus krai bilong tingim sori bilong liklik Albert. Goilala Komyuniti kisim helpim wokim ol haus na ol narapela samting moa. Yumi stap long siti long kisim ol sevis olsem edukesen na ol pikinini bilong yumi inap kisimm gutpela skul. Mipela I laikim ol pikinini I kisim ol gutpela samting, tasol dispela birua I mekim mipela I kisim taim nogut. Ol skul long ples I no gutpela tumas na olsem mipela I kam stap hia. Mipela I tok tenkyu long yuk am lukim mipela, Sif Danieli tokim Mista Tkatchenko. Dispela mani bai helpim mipela long baim ol kaikai na ol narapela samting mipela I laikim long stretim laip na sindaun bilong mipela, Sif Daniel I tok.

5 sabinapisin Februeri 14-20, 2013 Wantok P5 Pren bilong olgeta, na no birua bilong wanpela Laip long dispela militari level em i olsem tupela o tripela dok i wok lukluk na putim was long wanpela bun. Na taim wanpela i traim long kisim bun, olgeta arapela i sanap redi long pait na stopim em tasol. DISPELA hap tok, em i as tok bilong foren polisi bilong Somare gavman long taim bilong self gavman long eli 1970s, pastaim long kantri i kisim indipendens. Na long dipsela taim, foren minista bin leit Sir Ebia Olewale. Mipela i harim stori olsem gavman nau i bihainim dispela hap tok tu olsem as bilong foren polisi bilong en, long Alotau, pastaim long fomesen bilong gavman las yia. Foren polisi bilong gavman em i as tru bilong domestik polisi i stiaim pasin poroman wantaim wanpela arapela kantri. Na wantaim ol kain kain pasin bilong laip long intanesenel sindaun, em I wanpela bikpela sabjek tru long toktok long en, olsem na yumi no inap yusim wanpela kain bikpela het tok olsem dispel antap, olsem wanpela foren polisi, na wokabaut aipas i go insait long ples bilong pilai. Wanwan sabjek bai nidim kain kain tritmen na luksave, na i no inap long pundaun aninit long wanpela tok tasol, na lus tingting long en. Olsem tasol, ol intanesenel wok aninit long Merchant Shipping Act bilong 1894 (UK) we mipela i bihainim long taim bilong indipendens. I gat kain kain ol Konvensen we i hap bilong dispel hap loa, we i askim mipela long bungim aninit long ol domestik loa bilong mipela bilong bihainim. Wanpela askim long dispela taim em long senis long hevi disel (kabon 300) i go long lait disel (kabon 500) we em i gutpela moa long busgraun na wara, na mipela aipas na laisensim Interoil long produsim hevi disel we intanesenel komyuniti i bin lusim long taim yet, na nau ol i yusim lait disel. Ol ensin bilong ol nupela sip tu, em ol i disainim bilong kukim lait disel, na we mipela i sanap long dispel samting, taim mipela i wok long raunimraunim yet i stap na singsing, pren bilong olgeta, na no birua bilong wanpela? Mipela i stap baksait tru long laik bilong stap wantaim intanesenel komyuniti. Tritis divisen bilong Dipatmen bilong Foren Afes i mas go pas long wok wantaim Dipatmen bilong Jastis na Marin (Solwara) Divisen bilong Dipatmen bilong Trenspot long sanapim wanpela wok komiti long glasim gen sanap bilong mipela na wok i go strongim wok komplaiens bai mipela i painim posisen we mipela i sanap long en, wantaim ol intanesenel wok olsem kantri. Na long sait bilong Difens, mipela i stap we? Mipela i gat wanpela difens triti wantaim Australia, Nu Silan na US, o nogat? Na wanem pasin pren bilong mipela wantaim Indonesia, Singapore, Malesia na Filipins na ol kantri bilong ASEAN long sait bilong Difens? Na sapos mipela i redi agensim wanem kain pasin pait, orait, em bai kam olsem long Wes Papua rebel pait, we Papua Niugini bai mas go insait long pait bikos Papua bai yusim PNG sait bilong boda olsem ples bilong hait na kisim strong. Dispela em i ples we polisi tude bilong Papua Niugini long luksave long West Irian o Wes Papua olsem wanpela hap bilong Ripablik bilong Indonesia em i gutpela? Taim mipela i pilim pen bilong ol brata Melanesia long hapsait bilong boda, histori bilong mipela i tok, na mipela i mas luksave olsem Ripablik bilong Indonesia i gat strong moa long teritori bilong en, we i karamapim tu West Irian na dispela luksave i mas is tap long intanesenel level, na tu, domestik level. Tasol dispela i no min olsem mipela i mas pilai olsem wanpela aipas long sait bilong ol hevi Indonesia i givim long ol turangu pipel bilong West Irian. Sapos mipela i lukim evidens long paul pasin ol i mekim long ol dispela pipel, mipela i mas sanap long wanpela sait tasol, bihainim trupela bel na tingting, na i no long UN Sata bilong Humen Raits tasol. Em long asples bilong yumi stret, we ol brata Melanesia bilong mipela em mipela i no inap long kisim birua na hevi, na mipela i mas tokaut long belhevi mipela i gat. Olsem na pren pasin bilong mipela wantaim Indonesia em i triki liklik, bikos i nogat narapela nem bilong en. Olsem na wanem samting mipela i mekim, i mas bihainim planti tingting na graunwok bikos sabjek em i ken pulim bikpela hevi. Indonesia em i kantri i gat planti tausen ailan we bikpela bilong ol i no winim Nu Briten o Nu Ailan, olsem na loa na strong bilong ol dispela ailan i nogat namba bilong en. Na long Filipins, ol i gat wankain hevi na dispela i strong moa long ol kros ol Moslem i mekim long wanwan ol liklik ailan. Samting ol dispela toktok i mas tokim mipela em, wanpela wansolwara bilong mipela is tap long militari alet o i save redi tasol long eksen na daunim wanem kain kros na pait tingting i kamap long wanwan ol grup. Lukluk long Japan, Saina, na Saut Korea na lukim wanem i save kamap taim wanpela fising bot i plaim wanpela nesenel flek na nevi bilong narapela kantri i go antap long en na arestim ol fisaman. Laip long dispela militari level em i olsem tupela o tripela dok i wok lukluk na putim was long wanpela bun. Na taim wanpela i traim long kisim bun, olgeta arapela i sanap redi long pait na stopim em tasol. Tru tumas, stretpela tingting bai tokim mipela ol lain i sanap lukluk long sait, olsem em bai mobeta sapos ol dispela kantri i bung wantaim long tok paitim wanpela triti long luksave long ol ailan olsem i gat gavman i lukautim ol, na sapos ol i painim wel o arapela netseral risos, bai ol i wokbung long rausim long graun, na tilim ol winmani bilong en. Tasol ol dispela divelop kantri no save laik sindaun na tokpaitim. O li laik pait na win tasol. Maski long manimak bilong pait bilong ol? Yu bai laik askim: Olsem wanem long manimak bilong en? Tasol manimak em i no wanpela samting. Samting we i bikpela, em nesenel praid o bilip long kantri bilong wanwan ol kantri na ol bai go long bikpela pait tasol long liklik kantri na i nogat wanpela kostim bilong en. Planti long mipela i ritim long buk na lukim long ol muvi piksa o TV skrin long ol Kamikasi pailot bilong Siapan i save kresim balus faita balus bilong ol long bikpela woa sip bilong Amerika long Seken Wol Woa. Sapos dispela em i kain tingting bilong ol pipel mipela i wok pren wantaim, orait, mipela i mas was gut long wanem kain samting mipela i wokbaut i go long en taim mipela i kamapim pasin pren wantaim ol long domestik na intanesenel level. Yumi mas skul gut long histri bilong ol, kalsa bilong ol, wanem ol lotu ol i bihainim, ples ol i stap long en, bai mipela i save gut long ol, na wanem samting i save laitim paia long bel bilong ol. Yumi gat wanpela kain ogenaisesen i stap olsem Indonesia Think Tank olsem hap bilong military na foren afes bilong en? Nogat. Yumi nogat. Mipela i ting olsem mipela i mas lukluk gen long Nesenel Risets Institut (NRI) na kamapim insait long NRI, wanpela ogenaisesen i ken mekim dispela wok bilong toksave long mipela na ol pipel, long ol arapela kantri mipela i save toktok na wok wantaim. Long Saina, husat em i namba wan bikpela treding patna mipela i gat nau, mipela i mas mekim. Ol Saina i mekim gut long kantri bilong yumi, na i gat planti gutpela as wok bilong ol. Saina i go pas long halivim kantri long sait bilong givim mani na bildim ol bikpela infrastraksa projek olsem Sir John Guise Spot Kompleks long Waigani. Ol dispela bikpela samting bilong wok halivim na bilong lukim na bilip, planti manmeri i lukim ol dispela ol presen watnaim tok tenkyu na luksave long ol Saina na i gat strongpela wanbel tingting pren wantaim ol Saina manmeri long olgeta sait. Taim yu lukluk long histri bilong mipela long ol Yurop kantri, mipela i lukim tu olsem Saina man i sanap namel long ol na klinim ples bilong waitman. Olsem na i gat sampela kain pasin pren i stap wantaim sainaman. Na long sait bilong komyuniti, i gat gutpela pasin pren namel long ol Papua Niugini na Saina manmeri. Tasol hamas stori tru long Saina, yumi save long en? Saina em i no wanpela lain manmeri tasol. Ol i gat kain kain man husat i kam long kain kain ples na stori, na kain kain kalsa, na ol i sanap aninit long wanpela ambrela. Na wane mi mekim Saina long mak em is tap nau? Na taim yumi stat prenim Saina wantaim Look North Polisi, mipela bin redi long ol samting yumi gat nau? Dia ridas, sapos yu gat wari o liklik toktok long kolum bilong Sabina, kam long: editorial@wantok.com.pg

6 P6 Wantok Februeri 14-20, 2013 advatismen

7 sabinaenglish Februeri 14-20, 2013 Wantok P7 FRIENDS TO ALL ENEMIES TO NON! Life at that military level is like that of two or three dogs watching a single bone and when one makes the attempt for the bone, all the others are on their feet to prevent that from happening. The above was the slogan cum foreign policy was pushed by the early Somare Government during the period of self government in the early seventies before independence. And at that time the foreign minister was the late Sir Ebia Olewale. We are told that the present government has adopted the above slogan as a basis for its foreign policy in its meeting at Alotau just before formation of the government last year. A country s foreign policy us in essence that particular country s domestic policy on how it ought to conduct or culture its relationship with a foreign country. And given the multi facets of life on the international scene, it is quite a complex subject to deal with so that one cannot easily adopt a slogan such as the above as a foreign policy and blindly walk into the arena. Each subject matter would require a different treatment and cannot be given the same label and then ignored. Take for instance, international obligation contracted to under the Merchant Shipping Act of 1894 (UK) which we adopt upon Independence. There are numerous Conventions which are part and parcel of this piece of legislation which require us to incorporate into our domestic legal order for enforcement as part and parcel of our domestic ways. One such requirement at this moment is the switch from heavy diesel (carbon 300) to light diesel (carbon 500) which is more environmental friendly, and ignorant as we are, we licensed Interoil to produce the heavy diesel that the international community has abandoned in favour of the lighter diesel. The newer ships engines too are now designed to burn lighter diesel and where are we on this subject as we do the merry-go-around singing, friends to all and enemies to non? We are way behind and lagging in our endeavour to keep pace with the international community. The treaties division of the Department of Foreign Affairs should take the lead to liaise with the Department of Justice and Marine Division of the Department of Transport to put in a place a working committee to review our position and work towards ensuring compliance so that we reach a position where we are up to date with our international obligation as country. And in matter of Defence, where are we at this moment? Do we have a Defence Treaty with Australia, New Zealand and US? And what is our relationship with Indonesia, Singapore, Malaysia and the Philippines and the Asean Community at large on the matter of Defence? And if we are to be prepared against any aggression then most likely it will come by way of West Papua Rebellion where Papua New Guinea will be unwillingly dragged into the conflict because the Papuan will be using PNG side of the border as a safe haven. This is where the present policy by Papua New Guinea to recognize West Irian or West Papua as an integral part of the Republic of Indonesia is relevant and to an extent highly appropriate. Whilst we may sympathize with our Melanesian brothers at the other side of the border, we are bound by history which we cannot ignore and must recognize that the Republic of Indonesia has sovereignty over its territory that includes West Irian and that is the life that must be respected at both the international level and also the domestic level. However, that does not mean that we must play the blind when it comes to mistreatment by Indonesia, if any, on the West Irian people. If and when we sight evidence of any mistreatment of these people, we must adopt a position, dictated by our conscience and tell Indonesia in no uncertain terms that we disapprove based not only on the UN Charter on Human Rights but more closer at home, these are our Melanesian brothers and we cannot ignore their being mistreated and that way we must voice our dissent in no uncertain terms. This is why our relationship with Indonesia is a rather tricky one, for lack of a better statement. This where in anything we do we must be preceded by a lot of thinking and ground work because the subject is rather delicate. Indonesia is a nation of a thousand islands or more no larger than New Britain or New Ireland thus its rule over these islands is rather tenuous at that superficial level. And also face the similar problem and this has been exacerbated by the Moslem uprisings on different islands. What the above must tell us as a close neighbour is that these countries are militarily alert to switch into gear and move into action to quell and major uprising by any single group should the individual country s sovereignty be threatened in way of form and from any source be it internal or external. Just take a look at Japan, China and South Korea and see what happens when a fishing boat flying one national flag is boarded by the navy of another country and fisherman are arrested and taken ashore? Life at that military level is like that of two or three dogs watching a single bone and when one makes the attempt for the bone, all the others are on their feet to prevent that from happening. Surely, common sense would tell us bystanders that it would be a more plausible scene if these countries were to meet together to trash out a Treaty of sorts to recognize the atolls as jointly owned and if any natural resources like oil were found, that would be jointly exploited and all benefits shared. However, these highly developed countries do not want to talk about it. They want to fight and win by conquest but what about the costs involved? You would want to ask: What about the costs? But costs is irrelevant. What is irrelevant is the national pride of each such country and they will go to full scale war over a tiny atoll to exert that national pride and national pride knows no boundaries and no costs or obstacles. Many of us have read about it in books and seen movie scripts on our TV screens o the Japanese kamikaze pilots crashing their planes on the American Battle Ships during the Second World War. If this is the kind of mentality of the people we are dealing with then we must caution ourselves of what we are walking into when we are cultivating a relationship with these countries both on the domestic scene and in the international frontier. We must study their history, their culture including their religions and their geography to understand what makes these people who are and what must make them tick. Do we have such an Organization in place like the Indonesia Think Tank as part of its military and foreign affairs establishment? No we do not have. We suggest that we take another look at the National Research Institute (NRI) and incorporate into NRI, a related establishment to undertake such a role to inform ourselves of people of the other nations that we are dealing with. Take China for instance, which is by far the biggest trading partner that we now have. The Chinese has done well in this country and it is not without good cause. China has been at the forefront when it comes to the assistance of this country in terms of funding and building of major infrastructure projects like the Sir John Guise Sporting Complex at Waigani. These are highly visible forms of assistance and given that seeing is believing, many people view these gifts with gratitude and appreciation of the Chinese and there are genuine feelings of friendship with the Chinese nationals on all fronts. W hen you look at our own history of exposure to the European, we also sighted the Chinaman among them doing menial tasks like cooking and cleaning also for the Whiteman. So there is some form of bonding with the typical Chinaman. And so the social scene, there is open friendship between Papua New Guineans and Chinese. But how much of China do we know? Again China is not a single race of people. They are a multitude of races who come from different background and different cultures to come under one umbrella. And what makes China what it is today? And when we began courting China with our Look North Policy, were we prepared for what we now have? Dear readers, if you have any comments in reagrd to Sabina s column,. to: editorial@wantok.com.pg

8 P8 Wantok Februeri 14-20, 2013 nius Wok painimaut long MV Rabaul Queen birua bai klostu kamap MINISTA bilong Polis, Nixon Duban i tok wok painim aut i bin kamap long kapsait bilong MV Rabaul Kwin las yia, tasol bikpela wok painimaut bai kamap long wik i kam bihain. Minista Duban i tok, gavman bilong Praim Minista Peter O Neill i gat bikpela sapot bilong ol Komisen ov Enkwari wantaim ol polis i karimaut dispela wok painimaut. Praim Minista O Neill i givim K8m long ol famili husat i bin lus, kisim bagarap long solwara na ol 246 i no dai long MV Rabaul Queen birua. Dispela ol wok painim aut bai i stap long han bilong polis long mekim wok. Long las yia, Royal PNG Konstabulari na wanwok bilong ol i plenim wanpela wok painim aut wantaim ol biklain tim bilong ol olsem ol polis ditektiv i kam long kainkain hap bilong kantri, Minista Duban i tok. Minista Duban i tokaut olsem i nogat gutpela wok painim aut i bin kamap las yia long wanem, dispela wok i kamap long klostu taim ol i laik pasim opis. Mipela i wetim nupela yia long opim dispela wok painimaut na dispela bai kamap bihain long Februari 7. Dispela taim ol polis bai i mekim gut tru wok long painim birua long dispela operesen, Mr. Duban i tok. Minista Duban i tok, moa long 161 Papua Niugini pipol i dai long Februar 2, 2012 long birua bilong MV Rabaul Queen we ol i mas noken lukluk na mekim wok olsem, tasol COI i laik long mekim bai wankain birua i noken kamap long bihain taim gen. upela Australia Difens bosman long PNG AUSTRALIA Defens fos i gat nupela bosman. Nem bilong en em Kenol Richard (Dick) Parker i kisim ples bilong olpela bosman bilong ol, Kenol Mark Shephard husat i pinis long wok bilong em long las wik bihain long em wok tripela yia olgeta. Kenol Parker i no nupela long Papua Niugini olsem na em i gat planti luksave long olgeta. Em i stap long Pot Mosbi taim em i liklik mangki long 1970 wantaim papa bilong em Meija Bill Parker husat i wok olsem asisten bilong PNG Defens edvaisa long 1977 i go long Taim em i kepten, em tu i wok olsem instrakta long PNG Defens Akedemi long Lae long yia 1994 i go long yia 1995, we em kisim luksave long sif bilong jenarel sevis bilong disasta long Rabaul long Kenol Parker i gat planti ekspirens. Long olgeta, em i go pas long ol Notwes Mobail Fos (NORFORCE) long Australia na i go long Plens Divisen ov Yunaited Stes Sentrel Koman bihain ol i makim em kamap Kenol long Kenol Parker i go long Afghanistan olsem komanda bilong Koalisen Edvaisari Tim bilong ol Afghan 205 Ami Hetkwata long 2011 i go long Kenol Parker i bin save wok tu long Israel na Sauten Lebanon (UNTSO), Is Timo (INTERFET), Midel Is wantaim USCENTCOM (Operation ENDURING FREEDOM) na Afghanistan (Operation SLIPPER). Man husat Kenol Parker i kisim sia bilong em, Kenol Shephard i bin givim planti gutpela sevis olsem bosman bilong Australia Defens Grup long taim em stap tripela yia long PNG. Ol dispela samting em bin mekim bai i strongim bihain taim bilong wok pren bilong Australia Defens Fos (ADF) na PNG Defens Fos we bai kamapim gutpela sindaun long wok pren bilong tupela. Kenol Shephard, i helpim tu long wok bilong helpim taim bilong PNG nesenel ileksen na kisim awot olsem PNG Distinguished Military Service Medal long gutpela sapot na wok em i mekim olsem lida. KENEL PARKER: Nupela Australia Difens bos long PNG I stap pinis long kantri. Poto: Australia Hai Komisin Midia

9 Amerika agensim stret kilim na kukim dai meri Hagen merinius Februeri 14-20, 2013 Wantok P9 Gutpela na nogut long buai Bai patna wantaim PNG gavman na sivil sosaiti long daunim vailens KILIM dai bilong wanpela yangpela mama long Maun Hagen, Westen Hailans provins long las wik i kamapim ol strongpela tok agensim long ol wan wan sekta bilong komyuniti, sios na ol foren misin. Yangpela mama, Kepari Leniata i gat liklik pikinin i wantaim 8-pela mun i dai pinis bihain ol bin sutim tok long em olsem wanpela blek mejik meri i bin kilim dai narapela lain na ol i kukim em i dai long Hagen taun las wik. Aninit long Embasi opis bilong em long PNG, Amerika i salim bikpela tok agensim long dispela bagarapim na kukim dai bilong Leniata las wik Trinde long Hagen taun. Mipela i sanap wantaim WARI long gutpela pasin na pasin luksave insait long famili, sosaiti na kantri i wok long bagarap na mekim wanpela mama i karim ol wok awenes long Mosbi siti. Margaret Waranaka em i wanpela mama na komyuniti woka insait long Wod 8 long Ensisi Veli, Nesenel Kapitel Distrik i luksave long ol tok nogut na nogat luksave long ol mama na ol meri we ol yangpela bilong tude na ol bikpela manmeri i save yusim taim ol i kros. Na ol dispela tok nogut i yusim sem bilong ol meri (kan, hul na koap) na ol man (kok) long tude i kamap olsem olgeta de toktok, na ol liklik pikinini i wok long yusim tu. Meri Wantok i bin bungim Misis Waranaka long siti long dispela wik na kisim ol ol sios na sivil sosaiti long PNG husat i tok agensim dispela nogut pasin ol bin wokim long Leniata. i nogat ekskius long mekim dispela kain pasin bilong kilim dai Leniata long wei i no gutpela. Amerika i amamas long polis long Westen Hailans i promis long mekim ol wok painim long dispela samting na givim mekim save long ol lain i wokim pasin i no stret long kilim na kukim Leniata. Dispela samting i autim long ples klia olsem yumi mas mekim samting long edresim pasin bilong vailens agensim ol meri we i wanpela bikpela hevi long wol, opis i makim Amerika long PNG i tok. Amerika nau i singaut long toktok bilong em long wari em i gat long em, na wok em i mekim long skulim ol manmeri insait long siti long lusim ol dispela tok nogut na soim rispek long ol mama na ol yangpela meri long siti na kantri. Wari na les long harim ol tok nogut, nau mi wan i karimaut wok awenes long wanem hap mi go long em long siti na harim ol manmeri na ol yangpela i yusim ol tok nogut long en. Hap tok Kaikai K.. i kamap olsem toktok bilong olgeta de, olsem tok halo taim wanpela i bungim narapela na em i nogut stret. I mas gat rispek long ol mama, ol yangpela meri husat i bubu, ol mama, anti na susa bilong yupela. Mi kirap nogut stret long harim wanpela liklik bebi pikinini gel i gat 18-pela mun i yusim dispela hap tok. Yumi wok long go we ol intenesenel patna long edresim vailens agensim ol meri long Pasifik rijen. Opis i tok ol bai wok patna wantaim gavman bilong PNG na sivil sosaiti long edresim dispela samting. Opis i tok tingting bilong ol i stap wantaim famili bilong meri na ol pikinini bilong em long dispela taim bilong hevi na sori. Long wankain taim, Komisina bilong Polis, Tom Kulunga i tok agensim kilim dai meri long Hagen taun ol i sutim tok olsem em bin kilim dai narapela wantaim blek mejik. Komisina Kulunga i tok polis bai holim pasin na sasim ol lain i bin kilim dai yangpela mama Leniata. Em i tok yumi stap long kain taim we dispela kain nau? Misis Waranaka i tok. Long narapela taim, Margaret i raun long Tabari Ples long Boroko we ol City Renja i rausim ol lain i salim buai we i save kamapim planti pipia, na mekim ples i bagarap tru. Taim mi laik toktok gut long meri ya, em i yusm tok nogut, H.. yu long mi. Mi no stop o surik, tasol mi mekim ol awenes toktok long em na planti lain i bin kam bung na harim. Mi karimaut awenes long pablik bas wanpela taim, long Geden Siti long Boroko na wanem hap moa mi harim ol manmeri i yusim tok nogut long sem bilong ol meri long en, Misis waranaka i tok. Long ol wok awenes, mi autim tok olsem ol meri na dispela sem toktok i stat wantaim K em rot we man i kamap long dispela graun, na olgeta pikinini, yangpela, samting i mas noken kamap na em i strongim ol toktok we polis konstabuleri i bin wokim long edresim ol kilim dai narapela ol i sutim tok long wokim blek mejik na kilim dai long stopim dispela kain pasin. Em i tok taim polis i wok long painim na holim pasim na sasim ol lain i bin kilim dai Leniata, pasin bilong sutim tok long blek mejik na kilim dai man bai stap yet. Ol sios, ol NGO na ol gavman dipatmen i mas wokim samting long edresing dispela samting long stopim moa kilim dai narapela, Komisina Kulunga i tok. Em i tok i tok i moabeta long ol Kot i kamap wantaim ol spesel dil long ol dai we ol i sutim tok long blek mejik. Wanpela mama mekim awenes long gutpela pasin Tok nogut bagarapim famili na komyuniti Veronica Hatutasi i raitim Raun Lukim Ol Meri na Pikinini... man na meri i mas gat rispek na noken yusim olsem tok nogut. Em i nogut. God i wokim yumi na ol hap bodi olsem haus holi bilong em. Yumi mas kirap na larim jastis na rispek long ol meri i ka map. Kain toktok olsem Kaikai K i no stret na i mas stop. Em i bagarapim gutpela pasin long famili, sosaiti na kantri. Yumi mekim wanem samting long dispela? Famili, sosel na ol morel isu em i bikpela wari na yumi mas edresim. Narapela bikpela samting i bagarapim ol pikinini bilong yumi tude em influence o pasin we ol skul sumatin o yangpela i mas bihainim samtingn we ol poro o wanlain bilong ol i wokim long en, Misis Waranaka i tok. Em i tok em bai skruim dispela wok awenes bilong em, maski em wan. Bagarapim ples na sotim famili Veronica Hatutasi i raitim I LUK olsem long PNG tude, buai em dispela samting we pipel i no inap lusim bikos em i kamap olsem hap long laip, sindaun na stap bilong ol olgeta de. Tru, planti i tok olsem kaikai tumbuna em i pasin kastom bilong PNG, tasol long tude na moa yet insait long ol taun na siti, buai em i kamap olsem wanpela komesel prodak o samting bilong kisim mani long en. Na em i wok long lusim dispela sait bilong pasin tumbuna. Olsem olgeta samting, buai i gat gutpela na nogut bilong em.gutpela em long sait bilong pasin kastom we long ol bikpela bung, ol pipel senisim na kaikai serim buai, na kamap poroman gen sapos ol bin birua. Tude long siti, taun, ol maket na ples, buai i kamap olsem wanpela prodak bilong kamapim mani long en. Dispela em i gutpela, bikos em i helpim ol planti grasrut manmeri long painim mani na lukautim ol yet. Tasol i gat narapela as moa we buai i kamap olsem samting i kamapim nogut insait long ol taun na siti, na yumi bai lukim. Dispela em long ol pipia em i kamapim, ol spet buai long olgeta hap bilong siti na taun na i mekim ples i luk deti na nogut. Em no gutpela long sait bilong helt, haijin na bagarapim gutpela lukluk bilong ples olsem wanpela pipia ples na i no siti o taun. Na husat i kisim tok sut long dispela. Sapos yu no save yet, em ol lain i salim na tu, ol dispela i baim buai. Ol lain i salim buai i tingting tasol long wokim mani na ol i no tingting long bungim ol pipia bilong ol na kisim i go long ol wan wan ples bilong ol na tromoim. Ol lain i baim na kaikai buai i wokim bikpela asua o rong long wanem, ol i no kea tasol ol i save tromoim ol skin bilong buai nabaut long ples we manmeri i salim buai long en long maket, strit na ol pablik ples olsem ol bas stop, fran na sait bilong ol stoa, benk, haus sik, skul na wanem hap moa. Bikos long ol deti na bagarap we pipia na spet buai i kamapim long ol taun na siti, insait long Nesenel Kapitel distrik, Gavana Powes Parkop i bin kamapim plen long rausim salim buai long olgeta hap kona bilong siti, na putim long wanpela sentrel buai maket. Planti ol toktok i sapotim plen na agensim i kamap pinis. Bosmeri bilong Ol Meri long Bisnis (WiP), Janet Sape i no laik go insait long ol tok bilong sapotim na agensim dispela, tasol em i gat toktok long sait bilong haijin, les pasin na sotim famili long mani ol inap long yusim long baim kaikai samting. Salim buai i mekim pipel les long painim ol narapela sans long wok na kisim mani long en. Em no gutpela long helt, haijin na famili. Tingim hamas mani we ol wan wan manmeri i tromoim long wanpela de long baim buai. Tude laip i hat tumas na tromoim bikpela mani long baim buai i no kamapim gutpela samting na i no helpim famili. Narapela samting tu em ol i mas putim tambu long ol pablik sevan long noken kaikai buai long taim bilong wok, olsem i bin gat bipo, Misis Sape i tok. LOVE PATROL: Helen Kailo em bikpela meri ekta long televisen HIV na AIDS dokumenteri ol i mekim long Vanuatu i bilong PNG. Em i hapkas Manus na Buka, tasol em na famili bilong em i stap longpela taim long Vanuatu nau. Ol bin lonsim Love Patrol long las wik long Mosbi. Hia, Helen (namel) i sanap wantaim Manus anti bilong em (Hankais) na kasen bilong em long hansut. Poto: Nicky Bernard KAM LONG LONS: Tupela bikmeri bilong INAIDS opis long taim bilong lons long Love Patrol TV dokumenteri. Poto: Nicky Bernard

10 P10 Wantok Februeri 14-20, 2013 siosnius Resureksen em bilong Jisas tasol, o yumi wantaim LEN sisen i bin stat long as Trinde aste na bai pinis long dispela Holi wik long Maundi Fonde i bikpela samting long yumi ol Kristen. Sios i save strongim yumi long mekim len olsem taim bilongd redi long bikpela misteri bilong Paska long dai na kirap bek bilong Jisas. Em taim bilong glasim laip bilong yumi i stap olsem wanem, em taim bilong yumi autim pekato, em taim bilong wokim penens, taim bilong rid, stadi na toktok wantaim Bikpela na tu, taim bilong givim long ol narapela. Insait long dispela len, yumi bungim ol kainkain traim long bodi, tingting na spirituel laip bilong yumi olsem Jisas i bungim insait long 40 de na nait long ples drai. Sapos yumi glasim gut Jisas na ol dispela traim, yumi tu i kamap wina. Long Gud Fraide dispela olgeta pasin nogut bai pinis antap long diwai kruse. Mi ting i gutpela sapos yumi poroman gut wantaim Jisas long taim bilong traim long len. Orait, wankain pasin olsem yumi kristen i mas poroman gen wantaim Jisas insait long dispela Holi Wik na karim pen wantaim bikpela bilong yumi. Long Gud Fraide Jisas bai dai long diwai kruse na yumi olsem wanem? Bai yumi dai wantaim em tu? Long wanpela hap ol toktok Jisas i kamap taim ol i nilim em antap long diwai kruse i olsem; em ol laspela o toktok bilong Jisas : em long Lk 23: 34 Papa pogivim ol na gen long Lk 23: 43 Tude bai yu stap wantaim mi long Paradais. Mk 15:34, God bilong mi God bilong mi. Watpo yu lusim mi? Jn 19: 30 Em i pinis, Papa mi putim spirit long han bilong yu long Lk 23: 26. Em dispela ol toktok na fainol win long wok bilong Satan. Jisas i daunim wok na pasin bilong seten. Sapos yumi pas gut tru wantaim Jisas long dispela Holi wik i go inap long Gut Fraide na dai wantaim em, yumi tu i daunim pasin tudak pinis. Em nau Ista de em yumi bai selebretim bikpela amamas long win long dai na kirap bek bilong Jisas Krais bikpela bilong yumi. Tru tumas, Jisas i dai na kirap bek gen long Sande moning na yumi tu, mi bilip bai yumi dai wantaim Jisas long Gut Fraide na bai kirap gen long Ista Sande moning. Olsem na kirap bek gen i no bilong Jisas tasol, nogat! Em bilong yumi olgeta. Kirap bek bilong Jisas Krais i givim yumi nupela laip, wankain olsem kirap bek bilong yumi makim nupela senis long tingting, pasin na wok laip bilong yumi. Olsem na resureksen em bilong yumi olgeta. YUMI save tok PNG em i Kristen kantri, tasol laip bilong planti na we ol i stap long en i no soim bilip olsem ol i Kristen. Long wanpela intevyu, Bisop Rolando Santos bilong Alotau Daiosis long Milne Be Provins i bin wokim toktok long Pastorel rekomendesen long 2013 em i Yia bilong Bilip long kalenda bilong Katolik Sios. Bisop Santos i tok planti pipel long dispela kantri i no bisi long bilip na planti i no stap olsem wei God i laikim long en. Em i tok i gat planti nnarit i brulk, ol singel mama wantaim ol pikinini we ol papa i lusim ol, pasin long papa i givim bel long pikinini meri, Singautim Loa Rifom Komisin long pinisim wok bilong soseri loa LOA Rifom Komisin i mas pinisim wok long ol loa long soseri o sutim tok long narapela olsem em i posinim dai o wokim blek mejik long narapela i dai na mekim samting long stopim dispela long kamapim moa dai na hevi. Long wankain taim tu, ol sios na ol sitisen bilong dispela kantri i mas mekim samting nau na wok wantaim long stopim dispela i no kamap moa. Lida bilong Katolik Sios long Hagen Daiosis, Westen Hailans, Asbisop Douglas Young SVD i wokim dispela toktok bihainim kilim na kukim dai wanpela mama, Kepari Leniata long Hagen Taun las wik Trinde. Asbisop Douglas i tok tru, ol tok sut long soseri i stap, tasol samting ol i wokim long husat ol i tromoim ol tok sut long em olsem e mi sosera i nogut moa. Em i tok loa i no nap, tasol ol sios na ol manmeri i mas putim han wantaim na wokim samting long stopim dispela soseri i no gut olgeta. Asbisop Douglas i tok i mas gat bikpela edukesen awenes program long skulim pipel ol kain as we pipel i save dai. Em i tok tu olsem i mas pipel wantaim strongpela Kristen bilip na taim wanpela famili memba i dai, i mas redi long go pas na givim gutpela lidasip long haus krai na ol funerel long stopim husat manmeri i laik toktok long soseri na blek mejik. Na stopim tingting long kisim glasman. Laip em i gif bilong God na husat lain i bihainim Jisas i mas soim sapot na sot pasin long haus krai na long taim bilong funerel olsem dispela liklik mangki i gat 6-pela krismas i bin dai. Tasol pasin bilong wokim nogut na kilim dai narapela long soseri toksut i no Kristen na i nogut olgeta we i go agensim ol velyu bilong kalsa bilong yumi Yumi mas strong na agensim dispela na olgeta pasin husat i wokim tok sut na ol toktok wantaim nogat as we i kamap olsem ples long kain ivel i kamap na i kilim dai narapela, Asbisop Douglas i tok. Asbisop Douglas it ok wanpela Mandato bilong Bikpela it ok, Noken kilim dai man na em i sin long kilim dai narapela husat i no wokim rong. Em i tok i luk olsem long PNG taim ol bilip long soseri na blek mejik i kamap, ol i tanim baksait long Mandato bilong God. Bagarapim man o meri wantaim ol hap ain ol i hotim long paia, kapsaitim petrol na wokim sem na nogut pasin long kukim narapela man o meri em i nupela samting long PNG. Yumi mas painim rot long stopim dispela nogut pasin. Kain olsem dispela we i lukim kilim dai bilong wanpela yangpela meri Kepari Leniata long Hagen em yumi mas lukim olsem murder o kilim dai nating narapela. Ol dispela samting i save kamap long ol longwe rurel ples long PNG, tasol dispela wan i kamap long Hagen sit ii ken pulim lukluk na intres long mekim samting long edresim dispela samting, Asbisop Douglas i tok. Em i tok sampela bai tok meri Putim God pastaim long laip na wok BETEN: Sampela bikman bilong PNG Ilektorel Komisin i putim han na tingting na pre long dedikesen sevis bilong ol. Poto: Nicky Bernard Bilip na laip i stap olsem bris pamuk pasin na ol man i paitim na bagarapim ol meri bilong ol bikos ol i kisim nupela meri. Bisop Santos i tok planti yangpela pipel i raun nating na i no save wanem samting ol bai wokim long laip, na olsem, ol i kisim spakbrus, spak raun na kamapim hevi long komyuniti. Em i tok planti kros i kamap long graun na paul pasin ol manmeri i wokim, na planti turangu pasin i kamap we planti pipel i stap long ol setelmen. Taim Bisop Santos i kisim askim long mekim klia wanem samiotng bai mas kaamp long stretim ol dispela hevi na wanem ol pastoral plen bilong em. Bisop Santos i tok long sait bilong ol pater, ol mas noken lusim ol peris bilong ol longpela taim, tasol stap na helpim ol perisina bilong ol. Em i tok ol pater husat i bihainimn Jisas long autim Gospel i mas go lukim ol pipel na famili insait long ol komyuniti na strongim ol wantaim spirituel kaikai long Tok bilong God na Yukaris. Em i tok ol pater i mas redim gut ol Sande skul toktok bilong ol na wokim wanpela wik pastaim long de ol i givim toktok long en, na mekim ol wok katekis. Olgeta peris pris i mas gat plen na program bilong ivanjelaisesen na katekis, na karim aut gut wantaim amamas. ya i bin tok em i tru em i wokim soseri, tasol taim em i mekim toktok taim ol i holim ol hot ain samting na em i tokaut wantaim pret i no gutpela samting. Em i tok pasin we nogat manmeri i bin helpim, tasol sanap lukluk na sampela i kisim poto em i soim dispela ivel prektis i wok long kamap long PNG tude. Em i tok ol i wok long mekim dispela long ol lai n we man bilong ol i dai, lapun meri ma long dispels keis, yangpela mama i kam long wanpela longwe rurel ples long Enga Veli. Em it ok man o meri i gat ol strongpela pikinini man ol no save wokim tok sut long ol olsme ol i posin o blek mejik lain. Ol lain i no strongpela na ol i turangu em ol i save kisim ol sut tok olsem ol i save wokim soseri na blek mejik. Sapos ol i gat ol sapota, ol bai pret na i no wokim samting long wanem. Nogut ol i wokim wankain samting long ol. PLANTI Gavman ogenaisesen i wok long mekim sios sevis long putim ol wok long nupela yia long han bilong Bikpela na ol samting bai ron gut. PNG Ilektorel Komisin i wanpela long ol we i bin holim dedikesen sevis long dispela wik Tunde long Sione Kami Memoriel Sios. Ilektorel Komisina, Andrew S Trawen i bin givim bikpela tok tenkyu i go long ol woklain bilong em long karimaut gutpela nesenel ilekesen long las yia. Em i tok tru, i gat sampela asua i bin kamap, ol i mas amamas olsem 2012 nesenel ileksen i bin ron gut na i pinis. Tasol ol i noken slip, tasol plen long 2017 nesenel ileksen we bai kamap long 4-pela yia i kam. Na dispela i no longpela tai mi kam. Taim namel long 2013 na 2016 em i bikpela taim we PNG Ilektorel Komisin i mas plen na redi gut long karimaut gutpela ileksen long Yumi mas lainim long 2012 ileksen, Mista Trawen it ok. Mista Trawen i tok yumi mas luksave olgeta taim long Bikpela na putim em pastaim long olgeta samting yumi wokim long laip, wok na olgeta samting yumi wokim long en. Bisop Santos i tok wok katekis em wok we ol lei pipel na ol lain i kisim baptismo i gat wok long mekim. Em i tok ol dispela lei pipel we Santu Spiritu i makim ol long helpim ol pater olsem ol dispela long sios animesen tim, ol katekis, ol preia lida, komyuniti na ol memba bilong peris kaiunsel i mas mekim gut ol wok bilong ol long ivanjelais. Bisop Santos i tok velyu bilong marit na famili i wok long bagarap tude bikos planti pipel i no save olsem marit em i santu samting na laip em God yet i givim na yumi mas lukautim gut dispela. Yumi mas skulim pipel long Kristen mining bilong seks, laik pasin na marit. Yumi mas skulim ol pipel bilong yumi olsem em no gutpela long yusim ol marasin na rausim o kilim bebi long bel bilong mama taim em i no karim yet na noken sakim skul bilong sios. Bisop Santok i serim skul bilong Pop Benedict 16 husar i gat bikpela wari long ol yangpela pipel. Ol i kisim skul bilong ol tisa i no gutpela, na ol i mas luksave long velyu bilong laip long gutpela famili we i kisim blesing long marit bilong em. Bisop Santos it ok long save long laip i gutpela, yum as harim Jisas, ol papamama, ol pasto na sios we i makim Jisas long dispela laip.

11 OL elementeri skul pikinini long tripela skul ausait long Mosbi siti i ken sindaun gut na lainim ol samting. Na tok tenkyu i go long gavman na pipel bilong Japan long mani helpim bilong ol long sanapim 6-pela nupela klasrum bilong ol wan wan skul bilong ol. Ol skul em long Porebada, Lealea na Papa Elementeri skul. Ambaseda bilong Japan long Papua Niugini, Hiroharu Iwasaki, i wanpela ges long opisal opening bilong dispela tripela nupela klasrum long ol wan wan skul long Trinde, Fonde na Fraide las wik. Gavman na pipel bilong Japan I bin fandim ol 6-pela klasrum na brukim, em tripela klasrum long ol wan wan skul. Mak bilong olgeta mani gavman na pipel bilong Japan I givim long tripela skul em K312, Las yia, Embasi bilong Japan aninit long Gran Asistens bilong ol Grasruts Human Sekyuriti Projek (GGP) i bin givim K105, long helpim Porebada elementeri skul, K107, long LeaLea Elemeri na K98, long Papa Elementeri skul insait long Sentrel Provins. Mista Iwasaki i tok amamas long tripela skul long gutpela wokbung wantaim ol heltedukesen ripela skul kisim elpim long Japan EDUKESEN, helt na maket em ol eria we moa long K23.5 milian nesenel gavman i givim long Manus Provinsel Gavman bai go long en. Praim Minista Peter O Neill i bin givim dispela manimak i go long Manus Provinsel Gavman taim em bin wokim wanpewla raun i go long hap tupela wik i go pinis long sekim ol wok i sut long ol na kamapim ol dispela tripela projek. Na em bilip bai ol dispela skul i kisim gutpela helpim long lainim gutpela samting na givim gutpela save bilong ol, na lainim ol arapela bai ol i ken kamapim gutpela sindaun bilong ol na ol pikinini bihain taim na kantri wantaim. Mista Iwasaki i bin autim bikpela amamas i go long tripela skul long yusim gut dispela GPP helpim Japan i givim long ol long skruim save na kamapim ol manmeri husat bai helpim humen risos na divelopmen bilong dispela kantri. Japan i wanpela dona asailam sika, o ol lain bilong ol narapela kantri i lusim ples bilong ol bikos long sampela hevi na ol i painim seif ples long stap long en. Long namba wan sekmani inap long K18.5 milian, K1 milian i go long Manus trening senta, K500,000 long Pak Praimeri skul, K1 milian long karimaut ol wok long Lorengau Haus sik, K1milian long Pisik Praimeri skul, K10 milian bilong wokim Manus Ring Rot, K3 milian long baim nupela sip bilong Manus provinsel gavman na K1 milian bilong karimaut ol wok mentenens bilong Manus Provionsel Gavman hetkota. Narapeal sekmani long manimak bilong K5 milian em praim m in ista i bin givim i go long Gavana bilong Manus, Charlie Benjamin bilong Provinsel Fiseris Atoriti. kantri we i helpim PNG long ol wok divelopmen bilong dispela kantri. Ol bin lonsim GGP projek long yia 1989 long helpim ol turangu na komyuniti we ol save stap olsem grasrut, GGP i kontribiut long kamapim gut laip na sindaun bilong pipel wantaim gutpela edukesen na ol save we bai kisim na mekim ol wok gut. Long mun Mas las yia i kam inap nau, i gat samting 252 grasrut projek GGP i fandim na wok wantaim ol NGO, lokol gavaman yunit na arapela ol ogenaisesen olsem hausik na skul. Dispela olgeta i long mani mak olsem US$14milien STRONGIM WOK STAP: Sampela tisa bilong Monoitu Praimeri skul long Siwai, sautwes Bogenvil i strongim wok bilong ol long dispela skul i stap long rurel Bogenvil. Poto: Wantok Fail Poto Mista O Neill i tok em bin raun i go long Manus long namba wan taim 15 krismas i go pinis, tasol em no lukim wanpela senis i kamap. Em bin tok gavman i redi long givim helpim long kamapim gut ol infrastraksa olsem ol rot, bris, ples balus, helt, edukesen na loa na oda long Manus. Em i tok gavman bilong em i laik lukim Manus i groa na MAK long projek fi ol skul long kantri i mas K200 na daunbilo na olgeta skul long dispela kantri i mas bihainim dispela. Praim Minista Peter O Neill i tok Nesenel Eksekyutiv Kaunsel (NEC) i tok orait na putim K200 olsem mak we ol skul i mas noken abrusim olsem ol projek fi we ol skul i ken sasim long en. Long dispela as, tok lukaut i go aut long olgeta provinsel skul bot na menesmen long kantri long noken sakim dispela disisen bilong Kebinet bikos sapos ol i go het na sakim, ol bai kisim mekim save. Februeri 14-20, 2013 Wantok P11 Sasim K200 projek fi...husat skul i sakim tok bai kisim mekimsave GLOBAL Fan (GF) em wanpela intenesenel ogenaisesen we long 2003 yet i givim bikpela helpim long sait bilong mani i kam long PNG long daunim tripela sik na tu, long PNG inapim Milenium Divelopmen Gol (MDG). Long 2003 taim em (GF) bin kam insait long PNG, em i komitim US$150 milian long helpim daunim ol sik olsem HIV na AIDS, malaria na TB. I no long taim i go pinis, Dokta Debrewwok Zewdie em Deputi Jenerel Menesa bilong GF long pait agensim sik AIDS, malaria na TB i bin wokim wanpela wik lukluk raun bilong em i kam long PNG long lukluk long ol progrem bilong tripela sik we PNG i wok long karimaut. Foren Afeas Minista Rimbink Pato na Helt Minista Michael Malabag i bin bungim na welkamim Dokta Zewdie taim em i kam kamap long kantri. Dokta Zewdie i bin bungim ol bikman bilong Helt Dipatmen na ol lain i makim ol ejensi i wok long go hetim ol progrem (implementing partnes) long tripela sik na helt sistem na tu, em bin wokim sampela fil visit o raun i go long ol ples we ol i karimaut ol progrem. Minista Pato na Malabag i bin tok tenkyu long Dokta Zewdie long sapot we GF i divelop olsem wanpela ples we i pulim ol turis i go long em, na mekim mani long en. Em bin tok O Neill Dion Gavman i makim Manus olsem prosesing senta o senta we ol asailum sika i stap na stretim ol pepa bilong ol, na em i mekim komitmen long sanapim wanpela pis keneri long Manus Ailan. Em bin tok dispela i wanpela gutpela sans long moa Mista O Neill i tok ol projek fi we ol Provinsel Edukesen Bot (PEB) i tok oraitim ol skul long en i givim hevi long ol papamama. Na em i tok gavman i putim bikpela man i olsem skul sabsidi long olgeta skul long dispela kantri, na i nogat as long sasim projek fi long ol sumatin na ol papamama. Mipela i putim K200 olsem manimak we ol skul i ken go antap long sasim olsem projek fi. Husat PEB na skul edministresen i sakim tok na i no bihainim dispela em bai mipela i rausim, Mista O Neill i tok. Helpim bilong Global Fan go hetim tripela progrem givim long PNG insait long 10-pela yia nau long inapim MDG gol na tu, long daunim ol tripela sik antap. Mista pato na Dokta Zewdie i bin toktok tu sapos gavman bilong PNG i ken larim GF i kam an init long Aid o helpim stetus aninit long Provilijis na Imunitis Ekt bikos dispela bai helpim long kisim ol fan i go long ol ples we ol i laikim stret helpim. Dokta Zewdie i bin tokim minista olsem Global Fan i lukim PNG olsem wanpela gutpela patna na GF i laik wok wantaim gavman long go hetim Nesenel Helt Plen na Strateji bilong em. Taim Dokta Zewdie i luksave long gavman bilong PNG long givim moa mani long daunim dispela tripela sik na tu, TB DOTS Progrem, Anti retrovairel marasin bilong HIV na AIDSna long strongim fri helt polisi, Dokta Zewdie i askim gavman long givim moa mani na ol progrem i ken go het. Wantaim helpim mani bilong GF insait long 10-pela krismas helpim progrem i bin stat, ol i tilim pinis 5.3 milian taunam i gat marasin bilong kilim dai ol moskito na banisim pipel long kisim sik malaria long olgeta hap bilong PNG n a tu, klostu 700,000 taunam i go long ol bel mama na lain i gat HIV. Manus helt na edukesen kisim K3.5 milian wok i kamap long provins we ol pipel i ken go wok long en. Mista O Neill i tok Lae i gat tripela fektori ol i wokim pis long ol, Madang bai gat tripela tu na em i gutpela long sanapim wanpela nau long Manus. Long wankain taim tu, Mista O Neill i bin givim K500,000 i go long Komyuniti Tras Fan bilong Manus Meri Grup.

12 P12 Wantok Februeri 14-20, 2013 abcpasifik Bob Carr i lukim wari bilong klaimet senis long Kiribati FOREN Minista bilong Australia, eneta Bob Carr, i tok Pasifik kantri ilong Kiribati, i bungim tru wari ilong klaimet senis. Kiribati lida Anote Tong, i wari long laimet senis i bikpela wari long laip ilong ol pipel long kantri bilong em. Seneta Carr, na Presiden bilong iribati, Anote Tonga, i bin toktok ong dispela samting long wanpela aikai tupela i stap insait long en. Mista Tong i tokim i bin amamas lsem Australia nau i stap long unaitet Nesens Sekyuriti Kaunsel ong wanem long ol pipel bilong iribati senis long klaimet em i samtng ol i wok long wari long em nau. Kiribati em kantri i gat 100,000 ipel na planti bilong ol i save stap rere long nambis long ol liklik ailan e hevi bilong mak bilong solwara i o antap yu ken inap long lukim. Seneta Carr i tok pipel bilong iribati nau i tok stret i go long olgea hap bilong wol long ol bagarap ol nap bungim long i kam long senis ong ol kain taim. Em i tok nogat narapela bikpela ari long wol long dispel taim tasol laimet senis. Ol PNG lida i wari long kago kalt OL lida bilongmorobe provins i utim wari olsem planti ol yangpela i tap long ol praimeri na sekonderi kul nau bai nogat bihaintaim bilong l. Dispela long wanem klostu long lgeta pikinini i wok long bihainim ago kalt o ol kain stori i no tru. Wanpela long ol lida i autim tingtng wari em long Meya bilong Lae iti, James Khay. Mista Khay i tok dispela pasin ilong bilip na bihainim kago kalt i in mekim na planti ol pait i wok long amap namel long ol skul na i amapim dai bilong pipel, na agarapim ol propeti. Solomon Ailans i kisim halivim OL wok bilong halivim ol pipel insait long Lata long Temotu provins bilong Solomon Ailans, i wok long i go het, bihainim wanpela strongpela guria i bin kamapim sunami na bagarapim ol haus na gaden kaikai long Trinde long wik i go pinis. Meri Tibet i pre WANPELA meri Tibet i pre long wanpela bung i kamap long monastery long Boudhanath Stupa long makim namba tri de bilong Nupela Yia o Losar selebresen long ples Katmandu, long Trinde.. Long wiken, pipel i no sindaun gut long wanem i bin i gat planti ol aftasok i bin wok long sekim ples na pipel i wok long ronawe i go antap long ples maunten. Ol wok bilong halivim na sindaunim ol pipel i wok long go het nau na insait long wanpela kem, moa long tri tausen pipel i go pulap i stap na moa i wok long go insait yet. PNG sosaiti no wanbel long 30 mun malolo taim OL sivil sosaiti grup long Papua Niugini i mekim pinisstrong pela askim i go long gavman long rausim gen tingting bilong surukim grespiriet o malolo taim bilong gavman i go long tripela ten mun. Vanuatu kot i bin rausim kes i go long PM VANUATU palamen memba bilong Port Vila, i tok em bai go bek long kot long Mande long salensim gen Praim Minista Sato Kilman. Mista Willie Jimmy i mekim dispela tok lukaut long Mande bihain long Vanuatu suprim kot i bin rausim ileksen petisen agensim Praim Minista Kilman sapos em i bin orait long sanap long 2012 jeneral ileksen o nogat. Ol i bin sutim tok long Mista Kilman i no bin baim $120 tausen US dola long baim rent i go long gavman pastaim em i bin resis long ileksen long mun Oktoba. Jastis Robert Spear i bin rausim dispela kes em Mista Jimmy i bin putim long kot. Vanuatu ragbi tim raun long Australia LONG makim 150 yia stat long taim bilong black birding, Vanuatu Ragbi Lig i bin nap long salim wanpela tim long stap insait long foapela gem we ol bai go lukluk long rijenal Kwinslen. Dispela yia i makim 150 yia stat long taim namba wan lain pipel bilong Vanuatu, Australia i bin i go kisim ol i kam long i go wok long Kwinslen suka plantesen. Dispela em hap bilong dispela tingting em ol i save long emolsem Black birding. Ol pilaia bilong tim bai gat long en, ol pilaia bilong asples Vanuatu na ol dispela i kam i stap long Australia long taim bilong black birding, em ol i save long ol nau olsem Saut Si Ailanpipel. Namba wan pilai i mas sapos long kamap long Mande long Bunderberg. Kalabus futbol long Solomon Ailans OL kalabus long bikpela haus kalabus long Solomon Ailans i bin wok long lainim hau long pilai Australian Rurals Futbol (AFL). Long sikspela wik nau, ol kalabus long bikpela haus kalabus long Solomon Ailans i bin wok long lainim we bilong pilai Australian Rurals Futbol. Rove Koreksenal Senta long Honiara, kapitel bilong Solomon Ailans, i ranim na ol ogenaisa i tok ol kalabus i wok long divelopim strongpela laik long gem.

13 komentri Februeri 14-20, 2013 Wantok P13 Mmmn...taim bilong strongim defemesen loa... PM Jada 013! Pasin posin hevi mas gat klia tingting na strongpela mekimsave INSAIT long Konstitusen bilong yumi, yumi tok olsem yumi, Papua Niugini, em yumi wanpela kristen kantri. Tasol yumi yet, yumi save olsem pasin bilong ples, i no stap longwe. Long planti ples long kantri bilong yumi, i gat ol manmeri stap husat i gat save, na i kisim skul long yusim pasin posin o sanguma long kilim arapela. Planti long ol dispela lain, i gat save long yusim ol lip, skin diwai, na arapela bus marasin long oraitim ol sikmanmeri. Tasol i gat sampela tude, husat i wok long yusim save ol tumbuna i givim ol, olsem wanpela kain sevis bilong ol manimanmeri. Dispela wik, kantri i harim stori long meri ol i bin kukim long paia na kilim em, bikos komyuniti i bilip em i mas mekim pasin sanguma we i lukim dai bilong wanpela yangpela boi. KOMENTRI Long luksave long dispela hevi, na long pasim ol arapela manmeri long kilim dai manmeri nating, i mobeta gavman i kamapim wanpela loa long lukautim laip bilong ol manmeri. Pasin bilong sios, pasin Kristen, na planti arapela pasin bilong ol arapela kantri, i kam insait long ples bilong yumi, na suvim ol kain pasin tumbuna i go hait long tudak. Nau, maski yumi kamap ol bikpela savemanmeri pinis, na maski dispela nem Kristen i pas long yumi, planti long yumi i bilip strong yet olsem pasin posin, em i gat ples bilong en i stap long laip bilong yumi. Tude, yumi gat ol kain ples olsem ol kot, polis, na ol lain i save strongim loa na oda, i stap long mekimsave long ol manmeri i asua na brukim loa. Long dispela meri ol i bin kilim na kukim long paia, wanem kain evidens o hanmak tru i stap na ol pipel na lain famili bilong mangi i dai, i luksave na tok dispela meri i mekim pasin posin o sanguma? Namba wan bikpela hevi long bihain taim bilong yumi, sapos yumi no luksave na stretim, em long ol manmeri i kilim nating ol gutpela manmeri long komyuniti. Yumi mas lusim dispela kain pasin bilong pret na kilim arapela nating. Long mak yumi PNG i stap long en tude, olsem wanpela indipenden na Kristen kantri, planti bai askim, watpo na yumi wok long kilim ol man yet olsem? Tude i gat kain kain sik. Kantri bilong yumi i opim dua long planti ol manmeri bilong ol arapela hap long wol i kam na sindaun long graun bilong yumi. Wantaim ol nupela pipel, ol nupela pasin, na nupela luksave, i gat ol birua nogut tu i kam insait. Em i ken sik, em i ken wanpela wanpela nupela pasin bilong bodi, we ol dokta bilong yumi i no inap long painim as bilong en. Sapos dispela i kamap, hariap tru bai yumi sutim tok long pasin posin o sanguma. Em i no gutpela. Sapos yumi wanpela Kristen kantri, yumi nogat rait long kisim laip bilong arapela manmeri nating, o long pasin pret, na tokwin tasol. Sapos yumi wanpela trutru Kristen kantri, yumi mas lukluk long bilip bilong yumi long lotu na long bikman antap, long banisim yumi long ol pret tingting na sut tok. Websait: Pe bilong wanpela yia, 52 niuspepa Published at Able Building Complex, Sec 58 Lot 02, Waigani Drive.

14 14 Wantok Februeri 14-20, 2013 wolniuspoto Februeri 14-20, 2013 Wantok P15 WOL NIUS LONG POTO... Putim was WANPELA snaipa man o soldia bilong Frans i sindaun was long wanpela patrol klostu long Gao sentral polis stesin long Sarere las wik. Ol Frans ami i go insait long kantri Mali long daunim ol hevi i stap long hap. Obama givim toktok long kantri US Presiden, Barack Obama i givim State of the Union toktok bilong em. Insait long dispela toktok long Tunde dispela wik, Obama i givim moa tok klia long wok-plen bilong en insait long foapela yia i kam. Baksait long en, Vais Presiden Joe Biden, na Haus Spika, John Boehner i harim toktok bilong en long Capitol Hill, long Washington. Go insait na kamaut long nus DISPELA man em i wanpela hap man tru long mekim dispela kain pilai. Em i suvim wanpela snek i laip yet, i go insait long wanpela sait nus hul bilong en, na snek i painim rot na kamaut long narapela sait nus bilong en. Em i soim dispela stail bilong en long Ditan Tempol Fe long najun nupela yia long Beijing long Mande dispela wik. Dispela Luna Nu Ya, em bilong makim kirap bilong Yia bilong Snek, bihainim Saina zodiac na bilip. NRL bos go aut long midia NRL Sif Ekseketiv, David Smith i toktok long wanpela midia pres konprens long Ragbi Lig Sentral, long Sidni, long Tunde dispela wik. Bikpela tok luksave nau i stap long pasin bilong ol spotman i wok long yusim ol strongpela drag long winim ol pilai bilong ol. Nau lukluk i go long Nesenel Ragbi Lig (NRL). Australia polis sasim moa stilman INSAIT long wanpela tu-yia wok painim long kastoms, na ol stil pasin i kamap long Australia, ol Australia Federal Polis (AFP), i wok long go het long arestim na sasim ol man ol i painim olsem ol i bin stil. AFP Komisina Tony Negus (lephan), na Ekting Kastoms Sif Ekseketiv Opisa Michael Pezzulio, i toktok long wanpela pres konprens long Canberra long Tunde. AFP na Kastoms i tokaut long moa man ol bai holim na sasim insait long dispela tu-yia wok painimaut. Ol palang bot i ron OL manmeri i pul lusim wanpela long ol bot long Australia Wuden Bot Festival long Constitution Dock, Hobart, long las wik Fraide. Laitning i pairap long Vatiken LAITNING i luk olsem em i sut i kam daun long paitim stret Santu Peter s doum long Vatiken long Februari 11, Mande dispela wik, bihain long Pop Benedict 16 i tokaut olsem em bai lusim wok olsem lida bilong 1.1 bilian Katolik bilip manmeri long wol, long Mande 28. Em i tok em i lapun tumas long mekim dispela wok i go moa.

15 P16 Wantok Februeri 14-20, 2013 entatenmen De - Mande Fraide 6am 10am Sankamap show Host: Kas.T 6:00am Major Nius Bulletin 6:15am Komiuniti Notis Bod 6:25am Taim Bifo wanpela singsing b long bifo. 6:30am Nius Hetlains 6:45am Bonde gritins 7:00am Major Nius Bulletin YUMIFM Nius Senta 7:05am YU TOK komiuniti awenes program 7:15am WAN 4 DA ROAD Hit Prediction niupela singsing 7:30am Tok Pilai stori b long putim smail long nus pes. 8:00am Major Nius Bulletin YUMIFM Nius Senta 8:05am YU TOK komiuniti awenes program 8:15am Papa Heni Fuka Show. 9:00am Nius Bulletin YUMIFM Nius Senta 9:15am Luksave long Komiuniti (Redio Pilai) Fraidei 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Spots 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Helt 8.15PM Musik 8.30PM NIUS 8.40PM Spots Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas TUNDE - Moning - Nait 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Musik na Chit-Chat 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Mama Graun 8.15PM Musik/Spots 8.30PM NIUS 8.40PM Helt Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas TRINDE - Moning - Nait 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Musik na Chit-Chat 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Focus 8.15PM Musik/Spots 8.30PM NIUS 8.40PM Mama Graun Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas FONDE - Moning - Nait 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Musik na Chit-Chat 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Youth 8.15PM Musik/Spots 8.30PM NIUS 8.40PM Focus Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas FRAIDE - Moning - Nait 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Musik na Chit-Chat 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Wantok 8.15PM Musik 8.30PM NIUS 8.40PM Youth Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas SARERE - Nait 7PM Stesen op - Ol Nius Hetlain/Progrem Priviu 7.05PM Musik na Chit Chat 7.30PM Nius 7.40PM Wantok 8PM Lokal Ben 8.30PM Nius 8.40PM Musik/Chit Chat 9PM Stesen Pas SANDE - Nait 7PM Stesen op - Ol Nius Hetlain/Progrem Priviu 7.05PM Musik na Chit Chat 7.30PM Nius 7.40PM Femili Blong Serah (Redio Plei) 8PM Lukluk Bek Long Wik 8.30PM Nius 8.40PM Musik/Chit Chat 9PM Stesen Pas FONDE FEBRUERI 14, 2013 Program bilong Wanwan De RADIO AUSTRALIA TOK PISIN PROGRAM HARIM LONG: FM :57 AM G AUSTRALIA NETWORK :00 AM G JOYCE MEYER :30 AM G EMTV NEWS REPLAY :30 AM G TODAY :00 AM AUSTRALIA NETWORK :30 PM G KIDS KONA.30 PM SHARKY S FRIENDS :00PM MAGICAL TALES :30PM THE SLEEPOVER CLUB :00 PM G KITCHEN WHIZ :30 PM G FUNNIEST HOME VIDEO SHOW A moment of fun filled with laughter for the whole family to enjoy. :00 PM G EMTV NATIONAL NEWS EMTV brings you what s happening around the country and abroad in news, sports and weather. Tasol 9:30am Final aua cruz 10am 3pm Monin Trek na Belo Pack Host: Mummy DASH 10:00am - Major Nius Bulletin YUMIFM Nius Senta 10:05am YU TOK komiuniti awenes program 10:15am Kona b long yu. 10:45am YUMI PAINIM WOK Segment 11:00am Nius YUMIFM Nius Senta 11:05am YU TOK komiuniti awenes program 11:10am Lukautim yu yet - Helt toktok 11:30am Nius Hetlains b long Belo Taim - Laik b long yu Niupela singsing previu 12:00pm Major Nius Bulletin YUMIFM Nius Senta 12:05pm YU TOK komiuniti awenes program 12:10pm BELO Pack Belo taim rekwes na dedikesen 12:15pm Komiuniti Notis Bod 12:20pm BELO Pack Belo taim rekwes na dedikesen 1:00pm Nius YUMIFM Nius Senta 1:05pm YU TOK komiuniti awenes program 1:10pm BELO Pack - Belo taim rekwes na dedikasen EMTV Television Guide 7.00 PM G RAITMUSIK 8:00 PM G RESOURCE PNG EP# 9:00 PM G HOT SPOT - RETURNS.. 9:30 PM G ELITE MUSIC ZONE RETURNS 10:00 PM G EMTV NEWS REPLAY FRAIDE FEBRUERI 15, :57 AM G AUSTRALIA NETWORK 5:00 AM G JOYCE MEYER 5:30 AM G EMTV NEWS REPLAY 6:30 AM G TODAY 9:00 AM AUSTRALIA NETWORK 1:00 PM G ONE DAY CRICKET AUSTRALIA vs. WEST INDIES 5:00 PM G KITCHEN WHIZ 5:30 PM G CRICKET continues.. 6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS 7:00 PM G ONE DAY CRICKET AUSTRALIA vs. WEST INDIES 2:00pm Major Nius Bulletin YUMIFM Nius 2:05pm YU TOK komiuniti awenes program 2:45pm YUMI PAINIM WOK Segment 3pm 7pm Avinun Draiv Taim Host: Vaviessie 3:00pm Nius YUMIFM Nius Senta 3:05pm YU TOK komiuniti awenes program 3:10pm Avinun cruz 4:00pm NIUS - YUMIFM Senta 4:05pm YU TOK komiuniti awenes program 4:10pm FOAPELA KAM GUD LONG 4 foapela singsing 4:30pm Nius Hetlains 4:45pm YUMI PANIM WOK Segment 5:00pm Major Nius Hetlains YUMIFM Nius Senta 5:05pm YU TOK komiuniti awenes program 5:10pm 6:00pm KULCHA Musik (1 hr) skelim lokal musik 6pm 7pm NAIT BEAT Host: Vaviessie 6:00pm MAJOR NIUS BULLETIN YUMIFM NIUS Senta 6:05pm YU TOK komiuniti awenes program GAME 4 continues.. 10:00 PM G IN MORESBY TONIGHT RETURNS 10:30 PM G EMTV NEWS REPLAY 11:30 PM G AUSTRALIA NETWORK SARARE FEBRUERI 16, :57 AM G AUSTRALIA NETWORK 6:30 AM G EMTV NEWS REPLAY 7:30 AM G ULTIMATE GUINNESS WORLD RECORD 8:00 AM G YOGA SUTRA EP# 31Rpt. 8:30 AM G AUSTRALIA NETWORK 5:00 PM G MOTU GADODIA S2 Rpt 5:30 PM G OLSEM WANEM 6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS 6:10pm 7:00pm Mon kamap sho 6:45pm Komiuniti Notis Bod 7:00pm 9:00pm COCA COLA GARAMUT Host: Angra Kennedy 7:00pm - Nius YUMIFM NIUS SENTA 7:05pm YU TOK komiuniti awenes program 9:00pm 00am - Nait Beat Isi Cruz long nait 00am 6am BRUKIM TULAIT SHOW Host: Tuluvan Vitz/Talaigu Sopi/Bata Rat 00:00 Early Monin Taim Cruz ( ol lain brukim tulait shift) - Miusik / Request / Tok pilai - Kipim Kampani long ol nait shift. Wikens Sarere 6am 10:00am Wiken Sanrais Host: Talaigu Sopie 7am 9am Sarere Monin Cruz 9am 11am - Monin Treks 11am 1pm - National Weekly Hit Parade Host: Kasty - 1st aua NWHP 12:00pm NIUS YUMIFM Nius Senta 12pm 1pm - 2nd aua NWHP Raun wantaim Wantok kru... Love Patrol lons long Love Patrol kam lons long PNG, ekta bilong Love Patrol, Noel Aruand i toktok long taim bilong lonsim Love Patrol Siris 5. Poto Nicky Bernard. Mosbi Nicky Bernard i raitim POPULA TV so o piksa Love Patrol i save kamap long EMTV na Kundu 2 em ol lonsim namba 5 siris bilong em long Pot Mosbi long dispela wik. Tupela bikpela pes bilong dispela muvi piksa, Noel Aruand, long muvi em CID polis man na Hellen Kailo olsem loya meri bin kam long PNG long lonsim dispela nupela siris 5. Love Patrol muvi i pulim planti long ol manmeri na pikinini long pasifik na tu Nu Silan na Australia long bihainim dispela muvi siris. Planti samting long dispela siris muvi tu i toktok long wei na laip yumi save stap long en, em toktok AIDS na wei bilong lukautim yumi sapos yumi kisim, pasin bilong sampela memba bilong yumi, ol polis manmeri na planti moa. Long dispela nupela namba 5 siris, em stori long sampela yangpela mangi go salim mariwana long wanpela bisnis man na ol kisim wanpela gan, na tu i toktok long dispela poletisen man i repim meri bilong em yet na wanpela polis man i haitim mariwana long haus bilong em. UN AID i bringim tupela TV star i kam antap long Pot Mosbi long dispela lonsing na toktok long wei na 6:30 PM G NRL ALL STARS : Indigenous All Stars v NRL All Stars 8:30 PM PG NO ORDINARY FAMILY EP#17 9:30 PM G THE RIVER 10:30 PM G EMTV NEWS REPLAY 11:00 PM G AUSTRALIA NETWORK SANDE FEBRUERI 17, :57 AM G AUSTRALIA NETWORK 6:00 AM G EMTV NEWS REPLAY 6:30 AM G IT IS WRITTEN 7:00 AM G HILLSONG 7:30 AM G JOSEPH KINGAL MINISTRIES. 7:45 AM G AUSTRALIA NETWORK 8:00 AM G YOGA SUTRA Ep#31 Healthy Kidneys Sarere belo cruz Host: Tuluvan Vitz 1pm 2pm Sarere Belo Taim Dedikesen 2:00pm NIUS YUMIFM Nius Senta 2pm 6pm - Sarere Avinun Cruz 6:00pm NIUS YUMIFM Nius Senta 6pm 00:00am - Nait beat 7pm 9pm - Coca Cola Garamut 9pm 00:00am - Nait cruz 00:00am 6am - Brukim Tulait Show Wiken - Sandei 6am 10am Wiken Sanrais / Sandei Monin wokabaut Muisik 10am 12noon Monin Treks 12noon NIUS YUMIFM Nius Senta 12 2pm Sandei Belo Taim Music 2:00pm NIUS YUMIFM Nius Senta 2pm 6pm Sandei Avinun Draiv Music 6pm - Nius YUMIFM Nius Senta 6pm 8pm GOSPEL REKWES AUA 8pm 00:00am - Late Nait Cruz Poroman Aua 00:00am 6am - Brukim Tulait Show Program Director YUMIFM Kasty wai ol mekim dispela piksa muvi. Noel Aruand em bilong Vanuatu, na Hellen Kailo em miks Manus na Buka, tasol ol famili bilong em stap long Vanuatu longpela taim nau. Mi em polis man, tasol taim yu lukim mi long muvi, mi save spak na mekim nabaut tasol dispela em mipela ektim tasol Noel i tok. Long Vanuatu, ol ting dispela muvi piksa em tu ya, mipela save go aut tu na skulim ol manmeri na pikinini olsem dispela muvi piksa em mipela i ektim tasol long laip bilong yumi ol pasifik. Noel i tok. Hellen tu i tok olsem, Taim mipela laik ektim muvi mipela save painim wanem kain klos bai mipela werim na ekt, grass bilong mipela mas stap wankain na mipela save tuhat long fran bilong kemra tu ya Long dispela nupela siris 5, Hellen bin winim kot bilong wanpela man long wanem em loya, Noel bin kotim dispela man long mekim rong long kominiti. Dispela nupela siris 5 bai kisim klostu tupela awa sapos yu lukim ful piksa bilong em, na nau dispela siris 5 tu em klia long wane mol yusim olgeta nupela kemra na ol samting long mekim dispela piksa siris. Sapos yu laikim olgeta 4-pela siris yu ken painim long CHM na tu yu ken ringim ol lain long UN AID na ol bai salim bilong yu. 8:30 AM G BUSINESS PNG 9:00 AM G MARTIN MYSTERY 9:30 AM G OLSEM WANEM 10:00 AM G RESOURCE PNG 11:00 AM G AROUND THE WORLD IN 85 PLATES 12:00 PM G AUSTRALIA NETWORK 1:00 PM G ONE DAY CRICKET Australia vs. West Indies GAME 5 continues. 5:00 PM G PACIFIC WAY 5:30 PM G CRICKET continues. 6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS EMTV brings you what s happening around the country and abroad in news, sports and weather. 6:30 PM G MOTU GADODIA S2 7:00 PM G TOK PIKSA 7:30 PM G ONE DAY CRICKET Australia vs. West Indies GAME 5 continues. 10:30 PM MAO MOVIE: GI JOE: Rise of the

16 TORO komik Februeri 14-20, 2013 Wantok P17 BIABIA KANAGE TOKWIN Vision City pulap long stail stilman... Ol sigi long Vision City i nau strongim wok bilong ol..planti kainkain stail stilmanmeri i raun long Vision City..Ino ol liklik mangi tasol ol traipela papa mama na ating bubuman i wok long stil insait long vision city.. Nambawan stil pasin i kamap em: Wanpela papa Tari i karim raun wanpela plastik beg. Insait long plastik beg em wanpela katen bokis bilong cambris smuk i stap insait. Insait long dispela cambris katen em ol katbot em katim katim likliklik na pulumapim insait long wan- wan bokis bilong smuk na pasim gut tru olsem ol fektri i bin pasim. Em i gat mani long baim narapela katen cambris smuk na wokbaut i go long ples bilong salim smuk na askim meri long kaunta long givim katen (24 gross) cambris smuk. Em i givim moni long meri na meri i laik go long til na senisim moni, long semtaim man yah i senisim giaman cambris na putim antap long kaunta. Taim meri i kambek long givim senis, man bai tokim meri olsem, maski karim pallmall grin i kam na putim bek cambris. Dispela taim em popaia bikos taim meri yah i laik apim bokis na putim bek, em pilim olsem hevi bilong bokis ino wankaim bipo. Em singautim ol sigi i kam na sekim bokis na kamautim olgeta katbot i kamaut...o sore, fada man em kisim stret... Nambatu stil pasin: Wanpela mama Simbu werim taits na putim long meri blaus na siket na go giaman raun insait. Nogat man i lukluk na em haitim tenpela liklik tin Ox & Palm insait long taits bilong em na wokabaut raun i stap. Mi no save tasol, wanpela tin mas kaikaim em insait na meri painim hat long wokabaut. Ol sigi i lukim em na saspek olsem meri i hatim sampela samtin insait long sangana bilong em. Hariap tru ol sigi meri karim em igo long toilet na painim tenpela buli bif pas gut tru long taits bilong em...yu save pinis..tok i dai long hap.. Tokwin tasol Ansa bilong las wik Pasol Ansa bilong las wik Sudoku EMTV Television Guide obra. 2:30 PM G HILLSONG Rpt. 1:00 AM G NATIONAL EMTV NEWS Replay :30 AM G AUSTRALIA NETWORK MANDE FEBRUERI 11, AM G AUSTRALIA NETWORK :00 AM G JOYCE MEYER :30 AM G EMTV NEWS REPLAY :00 AM G TODAY :57 PM G CRIME STOPPERS 6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS 7:00 PM PGR WILDLIFE MAN David Ireland Hand Feeding Sharks 7:57 PM G EMTV TOKSAVE 8:00 PM G THE MENTALIST 9:00 PM G SPORTS SCENE Returns. 9:30 PM G EMTV NEWS REPLAY 11:00 PM G AUSTRALIA NETWORK TUNDE FEBRUERI 12, :57 AM G AUSTRALIA NETWORK 5:00 AM G JOYCE MEYER 5:30 AM G EMTV NEWS REPLAY 6:00 AM G TODAY 9:00 AM G AUSTRALIA NETWORK 3:30 PM G KIDS KONA 3.30 PM GOT TO GO 4:00PM MAGICAL TALES EP 4:30PM THE SLEEPOVER CLUB 5:00 PM G KITCHEN WHIZ 5:30 PM G FUNNIEST HOME VIDEO SHOW 6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS 7:00 PM G BEST OF HAUS & HOME 8:00 PM G BUSINESS PNG 8:30 PM PGR SURVIVOR PHILIPPINES S25 Finale Reunion. 10:00 PM G EMTV NEWS REPLAY 12:00 AM G AUSTRALIA NETWORK TRINDE FEBRUERI 13, :57 AM G AUSTRALIA NETWORK 5:00 AM G JOYCE MEYER 5:30 AM G EMTV NEWS REPLAY 6:30 AM G TODAY 9:00 AM G AUSTRALIA NETWORK 1:00 PM ONE DAY CRICKET AUSTRALIA vs. WEST INDIES GAME 3 5:00 PM G FUNNIEST HOME VIDEO SHOW 5:30 PM G CRICKET Continues 5:57 PM G CRIME STOPPERS 6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS 7:00 PM G TOKPIKSA REPEATS.. 7:30 PM G ONE DAY CRICKET AUSTRALIA vs. WEST INDIES 10:30 PM G EMTV NEWS REPLAY. 11:30 PM G AUSTRALIA NETWORK Ol Progrem na Kilok i ken senis oltaim...

17 P18 Wantok Februeri 14-20, 2013 NEM: Joshua Malken KRISMAS: 30 (Man) ADRES: PO. Box 4132, Destiny F/Ship, Lae Morobe Provins SAVE LAIKIM: Go Lotu, pilai music, singsing na praisim God, ritim Baibel, harim gospol musik, mekim gaden na laikim wanpela lotu meri husat i save go lotu long stap wantaim oltaim. NEM: Elijah Hombo KRISMAS: 23 (Man) ADRES: Nisol Elementary School, PO. Box 538, Lae 411, Morobe Provins SAVE LAIKIM: Raitim leta, Pilai soka, Volibol, Harim musik, Ritim Niuspepa, Go Lotu, Tok pilai na mekim pren. NEM: Danny Henz KRISMAS: 38 (man) ADRES: PO. Box 4731, Lae, Morobe Provins SAVE LAIKIM: Pilai gita, Go Lotu, Pilai soka, wokim haus na gaden. NEM: Stanford Jackson KRISMAS: 18 (Man) ADRES: Komnaik Stationary Ltd, PO. Box 182, Mendi, SHP SAVE LAIKIM: Go Lotu, Watsim TV, Pilai ragbi tas, Tok pilai na Stori wantaim ol lain. NEM: Dulcie Ben Mandi KRISMAS: 23 (Meri) ADRES: M&S Tsang Cash & Carry, PO. Box 19, Madang, Madang Provins SAVE LAIKIM: Ritim Baibel, Harim gospol musik, Pilai gita, Go Lotu, Serim tok bilong God na ol samting long ol arapela, Wasim kolos na Klinim haus. NEM: Mocksy Gudego KRISMAS: 19 (Meri) ADRES: C/- Joshua Sono, PO. Box 77, Kiunga, Westen Provins SAVE LAIKIM: Pilai Musik, Harim musik na ritim buk. NEM: Ivan Gudego KRISMAS: 17 (Man) ADRES: C/-Joshua Sono, PO. Box 77, Kiunga, Westen Provins SAVE LAIKIM: Go Lotu, Harim musik na painim poro. NEM: Peter Kul KRISMAS: 22 (Man) ADRES: St. Edward Ambang C/- PO. Box 28, Banz, Jiwaka Provins SAVE LAIKIM: Raitim leta, Ritim buk, Pilai gems, Tok pilai, Harim musik na watsim TV. NEM: Junior B. Dii KRISMAS: 31 (Man) ADRES: College of Distance Education, PO. Box 2071, Yomba, Madang Provins SAVE LAIKIM: Go danis, Harim musik,watsim TV, Tok pilai, Kisim wara na go swim NEM: Yakias James KRISMAS: 18 (man) ADRES: Annia Village C/- Kanabea, Catholic Mission, PO. Box 220, Kerema, Gulf Provins SAVE LAIKIM: Ritim Niuspepa, Pilai musik, Pilai soka, volibol, basket bol, Harim Stori. penprenkanagelaiplain Raun wantaim Kanage olgeta wik Dia Laiplain, MI NA man bilong mi i bin marit long 30 krismas, tasol long las yia man bilong mi i bin dai. Mi wanpela wido nau na mi nogat pikinini bilong mi yet husat inap helpim mi long ol samting mi laik wokim long en. Man bilong mi nau i dai i bilong narapela provins na mi tu i bilong narapela provins. Ol famili bilong man bilong mi i no amamas na ol i kros long mi bikos mi nogat pikinini na ol narapela samting moa. Mitupela man bilong mi i bin marit aninit long loa na em bin wanpela sinia pablik sevan. Mi painim hat long klia watpo ol lain famili bilong man bilong mi i wok long stopim mi long kisim ol entaitelmen o mani bilong man bilong mi bikos ol i tok mi no bin karim pikinini long em na olsem, mi mas noken kisim ol entaitelmen bilong em. Mi painim hat na bai mi mekim wanem? WIDOW IN DISTRESS Pren Mipela i sori long ritim stori bilong yu. Mipela i luksave olsem em no gutpela long ol lain i stap klostu long yu i wokim ol dispela samting long yu. Laik pasin we i bin bungim na pasim yu na man bilong yu i dai nau em wankain laik pasin ya i bin opim dua long haus bilong yu. Mipela i bilip olsem yu bin mekim gut long ol lain famili bilong man bilong yu taim em i stap laip. Mipela i sori olsem nau ol tambu bilong yu i no inap mekim gut long yu olsem yu bin mekim long ol. Bikos yu no bin gat pikinini long man bilong yu, ol tambu bilong yu i no wanbel long yu kisim ol entaitelmen mani bilong em, tasol mipela i ting olsem i gat Rais i no kuk yet KANAGE i stap wantaim meri bilong em longpela taim nau. Wanpela apinun, meri bilong Kanage i redim pot kaikai na putim long paia. Meri hariap i go waswas bikos em ples i hot. Em tokim Kanage long was long pot kaikai long paia. Em i go waswas na em lus tingting long kisim sop. Em i go bek long haus long kisim sop. Em i go antap long kisim sop na lek bilong em i wel na turangu hariap holim sait long haus. Tasol taul i lus. Kanage lukim olsem na em i opim ai na tok, Aiyo., rais i no kuk yet na Ox & Palm op pinis. Soulist Raiiotzs Madang Kros long beltait WANPELA moning, papa Kanage go wok long gaden. Em wok i go na hangere kisim em. Em kam bek long haus na meri bilong em skelim kaikai bilong em. Kanage kaikai pinis na em tokim meri na pikinini meri bilong em, yu tupela i go na karim ol paiawut mi brukim pinis na i stap long gaden. Pikinini meri bilong em les. Papa Kanage belhat na em tokim em, Yu les long wanem! Bai yu stap tasol olsem! Bihain yu marit, man bilong yu bai mekimsave long yu long dispela kain pasin. Mama harim Kanage hatim pikinini meri na em tokim Kanage, Inap ya! Maski long kros. Papa Kanage tanim em tokim mama, Mi gat rait long kros na skulim em long wok. Yu noken tokim mi long pasim maus. Yu tupela les long mi kros, orait, yu tupela i go na painim rot long kaikai na kisim mani! P Posou Rough! Rough! Amerika na wanpela Papua Niugini pikinini, tupela i pilai long gras stap na skin blong tupela i sikarap. Papua Niuginian kirap na tok inglis long Amerikan olsem, Yu Rough me first, then I rough you. Together we rough rough. Tupela Marit Tupela marit stap longpela taim na man igo marit wantaim wanpla niupela meri. Ino long taim ol i painim aut Na putim tupela long kot. Taim kot i askim tupela, tupela i Yes! Ino long rum long toktok na painim ol ansa long hevi na wari yupela i gat long en. Pren, i moabeta olsem yu na ol tambu bilong yu i luksave olsem laik pasin i save pulim man na meri wantaim long marit na stap wantaim. Dispela kain poroman i save gro long eria bilong sering na lukautim gut wanpela arapela long gutpela taim na long taim nogut inap dai i painim wanpela. Mipela i bilip olsem as bilong marit em long strongpela laik, luksave na rispek na maski yupela i ken stap gut wantaim ol pikinini na tu, taim yupela i nogat pikinini. Ol mani samting man bilong yu i lusim taim em i dai i bilong yu na i moabeta yu sekim bikos sapos samting ol tambu bilong yu i wokim i no fea na i no stret. i moabeta yu sekim wantaim ol atoriti i save moa long dispela samting long helpim yu kisim ol entaitelmen mani. Pren, i moabeta yu go long opis we man bilong yu i bin wok long em na tokim ol long wari yu gat long en. Long wankain taim, i moabeta yu go long Leba Dipatmen long givim yu ol stiatok long dispela samting. Pren, samting yu bungim em mipela i luksave long en na plnati ol narapela famili tu i bungim long en. Tasol yumi mas stretim gut ol dispela kain samting. Yumi luksave olsem sampela samting i save kamap taim ol lain yumi laikim i taim nambawan meri kirap Na tok, Mi wanbel long tupela wokim, tasol mi laikim plastik contena wara blong mi mas karim i kam long mi yet. Masol man Wanpela bun kakaruk man pikinini kirap na askim bata blong em. Olsem wanem long ol man i save bikpela na masol man nambaut ya? Bata blong em kirap na bekim olsem, Ol save dringim planti sup. Dispela pikinini ya harim na olgeta taim em ino save westim long dringim sup. Olgeta taim em save mekim olsem na wanpela taim em tok long em yet olsem, Man ating ol sup mi wok long dringim ya inogat gris long en olsem pik blong Sepik. Sapos pik blong Hailans em mi masol man nau! Ol skwat! Salim ol gutpela Kanage tok pilai i kam long: Kanage Tok Pilai P.O. Box 1982, Boroko, NCD Port Moresby. jwilson@wantok.com.pg Ol Entaitelmen Bilong Man Bilong Mi no moa stap wantaim yumi. i moabeta yu no wokim samting long kamapim moa hevi tasol wok wantaim ol tambu bilong yu long kamap wantaim solusen o ansa bai yupela wantaim i wanbel long en. I moabeta yu no lukim dispela wari long entaitelmen long dai man bilong yu olsem samting bai kamapim hevi, tasol olsem sans long yu na ol tambu bilong yu i stretim wok pren namel long yupela. Ating taim yupela i toktok wantaim, ol tambu bilong yu i ken lukim olsem samting ol i mekim i no stret. Ating long pasin kastom bilong yumi, ol i lukim olsem em i orait, tasol long ligel marti we yupela i marit bihainim lo, i gat lo i stap bilong lukautim yu, maski yu gat o i nogat pikinini. Pren, mipela i amamas long yu long sanap strong na yu laikim pasin jastis i kamap. Mipela i strongim yu long pretim God na i no man bikos man bai feilim yu tasol wantaim God, em bai nogat. Ritim Buk bilong Matyu, Sapta 10 na Ves I moabeta yu go lukim Opis bilong Kureta long kisim moa toktok na stiatok long ol mani samting man bilong yu i dai na lusim. God i ken givim yu gutpela stia na strong Pren bilong yu, Laiplain. Laiplain Sapos yu gat wari, rait i kam long Lifeline, P O Box 6047, Boroko, NCD. Telipon: Raitim trupela nem na etres bilong yu na bai mipela i ken salim bekim long pas bilong yu. Bai mipela i no inap putim trupela nem bilong yu long stori. Laiplain

18 laipstail Februeri 14-20, 2013 Wantok P19 19 Yia mangi Sevim 27 manmeri long Solwara Nicky Bernard i raitim. PRAIM Minista Peter O Neill, i tokaut pinis olsem dispela wok painim aut bilong go daun bilong Rabaul Kwin sip mas kamap hariap na em tokim polis minista na Komisina bilong em long mekim dispela wok hariap. Long tingim dispela de bilong go daun bilong Rabaul Kwin long wanpela yia nau, planti manmeri husat i lusim ol turaugu bilong ol i holim wanpela spesol lotu long tingim ol. Ol manmeri tu husat bin sev long dispela taim bilong dispela bikpela hevi long solwara, na kilim planti manmeri na pikinini tu i go bung long lotu long ting ol dispela ol turaugu. Dispela man i raitim dispela stori i laki man stret taim kandere bilong em tu bin sef taim Rabaul Kwin sip i kapsait, kandere bilong em i kalap long Rabaul Kwin long Rabaul na laik go olsem long Lae na bihain go antap long Hailans. Wesley Vue, em gat 19-pela krismas, em bilong liklik ples Hunamurmur o V-las, long Rabaul Is Nu Briten Provins. Em laik go long bikpela mama bilong em long Kundiawa na skul long hap. Em tok taim ol lusim bris long Rabaul na kam aut, solwara bin raf na win i strong liklik, na tu planti manmeri liklik long dispela sip. Ankol, mi bin stap wantaim wanpela anti na pikinini bilong em antap long namba wan dek, taim mipela kamap long Kimbe, na lusim sampela pasindia mi kisim gut ples bilong slip Wesley i tok. Taim mipela lusim Kimbe, solwara na win bin paitim sip i go inap mipela kapsait long wanpela bikpela si kam tanim dispela sip em tok. Wesley bin ringim ol lain famili long Rabaul, Manus na Kundiawa taim sip pas long bris long Kimbe, na toksave long ol olsem solwara i no gutpela tumas. Mi bin sindaun slip tasol, long wanem mi no pilim gut taim solwara i hapim sip na tromoi em go kam, olsem na mi no silip gut, Wesley i tokim Ankol bilong em i raitim dispela stori bilong em. Dispela taim sip laik kapsait mi kam kirap pinis long wanem anti ya laik go wasim bebi bilong em na ol kam daun long namba tu dek, Wesley tok gen. Ol stap yet long namba tu dek na sip kapsait, mi tingim ol yet na kalap long wanpela bilong bikpela flota bilong sip na mi holim tait dispela flota, nau mi stat long painim ol manmeri Tingim kapsait bilong husat i no save long swim na husat i kisim bagarap long ain bilong sip na putim ol go insait long dispela bikpela flota ya, mi helpim biklain pinis na mi lukim anti na pikinini bilong em, mi strong tasol na swim go long tupela na holim pinga bilong anti ya na mi tokim long swim wantaim mi, mi lukim olsem bebi i no muv, olsem na mi tok anti ya long lusim bebi na swim wantaim mi, tasol em no laik na tokples long mi long swim go aut long wanem sip i laik go daun nau na tait bai pulim mi, mi lusim tupela na swim go bek long flota, dispela taim em mi sevim 27-pela manmeri pinis, mi yet em 28. Wesley toktok wantaim ai wara. Rabaul Kwin Em tokim Ankol bilong em tu olsem, taim em wari long tupela mama sink wantaim sip na hagamap long flota stap, wanpela liklik meri krismas bilong em 10, i swim na kam holim solda bilong em, na em ting olsem ol dai manmeri we i tirip antap long solwara na em pret, tasol liklik meri i tokim em, Brata sevim mi, mi laik go lukim papamama bilong mi long Lae dispela liklik meri ya tokim em. Dispela liklik meri Wesley i sevim las long wanem olgeta nus pes bilong Wesley go bilak long oil bilong sip. Taim ol stap antap long flota, planti bilong ol i no luksave long ol, olgeta i bilak na tu planti i nogat klos, ol stap wantaim pens tasol long mekim ol isi long swim. Wanpela bikpela sip bin kam painim ol na kisim ol, taim ol go antap long dispela sip, ol kisim sampela marasin, ol bin waswas bipo ol kamap long Lae. Planti manmeri i no luksave long Wesley husat em helpim ol, sampela ol luksave na kam bek long Wesley na tok tenkyu long em long sevim laip bilong ol. Sampela ol paul long husat tru i sevim ol, na i wok long painim Wesley yet long tok tenkyu long em long bringim laip bilong ol kam bek. Wesley, stap wanpela de long Lae na bihain bikpela mama bilong em kisim go antap long Kundiawa na bihain em kalap long balus na kam long Mosbi. Wesley nau mekim gret 12 bilong em long PIMS na long wik i go pinis em go joinim ol biklain long mekim wanpela lotu long tingim ol wanlain bilong em i lusim laip long dispela bikpela solwara disasta. Em tok dispela disasta bai stap long tingting bilong em na em tenkim bikman long strongim em long helpim ol lain, sapos nogat strong bai em no inap helpim planti lain. TRUPELA MANGI: Givim medol long em: Wesley Vue, husat i sevim 27 manmeri long go daun bilong Rabaul Kwin. Planti manmeri em sevim no luksave long pes bilong em, bilak pela oil bilong sip pasim pes bilong em. Poto Nicky Bernard. Ol stap yet long namba tu dek na sip kapsait, mi tingim ol yet na kalap long wanpela bilong bikpela flota bilong sip na mi holim tait dispela flota, nau mi stat long painim ol manmeri husat i no save long swim na husat i kisim bagarap long ain bilong sip na putim ol go insait long dispela bikpela flota...

19 bisnisnius Februeri 14-20, 2013 Wantok P21 Ekting Menesing Dairekta bilong NHC John Dege, Minista bilong Hausing Paul Isikiel, CEO bilong Hardware Haus na Hetman bilong Retail Banking bilong ANZ Richard Yopo, i bungim han wantaim long kik ov long PPP progrem bilong hausing. Poto Nicky Bernard. Hardware Haus kisim tok orait long NHC Kwik Built bai go long Gerehu na Tokarara Nicky Bernard i raitim NESENEL Hausing Koperesen (NHC) i joinim gavman gen long kamapim Praivet Patnasip Progrem long mekim ol haus bilong ol Papua Niugini. Dispela ol haus em NHC, Hardware Haus na ANZ benk i sainim tok orait long makim wanpela bung bilong long wik i go pinis. Long dispela tok orait, Minista bilong Hausing na Memba bilong Markham, Paul Isikiel i givim kontrak i go long Kwik Built long kamapim ol dispela haus. Minista Isikiel i tok maski dispela yia baset ol i no kisim wanpela mani, tasol dispela bai no inap stopim ol long kamapim dispela progrem. Em tok tu olsem em wok klostu long Lens Minista long holim bek ol graun na noken givim nambaut na em bai mekim planti haus bilong ol pipel bilong Papua Niugini. Kwik Built i stap aninit long Hardware Haus, na em bai karim namba wan wok long mekim ol haus long Pot Mosbi we 35 olgeta bai ol mekim, 24 long Tokarara na 11-pela long Gerehu. Sif Ekseketiv Opisa bilong Hardware Haus, Richard McGuinness, i tok dispela ol Kwik Built haus ol bai mekim long stil o ain tasol we em nupela stail ol kamapim, em tok tu olsem planti lain save ting olsem dispela Kwik Built em sip metiriel tasol nogat, dispela metirel ol save kisim kam long autsait na bihain ol stretim gut na ol mekim haus long en. Ekting Menesing Dairekta bilong NHC, John Dege i tok dispela PPP progrem bai helpim planti manmeri bilong Papua Niugini husat i laikim tru haus long stap long en. Ol dispela haus bai go long mani mak bilong K250,000 na K300,000 we ANZ bai go pas long lukautim ol dispela mani wok. K0.80t per copy or K65.00 Home Delivery & K52.00 Office pickup subscriptions per copy each issue annually.

20 P22 Wantok Februeri 14-20, 2013 ramunius Papa Graun Benefit Long Haus Ramu NiCo Donetim Ramu NiCo Menesmen (MCC) Ltd insait long Madang i givim wanpela bikpela helivim i go long ol papagraun long Basamuk Refaineri eria taim Komuniti Afes (CA) dipatmen makim Ramu NiCo i bin donetim 300-pela haus i go long ol papagraun. Ol dispela haus or bikpela rum em ol kontrakta bilong Ramu NiCo i bin husim long taim konstraksen wok i bin kamap long Basamuk long stat bilong 2008 taim ol i wokim dispela bikpela refineri. Taim konstraksen i pinis na stat bilong maining i kamap long March 2012, ol kontrakta i bin go na haus em Ramu NiCo i donetim we i bin kostim mak long K5000, 000. Ol dispela strongpela ain na kappa haus em ol papa graun i laki stret long kisim nating ananit long luksave bilong Ramu NiCo long ol papagraun stret long refinari i mas kisim sampela benefit na helivim i kam long kampani. Ol lain husait i benefit long dispela donesin em 7-pela principal clan femili, 4-pela aid post, 2-pela LLG, 1- pela vilis kot, 10-pela sios na 8-pela skuls, olgeta long Basamuk eria we mak bilong haus em sanap olsem 300-pela stret. Ol kapenta i nau stat long sanapim ol displa haus, skuls, hausik, viles kot na ol planti lain i benefit stret. Wanpela bilong ol papagraun husait i kisim dispela donesin haus em Bruce Suang bilong Ganglau asples insait long Sibiak klen we i stap klostu stret long Ramu NiCo Rifaineri. Moa long 7-pela rum haus em Ramu NiCo i givim em long en, Bruce i plen long wokim wanpela guest haus long rentim bai ol wok lain bilong Ramu NiCo bai rentim. Bruce i tok ol haus em gutpela stret na em i laik husim na kamapim guest haus bisnis we bai i kamapim gutpela sindaun long famili bilong em. Mi wanpela kopra fama na dispela em bikpela helivim long wokim guest haus, Bruce i tok. Ol rum bilong guest haus em bikpela stret we inap long gat wanpela single femili i stap insait long em na i plenim long sasim wantaim K50 prais moni long wanpela fotnait. Bruce tu i husim ol narapla haus Ramu NiCo i givim long wokim wanpela Apostelik Sios we moa long 100-pela man-meri i nau husim long lotu. Mipela i bin husim sel haus na nogat gutpela haus. Nau dispela kappa haus i helivim mipela gut stret. Nau bai mipela gat pasta i kam long Wabag na bai mipela wosip long gutpela haus kappa, Bruce i toktok wantaim bikpela hamamas. Bruce i gat bikpela bilip long opim guest haus long nex mun na sapos driman bilong em i kamap stret bai dispela guest haus bai stap long hap ples ol i kolim Kunai Ples na yu lukluk i go antap bai lukim Maunten Damond i silip sori na sapos sun i kukim yu orait you ken wakabaut go daun tasol long solwara na naispela nambis bilong Basamuk. Narapela papagraun husait i benefit tu long en em Kuae Dup na femili bilong em long Ganglau asples. Kuae em yet i papagraun na tu sekreteri bilong Basamuk Lenona Asosiesin na i gat 7-pela pikinini. Ol i bin silip kirap long haus ol i mekim long diwai na samting bilong bus inap Ramu NiCo i bin donetim dispela haus we nau ol i husim wantaim tupela traipela rum na i gat strong moa. Meri bilong em, Gunaing i bin gat bikpela hamamas stret taim ol lain Komuniti Afes bilong Ramu NiCo i bin go long sekim ol femili na haus bilong ol. Mipela i move kam long Sarere Feb 9 na nais stret ya. Nogat binatang, moskito na bai wari long rein tu, Gunaing i tok. Dispela femili i gat wanpela liklik genareta, TV screen na ol i save lukim movie na tu i gat wanpela stoa we ol i save salem kaikai na wokim mani long sapotim ol yet. Laip bilong mipela i senis taim dispela haus i kamap na mi tok tenkyu long Ramu NiCo. Ol pikinini bilong mi tu i hamamas stret long dispela haus, Gunaing i tok. Wankain helivim tu i bin go long ol narapela femili husait i bin kisim ol dispela donesin haus na laip bilong ol i bai senis. Ol hausik, skul, LLG, Viles Kot na Sios husait i kisim ol dispela haus tu bai i kamapim gutpela na bikpela senis insaitt long ol lain papagraun bilong Basamuk we refineri bilong Ramu NiCo i stap long en. Taim planti manmeri i ting olsem ol benefit i bai kamap long wok wantaim Ramu NiCo stret, i gat ol narapela wei na helivim i save kam long ol long narapela rot na wanpela bilong en em ol dispela ol haus we Ramu NiCo i givim long papa na mama graun stret long kamapim na kirapim gutpela sindaun insait long femili na kominiti. Na taim ol i husim ol dispela haus long trupela, gutpela na stretpe la pasin bai i gat bikpela senis insait long Basamuk na Rai Kos. Dispela tu em wanpela diriman bilong Ramu NiCo. Gunaing (sindaun) wantaim ol pikinini bilong em na wok man bilong Ramu NiCo i sanap klostu long nupela haus. Ramu NiCo redi long givim Insait long moa long tupela yia, Ramu NiCo i sanapim pinis malti bilian Kina Ramu Nikel Projek, na nau mipela i redi long komisinim. Bihain long mipela i kisim olgeta tok orait na stretim ol teknikal wok redi, Ramu NiCo i go het wantaim bikpela wok konstraksen long namba tu hap bilong I kam inap nau, olgeta bikpela konstraksen wok long Krumbukari main sait na Basamuk rifaineri i pinis, na projek i stap redi long kisim komisin o tok orait long mekim wok. Long wol tu, dispela kain hariap sanapim em i no kamap bipo long wanpela kain bikpela projek olsem, na i daunim olgeta Bruce wantaim femili bilong em na Jacky Wang, Supritendent bilong CA long Ramu NiCo i sanap long nupela guest haus bai op klostu taim. salens bilong graun na masin bilong mekim wok. Ol dispela namba i soim klia mak bilong wok mipela i pinisim: n Moa long 4.5 milian kubik mita bilong graun wok i pinis n Klostu 195,000 kubik mita simen i silip pinis n Klostu 48,000 tan stil bilding i sanap, hap long ol em ol nupela n Moa long 2,000 yunit masin i sanap redi n Moa long 227 kilomita bilong baret na proses paip i silip (antap long 135 kilomita slari paiplain) Ol sampela femili husait i bin benefit tu long dispela ol haus donesin. Wanpela Ramu NiCo, Wanpela Komyuniti

21 ruralindastri Februeri 14-20, 2013 Wantok P milian bilong 2013 wok fiseris Neville Choi i raitim ISPELA yia, wok fiseris inait long ol provins bai gat 31.5 milian long yusim, antaim bikpela astingting ong mekim moa mani long l pis bilong yumi. Nesenel Fiseris Bod i akim K31.5 milian long go ut long ol provins bilong trongim wok divelopmen, trongim ol polisi na fiseris rojek, na lukluk long mekim oa wok long promotim inlen iseris, o akwakalsa. Long toksave na redi long usim dispela bikpela hap ani, Nesenel Fiseris Atoriti NFA), wantaim Provinsal apot na Indastri Divelopmen PSID) Yunit i go pas long rovinsal Fiseris Konfrens we bin kirap asde, Trinde, long ot Mosbi. Menesing Dairekta bilong FA, Sylvester Pokajam i tok trong olsem dispela konrens i mas go het long tok aitim, na sanapim gut ol fisris polisi, bai dispela bikpela ap mani i go gut long wok biong en stret. Long sait bilong strongim ok divelopmen long fiseris, m i wok bilong mi long ainim mani long mekim. lsem na nau, Fiseris Bod i akim dispela bikpela hap ani bilong ol provins, na ipela i kam bung long hia, ista Pokajam i tok. Mista Pokajam i tok olsem lgeta rot bilong tilim na skeim dispela mani bihainim tretpela rot, i stap pinis, na au ol hetman bilong ol rovinsal fiseris i mas plenim gut wok bilong ol. Namba wan bikpela salens bilong ol provinsal fiseris, em long we bilong yusim dispela mani, long inapim olgeta hevi ol i karim longpela taim pinis. Mosley Babate, man i go pas long provinsal fiseris long Is Nu Briten, i tokim Wantok Niuspepa, olsem nau em i gutpela we NFA na gavman i luksave na skelim kain mani halivim olsem. Mista Babate i tok olsem longpela taim i go pinis, taim i no moa bin gat trening bilong fiseris long Niugini Ailans rijen, dispela i lukim pundaun long save mak na wok rikrutmen bilong ol fiseris opisa. Long Is Nu Briten, nau ol i save lukluk tasol long ol intanesenel bot bilong pulim pis i kam sua long sipbris bilong ol. Wantaim dispela ol mani, nau mipela i ken lukluk long strongim ol arapela kain fiseris divelopmen olsem inlen fiseris. Nau yet, i gat sampela ol manmeri i go insait long dispela wok pinis, tasol ol i wok long mekim ol pis fam bilong gat kaikai bilong ol yet. Ol i no tingting, na ol i nogat teknikal save long we bilong pulim dispela kain pis faming bilong salim, Babate i tok. Em i tok planti long ol arapela provins tu, i bungim longpela taim we i nogat luksave long nesenel fiseris, na nau, i luk olsem bai gat gutpela senis i kamap. Kibung bilong ol provinsal fiseris hetmanmeri i kirap long Trinde, na bai pinis long Fraide. Ela Motors makim 50 yia long PNG TOK KLIA: Fiseris Minista Mao Zeming, na NFA Menesing Dairekta Sylvester Pokajam i tok klia long mani bilong go long ol provins. REDI: Is Nu Briten Provinsal Fiseris Advaisa, Mosley Babate, i tok em na ol wanwok bilong en bai mas sanapim ol gutpela plen bilong wok fiseris long dispela yia. Neville Choi i raitim SAPOS yu tromoi tok Wheels for the nation, ating olgeta manmeri i harim, bai tok, em hap tok bilong Ela Motors. Tru tumas, dispela kampani i stap longpela taim tru long PNG, na groim bisnis bilong en. Long Tunde dispela wik, ol i makim namba 50 krismas bilong ol i wok bisnis long kantri. Praim Minista Peter O Neill, i bin stap long makim dispela bikpela wok-mak bilong Ela Motors. Em i givim wanpela plak i go long Sif Ekseketiv Opisa bilong Ela Motors, David Purcell, na tok-luksave long longpela taim wok na sevis kampani i givim long kantri. Mista Purcell, husat i bin holim wok CEO faivpela yia nau, i tokaut olsem long 1967, Ela Motors i bin makim namba wan bikpela wok-mak bilong ol, taim ol i bringim, na salim 1000 Toyota Lenkrusa kar i kam long PNG. Long 1977, Ela Motors i bin sanapim namba wan otomotiv trening senta bilong ol i lukim Ela Motors i makim narapela bikpela wokmak gen, taim ol i salim 4,536 Toyota Lenkrusa insait long wanpela yia. Tude, Ela Motors i save salim 14,000 kain ol oto na marin prodak. Na nau, ol i wok long salim 6,300 kar olgeta yia. Ela Motors, em mipela i stap wantaim PNG, long gutpela taim, na taim nogut. Na nau, mipela i laik tok tenkyu long kantri, na tenkyu long ol pipel long sapot ol i givim long mipela, Mista Purcell i tok. Praim Minista O Neill i tok tenkyu long Ela Motors long wok 50 krismas long PNG. Mipela long PNG i bilip strong olsem dispela kar Toyota, em bilong mipela stret. Dispela i kamap long strong na bilip bilong Ela Motors, long mipela, Mista O Neill i tok.

22 P24 Wantok Februeri 14-20, 2013 spotlaipstail Brata bilong snobod, brata bilong sketbod Gem Bilong Yu wantaim ANDREW MOLEN SAPOS yu bin ridim stori bilong yumi long hi alas wik, bai yu tingim olsem yumi bin toktok long sketbod (skateboard), wanpela stail wilwil we i gat ples bilong sanap antap na ron i go. Dispela wik bai yumi lukluk wanpela samting we i wankain olsem sketbod tasol i no save ron long graun olsem em. Nem bilong en em snobod (snowboard), we i wankain olsem sketbod tasol i nogat ol wilwil aninit long en. Ol snobod tu i longpela liklik moa long ol sketbod na ol i save ronim ol antap long sno tasol. Olsem na yumi ken tok olsem snobod em i olsem brata bilong sketbod. Na long ronim, yu mas save gut tu long sanap antap long en na stiaim bilong wanem em i save ron spit tru taim em i wel antap long ais Histri bilong gem Namba wan taim tru bilong wanpela man i mekim wanpela samting olsem snobod em long 1965 long Yurop (Europe), Kanada (Canada) na Not Amerika (North America). Man i mekim dispela em Sherman Poppen na em i kolim dispela samting olsem Snurfer (snefa) we em i kisim long hap nem bilong Snow (sno) na Surfer (sefa). Dispela em bilong wanem astingting na stail bilong ronim snobod em i wankain olsem bilong ol lain husat i save yusim sef bod long solwara. Wankain astingting tu i stap long sketbod olsem yumi toktok long en las wik. Dispela snefa Poppen i mekim, i no olsem ol snobod tru bilong tete tasol astingting na stail bilong en i wankain. Long nau, olgeta manmeri luksave olsem tupela man husat i kamapim snoboding em Jake Burton na Tom Sims. Long 1981, sampela pilaia i bin go long Frens long lukim sampela pilai bilong ais long hap na long 1983 ol i go bek na ronim ol namba wan snobod bilong ol. Dispela ol bod i no olsem bilong tete, ol i mekim ol wantaim hap diwai, liklik hap aluminium ain na sais bilong en i olsem ol sketbod tasol. Bihain long dispela, save bilong mekim na ronim ol snobod i go bikpela na nau i gat kain kain ol stail bod i kamap. Stail bilong pilai Snobod em i stat olsem wanpela samting bilong ol manmeri long pilai wantaim long ais tasol nau em i bikpela na i kamap olsem wanpela spot insait long Winta Olimpik (Winter Olympics) Gems tu. Long dispela gem, ol pilaia i save traim long ronim bod bilong ol i go daun long mauntain na traim long raunim ol mak we i save sanap insait long sais. Husat i kamap long as bilong dispela liklik mauntain hariap tru i save win. I gat sampela ol arapela stail bilong pilai dispela gem tu. Sampela long dispela em i olsem X- Gems bilong sketbod we ol pilaia i save ronim snobod bilong ol i go antap na kam daun long wanpela kain ais wol we i go antap long sait sait na namel i go daun tru. Taim ol i go antap long wanpela sait, ol i save kalap na mekim kain kain stail bipo ol i go daun gen long namel na ron i go long narapela sait. Sampela i save resis i go daun long maunten na samting i save traim long ron namel long ol diwai na kalapim ol baret, ston na arapela samting. Em i no isi long lainim snobod na taim yu nupela bai yu pundaun klostu klostu taim bod i wel antap long ais. Stail bilong sanap na stiaim snobod em i wankain tasol olsem sefbod bilong solwara na sketbod bilong graun. Long dispela as na planti ol lain husat i save ronim snobod i save tu long ronim ol sefbod na sketbod. I gat kain kain sais bilong ol snobod long inap laik na save bilong wanwan mameri tasol olgeta i save mekim wankain wok. Snobod long PNG Em bai hat long snobod i kamap long PNG bilong wanem ais i no save pundaun long kantri bilong yumi. Tasol dispela i no min olsem yu bai no inap long lainim o save long pilai dispela gem. Sapos yu go long wanpela kantri we i save gat ais na sno long en orait yu ken traim save bilong yu long ronim wanpela snobod. Planti Papua Niugini manmeri save nau long ronim sketbod na sef bod olsem na ol bai no inap painim hat tumas long ronim snobod. Wanpela samting tasol ol i ken mekim em long painim ples we i gat sno long en. KALAP: Wanpela man i kalap i go antap long sno wantaim bod bilong em. KALAP: Wanpela man i kalap i go antap long sno wantaim bod bilong em. OLSEM DAS: Wanpela man i spit nogut tru wantaim bod bilong em na ais i kirap long baksait olsem das. WANWAN SAMTING: Ol hap hap bilong snobod na su bilong ol pilaia long werim taim ol i sanap antap long bod. MAK MAK: Wanwan hap bilong bod we ol i save katim bihainim long mekim.

23 spotnius Februeri 14-20, 2012 Wantok P25 Marshall redi long ron gen bilong Tigers WESTS Tigers supasta, Benji Marshall i tok em i belisi nau long lusim namba 7 jampa, na lukluk long go bek long raning gem we em i bin mekim nem long en. Marshall, husat i pilai strong tru long pri-sisen, i skin kirap long go bek long faiv-et bilong 2013 NRL sisen, aninit long stia bilong nupela kosa Michael Potter, husat bai givim wok bilong hap-bek i go long yangpela Jacob Miller. Long 2012, Tigers i no bin gat wanpela biknem hap-bek, bihain long kosa Tim Sheens i bin muvim Tim Moltzen i go long fulbek. Em nau, Marshall i bin go pas long dispela posisen, na em i pilim olsem em i nogat sans long ronim bal. Em i samting we i no ron wantaim kain pilai bilong mi, Marshall i tok long hapbek posisen. Sapos mi ken tok olsem i gat wanpela kain pilai we mi save laikim moa, em long gat moa spes na moa rum long muv. Las yia, mipela nogat narapela man long pilai hap-bek, olsem na mi apim han. Mi wok long salim ol boi i go long lain, tasol mi yet mi no bin inap long skorim ol trai olsem bipo. Mi laik ronim bal moa. Las yia, mi no ron gut, na mi bin traim long pilai tumas. Mi setim sampela ol trai, tasol dispela yia, mi laik skorim ol mi yet. Dispela em i wanpela bikpela tok lukaut long ol birua bilong Tigers. Marshall na Miller bai gat namba wan sans long soim strong bilong ol long Sarere nait taim ol i bungim Parramatta long Campbeltown Stedium long wanpela trail gem. BRISBANE Broncos Peter Wallace na yangpela Gold Coast Titans man Albert Kelly bai gat namba wan sans bilong ol long holim pasim ol namba 7 posisen bilong ol taim tupela i bung long dispela wik Sarere nait. Wallace i stap wantaim presa long holim strong namba 7 posisen, bihain long Scott Prince i kam bek long Broncos. Prince i bin lusim Gold Coast Titans bihainim REDI LONG RONIM BAL: Benji Marshall Wallace na Kelly bai pait long Namba 7 long NRL pri-sisen gem bikpela kros pait em i mekim wantaim ol. Long narapela sait, Kelly, bai traim olgeta samting long strongim NRL pilai bilong em, bihain long tupela NRL klab i bin rausim em. Prince, husat i bin pilai pinis long Indijines All Stars win bilong ol las wik Sarere, bai sindaun long bens long 22-man skwat bilong Broncos kosa, Anthony Griffin. Maski kepten Sam Thaiday i no stap, lainap bilong Brisbane i gat Alex Glenn, Orijin Yutiliti Matt Gillet, na wokhos lok, Corey Parker. Wallace i no sindaun isi long makim bilong em long Namba 7, wantaim yang gan Corey Norman long faivet. Mi bai statim gem long Sarere, long hapbek, tasol ating olgeta bai gat sans long pilai long ol hap, em i tok. Wallace yet i lukim resis wantaim Prince na Norman long hapbek olsem wanpela salens, na i no olsem pait. I nogat samting i narakain namel long pilai hap na faivet, tasol Wallace i save laikim yet Namba 7 jesi. Sapos Wallace i strong, Prince i ken pilai faivet, wankain olsem Johnathan Thurston i mekim long Cowboys las yia. Mi tok pinis bipo, wanem samting i gutpela long tim, bai mi mekim tasol, Wallace i tok. PEARCE: Amamas long stap wantaim Roosters. Pearce amamas long stap wantaim Roosters MITCHELL Pearce i tok olsem em i no bin gat tingting long lusim Sydney Roosters las yia, maski i gat planti tokwin olsem em bai lusim ol. Pearce i sainim wanpela nupela foapela yia kontrak wantaim Roosters long Trinde dispela wik, na tok olsem em i amamas long pinisim olgeta kain paul tingting i tok em bai go long Brisbane o St George Illawarra. Mi laikim tru dispela klab, mi laik stap Roosters na mi amamas tasol long sainim nupela kontrak wantaim ol, Pearce i tok. I bin gat sampela toktok olsem mi bai pilai long ol arapela klab, tasol em i no wanpela samting. Menesa bilong mi i sindaun na tokim mi olsem olgeta samting bai orait, na mi amamas tasol. Pearce i sainim kontrak em i bikpela samting bilong Roosters, husat i no go long fainols bihain long ol i go kamap long premiasip long KELLY: Sans bilong soim strong long namba 7. WALLACE: Laikim yet namba 7 jesi.

24 P26 Wantok Februeri 14-20, 2013 olspotpoto Ol Spot Eksen poto long wiken... Ol Poto Nicky Bernard. Isi ya! Pilaia bilong Taraga wantaim bal i traim long brukim banis bilong ol meri Royals long kenten reisa bilong Ipasta kap long Mosbi. - Weekend Sports Draws- Round 3 Draw: Telikom - NSL PMWSA INC DRAW Waigani pilaia i ron we long Bradas pilaia long namba 3 na 4 ples long Ipatas kap resis long Mosbi. Raun Aut, Menderins pilaia i traim long kisim namba wan bes tasol Eagles pilaia i autim em Senta bilong Air Niugini i pas bal nemel long tupela Australia Hia Komisin. TOKSAVE: Salim ol spots dro bilong yu kam long Feks; , e-mel;bveo@wantok.com.pg o kam lusim long Wantok Niuspepa opis long Central Waigani, NCD.

25 spotnius Februeri 14-20, 2013 Wantok P27 Gulf Isapea redi long Digicel Kap Nicky Bernard i raitim IGICEL kap bai kik ov long pril na 9-pela tim bai resis ong dispela bikpela na trongpela gem bilong ragbi nsait long kantri. Galp Isapea em namba an tim long rejista long NGNRL long wik i go pinis, RDC i go pas wantaim Gaana bilong Galp long givim 100,000 long rejistaim tim ilong ol. Isapea tim tu i makim ol upela bod bihain long tuela yia go pinis, dispela yia, iknem man Galp yet Peter oko i go pas long lukautim im wantaim ol narapela nuela manmeri. Gavana bilong Galp i tok ong bipo ol Kerema save olim ragbi lig long Papua iugini na dispela tred mak as stap yet olsem na ol amap tim gen bilong disela yia Digicel kap resis. Em singaut go long olgeta anmeri bilong Galp long tap bek sait long tim bilong l long dispela yia. Em tok tenkyu long MRDC a ol narapela sponsa bilong im long strong tim bilong rovins bilong em long disela yia. BENK Saut Pasifik em bikpela sponsa bilong Saut Pasifik Gems we bai kamap long Pot Mosbi long 2015, dispela nau i givim nmeing rait i go long ol. BSP benk i save sapotim ol gems insait long kantri longpela taim nau na dispela bikpela gem bai kam long kantri bilong yumi BSP go pas gen long sponsaim. BSP em benk bilong Saut Pasifik na gem bai kamap long haus bilong BSP em Wanpela bikman bilong MRDC, Peter Loko, Jayleen Morris, na Gavana bilong Gulf i soim sponsa sek mani bilong ol long rejista. Poto Nicky Bernard. BSP em bikpela sponsa bilong Saut Pasifik Gems Pot Mosbi, dispela em bikpela samting tru long PNG na mipela BSP i amamas long sapotim spot insait long kantri bilong yumi. CEO Ian Clyne i tok. Minista bilong spot Justin Tkatchenko i tok tenkyu long BSP long kam insait olsem wanpela bikpela sponsa bilong 15 Saut Pasifik Gem long Pot Mosbi. Mi yet bai no inap mekim olgeta wok, mi laikim helpim bilong yupela ol binis haus na kampani long helpim mi long kamap dispela bikpela Saut Pasifik Gem na mekim nem bilong kantri bilong yumi. Justin i tok. Em tok, BSP i kisim neming rait tasol dispela i no stopim sponsa long kam insait long helpim, i gat planti pilai long dispela gem. BSP nau bai go aut long lainim ol yangpela manmeri long redi long dispela gem bai kam long akntri bilong yumi Pot Mosbi. CEO bilong BSP Ian Clyne, Spot Minista Justin Tkatchenko, Siameri Emma Waiwai wantaim ol sumatin i makim lonsing bilong bikpela sponsa bilong 2015 Saut Pasifik Gems. Poto Nicky Bernard. Seketri jenerel Auvita Rapilla i traim nupela masin taim CEO bilong Remington Cameron Mackellar i lukluk. Poto Nicky Bernard. Remington em nupela sponsa bilong PNGSFOC PNG Spot Federesen na Olimpik Komiti i kisim nupela sapot i kam long Remington Printing Solution wantaim nupela masin bilong print. Sif Ekseketiv Opisa bilong Remington Cameron Mackellar, i givim dispela nupela masin bilong print na poto kopi i go long han bilong seketri jenerel bilong PNGSFOC Auvita Rapilla long Trinde dispela wik. Cameron i tok dispela nupela masin i ken mekim olgeta wok, na em bai helpim tru PNGSFOC long ol admin wok bilong ol. Em tok tu olsem Remington i amamas long wok bung wantaim PNGSFOC na kamap olsem wanpela sponsa bilong ol. Auvita i tok tenkyu long Remington long dispela masin long wanem opis bilong ol i laikim tru wanpela masin olsem, em welkamim Remington tu long kamap wanpela nupela sponsa long PNGSFOC. Dispela nupela masin kos bilong em klostu long K50,000 na em wanpela nupela masin long kantri.

26 Isu 2007 Wan wik: Fonde, Februeri 14-20, BSP sapotim junia golf wantaim K600,000 REDI: CEO bilong BSP Ian Clyne i soim junia golf meri Seinimillie Munaga, husat gat 9-pela krismas long paitim golf bal go long hol. Poto Nicky Bernard Nicky Bernard i raitim BENK Saut Pasifik (BSP) i wok long helpim planti junia spot progrem insait long Papua Niugini na wanpela bilong em Golf. BSP i sponsaim PNGGA long helpim Junia Golf Developmen Progrem long tripela yia olgeta, wanwan yia ol bai kisim K200,000 long helpim kamapim na trenim ol pikinini long we bilong pilai golf. Planti ol yangpela pikinini i save long pilai golf tasol long we bilong pilai ol i no klia na dispela progrem kamap ol bai lain planti samting long pilai. Sif Ekseketiv Opisa bilong BSP Ian Clyne, i tok BSP i kamap planti ol junia progrem bilong ol pikinini long lainim wanem pilai ol laikim na stretim ol long dispela Pasifik Gem long Bikman bilong PNGGA i tok tenkyu long BSP long kam long helpim junia progrem bilong golf na tok dispela mani bai go long helpim trenim ol long rul bilong pilai, kosim ol long pilai na planti moa samting long mekim ol liklik manmeri long kamap provesinel. Long dispela yia, BSP givim ol K200,000 long kik ov progrem bilong ol long develpim ol yet long dispela tripela yia. Publisher of the newspaper operates at Able Building Complex, Sec 58 Lot 02, Waigani Drive.

Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia

Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia ' Long taim ol lain bilong Israel i gat sampela hevi, Nehemia i sfap wanpela GUTPELA LIDA TRU. Dispela em i stadi buk long wok bilong Nehmaia, em bai

More information

Septemba - Disemba N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church. Gutpela Pasin. Rot bilong kamapim.

Septemba - Disemba N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church. Gutpela Pasin. Rot bilong kamapim. Septemba - Disemba 2016 N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church Gutpela Pasin Rot bilong kamapim Gutpela Sindaun Editorial Dia Pren, Yu pilim olsem wanem taim yu karim wanpela hevipela

More information

Jisas Krais. Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris. Sabat Kaikai. slotu Sel, Wok Pris. September - December No. 190

Jisas Krais. Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris. Sabat Kaikai. slotu Sel, Wok Pris. September - December No. 190 September - December 2018 No. 190 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church Jisas Krais Tewel o Samting Tru? Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris Sabat Kaikai slotu Sel, Wok Pris Editorial /

More information

Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT)

Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT) Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT) Yu ken kisim moa kopi bliong dispela toktok na moa infoesen long: National Agricultural Research Institute Tumerik National Agricultural Research Institute Wet Lowlands

More information

RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION PANEL O KOMITI BILONG GLASIM

RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION PANEL O KOMITI BILONG GLASIM 25 th November 2009 The Inspection Panel 1818 # Street, N.W Washington D.C 20433 United States Dear Members of the Panel, RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION

More information

May - August No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS WITH CHRIST

May - August No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS WITH CHRIST May - August 2016 No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS CHRIST WITH Editorial Dia Pren, / Tok i go paslain Mi tingim yet wanpela de long laip bilong mi, em planti yia i go pinis.

More information

Hevi bilong Telikom na PNG Power givim hevi long ol Hailans kastoma

Hevi bilong Telikom na PNG Power givim hevi long ol Hailans kastoma INSAIT: Moa stori long kalabus ronawe... P3 Lae salensim Mosbi long dijitel musik... P17 Catholic Reporter bilong Janueri 2010 i stap insait... Namba 1850 Wan Wik Janueri 28 - Februei 3, 2010 Niuspepa

More information

Ista... INSAIT. King Jisas Krais... P4,5. P8,9 Lukim ol stori bilong Ista insait.. Tingim dai bilong. Lukim Ista Spesel insait. long pes...

Ista... INSAIT. King Jisas Krais... P4,5. P8,9 Lukim ol stori bilong Ista insait.. Tingim dai bilong. Lukim Ista Spesel insait. long pes... Namba 2013 Mas 28 - Epril 3, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Kalabus ronawe wantaim bilak jisas P3 Lukim Ista Spesel insait long pes... P4,5 Ista... Tingim dai bilong King

More information

Insait: 2012 Krismas Saplimen. Wantok Riviu bilong dispela yia...

Insait: 2012 Krismas Saplimen. Wantok Riviu bilong dispela yia... Krismas Isu Namba 2000 Disemba 20, 2012 - Janueri 2, 2013 40pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Ol Wantok! Noken westim taim bilong yu long siti..go bek long ples na amamasim krismas bilong

More information

ISTA. Wantok. Somare tok tenkyu. Lukim spesel saplimen bilong Gren Sif Sir Michael long ol pes insait. K1 tasol. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

ISTA. Wantok. Somare tok tenkyu. Lukim spesel saplimen bilong Gren Sif Sir Michael long ol pes insait. K1 tasol. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Wantok Isu Namba 2221 Epril 13-19, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Somare tok tenkyu Anna Solomon i raitim GREN Sif Sir Michael Somare i tok tenkyu long ol pipel bilong Papua Niugini

More information

Pes 16 na 17. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Pes 16 na 17. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Lukaut long birua bilong rot - Pes 5 na 6 2-pela pes Niu Silan Waitangi de insait... Pes 16 na 17 Gavamani Sivarai Janueri 2010 Isu Insait... Namba 1850 Wan Wik Februei 4-10, 2010 Niuspepa Bilong

More information

Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS?

Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS? Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS? Wok bilong stetistisks long divelopmen bilong PNG Yusim gutpela stetistiks i ken kamapim gutpela polisi na gutpela divelopmen we ol pipel na kantri

More information

Bikpela hat wok. tru long boda... INSAIT P15. Fri Wes Papua. NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... bringim pret long ol pipel..

Bikpela hat wok. tru long boda... INSAIT P15. Fri Wes Papua. NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... bringim pret long ol pipel.. Namba 2011 Mas 14-20, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Bikpela hat wok Fri Wes Papua P2 NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... P8 tru long boda... OL boda ples long

More information

Ol dia brata na susa bilong

Ol dia brata na susa bilong NAMBAWAN PRESIDENSI TOKTOK, NOVEMBA 2017 Ol dia brata na susa bilong mi, mi daunim mi yet na prei olsem bai Spirit bilong Bikpela bai stap wantaim yumi taim mi toktok tede. Bel bilong mi i pulap long bikpela

More information

Indigenous knowledge and the value of plants. Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two. Laspela hap long buk Tu

Indigenous knowledge and the value of plants. Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two. Laspela hap long buk Tu Laspela hap long buk Tu Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two Indigenous knowledge and the value of plants Long dispela laspela hap bilong buk, James em wokim sampela toktok o stori long

More information

Femili dai wantaim long balus birua

Femili dai wantaim long balus birua Insait: P3 P4 Bisnis na Lutheran Synod Politiks long yia nius... i go pinis... Musik long yia i go pinis... P16 Namba 1847 Wan Wik Janueri 7-13, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Femili

More information

Madang solwara bisnis. senta bai go het: Kulit

Madang solwara bisnis. senta bai go het: Kulit YC YM Y K INSAIT Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 1836 Wan Wik, Oktoba 15-21, 2009 K1 tasol long olgeta hap Madang solwara bisnis Painim Bal Resis!! senta bai go het: Kulit Winim K100 na Bemobile

More information

MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY

MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY Vol 8, No 1 April 1992 MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY EDITORIAL Revd Christopher Garland CURRICULUM DESIGN AT NEWTON COLLEGE Professor Michael Horsburgh DIVELOPMEN NA WOK BILONG SIOS Kurt Rieke PROPOSED

More information

Namba 1949 Desemba 29, Janueri 4, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Namba 1949 Desemba 29, Janueri 4, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Namba 1949 Desemba 29, 2011 - Janueri 4, 2012 36 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Lukluk bek long 2011 124 Ritim Sabina long pes 11 na 12... P2 Wantok Desemba 29 - Janueri 4, 2012 lukluk

More information

Gavman bai rausim 2010 Envaironmen Loa senis

Gavman bai rausim 2010 Envaironmen Loa senis Namba 1938 Oktoba 13-19, 2011 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Redi long pait long Yunaitet Nesens intanesenel oporesen... WANTOK WARIA: Long bikmoning long Trinde, 110 PNG Difens Fos paitman

More information

Spes i sot. Ailan sindaun long bikpela wari - Pes 2. Tisa lonsim intanet benking websait - Pes 4

Spes i sot. Ailan sindaun long bikpela wari - Pes 2. Tisa lonsim intanet benking websait - Pes 4 Namba 2002 Janueri 10-16, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol LONGPELA PIS BILONG KEAPARA: Rachell Ila na pikinini bilong em Tony Ila save maketim pis bilong tupela olgeta avinun long

More information

Polis Pawa! P10. Bai kostim K15.6 bilian. opim bek Panguna main... Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek...

Polis Pawa! P10. Bai kostim K15.6 bilian. opim bek Panguna main... Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek... Namba 2015 Epril 11-17, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Bai kostim K15.6 bilian long opim bek Panguna main... P2 Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek... P4 Pablik long

More information

Narapela kain Pop INSAIT P15. Pablik sevis i slek... Selebretim yia bilong Snek long Basamuk... Moa stori long nupela Pop long pes 4 na 5...

Narapela kain Pop INSAIT P15. Pablik sevis i slek... Selebretim yia bilong Snek long Basamuk... Moa stori long nupela Pop long pes 4 na 5... Namba 2012 Mas 21-27, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Moa long K600m Takis Kredit Skim mani lus long wok divelopmen P2 Pablik sevis i slek... Polis mekim wok painimaut...

More information

O Neill makim. nupela minista

O Neill makim. nupela minista Namba 2063 Mas 20-26, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Ol Wina bilong Wantok Ridasip Seve 2014 1. Rachael Sorige (NCD) 2. Allan Rabu (NCD) 3. Cathy Kevin (NCD) 4. Robert David (NCD)

More information

Planti senis i daunim rait bilong ol yangpela sumatin. Sensasip. Awenes long. woksop... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Planti senis i daunim rait bilong ol yangpela sumatin. Sensasip. Awenes long. woksop... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2149 Novemba 19-25, 2015 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes Sensasip Opis i holim sensasip awenes woksop - P3 Fri edukesen mekim tisa kisim hat taim - P6 Australia helpim Angau

More information

Lapun tasol strong yet...

Lapun tasol strong yet... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 1842 Wan Wik, Novemba 26 - Desemba 2 2009 K1 tasol long olgeta hap Lapun tasol strong yet... 10th Anviseri Saplimen insait! Gavman Mani Plen i no wok: Man long

More information

Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy. Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi. Issue Date: May 2013

Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy. Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi. Issue Date: May 2013 Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi Issue Date: May 2013 Updated: April 2016 INTRODUCTION Wantaim ol niupela tingting na pasin bilong wok, Ricegrowers

More information

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Pilai bai kamap long taim

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Pilai bai kamap long taim Namba 2111 Februeri 26 - Mas 4, 2015 28 pes Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! March Issue i stap insait! P9,10,19 na 20 INSAIT Palamen Nius Esia man salim buai... Yumi redi nau! Pilai

More information

PNG hat long sekim rekot ilong Fainens Dipatmen

PNG hat long sekim rekot ilong Fainens Dipatmen Namba 2033 Ogas 15-21, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Insait: DWU i glasim loa bilong gavman long laik kilim trabel lain - P2 Wok Bung wantaim polis long provins - P4 Rausim dak

More information

NG rausim ios wokman

NG rausim ios wokman Isu Namba 2230 Jun 15-21, 2017 28 pes Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT NG rausim ios wokman 32 pes saplimen i stap insait NCD/SENTRAL I REDI: Join Operesen bilong Polis, Ami na

More information

Namba Tri Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Tri Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Tri Kwata 2014 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

Meri Krismas. Hepi Niu Yia Olgeta! Amamasim dispela bikpela de bilong yumi, stap wanbel na lukautim yu yet!!

Meri Krismas. Hepi Niu Yia Olgeta! Amamasim dispela bikpela de bilong yumi, stap wanbel na lukautim yu yet!! BAMPA ISU!! Namba 2103 Disemba 24 - Janueri 7, 2015 32pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Dispela wik Krismas Saplimen Riviu bilong yia 2014 Isu bilong Janueri 2015 i stap insait!! Meri Krismas

More information

PNG i ran olsem Afrika

PNG i ran olsem Afrika Ol Wina bilong Wantok Ridasip Seve 2014 NAMBA 7 DRO Namba 2069 Me 1-7, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Mipela i droim yet so putim was neks wik! PNG i ran olsem Afrika KLOSTU REDI:

More information

SunRice Group Speak Up Policy

SunRice Group Speak Up Policy Issue Date: November 2014 (Updated: April 2016) SunRice Group s Speak Up Process Rot SunRice Grup Isave Bihainim Lo Tok Aut Long ples bilong wok: Yu ken putim ripot igo long opis bilong Integrity Ofisa:

More information

Glasim Judisal Kondak Bil

Glasim Judisal Kondak Bil P2 Wantok Mas 29 - Epril 4, 2012 nius Tok klia long SMS Data na Vois Top-Ap Telikom PNG i autim SMS Vois na Data top-ap bilong ol pripeit kastoma bilong en. SMS Vois top-ap Risasim Vois Akaun Bilong Yu

More information

Wokman pilim pen long takis

Wokman pilim pen long takis Namba 2032 Ogas 8-14, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Kol pis bilong Moimara tais... Dispela tripela pikinini Esther, Eliz wantaim brata bilong ol i karim wanpela kol-pis ol i hukim

More information

Vot pepa bai kam long mun Mas. Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2. Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3

Vot pepa bai kam long mun Mas. Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2. Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3 Wantok Isu Namba 2213 Februeri 16-22, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2 Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3 NASFUND OPIM MODEN

More information

Paraka, O Neill aut long nupela COI. Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23. Ol poto 14 na 15 SOIM RISPEK. K1 tasol.

Paraka, O Neill aut long nupela COI. Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23. Ol poto 14 na 15 SOIM RISPEK. K1 tasol. Namba 2089 Septemba 18-24, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT: 39 Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23 Ol poto 14 na 15 PIH Saveman Nius Niupela Helt nius olgeta wik

More information

PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010

PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010 PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010 Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. EKSEKIUTIV TOKTOK Wanpela Projek, Wanpela Tim, Lukluk Long As Tingting Bilong Projek One Project,

More information

Gavman skelim K20m bilong Nesenel I.D. kad sistem

Gavman skelim K20m bilong Nesenel I.D. kad sistem Namba 1993 Novemba 1-7, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol REDI NAU: Ol soldia i wok long prektis long bungim Prins Charles na meri bilong em Duchess of Conwalv Camilla Parker long

More information

Ripot Namba PG

Ripot Namba PG Ripot Namba 64458-PG Investigesen Ripot INDIPENDEN STET BILONG PAPUA NIUGINI: Smolholda Agrikalsa Divelopmen Projek (IDA Credit No. 4374-PNG) September 19, 2011 Stori bilong Panel Inspeksen Panel i bin

More information

Tupela memba i kros. 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15

Tupela memba i kros. 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15 Wantok Namba 2193 Septemba 22-28, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15 Tupela memba i kros TUPELA biknem lida bilong nesenel kapital siti

More information

Mande neks wik- O Neill o Somare?

Mande neks wik- O Neill o Somare? Namba 1955 Februeri 9-15, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Mande neks wik- O Neill o Somare? Aja Alex Potabe i raitim SUPRIM Kot refrens bilong tokaut sapos O Neill gavman o Somare

More information

Chan wari long birua bilong ol risos projek

Chan wari long birua bilong ol risos projek Namba 1871 Wan Wik Jun 24-30, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Chan wari long birua bilong ol risos projek "WOK divelopmen em i no wok bilong groim ekonomi bilong kantri, na divelopmen

More information

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Kwata 2011 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com Ekseketiv Toktok Kapsaitim

More information

ol nupela provins go pas

ol nupela provins go pas Namba 1974 Jun 21-27, 2012 36 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol YUMI VOT NAU: Taim bilong votim ol nupela lida bilong lukautim yumi long faivpela yia i kam, i kamap pinis. Yumi noken abrus.

More information

Gutbai Oseah Philemon(OP)

Gutbai Oseah Philemon(OP) Wantok Janueri 5-11, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Gutbai Oseah Philemon(OP) Moa stori long pes 3... Ol Post Courier meri i sanap long sait bilong kofin bilong wan wok bilong

More information

OPOSISEN I GAT NAMBA:

OPOSISEN I GAT NAMBA: Namba 2099 Novemba 27 - Disemba 3, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT: Wantok Today bilong mun Disemba i stap insait! P6,7,20,21 Wol Visen na EU sapotim wok.. P10 OPOSISEN I

More information

Namba 1991 Oktoba 18-24, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Namba 1991 Oktoba 18-24, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Namba 1991 Oktoba 18-24, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol REDI NAU: Ol Ami, Polis na CS bai mekim bikpela wok nau long klinim na redim Mosbi Siti taim Prins Charles na meri bilong

More information

Olgeta plen long kantri mas lukluk moa long populesin - Dokta Mola

Olgeta plen long kantri mas lukluk moa long populesin - Dokta Mola Namba 1882 Wan Wik Septemba 9-15, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol This government will favour foreigners with money, but not its people.. Page 6 Liklik rais fama kisim helpim - P22 Olgeta

More information

oken mamas ani yet Lukim ol Wol nius poto... Pes LAIPSTAIL- Nupela drama pilai kempein bai helpim MDG... Pes I go moa long pes 3

oken mamas ani yet Lukim ol Wol nius poto... Pes LAIPSTAIL- Nupela drama pilai kempein bai helpim MDG... Pes I go moa long pes 3 Namba 1906 Wan Wik Mas 3-9, 2011 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol oken mamas ong DSIP ani yet INSAIT: Paul Zuvani i raitim INAP long nau nogat mak bilong soim K19 milion mani gavman i givim

More information

Namba tri UN bos i raun long PNG

Namba tri UN bos i raun long PNG Namba 2065 Epril 3-9, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Moa Stori insait: Gutbai long wanpela win meri, Leit RoseTsiroats - P8 Catholic Reporter Epril Isu i stap insait Pes 9,10,19

More information

Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek

Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek Silver Jubilee Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek Eucharistic Celebration Friday 22 September 2017 St Paul s Catholic Church Mt Hagen ENTRANCE PROCESSION: MOROWA Morowa gara padiki mine yesu,

More information

Wokabaut bilong Prins Charles bai kostim K10 milian

Wokabaut bilong Prins Charles bai kostim K10 milian Namba 1989 Oktoba 4-10, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol GO PAS LONG WOK REDI: (L-R) Minista bilong Spots, Pasifik Gems na nau, Nesenel Ivens em Justin Tksatchenko i sanap wantaim

More information

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Kwata 2012 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. F www.pnglng.com Ekseketiv Toktok

More information

Madang taun bagarap - pes 7

Madang taun bagarap - pes 7 Namba 1992 Oktoba 25-31, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Palamen Nius - pes 2 PM salim toksore long leit Se Donatus Mola - pes 5 Madang taun bagarap - pes 7 Promotim fud sekuriti

More information

Strongim skul, strongim pipel - PM

Strongim skul, strongim pipel - PM Namba 1932 Ogas 31 - Septemba 7, 2011 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Strongim skul, strongim pipel - PM Gavman redim mani bilong fri edukesen Yuni sumatin bai kisim potnait gen TAIM palamen

More information

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Tu Kwata 2014 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

2015 baset salens. Stanley Nondol i raitim

2015 baset salens. Stanley Nondol i raitim Namba 2096 Novemba 6-12, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 2015 baset salens - yusim mani gut- no ken dinau moa NCSL Memba Sevings na Brens Sapot Menesa, Richard Leka i sanap wantaim

More information

Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu

Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu Wantok Isu Namba 2219 Mas 30 - Epril 5, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu INSAIT bilong mun Mas i stap insait - P 9,

More information

Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset

Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset Namba 2158 Janueri 21-27, 2016 28 pes Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset STRONGPELA disisen gavman i mekim long daunim hevi bilong mani sot

More information

Sios helt sevis bungim hevi

Sios helt sevis bungim hevi Wantok Namba 2190 Septemba 1-7, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol September issue insait P9,10,19&20 Millenium Development Goals report - P13,14,15 &16 Maprik i senis aninit long

More information

Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT

Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen INSP/64458-PG OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT BIHAINIM RIPOT LONG OL WOK PAINIMAUT PANEL

More information

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Tu Kwata 2012 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. F www.pnglng.com Ekseketiv toktok Wok

More information

OL ELEMENTERI SKUL PIKININI:

OL ELEMENTERI SKUL PIKININI: Namba 1881 Wan Wik Septemba 2-8, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol What is our social policy, if we have one Page 6 Laipstail: HMAS Tobruk kamap long PNG long wok bilong Pasifik Patnasip

More information

Ol gavman bisnis i winim K20 bilien

Ol gavman bisnis i winim K20 bilien Namba 2160 Febueri 4-10, 2016 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes TOKSAVE! Wantok Niuspepa i nau stap antap long opis bilong Dove travel 4-mail. Section 24, Lot 25, Angau Drive (CNR

More information

OTML papagraun egensim O Neill

OTML papagraun egensim O Neill Namba 2039 Septemba 26 - Oktoba 2, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Nau yu ken Teksim Wari, Tingting, Painim Pren o Pas bilong yu i kam long Digicel namba 7235 6149 na bai mipela

More information

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Foa Kwata 2013 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Kwata 2014 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

Guria kilim tupela long ARoB

Guria kilim tupela long ARoB Namba 2067 Epril 17-23, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Ol Wina bilong Wantok Ridasip Seve 2014 NAMBA 5 DRO 1. Benardine Tano (AROB) 2. Clement Daimas (Madang) 3. Maggie Appe (WHP)

More information

antri bai sot long mani

antri bai sot long mani Namba 2159 Janueri 28 - Febueri 3, 2016 28 pes Wantok TOKSAVE! Word Publishing Kampani papa bilong Wantok niuspepa i stap nau Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol long nupela opis long Dove Travel

More information

PNG i no gat helt standet

PNG i no gat helt standet Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2150 Novemba 26 - Desemba 2, 2015 28 pes INSAIT P9, 10,19,20 Laipstail Komyuniti projek kamap long Sentral Manus - P15 Wol nius poto - P16 PNG i

More information

Kisim pepa long stop drag long komyuniti - p7. NHC wokman kisim 4-pela de profesenel in haus trening - p2

Kisim pepa long stop drag long komyuniti - p7. NHC wokman kisim 4-pela de profesenel in haus trening - p2 Namba 2026 Jun 27 - Julai 3, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol SARENDA: Ol yut long Not Mekeo i kam long fran bilong ol Polis, Yut lida, Pater, Pastor wantaim long Dairekta Jeneral

More information

Dion em i Deputi Praim Minista

Dion em i Deputi Praim Minista Namba 1981 Ogas 9-15, 2012 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol TONI EM I WANPELA GAVMAN MINISTA Memba bilong Lae Open na Palamentri Pati Lida bilong Indijenes Pipols Pati, Loujaya Toni (raithan),

More information

avman makim 20, 000 long gol medol

avman makim 20, 000 long gol medol Wantok Namba 2129 Julai 2-8, 2015 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Lukim pes 13 avman makim 20, 000 long gol medol - K10, 000 silva - K5000 brons Linda Pulsen i kisim plak long Praim

More information

PNG LNG Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Hap Bilong Yia 2015

PNG LNG Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Hap Bilong Yia 2015 PNG LNG Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Hap Bilong Yia 2015 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. Pemanen Fasilitis Kompaun Ekseketiv

More information

Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010

Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010 Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010 Eksekiutiv Toktok Wok Bung Wantaim Taim mipela i wokbung wantaim ol pipel bilong Papua Niugini

More information

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Foa Kwata 2012 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com Ekseketiv Toktok Sapotim

More information

pas! Paul Zuvani i raitim

pas! Paul Zuvani i raitim Wantok Isu Namba 2223 Epril 27 - Me 3, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Tingim dai long Wol Woa 2 Praim Minista bilong Papua Niugini, Peter O Neill i wokabaut i go long Wol Woa II

More information

Liklik Baibel Dikseneri

Liklik Baibel Dikseneri Liklik Baibel Dikseneri Pisin - English Tok Pisin English Mining Moa Bilong En, a? right (only if an affirmative answer is expected) Dispela i stap long pinis bilong hap tok taim yu ting man bai tok yes.

More information

Ol sios i egensim lo bilong kilim ol kalabus

Ol sios i egensim lo bilong kilim ol kalabus Namba 2109 Februeri 12-18, 2015 28 pes Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Wantok Niuspepa i tok sori tru long paulim taitel bilong Honorabel Spika bilong Palamen bilong Papua Niugini, na

More information

40 YIA NA I GO REFOMESEN ANIVESARI. Nius na toktok bilong 500 yia selebresen Lukim long pes 60 MAS NAMBA 30 ELCPNG SINOT LONG HELDSBACH Pes...

40 YIA NA I GO REFOMESEN ANIVESARI. Nius na toktok bilong 500 yia selebresen Lukim long pes 60 MAS NAMBA 30 ELCPNG SINOT LONG HELDSBACH Pes... NAMBA 30 ELCPNG SINOT LONG HELDSBACH Pes...4 EXTRA 130 YIA WOK SIOS INSAIT LONG PNG Pes...34 INTAVIU WANTAIM NUPELA BISOP NA JENEROL SEKRETERI Pes...56 MAS 2017 40 YIA NA I GO REFOMESEN ANIVESARI Nius

More information

Gavman putim ai long ol Supa Fan

Gavman putim ai long ol Supa Fan Namba 2046 Novemba 14-20, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol HAMAS: Misis Jane Parkop em namba wan meri long baim ol giaman muruk na pisin bilong ol pikinini bilong em taim Gavana

More information

BCL i stopim sampela wok program

BCL i stopim sampela wok program Wantok Namba 2120 Epril 30 - Me 6, 2015 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol BCL i stopim sampela wok program US$5.2 bilien long opim bek Panguna Main Veronica Hatutasi I raitim Bilong mun

More information

Sekim o painim aut Rait bilong Komyuniti long save

Sekim o painim aut Rait bilong Komyuniti long save Sekim o painim aut Rait bilong Komyuniti long save Sotpela ripot bilong Ramu Nikel kes stadi, Madang, PNG June 2015 Centre for Social Responsibility in Mining Sustainable Minerals Institute The University

More information

...Metal prais pundaun

...Metal prais pundaun Namba 2152 Desemba 10-16, 2015 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes Ramu NiCo na OTML bungim hevi...metal prais pundaun James Kila na Aja Potabe i raitim BIKPELA pundaun bilong wol

More information

Dinau baset bai go antap tru

Dinau baset bai go antap tru Namba 2042 Oktoba 17-23, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Nau yu ken Teksim Wari, Tingting, Painim Pren, Kanage stori o Pas bilong yu i kam long Digicel namba 7235 6149 na bai mipela

More information

Asbisop John Ribat kamap Kardinel

Asbisop John Ribat kamap Kardinel Wantok Kambaramba stap na Madang stap klin - P14 Namba 2196 Oktoba 13 -,19 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Asbisop John Ribat kamap Kardinel ASBISOP John Ribat bilong Pot Mosbi

More information

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2162 Febueri 18-24, 2016 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes Gavman i no sot long mani Dairi Vele. PNG i ran long han bilong gutpela gavman. GAVMAN i no sot long mani long ranim

More information

El Nino dai ripot i no klia yet

El Nino dai ripot i no klia yet Namba 2138 Septemba 3-9, 2015 28 pes Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Neks Wik The Catholic Reporter El Nino dai ripot i no klia yet STRONGIM WOK BUNG NA WOK PREN: Gavana Jenerel na Gren

More information

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim:

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: PNG LNG Envaironmentel na Sosel Ripot Yia 2017 PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: Yutilitis Teknisen, Jonathan Bebego na Mekenikel Teknisen, Junias

More information

edim plen bilong tuna isnis na klaimet senis

edim plen bilong tuna isnis na klaimet senis Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2141 Septemba 24-30, 2015 28 pes INSAIT Pik poket kamapim dai - P7 Trefik opisa bilong RH - P7 Meri winim skolasip long pailot skul - P11 edim plen

More information

PNC, NA, Indipenden kendidet i resis pas

PNC, NA, Indipenden kendidet i resis pas Namba 1977 Julai 12-18, 2012 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol TRAWEN: Kendidet noken giaman long pasim wok kaunim. Elektrol Komisina Andrew Trawen i go raun long kaunim ples bilong Mosbi

More information

Juffa laikim eksen long SABL ripot

Juffa laikim eksen long SABL ripot Namba 2143 Oktoba 8-14, 2015 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes The Catholic Reporter insait - 9,10,19,20 Laipstail Buk na DVD i makim kalsa bilong Lihir - P14 Juffa laikim eksen

More information

Givim bek mani bilong Ilektoral Komisin

Givim bek mani bilong Ilektoral Komisin Wantok Isu Namba 2212 Februeri 9-15, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol NEC rausim Duma na Pok LUKIM STORI LONG PES 3 Aja Potabe i raitim GAVMAN i brukim lo taim ol i rausim mani bilong

More information

O Neill promotim invesmen

O Neill promotim invesmen Wantok Namba 2202 Novemba 24-30, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Have you Enrolled? Toksave bilong Ilektoral Komisen - P14 na 15 FIFA Wol Kap anda 20 meri soka eksen - P8 na 21

More information

Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6

Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6 Wantok Isu Namba 2215 Mas 2-8, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol O Neill: Oil Ges, i stap strong yet- P2 Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6 P9, 10.19 na 20 adae bai stat

More information

O Neill: PNG senis hariap tru

O Neill: PNG senis hariap tru Wantok K1 tasol Namba 2177 Jun 2-8, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! 4pes saplimen insait P13, 14, 15, 16 The Catholic Reporter Insait... O Neill: PNG senis hariap tru PRAIM Minista Peter

More information

2011 PNG Sastenabiliti Ripot. Mekim senis

2011 PNG Sastenabiliti Ripot. Mekim senis 2011 PNG Sastenabiliti Ripot Bungim Tok Mekim senis STORI BILONG DISPELA RIPOT Dispela ripot i karamapim wok bilong Oil Search Limited (Oil Search) na ol wok eksploresen na prodaksen i go het long Papua

More information

STORI KAM LONG PANGUNA DAILOG PROJEK

STORI KAM LONG PANGUNA DAILOG PROJEK STORI KAM LONG PANGUNA DAILOG PROJEK www.pacsia.com.au MIPELA MEKIM KAMAP PINIS PLANTI REKONSILIESEN: STORI KAM LONG PANGUNA DAILOG PROJEK CONTENTS 1 Toksave kam long Bisop Bernard Unabali 2 Aknoledgemen

More information