O Neill: PNG senis hariap tru

Size: px
Start display at page:

Download "O Neill: PNG senis hariap tru"

Transcription

1 Wantok K1 tasol Namba 2177 Jun 2-8, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! 4pes saplimen insait P13, 14, 15, 16 The Catholic Reporter Insait... O Neill: PNG senis hariap tru PRAIM Minista Peter O Neill i tokim ol lida bilong 79 Afrika, Keribien na Pasifik (ACP) kantri olsem PNG i gro long sotpela taim tasol. Mista O Neill i tokim ol lida tu olsem ikonomi bilong PNG i wok long gro na gavman i amamas long dispela gutpela samting. Ol yangpela bilong Goilala Katolik Grup bilong St. Peter Channel Katolik Sios long Erima, Nesenel Kepital Distrik i bin go pas long bringim ofa i go long alta long Korpus Kristi Sande las wik taim sampela sumatin i bin kisim Holi Komunio long namba wan taim. Ol i bringim ol gaden kaikai, kumu na ol bilum samting olsem ofa i go long God. Poto: Don Niles Mista O Neill, husat i kamap siaman bilong Namba 8 Bung bilong ol Het ov Stet na Gavman bilong ACP Grup ov Stet, i autim dispela toktok taim em i mekim opisal opening toktok bilong dispela bikpela bung we i kamap long Pot Mosbi long Me 31 i go inap Jun 1. Dispela ACP bung i lukim moa 50 delegesen i kam stretim toktok long bihain taim bilong ACP Grup taim Cotonou Agrimen i pinis long yia Presiden bilong Zimbabwe, Dokta Robert Mugabe, arapela fopela vais-presiden, 13 praim minista, wanpela deputi praim minista, wanpela spika bilong palamen, 14 minista na 16 ambesada i bin kam wantaim ol delegesen bilong ol. Ol dispela lida bilong ACP i bin kam long dispela bung long toktok long bihain taim bilong ACP bihain long yia 2020, birua bilong klaimet senis, pasin bilong ol manmeri long muv i go kam o imigresen, terorisim, na sastenebel divelopmen bilong ol memba kantri. Mista O Neill i tokim ol dispela lida olsem planti bilong ol i kam long PNG long namba wan taim na sampela i no save gut long PNG em i wanem kain kantri stret. Mi save olsem planti bilong yupela i nupela long PNG. Larim mi toktok liklik long PNG. Kantri bilong mipela i bin stap olsem wanpela liklik ples. Tasol insait long sotpela taim tasol, mipela i kirapim ikonomi, senisim laip bilong manmeri na kamap olsem wanpela nupela kantri. Ikonomi bilong mipela i stap long egrikalsa. Mipela i save groim kopi, kopra, kakao, welpam, wantaim planti pis long solwara na planti diwai i stap long bus. Mipela i kamapim main long kisim na salim ol gol, kopa na nikel. Mipela i joinim ol arapela kantri husat i save salim oil na ges. I no long taim, namba 200 kago bilong PNG LNG bai go long Japan. Mipela i bin kirapim PNG LNG Projek wantaim ExxonMobil long tupela yia i go pinis, na dispela projek i kirapim planti wok bilong ol manmeri, Mista O Neill i tok. Em i tok ikonomi bilong PNG i wok long gro na planti ol nupela projek i wok long sapotim dispela gro bilong ikonomi. Taim mipela i laik kirapim namba tu LNG long kantri wantaim Total SA bilong Frans, prais bilong oil na ges long intenesenel maket i pundaun. Tasol gavman i wok long kontrolim mani gut na katim daun ol eria we gavman i save yusim mani. Gavman i wok long kirapim sampela nupela rifom tu, Mista O Neill i tok.

2 P2 Wantok Jun 2-8, 2016 nius Presiden Mugabe i tok ACP mas kamapim nupela tingting PRESIDEN Robert Mugabe bilong kantri Zambia long Afrika kontinen i bin i makim maus bilong olgeta kantri bilong Afrika tok amamas tru long Praim Minista Peter O Neill olsem siaman bilong namba 8 Afrika, Karibien na Pasifik (ACP) Samit o bikpela miting long Pot Mosbi long dispela wik. Olgeta 79 memba kantri bilong Afrika, Karibien na Pasifik i kamap long dispela samit stat long Mande 30 na i pinis asde long Jun 1 insait long nupela Konvensen Senta long Waigani, Nesenel Kepital Distrik. Presiden Mugabe em i gat 92 krismas na em i wanpela strongpela dikteta presiden husat i bin holim sia olsem Presiden bilong kantri Zimbabwe stat long yia 1980, taim politikal pati bilong em ZANU-PF i bin winim ileksen long ol waitman gavman, i kam inap nau. Aninit long em i gat wanpela stet sekyuriti sevis we i bin kilim na bagarapim planti pipel husat i no bihainim ol lo bilong en, tasol nau long ACP miting em i tok strong tru PRESIDEN Robert Mugabe long daunim pasin bilong terorisim na bagarapim long ol pipel long olgeta memba kantri bilong ACP na long bringim bel isi na gutpela sindaun. Mi laik tok tenkyu long yu Praim Minista Peter O Neill na ol pipel bilong PNG long givim bikpela welkam long mi na ol deligesen bilong mi long taim mipela i kamap long naispela siti bilong yupela, Pot Mosbi, Presiden Mugabe. Mista Mugabe i tok long Desemba 2012 long bung bilong Bikman bilong ACP apim nem bilong PNG WANPELA bikman bilong Afrika, Keribien na Pasifik (APC) Grup ov Stet i apim nem bilong PNG. Asisten Seketeri Jeneral bilong ACP, Ambesada Leonard Ognimba, i tok ACP i luksave olsem PNG i kirapim ikonomi bilong em stat long yia 2012, na dispela i kamapim kantri ya olsem wanpela midel inkam kantri. Taim PNG i kamap midel inkam kantri, dispela i soim olsem level bilong kantri i abrusim mak bilong diveloping kantri na muv i go antap. Ambesada Ognimba i mekim dispela toktok taim em i givim namba wan toktok long opim namba 8 bung bilong ol lida bilong ACP kantri long Pot Mosbi. Mista Ognimba i bin makim maus bilong Seketeri Jeneral bilong ACP Grup ov Stet, Dokta Patrick Gomes, husat i sik na i hat long kam long dispela bikpela bung bilong ol lida bilong 79 kantri. Mi kisim tok amamas bilong Seketeri Jeneral Ambesada Leonard Ognimba Dokta Patrick Gomes i kam long dispela bung. Dokta Gomes i pilim sik na i hat long kam long dispela bung tasol em i salim tok amamas i kam long PNG i helpim ACP Seketeriat long go pas long dispela bung, Mista Ognimba i tok. Em i tok ACP Seketeriat i laik tok amamas long Gavman bilong PNG i tok orait long kamapim dispela bung long Pot Mosbi. Mi laik tok tenkyu long Praim Minista Peter O Neill na gavman bilong PNG long kamapim dispela bung. ACP i luksave olsem PNG i winim 40 yia, na long yia 2012 mipela i luksave olsem ikonomi bilong PNG i wok long gro. Mi amamas long gavman bilong Praim Minista O Neill i mekim gutpela wok long kirapim ikonomi na s e n i s i m kantri, Mista Ognimba i tok. Em i tok APC i luksave tu olem PNG i bin holim gut tru stret namba 15 Pasifik Gems long Pot Mosbi las yia. Bihain long Pasifik Gemes, PNG i bin holim gut Pasifik Ailan Forum tu long Pot Mosbi. Nau PNG i holim Namba 8 Bung bilong ol Het ov Stet na Het ov Gavman. Mi bilip strong olsem PNG bai holim gut bikpela APEC bung long yia 2018, Mista Ognimba i tok. Equatorial Guinea long namba wan toktok bilong wanem rot bai ACP i kisim long nau na bihain taim bilong ACP. Ol i bin tok olsem long ACP bai stap yet, em i mas senisim wei bilong lukluk na mekim samting. Em i tokim ol grup long lukluk gen long ol bikpela tingting bilong en kamapim nupela plen bilong em inap wok wantaim ol senis nau i stap long wol bikos ol sistem bilong wol i wok long senis yet. Olsem na bikpela toktok bilong Samit, Senisim sanap bilong ACP Grup long bungim ol Salens bilong Sastenebel Divelopmen, olsem na ol toktok bilong yumi tude i mas bihainim dispela tingting. Em i tok dispela yia em i 41 yia bihain long ol i sainim wanpela agrimen long George Town, St. Vincent we ol kantri bilong Afrika, Karibien na Pasifik i bin givim ol yet long wok wantiam Yuropien Yunien. Em i tok, dispela i lukim nupela bebi ACP/EU patnasip i kamap long 1975 na i kamap olsem wanpela bikpela inta kontinental bodi bilong ol diveloping kantri wantaim visen bilong strongim political aidentiti bilong ACP Grup. Presiden Mugabe i tok olsem salens i stap olsem ol ACP Grup kantri i inapim tru dispela as tingting ol no gat, na tu wanem kain gutpela samting i kamap pinis long dispela patnasip. Em i tok long yia 2009 EU i senisim ol statejik lukluk bilong en na tanim pes i go moa long ol Isten Yurop kantri i stap klostu long ol na tu long Mediterenien kantri. Olsem na ACP grup i kamapim Eminen Pesen Wok Grup long lukluk long wanem nupela rot bai ACP i kisim. Nupela ACP i mas putim olgeta strong na tingting na risos bilong em long kamapim ol mak bilong mekim wok we bai i no ken bihainim ol pasin we ol narapela rijonal na intenesenel ogenaisesen i wok long bihainim nau. Mipela i bilip olsem putim tingting long treid, invesmen, indastrielaisesen, divelopmen kopresen, Saiens na Teknoloji na Risets na long kamapim ol nupela wei bilong wok ol gutpela divelopmen we bai stap longpela taim long bihain. Em i tok pait bilong rausim pasin tarangu long graun i stap strong yet na singaut long helpim. Olsem na yumi olgeta i mas putim strong bilong yumi long wokim sastenebel divelopmen long helpim ol pipel bilong yumi. Em i tok ACP grup kantri nau i mas wok strong long kamapim inap mani long sanap strong bilong ol yet na stat long lusim susu bilong EU isi isi olsem wanpela mama bilong givim em. ACP memba i gat ol nesurel risos we yumi gat long stap strong long yumi yet. Yumi no ken sindaun nating na lukim ol nesurel risos i blong yumi i go long ol narapela kantri na mekim ol kamap gut long not na long wes. Mipela daunim tru pasin bilong teroris na tok strong long bel isi, gutpela sindaun na sekyuriti bilong ol kantri i mas kamap. Presiden Mugabe i tok. Bung bai toktok long bihain taim bilong ACP MOA long 50 delegesen i kam long 79 kantri bilong Afrika, Keribien na Pasifik (ACP) i bin bung long Intenesenel Konvensen Senta long Waigani, Pot Moabi long Me 30 i go inap Jun 1. Presiden bilong Zimbabwe, Dokta Robert Mugabe, arapela fopela vais-presiden, 13 praim minista, wanpela deputi praim minista, wanpela spika bilong palamen, 14 minista na 16 ambesada i bin kam wantaim ol delegesen bilong ol. Dispela bung em i Namba 8 Bung bilong ol Het ov Stet na Gavman bilong 79 kantri i stap insait long ACP. Praim Minista Peter O Neill na Foren Afeas Minista Ribink Pato i bin go pas long kamapim dispela bikpela bung long PNG. Mista O Neill i bin kamap olsem siaman bilong dispela bung na Mista Pato i bin kamap ko-siaman bilong ACP kaunsil ov ministas na kaunsil ov foren minista. Long Me 30, Mista Pato i bin go pas long kirapim ol nupela polisi na pepa wok long kamapim Pot Mosbi Dikleresen. Ol foren minista bilong ACP i bin wokbung wantaim long kirapim dispela polisi pepa we em bai stretim ol samting bilong bihain taim bilong ACP. Dispela bung em i wanpela namba wan bung long histri bilong ACP Grup. Bihain taim bilong ACP Grup, taim Cotonou Agrimen i pinis long yia 2020, em ol samting we ol lida bai toktok na stretim ol pepa insait long dispela tripela de long Pot Mosbi, Mista Pato i tok. Mista Pato i tok PNG i amamas long go pas long dispela bung we ol lida bilong wan wan memba kantri bilong ACP i ken toktok long stretim ol samting olsem klaimet senis, terorisim, maigresen, na arapela ol samting long kamapim pis, sekyuriti na politikel stabiliti na kamapim sastenebel divelopmen. Nupela ACP mas lukluk long olpela na nupela samting AFRIKA, Keribien na Pasifik (ACP) Grup ov Stet i mas lukluk go bek long Georgetown Agrimen bilong 1974 na tu lukluk i go het long ol salens i stap long dispela taim. Deputi Praim Minista bilong St Vincent na Grenadines, Sir Louis Straker, i tok taim Cotonou Agrimen i pinis long yia 2020, nupela agrimen ol bai kolim Port Moresby Declaration, i mas lukluk long planti ol samting i kamap long wol tude. Sir Straker i tok ACP i mas lukluk long olsem wanem telekom, fainensal maket, maigresen, na terorisim i wok long tatsim laip bilong ol manmeri long ol memba kantri bilong ACP. Treid na invesmen, bisnis long global ikonomi na laip bilong ol manmeri bilong yumi i stap olgeta de wantaim ol dispela samting, Sir Straker i tok. Sir Straker, husat i foren afeas minista tu, i tok ol nupela polisi ol lida i laik kamapim long dispela ACP bung, i mas lukluk long putim ol ACP kantri long gutpela mak long kirapim pis, sekyuriti na politikel stabiliti long kamapim sastenebel divelopmen.

3 PNG bai helpim yet Solomon Ailan Polis Komisina Baki DISPELA yia i makim 13 yia bilong Rijonal Asistens Misin i go long Solomon Ailan (RAMSI) bihain long Praim Minista bilong Solomon Ailan, Sir Alen Kemakeza i bin singautim helpim bilong ol intenesenel helpim long rausim pait i kamap namel long ol as ples long yia Ol kantri bilong Pasifik Rijon aninit long Pasifik Ailan Foram i bin wanbel long sapotim na kamapim rijonal misin we Australia gavman na Nu Silan wantaim ol memba bilong foram kantri i putim mani long mekim wok. RAMSI i mekim bikpela wok long bringim wanbel namel long ol as ples lain husat i bin pait na bagarapim dispela ailan kantri. Bihain long 13 yia na Misin bai pinisim wok long yia Insait long presentesen bilong Spesel Kodineta bilong RAMSI, Quintin Derlin long Grand Papua Hotel long las wik Fraide we em I toktok long taim RAMSI bai pinis na lus lain long Solomon Ailans long 2017, Komisina RPNGC, Gari Baki i tok maski RAMSI i wok long redi long pinisim wok long Solomon Ailan, sapot bilong RPNGC bai stap stong yet long helpim Solomon Ailan aninit long baileteral rilesens. Mipela i gat strongpela tingting long strongim wok namel long Solomon Ailan na RPNGC long helpim long wanem kain we mipela inap Komisina Baki long helpim. Komisina Baki i tok. Join Fos Koles bilong mipela long Igam Bareks em i stap redi tasol long ol Solomon Ailan Polis long kisim trening, Komisina Baki i tok. Mista Baki i tok gen olsem RPNGC bai helpim yet bikos dispela wok bung aninit long RAMSI i bin bungim ol memba bilong tupela kantri wantaim na strongim moa namel long ol kantri long Pasifik, tasol ol i lainim planti samting i kam long ol soldia na polis opisa husat i bin go long dispela eksesais. Solomon Ailan Het ov Misins, William Soaki, na ol narapela senia opisa bilong Royol PNG Konsebuleri na ol bikman na i bin kamap long dispela miting. nius Jun 2-8, 2016 Wantok P3 EU helpim Fiji long hevi bilong saiklon Komisina bilong EU Neven Mimicai sainim fainensel agrimen bilong FJ$23 milien wantaim Praim Minista bilong Fiji Rear Admiral (Retd.) Josaia Voreqe Bainimarama long Tunde dispela wik insait long Konvensen Senta long Waigani. Poto: Yuropien Yunien YUROPIEN Yunien Komisina bilong Intenesenel Kopresen na Divelopmen, Neven Mimica i bin sainim wanpela agrimen pepa bilong givim mani mak bilong EUR10 milien (FJD 23 milien) long Fiji, wantaim Praim Minista bilong Fiji Rear Admiral (Retd.) Josaia Voreqe Bainimarama, arere long bikpela miting bilong EU- ACP long long Tunde dispela wik long Pot Mosbi. Dispela agrimen em bilong EU long helpim Fiji wantaim ol hevi we i bin kisim ol pipel long taim bilong bikpela Saiklon Winston long stat bilong dispela yia, long kirapim bek sampela ol egrikalsa kes krop. "EU i amamas long givim helpim long Fiji long kain taim bilong hevi. Dispela FJ$23 milen bai i no inap long helpim suga na egrikalsa sekta long kamap gut hariap tasol em i givim hop na bel gut long handet na tausen pipel bilong Fiji husat i save stap long strong bilong ol dispela samting," Komisina Mimica i tok. "Sapot bilong EU bai kam olsem dairek baset sapot we Gavman bai inap long yusim ol mani long praioriti bilong ol yet long kirapim gen ol sekta bilong ol. Gavman na divelopmen patna i kamapim wanpela klia Pos Disasta Nid Asesmen (PDNA) na nau ol lukluk i go pas long mekim wok hariap bihainim dispela plen." Mista Bainimarama i tok tenkyu tru long Yuropien Yunien na i askim Komisina Mimica long salim tenkyu bilong olgeta pipel bilong Fiji i go long Komisen na ol pipel bilong Yurop. Mipela i gat bikpela bel amamas long gutpela tingting Yuropien Yunien i gat long mipela long wei bilong yusim baset na menesmen bilong ol pablik mani. Yu luksave olsem namba wan wei bilong bringim helpim em long wok wantaim gavman. Mipela hop olsem ol narapela patna tu bai luksave long wei yu mekim na ol tu bai bihainim. Mista Bainimarama i tok. Komisina Mimica i tok moa olsem EU i bin wok long helpim long stretim hevi we i bin kamap long taim bilong Saiklon Winston long Februeri 20 wantaim ol Suga Protokol Program, we ol i givim ol kaikai na kumu, prut, ol diwai sit bilong planim, na long helpim wantaim ol projek bilong Wara Senitesen na Haijin (WASH) na Rurel Ilektrifikesen infrastraksa na long sapotim nupela Konstraksen na Kapentri trening kos long kamap we bai yusim sampela mil wokman na ol lain long komyuniti. Tropikal Saiklon Winston em i strongpela win tru we i bin kisim Fiji long Februeri, 2016 na i bin kilim i dai 44 pipel na kamapim bikpela bagarap we i kostim milien kina long stretim bek. Egrikalsa sekta tasol i lukim hevi inap long mak bilong FJD$540 milien long rekot bilong PDNA. Ol krop sabsekta i lusim FJD$216 milien long taim bilong Tropikel Saiklon Winston. Fiseris sekta i lusim samting olsem FJD$206 milien, suga ken i lusim FJD$75 milien, na forestri na laipstok. Bai ileksen long Saut Bogenvil i stat pinis Nawae LLG bai ileksen tu bai kamap PASTAIM long pinis bilong dispela mun, ol pipel long Saut Bogenvil insait long Atonomas Rijon bilong Bogenvil (ARoB) bai save long Palamen Memba bilong ol. Dispela i bihain long bai ilesken i kamap long sia bilong Saut Bogenvil Open we i stap nating bihain long pastaim Memba, Stephen Pirika Kama i bin dai long stat bilong dispela yia. Bikman wantaim Ilektoral Komisin, John Kalamoroh, i tok kos bilong ranim dispela bnai ileksen em K2.5 milien, na Fainens dipatmen i givim pinis dispela mani long las wik. Mista Kalamoro i tok long las wik Fonde, ol i bin givim aut rit pepa i gat tok orait long dispela ileksen i mas ran, bihain long Gavana Jenerel i bin tok oraitim. Ol i makim John Itano, em Distrik Opisa long Buin Distrik opis, olsem Ritewning Opisa long dispewla Saut Bogenvil bai ileksen. Program bilong Bia Ileksen i go olsem: Givim aut Rit: Fonde, Me 26, 2016 Pasim Nominesen: Fonde, June 02, 2016 Voting i Stat: Sarere, Jun 18 June, 2016 Vot i Pinis: Fraide, Julai 01, 2016 Retenim Rit long o bipo : Fraide, Julai 22, 2016 Mista Kalmoro i tok taim bilong nominesen em wanpela wik, o 7- pela tasol, taim em bai kisim 4-pela wik long kempen. Em i tok moa olsem poling bai kisim 7-pela de na kaunim bai kisim 21 de.

4 P4 Wantok Jun 2-8, 2016 nius Gutpela lidasip na gavanens bai helpim bisnis GUTPELA lidasip na Gutpela Gavanens bai mekim ol as ples bisnis bilong PNG i gro insait long kantri. Long wanpela bikpela kibung bilong Gutpela Lidasip na Gutpela Gavanens we i kamap i no longtaim i go pinis, tupela bikpela tingting i bin kamap long rausim ol banis i save pasim rot bilong ol bisnis long kirap insait long kantri yet. Dispela kibung we Pasifik Lidasip na Gavanens Prisint i holim long PNG Institut bilong Pablik Edministresen long Pot Mosbi, i bin bungim ol asples bisnis lida bilong Australia na PNG long lukluk i go bek long wanem ol liklik na namel sais (SME) bilong tupela kantri inap lainim long wanpela narapela. Ol lain i sindaun long panel bilong go pas long toktok em, Warren Mundine, Siaman bilong Praim Minista Indijines Edvaisori Kaunsil, Sir Nagora Bogan, Siaman bilong PNG Indijines Bisnis Kaunsi, na Gideon Karali, wanpela man i makim ol PNG Papagraun bisnis we i ran gut na Trans Wonderland Limited. Ol lain husat i kamap long harim toktok em ol senia opisa bilong ol bikpela gavman dipatmen, ejensi na ol praivet sekta. Ol SME i gutpela long kantri Ol panel i go pas long toktok bilong Prisint Lidasip Foram long PNGIPA Pot Mosbi long las mun. olsem PNG we i wok long gro yet bikos ol bai helpim long daunim pasin tarangu o poveti. PNG Gavman i gat mak bilong kamapim 500,000 SME long wok insait long kantri inap long Sir Bogan i tok dispela bung em i bikpela foram long PNG bai lukluk long strongim gro bilong ol SME insait long sotpela taim tasol. Em i kirapim planti tingting na toktok bilong dispela samting, Sir Bogan i tok. Bai yumi mekim dispela samting olsem wanem long helpim ol pipel bilong yumi long senisim laip olsem ol sabsistens fama long ol ples, long kamap olsem ol bisnis man na meri. Em tasol i bikpela salens long yumi. Yumi gat inap samting long mekim dispela tasol yumi no kirap na mekim long kamap gut yet. Sir Bogan i tok. Mista Mundine i tok Australia na PNG inap long lainim samting long wanepal narapela long planti samting olsem, wanem kain we bilong kamapim tingting bilong bisnis insait long ol komyuniti memba we bipo ol i no save wok bisnis. Twenti faiv yia i go pinis taim mi bin wanpela yangpela man, yupela i save tok, bisnis na komesel wok em i wanpela pilai bilong ol waitman. Orait long Australia mipela i mas senisim dispela kain tingting, bikos sapos mipela i laik bringim mipela yet i kamaut long pasin tarangu, na sapos mipela i laik bringim lidasip i go insait long ol komyuniti bilong mipela, em bai tingting bilong yumi i mas senis nan au yumi mas tok olsem, yumi ken mekim dispela. Larry Andagali Menesing Dairekta bilong Trans Wonderland Limited i tok em i bin gutpela tru long harim stori bilong ol asples Australia pipel long we ol i bin wokim bisnis long taim ol risos indastri bilong ol i bin wok long pundaun. Em wanpela samting we ol yangpela bisnis manmeri bilong PNG i mas lukluk long lainim na mekim wankain. Taim ol dispela risos i pinis em bai yumi no gat wanpela samting i stap moa, olsem na mi laiki yusim dispela foram olsem wanpela sans long putim ol narapela royolti na ikwiti we mipela i save kisim, na putim i go bek long wok bilong egrikalsa na ol kain bisnis we inap long stap longpela taim. Mista Andagali i tok. Mista Mundine i toktok long wanem kain we ol asples kampani bilong Australia i bin gro antap long baksai bilong bilong risos bum long Australia na long Australia Gavman Indijines Prokuamen Polisi we 3 pesen bilong ol gavman kontrak i mas go long ol Aboriginel bisnis i go inap long yia 2020 na ol i mas kisim moa sapot long gro, na kisim moa gavman kontrak long mak bilong 1500 pesen insait long las 6-pela mun. Pasifil Lidasip na Gavanens Precict em i wanpela wok bung bilong Gavman bilong PNG na Australia long strongim etikal lidasip na strongpela gavanens wantaim pablik sekta long nesenel, provinsal na distrik level. EU Komisina i stap long ACP Samit EU Komisina bilong Komisina bilong Intenesenel Kopresen na Divelopmen, Neven Mimica i toktok long taim bilong opim namba 8 ACP Samit long Pot Mosbi dispela wik. Poto: EU Kantri opis. YUROPIEN Yunien (EU) Komisina bilong Intenesenel Kopresen na Divelopmen, Neven Mimica i bin makim ol EU long namba 8 ACP (Afrika, Karibien na Pasfik) Samit we i bin kamap dispela wik long Pot Mosbi long Me 31 i go long Jun 1. Komisina Mimica i tok long taim bilong miting olsem em i amamas tru long makim EU long dispela namba 8 Samit bilong ACP Het of Stet na Gavman. "Dispela em i ples we yumi bai toktok wantaim long wanem we yumi ken kam klostu moa long strongim patnasip bilong yumi bihain long Kamap bilong Komisina Mimica long namba 8 ACP Samit i soim komitmen bilong EU long strongim dispela patnasip moa long painim nupela we long go het wantaim EU-ACP. Komisina Mimica i mekim sampela toktok long ol ACP Het ov Stet na Gavman Samit long opisal opening long Tunde 31 Me. Yuropien Komisina i go pas long wanpela EU Deligesen long dispela namba 8 ACP Samit, we ol deliget olsem Yuropien Yunien Ekstenel Eksen Sevis, Yuropien Komisen long Brussels na Embeseda bilong Yuropien Yunien Deligesen long olgeta Pasifik rijon. EU i gat longpela taim wok patna wantaim ol memba bilong ACP grup, long taim ol i sainim Cotonou Agrimen long yia 2000, bilong em i stap inap 20 yia. Em i rot we EU nau i gat long wok wantaim 79 ACP kantri na em i wanpela klia patnasip agrimen, we i sanap long tripela pos: divelopmen koporesen, ikonomik na tred koporesen na politikel daimensen. Em i sut long bikpela tingting bilong daunim pasin tarangu o poveti wantaim tingting bilong pinisim olgeta, wantaim pasin bilong sastenebel divelopmen na long bringim ol ACP kantri long isi isi go insait long ikonomi bilong wol. Bihain long dispela samit, Komisina Neven bai raun long sampela moa kantri long Pasifik rijon.

5 heltnius Jun 2-8, 2016 Wantok P5 PIH Saveman Nius I kam long Pacific International Hospital Port Moresby Ph: and Website: Cath Labs: Listening to the rhythm of the beat the stay in the hospital will increase. The Cath Lab of PIH A Cath lab is a laboratory that conducts tests and procedures that assess how well the heart is functioning. During the Cardiac Catheterization, a Catheter (a flexible tube inserted through a narrow opening into a body cavity to remove fluid) is inserted into a large blood vessel that leads to your heart and in the lab - procedures and tests include ablation (a procedure where the electrical activity in your heart is recorded), angiogram(a process where a series of x-rays are created to find the blockage in the arteries), and implantation of pacemakers. Unlike operations that take place in an operating theatre, you will be awake for the duration of the procedure. 1. Preparation Prior to entering the Cath Lab, you will change into a gown and a cannula will be inserted into your arm. The doctor will explain the procedure to you and you will have to sign the consent form and then lie on the x-ray table for thirty minutes. An ECG machine will be connected to you to measure your heart rhythm. In case you are required to be asleep during the procedure then a general anesthetic will be administered to you. 2. Procedure Depending on the procedure, the skin at your groin or collarbone or neck will be cleaned with a special solution, then a local anesthetic will be administered and the Cannula will be inserted using a specific vein or an artery that leads to your heart. The Cannula is guided with the help of the x-ray. 3. Post procedure Once the procedure is completed the catheter is removed. Based on the operation, you will be asked to lie down for a short span of time. In case you have an angioplasty, ablation or pacemaker implantation, you can be relieved from the hospital on the same day. In case an angioplasty was conducted for a heart attack, then the duration of Process of an Angiogram An Angiogram utilizes a special dye and camera to take pictures of the blood flow in an artery or a vein. This dye is passed through the catheter and after several x-rays, the dye will mark out the areas where the arteries are blocked on the x-ray. Process of an Angioplasty An Angioplasty is an endovascular procedure used to open blocked sections of the artery. At one end of the catheter there is a balloon which is slowly inflated to squeeze out the fatty deposits on the artery wall, thereby allowing the blood to flow easily through the arteries. If required, a stent is inserted to strengthen the artery walls. After the surgery, you must eat and drink fluids to flush out the dye from your body. Based on the type of surgery that you had undertaken you will be discharged. There are a few cases where a surgeon has to repair the hole where the catheter was attached to the patient and the substance used to fix the whole is absorbed in time. There are no after effects of the Cardiac Cath and it is a safe practice which is performed regularly. PIH is Port Moresby s largest private hospital offering more than 14 specialities under one roof, with specialists and technologically advanced equipments being utilized to bring modern healthcare to PNG. PIH is the only hospital in Papua New Guinea to set up a fully functional tertiary care unit especially for Cardiac Care. The doctors and cardiac surgeons of PIH have conducted several successful open heart surgeries and angioplasties and helped many afflicted PN- Gians. If you have any further queries about Cath Lab or Angioplasty, please feel free to us at info@pihpng.com or simply walk in and ask to be shown around the new facility. Disclaimer: The information available on this feature related to images, graphics, text and other content is available for educational purposes only. Seek the advice of your doctor in respect to questions on a medical condition or treatment and do not disregard the doctor s professional advice after reading information in this feature.

6 P6 Wantok Jun 2-8, 2016 laipstail Sista Elain Cochrain,namba wan het tisa bilong skul long 1966 i sindaun wantaim Dr Celia Nembou, Presiden bilong Divine Word University. Em i bin wanpela studen bipo long Marianville. Ol studen bipo, Misis Clementine Raka (namel) wantaim pikinini bilong em (lephan) na wanpela wanskul bilong em. Ol nupela jeneresen studen i pilai long skul ben. Marianville winim 50 yia na i strong yet Ol poto stori Anna Solomon PLANTI ol meri na tisa husat i bin skul na tisa long Marinaville Sekenderi skul long Bomana, NCD i bin kamap long skul long amamasim 50 yia bilong dispela skul bilong ol meri. Ol selebresen bilong makim dispela bikpela de i bin stat long Fraide 27 i go inap Sande 29 Me. Ol dispela poto i soim sampela ol studen bipo wantaim ol nupela jeneresen studen bilong skul i amamas long Sarere 28 Me. Memba bilong Mosbi Not Is, Labi Amaiu i bin givim wanpela 15 sita bas i go long skul. Miriam Vali Moihe i toktok wantaim tisa bilong em bipo. Sampela meri husat i bin skul bipo. Sampela studen bipo i komposim wanpela song bilong amamasim dispela bikpela de.

7 TFF infrastraksa mani bai gat nupela rot Minista Nick Kuman MINISTA bilong Edukesen, Nick Kuman i tok klia olsem rot bilong putim mani bilong TFF Infrastraksa i go wantaim Dsitrik Divelopmen Atoriti edukesen infrastraksa i no inap redi hariap long mekim ol wok. Putim ol infrastraksa mani bilong TFF wantaim DSIP edukesen infrastraksa mani bai stap longpela taim tumas bikos ol rot bilong holim na yusim dispela kain mani i redi yet long go long ol distrik. Kebinet i givim tok orait long dispela patnasip disisen aninit long TFF polisi, long Desemba 2015 yet, tasol i kami nap nau, ol i no mekim wanpela samting yet bikos ol rot bilong lukautim dispela mani i no redi yet. Mista Kuman i tok dispela patnasip i mekim rot bilong 30 pesen bilong TFF infrastraksa mani long go insait long wanpeal tras akaun long bungim wantaim 20 pesen edukesen infrastraksa mani bilong Distrik Sevis Impruvmen Program (DSIP) aninit long Distrik Divelopmen Atoriti (DDA). Tasol em i tok dispela rot bai i no inap kamap hariap inap olgeta wok i kamap stret wantaim Dipatmen bilong Fainens na Treseri long kamapim rot bilong lukautim ol dispela mani long ol distrik.. Wantaim dispela patnasip, ol skul i ken makim wokim long wanpela klasrum o wanpela haus tisa. Ol i ken yusim edukesen sekta infrastraks mani we i stap long wanpela tras akuan long distrik long wokim wanpela gutpela dabol klasrum o wanpela haus tisa bilong ol skul ol distrik i makim. Mista Kuman i tok olsem Dipatmen bilong edukesen i wok long kamapim wanpeal straksa long wanpela bodi bai i stap long provinsal na distrik level long bosim dispela mani na olgeta samting bai i stap ples klia na no gat hait pasin bai kamap long we bilong yusim dispela mani. Toktok bilong mi i go long Dipatmen bilong Edukesen em long baim olgeta samting we ol i mas baim i go inap long taim ol dispela rot bilong yusim mani bai kamap na mipela bai salim mani bilong infrastraksa i go long distrik long patna wantaim DSIP. Minista Kuman i tok. edukesen Jun 2-8, 2016 Wantok P7 Lowa Sekenderi Riten Ekspresen tes i redi EKTING Seketeri bilong Edukesen, Dokta Uke Kombra, i tokaut long las wik olsem 2016 Lowa Sekenderi (Gret 10) Riten Ekspresen Ekseminesen o tes bai kamap long Fonde 9 Jun, Moa long 63,000 Gret 10 sumatin bai sindaun long wokim eksam insait long 263 Provinsal Hai Skul na Sekenderi Skul insait long kantri. Dokta Kombra i tok olsem Riten Ekspresen Tes Pepa bai go long olgeta Dokta Uke Kombra, Ekting Edukesen Seketeri. provins. Ol Provinsal Supevaisa (PES) bai givimaut ol dispela tes pepa pastaim PNG NRI givim laibri buk long Sir Vincent Eri Faundesen long mun Me i pinis. Olgeta Provinsal Edukesen Edvaisa, Provinsal Eksaminesen Supevaisa, ol Senia Sekenderi Skul Standet Opisa, ol Gaidens Opisa, Prinsipel bilong ol Sekenderi Skul, Het Tisa bilong olgeta Provinsal Hai Skul na Sekenderi Sklu i mas was gut na tingting long sekyuriti bilong ol pepa wantaim tokhait eksaminesen pepa long pasim rot bilong bagarapim ol tesn pepa long eksaminesen risal, Ekting Seketeri bilong Edukesen i tok. Ekting Seketeri i tok moa olsem Eksaminesen Riviu Tim we Minista bilong Edukesen bai makim aninit long lidasip bilong Dokta Musawe Sinebare, i klostu long pinisim dispela riviu nau bihain long ol i go long sampela ol provins. Dokta Kombra i tok strongim olgeta Gret 10 sumatin long tingting na mekim gut long tes bilong ol. NESENEL Kepital Distrik Edukesen bod memba i wokim tok promis long las mun na bai ol i holim dispela opis inap long tripela yia. Sam Lora olsem siaman, na ol memba em: Ennio Kuble, Joanne Chanei, Walipe Wingi, Timon Bune, Kini Puele, Charles Tipi, Rotana Girana, Raymond, Boio Navuru, Laka Arere, Danny Kepui, Andrew Solomon, Rev, Oika Gabutu. I gat narapela 13 memba bilong senisim ol tu i bin wokim tok promis. Hia em sampela bilong ol i sanap long piksa. PNG Nesenel Risets Institut (PNG NRI) i givim sampela katen laibri buk na sampela ikwipmen i go long Sir Serei Vincent Eri Faundesen long 18 Me insait long NRI laibreri long Pot Mosbi. PNG NRI Ekting Dairekta, Dokta Osborne Sanida i bin givim ol dispela buk na ikwipmen i go long Sir Serei Vincent Eri Faundesen, Robert Eri. Nem bilong faundesen em ol i kolim long tingim Sir Serei Vincent Eri, man i raitim biknem stori buk bilong PNG, The Crocodile. Em i wanpela tisa, diplomat, senia pablik sevan na namba 5 Gavana Jeneral bilong kantri. Presentesen bilong ol buk na ikwipmen long PNG NRI Laibri i bin kamap long ai bilong ol sampela lain bilong PNG Opis bilong Labreri na Akaiv, PNG NRI wokman na meri na ol Komiti memba bilong Sir Serei Eri Faundesen. PNG NRI Ekting Dairekta, Dokta Sanida i tok askim bilong donesen bilong ol hat kopi bilong ol buk bilong Faundesen i kam long gutpela taim stret bikos Institut i wok long muv long pepa laibreri i go long no gat pepa o dijitel laibreri. Dispela em i namba wan donesen i go long Sir Serei Eri Faundesen. Institut i amamas long sapotim na promotim literesi long ol praimeri na sedenderi skul, olsem nau em long Galp provins. Taim Institut i wok long go het long kamapim dijitel laibreri olgeta, planti buk long NRI laibreri bai stap long ol i donetim long strongim literesi na long givimaut ol toktok bilong ol risets bihainim ol stretpela rot olsem Sir Serei V. Eri Faundesen. Dokta Sanida i tok. Dokta Sanida i tokaut tu olsem taim intenet i kamap moa insait long kantri, pasin bilong yusim intenet o dijital long salim ol toktok i go i kam bai kamap bikpela samting, wantaim print midia. Institut i gat plen long kamapim wanpela ples bilong lukautim ol save na long salim ol risets tok save i go. Ol skul olsem Sir Serei Eri Faundesen i save helpim Galp Provins na em i ken kisim helpim long intenet tu, antap long ol buk ol i kisim. Siaman bilong Sir Sereei Vincent Eri Faundesen, Robert Eri, em i pikinini man bilong Sir Serei Eri. Em i tok tenkyu long Ekting Dairekta na Menesmen bilong PNG NRI long sapot ol i givim. Wantok niuspepa i laikim ol eijen insait long Madang, Kimbe, Kundiawa, Wewak, Jiwaka, Tari, Kiunga, Tabubil, Daru, Kerema, Manus, Kavieng na Alotau long salim niuspepa bilong mipela. Mipela i laikim ol Eijen long distribiutim niuspepa long dispela ol ples antap hariap tru! Sapos yu ting yu em rait man o meri long dispela wok, ringim Sekulesen Supavaisor bilong mipela long Fon: o Mobail namba: o i kam long: seovo@wantokniuspepa.com

8 P8 Wantok Jun 2-8, 2016 Madang Gavana amamas long SVD Pater James G. Kilai raitim GAVANA bilong Madang Jim Kas wantaim Nesenel Dipatmen ov Helt Seketeri Pascoe Kase i givim bikpela luksave na tok amamas tru long Pater Jan Czuba SVD, long wok bilong em olsem bod siaman bilong Modilon Jeneral Haus Sik long Madang na gutpela helpim em bin bringim long Madang provins. Gavana Kas i givim tok amamas bilong em long dispela Katolik pater long gutpela wok na stia em i givim long bringim helpim i kam long Modilon Jeneral Haus Sik wantaim fri menesmen edvais bilong em long sanapim nupela operesen tieta we ol i bin opim long las wik Tunde Me 24 Mista Kas i tokaut olsem sakrifais na taim Pater Jan i givim long kamapim wok bung namel long Cabrini Haus Sik long Melbourne, Australia wantaim Modilon Haus Sik long Madang em bikpela samting tru we no gat arapela lain i bin kamapim pastaim. Pater Jan yet em i wanpela pater bilong Sosaiti bilong Divne Word (SVD) na em i stap longpela taim olsem presiden o bosman long Divine Word Yunivesiti SVD na i kamapim planti nupela kain senis na Divelopmen long DWU we i gutpela moa na winim ol arapela yunivesiti insait long kantri. Save na gutpela wok bilong Pater Jan i lukim DWU i gat ol kain kain nupela kos na tu bringim ol infrastraksa divelopmen long DWU. Seketeri bilong Helt, Mista Kase i givim tok amamas na tenkyu long Pater Jan tu bikos maski olsem dispela projek long wokim kamap nupela Modilon Haus Sik opereting tieta em PNG gavman i givim K11 milien long kamapim, planti ol arapela wok long sait long projek menesmen em Pater Jan i givim fri. Seketeri Kase i tok olsem sapos Pater Jan Czuba i no bin stap long givim helpim long dispela opereting tieta projek, ating kos bilong en bai antap tru na ating em bai no inap pinis hariap long taim stret. Narapela samting tu em gutpela wok na stia bilong Pater Jan yet i wokim bris name long Cabrini Haus Sik long Melbon, Australia wantaim Modilon Haus Sik long Madang. helt Baptis Yunien kamapim gen helt ke buk BAPTIS Yunien bilong Papua Niuigini (PNG) nau i wok long wanpela projek we bai bungim ol lain i gat save long helt long kamapim gen wanpela Helt Ke Manuel o buk bilong ol Komyuniti Helt Woka (CHW). Baptis Yunien PNG Projek Menesa, Joyce Melepia i tok inap long 30 yia ol rurel helt wokman na meri i bin wok long yusim wanpela 800 pes manuel gaidlain bilong Dokta Clifford Smith. Dispela buk tasol em wanpela buk we ol i bin save yusim olsem referens buk bilong wokim ol trening na long mekim wok tasol namba tu hap bilong em nau i abrusim 20 yia pinis, Mis Melepia i tok. Dispela buk i nidim nupela rivisen long givim olgeta CHW las tok stia ol i nidim i stap klostu long han bilong ol, em i tok. Mis Melepia i tok ol i wok long ran gut long helpim ol rurel helt wokman na meri long PNG. Wantaim wok bilong leit Dokta Smith, Baptis Yunien bilong PNG i wok long projek bilong bungim ol saveman na meri long helt long PNG long raitim buk gen wantaim patnasip bilong Nesenel Dipatmen bilong Helt, Kristen Helt Sevis na Sios Patnasip. Em i tok bai i gat ol konsaltesen long Pot Mosbi, Rabaul, Madang na Maun Hagen wantaim CHW Trening Skul na CHW long ol fil long putim tingting bilong ol long wanem samting ol i laik lukim insait long namba tri taim long raitim gen dispela buk. Bihain long dispela, ol bai stat long wok long buk gen bikos em bai gat nupela toktok insait. Em bai gat 1000 pes insait long tupela volum, Mis Melepia i tok. Tingting bilong ol em long putim kopi bilong namba 3 edisen i go long han bilong olgeta wan wan CHW na sumatin long pinis bilong yia Em i tok tenkyu long Nesenel Dipatmen bilong Helt (NDoH), Kristen Helt Sevis bilong PNG (CHS), Sios Patnasip Program (CPP) aninit long Australia Gavman DFAT, Baptis Yunien bilong PNG (BUPNG), AusVoc Edukesenel Pablising na Baptis Yunien PNG Projek Menesa, Joyce Melepia wantaim olpela helt ke buk. Helt Sev Australia long sapot bilong ol. Mis Melepia i tok 15,000 kopi bai kamaut long prin long 2018 na ol bai givim kopi long wan wan Komyuniti Helt Wokman na wokmeri. Word Publishing Company Limited P. O. Box 1982, Boroko, NCD, PNG. Tel: (675) Fax: (675) word@wantokniuspepa.com NOTICE OF ANNUAL GENERAL BUSINESS MEETING Notice is hereby given that the Annual General Business Meeting of Shareholders of Word Publishing Company Limited will be held at the company office at the DOVE TRAVEL Premises, Level 2, Section 24 Lot 25, Angau Drive (CNR LAHARA AVENUE), BOROKO, NCD, Papua New Guinea on Friday 17th June 2016, commencing at 9:00am. ORDINARY BUSINESS 1. Financial Statements To receive and consider the Financial Statements; and the reports of the Directors and Auditors for the period ended 31 December Directors Election of Directors: Rev Bernard Siai retires by rotation in accordance with the Company s Constitution and being eligible, offers himself for re-election. Fr Paul Liwun, SVD retires by rotation in accordance with the Company s Constitution and being eligible, offers himself for re-election. Following is the current list of directors and when their terms end; Bishop Francesco Sarego, SVD term ends 2017 Rev Bernard Siai term ends 2016 alternate, Mr Uvenama Rova Fr Paul Liwun SVD term ends 2016 Rev Sommy Setu term ends 2018 Mr Lawrence Stephens term ends 2017 Fr Denny Guka term ends 2018 alternate, Mr Amos Misirait Fr Janusz Skotniczny, SVD term ends 2018 Fr Joseph Maciolek, SVD term ends Appointment of Auditors Kapi & Clarke Chartered Accounts, the auditors for the past year, being eligible; offer themselves for re-appointment as auditors of the Company. 4. Any other business of which notice is given. Dated this 2nd Day June 2016 By Order of the Board. Publishers of:

9 sios Pater Rozario selebretim 25 yia long wok pris Veronica Hatutasi i raitim AS Sande i bin lukim ol erisina bilong Sen Martin de orres Peris long Morata, Neenel Kapitel Distrik i gat wanela gutpela selebresen long uksave na amamasim 25 yia ok pris na misineri long eris pris bilong ol. Pater Rozario Menezes MM i bilong India tasol em i am wok long PNG, em i wanela pater long kongrigesen biong Montfort Misineri i bin elebretim silva jubili o 25 yia lsem wanpela pris. Long wankain taim tu, las ande insait long kalenda biong Katolik Sios long wol, i bin estode bilong Corpus Christi bodi na blut bilong Jisas, na orata Peris i bin lukim samela pikinini i kisim Santu Kounio long namba wan taim. ankain tu i bin kamap long ol arapela Katolik peris insait ong NCD, PNG na long arapela ap long wol. Ol perisina bilong Morata mamas long Pater Rozario ong gutpela wok em i wokim nsait long peris na ol komyuiti long Morata na ol ples i aunim dispela eria, na ol i oim dispela amamas wantaim l kalsa program, gutpela bilas ong raunim haus lotu, gutpela iteji na bikpela bung kaikai i in kamap bihain long lotu. Morata em i wanpela sabeb ples long Mosbi planti lain i ave pretim bikos planti trabel save kamap long dispela hap. Tasol insait long 5-pela yia au Pater Rozario i wok na eis long hap, planti gutpela enis i kamap. I gat ol yut, famili na ol araela sosel na spirituel proram, na ol Sister tu i save okim ol program bilong elpim na skulim ol mama ong kamap ol gutpela lain inait long famili, sios, komyuniti a kantri. Pater Rozario (namel) wantaim bikpela bilas long het wantaim ol 7-pela pater na ol namba wan komunio sumatin bilong peris. Ples nau i wok long kamap gut, pipel i ken wokabaut i go na i kam, planti yangpela i go insait long ol yut program na i senisim laip. Olsem na peris i gat ol planti grup bilong ol Hailans rijon insait long taim bilong liteji olsem long misa prosesio long kisim pater na lain bilong em i go insait long sios, Baibel prosesio, ofetori na pinis lotu na tu, long taim bilong wokim ol kalsa singsing na danis ausait taim lotu i bin pinis. I bin gat naispela misa selebresen we Pater Rozariio i bin go pas long en na 7-pela narapela pater i bin helpim em. Namel long ol, man i makim Apostolik Nunsio o mausman bilong Pop long PNG, Seketeri Pater Nicholas, i bin stap, wantaim tu Jenerel Seketeri bilong Konprens bilong ol Katolik Bisop bilong PNG na Solomon Ailan, Pater Victor Roche SVD. Ol rilijes, ol gutpela pren olsem Jean Kekedo em Hai Komisina bilong PNG long UK bipo, ol Katolik profesenel, ol India komyuniti, ol pren na wantok bilong Pater Rozario na ol perisina i bin bung long lotu na ol selebresen long amamasim dispela de bilong em. Long stat bilong misa lotu prosesio, ol i bin karim Pater Rozario i go insait long sios inap long alta eria. Pater Rozario i bin givim bikpela luksave na tok tenkyu i go long Papa God long singautim em long rilijes laip. Em i bin luksave tu long mama bilong en nau i dai pinis tasol em i tingim toktok long mama olsem, Luksave na amamas olsem mi givim yu nau long han bilong sios. Stat long dispela taim inap nau, Pater Rozario i amamas long mekim wok bilong Bikpela. Insait long misa, Pater Rozario i bin tokaut gen long tok promis bilong em long rilijes laip, na dispela em ol promis long Poveti o pasin bilong no ken holim pas long ol samting bilong graun, Selebesi (celebacy) o no ken marit bikos pater i marit long wok bilong God na Obidiens (obedience) harim tok bilong ol supiria o bikpela bilong em. Pater Rozario i bin tok Santu Yukaris em i bikpela samting bikos em i Sakramen bilong salvesen na as na namel long Kristen laip. Long taim bilong bung kaikai wantaim ol ges o ol lain we peris i bin askim ol long stap insait long 25 yia selebresen na amamasim de wantaim Pater Rozario, i bin tok em i no bin gat wanpela save long Morata na wanem kain ples em bai go wok long en, tasol em i harim ol stori olsem em i no gutpela ples. Pater Rozario i tok tasol Pater Victor i bin givim em ol gutpela toktok long strongim em na olsem, em i kam na stap wok long hap long yia 2011 i kam inap nau. Mi lukim baksait rot i no gutpela, lukim peris graun na lukim maunten, tasol mipela i wok long en na ples i kamap gut. Tenkyu long yupela ol perisina long sapot bilong yupela na bai yumi skruim wok bung bilong yumi i go moa yet, Pater Rozario i tok. Pater Rozario i gutpela wokman bilong Bikpela Veronica Hatutasi i raitim PATER Rozario Menezes SMM i bin kisim planti gutpela toktok long wok em i mekim olsem rilijes long Morata peris na tu, long 25 yia bilong em olsem wanpela pater. Seketeri bilong Nunsio na mausman bilong Pop long PNG, Pater Nicholas i bin tok taim ol i selebretim 25 yia bilong Pater Rozario olsem pater na misineri, em i taim tu long tok tenkyu long en (Pater Rozario) long ministri na sevis bilong em long sios. Em i tok em i luksave long Pater Rozario long tok yesa long singaut bilong Bikpela na long dispela, yumi mas tok tenkyu long en. Pater Nicholas i bin tok dispela de em i wanpela bikpela pestode bilong Katolik Sios long wol we ol i amamas long selebretim. Pestode, Corpus Christi, o bodi na blut bilong Krais i mekim yumi i lukluk bek na tingim toktok we Jisas i bin mekim long ol aposel bilong em olsem em bai stap wantaim ol, long Santu Yukaris, inap long graun i pinis. Long wankain tasim, Jenerel Seketeri bilong Konprens bilong ol Katolik Bisop bilong PNG na Solomon Ailan, Pater Victor Roche SVD, i bin tok bikpela luksave i go long Pater Rozario long em i bungim ol salens long kain ples olsem Morata we planti pipel i save pret long en, na kam sindaun na kamap peris pris. Em i tok ol pipel i kamap ol gutpela witness long Bikpela bikos long Pater Rozario. Em i skruim tok na mekim klia tripela tok promis we Pater Rozario i bin mekim gen long taim bilong lotu, Poveti o pasin bilong no ken holim pas long ol samting bilong graun, Selibesi (Celibacy) o no ken marit bikos pater i marit long wok bilong God na Obidiens (Obedience) harim tok bilong ol supiria o bikpela. Siaman bilong Peris, Eno Bare, taim em i autim bikpela amamas i go long Pater Rozario long gutpela wok em i mekim na tu, long 25 yia olsem wanpela rilijes na misineri, i bin tok ol perisina i lukim pater olsem wanpela trupela misineri bilong Bikpela. Bung kaikai i bin lukim ol ges na ol perisina i sindaun long kaikai wantaim na bihain, go insait long ol kalsa singsing na danis we ol wan wan grup long peris i bin putim kamap inap long san i go daun. Ol pipel i bin bruk lusim peris graun wantaim amamas olsem selebresen na lotu i bin go gut. Jun 2-8, 2016 Wantok P11 HAMAS TAIM YU TINGIM GOD? Wanpela hermit, man i save fasting na prea, i stap long wanpela hul bilong ston (cave) antap long wanpela bikpela maunten. Olgeta de em i prea olsem na em i tingting olsem em tasol i namba wan holi man tru na i laikim God tru. Em i praud/antap pasin tru long dispela pasin bilong em. Em i ting em i holi tru na i winim olgeta man long dispela graun. God inap long ridim wanem samting i stap long bel na tingting bilong dispela man. God i kam insait long wanpela bikpela win na bungim dispela hermit man long keiv bilong em. God i tokim em; Gutpela hermit. Yu mas go daun long wanpela bikpela wara (river) arere long ples klostu long lek bilong dispela maunten. Dispela wara i gat planti wara i ran. Olsem na ol fama i wokim gaden o rais fil arere long wara. Yu bai bungim wanpela man i wokim rais fil i stap. Em i wanpela stretpela man na olgeta taim em i save onaim mi. Yu go stap wantaim em na lainim pasin bilong em. Hermit man i go daun long maunten na kamap long ples bilong dispela man God i bin tokim em. Hermit i stap wantaim dispela fama. Em i lukim olgeta moning, bipo em i statim wok bilong em, fama i save daunim het bilong em. Bipo long kaikai lans, em i save daunim het bilong em. Long nait, bipo go long slip, em i daunim het bilong em gen na prea. Olgeta de dispela fama i wokim olsem. Taim Hermit i lukim fama i wokim dispela eksen, em i stat long komplen. Ha? I gat tripela taim tasol long wanpela de, em i soim rispek long God long prea. Bilong wanem God i tokim mi olsem dispela fama i winim mi? Wanem samting bai mi lainim long em? Tripela taim tasol? Na God i tokim Hermit man olsem: Nau mi askim yu go raunim dispela ples/village long wanpela de ful. Yu mas karim wanpela glas i pulap long wara. Yu mas lukautim gut na no ken kapsaitim en. Hermit man i kisim wanpela glas na pulapim long wara na wokabaut raunim ples long moning inap long apinun. Taim san i go daun pinis, God i askim em: Hamas taim yu tingim mi/god taim yu karim wara long glas na raunim ples long moning inap long apinun? Man ya i tok: Mi no bin tingim yu wanpela taim. Nogat tru! Olsem wanem mi bai tingim yu sapos yu givim mi wanpela glas i pulap tru wantaim wara na wokabaut raunim ples? Mi putim tingting bel bilong mi i go long wara i stap insait long glas olsem na wara i no kapsait. God i tok: Nau mi save. Wara na glas i bin kontrolim tingting bilong yu olsem na i no gat wanpela minit yu bin tingim mi. Tasol yu lainim long dispela fama. Long taim em i bisi wokim wok long gaden, san i kukim em, binatang i bagarapim gaden bilong em, o sampela taim rais i no kamap gut, planti gras nogut i kamap long rais fil.em i no putim tingting bilong em olgeta long dispela samting tasol. Nogat. Em i save givim taim bilong em long tingim mi. Wari bilong dispela graun i no bagarapim tingting bilong em long mi. Tasol yu, nogat. Wari bilong dispela graun i mekim yu lus tingting long mi. Na yu? Olsem Hermit? Tingim long wok tasol na i no laik spendim liklik taim long tingim God husat i bin wokim yu na givim laip long yu? Hamas taim yu wokim prea long wanpela de? Long Sande o long Sarere (Sabat) yu save go lotu?

10 P12 Wantok Jun 2-8, 2016 komentri KOMENTRI Long dispela wiken bai ol kantri long wol na PNG tu i makim Wol Envairomen De. Em i bikpela de bilong skelim pasin bilong yumi long lukautim bus, graun, wara na ol enimal na ol ples we yumi wan wan i sindaun long en. Yumi ol manmeri i mekim gutpela wok long lukautim ol dispela samting o nogat? I gutpela tu long skelim wanem kain ol bagarap yumi wan wan i save kamapim long envairomen bilong yumi. Ol lain i stap long ples, ol kampani i wok bisnis, ol lain i sindaun long ol taun na siti i mas skelim ol yet. Tude yumi wok long harim ol toktok bilong klaimet senis, solwara i bagarapim nambis na ol ailan, taim bilong ren na san i senis na planti ol arapela samting. Yumi luksave olsem ol dispela senis na bagarap i kamap bikos long pasim bilong yumi ol manmeri. Pasin bilong yumi long resis long kisim mani i wok long senisim pes bilong graun na dispela i kamapim ol hevi yumi wok long bungim nau. Ol liklik ailan kantri long Pasifik na planti ol ailan na nambis long PNG i wok long pilim bikpela hevi na sampela lain i lusim ples na muv i go sindaun long narapela hap. Ol bikpela kantri i wok long sutim tok i go kam long ol bagarap i kamap long ol smok nogut ol faktori na arapela samting i wok long pamim i go antap long skai. Ol i tok ol dispela smok nogut i wok Lukautim gut envairomen bilong yumi GO WILD FOR LIFE long mekim ples i hat na i kamapim ol hevi long wol. Tasol Posta bilong Puma Energy PNG ol i no wanbel long katim bek mak bilong ol smok nogut ol i save kamapim. Planti kros i stap namel long ol yet. Hia long PNG,i gat planti toktok i save kamap long pasin bilong katim daun ol diwai long bikbus na kukim bus oltaim long kliam ples. Sampela saveman i tok bikpela bagarap inap kamap long envairomen sapos yumi no senis dispela kain pasin. I tru olsem pes bilong bus i save senis long taim divelopmen i kamap. Ol pisin na wail abus bai ranawe i go long narapela hap, na ol diwai na wara i save bagarap na bai planti yia i lus bipo long ol i kamap gut gen. Long ol siti na taun long PNG i gat planti moa bagarap i stap ples klia. Long taim taun i gro na ol kampani i wokim moa haus, ol i brukim maunten na kliaim ol bus na stretim graun. Tasol planti taim graun i no strong moa bikos i no gat ol diwai na gras i stap long holimpasim graun olsem na long taim bilong ren,bai wara i brukim graun long sait bilong maunten na karim i go long ol baret. Ol baret insait long siti i no wok gut bikos ol kain samting olsem plastik botol na bek na ol arapela pipia i pasim rot bilong wara i ran. Long taim baret i pas bai no gat rot bilong wara i ran na dispela hevi i save givim taim long ol rot insait long siti. Long ol ples arere long nambis i gat hevi bilong ol plastik na arapela pipia bilong stua em solwara i save karim i go sua. Ol plastik bek na olpela umben i ken kilim ol kain samting olsem ol trausel, dolfin na arapela enimal bilong solwara. Tude ol ples long PNG i save yusim ol plastik bek na ol arapela samting ol i baim long stua olsem na bai i gat hevi i kamap yet. Wanpela rot bilong stopim ol bagarap long envairomen em long skulim ol pipel long lukautim ples. Stat long ol skul. Lainim ol pikinini long soim rispek na no ken tromoi pipia nabaut. Skulim ol long lukautim gut ol diwai, graun na ol wail enimal. Ating sapos yumi mekim olsem bai yumi lukim sampela gutpela senis i kamap long envairomen bilong yumi. Yumi ol manmeri i gat wok long lukautim ol bus, graun, wara na enimal i stap long ol. Long buk bilong Jenesis yumi lukim ples klia God yet i givim dispela wok long yumi. Em i kamapim graun na wara na i putim ol enimal na ol diwai na arapela samting long ol. Orait bihain em i kamapim man na i givim em wok bilong lukautim olgeta dispela samting bilong graun em yet i bin kamapim. Mobeta yumi luksave long dispela wok em i givim yumi na lukautim ol arapela samting husat i stap long graun wantaim yumi. Spesel de bilong ol pikinini long St Peter Chanel Erima Pater Lukas, Pater Alindo Dias na Pater Freddy bipo long misa i stat. LONG Sande 29 Me em i pestode bilong Bodi na Blut bilong Krais long kalenda bilong Katolik sios. Na samting olsem 70 pikinini bilong St Peter Chanel peris long Erima, NCD i bin kisim holi komunio long namba wan taim tru. Em i bin wanpela spesel de tu bikos, Pater Arlindo Dias SVD, Jeneral Kaunsil bilong Society of the Divine Word Missionaries (SVD) long Rom, i bin go pas long dispela misa na em i bin givim holi komunio long ol dispela lain pikinini. Pater Arlindo i bin kam lukluk raun long ol peris we ol lain SVD misineri i wok long Papua Niugini inap tripela wik olgeta. Em i bin statim raun bilong em long Madang, i go long Is Sepik, Westen Hailans, Isten Hailans na Simbu pastaim long em i kamap long NCD. Em i lusim PNG long Mande 31st Me na go bek long Rom. Dispela lukluk raun bilong jeneral kaunsil i go long ol misin bilong ol SVD long olgeta hap bilong wol i save kamap bihain long olgeta 6-plea yia. Pater Arindo i bin givim gutpela skul toktok long pasin bilong wokim bris namel long ol pipel long strongim gutpela sindaun na rausim pasin birua. Em i tok long taim em i raun insait long kantri, em i amamas tru long lukim olsem PNG i kisim gutpela blesing long graun, ol bus na kaikai na ol gutpela pipel. Bihain long misa em i bin bungim ol pipel na kaikai wantaim ol editorial@wantokniuspepa.com Editor Veronica Hatutasi

11 saplimen Jun 2-8, 2016 Wantok P13 Effective Communication is Key to Biodiversity Conservation Participants at the communicating conservation practices workshop. IMPROVED AND EFFECTIVE COMMUNICATION between stakeholders is key to achieving the government s National Biodiversity Strategic Action Plan targets. PNG joined the global community to recognize Biodiversity through a number of UN sanctioned conferences which resulted in the signing and ratification of the Convention on Biological Diversity (CBD). One of the commitment under CBD is for each country including PNG to develop and implement the National Biodiversity Strategic Action Plan (NBSAP). PNG fulfilled this commitment in 2007 with the launching of the PNG NBSAP. Unfortunately, implementation of the PNG NBSAP has fallen short of meeting its targets. Although the Conservation Environment Protection Authority (CEPA) is the lead Government agency for formulation and implementation of NBSAP, CEPA needs the collective efforts of all the stakeholders, other Government Agencies, Private Sector, Non-Government Organizations, Communities and Donors to successfully implement the NBSAP. Lack of communication between stakeholders was identified as a contributing factor to the failure to achieve the NBSAP targets. To help improve communication between stakeholders, a three-day workshop on communicating conservation practices in PNG was heldin March 2016 in Port Moresby. It brought participants from Government Agencies, Private Sectors, Donors, NGOs and local community representatives. Among other things, the workshop agreed to improve Communication between the stakeholders using a quarterly newsletter of which The Nature Conservancy, PNG Mama Graun Conservation Trust Fund and Sea Web will coordinate and publish. Sponsored by ExxonMobil PNG Ltd, this was the first of a series of workshops that will eventuate over the coming months. Proceedings from these workshops will form the content of the newsletters that will be widely circulated amongst key stakeholders and interested readers.

12 14 Wantok Jun 2-8, 2016 wol envaironment de Jun 2-8, 2016 Wantok P15

13 Em nau! Ol pikinini i ken painim rot i go long ples wantaim Wantok lain... Stat hia entatenmen Jun 2-8, 2016 Wantok P17 Stat hia STORI BILONG TUMBUNA PATI BILONG OL PISIN Ol wod lista: ARATAIM ANTAP BAINAT BELHAT DAIMAN Yu pinis! Em ples bilong yu PAINIM WOD PILAI DUTI FAIVKONA GAVMAN GUTNEM HANWAS KANDERE KISIM KUMUL LESBAGA LUKAUTIM MANGALIM MIKSIM NGONG ONARIM PARAMIM PINAT RAITHAN SAKSAK SUKRUIM TAMBARANMAN WASMAMA Wanpela maunten i stap nem bilong en Ambra. Long dispela maunten wanpela pisin i stap. Nem bilong dispela pisin em Ambra Mininga. Dispela pisin i laik wokim haus na em i go long bus na painim rop long wokim haus. Taim em i wokabaut yet long bus, bikpela ren i kamdaun na bagarapim pisin. Orait, nau bikpela pisin muruk i save kaikai prut bilong diwai, i kamap long liklik pisin. Muruk i ting, em i prut bilong wanpela diwai, na em i kaikaim liklik pisin na daunim em pinis. Orait, muruk i go nau. Tasol liklik pisin i no indai, em i stap laip yet long bel bilong muruk. Long moningtaim muruk i pekpek, na liklik pisin i kamap laip gen. Orait, liklik pisin i wok long tanim tanim i stap, na san i hatim em na gras bilong em i kamap stret gen. Orait, liklik pisin i painim rop na gras bilong em i go long haus bilong em. Taim liklik pisin i wokim bikpela haus pinis, em i singautim olgeta pisin na kapul. Liklik pisin i save wokim spia na banara na em i tok: Mi wokim haus pinis na mekim bikpela kaikai. Nau yupela olgeta bikpela pisin na kapul, yupela i kam long kaikai. Olgeta pisin o kumul na olgeta kapul na rat, olgeta i kam bung na kisim kunai i kam long bikpela haus bilong liklik pisin. Long apinun nau, liklik pisin i tok bikmaus i spik: Mi liklik pisin i no gat nem bilong mi. Tasol yupela ol bikpela ol bikpela kumul na muruk o ol arapela pisin na kapul, yupela i wantok bilong mi. Tasol yupela i no save long mi, long wanem, bikos papa i putim mi long kunai. Na olsem wanem yupela i no save long mi? Em i tok olsem na tilim kaikai. Ol pisin bilong kunai i kisim save pinis, tasol ol kumul bilong bus na ol kapul ol i no save long dispela tok bokis, na mining bilong em i no klia long ol. Ol i pilim tasol liklik pisin i bin wokim bikpela haus hia na em i givim dispela tok. Ol i pilim olsem na kisim kaikai, na kaikai i stap. Tasol liklik pisin i tingting yet na mekim dispela tok long kilim bikpela muruk. Orait, liklik pisin i liptimapim spia bilong em na kilim dispela bikpela muruk. Nau ol i kirap nogut na larim kaikai i stap na ranawe larim olgeta samting bilong ol, ol i karim i kam wantaim na ranawe. Olsem na nau olgeta kumul na muruk o kapul i no stap long kunai. Nogat! Long wanem, ol i pret nogut tru na i go pinis Ansa bilong Wod Pilai isu 2176

14 P18 Wantok Jun 2-8, 2016 abc Melanesia i sore long Vanuatu i no inap hostim 2024 Pasifik Ats Festival Sam Seke i raitim L arapela kantri long elanesia i laikim Vanuatu hostim 2024 Festival of asific Ats, tasol ol i no inap akim en. Dairekta bilong Kalsa Diisen long Solomon Ailan, ennis Marita i tok dispela m long wanem, Vanuatu m i no stap long Festival ov asifik Ats long Guam, na m i no putim wanpela bid. Vanuatu tasol i kantri long elanesian sab-rejon we i o bin hostim yet na Mista arita i tok, long dispela au, ol Melanesian kantri i aik long em i hostim festival. Em i tok Fiji tasol i kantri ong Melanesia i putim bid ong hostim 2024 Festival ov asifik Ats, na olgeta long elanesian sub-rijon we i aramapim tu Australia, i Sam Seke i raitim ASTAIM long ol i hostim 2016 FIFA Anda-20 omen's Wol Kap long Novemba, ol PNG nda-20 tim i lus 10-nil long Japan long Sande. Ol asples pipelbilong Taiwan i danis long Pasifik Ats Festival long Guam. wanbel long Fiji i hostim. Solomon Ailan i bin hostim Pasifik Ats Festival long 2012, Guam i hostim makim Micronesia na long dispela yia, bai Hawaii i makim ol Polinesia long hostim 2020 festival, na Fiji bai makim Melanesia gen long Sapos Vanuatu i laik hostim bai em i mas wet i go inap long taim bilong Melanesia gen long Long wankain taim, Mista Marita i tok nambawan samting we i gat bikpela intres tumas long en long Festival ov Pasifik Ats long Guam nau em ol performing ats olsem danis na singsing. Namel long ol em i ol penpaip musik na danis, na singsing bilong yangpela meri bilong Solomon Ailans, Rosie Delmah na ol arapela kain pefomens olsem. UPNG Forum i tok gavman na UPNG edministresen i brukim lo Sam Seke i raitim STUDEN Forum bilong UPNG i tok Haia Edukesen Minista na Yuniversiti Edministresen in rong aninit long lo long pinisim semesta na givim ol sumatin 48 aua long ol i lusim yuniversiti. UPNG Forum Siaman, Christopher Kipalan i tok aninit long lo, ol otoriti i mas givim 7- pela de tok save pastaim long ol i givim 48 aua eviiksen oda. Mista Kipalan i tok ol i rong pinis na hau Ol PNG U-20 meri i lus 10-0 egensim Japan long soka bai ol i rausim 5,000 sumatin i go aut long strit na i no givim tiket bilong ol long go long ples bilong ol - sapos ol i laik go. Em i tok ol sumatin tu i givim 48 aua long gavman na yuniversiti edministresen long givim tiket na travel alauwens bilong ol. Kipalan i tok ol sumatin i sanap strong long dimand bilong ol long Praim Minista O'Neill i lusim wok taim korapsen investigesen i gohet. Em i tok ol asosiesen bilong ol na tu, bilong ol dokta na sampela moa NGO i sapotim ol diman bilong ol sumatin. Ol Japan Anda-20 meri i skoaim 6 nil long hap taim na em i 10-nil long ful taim. NBC Spots ripota, Paul Taumik Junia i bin lukluk tu long dispela gem long Sir John Guise Stedium long Pot Mosbi long Sande na em i tok em i wanpela "wake-up call" long PNG. PNG bai pilaim USA gen long Mande long dispela tri-nesen seris. Ol 8 pela kantri long Oseania we i stap insait long 2016 OFC Nesens Kap bai i stat pilai tu long Pot Mosbi dispela wiken. Bogenvil bai holim referendum long 15 Jun 2019 Sam Seke i raitim OL pipel bilong Atonomas Rijon bilong Bogenvil bai holim referendum o vot long namba 15 Jun 2019, sapos ol bai lusim Papua Niugini o nogat. Miting bilong PNG nesenel gavman na ABG we Praim Minista Peter O'Neill na Presiden John Momis i go pas long en, i bin makim. Aninit long Bogenvil Pis Agrimen, ol i mas holim dispela referendum vot pastaim long namel long Presiden Momis i bin tokaut olsem ABG i nidim mani we ol i tok long en aninit long Pis Agrimen long karim aut dispela referendum. Wanpela man husat i bin wok long bihainim ol wok bilong referendum na ol awenes wok long en em i niusman bilong New Dawn FM, Tom Kathoa. Tom i tok taim ol i makim wanpela de, em i givim konfidens long ol pipel bilong Bogenvil olsem dispela referendum bai kamap trutru. Guam ats festival i go gut Ol densa bilong Solomon Ailans long Guam FOPA. Sam Seke i raitim OLGETA lain i stap nau long Pasifik Ats Festival long Hagatna long Guam i amamas tru long lukim ol perfomens we i gohet long festival. Dennis Marita em hetmanbilong Solomon Ailans seksen long Guam i tokolgeta samting i gohet gut tru nau bihain long sampela hevi i kamap taim ol i bin kamap pastaim long Guam. MIsta Marita i tok long tripela de bihain long Solomon Ailan grup i kamap long Guam, ol i bin bungim sampela hevi long sait bilong ranem festival, na moa yet long bilong program. Tasol Mista Marita i tok dispela em i nomol samting i save kamap long ranim ol kain iven olsem. Em i tok nau, olgeta patisipen long festival i amamas long ol program na ol arapela samting i sut long kalsa na at i kamap nau long festival. Sivil sosaiti i mas go het long helpim Wes Papua: Dokta Kabutaulaka Caroline Tiriman i raitim OLsivil sosaiti lain long Pasifik rijon i mas go het na toktok strong na sapotim ol wok egensim ol Humen Rait abius em Indonesia i save mekim long ol pipel bilong Wes Papua. Dispela em askim bilong Dokta Taracisius Tara Kabutaulaka, Asosiet Profesa r long Yunivesitibilong Hawaii Senta bilong Pasifik Ailan Stadis long Honolulu bihainim ol bikpela sapot planti pipel long wol i mekim long givim long ol pipel bilong West Papua long kisim fridom. Toktok bilong Dokta Kabutaulaka i kamap tripela wik bihain long miting bilongintanesenel Palamenterienbilong Wes Papua ol i bin holim long London. Planti ripot i save tok olsem moa long 500,000 pipel bilong Wes Papua i dai pinis long hanbilong ol polis na militeri,stat yet Caroline Tiriman i raitim PAPUA New Guinea Nesenel Kot i bin stopim Yunivesiti bilong PNG long rausim klostu 5000 sumatin long tupela kempas bilong en long Waigani na Taurama. Yunivesiti Kaunsil i bin tokim ol sumatin olsem bai ol i mas lusim yunivesiti long Trinde las wik, tasol Studen Representetiv Kaunsil i bin bringim dispela wari bilong ol i go long kot na Nesenel Kot i bin makim olsem ol sumatin i mas stap bek long yunivesiti inap long dispela wik Trinde. Ol sumatin long UPNG na ol narapela yunivesiti tu long kantri i wok long protes long taim Indonesia i bin kisim nating Wes Papua long 1960's. Indonesia i save tok olsem ol i bin kisim WestPapua aninit long wanpela vo bilong fro sois, tasol ol Wes Papua pipel i save tok dispela toktok i no tru long wanem, Indonesia i bin giaman na kisim vot tasol bilong1,000 pipel na i no olgeta. Stat long dispela taim i kam inap nau, ol Wes Papua pipel i wok long pait long lukautim ol yet, tasol nau dispela pait bilong ol i wok long kisim bikpela sapot long planti pipel long wol long wanem, stori bilong ol nau i wok long kamap long sosel midia. Dispela i mekim Indonesia i wari na em i tok Wes Papua emi hap bilong Indonesia na nogat wanpela samting bai senis. Nau Dokta Kabutaulaka i tok em i save olsem em i bikpela wok, tasol ol sivil sosaiti grup i mas go het na sapotim yet ol pipel bilong Wes Papua. Nesenel Kot i stopim UPNG long rausim ol studen egensim Praim Minista, Peter O'Neill, bihainim ol wari bilong korapsen na ol i laikim em long lusim wok bilong en. Long Mande moning, ol Presiden bilong ol Provinsal Studen Asosiesen i bin toktok long ol rot bilong bringim dispela isu i go long ol wan wan provins bilong ol. Martin Bomuna em i Presiden bilong Nu Ailan Studen Asosiesen i tok ol sumatin i amamas long dispela kot disisen. Ol UPNG sumatin long kot haus long harim i wet disisen.

15 Kumul redi long wokbung wantaim Oil Search na Total SA KUMUL Petrolium Holdings Limited (KPHL) i amamas long wokbung wantaim Oil Search na Total SA long kirapim nupela Papua LNG Projek. Menesing Dairekta bilong KPHL, Wapu Sonk, i tok KPHL i redi tasol long wokbung wantaim tupela kampani long kirapim dispela namba tu LNG Projek bilong kantri. Mitsa Sonk i mekim dispela toktok long namba wan anual jeneral miting (AGM) bilong KPHL long Pot Mosbi las wik. Dispela AGM miting i bin lukim KPHL i autim ol oditet fainensal stetmen bilong em, na tu i lukim ol bod memba na senia menesmen tim i autim gutpela toktok long gro bilong KPHL. Mista Sonk i tok tripela yia tasol i go taim gavman i kirapim Kumul Petrolium na nau opresen bilong dispela kampani i ran gut tru stret. Oil Search em i wanpela patna bilong mipela long PNG LNG Projek, we mipela i namba tri meja seaholda na ol i namba tu meja seaholda. Dispela plen bilong Oil Search long baim InterOil em i gutpela plen. Mipela i amamas long lukim dispela. Wapu Sonk Gavman i makim KPHL long patna wantaim Total SA na Oil Searach. Miepal i amamas olsem OiL Search i laik baim InterOil. Dispela bai helpim mipela long hariapim Papua LNG Projek, Mista Sonk i tok. Propeti sekyuriti ken kirapim liklik bisnis BENK Saut Pasifik (BSP) Sif Eksekyutiv Opisa, Robin Fleming, i glasim olsem namba bilong liklik bisnis bai gro. Mista Fleming i autim dispela toktok bihain long gavman i kamapim wanpela nupela lo ol i kolim Pesenel Propeti Sekyuriti Ekt. Dispela nupela lo bai lukim ol manmeri bai rejistaim ol pesenel propeti o ol samting bilong ol yet long websait na ol i ken yusim dispela olsem sekyuriti long kisim mani long statim ol liklik bisnis. Tresera Patrick Pruaitch i lonsim dispela nupela lo long Januari dispela yia. BSP i harim dispela long May 9 na mipela i luksave olsem dispela rejistri em i wok gut. Dispela i mekim mipela i luksave long ol sampela wok mipela i laik mekim stretim gen ol sekyuriti samting bilong ol manmeri husat i laik kisim dinau mani long benk, Mista Fleming i tok. Wantaim dispela nupela rejistri, rejistresin em i ken kamap hariap tru long websait yet. Olgeta samting em i stap Robin Fleming long onlain na intanet. Rejistresin bilong ol pesenel samting we wanpela man o meri i laik yusim olsem sekyuriti i ken kamap hariap tru, Mista Fleming i tok. Asian Divelopmen Benk (ADB) i tok dispela rejistri em i wanpela gutpela samting long kantri na em i ken helpim planti manmeri na planti ol liklik bisnis long askim dinau mani long arapela ol bikpela benk long PNG na ausait long kantri. Hayden Everett, husat i senia kantri speselis bilong ADB, i tok dispela nupela sistem bilong rejistaim ol pesenel propeti bai helpim planti manmeri long PNG na Pasifik long gat sans long kisim dinau mani na statim liklik bisnis. bisnis Jun 2-8, 2016 Wantok P21 Oil Search laik stretim toktok wantaim ICCC INDIPENDEN Konsiuma na Kompetisen Komisin (ICCC) i laikim Oil Search na InterOil long luksave long lo bilong kamapim kompetisen insait long kantri. Komisina na Sif Eksekyutiv Opisa (CEO) bilong Paulius Wain i tok dispela tekova bilong InterOil we Oil Search i tingting long kamapim i no bihainim ol lo bilong kamapim kompetisen long kantri. Oil Search i laik baim 100 pesen sea bilong InterOil long K7 bilien. Tasol dispela bisnis dil bai lukim Oil Search i abrusim lo bilong kamapim kompetisen. ICCC i laik tok save long tupela gutpela kampani bilong PNG, InterOil na Oil Search, olsem dispela tekova bilong InterOil bai no inap kamapim kompetisen long petrolium sekta long PNG. ICCC i laik tok save long Oil Search long lukluk gut long ol lo bilong kamapim kompetisen. ICCC ekt i laikim planti kompetisen i mas kamap long olgeta sekta bilong ikonomi bilong kantri, Mista Ain i tok. Oil Search i tok ol i laik stretim toktok wantaim ICCC na larim dispela bikpela bisnis trenseksen i bihainim lo bilong kantri na i kamap gut. Wanpela mausman bilong Oil Search i tok ol i laik toktok gut wantaim ICCC na stretim ol arapela samting long larim dispela trenseksen i kamap gut. Mipela i lukim dispela pinis. Oil Search i plen long toktok wantaim ol ICCC, em i tok. KPHL i sainim tras did KUMUL Petrolium Holdings Limited (KPHL) i sainim pinis wanpela agrimen ol i kolim Tras Did. KPHL i sainim dispela agrimen wantaim gavman long larim KPHL i kamap olsem wanpela kampani bilong em yet. Aninit long lo bilong kamapim KPHL, Praim Minista bilong PNG bai kamap olsem Trasti Seaholda bilong kampani. Em bai makim ol pipel bilong PNG na kamap trasti seaholda. Ol seaholda bilong KPHL em i manmeri bilong dispela kantri. Deputi Siaman bilong KPHL, Larry Andagali, i tok bihain long dispela Tras Did i sain, KPHL bai kamap olsem wanpela Nesenel Oil Kampani (NOC) bilong PNG. Taim mipela i pinisim dispela Tras Did, KPHL bai kamap wanpela kampani bilong em yet. Em bai kamap olsem wanpela NOC bilong PNG, Mista Andagali i tok. Menesing Dairekta bilong KPHL, Wapu Sonk, i tok dispela agrimen bai larim KPHL i operet long em yet, wankain olsem ol arapela kampani i operet. Mipela i bilip strong olsem Larry Andagali bihain taim bilong KPHL em i stap gut tru. PNG LNG Projek i kamap gut na mipela i gat pesen seaholding. Namba tri tren bilong LNG tu bai kamap na dispela bai strongim kampani. i gat gutpela samting i kamap na mipela i amamas long ranim dispela kampani olsem wanpela NOC bilong yumi, Mista Sonk i tok. Liklik bisnis i ken rausim tarangu pasin PRAIM Minista Peter O Neill i tok ol gavman long Afrika-Keribien na Pasifik (ACP) kantri i ken rausim poveti o tarangu pasin sapos ol i putim moa mani i go insait long kirapim ol liklik bisnis long wan wan kantri bilong ol. Mista O Neill i tok pasin bilong kirapim ol liklik bisnis o SME em i wanpela rot we gavman long PNG i lukim olsem em i ken daunim level bilong poveti na kirapim ikonomi na kantri wantaim. Mista O Neill, husat i bin kamap siaman bilong namba 8 bung bilong ol lida bilong ACP kantri, i bin mekim dispela toktok long Tunde dispela wik taim em i toktok long dispela bikpela bung. Dispela bung i bin kamap long Pot Mosbi na i bin lukim ol hed ov stet, praim minista, deputi praim minista, foren minista na ambesada bilong 79 kantri i kam bung wantaim arapela ol bikpela manmeri bilong arapela kantri na intanesenel ogenisesen. Mista O Neill i bin kamap presiden na siaman bilong dispela namba 8 samit long Pot Mosbi. SME em i wanpela samting we gavman bilong PNG i wok long kirapim long helpim ol manmeri i gat gutpela sindaun long ples, Praim Minista Peter O Neill Mista O Neill i tokim ol lida. Em i askim sapos ol arapela kantri insait long ACP tu i ken helpim ol manmeri bilong ol long kirapim ol liklik bisnis na statim SME. Mi laik askim ol arapela kantri tu long strongim pasin bilong kirapim liklik bisnis. SME o liklik bisnis i ken helpim ol manmeri long daunim poveti na stretim sindaun bilng ol, Mista O Neill i tok.

16 P22 Wantok Jun 2-8, 2016 ruralindastri 450,000 PNG bisnis bai kamap insait long 15 yia Minista bilong Tred, Komes na Indastri, Richard Maru i bin stap long Gumine distrik bihainim singaut bilong Memba bilong Gumine, Nick Kuman. K26 milien Madang taun maket i redi long opim Ol mama lainim kaikai arere long rot long Rotary Pak klostu long Madang Risot bikos nupela taun maket i no op yet. Poto: James G. Kila James G. Kila i raitim WOK i pinis nau long bikpela Madang taun maket Projek em gavman bilong Japan i givim mani mak olsem K26 milien long wokim, tasol em i no op yet na ol maket manmeri i kisim taim tru. Ol pipel i bungim hevi nau bikos long tok pait i stap namel long Madang provinsal gavman na Madang taun eben lokal level gavman (MULLG) long husat bai go pas long menesim ol lukautim ran bilong dispela nupela taun maket. Pastaim rijinol memba bilong Madang na bikpela turis bisnis promota, Sir Peter Barter las wik i autim belhevi bilong em bikos ol rurel pipel husat i go long maket long Madang taun i wok long painim hat tru long go toilet, kisim wara long wasim ol kumu na kaikai na tu ol ausait maket i no gat gutpela helt standet. Sir Peter Barter i tok dispela nupela Madang taun maket em JICA i sapotim wantaim Nesenel Fiseris Atoriti (NFA), na ol lain long JICA na NFA menesing dairekta, John Kasu i no amamas long kain pasin ol lain long Madang i mekim we i lukim kain bikpela projek i no op long sevim ol pipel. Em i tok kain pasin Madang provinsal gavman na MULLG i mekim long kros pait i go kam long husat bai bosim na lukautim maket i no gutpela tru long tingting bilong JICA na gavman bilong Japan. Long las yia taim wok i bin stat long wokim nupela maket, ol woklain i tok maket bai pinis long taim stret na bai op long mun Mas Tasol em i abursim taim pinis. Sir Peter i tokaut olsem Nupela Madang taun maket wok em pinis tasol em no op yet. Praim Minista, Peter O Neill i bin tok orait long go opim nupela maket, tasol dispela toktok kros pait namel long ol lain long Madang i pasim rot bilong em. Ol komyuniti lida long Madang long sait long Astrolabe Be tu i no amamas bikos ol mama long eria bilong ol em planti i save bringim fres gaden kaikai na kumu long so salim na sevim ol pipel long Madang taun. Olsem na taim bikpela taun maket i no op, em i givim hatpela taim tru long ol bikos ol lusim ples longwe long go maket long taun na nidim wara na tu long go kisim win long toilet na ol samting olsem. Wanpela komyuniti lida bilong ples Lalok long Astrolabe Be LLG i tok pasin Madang provinsal gavman na MULLG i wokim nau em bikpela sem pasin tru. Minista bilong Tred na Komes na Indastri, Richard Maru i tok olsem insait long 15 yia taim, Papua Niugini bai gat 450,000 bisnis bilong em yet. Mista Maru i bin mekim dispela toktok long taim bilong autim Gumine distrik K2.6 milien mekpas bilong groim ikonomi bilong distrik, long singaut bilong Memba bilong Gumine na Edukesen Minista, Nick Kuman long las mun. Bikpela tingting bilong dispela mekpas bilong groim ikonomi, em long strongim bisnis long distrik we bihain bai kamapim wanpela fomol Smol Bisnis Enteprais (SME) sekta. Wanpela kain projek olsem we ol i painimaut pinis olsem ol fam bilong planim na salim ol raun anian long distrik. Mista Maru i tok PNG i gat wait pepa pinis long bihainim, na O Neill Gavman i bin kisim tupela yia long kamapim SME Polisi wantaim wanpela bikpela risets long olgeta SME insait long kantri. Em i tok, gavman nau i wok long helpim ol SME bikos long 40 yia bihain long indipendens, ol Papua Niugini pipel yet i papa long 10 pesen bisnis tasol long kantri, na bikpela namba bilong ol pipel i stap yet long olsem ol tarangu i no gat mani, maski PNG i gat ol risos bilong mekim mani, 80 pesen bilong ol pipel i no gat benk akaun, na i no gat planti sans long wok mani. Em i tok gavman i no inap long givim yumi olgeta samting yumi mas gat long stap laip. Em i givim namba wan tingting long helpim edukesen na helt nating. Strongim ol liklik bisnis em i we bilong ol pipel long painim ol samting ol i nidim long laip. Long dispela as yumi mas kamapim kes mani insait long ol komyuniti bilong yumi na long ol ples. Ol papa na mama i mas gat wei bilong painim ol samting ol pikinini i nidim. Minista i tok. Em i givim salens long moa long 2000 pipel bilong Gumine long statim ol liklik bisnis wantaim bikpela driman long kamap o bisnis man na meri long bihain. Yumi mas bihainim Rita Kare bilong Goroka long Isten Hailans. Em i save kukim ol kaikai na salim long maket arere long rot tasol i go na nau em i gat bikpela restoren wantaim helpim bilong ol fainensel lon o dinau long benk, Minista Maru i tok. Mekpas bilong groim ikonomi bilong Gumine GUMINE Distrik Divelopmen Atoriti i givim tok orait long givim aut K2.6 milien ikonomik divelopmen mekpas bilong kirapim tingting bilong ol pipel bilong Gumine distrik long wokim bisnis. Minista bilong Tred, Komes na Indastri, Richard Maru i bin lonsim dispela mekpas bilong kirapim tingting bilong bisnis, long distrik we Minista bilong Tred, Komes na Indastri, Richard Maru i bin tok aut long en long Gumine distrik, Simbu provins long las mun. Dispela mani bai stap insait long Mi Benk, we i wanpela hap bilong Nesenel Divelopmen Benk, we ol pipel olsem ol mama inap long opim akaun na kisim ol liklik dinau mani long statim ol liklik bisnis long distrik. Maikro ikonomik mekpas em i bilong kirapim tingting bilong ol pipel long strongim Smol o Liklik na Namel Sais Entaprais (SME) bisnis long distrik. Minista Maru i bin tokaut long dispela ikonomik mekpas aninit long bikpela mama bilong ren we samting olsem 2,000 pipel i bung wantaim 44 wod kaunsila na tripela lokal level gavman presiden long Boromil ples. Mista Maru i tok em i tingting bilong gavman bilong Peter O Neill long strongim ol rurel komyuniti long kamapim strong ikonomi wantaim ol liklik na namel sais bisnis long ples. Mipela bai sapotim ol infomol sekta, ol pipel long Minista Maru i givim Mekpas sek i go long Gumine DDA. rurel ples long go insait long fomol sekta olsem ranim ol bisnis bilong ol yet. Yu mas save long we bilong sevim mani na holim sevings akaun, kisim ol dinau long benk, kamapim ol bisnis plen na wokim bisnis long wanem hap yu stap, Minista Maru i tok. Bihain long toktok bilong em, Minista Maru i givim 45 pasbuk bilong MiBenk i go long 45 wod kaunsila na em i toktok moa long ol i mas save long kisim dinau long wokim ol maikro ikonomik wok bilong ol i go bikpela na ol i mas bekim. Em i tokim ol pipel long ol i no ken lukim dispela K2.6 milien olsem mani bilong politik we ol i ken kisim long dinau na givim nating, nating. Em i tok, taim em i bin stap olsem menesing dairekta bilong Nesenel Divelopmen Benk em i save lukim ol kain samting we ol politisen i save kamapim tasol em i save pundaun bikos ol pipel i no save long we bilong baim bek dinau. Sapos yu no bekim dinau, yu bai kisim moa dinau long groim bisnis biong yu. Yu no ken larim ol politik i pasim rot bilong yu wokim bisnis. Bihainim lo bilong Mi Benk na baim bek ol dinau bilong yu long kisim moa bikpela dinau long mekim bisnis i go bikpela. Em i wanpela bik-pela salens long ol bisnis divelopmen opisa long ol distrik long go aut na givim skul long ol pipel long we bilong baim bek ol dinau long bek na long mekim bisnis i go bikpela long distrik, em i tok. Memba bilong Gumine na Edukesen Minista, Nick Kuman i bin go pas long dispela bung, na Memba bilong Karamui-Nomane Mogerima Wii na Simbu Gavama Noah Kool wantaim ol narapela deliget bilong provins na distrik sapot sekta i bin stap tu.

17 nrlnaspotnius Jun 2-8, 2016 Wantok P23 Maroons i win long asples bilong ol Blues NAMBA wan Stet ov Orijin resis bilong 2016 namel long Blues na Maroons we Maroons iwin, 6-4, long Olimpik Stediam long Sydney. Ol Maroons sapota long PNG i amamas, tasol i gat tupela moa resis i stap long makim wanem tim bai kamap wina. Kwinslan i kisim tupela poin pas taim i gat wanpela asua i bin kamap na ol i givim penelti egensim ol Nu Saut Wels. Ol Blues i kisim strong long asples bilong ol na i bin bekim tupela poin wantaim wanpela trai we pilaia bilong ol, Boyd Cordner, i bin putim long 25 minit bilong resis. Blues i bringim skoa bilong ol i kam antap, 4-2, bikos kik bilong ol i no go insait. Klostu long pinis bilong namba wan hap bilong resis, pilaia bilong ol Maroons, Dane Gagai, i putim wanpela trai long sait lain. Kik bilong ol i no go insait, tasol ol i stap pas gen wantaim tupela poin, 6-4. Banis bilong tupela tim wantaim i strong long namba tu hap bilong resis na ol Maroons i win wantaim tupela poin. Gem namba tu bilong Stet ov Orijin bai kamap long asples bilong ol Maroons long Brisbane long tripela wik i kam, Jun 22, long Lang Park. Ol i ken skruim Olimpik resis bikos long Zika Vairus Madrid i winim Sempions Lig fainel Ples we Rio Olimpik bai kamap. WANPELA open pas we 150 intenesenel dokta, saintis na risetsa i bin sainim i tok olsem Olimpik Gems ba i kamap long Rio de Janeiro em ol bai skruim bikos long wanpela sik ol i kolim 'Zika Vairus' long hap bilong gem bai kamap. Leta i tok egensim olsem namba tu siti long Brazil we Zika i bin kamap em i no gutpela hap bilong ranim gem. Dispela pas em ol save man bilong sains long Yunaitet Stet, Briten, Australia, Canada, Norway, Philipines, Japan, Brazil, Saut Afrika na planti moa kantri i bin sainim, i tok olsem Zika Vairus i save bagarapim helt bilong ol man we sains i no bin luksave bipo, na dispela em i bikpela wari tru long helt bilong ol pipel insait long olgeta hap bilong wol. Long taim bilong gem, moa long 500, 000 manmeri long olgeta hap long kantri bai kam na ol dispela pipel bai bungim taim nogut em i no gutpela pasin, pas i tok. Em i no gutpela we dispela sik i ken Ol stori na poto i kam long ABC kamap long ol ples we ol i no gat dispela sik yet. Zika i ken bagarapim ol bebi i bon long en. Ol bebi i ken bon wantaim liklik het na kru. Klostu long 1, 300 bebi i bon long Brazil wantaim dispela sik taim Zika i go bikpela long las yia. Wol Helt Ogenasisesen (WHO) na top US pablik helt opisal i toktok long ol lan husat bai go long Brazil long lukautim ol yet gut egensim ol moskito. Ol mama i gat bel i no ken go long ol hap we Zika i stap long en olsem Rio de Janeiro. Olimpik na Paralimpik ol i makim long kamap long Ogas 5 inap Septemba 18 bai kamap long winta taim bilong Brazil taim namba bilong strongpela moskito bai go daun, WHO i tok. Open pas we ol dokta na risetsa long ol top yunivesiti long wol i sainim i soim wari bilong ol olsem ol opisal i no lukautim ol pablik egensim birua we Zika i gat. Real Madrid i amamas wantaim Sempions Lig tropi. REAL Madrid i daunim Atletico Madrid, 5-3, na i winim Sempions Lig fainel long Europa Lig. Dispela em i namba 11 Sempion Lig taitel bilong Real Madrid, bihain long wanpela strongpela resis i kamap long Sande moning we tupela tim wantaim i lukluk long winim dispela gem. Dispela em i namba tri lus bilong Atletico long European Kap fainel we Real Madrid i daunim em long 2014 fainel resis. Olgeta boi bilong mipela i bin pilai gut olsem mipela i bin laikim long en. Mipela i strongim mipela yet inap long pinis bilong resis na nau mipela i apim tropi, fowad bilong real Madrid, Gareth Bale, i tok. Ol penelti egensim Atletico em i sans bilong mipela na mipela i kisim skoa long olgeta penelti bikos tim bilong mipela em i ekspiriens long kisim skoa long ol penelti, Cristiano Ronaldo i tok. Dispela em i pinis bilong sisen we ol pipel i no fit long daunim mipela. Nau mipela i ken malolo nau.

18 P24 Wantok Jun 2-8, 2016 ramunico Kostal Mama Grup long Ramu Projek soim gutpela piksa OL MAMA Grup insait long Kostal Paiplain eria bilong Ramu NiCo Projek i soim gutpela piksa long sait long wokbung, gutpela menesmen na lukim PMV bisnis ol i ranim i gro gut na kamapim winmani. Dispela PMV bisnis i kamap aninit long Wimen in Maining (WIM) smol grent skim em Mineral Resource Autoriti (MRA) i givim mani helpim wantaim sapot blong Ramu NiCo long helpim na strongim ol mama grup insait long Ramu projek area. Ramu NiCo Egrikalsa Supavaisa Allan Wawah tok olsem Kostal pipeline mama grup i wok gut stret na lukautim PMV kar bilong ol na wokim gut mani na wok long helpim ol manmeri insait long Kostal Paiplain eria. Mista Wawah tok wanpela bilong ol sapot ol givim long komyuniti long profit bilong PMV bisnis em K500 helpim i go long ol mama grup long Erima Etpos divelopmen. Ol lukim nid bilong kisim gutpela helt sevis na givim K500 long wokim kamap etpost long Erima long Marika sab-zon, Ol givim tu masin bilong samap i go long Alemo sios insait long Marika sub-zone, na halpim long trening bilong piggery prodaksen na fainensal menesmen long Soroi aria wantaim helpim bilong Ramu NiCo Agrikalsa tim, Mista Wawah tok. Em tok planti samting ol wokim kam tru long mani ol kisim long PMV bisinis bilong ol wanpela moa em ol helpim long karimaut kakaruk prodaksen trening na opim ol benk seving akaun bilong 36 meri ol stap long trening long Erima ples. Mista Wawah tok planti long ol gutpela wok Kostal mama grup wokim long helpim na sapotim ol meri insait long eria bilong ol tru long PMV bisnis bilong ol. Nau yet ol i gat mak mani olsem K53, 200 insait long akaun bilong ol long People s Micro Bank sevings i kam long mani ol kisim long PMV bisnis bilong ol, Antap long dispela las miting bilong ol long mun Me ol pasim tok long yusim K6, 000 long sevings bilong ol long sapotim ol mama wok insait long komyuniti. Mista Wawah tok dispela K6, 000 em ol wok long yusim long sapotim helt, edukesen, yut, ol meri, bisnis, na ol arapla wok insait long komyuniti long strongim na mekim Tripela trak we MRA i givim long Ramu NiCo mama grup. ol mama sanap strong long wok bisnis. Em tok ol i wok nau long statim piggery, kakaruk na samap bisnis long strongim na sapotim PMV bisnis bilong ol. Mista Wawah tok kampani na MRA mas tok amamas long Kostal Paiplain Mama grup na sapotim ol moa yet long wokim bisnis bilong ol gro go bikpela. Em i tok Ramu NiCo kampani Komunit Afeas - Egrikalsa tim bai sanap strong long strongim na sapotim wok bilong ol mama grup insait long Kostal Paiplain inap ol winim ol plen na gol bilong ol. Mista Wawah tok tenku tu long ol papa na yangpela man long Kostal Paiplain eria long sapotim na strongim wok bilong ol mama grup i kam inap nau. Ol ekseketiv bilong ol mama grup i kisim ki bilong PMV trak namba wan taim tru long MRA. Jeneral menesa bilong Wass Matau, Danny Gabong i salensim ol mama grup long wok bisnis. 135 KM Slurry Pipeline BSK Refinery KBK Mining

19 spotnius Jun 2-8, 2016 Wantok P25 Lerkin i bin go long Canberra Kaputin, Monagi na Richard i setim nupela nesenel rekot TOP junia man etlit bilong Papua Niugini, Ephraim Lerkin, i bin go long Canberrra, Australia long resis long kwalifai pefomens bilong IAAF Wol Junia Sempionsip bai kamap long Poland long Julai 19 inap 24. Lerkin em i gret 12 sumatin long Utu Sekenderi skul long Nu Ailan Provins i bin mekim gut long 400 mita hedel resis inap taim em i stat resis aninit long Etletik PNG long 2014 Nesenel Sempionsip long Kokopo. Lerkin i winim SP Sport Awod long dispela yia aninit long Nesenel Pefomens Awodlong Simberi Ailan taim em i skul long utu Sekenderi. Bikos long em i gat skul wok i stap na tu, ol i kisim planti taim liklik long stretim ol pepa bilong em long go long narapela kantri i mekim na ol i no givim sans long go resis long ol narapela kantri we em i bin winim awod long las yia. Na em i no go insait long seleksen bilong Pasifik Gems tu, Presiden bilong Etletik PNG, Tony Green, i tok. Long 2015 Nesenel Sempionsip, Lerkin i pinism namba tu long 400 mita hedel resis. Long sait bilong mipela, 400 mita hedel em i stronpela resis na mipela i kamap wantaim sampela gutpela rekot long ol gem, tasol mipela i givim sans long Ephraim long givim olgeta sans bilong em long dispela yia, Gren i tok. Lerkin i trening long olgeta las krismas holide bilong resis long dispela sisen na em i klokim gutpela taim, seken long Adelaide long Febueri long Saut Australia Sempionsip we Nesenel Geming Kontrol Bod i putim mani long dispela program. Nau, Etletik Australia i salim pas i kam long em wantaim Nazmie Lee long joinim ol long Osenia Rilei tim long Townsville long dispela wiken we ol Australia i traim long kwalifai ol man 4*100 mita rilei tim long go long Olimpik Gems. Long kala bilong Australia long kamap luksave, ol i ken ran egensim ol intanesenel tim na wanpela tim husat i go insait long Pasifik Ailan etlit bai bungim dispela mak. Na long dispela, wantaim Etletik Australia i putim mani long go long Townsville em i bikpela sans bilong mipela long kisim Ephraim i go long wantaim long Canberra bikos i gat bikpela 400 mita hedel resis bai kamap long Sarere, Green i tok. Australia Olimpik i lukluk long Leigh Benneth long ran. Na tu, ol i lukluk long Gatkuath Chol, husat i save stap aninit long Sudanese etlit long Brisbane. Mowen Boino bai resis long dispela bung. Dispela bai gutpela resis bilong Lerkin na em bai resis gen long Townsville long wik i kam, bipo long go long Lae long resis long PNG Nesenel Sempionsip. Nazmie Lee Marai i kamap wantaim sampela gutpela kala long ol lokel resis insait long Pot Mosbi long dispela yia, we em i klokim namba wan taim em 21.8 seken long 200 mita resis. Em bai i gat sans long resis wantaim Pasifik Sprint king, Banuve Tabacaucoro long Townsville. Pasifik Sprint king long Fiji i save klokim ol taim we klostu long Marai i klokim. Banuve i bin klokim seken long 100 mita resis na long 200 mita resis tasol dispela em i klostu long taim bilong Marai. Rellie Kaputin i soim prais em i bin winim long olgeta resis long Florida, Amerika. OLGETA tripela etlit bilong PNG, Rellie Kaputin, Adrine Monagi, na Peniel Richard, i bin resis long ol wan wan resis bilong ol i kamapim nupela PNG Nesnel Rekot long NCAA Divisen Tu Nesenel Sempionsip long Bradenton Florida long las wiken. Kaputin i putim namba tu rekot long tripol jamp wantaim mita we em i bun abrusim pastaim rekot bilong em yet, mita. Bipo long em i setim rekot long tripol jamp, Kaputin i setim nupela rekot long long jamp wantaim 6.10 mita. Monagi i brukim 25 krismas nesenel rekot long heptahlon. Na long las de bilong resis, Richard i setim nupela mak long mita we em i bin skruim wantaim 5 sentimita. Mong Tavol i setim wankain rekot olsem Richard i setim long tripol jamp. Tim poro bilong Richard, Theo Piniau, i setim namba wan lep long 4*400 mita long rilei fainel na putim tim bilong em long strongpela posisen bihain long namba wan wina. West Texas A&M tim bilong em i pinisim namba tri wantaim 3 minit na 7.56 seken. Namba wan pefomens bilong Kaputin aninit long tripela jamp i winim 14 poin bilong 36 poin na i pinisim namba foa ples long olgeta resis na em i namba wan poin we tim bilong em i winim. Monagi i kamapim nupela Heptathlon Rekot Ol 24 tim bai resis long 2016 Midia Pul MIDIA Pul snuka resis i kamap wantaim 24 tim bilong 2016 sisen we ol bai stat resis long Lamana Hotel long Jun 4. Siaman bilong resis, Tony Sipa, i tok, ol i givim taim long ol 24 tim husat i bin resis long 2015, tasol planti tim i laik resis na namba bilong tim em ol bai skrim i go antap long 28. Nau mipela i gat 7-pela tim i weit i stap na mi ting olsem mipela bai skruim ol tim i go antap long 28, taim mipela bai toktok wantaim Lamana Hotel long skruim wanpela moa pul tempel antap long 6-pela i stap pinis, Sipa i tok. I luk olsem, mipela bai givim sans pas long ol 24 tim husat i bin resis long las yia bikos ol i soim amamas hariap tru taim mipela i bin statim resis. Sipa i givim tok lukaut olsem ol ekseketiv bai lukluk gut long ol tim insait long namba wan na namba tu wik bilong resis na sapos ol tim i no rejista o baim yunifom bilong ol kwiktaim em ol bai rausim na kisim ol nupela tim husat i stap long risev. Ol kepten bilong wan wan tim i bung namel long dispela wik we ol i skulim ol tim long opisal posisen bilong Midia Pul Kompotisen (MPC) ekseketiv komiti bilong 2016 sisen. Mipela i gat longpela sisen i stap yet na mipela i laikim olgeta tim bilong yumi i mas pilai gut inap long pinis bilong resis, Sipa i tok. Ol 24 tim bai resis long MPC sisen 2016 em Auditor General, City Hall, Cool Grafix, Crime Stoppers, Pebbles, DJAG, Edukesen Midia, Freelancers, Vemps Midia, Telinet, Spin Doctors, Poi Nangu, Pasific MMI, Patrons, Parliament, Papuan Black, Halmar- Post Courier, Kelone, Lakatoi, Lamana, Nictosh, Miusmakers, Next of Kin na north East Mirror. Ol 7-pela tim istap risev em CRE, NIIB, Bemobile, Vitis, National Teachers Insurance, Six7five, na NBC. Sipa i tok i nogat inap tempel long olgeta tim bai resis taim sisen i stat, tasol ol bai traim na putim spes bilong olgeta tim long pilai. Sipa i tok tenkyu long olgeta tim long ol i soim amamas bilong ol long resis na em i laikim ol long resis gut long sisen Adrine Monagi, i sanap long hankais wantaim tim poro bilong em, i kisim prais long brukim 25 krismas nesenel rekot long heptahlon. ADRINE Monagi i kamapim nupela Nesenel Rekot long las wiken aninit long heptathlon resis bilong ol meri. Monagi em i bipo sumatin bilong Lae Koronesen Kolis i bin resis long NCAA Divisen 2 Nesenel Sempionsip long Bradenton, Florida na skoaim 5, 192 poin long pasim ai bilong bipo rekot, 5, 037 poin we Iammo Launa i bin putim na winim gol medal long 1989 Saut Pasifik Mini Gems long Nuku'alofa. Adrine i no pilim amamas liklik wantaim sotput rekot wantaim 9.54 mita long namba wan de bilong resis taim em i tromoi mak long 10 mita long olgeta sisen, Presiden bilong Etletik PNG, Tony Green, i tok. Tasol, tripela resis bilong em long 100 mita hedel i bin klokim seken, long hai jamp em i bin winim 1.64 mita na long 200 mita resis em i bin klokim seken. Dispela em i strongpela mak na em i bin pinisim de namba wan wantaim 40 poin moa long ol bipo namba wan rekot em i bin putim long en. Long namba tu de, Monagi i rekotim 5.66 mita long long jamp na tu, em i bin winim mita long tromoi javelin bipo long pinisim namba wan rekot bilong em yet long 800 mita resis we em i bin klokim 2 minit na seken. Green i tok Monagi i gat bikpela taim long mekim gut long ol etletik resisa.

20 P26 Wantok Jun 2-8, 2016 spotsnius Philemon Tame i raitim ESIS namel long Solomon Ailan SI) na Fiji aninit long 2016 OFC esens Kap i bin kamap long unde nait em Fiji i daunim ol SI antaim wan poin, 1-0. Tupela tim wantaim i strongim anis bilong tupela long namba an hap inap klostu long pinis biong resis. Tasol, taim 5-pela minit i stap yet ong bungim pinis bilong resis, wanela pilaia bilong tim SI i kikim lek biong birua pilaia bilong em klostu ong golpos bilong ol SI. Referi i givim enelti egensim ol SI na Fiji i kisim anpela poin long dispela penelti. Meri tim bilong PNG anda-20 i isim ol spot bilum we Royal Papua iugini Konstabuleri (RPNGC) meri givim long ol. Ol RPNGC meri i amap olsem Sekyuriti Tim Liaison Fiji i daunim SI PNG i no winlong Tripela-Nesens anda-20 resis bilong ol meri Opisa (STLO) bilong anda-20 resis bilong ol meri long Tripela -Nesen tonamen. Tripela meri opisa i kamap sekyuriti bilong ol wan wan tim, Japan, PNG na USA. Sif Inspekta bilong RPNG na senia sekyuriti liaison bilong anda-20 Tripela- Nesen resis bilong ol meri, Sylvia Reu, i tok, meri opisa i givim 26 puma spot bilum i go long tim PNG long las wik Sarere long Bisini Oval bihain long trening bilong ol meri. Mipela i givim ol puma spot bilum long ol meri PNG long soim sapot bilong mipela long PNG PNG anda-20 meri tim i mas lusim wol kap resis PRESIDEN bilong Nesenel Kapitel Soka Asosiesen, Peter Lewete, i tok Papua Niugini anda-20 meri tim i mas lus tingting long pilai long ol wol kap resis. Lewete, husat i bin namba tu presiden bilong Pot Mosbi Soka Asosiesen long yia 2009 inap 2010, i no wanbel long kala bilong ol PNG anda-20 meri long Tripela-Nesen poroman resis i bin kamap namel long Japan, PNG na USA. Mi no pilim amamas taim Japan i daunim PNG wantaim 10 poin na PNG i no bin kisim wanpela skoa. Na tu, wankain samting i kamap taim PNG i pilai egensim USA we PNG i no kisim wanpela poin na USA i kisim 10 poin, Lewete i tok. Dispela em i no gutpela sain na PNG i no ken resis gen long ol wol kap resis olsem FIFA bikos ol i no inap long resis egensim ol narapela kantri na daunim ol. anda-20 tim, Reu i tok. Tasol, long pilai i kamap namel long PNG na USA, ol meri USA i daunim ol PNG, 10-1, long wol klas futbal resis long Mande nait. USA i stap pas long namba wan hap wantaim 3-0 poin na long namba tu hap, ol i skruim poin bilong ol wantaim 7-pela gol. Japan i pinisim Tripela-Nesenes poroman resis wantaim olgeta win. Ol i daunim PNG, 10-0 na bihain ol i daunim USA, 5-0. USA i strong na win long wanpela resis egensim PNG na ol asples i pinisim resis wantaim lus. Mipela bai no inap long winim wanpela samting taim mipela i go pas long resis na lus. Mipela i no gat inap ekspiriens yet long winim ol arapela kantri na long dispela astingting, mipela i mas lus tingting long resis long Wol Kap. Lewete i tok moa olsem, em i orait long PNG i ken resis wantaim ol Pasifik Ailan kantri bikos em ol wan solwara na tu bilong yusim ol fesiliti long PNG wantaim ol. Wisil na ol poro PNG etlit bai resis Ol 5-pela PNG etlit husat i bin resis long Canberra long las wik Sarere. NAMBA wan rana, Toea Wisil, bai resis egensim Melissa Breen long Townsville, Australia, long dispela wiken. Wisil i lukluk long go bek long resis kala bilong em na resis strong egensim Breen bihain long Breen i klokim seken na Wisil i kamap namba tu ples wantaim seken long 100 mita resis long Canberra, Australia long las wik Sarere. Ol foapela PNG etlit ol i bin resis wantaim long Canberra em Mowen Boino, i bin klokim seken, tasol ol i diskwalifaim dispela taim bikos em i bin krungutim insait lain bilong em. Ephraim Lerkin i bin klokim seken long 400 mita hadel resis taim Nazmie Lee Marai i bin klokim seken long 100 mita resis na winim 200 mita resis wantaim seken. Miriam Peni i klokim seken long 100 mita resis na seken long 200 mita resis. Resis long Canberra i bin kamap long kol weda na nau, Wisil Peni, Lerkin na Marai i redi long ol bai resis gen long dispela wiken long Not Kwinslan Sumatin Gems. Long wankain taim, Wisil i trening hat na mekim wok redi long go resis long Rio 2016 Olimpiks long Ogas na tu, em i skulim em yet long toktok, ridim na raitim long tok inglis. Aninit long menesa bilong em, Terry Johnston, em i kamap tisa long St. Hilda's skul long Goald Coast. Em hatpela rot tasol mi amamas long dispela. Mi ting olsem bihain mi pinis long etletik em mi ken kisim wanpela wok, Wisil i tok.

21 Adrine Monagi i resis long Long Jamp long Florida. Peniel Richard i resis long Long Jamp long Florida. Namba 5 resis bilong Pot Mosbi Sabeben Ragbi Lig - Kone Tigers pilai graun olspotpoto Jun 2-8, 2016 Wantok P27 MAKIM GUT: Ol manmeri husat i lukim pilai na i stap arere long banis bilong pilai graun i was gut long bal i go insait long tupela golpos taim pilaia bilong wanpela klap long Sabeben Lig kik. PINISIM TAKOL: Tupela pilaia i bungim wanpela birua bilong ol na i pinisim takol gut. PLANIM EM LONG GRAUN: Ol mountain Bulls i apim wanpela birua pilaia bilong ol na i laik tromoi em long graun na wanpela poro pilaia i laik sapotim em long baksait. PASIM BAL HARIAP: Pilaia bilong Mountain Bulls i salim bal hariap taim birua maka i strong long rausim han bilong maka bilong Maunten Bulls. Ol PNG etlit i resis long Florida, USA Long Jamp resis long las wiken Rellie Kaputin i resis long Long Jamp long NCAA de namba wan. Kaputin i resis long NCAA de namba tu long Long Jamp.

22 Namba 2177 Jun 2-8, 2016 MAROONS lukim stori long pes I WIN 6-4!

Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia

Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia ' Long taim ol lain bilong Israel i gat sampela hevi, Nehemia i sfap wanpela GUTPELA LIDA TRU. Dispela em i stadi buk long wok bilong Nehmaia, em bai

More information

Septemba - Disemba N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church. Gutpela Pasin. Rot bilong kamapim.

Septemba - Disemba N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church. Gutpela Pasin. Rot bilong kamapim. Septemba - Disemba 2016 N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church Gutpela Pasin Rot bilong kamapim Gutpela Sindaun Editorial Dia Pren, Yu pilim olsem wanem taim yu karim wanpela hevipela

More information

Jisas Krais. Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris. Sabat Kaikai. slotu Sel, Wok Pris. September - December No. 190

Jisas Krais. Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris. Sabat Kaikai. slotu Sel, Wok Pris. September - December No. 190 September - December 2018 No. 190 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church Jisas Krais Tewel o Samting Tru? Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris Sabat Kaikai slotu Sel, Wok Pris Editorial /

More information

May - August No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS WITH CHRIST

May - August No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS WITH CHRIST May - August 2016 No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS CHRIST WITH Editorial Dia Pren, / Tok i go paslain Mi tingim yet wanpela de long laip bilong mi, em planti yia i go pinis.

More information

RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION PANEL O KOMITI BILONG GLASIM

RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION PANEL O KOMITI BILONG GLASIM 25 th November 2009 The Inspection Panel 1818 # Street, N.W Washington D.C 20433 United States Dear Members of the Panel, RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION

More information

Madang solwara bisnis. senta bai go het: Kulit

Madang solwara bisnis. senta bai go het: Kulit YC YM Y K INSAIT Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 1836 Wan Wik, Oktoba 15-21, 2009 K1 tasol long olgeta hap Madang solwara bisnis Painim Bal Resis!! senta bai go het: Kulit Winim K100 na Bemobile

More information

Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS?

Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS? Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS? Wok bilong stetistisks long divelopmen bilong PNG Yusim gutpela stetistiks i ken kamapim gutpela polisi na gutpela divelopmen we ol pipel na kantri

More information

Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT)

Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT) Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT) Yu ken kisim moa kopi bliong dispela toktok na moa infoesen long: National Agricultural Research Institute Tumerik National Agricultural Research Institute Wet Lowlands

More information

ISTA. Wantok. Somare tok tenkyu. Lukim spesel saplimen bilong Gren Sif Sir Michael long ol pes insait. K1 tasol. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

ISTA. Wantok. Somare tok tenkyu. Lukim spesel saplimen bilong Gren Sif Sir Michael long ol pes insait. K1 tasol. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Wantok Isu Namba 2221 Epril 13-19, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Somare tok tenkyu Anna Solomon i raitim GREN Sif Sir Michael Somare i tok tenkyu long ol pipel bilong Papua Niugini

More information

Planti senis i daunim rait bilong ol yangpela sumatin. Sensasip. Awenes long. woksop... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Planti senis i daunim rait bilong ol yangpela sumatin. Sensasip. Awenes long. woksop... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2149 Novemba 19-25, 2015 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes Sensasip Opis i holim sensasip awenes woksop - P3 Fri edukesen mekim tisa kisim hat taim - P6 Australia helpim Angau

More information

Namba Tri Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Tri Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Tri Kwata 2014 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

OPOSISEN I GAT NAMBA:

OPOSISEN I GAT NAMBA: Namba 2099 Novemba 27 - Disemba 3, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT: Wantok Today bilong mun Disemba i stap insait! P6,7,20,21 Wol Visen na EU sapotim wok.. P10 OPOSISEN I

More information

PNG i ran olsem Afrika

PNG i ran olsem Afrika Ol Wina bilong Wantok Ridasip Seve 2014 NAMBA 7 DRO Namba 2069 Me 1-7, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Mipela i droim yet so putim was neks wik! PNG i ran olsem Afrika KLOSTU REDI:

More information

Ol gavman bisnis i winim K20 bilien

Ol gavman bisnis i winim K20 bilien Namba 2160 Febueri 4-10, 2016 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes TOKSAVE! Wantok Niuspepa i nau stap antap long opis bilong Dove travel 4-mail. Section 24, Lot 25, Angau Drive (CNR

More information

NG rausim ios wokman

NG rausim ios wokman Isu Namba 2230 Jun 15-21, 2017 28 pes Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT NG rausim ios wokman 32 pes saplimen i stap insait NCD/SENTRAL I REDI: Join Operesen bilong Polis, Ami na

More information

Vot pepa bai kam long mun Mas. Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2. Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3

Vot pepa bai kam long mun Mas. Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2. Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3 Wantok Isu Namba 2213 Februeri 16-22, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2 Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3 NASFUND OPIM MODEN

More information

Gutbai Oseah Philemon(OP)

Gutbai Oseah Philemon(OP) Wantok Janueri 5-11, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Gutbai Oseah Philemon(OP) Moa stori long pes 3... Ol Post Courier meri i sanap long sait bilong kofin bilong wan wok bilong

More information

Insait: 2012 Krismas Saplimen. Wantok Riviu bilong dispela yia...

Insait: 2012 Krismas Saplimen. Wantok Riviu bilong dispela yia... Krismas Isu Namba 2000 Disemba 20, 2012 - Janueri 2, 2013 40pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Ol Wantok! Noken westim taim bilong yu long siti..go bek long ples na amamasim krismas bilong

More information

Meri Krismas. Hepi Niu Yia Olgeta! Amamasim dispela bikpela de bilong yumi, stap wanbel na lukautim yu yet!!

Meri Krismas. Hepi Niu Yia Olgeta! Amamasim dispela bikpela de bilong yumi, stap wanbel na lukautim yu yet!! BAMPA ISU!! Namba 2103 Disemba 24 - Janueri 7, 2015 32pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Dispela wik Krismas Saplimen Riviu bilong yia 2014 Isu bilong Janueri 2015 i stap insait!! Meri Krismas

More information

Tupela memba i kros. 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15

Tupela memba i kros. 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15 Wantok Namba 2193 Septemba 22-28, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15 Tupela memba i kros TUPELA biknem lida bilong nesenel kapital siti

More information

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Foa Kwata 2013 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

PNG i no gat helt standet

PNG i no gat helt standet Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2150 Novemba 26 - Desemba 2, 2015 28 pes INSAIT P9, 10,19,20 Laipstail Komyuniti projek kamap long Sentral Manus - P15 Wol nius poto - P16 PNG i

More information

O Neill makim. nupela minista

O Neill makim. nupela minista Namba 2063 Mas 20-26, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Ol Wina bilong Wantok Ridasip Seve 2014 1. Rachael Sorige (NCD) 2. Allan Rabu (NCD) 3. Cathy Kevin (NCD) 4. Robert David (NCD)

More information

MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY

MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY Vol 8, No 1 April 1992 MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY EDITORIAL Revd Christopher Garland CURRICULUM DESIGN AT NEWTON COLLEGE Professor Michael Horsburgh DIVELOPMEN NA WOK BILONG SIOS Kurt Rieke PROPOSED

More information

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Pilai bai kamap long taim

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Pilai bai kamap long taim Namba 2111 Februeri 26 - Mas 4, 2015 28 pes Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! March Issue i stap insait! P9,10,19 na 20 INSAIT Palamen Nius Esia man salim buai... Yumi redi nau! Pilai

More information

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2162 Febueri 18-24, 2016 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes Gavman i no sot long mani Dairi Vele. PNG i ran long han bilong gutpela gavman. GAVMAN i no sot long mani long ranim

More information

Indigenous knowledge and the value of plants. Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two. Laspela hap long buk Tu

Indigenous knowledge and the value of plants. Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two. Laspela hap long buk Tu Laspela hap long buk Tu Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two Indigenous knowledge and the value of plants Long dispela laspela hap bilong buk, James em wokim sampela toktok o stori long

More information

Paraka, O Neill aut long nupela COI. Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23. Ol poto 14 na 15 SOIM RISPEK. K1 tasol.

Paraka, O Neill aut long nupela COI. Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23. Ol poto 14 na 15 SOIM RISPEK. K1 tasol. Namba 2089 Septemba 18-24, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT: 39 Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23 Ol poto 14 na 15 PIH Saveman Nius Niupela Helt nius olgeta wik

More information

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Kwata 2012 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. F www.pnglng.com Ekseketiv Toktok

More information

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Kwata 2014 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

Ol dia brata na susa bilong

Ol dia brata na susa bilong NAMBAWAN PRESIDENSI TOKTOK, NOVEMBA 2017 Ol dia brata na susa bilong mi, mi daunim mi yet na prei olsem bai Spirit bilong Bikpela bai stap wantaim yumi taim mi toktok tede. Bel bilong mi i pulap long bikpela

More information

PNG hat long sekim rekot ilong Fainens Dipatmen

PNG hat long sekim rekot ilong Fainens Dipatmen Namba 2033 Ogas 15-21, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Insait: DWU i glasim loa bilong gavman long laik kilim trabel lain - P2 Wok Bung wantaim polis long provins - P4 Rausim dak

More information

Sios helt sevis bungim hevi

Sios helt sevis bungim hevi Wantok Namba 2190 Septemba 1-7, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol September issue insait P9,10,19&20 Millenium Development Goals report - P13,14,15 &16 Maprik i senis aninit long

More information

Ista... INSAIT. King Jisas Krais... P4,5. P8,9 Lukim ol stori bilong Ista insait.. Tingim dai bilong. Lukim Ista Spesel insait. long pes...

Ista... INSAIT. King Jisas Krais... P4,5. P8,9 Lukim ol stori bilong Ista insait.. Tingim dai bilong. Lukim Ista Spesel insait. long pes... Namba 2013 Mas 28 - Epril 3, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Kalabus ronawe wantaim bilak jisas P3 Lukim Ista Spesel insait long pes... P4,5 Ista... Tingim dai bilong King

More information

PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010

PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010 PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010 Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. EKSEKIUTIV TOKTOK Wanpela Projek, Wanpela Tim, Lukluk Long As Tingting Bilong Projek One Project,

More information

Femili dai wantaim long balus birua

Femili dai wantaim long balus birua Insait: P3 P4 Bisnis na Lutheran Synod Politiks long yia nius... i go pinis... Musik long yia i go pinis... P16 Namba 1847 Wan Wik Janueri 7-13, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Femili

More information

O Neill promotim invesmen

O Neill promotim invesmen Wantok Namba 2202 Novemba 24-30, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Have you Enrolled? Toksave bilong Ilektoral Komisen - P14 na 15 FIFA Wol Kap anda 20 meri soka eksen - P8 na 21

More information

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim:

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: PNG LNG Envaironmentel na Sosel Ripot Yia 2017 PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: Yutilitis Teknisen, Jonathan Bebego na Mekenikel Teknisen, Junias

More information

oken mamas ani yet Lukim ol Wol nius poto... Pes LAIPSTAIL- Nupela drama pilai kempein bai helpim MDG... Pes I go moa long pes 3

oken mamas ani yet Lukim ol Wol nius poto... Pes LAIPSTAIL- Nupela drama pilai kempein bai helpim MDG... Pes I go moa long pes 3 Namba 1906 Wan Wik Mas 3-9, 2011 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol oken mamas ong DSIP ani yet INSAIT: Paul Zuvani i raitim INAP long nau nogat mak bilong soim K19 milion mani gavman i givim

More information

Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset

Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset Namba 2158 Janueri 21-27, 2016 28 pes Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset STRONGPELA disisen gavman i mekim long daunim hevi bilong mani sot

More information

Polis Pawa! P10. Bai kostim K15.6 bilian. opim bek Panguna main... Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek...

Polis Pawa! P10. Bai kostim K15.6 bilian. opim bek Panguna main... Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek... Namba 2015 Epril 11-17, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Bai kostim K15.6 bilian long opim bek Panguna main... P2 Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek... P4 Pablik long

More information

Ol sios i egensim lo bilong kilim ol kalabus

Ol sios i egensim lo bilong kilim ol kalabus Namba 2109 Februeri 12-18, 2015 28 pes Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Wantok Niuspepa i tok sori tru long paulim taitel bilong Honorabel Spika bilong Palamen bilong Papua Niugini, na

More information

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Tu Kwata 2012 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. F www.pnglng.com Ekseketiv toktok Wok

More information

Pes 16 na 17. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Pes 16 na 17. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Lukaut long birua bilong rot - Pes 5 na 6 2-pela pes Niu Silan Waitangi de insait... Pes 16 na 17 Gavamani Sivarai Janueri 2010 Isu Insait... Namba 1850 Wan Wik Februei 4-10, 2010 Niuspepa Bilong

More information

Wokman pilim pen long takis

Wokman pilim pen long takis Namba 2032 Ogas 8-14, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Kol pis bilong Moimara tais... Dispela tripela pikinini Esther, Eliz wantaim brata bilong ol i karim wanpela kol-pis ol i hukim

More information

Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek

Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek Silver Jubilee Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek Eucharistic Celebration Friday 22 September 2017 St Paul s Catholic Church Mt Hagen ENTRANCE PROCESSION: MOROWA Morowa gara padiki mine yesu,

More information

Namba tri UN bos i raun long PNG

Namba tri UN bos i raun long PNG Namba 2065 Epril 3-9, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Moa Stori insait: Gutbai long wanpela win meri, Leit RoseTsiroats - P8 Catholic Reporter Epril Isu i stap insait Pes 9,10,19

More information

...Metal prais pundaun

...Metal prais pundaun Namba 2152 Desemba 10-16, 2015 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes Ramu NiCo na OTML bungim hevi...metal prais pundaun James Kila na Aja Potabe i raitim BIKPELA pundaun bilong wol

More information

Namba 1949 Desemba 29, Janueri 4, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Namba 1949 Desemba 29, Janueri 4, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Namba 1949 Desemba 29, 2011 - Janueri 4, 2012 36 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Lukluk bek long 2011 124 Ritim Sabina long pes 11 na 12... P2 Wantok Desemba 29 - Janueri 4, 2012 lukluk

More information

antri bai sot long mani

antri bai sot long mani Namba 2159 Janueri 28 - Febueri 3, 2016 28 pes Wantok TOKSAVE! Word Publishing Kampani papa bilong Wantok niuspepa i stap nau Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol long nupela opis long Dove Travel

More information

Papagraun bai gat sea long Ok Tedi na BCL

Papagraun bai gat sea long Ok Tedi na BCL Wantok Namba 2189 Ogas 25-31, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Fiji brukim lo bilong tred - P6 Papagraun bai gat sea long Ok Tedi na BCL Lainim sefti bilong solwara Ol sumatin bilong

More information

edim plen bilong tuna isnis na klaimet senis

edim plen bilong tuna isnis na klaimet senis Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2141 Septemba 24-30, 2015 28 pes INSAIT Pik poket kamapim dai - P7 Trefik opisa bilong RH - P7 Meri winim skolasip long pailot skul - P11 edim plen

More information

Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu

Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu Wantok Isu Namba 2219 Mas 30 - Epril 5, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu INSAIT bilong mun Mas i stap insait - P 9,

More information

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Tu Kwata 2014 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

Lapun tasol strong yet...

Lapun tasol strong yet... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 1842 Wan Wik, Novemba 26 - Desemba 2 2009 K1 tasol long olgeta hap Lapun tasol strong yet... 10th Anviseri Saplimen insait! Gavman Mani Plen i no wok: Man long

More information

Hevi bilong Telikom na PNG Power givim hevi long ol Hailans kastoma

Hevi bilong Telikom na PNG Power givim hevi long ol Hailans kastoma INSAIT: Moa stori long kalabus ronawe... P3 Lae salensim Mosbi long dijitel musik... P17 Catholic Reporter bilong Janueri 2010 i stap insait... Namba 1850 Wan Wik Janueri 28 - Februei 3, 2010 Niuspepa

More information

Dinau baset bai go antap tru

Dinau baset bai go antap tru Namba 2042 Oktoba 17-23, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Nau yu ken Teksim Wari, Tingting, Painim Pren, Kanage stori o Pas bilong yu i kam long Digicel namba 7235 6149 na bai mipela

More information

PNG LNG Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Hap Bilong Yia 2015

PNG LNG Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Hap Bilong Yia 2015 PNG LNG Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Hap Bilong Yia 2015 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. Pemanen Fasilitis Kompaun Ekseketiv

More information

El Nino dai ripot i no klia yet

El Nino dai ripot i no klia yet Namba 2138 Septemba 3-9, 2015 28 pes Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Neks Wik The Catholic Reporter El Nino dai ripot i no klia yet STRONGIM WOK BUNG NA WOK PREN: Gavana Jenerel na Gren

More information

Asbisop John Ribat kamap Kardinel

Asbisop John Ribat kamap Kardinel Wantok Kambaramba stap na Madang stap klin - P14 Namba 2196 Oktoba 13 -,19 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Asbisop John Ribat kamap Kardinel ASBISOP John Ribat bilong Pot Mosbi

More information

Juffa laikim eksen long SABL ripot

Juffa laikim eksen long SABL ripot Namba 2143 Oktoba 8-14, 2015 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes The Catholic Reporter insait - 9,10,19,20 Laipstail Buk na DVD i makim kalsa bilong Lihir - P14 Juffa laikim eksen

More information

2015 baset salens. Stanley Nondol i raitim

2015 baset salens. Stanley Nondol i raitim Namba 2096 Novemba 6-12, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 2015 baset salens - yusim mani gut- no ken dinau moa NCSL Memba Sevings na Brens Sapot Menesa, Richard Leka i sanap wantaim

More information

Bikpela hat wok. tru long boda... INSAIT P15. Fri Wes Papua. NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... bringim pret long ol pipel..

Bikpela hat wok. tru long boda... INSAIT P15. Fri Wes Papua. NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... bringim pret long ol pipel.. Namba 2011 Mas 14-20, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Bikpela hat wok Fri Wes Papua P2 NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... P8 tru long boda... OL boda ples long

More information

Strongim skul, strongim pipel - PM

Strongim skul, strongim pipel - PM Namba 1932 Ogas 31 - Septemba 7, 2011 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Strongim skul, strongim pipel - PM Gavman redim mani bilong fri edukesen Yuni sumatin bai kisim potnait gen TAIM palamen

More information

Gavman bai rausim 2010 Envaironmen Loa senis

Gavman bai rausim 2010 Envaironmen Loa senis Namba 1938 Oktoba 13-19, 2011 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Redi long pait long Yunaitet Nesens intanesenel oporesen... WANTOK WARIA: Long bikmoning long Trinde, 110 PNG Difens Fos paitman

More information

avman makim 20, 000 long gol medol

avman makim 20, 000 long gol medol Wantok Namba 2129 Julai 2-8, 2015 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Lukim pes 13 avman makim 20, 000 long gol medol - K10, 000 silva - K5000 brons Linda Pulsen i kisim plak long Praim

More information

Olgeta plen long kantri mas lukluk moa long populesin - Dokta Mola

Olgeta plen long kantri mas lukluk moa long populesin - Dokta Mola Namba 1882 Wan Wik Septemba 9-15, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol This government will favour foreigners with money, but not its people.. Page 6 Liklik rais fama kisim helpim - P22 Olgeta

More information

Narapela kain Pop INSAIT P15. Pablik sevis i slek... Selebretim yia bilong Snek long Basamuk... Moa stori long nupela Pop long pes 4 na 5...

Narapela kain Pop INSAIT P15. Pablik sevis i slek... Selebretim yia bilong Snek long Basamuk... Moa stori long nupela Pop long pes 4 na 5... Namba 2012 Mas 21-27, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Moa long K600m Takis Kredit Skim mani lus long wok divelopmen P2 Pablik sevis i slek... Polis mekim wok painimaut...

More information

Dion em i Deputi Praim Minista

Dion em i Deputi Praim Minista Namba 1981 Ogas 9-15, 2012 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol TONI EM I WANPELA GAVMAN MINISTA Memba bilong Lae Open na Palamentri Pati Lida bilong Indijenes Pipols Pati, Loujaya Toni (raithan),

More information

Guria kilim tupela long ARoB

Guria kilim tupela long ARoB Namba 2067 Epril 17-23, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Ol Wina bilong Wantok Ridasip Seve 2014 NAMBA 5 DRO 1. Benardine Tano (AROB) 2. Clement Daimas (Madang) 3. Maggie Appe (WHP)

More information

Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6

Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6 Wantok Isu Namba 2215 Mas 2-8, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol O Neill: Oil Ges, i stap strong yet- P2 Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6 P9, 10.19 na 20 adae bai stat

More information

Chan wari long birua bilong ol risos projek

Chan wari long birua bilong ol risos projek Namba 1871 Wan Wik Jun 24-30, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Chan wari long birua bilong ol risos projek "WOK divelopmen em i no wok bilong groim ekonomi bilong kantri, na divelopmen

More information

Spes i sot. Ailan sindaun long bikpela wari - Pes 2. Tisa lonsim intanet benking websait - Pes 4

Spes i sot. Ailan sindaun long bikpela wari - Pes 2. Tisa lonsim intanet benking websait - Pes 4 Namba 2002 Janueri 10-16, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol LONGPELA PIS BILONG KEAPARA: Rachell Ila na pikinini bilong em Tony Ila save maketim pis bilong tupela olgeta avinun long

More information

Liklik Baibel Dikseneri

Liklik Baibel Dikseneri Liklik Baibel Dikseneri Pisin - English Tok Pisin English Mining Moa Bilong En, a? right (only if an affirmative answer is expected) Dispela i stap long pinis bilong hap tok taim yu ting man bai tok yes.

More information

Kisim pepa long stop drag long komyuniti - p7. NHC wokman kisim 4-pela de profesenel in haus trening - p2

Kisim pepa long stop drag long komyuniti - p7. NHC wokman kisim 4-pela de profesenel in haus trening - p2 Namba 2026 Jun 27 - Julai 3, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol SARENDA: Ol yut long Not Mekeo i kam long fran bilong ol Polis, Yut lida, Pater, Pastor wantaim long Dairekta Jeneral

More information

Wokabaut bilong Prins Charles bai kostim K10 milian

Wokabaut bilong Prins Charles bai kostim K10 milian Namba 1989 Oktoba 4-10, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol GO PAS LONG WOK REDI: (L-R) Minista bilong Spots, Pasifik Gems na nau, Nesenel Ivens em Justin Tksatchenko i sanap wantaim

More information

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Kwata 2011 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com Ekseketiv Toktok Kapsaitim

More information

Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy. Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi. Issue Date: May 2013

Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy. Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi. Issue Date: May 2013 Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi Issue Date: May 2013 Updated: April 2016 INTRODUCTION Wantaim ol niupela tingting na pasin bilong wok, Ricegrowers

More information

pas! Paul Zuvani i raitim

pas! Paul Zuvani i raitim Wantok Isu Namba 2223 Epril 27 - Me 3, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Tingim dai long Wol Woa 2 Praim Minista bilong Papua Niugini, Peter O Neill i wokabaut i go long Wol Woa II

More information

ol nupela provins go pas

ol nupela provins go pas Namba 1974 Jun 21-27, 2012 36 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol YUMI VOT NAU: Taim bilong votim ol nupela lida bilong lukautim yumi long faivpela yia i kam, i kamap pinis. Yumi noken abrus.

More information

K14.2 bilien baset bilong 2016

K14.2 bilien baset bilong 2016 Wantok Laipstail Kilim dai nating manmeri oil i sutim tok olsem em sanguma mas stop nau! Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Namba 2147 Novemba 5-11, 2015 28 pes P14-15 Nupela kampani bilong mekim

More information

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim:

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: PNG LNG Envaironmentel na Sosel Ripot Yia 2016 PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: Ekseketiv toktok Long taim yumi skelim ol wok mak EMPNG i winim long

More information

40 YIA NA I GO REFOMESEN ANIVESARI. Nius na toktok bilong 500 yia selebresen Lukim long pes 60 MAS NAMBA 30 ELCPNG SINOT LONG HELDSBACH Pes...

40 YIA NA I GO REFOMESEN ANIVESARI. Nius na toktok bilong 500 yia selebresen Lukim long pes 60 MAS NAMBA 30 ELCPNG SINOT LONG HELDSBACH Pes... NAMBA 30 ELCPNG SINOT LONG HELDSBACH Pes...4 EXTRA 130 YIA WOK SIOS INSAIT LONG PNG Pes...34 INTAVIU WANTAIM NUPELA BISOP NA JENEROL SEKRETERI Pes...56 MAS 2017 40 YIA NA I GO REFOMESEN ANIVESARI Nius

More information

Ripot Namba PG

Ripot Namba PG Ripot Namba 64458-PG Investigesen Ripot INDIPENDEN STET BILONG PAPUA NIUGINI: Smolholda Agrikalsa Divelopmen Projek (IDA Credit No. 4374-PNG) September 19, 2011 Stori bilong Panel Inspeksen Panel i bin

More information

Madang taun bagarap - pes 7

Madang taun bagarap - pes 7 Namba 1992 Oktoba 25-31, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Palamen Nius - pes 2 PM salim toksore long leit Se Donatus Mola - pes 5 Madang taun bagarap - pes 7 Promotim fud sekuriti

More information

Gavman putim ai long ol Supa Fan

Gavman putim ai long ol Supa Fan Namba 2046 Novemba 14-20, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol HAMAS: Misis Jane Parkop em namba wan meri long baim ol giaman muruk na pisin bilong ol pikinini bilong em taim Gavana

More information

Givim bek mani bilong Ilektoral Komisin

Givim bek mani bilong Ilektoral Komisin Wantok Isu Namba 2212 Februeri 9-15, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol NEC rausim Duma na Pok LUKIM STORI LONG PES 3 Aja Potabe i raitim GAVMAN i brukim lo taim ol i rausim mani bilong

More information

BCL i stopim sampela wok program

BCL i stopim sampela wok program Wantok Namba 2120 Epril 30 - Me 6, 2015 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol BCL i stopim sampela wok program US$5.2 bilien long opim bek Panguna Main Veronica Hatutasi I raitim Bilong mun

More information

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Foa Kwata 2012 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com Ekseketiv Toktok Sapotim

More information

OL ELEMENTERI SKUL PIKININI:

OL ELEMENTERI SKUL PIKININI: Namba 1881 Wan Wik Septemba 2-8, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol What is our social policy, if we have one Page 6 Laipstail: HMAS Tobruk kamap long PNG long wok bilong Pasifik Patnasip

More information

Gavman skelim K20m bilong Nesenel I.D. kad sistem

Gavman skelim K20m bilong Nesenel I.D. kad sistem Namba 1993 Novemba 1-7, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol REDI NAU: Ol soldia i wok long prektis long bungim Prins Charles na meri bilong em Duchess of Conwalv Camilla Parker long

More information

Glasim Judisal Kondak Bil

Glasim Judisal Kondak Bil P2 Wantok Mas 29 - Epril 4, 2012 nius Tok klia long SMS Data na Vois Top-Ap Telikom PNG i autim SMS Vois na Data top-ap bilong ol pripeit kastoma bilong en. SMS Vois top-ap Risasim Vois Akaun Bilong Yu

More information

op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Bai stap long vatiken monastri na pre I go moa long pes 2... Jada 013

op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Bai stap long vatiken monastri na pre I go moa long pes 2... Jada 013 Namba 2007 Februeri 14-20, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Jada 013 Bai stap long vatiken monastri na pre HETMAN bilong moa long

More information

Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT

Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen INSP/64458-PG OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT BIHAINIM RIPOT LONG OL WOK PAINIMAUT PANEL

More information

Mande neks wik- O Neill o Somare?

Mande neks wik- O Neill o Somare? Namba 1955 Februeri 9-15, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Mande neks wik- O Neill o Somare? Aja Alex Potabe i raitim SUPRIM Kot refrens bilong tokaut sapos O Neill gavman o Somare

More information

OTML papagraun egensim O Neill

OTML papagraun egensim O Neill Namba 2039 Septemba 26 - Oktoba 2, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Nau yu ken Teksim Wari, Tingting, Painim Pren o Pas bilong yu i kam long Digicel namba 7235 6149 na bai mipela

More information

Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010

Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010 Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010 Eksekiutiv Toktok Wok Bung Wantaim Taim mipela i wokbung wantaim ol pipel bilong Papua Niugini

More information

Palamen i senisim 10-pela seksen bilong konstitusen

Palamen i senisim 10-pela seksen bilong konstitusen Namba 2059 Februeri 20-26, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Glasim asailam sika agrimen Veronica Hatutasi i raitim Palamen i senisim 10-pela seksen bilong konstitusen Stanley Nondol

More information

SunRice Group Speak Up Policy

SunRice Group Speak Up Policy Issue Date: November 2014 (Updated: April 2016) SunRice Group s Speak Up Process Rot SunRice Grup Isave Bihainim Lo Tok Aut Long ples bilong wok: Yu ken putim ripot igo long opis bilong Integrity Ofisa:

More information

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2142 Oktoba 1-7, 2015 28 pes INSAIT bilong mun Oktoba i stap insait - P9,10,19,20 Fiji - Place to be... SPOT JENELIS GAT ASOSIESEN: Ol nius manmeri

More information