byisaacmeirdik,translationbyelirosenblat In geveb: A Journal of Yiddish Studies (November2015) Fortheonlineversionofthisarticle:

Transcription

1 Slavery or Serfdom די שקלאַפֿערײ אָדער די לײ ב אייגנשאַפֿט byisaacmeirdik,translationbyelirosenblat In geveb: A Journal of Yiddish Studies (November2015) Fortheonlineversionofthisarticle: htp://ingeveb.org/texts-and-translations/slavery-or-serfdom

2 די שקלאַפֿערײ אָדער די לײ ב אייגנשאַפֿט SLAVERYORSERFDOM IsaacMeirDik translationbyelirosenblat Introduction: Whatfolows is an annotated translation ofisaac MeirDik s introductiontoharrietbeecherstowe suncletom scabin(1852),whichheadapted intoyiddish(likelyfrom Germantranslations)fortheJewishmassesandpublishedin 1868.Modeledonthevoiceofatraditionalpreacher,ormaggid,Dikoftenprovided introductionstohisfictionalworks.diksaysalmostnothingaboutuncletom'scabin asliterature,butprovideshistoricalbackgroundinadenseanddisarrayedmixof humanisticconcern,racialknowledge,andbiblicalprooftext.dik schangestostowe s novelaresignificant.hechangesuncletom schristianownerstojewishonesand seemstotakeanameliorationistratherthanabolitioniststance.attheconclusionofthe novel,uncletom isnotmartyredbutlivesasafreegertoshav[residentalien]withhis familyinajewishsetlementincanada. IsaacMeirDik( )wasstaggeringlypopularinhistime,butnowheisan enigma.knowntohisreadersbyhisacronym DikgaveaWesternaestheticand,אמ ד popularprofiletoyiddishliterature,andintroducedhiswidereadershiptoeuropean knowledgethathadbeenaccessibleonlytoasmalgroupofinclinedmalehebraists. Hisfirstand onlyhebrew book atalmudicparodyentitledtractateofpoverty (1852) skeweredtheeconomicparasitism ofjewishmen.thispublicationsecuredhis reputationasaskiledhebraistandmaskil,or enlightened Jew.Folowingaturbulent periodinwhichhisactivism colidedwiththerabbinicestablishment,dikbegrudgingly began writingyiddish literature;publishinghundredsoforiginalstorybooksand adaptationsthatoferedreadersanindigenouslinguisticmedium forthedissemination ofeuropeanidealsandvalues. TherankandfileofEasternEuropeanJewrymighthavereadthisintroduction. HereDiktranslatesthepoliticsofracialdiferenceintoYiddishterms,notonlyinhis choiceofsubjectsbutalsoinsomeofhismoreunexpectedaestheticmoments scenes andimagesthatreveal,eversosubtly,changingatitudesaboutthelocalpeasant populationthatreflectnon-rabbinicjudaism asaculturalandpoliticalforce.dikwas 1

3 notwritingaboutraceandblacknessperse,butthroughhisreceptionofamerican culture saestheticsandform,whichwas(andcontinuestobe)stratifiedracialy.by translating slavery as serfdom onthetitlepage,hevoiceshisintenttoexposehis readerstothenew politicsoflocalpeasantry,whoseimagehecastsontoharriet BeecherStowe senslavedcharacters Tom thepiousfieldhand,topsythesensual child-minstrel,elizathedomesticservantandgeorgeharris,thefolkintelectual. ThelateSouthAfricanscholarJosephShermanwrote: Giventherelativeneglect amonggeneralreadersintowhichdik'sworkhasfalen undoubtedlyowingtothefact thatverylitleofithasbeenmadeavailableinenglishtranslation-perhapsthebest tributethatcouldbepaidtohim...yearsafterhisdeathistodemonstratealitleofits nature. Eli Rosenblatt A note from the editors regarding orthography :Inundertakingthetranscription ofdik sintroduction,weimmediatelyfacedthechalengeofhowtorendertheyiddish orthographyofanineteenthcenturydocument,anorthographythatlikelyreflectsdik s owndialect(orthatofthebook svilnatypeseter).withothertextspublishedonthis site,inadditiontoprovidinga.pdfoftheoriginal,wemodernizespelingsandcertain grammaticalconstructionsaccordingtoyivo transcriptionrulestomakesearching acrosstextseasierandtoincreasethereadabilityofthetext.inthiscase,wehave deviated from this policy.we have leftmany ofdik sgermanicisms,even if ungrammaticaltoyivostandards,duetothefactthattheyarearguablyacentralaspect oftheveryrhetoricofdik sessay.evenso,wehavetriedtomaintainthereadabilityof theyiddishtextandsohavepersistedinmodifyingcertainspelingsandpunctuationto accommodatethecontemporaryreader.inthiswaywearefolowingtheprecedentset bytheeditorsofdergroyserverterbukhfunderyidishershprakh,whoperformed similarmodificationsandbalancingactswhenquotingfrom nineteenthcenturytexts. Despitefolowingthismodel,weadmitthatthistranscriptionhasmanyproblems,in thatitwillookverystrangebothtothosefamiliarwithnineteenth-centurytextsandto thosemoreaccustomedtostandardizedyiddish.wearecurioustohearyourfeedback aboutthesechoices,andwehopethatyouwilcontactuswithyourthoughtsforhowwe should proceed in futurepublicationsofsuch texts( info@ingeveb.org ).Wealso encouragereaderstodownloada.pdfoftheoriginalyiddishtext(available here ). Saul Noam Zaritt and Madeleine Cohen 2

4 1 Slavery or Serfdom (Bondage) Thisisatrue,terribleandwondroustale thathappenedinamericasometwentyyearsagoconcerninga certainnegro(moor)named"uncletom,"aslaveownedbyacertain 2 Jewishplanterandlandownernamed Abraham Shelby. ThistalewaswriteninEnglishandtranslatedintoallanguages. NowwehaveittranslatedintoYiddish,withabeautifulintroduction. 3 ***** Vilna PrintedbyYosefReuvensonofMenakhem-ManRomm,5628(1868) 4 Foreword Slaverywasinstitutedamongalpeoplesandinallandssincetimeimmemorial. EveninourTorah,whichistheoldestbookintheworld,suficientevidenceofthis shamefultradeinhumanbeingsisfound,forexample,whenjosephissoldintoslavery 5 byhisbrothers.itissaidthatthetradestemsfromaphrasethatnoahcurseduponhis sonham,whenherebukedhimwiththesewords: aslaveofslavesheshalbeuntohis 1 Slaveryandserfdom areequatedinyiddish,termsderivedfrom GermanandPolish: Sklaverei and Leibeigenschaft (German:SlaveryandSerfdom)and poddaństwo (Polish:Bondage);seeJohnMackay, True Songs of Freedom: Uncle Tom's Cabin in Russian Culture and Society (Madison:TheUniversityof WisconsinPress,2013).ForDik slikelygermansourceedition,see Onkel Tom's Hutte, oder das Leben der Sklaven in Amerika, nach Harriet Beecher Stowe, für die Jugend (Berlin:Faudel,1853).Seealso GraceE.Maclean, "Uncle Tom's Cabin" in Germany (NewYork:D.Appleton&Company,1910). 2 InStowe'soriginal,Tom'sownerisaChristiannamedArthurShelby.ReplacingArthurwithaJewish planterandslave-ownerisafirstsignthatthenovelhasbeenadaptedforajewishaudience. 3 Yudish-Daytsh :literaly Jewish-German. LiteraryYiddishbasedonWesternYiddishandHighGerman dialects,meanttogermanizethegrammaranddictionofeasternyiddish,whichwasconsidereda primitive jargon. Dik schoicetowriteinyiddishwasjustifiedbynecessity: Idegradedthehonorofmy pentorecountanabundanceofdiversestoriesin yidish-taytsh,thevernacularnowspoken,toourshame andsorrow,amongourpeopledwelingintheland(lithuania,poland,byelorussia).iwrotethem forthe benefitofthedaughtersofourpeoplewhohaveeyesonlyfortheyiddish[translationofthe]pentateuch, whichiswriteninastumblingtongueandwhereinunseemlypassagescanbefoundthatshouldneverbe uteredbythemouthsofpiouswomenandmaidens. IsaacMeirDik,introductionto Machazeh mul machazeh [ A Play vs. a Play] (Warsaw:n.p.,1861)quotedinNaomiSeidman, A Marriage Made in Heaven: The Sexual Politics of Hebrew and Yiddish (Berkeley:UniversityofCaliforniaPress,1997). 4 Diktranslatestermsthathesuspectshisreaderswilnotunderstand;foradificultwordofGermanic origin(here, forbarikht ),hesuggestsaterm commoninjewishdiscourse( hakdome ). 5 Genesis37:27-28.DikreferstotheselingofJoseph,abiblicalnarrativethatservesasabasisfor traditionalashkenazifolk theater.foranothercentralrepresentation ofjoseph senslavementin nineteenth-centuryashkenaziperformance,seeeliakum Zunser, Maḥaze mekhires Ỳoysef: eyn teater shtik in zibin aktn un in zibetsn tsenen (Vilna:Bidfusha-almanakhveha-ahim Rom,1893). 3

5 6 brethren. SoitappearsintheholytalesthatslaverybeganwiththeNegroes(Moors) 7 whodescendfrom Ham andcametobecaledcushitesbyusjews.andonlylaterdid this"evil"spreadoverthewhitemanaswel,whodescendsfrom Shem andjapheth. 8 Thereforeslavery,amongbothwhiteandblackpeoples,shouldbeseenasmerely ahistoricallaw.(thismeansalawthathasitsfoundationfirmlyinancienthistoryand inancienttimes.especialy,asinthiscase,inwhichitappearsinourtorahtohave originatedfrom asinglecurse.)itisnot,however,arationallaw.(thismeansalawthat isgroundedinthegenuineevidenceofunchangeablehumanunderstanding,asin 9 calculating twotimestwoequalsfour. )Becausegenuinehumaninteligenceshows thatslaveryisopposedtoreason,andprovesthatwhatevernationwemayresideinand whatevercolorwewereborn,wearecreatedalike,asbrothers,likechildrenfrom one father.andthistoo,istheopinionofourholybooks.asjobproclaimsinhisbook, IfI didspurnthecauseofmyslave,orofmyslave-girl,whentheycontendedwithme,what thenshalidowhengodrisesup?andwhenheremembers,whatshalianswerhim? DidnotHethatmademeinthewombmakehim?AnddidnotOnefashionusinthe 10 womb? Thismeans,Ihavescornedtherightofmyservantstoquarrelwithme.But thenithought:whatwilidowhengodtakesmetoaccount?didnotthesameonewho 11 createdmecreatethem?didnotonemasterform usinourmother'swomb? Inthat case,wehavenorighttoseloneanother,norevenourselves,justlikethechildrenof JacobhadnorighttoseltheirbrotherJoseph,becauseeverypersonisaportionofGod 6 Genesis9:2.AlbiblicaltranslationsarebyRobertAlter.Ontheidentificationofdark-skinnedAfricans withthebiblicalcushite,seejonathanschorsch, Jews and Blacks in the Early Modern World (New York:CambridgeUniversityPress,2004)andDavidM Goldenberg, The Curse of Ham: Race and Slavery in Early Judaism, Christianity, and Islam (Princeton,N.J:PrincetonUniversityPress,2003). Biblical quotationsappearinhebrewindik'soriginal,whileheoftenparaphrases,explains,orinterpretsthem in Yiddishdirectlyafterthequotation,acommonpracticeinYiddish. 7 DikisreferringtopopularOldYiddishtexts:the Tsene-rene, acommentaryontheweeklytorah reading, andthe Mayse-bukh, acolectionofdidacticfolktales, bothofwhichmakereferencetomoorsin variouseditions. 8 Shem,Japheth,andHam arethesonsofnoah.thethreesonscametorepresenttheunityofhuman languagesandraces.later,noah ssonswereusedtoorganizeethnologyandgeographyaroundnotionsof biblicalgenealogy.seemauriceolender The Languages of Paradise: Race, Religion, and Philology in the Nineteenth Century (Cambridge,MA:HarvardUniversityPress,1992). 9 HistoricalLaw ( Historischesrecht )iscontrastedwithrationallaw( Vernunftrecht ).Thesetermsalso appearin KantandbyextensioninGermanEnlightenmentdiscourseofnature.SeeP.Abela, The DemandsofSystematicity:RationalJudgmentandtheStructureofNature in A Companion to Kant,ed. G.Bird(Oxford:Blackwel,2006),408 22;TalKogman,"JewishMaskilim ObserveNature:APersonal StoryoraLiteraryModeloftheEnlightenment? Zion 78(2013):379-93;Kogman,"Intercultural ContactsinHaskalahTextsonNaturalSciences,"in The Varieties of Haskalah, ed. Israel Bartal and Shmuel Feiner (Jerusalem:MagnesPress,2005), Job31: IMD: From thesehumanitarianwordsofhisitisclearthatthisholymanhadonlyservantsormaids thatworkedformonetarywagesandwhichwerenotchatelslaves.thesewords: myslave meanonlyhe whoispaidandnothingless.sturdyevidenceforthisisfoundinthatthebookdoesnotcountthenumber ofhisservantsasitdoeshisoxen,camel,andsheep.andjobalsocalshisservantssimply boys withthe samewordsthatheusestorefertohisownchildren. It fell upon the children, and they died [Job1:19]. 4

6 12 above,astheversetelsus: In the image of God I made Man. GodmadeManwithhis ownform,andhedidnotmakemorethantwopeople,andfrom them mancameforth 13 inmanycolors:white,black,brown,andred. Becauseofthis,wefindthatourTorah severelyforbidsslaveryamongournation.nojewmaybesoldforhisentirelife;barely forsevenyears[shouldhetoil].additionalyhemustbetreatedveryhumanely,one couldnotmakehim doexcruciatinglabor. Alsonoshamefulworkisalowed: Yeshalnotruleoveroneanotherwith 14 rigor. See,ourrabbishavedecreedthataHebrewslaveneednothaulwatertothe 15 publicbathforhismaster. Whenhefinisheshistimeasaslave,hismastermust presenthim withblessingsforhishome: Thoushaltfurnishhim liberalyoutofthy 16 flock. Thismeanstheyshouldlendbeautytoandcrownhisdwelingwithalthe goodsfoundintheirownstables.therabbissummedituplikethis: Hewhoacquires 17 ahebrewslaveacquiresamasteruponhimself. OurTorahalsotakescaretosupport thecanaaniteslave.ifhismasterpunchedouthiseyeoratooth,hewasthenceforth 12 Genesis1:27.Thefour-colorschemeislikelybasedonthefirsteditionofCarlLinnaeus Systema Naturae : Europæusalbus"(whiteEuropean),"Americanusrubescens"(red American),"Asiaticus fuscus"(brownasian)and"africanusniger"(blackafrican). 13 IMD: Thereisgreatdisagreementamongphysiologists(naturalscientists)overthereasonforthe Moors'blackness.[ Shvartskeyt. Popularin nineteenth centurydiscourse,scientificracism denotes ostensiblyscientificmethodstojustifyracistatitudesandworldviews.racism isbasedonbeliefinthe existenceandsignificanceofracialcategories,butextendsthisintoahierarchybetweentheracesto supportpoliticalorideologicalpositionsofracialsupremacy.dikisspecificalyreferencingthedebate overtheoriginofthehumanraces.monogenistsarguedthathumanracesdescendedfrom asinglepairof ancestors(usualyadam andeve),whilepolygenistsarguedthatracesdescendedfrom multiplepairsof ancestors.]onesidearguesthattheyaredescendedfrom anotherspeciesofman.theothersideargues thattheyhavebecomeblackmerelyfrom thesunthatburnsstronglyinafrica,wheremoorslive. [Environmentaldeterminism,sometimescaledclimacticdeterminism,isanolderbeliefthatphysical environmentpredisposeshumanpopulationstowardscertaintrajectories.dikisarguingagainstthebelief thathoterclimateswith intensesunshinecausedhuman skin todarken.seejamesr.fleming, Historical Perspectives on Climate Change (New York:OxfordUniversityPress,1998),11-20.]Both opinionsareincorrect.thefirstisfalsebecausethetorahtelsusthathumansdescendfrom asingle couple.theotheropinionisalsoincorrect,becauseweseethatjews,whohavelivedinafricaforsolong, arewhite.thus,themostsensibleseemstobetheopinionofourrabbis,whosaythatbecausecanaan wasconceivedintheark,hecameoutblackfrom hismother'swomb.[btsanhedrin108b.]dikfolows Rashi sinterpretationthatcanaanandhisdescendantshadtheirskintransformedasaresultofham s fornication in theark.dik rejectsthenotion thatilicitsex darkenstheskin butmakesuseof environmentaldeterminism withinthebiblicalframework.]thisisbecauseinthetimeofthefloodthere wasmassivedestructioninnature.thentherewasathickfog.thesundidnotshine.asoursagessay,al theplanetsstoppedtheirmovement.thisgreatlyafectedcanaan,somuchsothathedidnotcomeoutof thewombwhite.onecanseeinstinctivelythatthesunshineafectseverything,plantsandanimals.blacks arebornwhite,butinsomedays[ofdarkness]becomeblack.othermoorshavewhitehands,white blotchesontheirfaces,whichwereadinmidrashtanhuma. [ThisreflectsRomaneli'sremarksaboutthe slavemarketinmorocco,whichtheauthorconnectstomidrashtanhuma'sobliquedescriptionofham's descendants.seesamueleromaneli, Masa Be-ʻarav: Hu Sefer Ha-Ḳorot Asher... ʻalu ʻalai Ṿeha-Masa Asher Haziti Bi-Gelilot Maʻarav... Ben Ba-Yehudim Ben Ba-ʻaraviʼim (Berlin:Hinukhne arim,1792).] 14 Leviticus25:43 15 TheHebrewslaveshouldnotbehumiliated. Maimonides. Mishnah Torah,LawsofSlaves,Chapter1, Law7. 16 Deuteronomy15: BabylonianTalmud, Kiddushin 2a,40b. 5

7 free.ifhediedunderthelashofhismaster,hismasteriskiled,justasifhehadkileda freejew.thetorahalowedthecanaaniteslavetoserveforeveronlybecauseother 18 tribesalowedahebrewslavetoservethem forever. JustastheTorahalowedusto chargenon-jewsinterestbecausenon-jewsalowedthemselvestochargeinterestto Jews. Inthosetimes,however,slaverywasnotthesameamongotherpeopleswho werealreadyhighlycivilized.theytookslavesfrom amongtheirownbrothersand treatedthem worsethantheirdogs.thoughbothspartansandhelotswerefrom the Greeknation,they[Spartans]oppressedthem [Helots]andmadethem slaves.their childrenlearnedtoaim atthem withtheirbowsandarrows.evenplato,thegreatestof Greece'ssages,writesinhisLawsthataslavedoesnothavetherighttodefendhimself. TheRomanswereknowntorestraintheirnakedslavesinadoorframeandchainthem up. TheRomansalsohavealawthatoneshouldkilaltheslavesthatarefoundina housewherethemasterhasbeenkiled.withthislaw asjustification,thehangmen kiledfourhundredslavesinthetownsquarebecausetheyfoundthemastersstruck dead.thereisalsoalawthatelderlyslaveswhocannolongerworkaresetdownonan 19 islandintherivertibertostarve.thegreatgeneralcatodidthiswithalhisoldslaves, andafterwardfedhisdogswiththeirflesh.therewasalsoalaw,thatifamancaught someonewhoshotahareinanother'sforest,hehadtherighttodefendhimselfby claimingthathewasactualyaimingatanoldslave." Wel,mydearreader,youought toseehowhumaneisourowntorahinthisfield,whencomparedtoalthesetyrannical laws,andalthemoreinothermatersaswel.mosesdeservedlyboastedaboutthis: Andwhatgreatnationisthere,thathathstatutesandordinancessorighteousasal 22 thislaw,whichisetbeforeyouthisday? Thatmeans:andwhereintheworldcanbe foundsuchagreatandcivilizednationthathassuchrighteouslawsandsuchjust judgmentsasarefoundinthistorahthatigivetoyounow?takenote,andrejoice, becauseyoubelongtosuchanoblelineagethathasbeenimbuedwithhumanity (compassiontowardman)from timeimmemorial. Ididwrong,mydearreader,totelyouaboutthetyrannicalpracticeofslavery thatexistedinancienttimesandhowitwasamongtheancientpeoplewhohaveleftno trace.althatmightseem toyouonlyafable,whileihavesomuchtoexplainaboutthe 18 Maimonides, Mishnah Torah, LawsofSlaves, Chapter4. 19 Thecustom ofexposingold,useless,orsickslavesinanislandofthetyber,theretostarve,seemsto havebeenpretycommoninrome. Cicero,MarcusT,andCyrusR.Edmonds, Cicero's Three Books of Offices, or Moral Duties: Also His Cato Major, an Essay on Old Age; Lælius, an Essay on Friendship; Paradoxes; Scipio's Dream; and Letter to Quintus on the Duties of a Magistrate (New York:Harper, 1855). 20 AndyetamanwilshootaNegrowithaslitleemotionasheshootsahare,severalinstancesofwhich havecomewithinmyownknowledge. BenjaminWest soriginalleter,whichdescribesslaveryinsouth Carolina,isfoundintheSmithsonian.Itwaslikelyquotedorreprintedinabolitionistliterature.West, Benjamin,andJamesS.Schof, Life in the South, (AnnArbor,Wiliam L.ClementsLibrary, 1963)33). 21 HereandelsewhereDikaddressesafemalereader, lezerin, thoughhewaswidelyreadbymenand women. 22 Deuteronomy4:8. 6

8 23 slavetradeinengland,franceandeveninpoland. Notlongagointhesenations, whichstilexistinourcivilizedeuropetoday,itwasentirelycommonplacetosee peasantstradedforhorsesanddogs,whippedexcessivelyandworkedendlessly.what s more,mydearreader,youprobablyrememberthisyourself.wel,thankgodthatthis hasceasedineurope infrance,england,andgermany,aboutacenturyago!inour ownland,theselawshaveonlyrecentlybeenrepealed.alexanderthefirstonlyhad timetofreethepeasantsofcourland.theblessedemperornikolaiifreedthepeasants from thecrownlands,andmadeitilegaltoselsomeoneawayfrom hisfamily.he restrainedthenobilityfrom tyrannizingandoppressingthepeasantsattheirwil. HissonAlexandertheSecond,ourbelovedEmperor,ourmonarchwhogoverns nowinourland( may his royal majesty reign!);hehasdonemuchmoreinthismater thanthepreviousrulers.hehasfreedthepeasantsintheirentiretyandwipedawaythis dishonorfrom hissubjects.inthismaterhewastrulythegreatestineurope!he-with hisownnoblewil-freedovertwentyfivemilionserfswhohadbeenlanguishinginthe deepestslaveryforaninconceivablylongtime.wel,wecanrightlyquoteoursages: 24 Thebenefitofagooddeedisduetoonewhocompletesit. Thismeansthatmeritis duetothepersonwhocompletesthegooddeed,andnottotheonewhobeginsit.no otherexcepthismajestyhasdonesuchanactofcharity,whichwilremain,eternalyin memory,from generationtogeneration.hisdeedswiloutlastalmarblemonuments andstatues.indeed,albecomesdustintheend.butagooddeeddoesnotage with everyyearitisenrichedbybeautifullegends,andhewhoperformedthedeedremains 25 holy. AndatthesametimethatourEmperorwascarryingoutthisunforgetablegood deedinhisgreatlandsinthemostpeacefulandcalmway,thesamegooddeedoccurred intheunitedstates,butwithwhatdiferences!first,theiremancipationtouchedonly fivemilionslaves.second,thisemancipationdidnotleavethefreedslavesbeterof. Theyarenotabletomakealivingandcannotfindrefugeanywhere.Thelargemajority ofthefreedslavesstarveinthestreets.thisisnotthecasewithourpeasants.our monarchhasensuredthem withapieceofland,withadweling,andtheyarehighly satisfiedwiththeirposition.thirdly,theamericanemancipationmadetwiceasmany peopleunhappyasithadhopedtomakehappy.thatisbecauseitwasachievedthrough aterriblewarbetweenthenorthernstatesandthesouthernstates.aboutfivemilion freeeuropeanmenwerekiledonbothsides.thiswarcostmorethanonebilion dolars,besidesthefiresandotherdamagesthatoccurredduringthiswar! TheslavesthatlivethereareexclusivelyNegroesorMoors.Theywerelong 23 ItappearsthatDikmeanstosuggesttheopposite.Providinganoverviewofslaveryinancientsocietiesis meanttoiluminatethenovelathand.itislikelythatdikhadreadearlyeditionsofisaacbaer Levinsohn s Zerubavel (1863,Leipzig)thatbrieflymentionsthehorrorsofcolonialslaveryincomparable terms.see IsaacBaerLevinsohn, Zerubavel.Warsaw,1886.(70-73) 24 Creditfortheperformanceofabiblicalcommandmentisreservedforthepersonwhocompletesthe commandment.whenmosesisunabletoburyjoseph'sbonesinshechem,thecreditgoesnottomoses, buttothechildrenofisrael,whocompletetheburial.seemidrashtanhumaandrashionparashat Eikev. 25 ThoughDikwasknowntosupporttheliberalreformsofTsarAlexanderI,unreservedpraiseforthe Tsaralsogladdenedtheimperialcensors.SeeJohnD.Klier, :CensorshipofthePressin RussianandtheJewishQuestion, Jewish Social Studies (1986):

9 agobroughtfromafricancountries.theyareastrongclassofpeople.theygrowtal, withshort,tightlycoiledhairandthicklips.themajorityofthemareheathens,and alreadyfrom timeimmemorialwereusedinasiaasslaves.intimbuktuandalsoin othercities,theyweresoldinthemarketlikeherdsofsheep.likelongagoherewith 26 theeuropeanpeasants,theafricansweresoldbytheirownprinces. Sometimes, enslavementwasapunishmentforsmalsins,sometimesafateforwarcaptives,or sometimespaymentfordebts. SinceAmericawasdiscovered,theslavetradeincreasedtentimesover.The sourceofthiswasthecrueltyofthespaniards,whowerethefirstrulersofamerica. Upontheirarrival,theydiscoveredabouttenmilionmen,thenative-bornAmericanof redcolor,whoisknowntobeweakandlazy.thespaniardseasilytookthem,made them theirslavesanddividedthem likesheep.theybegantoworkthem inthegold minesandsilvermines(quarries,thatis)thatwereabundantthereatthattime.they 27 workedthem furtherinthepearlfisheries. Andthiswascarriedoutwithsuchhard pressurethatinaperiodoffifteenyears,thisclassofmenthathadnumberedten milionwasreducedtoveryfew.themajorityofthem tooktodrowningthemselves andhangingentirefamilies.inadditiontothat,greatamountsofbloodwerespiled overreligiousmaters.inshort,americabecameemptyanddesolate.americabecame, inamannerofspeaking,populatedbymasterswithoutservants!theywerecompeled tobringslavesfromafrica,andfromthattimethehumanmarketthereinafricabegan toexpanddaybyday.theminorprincestherebegantoleadwarsmoreoftenthan beforeinordertotakeprisonersandselthem asslaves. Now,therewerealreadymanyslavetraderswho,inmostcases,werefrom Europeanpeoples.TheywouldjourneyaroundtheAfricancountriestobuyslavesfrom theprincesthere.andtheywouldtradewithverylitlemoney,aroundthirtydolarsfor thebestslaves,andsometimesevenforsomeworn,discoloredspanishbootsora botleofliquorandothersuchsmalthings.withtheminorestateowners,theywould tradebeads,mirrors,knivesand similarthings.in thiswaytheywould buya homeowneroutofhishouse,afatherawayfrom hisfamily,amotherfrom her children,andchildrenfrom theirparents.noonenoticedthetearsandnooneheard thecries.theythoughtofthem merelyascatle,eventhoughintruththenegrohasa greaterbondwithhisfamilythanuseuropeans. Justasthebuyingwaseasyandcheap,sowasthetransportverydificultand oftenfraughtwithdangerandgreatloss.theslavesthathadbeentradedfromdeepin 26 BenjaminofTudela stravelogue(1165)reflectsonalongassociationofslaviclandswithslavery: FurtheronisthelandofBohemia,caledPrague,andthisiscaled Ashklavonia, whichiscaledbythe JewswhoinhabititCanaan,becausethepeopleofthislandseltheirsonsanddaughterstoalnations, thisalsoappliestorussia. TranslationbyEliRosenblat. 27 Thepearlfisherswhoaregeneralypoorslavesandarecompeledtorisktheirlivesintheemployment stoptheirnostrilsandearswithcotontakeapieceofspongedippedinoilintheirmouthsandthenwith aropetiedroundtheirwaiststheydivedowntothebotom tofetchupthemussels.youmayreadily conceivehowmanyhumanbeingsmustlosetheirlivesinsuchanemployment. Joachim HCampe The Discovery of America: For the Use of Children and Young Persons, (London:PrintedforJ.Johnson,No. 72,St.Paul'sChurch Yard,1799).TheoriginalGermancanbefoundinJoachim H.Campe Die Entdeckung von Amerika: ein angenehmes und nützliches Lesebuch für Kinder und junge Leute (Hamburg:Bohn,1781). 8

10 Africahadtobeguardedheavilytoensurethattheydidn'tflee,andsothattheydid notkiltheslavemerchant.ontheneckofeveryslavetheywouldputlongwooden beams,whichwerewideenoughtoreachovertheheadononeendandnarroweron theotherwithapegstruckintoitwithwhichtheyatachoneslavetotheneckofthe other.theywouldatachathirdslavetothebeaminthesameway,andsoon.andso wentaseriesoftwentytothirtymen.skinsofwaterandbagsofriceforcookingwould hangonthewoodenbeams.whentheywouldarriveataplacetorest,theywould releaseeachslavefrom theothers.theylettheslaveslaydownquicklyontheground andtheycouldnotgetbackontheirfeetuntiltheslavetrader smenhelpedthem,the stockschokedthem so.whentheyapproachedavilagetheywouldbeforcedtosing 28 andrejoiceaccompaniedbydrumsandwhistles. Suchajourneyoftenusedtolast untiltheycametotheseashoreafterthreeorfourweeks,andoftenlonger.ateach vilage,thepackofgoodswouldincrease.onelandownerwouldseltenortwelve,and theneachhomeownermightselasparepersonforsomeusefulthing.somewouldbe bartered,forexample,forbotlesoffrenchschnapps,oraredvest.foranecklaceof redbeadsonecouldclearouthalfthevilageandyet,onlyatenthofthisliving merchandisewouldbepackedintotheshipbecausemanywoulddieonthedificult journeyfrom thegreatweightstheywereforcedtocarry,from theextremeheat,and from greatsufering.theslaveswouldlongforhometerribly.yetthisjourneyover landwaslikeawalkinfieldsofwildflowerswhencomparedtothejourneythatthey hadtotakeoverwaterontheshipstoamerica. Theywerepackedinthereinthehulslikegeeseinacage,withhusbands,wives andchildrentogether.itwassotight,filthyanddamptherethatthedoctorthat enteredthereeachdaytocheckinonthem everymorningcouldbarelygetout he couldbarelybreathbecauseofthestench,sincetheyrelievedthemselvesrightwhere theywere.notmorethantenminuteswasanyonealowedtostayonthedeckofthe ship.andeventhenjustafewatatimetogetsomefreshairandtobewashedwith coldwater. Underthereitwasworsethanhel.Dankanddark,theyammeringandcrying woulddeafentheears.manyofthepeopleweresick,withsomeonthevergeofdeath. Everydayseveralcorpseswouldbecolectedandcastoverboardlikestones,withouta processionandwithoutceremony.theywouldsoonbeeatenbythesharksthatalways folowedsuchslaveshipstoeatthedeadbodies.worsethananythingwasthefearthat theywerebroughttoamericajusttoburnthem thereandusetheirashestodistil 29 sugar. IftheslavetraderwouldbringtenpercentoftheslavestoAmericahealthy,it 30 wasconsideredaluckytrip. Whentheyarrivedtheslavehandlerwouldmakeabigsceneinwhichhewould 28 Bloch. Sheviley ha-olam : Tekhunot Kol Artsot Tevel (Zolkiew:BeyMeyerhofer,1822):7a-10b. 29 Theheart-rendingdepictionoftheMiddlePassageechoesthedescriptioninShimshonBloch s Shvilei Ha-Olam (Zolkiev,v ) 30 Thesentimentalnatureofthisdescription,likelyadaptedfromBloch,hasinterestedscholarswhoseek toidentifytheinnermotivationsforanti-slaverydiscourseinhaskalahliterature.irisidelson-shein, Difference of a Different Kind: Jewish Constructions of Race During the Long Eighteenth Century (Philadelphia:UniversityofPennsylvaniaPress,2014),82-89;R.Wolpe,"From SlaverytoFreedom: AbolitionistExpressionsinMaskilicSeaAdventures," AJS Review 36,no.1(2012):

11 bringaltheslavestogether,washthem anddressthem inshortpants,thewomenin shortdresses.andthenpeoplewouldstarttonotice.thiswouldcontinueforafew daysasmerchantsandbuyersbegantogather.thenwouldbeginthehorriblesceneof separation.theplantationownerorplanterwouldbuyamotherandnotherchild, others,achildandnothermother.sotherewasceaselesswailingandlamenting.then cameanendlessfarewel.theslavesclearlyunderstoodthattheywouldnotbearound toomuchlonger,thattheirdayswerenumbered.theywouldcursethedaythatthey 31 wereborn. AmongtheslavesyoucouldfindchildrenofMoorishprinces;andmen withprofoundwisdom whowouldlaterplaymajorrolesintheslaverevoltofsanto Domingo,suchastheworldfamousNegro GustavusVassa,whoinBeninwassoldfor 32 sixsilvergroschen. Nowyoucansurelyunderstandhowpainfulitwasforsuchmenof spirit(greatandwisemen)tocarrytheheavyyokeofslaveryforsomanyyears and howgreatlyeachlongedforhome! AndthereinAmericathemasterswouldworktheslaveslikehorsesandstrike them withoutpity.theywouldlookforwaystoframethem simplytopunishthem severelysothattheywouldalwaysfeeldowntroddenandinferiorandneverhave thoughtsoffreedom orbecomerebelious.themoreamasteroppressedhisslaves,the morethelocalgovernmentpraisedhim. TherewasoneplantationownerwhowouldoftenharnesseightortenNegroes tohiscarriageandwoulddrivetheminthegreatestheatthroughdeepsand.hewould strikethem withalongwhipuntilbloodandsweatwouldrundowntheirbacks,and whentheycamehomehewouldmakethem washthewoundswithvinegarandsaltso thatthebrandingwouldnotfade. Somemasterswhoownedpretyfemaleslaveswouldforcethem toworkand earnshamefulmoneyinbrothels.theywouldsendlitleslavechildrentoruninthe fieldstocatchthelitlebirdswhichwecalhummingbirds,sothatdistinguishedwomen couldadornthemselveswiththeirgoldenfeathers.inthepreviouseratheplantation ownerevenhadtherighttokilhisslave,andwhenaplanterhadaslavehanged becausehewassuspectedofbeingrebelious,thelocalgovernmentwasthankfuland wouldbestowanawardonhim.notonlywouldhebereimbursedforwhathehadpaid fortheslave,hewouldalsobegivenamonthfreefromtaxes.giventhis,someplanters wouldhangtheslaveswhobecamecrippledandnolongercoulddotheirjobandthe localgovernmentwouldrewardtheplanter.somewouldintentionalybuylameorold slavesforatrifleandslavetraderswouldgivethem apaperthattheyhadpaidalotfor them,sothattheywouldhavesomeonetohangandbepaidforit.thispracticehas sincebeenstoppedonlybecausethedeceitwasdiscovered. AmongtheAmericanslavesthereweremanydiferentclasses.Oneclassisthe trueafrican,blackaspitchwithshort,tightlycoiledhair.thesecondclassisthe mulatos.thismeanssomeonewhowasbornofablackmotherandawhitefather. Thesearenotentirelydarkandhaveamorebeautifulcountenance.Thethirdclassis themestizo,thosebornofawhitemotherandanindianfather.thismeansthatheis 31 Job3:1. 32 OlaudahEquiano( ),knownasGustavusVassainhisowntime.Formoreinformationon slaveryandabolitioningermanenlightenmentdiscourse,seesusanbuck-morss, Hegel, Haiti and Universal History (Pitsburgh:UniversityofPitsburghPress,2009). 10

12 from theoriginalamericanwhom EuropeansfoundwhentheydiscoveredAmerica. Thesepeoplearelighterskinned,andtherearemanyothermixes,forexamplethe 33 childrenthatcomefrom amulatothatlivedwithamestiza. Thefreepeopletherearealsodividedintotwoclasses.Oneclassisthosethat camefrom Europe,theyareaswhiteasweare,andtheystaywhiteuntiltheydie.The otherclassisthecreoles.thismeansthechildrenwhowereborninamericafrom whiteparents.thesepeoplehavealreadylostmuchoftheirwhiteness,andtheyappear 34 tanned. Theyareverybeautifulnevertheless,andmatureveryquickly.Aten-year-old childtherecomprehendssituationsasifhewasagrownman,thoughconsequently becomesoldveryquickly.theseclassesofpeoplearethemasters,theplanters,andthe ownersofestates. Wel,althatremainstoexplaintoyou,mydearreader,isaboutthedificult laborthattheslaveperformedandoftherebelionstheyoftenfoment.themost dificultlaborwasinthesugarfactory.notmorethantenyearscanthestrongest slavesenduretheworkandafterthattheybecomeweakandsickly.inmostcases,the slavewouldbeoutofserviceevenearlierbecauseitwasveryeasytobecomeacripple inthesugarmils.a handorafootcouldberippedof,andsometimeshairgets tangledintothemachineanddragsthe headinaswel.thecotonpickingand cleaningisalsoverydificultandverydul.theslavesfalintoagrimmelancholy.they stopeating,drinking,andworking.noentreatiesorbeatingsareofanyuse.they remainseatedintheirplacesuntiltheypassawayorhangthemselves.theirmasteris leftapauper. Alsothefoodoftheslavesisverydismal,becausethemasterwouldgivethem nothingbutasmalpieceofearthtosowintheirof-hours.thismeantatnightwhen theyreturnedfrom workoronsunday,andbythejewishplantersonthesabbathas 35 wel. Theywould haveverylitle-barelyenoughonwhichtolive.thesame constraintswouldgofortheirclothes theyclothedthemselvesincoarselinen,which theycraftedfrom thinbastfibers. Withsomemasterstheywouldbetreatedinamuchbeterfashionand,asa result,theywouldbefaithfulanddiligentintheirwork.somemastersthoughwould 36 treatthem sobadthattheywouldcommitsuicide, escape,orevenriseupand rebel. Nodisasterintheworldcomparestothedisasterofaslaverebelion.The slaveswouldguardtheirsecretsexpertlyandwouldneverrevealanother sintentions. 33 DikcoinsnewYiddishracialterms: mestitsn, mulatn, and kreolen. Dik sunderstandingofracialtypes wouldhavebeenunfamiliartonineteenthcenturyamericansoutsideofneworleansanditscaribbean network. 34 ItappearsherethatDikacknowledgesthemutabilityofrace. 35 EuropeandebatesaboutJewishemancipationafectedtheracialstatusofJewslivinginthecolonies, especialyinareaswherecommunalidentificationwascomplicatedbythemixedracialdescentofjewish individuals.seelauraa.leibman,andsam May,"MakingJews:Race,GenderandIdentityinBarbados intheageofemancipation," American Jewish History 99,no.1(2015): IMD: TheNegroeshavetheabilitytochokethemselveswiththeirowntongues.Theyswalowthe tonguedownwithgreathastesothatitgetsstuckintheirthroatslikeabiteoffood.onewhowastortured sogravelytoforcehim torevealsomethingabouttherebelionbitofhisowntongueingreatangerand thenhespititoutinhismaster sface. 11

13 Andsometimestheywouldkeepaconspiracyagainsttheirmastersecretforadecade, nothingwouldbeknownofituntilthelastminute.woetothemasterwhoseslaves riseupagainsthim!theykilthemasterandhiswholefamily withthegreatest crueltyintheworldtheyburnhisstorehousesandkileverythingthatbreathesexcept themselvesontheplantation.theydon tleaveasinglebrickunturned,astonewhole, oratreeleftstanding.theydestroyandwipeouteverything.thentheyrunaway deepintothewoodsortothefarmountainswheretheyalreadyhavebandsthatare caledbushmen.thesebandswerearmedandatackedtheplanterswithgreatwrath. Theywoulddevastateeverything.TheworstrebelionwasinSantoDomingo,which wehavecometocalhaiti.wewilwriteaboutthisatlengthlater. Wel,mydearreader,Ihavesuficientlymadeknowntheissuesthatare necessaryforyoutounderstandourtaleaboutthepiousandbraveslaveuncletom, whowasneitherjew norchristian,norheathen.onlyabelieverinthecreator, praisedbehe,andinthebible.wecanbyrightscalhim a ger toshav,aresident 37 alien beforehewasanafricanheathen(withoutbeliefingod)butuponcomingto AmericahecametoaJewishPlanter,wherehehadtheopportunitytogettoknowthe onegodandhisholybooks.from thisstoryonecanlearnethicsandthefearofgod, andpatienceinalhardships.andlastly,how muchonemustthankgodandour Emperor,mayhismajestyreign,thathedissolvedtheslavetradefrom ourlandand withtime,from theentireworld.indeed,ouremperorisfreeingslavesinasiaaswel, inthosenewlandsthatgodhasblessedtoberuledunderhishumanegovernment. By A. M. D. 37 IMD: AresidentalienmeansforusJewswhenaheathen,someonewithoutreligion,beginstobelieve intheonegod,andvowsthatgodgavethetorahtothejews.yetheisrequiredtoobservetheseven commandmentsthatgodgavenoah,andnothingmore.hemayevenbecircumcised,buthecaneat unkosheranimals,evenpig.suchamanamongusjews,inourland,hadthesameresidencyrightsand wasacitizen,likeanygoodjew. 12

14 די שקלאַפֿערײ אָדער די לײ ב אייגנשאַפֿט (פּאָדאַנסטוואָ) דאָס איז איינע וואַרע שרעקלעכע און וווּנדערלעכע געשיכטע וואָס האָט פּאַסירט אין אַמעריקע פֿאַר עטלעכע און צוואַנציק יאָר צוריק מיט איינעם געוויסן נעגער (מורין) 'אָנקלטאָם' וואָס וואַר אַ שקלאַפֿע בײ איינעם געוויסן יי דישן פֿלאַנצער גוטס באַזיצער 'אַבֿרהם שעלבי'. דיזע געשיכטע איז פֿאַרפֿאַסט אין ענגליש און איבערזעצט אין אַלע שפּראַכן. יעצט האָבן מיר איר אין יי דיש טײ טש איבערזעצט מיט אַ שיינע הקדמה. ווילנא בדפֿוס ר' יוסף ראובֿן בר' מנחם מן ראָם שנת תּרכּ''ח לפּ ק פֿאָרבאַריכט (הקדמה) שוין פֿון אומדענקלעכע צײ טן איז אײ נגעפֿירט געוואָרן דער שקלאַפֿנשטאַנד (פּאָדאַנסטוואָ) אונטער אַלע פֿעלקער, און אונטער אַלע לענדער. דאָס זעלבסט אין אונדזער תּורה, וואָס איז דער עלטערסטער ספֿר אין דער וועלט, איז שוין צו געפֿינען גענוג שפּורן (סליעדן) פֿון דיזעם שענדלעכן מענטשן האַנדל למשל ווי מכירת יוסף. מען שרײ בט דאָס דאָס וואַקסט נאָר אַרויס פֿון איינעם פֿלוך וואָס נח האָט געפֿלוכט דעם חם, וואָס ער האָט אים געשאָלטן מיט דיזע ווערטער (עבֿד עבֿדים יהיה לאחיו). נון ווײ זט עס אויס נאָך אירע הייליקע ערציילונג דאָס די שקלאַפֿערײ האָט זיך אָנגעהויבן נאָר פֿון די נעגער (מורינעס) וואָס קומען אַרויס פֿון חם און וואָס ווערן אָנגערופֿן בײ אונדז כּושים. און דערנאָך ערשט האָט זיך מיט דער צײ ט דיזער איבל (בייזעס) אויסגעברייטעט איבער די ווײ סע מענטשן אויך וואָס קומען אַרויס פֿון שם און יפֿת. און דאַהער איז די שקלאַפֿערײ בכלל, הן פֿון ווײ סע מענטשן און הן פֿון שוואַרצע מענטשן, אָנצוזען נאָר פֿאַר אַ היסטאָרישעס רעכט (דאָס הייסט אַזוי אַ רעכט וואָס האָט זײ ן יסוד נאָר אין די אַלטע געשיכטן און אין די אַלטע דאַטן. און בפֿרט נאָך ווי עס שײ נט פֿון אונדזער תּורה דאָס ער קומט אַרויס נאָר פֿון אַ פֿלוך.) אָבער ניט פֿאַר אַ פֿאַרנונפֿטרעכט. (דאָס הייסט פֿאַר אַזוי אַ רעכט וואָס איז געגרינדעט אין די וואַרע באַווײ זע פֿון דעם מענטשנס פֿאַרשטאַנד וואָס קען זיך קײן מאָל ניט אומענדערן ווי דער רעכענונג פֿון צוויי מאָל צוויי איז פֿיר.) דען דער וואַרער שׂכל פֿון מענטשן זאָגט גראַדע דעם היפּך דערפֿון. ער זאָגט דאָס מיר אַלע מענטשן בכלל, פֿון וועלכע נאַציאָן מיר אויך זײ נען און מיט וועלכער פֿאַרבע מיר אויך געבוירן זינט זײ נען מיר נאָר אַלע גלײ כע ברידער ווי קינדער פֿון איינעם פֿאָטער. און אַזוי ווילן האָבן אויך אונדזערע ספֿרי קודש. אַזוי דריקט זיך אויס איובֿ אין זײ נעם ספֿר (אם אמאַס משפּט עבֿדי ואַמתי ברבֿם עמדי: ומה אעשׂה כּי יקום אל וכי יפֿקוד מה אַשיבֿנו; הלא בבֿטן עשׂני עשׂהו ויכוננו ברחם אחד). דאָס הייסט אַזוי: האָב איך דען פֿאַראַכטעט דאָס רעכט פֿון מײ ן דינער און פֿון מײ נער דינערין אין זייער ריכטן זיך מיט מיר. דען איך האָב בײ מיר געדענקט: וואָס וועל איך טאָן ווען גאָט וועט זיך פֿאַר זיי אָננעמען, דען דער זעלביקער וואָס האָט מיך געשאַפֿן האָט אים געשאַפֿן? אײן מײ סטער האָט אונדז אויסגעבילדעט אין אײן 13

15 38 מוטערלײ ב. נון האָבן מיר קײן רעכט אַזוי איינער דעם אַנדערן צו פֿאַרקויפֿן און אַזוי זיך זעלבסט, פּונקט ווי די בני יעקבֿ האָבן קײן רעכט געהאַט צו פֿאַרקויפֿן זייער ברודער יוסף. ווײ ל יעדער מענטש איז אַ חלק אלהי ממעל ווי דער פּסוק זאָגט (בצלם אלהים עשׂה את האָדם) גאָט האָט דעם מענטשן מיט זײ ן אייגענעם פֿאָרעם געמאַכט. און מער ווי איין פּאָר מענטשן האָט גאָט ניט באַשאַפֿן. און פֿון אים זײ נען 39 אַרויסגעקומען שוין אַלערהאַנט פֿאַרביקע מענטשן: ווײ סע, שוואַרצע, ברוינע און רויטע. און דאַהער געפֿינען מיר דאָס אונדזער תּורה האָט אין אונדזער נאַציאָן פֿאַרבאָטן זייער שטרענג (שטראָגע) דעם שקלאַפֿנשטאַנד. קײן יי ד האָט ניט געטאָרט פֿאַרקויפֿט ווערן פֿאַר אַ לײ ב אייגענעם. קוים נאָר אויף זיבן יאָר. און דאָס אויך האָט ער געמוזט באַהאַנדלט ווערן הומאַניש (מענטשלעך), מען האָט ניט געטאָרט קײן שווערע אַרבעט מיט אים טאָן. און אויך קײן שענדלעכע אַרבעט (לא תּרדה בו בפּרך) נון ווילן האָבן אונדזערע חכמים דאָס אַן עבֿד עבֿרי האָט ניט געדאַרפֿט נאָכטראָגן זײ נעם הערן אַ שעפֿל אין באָד, אויך בײ זײ נעם אויסדינען זיך האָט אים געמוזט זײ ן הער באַשענקען מיט ברכּת הבית (הענק תּעניק לו), דאָס הייסט זאָלסט אים באַשיינען און באַקרוינען מיט אַלעם גוטן פֿון וואָס עס געפֿינט זיך בײ דיר אין שײ ער, דאָס אונדזערע חכמים זאָגן שוין אַליין דערויף (כּל הקונה עבֿד עבֿרי כּאילו קונה אָדון לעצמו). אויך אַן עבֿד כּנעני ווערט אין אונדזער תּורה זייער געשוינט. ווען דער הער זײ נער האָט אים אויסגעשלאָגן אַן אויג אָדער אַ צאָן ווערט ער באַלד באַפֿרײ ט. איז ער געשטאָרבן אונטער די שלעק פֿון זײ נעם הערן דאָ ווערט דער הער פֿאַרטייטעט, גלײ ך ווי ער וואָלט ערשלאָגן איינעם פֿרײ ען יי דן. די תּורה האָט אונדז ערלויבט מיט אים צו דינען אייביק און יאָר נאָר אויס דעם גרונט (סיבה) דאָס אַנדערע פֿעלקער האָבן זיך עס ערלויבט צו טאָן דאָס זעלביקע אויך מיט אַן עבֿד עבֿרי. אַזוי ווי זי האָט אונדז ערלויבט צו נעמען פּראָצענט בײ דעם נישט יי דן ווײ ל דער נישט יי ד ערלויבט זיך צו נעמען פּראָצענט בײ דעם יי דן. 38 פֿון דיזע מענטשנפֿרײ נדלעכע רייד זײ נע איז דײ טלעך אַרויסצוזען דאָס דיזער געטלעכער מאַן האָט נאָר קנעכטע אָדער באַדינטע געהאַט אַרום זיך וואָס האָבן אים נאָר פֿאַר לוינגעלט געדינט אָבער קיינע שקלאַפֿן. און דאָס וואָרט עבֿדי הייסט נאָר בײ אים אַ לוינקנעכט און ווײ טער ניט. אײן קרעפֿטיקער באַווײ ז דערצו איז דאָס דער פּסוק דערציילט ניט דעם צאָל פֿון זײ נע קנעכט ווי ער דערציילט דעם צאָל פֿון זײ נע אָקסן, קעמלען, שעפּסן. און אַזוי רופֿט ער זײ נע באַדינטע אויך נאָר מיט דעם לשון נערים (קנאַבן) אַזוי ווי ער רופֿט זײ נע אייגענע קינדער אויך נאָר נערים. (ויפּול על הנערים וימותו). 39 עס איז אַ גרויסער שטרײ ט צווישן די פֿיזיקער (חוקרי הטבֿע) איבער די סיבה פֿון דעם מורינס שוואַרצקײט. אַ טײל זאָגן דאָס זיי זײ נען געבוירן געוואָרן פֿון איינעם אַן אַנדערן מין מענטשן. אַ טײל זאָגן דאָס זיי זײ נען געוואָרן שוואַרץ נאָר דורך די זון וואָס ברענט דאָרט זייער שטאַרק אין אַפֿריקע וווּ זיי וווינען דאָרט. און ביידע דעות זײ נען ניט ריכטיק. די ערשטע דעה איז פֿאַלש ווײ ל די תּורה דערציילט נאָר פֿון אַ פּאָר מענטשן. די אַנדערע דעה איז אויך ניט ריכטיק. מיר זעען דאָך דאָס אונדזערע יי דן וווינען דאָרט אין אַפֿריקע אַזוי אַ צײ ט און זײ נען דאָך ווײ ס. דאַהער איז אַמגלײ כסטן צו האַלטן מיט דער דעה פֿון אונדזערע חכמים וואָס זאָגן דאָס ווײ ל דער כּנען איז געבוירן געוואָרן אין דער תּבֿה, איז ער אַרויסגעקומען פֿון דער מוטערלײ ב שוואַרץ. און דאָס איז ווײ ל אין דער צײ ט פֿון דעם מבול וואַר אַ גרויסע צעשטערונג אין דער נאַטור. עס וואַר דאַן אַ דיקער טומאַן, קײן זונענשײ ן. און ווי אונדזערע חכמים זאָגן וואַרן דאַן געהעמט (אָפּגעהאַלטן) אַלע פּלאַנעטן (מזלות) אין זייער מהלך. נון האָט עס געווירקט זייער פֿיל אויף דעם כּנען דאָס ער איז ניט אַרויסגעקומען ווײ ס. דען זעט מען בחוש דאָס די זונשײ ן ווירקט זייער פֿיל אויף צמחים און בעלי חיים, אויך די מורינען ווערן געבאָרן ווײ ס. ווערן אָבער אין עטלעכע טעג אַרום שוואַרץ. אַנדערע מורינען האָבן ווײ סע הענט, ווײ סע פֿלעקן אין געזיכט. דערפֿון איז צו לעזן אין מדרש תּנחומא. 14

16 ניט אַזוי אָבער איז אין יענער צײ ט צוגעגאַנגען מיט די שקלאַפֿן בײ אַנדערע פֿעלקער וואָס וואַרן שוין דאַן הויך געבילדעט. זיי האָבן די שקלאַפֿן פֿון זייערע אייגענע ברידער פֿיל שלימער באַהאַנדלט אַלס זייערע הינט. אַזוי פֿלעגן די שפּאַרטאַנער מאַכן אַ יאַכט אויף די העלאָטן, וואָס וואַרן ביידע פֿון דער גריכישע נאַציאָן, אַלס זיי האָבן זיי אונטערדריקט און געמאַכט פֿאַר שקלאַפֿן. זייערע קינדער האָבן זיך געלערנט צילן אויף זיי מיט זייערע בויגנס. זעלבסט פּלאַטאָ, דער גרעסטער פֿון די חכמי יוון האָט געשריבן אין זײ נע געזעצע דאָס קיין שקלאַף האָט דאָס רעכט צו פֿאַרענטפֿערן זיך. בײ די רוימער וואַר די זיטע צו האַלטן בײ דער טיר נאַקעטע שקלאַפֿן צוגעשמידטערהייט. אויך וואַר בײ זיי די געזעצע דאָס מען זאָל אויסטייטן אַלע שקלאַפֿן ביז איינעם וואָס געפֿינען זיך אין אַזוי אַ הויז וואָס עס איז דאָרט ערמאָרדעט געוואָרן דער הער. און דורך דיזעס געזעץ האָט מען אַ מאָל מער אַלס פֿיר הונדערט שקלאַפֿן אומגעבראַכט אויף דעם ריכטפּלאַץ דורך די הענקער (תּלינים) ווײ ל מען האָט געפֿונען זייערע הערן דערשלאָגן. אויך וואַר בײ זיי אַ געזעץ דאָס מען זאָל די אַלטע שקלאַפֿן וואָס קענען שוין מער ניט אַרבעטן אַוועקזעצן אויף איינע וויסטע אינדזל, וואָס וואַר אויף דעם שטראָם טיבער, און מען זאָל זיי לאָזן דאָרט פֿאַרהונגערן. אַזוי האָט זיך באַגאַנגען דער גרויסער רוימישער פֿעלדמאַרשאַל קאַטאָ מיט אַלע זײ נע אַלטן שקלאַפֿן. און האָט דערנאָך מיט זייער פֿלייש זײ נע הינט געפֿיטערט. אויך וואַר דאָרט אַ געזעץ ווען מען האָט איינעם דערכאַפּט דאָס ער האָט דערשאָסן אַ האָז אין אַ פֿרעמדן רעוויר (וואַלד) האָט ער געהאַט דאָס רעכט צו פֿאַרענטפֿערן זיך, דאָס ער האָט זיך גאָר געצילט אויף אַן אַלטן שקלאַפֿן. נון זע, מײ נע טײ ערע לעזערין, ווי הומאַניש (מענטשנפֿרײ נדלעך) איז די געזעצע פֿון אונדזער תּורה אין דיזעם ענין אַנטקעגן דיזע אַלע טיראַנישע געזעצע, און פּשיטא שוין אין אַנדערע ענינים. און אַזוי מיט רעכט האָט משה זיך דאַמיט באַרימט און געזאָגט (ומי גוי גדול אַשר לו חוקים ומשפּטים צדיקים כּכל התּורה הזאת אַשר אָנכי נותן לפֿניכם היום) דאָס הייסט און וווּ איז דאָ זעלבסט אַ גרויסע געבילדעטע נאַציאָן אין דער וועלט וואָס זאָל האָבן אַזעלכע גערעכטע געזעצע און גראַדע געריכטע ווי עס געפֿינען זיך אין דיזער תּורה וואָס איך גיב דאָך איצונד. באַמערק עס, און פֿרײ דיך דאָס דו געהערסט צו אַזוי אַן איידעלעם געשלעכט וואָס איז פֿאַרטרויט מיט דער הומאַניטעט (מענטשנפֿרײ נדלעכקייט) פֿון אייביק אָן. עס איז אָבער אַן אומרעכט פֿון מיר, מײ נע טײ ערע לעזערין, וואָס איך דערצייל דיר פֿון דעם טיראַנישן שקלאַפֿנשטאַנד וואָס וואַר אין די אַלטע צײ טן, בײ די אַלטע פֿעלקער וואָס עס איז פֿון זיי קײן זכר דאָ, וואָס דאָס קען אויסווײ זן בײ דיר ווי אַ פֿאַבל (ווידומקע) נאָר ווערנד (בשעת) איך האָב דיר צו דערציילן גענוג פֿון דעם שקלאַפֿנשטאַנד וואָס וואַר אין ענגלאַנד, אין פֿראַנקרײ ך, און זעלבסט אין פּוילן. אונטער אַזעלכע פֿעלקער וואָס לעבן נאָך איצונד אין אונדזער געבילדעטע אייראָפּע, און אַזוי דאָ גאָר ניט לאַנג, וואַר עס גאַנץ געוויינלעך אויסצובײ טן פּויערן אויף פֿערד, אויף הינט, צו שמײ סן אָן אַ רעכענונג און אַרבעטן מיט די פּויערן גאָר אָן אַ שיעור. דאָס מוזסטו שוין, מײ נע טײ ערע לעזערין, נאָך זעלבסט געדענקען. נון גאָט זײ דאַנק האָט עס איצונד שוין אויפֿגעהערט אין אייראָפּע. אין פֿראַנקרײ ך, ענגלאַנד און דײ טשלאַנד האָט עס אויפֿגעהערט באַלד שוין אַ יאָר הונדערט. נאָר אין אונדזערע לענדער איז עס ערשט ניט לאַנג אויסגעקאַסירט געוואָרן. אַלעקסאַנדער דער ערשטער האָט נאָר צײ ט געהאַט צו באַפֿרײ ען די קורלענדישע פּויערן. דער זעליקער קײסער ניקאָלײ דער ערשטער האָט באַפֿרײ ט די פּויערן פֿון די קרוינגיטער, און האָט פֿאַרבאָטן צו פֿאַרקויפֿן איינעם פֿון אַ פֿאַמיליע און האָט אײ נגעהאַלטן דעם אַדל דאָס זיי זאָלן ניט שאַלטן און וואַלטן איבער די פּויערן ווי זיי ווילן. זײ ן זון אָבער אַלעקסאַנדער דער צווייטער, אונדזער געליבטער קייסער און אַליין הערשער וואָס רעגירט יעצט אין אונדזער לאַנד, ירום הודו ותנשׂא מלכותו, האָט געטאָן אין דיזער זאַכע פֿיל מער אַלס די פֿאָריקע, דען ער האָט באַפֿרײ ט אַלע פּויערן בדרך כּלל און 15

17 האָט אָפּגעווישט דיזן שמאַך פֿון זײ נע אונטערטאַנען. ער וואַר צוואַר אין דיזער זאַך אין אייראָפּע דער גרעסטער. דען ער האָט מיט זײ נעם איידעלן ווילן באַפֿרײ ט אויף איין מאָל מער אַלס פֿינף און צוואַנציק מיליאָן לײ ב אייגענע וואָס האָבן געשמאַכטעט פֿון אומדענקלעכן צײ טן אין דעם טיפֿסטן שקלאַפֿנשטאַנד. נון קענען מיר אויף אים מיט רעכט זאָגן דעם מאמר פֿון אונדזערע חכמים (אין מיצווה נקראת אלא על מי שגומרה) דאָס יעדע גוטע זאַכע ווערט נאָר אָנגערופֿן אויף דעם נאָמען פֿון יענעם וואָס געענדעט איר. אָבער ניט אויף דעם נאָמען וואָס הייבט איר אָן. נאָר האָט נאָך קײן מענטש לבֿד זײ ן מאַיעסטעט זוכה געווען צו טאָן אַזוי אַ דבֿר צדקה וואָס וועט אים בלײ בן צום אייביקן אָנדענקען לדור דורים. זי וועט איבערלעבן אַלע מאַרמאָרנע מאָנומענטן, אַלע פּאָמיאַטניקעס. דען אַלץ ווערט מיט דער צײ ט שטויב. איינע וווילטאַט אָבער אַלטערט ניט. וואָס אַ יאָר נאָר שפּעטער ווערט זי באַרײ כערט מיט שענערע ערציילונגען. און איר טעטער (טוער) בלײ בט אַ הייליקער. און גראַדע אין דער זעלביקער צײ ט אַלס אונדזער קייסער האָט דיזע אומפֿאַרגעסלעכע וווילטאַט אויסגעפֿירט אין זײ נע גרויסע לענדער אויף דעם פֿרידלעכסטן און שטילסטן אופֿן, וואַר די זעלביקע וווילטאַט אויך אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן (לענדער) פֿון נאָרד אַמעריקע געשען, אָבער מיט וועלכן אונטערשייד. ערשטנס האָט דיזע באַפֿרײ ונג דאָרט באַרירט נאָר פֿינף מיליאָן שקלאַפֿן. צווייטנס האָט זיי נאָך דיזע באַפֿרײ ונג דאָרט נאָך ניט גליקלעך געמאַכט. דען פֿאַר דער האַנט האָבן זיי זיך ניט וווּ אַהינצוטאָן און פֿון וואַנען צו לעבן. דער גרעסטער טײל פֿון זיי פֿאַרהונגערן אין די גאַסן. ניט אַזוי אָבער איז דער פֿאַל מיט די באַפֿרײ ונג פֿון אונדזערע פּויערן. דען אונדזער גענעדיקער מאָנאַרך האָט זיי פֿאַרזאָרגט מיט שטיקער לאַנד, מיט וווינונגען און זײ נען העכסט צופֿרידן און גליקלעך מיט זייער שטאַנד. דריטנס האָט די אַמעריקאַנישע באַפֿרײ ונג געמאַכט צוויי מאָל אַזוי פֿיל אומגליקלעכע אַלס וויפֿל זי האָט געמיינט צו מאַכן גליקלעכע. דען דאָס איז געשען דורך אַ מלחמה כּבֿדה וואָס וואַר דעריבער צווישן די נאָרדלעכע שטאַטן (לענדער) און צווישן די זידלעכע שטאַטן. עס זײ נען אומגעקומען פֿון ביידע צדדים פֿרײ ע מענטשן אייראָפּעער, בערך פֿינף מיליאָן, און געקאָסט האָט דיזער קריג מער אַלס טויזנט מיליאָן טאָלער, און לבֿד די שׂרפֿות און אַנדערע היזקות וואָס וואַרן אין דיזעם קריג. די שקלאַפֿן וואָס וואַרן דאָרט וואַרן נאָר נעגער אָדער מורינעס. זיי פֿלעגן אַהינגעבראַכט ווערן פֿון די אַפֿריקאַנישע לענדער. זיי זײ נען אַ שטאַרקע קלאַסע מענטשן, הויך געוואַקסן, מיט שוואַרצע קורצע געקרײ זלטע האָר, גראָבע ליפּן. דער גרעסטער טייל פֿון זיי זײ נען געצן דינער, און זײ נען שוין פֿון אומדענקלעכע צײ טן געברויכט געוואָרן אין גאַנץ אַזיען פֿאַר שקלאַפֿן. זיי ווערן דאָרט אין טומבוקט און נאָך אין אַנדערע שטעט פֿאַרקויפֿט אויף די מערק סטאַדעסווײ ז. זיי ווערן פֿאַרקויפֿט פֿון זייערע פֿירשטן ווי אַ מאָל דאָ די פּויערן. אַ מאָל אַלס שטראָפֿן פֿאַר קליינע זינדע, און אַ מאָל אַלס קריגס געפֿאַנגענע (פּלענע), און אַ מאָל פֿאַר שולדן (חובֿות). דאָך אָבער זינט מען האָט געפֿונען אַמעריקע האָט זיך דער שקלאַפֿן האַנדל צענפֿאַך פֿאַרגרעסערט. די אורזאַכע דערפֿון וואַר נאָר די גרויזאַמקײט (אַכזריות) פֿון די שפּאַניער וואָס וואַרן די ערשטע רעגירער איבער אַמעריקע. אַלס זיי זײ נען אַהין אָנגעקומען האָבן זיי דאָרט דערווישט בערך צען מיליאָן מענטשן, די אײ נגעבאָרענע אַמעריקאַנער וואָס וואַרן פֿון רויטער פֿאַרבע און זייער שוואַך, דערצו נאָך אויך זייער פֿויל. נון האָבן זיי די שפּאַניער זייער לײ כט אײ נגענומען און האָבן זיי געמאַכט אַלעמען פֿאַר שקלאַפֿן, האָבן זיי צווישן זיך צעטיילט ווי שאָף און האָבן אָנגעהויבן צו אַרבעטן מיט זיי אין די גאָלדמינען און אין די 16

18 זילבער מינען (דאָס הייסט אין די אַרודניקעס) וואָס וואַר דאָרט דאַן לרובֿ. און נאָך מער האָבן זיי אָנגעהויבן צו מאַטערן זיי בײ דער פּערל פֿישערײ (פּערלפֿאַנג) און דאָס איז צוגעגאַנגען מיט אַזוי אַ האַרטן דרוק דאָס אין אַ צײ ט פֿון פֿופֿצן יאָר איז פֿון דיזע קלאַסן מענטשן וואָס וואַרן זייערע צען מיליאָן געבליבן גאָר אַ מעט מזער. דער גרעסטער טייל פֿון זיי האָבן זיך אַליין איבערגעפֿירט פֿלעגן זיך פֿאַמיליענווײ ז אויפֿהענגען, דערטרינקען. דערצו נאָך איז עס געקומען צו גרויסע בלוט פֿאַרגיסונגען איבער די רעליגיאָן זאַכן. קורץ דערפֿון, עס איז געוואָרן אַמעריקע ליידיק און וויסט. דען עס זײ נען געבליבן ווי צו זאָגן הערן אָן קנעכט, און האָבן זיך אַזוי געפֿונען געצוווּנגען צו ברענגען שקלאַפֿן פֿון אַפֿריקע. און פֿון יענער צײ ט אָן האָבן זיך די מענטשנמערק דאָרט אין אַפֿריקע אָנגעהויבן צו פֿאַרגרעסערן פֿון טאָג צו טאָג. די דאָרטיקע קליינע פֿירשטן האָבן אָנגעהויבן צו פֿירן צווישן זיך קריג פֿיל אָפֿטער אַלס פֿרי ער אום צו באַקומען איינער פֿון דעם אַנדערן מער געפֿאַנגענע אום צו פֿאַרקויפֿן זיי פֿאַר שקלאַפֿן. נון האָבן זיך שוין געפֿונען זייער פֿיל שקלאַפֿן הענדלער, על פּי רובֿ אייראָפּעי שע לײ טע, וואָס פֿלעגן אומצורײ זן אין די אַפֿריקאַנישע לענדער אום עס אײ נצוקויפֿן בײ די דאָרטיקע פֿירשטן. און פֿלעגן עס אײ נצוהאַנדלען פֿאַר אַ שפּאָטגעלט, בערך דרײ סיק טאָלער פֿאַר דעם בעסטן שקלאַפֿן, און אַ מאָל נאָך פֿאַר אַ פּאָר געלבע שפּאַנישע שטיוול אָדער פֿאַר אַ בוטילקע אַרעק, און אַזוי פֿאַר נאָך קלייניקײטן. בײ די קלײנע גוטס באַזיצער פֿלעגן זיי סאַכערן מיט זיי אויף פּאַטשערקעס, אויף שפּיגעלעך, מעסערלעך, און דאָס גלײ כן. עס פֿלעגט דערפֿאַר פֿאַרקויפֿט ווערן אַ ווירט פֿון זײ ן הויז, אַ פֿאָטער פֿון זײ ן פֿאַמיליע, אַ מוטער פֿון קינדער, קינדער פֿון עלטערן. מען האָט ניט געקוקט אויף טרערן. מען האָט ניט געהערט קײן וויינען. דען מען האָט זיי באַטראַכטעט נאָר פֿאַר בהמות. און באמת האָבן די נעגער אַ גרעסערן בונד צו זייערע פֿאַמיליען אַלס מיר אייראָפּעער. און ווי דער אײ נקויף וואַר זייער ביליק און לײ כט, אַזוי וואַר דער טראַנספּאָרט זייער שווער און פֿאַרבונדן אָפֿט מיט געפֿאַר (סכּנה) און מיט גרויס שאָדן. דען די שקלאַפֿן וואָס פֿלעגן אײ נגעהאַנדלט צו ווערן טיף אין אַפֿריקע האָבן געמוזט געפֿירט ווערן מיט גרויס שמירה דאַמיט זיי זאָלן ניט צעלויפֿן, אָדער זיי זאָלן אירע הענדלער ניט טייטן. מען פֿלעגט אָנצוטאָן יעדן שקלאַפֿע אַ לאַנגע קלאָץ אויף דעם האַלדז, וואָס צום קאָפּ צו איזט ער ברייט, און בײ דעם ענדע איזט ער שמעלער. און עס איז אין אים אַ פֿלעקל אַרײ נגעשלאָגן מיט וואָס מען פֿאַרטשעפּעט אים אָן דעם נאַקן פֿון דעם אַנדערן. און אַזוי האָט געהאַט דער אַנדערער אויך אַזוי אַ קלאָץ אויף זיך וואָס וואַר פֿאַרטשעפּעט אויף דעם דריטן. און אַזוי זײ נען זיך געגאַנגען גאַנצע שערענגעס פֿון צוואַנציק דרײ סיק מאַן. אויף די קלעצער פֿלעגט צו הענגען זייערע לאָגלען וואַסער און זייערע זעקלעך רײ ז צום קאָכן. און אַלס מען איז געקומען אויף דעם אָרט וווּ מען דאַרף רוען האָט מען זיי אָפּגעטשעפּעט איינעם פֿון דעם אַנדערן און מען האָט זיי געלאָזט גיך לייגן אויף דער ערד וואָס קיינער האָט פֿון איר שוין ניט געקאָנט אויפֿשטיין ביז די מענטשן פֿון דעם שקלאַפֿן הענדלער האָבן אים דערצו געהאָלפֿן, ווײ ל די קלאָץ האָט אים געוואָרגן אַראָפּ. אַלס מען פֿלעגט צוקומען מיט זיי ניט ווײ ט פֿון אַ דאָרף פֿלעגן זיי מוזן זינגען, זיך פֿריילעך מאַכן. און די מענטשן פֿון דעם שקלאַפֿן הענדלער פֿלעגן זיי צוצוהאַלטן מיט פּײ קלעך און מיט פֿיאָלן. אַזוי אַ רײ זע פֿלעגט אָפֿט געדויערן ביז מען פֿלעגט קומען צום ברעג ים דרײ פֿיר וואָכן און אָפֿט מער. בײ יעדעם דאָרף פֿלעגט זיך דער פּעקל סחורה פֿאַרמערן. דאָס האָט פֿאַרקויפֿט אַ צען צוועלף דער גוטס באַזיצער, און דאָס האָט פֿאַרקויפֿט יעדער ווירט באַזונדער עפּעס אַן איבעריקן מענטשן וואָס ער האָט בײ זיך אין שטוב, פֿאַר אַ ביסל ווירטשאַפֿט. למשל פֿאַר אַ פּאָר בוטילקעס פֿראַנצייזישע שנאַפּס, פֿאַר אַ רויטע קאַמעזעלקע. פֿאַר אַ 17