Kaapland. Die uitkoms van die navorsing moet verwerk word tot konkrete hulp wat klein

Transcription

1 Navorsing: Die unieke uitdagings wat klein gemeentes in die gesig staar en watter druk dit op die dominee in die klein gemeente plaas in die NG Kerk in die Sinode van Wes-Kaapland Eenheid vir Innovasie en Transformasie van Kerk en Samelewing (Ekklesia: Fakulteit Teologie, US) Navorsing gedoen deur Dr Pieter van der Walt & Ds Ankia Du Plooÿ Inleidend Tydens n Moderamen vergadering van die Sinode van Wes-Kaapland op 31 Augustus 2016 word geluister na die verhale van predikante wat in moeilike omstandighede (ook finansieel) in klein gemeentes funksioneer. Die vraag word gevra hoe die Sinode hierdie predikante behulpsaam kan wees? Op die vergadering dien die volgende voorstel: Die moderamen versoek die Diensgroep vir Toerusting om in samewerking met die Diensgroep Gemeentebegeleiding, navorsing te doen oor die unieke uitdagings wat klein gemeentes in die gesig staar en watter druk dit op die dominee in die klein gemeente plaas. Die uitkoms van die navorsing moet verwerk word tot konkrete hulp wat klein gemeentes kan bystaan in hulle bediening tot missionaliteit en volhoubaarheid. Die Eenheid ontvang opdrag van die Diensgroep: Toerusting om data vir die navorsing in te win sodat n verslag saamgestel kan word vir die Moderamen van die Sinode in Wes- Kaapland. Die uitkoms van die navorsing moet verwerk word tot konkrete hulp wat klein gemeentes kan bystaan in hulle bediening tot missionaliteit en volhoubaarheid. Navorsing Eienaar van die probleem:moderamen van die NG Kerk in SA Kaapland Sinode Navorsingsvraag: Wat is die unieke uitdagings van klein gemeentes? 1 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

2 Watter druk beleef dominees in klein gemeentes? Hoe kan klein gemeentes begelei word na n bediening van missionaliteit en volhoubaarheid?` Metodiek: Ons besluit om die projek in twee fases aan te pak. Fase 1 Beoog n Survey Research as navorsingsontwerp. Ons maak gebruik van Survey Monkey waarmee ons n vraelys uitstuur aan ons steekproef. Die Diensgroep: Toerusting en Gemeentebegeleiding het saam met die Eenheid vir Innovasie en Transformasie n geskikte vraelys opgestel waarin data tov die volgende ingewin word: Biografiese inligting, Bedienings inligting (werkslading), Finansiele inligting, Selfsorg, Ondersteuningsisteme, Gesondheid, Toerusting (verdere studies), Verhoudings en konflik en Gesinslewe. Die steekproef word bepaal deur die navorsingsvraag wat veral gerig is op klein gemeentes. Ons steekproef sluit alle predikante in wat in gemeentes is met 200 en minder belydende lidmate. Ons het toegang tot kerklike statestiek op en kon gemeentes met 200 en minder belydende lidmate identifiseer. Die NGK in Wes-Kaapland het hulle databasis aan ons beskikbaar gestel om hierdie predikante se kontakbesonderhede te bekom. Die anonimiteit van deelnemers word beskerm deurdat n skakel wat deur Survey Monkey genereer word na deelnemers geepos word. Streng vertroulikheid en privaatheidmaatreëls word getref deur die gebruik van Survey Monkey. Lees gerus die Survey Monkey IRB gids ten opsigte van hoe die privaatheid van deelnemers beskerm word ( IRB-guidelines). Tov die kwantitatiewe vrae bied Survey Monkey grafieke wat die data goed weerspieël, terwyl die Eenheid die kwalitatiewe vrae tematies analiseer het. In hierdie verslag word beide weergegee. Fase 2 Met bogenoemde data tot ons beskikking wil ons graag n tweede rondte navorsing doen deur twee fokusgroepe te hou. Een in klein gemeentes in die platteland en een in klein gemeentes in stedelike gebiede. Hierdie fokusgroepgesprekke sal 2 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

3 transkribeer word en tematies analiseer word om die data wat ons reeds gekry het aan te vul. Nadat n verslag met beide die survey en fokusgroep data opgestel is, moet die data verwerk word tot konkrete hulp wat klein gemeentes kan bystaan in hulle bediening tot missionaliteit en volhoubaarheid. Die Diensgroep: Gemeentebegeleiding sal daarvoor verantwoordelik wees om dit in die gemeentes te implementeer. Grootte van die steekproef: 42 predikante (in gemeentes met minder as 200 belydende lidmate) is uitgenooi om aan die navorsing deel te neem. 22 predikante het die vraelys voltooi. Dus: 52% deelname. Etiese klaring: Die Eenheid het aansoek gedoen om etiese klaring by die Navoring Etiek Komitee van die Universiteit van Stellenbosch. 3 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

4 Inleiding Die vraelys is ingedeel in 10 verskillende kategorieë, naamlik: biografiese inligting, bediening (werklading), finansies, selfsorg, ondersteuningsisteme, gesondheid, toerusting, verhoudings en konflik, gesinslewe en algemeen. In die verslag gaan die data, wat met elke kategorie ingewin is, voorgehou word. * Let wel: Die persentasies wat genoem word in die verslag is tov die respondente wat deelgeneem het. 1. Biografiese inligting 4 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

5 Opmerking: Die helfte van deelnemers is 5 jaar en korter in gemeentes. Kan hieruit afgelei word dat predikante dikwels na klein gemeentes beroep word vir n termynbepaalde kontrakte agv die finansiële situasie van die gemeente? 5 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

6 Hoeveel lidmate is daar op julle gemeente se boeke? Klein gemeentes het gemiddelde lidmaattal van 126 lidmate. Die kleinste gemeente het 12 lidmate. Die grootste gemeente het 250 lidmate. 36% deelnemers het lidmate 59% deelnemers het lidmate 5% deelnemer het lidmate Opmerking: Klein gemeentes blyk meer in die platteland voor te kom as in stedelike gebiede. 6 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

7 2. Bediening (werklading) 7 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

8 Opmerking: Terwyl 91% predikante 1 in die NGK in Wes-Kaapland in n vol predikante pos aangestel is, is slegs 28.57% predikante in klein gemeentes in n vol predikante pos. Daar blyk ook n groot persentasie (28.57%) predikante in klein gemeentes in tentmaker poste te wees. Tov van Ander word die volgende ook genoem: 50% pos Termynbepaalde deeltydse pos (doen egter voltydse pos) Bedien ook VGK gemeente en dien as HUB van NWO n Deelnemer beskryf sy situasie tov sy pos as volg: Ek is gekontrakteer vir 20 ure 'n week. Die probleem is dat al is my ure gehalveer, is die hoeveelheid admin en voorbereidings vir preke/bybelstudies en sulke goed, nog dieselfde hoeveelheid. Met die gevolg dat dit omtrent amper al die ure opeet, wat amper geen ure oorlaat vir werklike "huisbesoeke" nie. Vir my as tentmaker bied dit 'n groot morele dilemma, wat tot gevolg het dat ek in elk geval baie meer werk as die 20 ure, en nog steeds skuldig voel dat ek nie by genoeg mense uitkom nie. (Dis een van die redes hoekom ek dink die bedieningstruktuur moet verander). Ek kan egter ook nie sommer van my vrye ure werklik gebruik nie, omdat ek veronderstel is om 'n ander inkomste daarmee te verdien, wat op 'n klein plattelandse dorpie 'n massiewe uitdagings is: hier is nie eintlik werk nie. 1 Volgens navorsing gedoen deur die Eenheid tov die welstand van predikante in die NGKerk in Wes-Kaapland. 8 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

9 Opmerking: Daar word verwag van predikante om 45 uur per week 2 te werk % van deelnemers toon aan dat hulle meer as 51 uur per week werk. 2 Die Hersiene Bestuursgids van die NGK 2009 beskryf dit as volg: n Normale week van maksimum 45 werksure word veronderstel. Die werksure moet dus so gereël word dat alle pligte van die pos nagekom word en by die gemeente se roeines (skiktyd of vaste werkprogram) inpas. 9 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

10 Opmerking: gemeente ontvang nie. 76% predikante toon aan dat hulle geen hulp vir die bediening in die Tov van Ander word die volgende genoem: Gemeentebestuurder Saakgelastigde Ring gemeentes Kerkraad Diensgroepe Aflosprediker (x2) 10 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

11 Watter drie dinge maak jou bekommerd oor die toekoms van jou gemeente? 1. Finansies (14) 2. Dalende lidmaatgetalle (8) Die dalende lidmaatgetalle word hoofsaaklik toegeskryf aan die ontvolking van die platteland asook demografiese verskuiwings in die gemeenskap. Omgewing het heeltemal verander en gemeente het nie saam verander nie. Die volgende word ook genoem in hierdie verband: Nuwe intrekkers nie NGK lidmate nie Verwisseling van eiendomme gaan in hande van andersgelowiges Tradisionele lidmate se veranderde geloofspatrone 3. Ouderwordende lidmate (6) As huidige generasie uitsterf (baie is 50-70jr) wat dan? 4. Leierskap (5) Swak en min leierskapmateriaal Swak kerkbegrip by leiers Leierskap ontbreek sonder predikant n Deelnemer sê: Watter drie dinge maak jou hoopvol oor die toekoms van jou gemeente? 1. Lidmate (15) Die volgende word genoem tov van lidmate: Samewerking van lidmate God gee wonderlike mense met gawes en talente aan die gemeente Bereidwilligheid van individue Karakter van gemeentelede 11 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

12 Toegewydheid Betrokkenheid van lidmate Hardwerkendheid/gesindheid/commitment Lidmate wat bedienings dryf Lidmate begin self met inisiatiewe 2. Nuwe moontlikhede (8) Die volgende geleenthede en moontlikhede word deur deelnemers raak gesien: Geleentheid vir die bou van multi-kulturele groei Nuwe besluit van VGK rakende eenwording met NGK Dat onderlinge versorging tussen lidmate van verskillende denominasies al meer plaasvind Gemeente oop vir verandering, vernuwing Uitdaging van groter gemeenskap wat wag op bediening Demografiese ontwikkeling in omgewing 3. Kerngroep (4) Die feit dat daar n kerngroepie is wat positief is en die Here voluit dien gee hoop. Twee deelnemers sê egter die volgende: Vandag het ek nie hoop nie en Daar is nie veel van n toekoms nie. Watter drie sake veroorsaak vir jou die meeste druk in jou gemeente? 1. Finansies (10) Stryd om oorlewing Tekort aan finansies 12 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

13 Finansies het gelei tot 50% pos 2. Leierskap (6) Swak leiers wat ingestel is op eie gewin Kerkraadslede se wangedrag in gemeenskap Tekort aan leiers Swak leiers wat nie n leerbare gees het nie Konflik in kerkraad Swak leiers wat geen behoefte het aan geestelike groei en geloofsonderskeiding nie 3. Predikant moet alles wees (sonder ondersteuning) (6) Tekort aan personeel Moet alles kan doen ds, skriba, koster Tekort aan hande wat help Moet alles in gemeenskap wees ds, maatskaplike werker, sielkundige Jy moet alles vir almal wees Onbevoegdheid van personeel 4. Te min tyd (4) Te min tyd beskikbaar vir wat ek wil doen Al is die ure minder in n tentmakerpos, is die admin en voorbereiding nie minder nie. So al waar ek kan sny, is by my tyd vir mense Afstand dorp toe of na lidmate ry 2 ure daarheen, huisbesoek is gewoonlik lang besoek Te min tyd vir persoonlike kontak soos in verlede Alhoewel dit nie in groot getalle is nie word daar telkens ook gepraat van afstande en geisoleerdheid. 13 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

14 1. Lidmate (14) Watter drie sake gee vir jou die meeste vreugde in jou gemeente? Die volgende eienskappe word genoem wat groot vreugde bring: samewerking, samesyn, lojaliteit, familiegevoel, intimiteit, getrouheid, waardering, humor, positiewe gesindheid, toegewydheid, onderlinge begrip, ens 2. Erediens en Prediking (9) 3. Verskillende groepe (7) Groepie jong volwassenes Die kindertjies se liefde vir die Bybel Bejaardes wat die Here dien Huisgroepe Besondere kerkraad Vrouelidmate wat al meer betrokke raak Kleingroepe wat erns maak met geestelike groei 4. Pastoraat (huisbesoek) (6) Hoe missionaal gerig is julle gemeente se bediening? Opmerking: Terwyl omtrent 24% respondente aantoon dat die bediening in hulle gemeente missionaal gerig is, meen 76% dat hulle bediening nog min kenmerke van missionaliteit toon. Tog meen 81% dat die gemeente wel n rol in die gemeenskap speel en 76% is van mening dat die kerkraad hierby inkoop. 14 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

15 3. Finansies Opmerking: Terwyl 82.89% van NGK predikante in die Wes-Kaap op Sinodale skaal vergoed word, word slegs 33% van predikante in klein gemeentes op Sinodale skaal vergoed. Vir 76% 3 predikante in klein gemeentes is van mening dat hulle finansiële posisie onseker is en dit veroorsaak spanning. 78% ervaar hierdie onsekerheid en spanning agv die gemeente se finansies. Die realiteit wat hier na vore kom is dat omtrent 67% van leraars nie op skaal betaal word nie, en daarom waarskynlik nie finansieel selfversorgend is nie en ekstra inkomste sal benodig. Indien gemeentes steeds van hierdie leraars 100% dienslewering verwag sal dit spanning veroorsaak. Aan die een kant sal leraars gehelp moet word om addisionele inkomstebronne te ontgin en aan die ander kant sal gemeentes gehelp moet word om hulle verwagtings aan te pas. Volgens hierdie verslag is daar reeds 28.57% predikante in klein gemeentes in n tentmakerbediening. n Respondent skryf: Al is die ure minder in n tentmakerpos, is die admin en voorbereiding nie minder nie. en n ander sê: Ek is gekontrakteer vir 20 ure 'n week. Die probleem is dat al is my ure gehalveer, is die hoeveelheid admin en voorbereidings vir 3 Teenoor die 37% van predikante in die Wes-Kaap. 15 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

16 preke/bybelstudies en sulke goed, nog dieselfde hoeveelheid. Met die gevolg dat dit omtrent amper al die ure opeet, wat amper geen ure oorlaat vir werklike "huisbesoeke" nie. Vir my as tentmaker bied dit 'n groot morele dilemma, wat tot gevolg het dat ek in elk geval baie meer werk as die 20 ure, en nog steeds skuldig voel dat ek nie by genoeg mense uitkom nie. (Dis een van die redes hoekom ek dink die bedieningstruktuur moet verander). Ek kan egter ook nie sommer van my vrye ure werklik gebruik nie, omdat ek veronderstel is om 'n ander inkomste daarmee te verdien, wat op 'n klein plattelandse dorpie 'n massiewe uitdagings is: hier is nie eintlik werk nie. Watter finansiële uitdagings, dink jy, is tipies vir die predikant in die plattelandse- of klein gemeente konteks? Uit die data blyk dit daar n paar faktore is wat (veral) n rol speel en dat hierdie faktore ook op mekaar n invloed het. Kwynende lidmaat getalle en inkomste Daar word genoem dat daar nie genoeg geld is nie. Dit word daaraan toegeskryf dat Gemeentelede nie meer tiendes of enige bydrae gee nie, dat die Geboue instandhouding gewoonlik n baie groot uitgawe is, Kwynende lidmaat getalle en Bejaardes kry toenemend finansieel swaarder. Dit bly n stryd om die begroting te laat klop. Dikwels wil dit voorkom asof mense meen dit is slegs omdat die leraar betaal moet word.. Nog n respondent sê: Vol pos wat bediening betref, maar met verminderde salaris-pakket; jou roeping is egter sterker as finansiële bekostigbaarheid. Een respondent beskryf dit as volg: Kerkraad sny waar kan. Dus sal hulle die minimum betaal as dit kom by hulle gedeelte van die medies, pensioenbydrae, water en ligte en kommunikasie-goete soos telefoon en internet. Dominee bly in pastorie, kry nie geleentheid om eie huis te bekom nie. Situasie is so dat as jy eie voertuig nog betaal aan bank, jy nie naastenby eie huis kan koop nie, of eens sinvol spaar vir kind se studies nie. Jy leef later maar van die hand na die mond. n Ander sê: Jy is ook die party planner wat poog om die finansies van die gemeente uit die rooi te hou. Afstand en afgesonderheid in plattelandse konteks 16 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

17 Hierdie klein gemeentes (veral in plattelandse konteks) bied unieke uitdagings. Daar is baie kostes wat aangegaan word vir Voertuig onderhoud en brandstof. Skole vir kinders is ver, en kostes vir kinders wat elders moet skool gaan is hoog, asook koshuisgelde bring groot bykomende uitgawes. Agv die kleinheid van sommige van die dorpies moet mediese hulp en basiese voedsel aankope dikwels op n ander dorp gebeur (soms tot 700km verder). Ook om na binnelandse te ry neem baie van jou privaat fondse. Agv die unieke konteks is daar ook nie altyd nie die geleentheid vir gade(s) om te werk nie. Noem drie moontlikhede wat die finansiële uitdagings van die predikant en die gemeente kan beredder. Uit die antwoorde blyk dit daar daar moontlikhede ondersoek kan word tov die Sinode, gemeentes, predikante en kerkbegrip: Tov Sinodale- en Ringstruktuur word die volgende voorgestel: 1. Alternatiewe finansiële model Daar word voorgestel dat alle predikante van uit n sinodale poel betaal word en dat gemeentes nie self predikante betaal nie. n Sinodale sisteem word voorgestel waar leraars vergoed word vir ure gewerk ongeag die ligging van die standplaas. Finansies word beter versprei tussen gemeentes Sentrale fondse in ring Sinode en Algemene Sinode is n oorbodige finansiële las 2. Afwaartse aanpassing van Sinodale bydraes 3. Sinodale hulp en bystand Finansiële valskerm van sinode in jare wat gemeente onderdeur is Groter betrokkenheid van kerk in meerdere verband 4. Vermeerdering van per km vergoeding 5. Geloofsonderskeidende luister oor rentmeesterskap in breer kerk 6. Meer sinvolle beroepingsisteem 17 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

18 Baie plekker waar skole is, beroep in dominee met geen kinders of wie se kinders reeds uit huis is. Die feit dat my gesin op n ander dorp moet leef en ek hulle eers Vrydagaand sien is onuithoudbaar. Tov van ander gemeentes word die volgende voorgestel: 1. Groter gemeentes help kleiner gemeentes 2. Welvarende gemeentes help en ondersteun kleiner gemeentes 3. Moontlike samewerking met ander gemeentes Tov die klein gemeente self word die volgende voorgestel: 1. Deeglike finansiële beplanning Sinode kan dalk help met n kursus vir klein gemeentes om finansies op bes moontlike manier te bestuur. 2. Nuwe lidmate Groei van so min as 10 meelewende lidmate in jaargroep , met aanddiens as fokuspunt, sal finansieel genoeg wees om volle predikant te beroep. 3. Groter finansiële verantwoordelikheid deur lidmate Lidmate moet geleer word om tiendes te gee n Nuwe kultuur van gee ontwikkel onder gemeentelede 4. Ander bedieningsmodel Staak alle projekte en skep n kultuur van persoonlike bedieninge Missionaliteit 5. Bedien in meer as een gemeente Bediening in meer as een klein gemeente sonder dat gemeentes noodwendig een word Tov die predikant word die volgende voorgestel: 1. Genereer alternatiewe inkomste Respondente stel voor dat predikante n alternatiewe inkomste moet kan genereer dus moet dit indiensneming van leraar (wees) wat ook ander inkomste het en nog n ander vakmanskap bykomende van die van teologie. Twee respondente skryf: Predikant moet gegun word om iets anders ook te swot of voor opgelei te word terwyl hy in diens staan van n gemeente sodat hy tentmaker kan word, want intussen het hy n gesin wat moet 18 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

19 eet. en Om leraar te help om in posisie te kom om n ander professionele beroep te beoefen. Dus word Tentmaker poste voorgestel en word aanbeveel dat kerkrade ingelig word oor tentmakermoontlikhede. 2. Kompensasie vir gade wat nie kan werk nie 3. Predikant pos verdwyn Idee van predikant moet verdwyn, n sekulêre pos moet hoof bron van inkomste wees en net sy roeping in sy omgewing uitgeleef as geestelike voorganger Tov kerkbegrip word die volgende voorgestel: 1. Definisie van kerk/gemeente wees moet verander 2. Missionaliteit 4. Selfsorg Watter uitdagings of struikelblokke ervaar jy, wanneer jy verlof wil neem? 38% meen dat hulle geen uitdagings of struikelblokke ervaar wanneer hulle verlof wil neem nie. Die ander respondente noem die volgende: 19 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

20 1. Die reël van aflospredikant (8) Daar is nie n predikant wat vi rmy kan instaan nie. Alle prosesse stop tot ek weer terug is. Groot finansiële uitgawe vir gemeente om besoekende predikers te betaal. Gebruik maar ouderlinge en dit is nie gewild nie daarom spaar ek gemeente, ten koste van myself. Kerkraad beskou dit as my probleem dat Sondae se eredienste voortgaan. Geen buurgemeente met ekstra predikante nie, geen lidmaat wil preek nie. Uiteindelik bly ek dan maar. 2. Voel skuldig as verlof neem 3. Het nie finansiële vermoë om weg te gaan nie Het nie finansies om weg te gaan nie, dus bly sit ek langs my werkplek en word kort-kort gepla. 4. Konflik ontstaan terwyl uit dorp Probleme broei onder uitgesoekte groepie kerkraadslede uit, terwyl ek uit die dorp is. 5. Besigheid- vs kerkwerk Besigheidtye bots soms met my verlof by gemeente. Werk van ander fasette gaan voort. Skakel nie af nie. 20 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

21 Indien jy ja op bg vraag geantwoord het, wat maak dit vir jou moontlik om af te vat? Respondente sê die volgende: Ek is in n tentmaker pos, dus vat ek buite my ure wat in diens van die gemeente is, n dag af. Saterdae gaan hier min aan Ek skryf dit eenvoudig in my dagboek as n afspraak Die feit dat dit op n Maandag is Werksbeplanning Werksooreenkoms: 16 dae per maand of 130 ure per maand Deel van my diensverhouding met die gemeente Die gemeente se begrip vir my professionele situasie Indien jy nee op bg vraag geantwoord het, wat maak dit vir jou onmoontlik om af te vat? Respondente reageer as volg: 21 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

22 Kontrak basis doen ander werk deur die week Ek dink nie ek het dit nodig nie. Een afdag sal uitstaande werk net nog meer laat groei Ek bestuur my besigheid voltyds My tyd vir gemeente is slegs naweke Ander betrokkenhede en betaalde verpligtinge Daar is nie op die platteland iewers om heen te gaan nie is dus by die huis en dan klop daar werk aan die voordeur 22 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

23 Opmerking: 38% meen dat hulle nie n afnaweek betekenisvol kan benut nie. Dit word hoofsaaklik toegeskryf aan finansies en verantwoordelikhede. 23 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

24 Opmerking: Dit is kommerwekkend dat omtrent 33.33% 4 van predikante uitgebrand voel. Alhoewel 43% aantoon dat hulle selfsorg moet toepas, het 14% hulp nodig en 43% wil die bediening verlaat. Opmerking: Terwyl omtrent 91% meen dat hulle stres effektief kan hanteer, is daar tog 33% wat voel dat hulle hulp daarmee nodig het. 4 In vergelyking hiermee voel 25% van predikante in die Wes-Kaap uitgebrand. 24 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

25 Wat maak selfsorg vir dominees in klein gemeentes moeilik? Respondente noem die volgende: 1. Vol program Jy preek elke Sondag. Jy moet alle prosesse dryf. Daar is nie n kollega wat instaan en dan kan jy n Sondag afvat of af en toe n vergadering mis nie. 100% van tyd aan diens vir die hele gemeenskap Moeilik wanneer dominee meer as een betaalde taak het 2. Voel geïsoleerd Niemand buiten gade om mee te praat nie Op eie, het nie kollega om mee te praat nie Geen ondersteuiningsbasis nie 3. Finansies Selfsorg kos geld, bv gym en mediese uitgawes Finansies nie altyd daar om iewers heen te ry om weg te kom van jou gemeente nie 4. Min hulpbronne 5. Kan nêrens anoniem wees nie Kan nie sommer in n Mall gaan loop nie as jy met kamera in veld stap word jy aangespreek omdat jy niks doen nie Jou persoonlike lewe is nie jou persoonlike lewe nie jou doen en late is die bespreking by elke braai geleentheid 6. Verwagtinge van lidmate Moet altyd beskikbaar wees op aanvraag Persepsies van lidmate Hy vat alweer af 25 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

26 Watter stresfaktore is meer pertinent in n klein gemeente? Die meeste respondente maak melding van (veral) twee faktore: 1. Finansies Finansiële stres voorskryf hoe jy bediening moet aanpak want ons betaal jou salaris gaan die kerkraad nie sommer kom en my kontak beëindig agv finansiële redes nie? Die tipe pos en tyd vir bediening as jy weens finansiële redes n ander werk tydens die week het. Wonder oor basaar en geld en kinders se uitgawes 2. Omvattende verantwoordelikhede Dikwels moet ek sake wat buite my opleidingsveld lê hanteer, want ek kan dit nie verwys nie. In klein gemeentes dar die predikant alleen aan baie van die verantwoordelikhede en word aanspreeklik gehou vir alles. In groter gemeentes is die verantwoordelikhede meer versprei. Kan nie op jou gawes en sterk punte fokus nie, probeer alles doen Dominee moet alles doen, alles wees en sy alles gee! Dat een dominee vir alle mense en spiritualiteite verantwoordelik is. 26 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

27 5. Ondersteuningsisteme Opmerking: Geen respondent is van mening dat hulle finansieel baie goed ondersteun word nie, terwyl omtrent 10% meen hulle word geestelik en 24% emosioneel baie goed ondersteun. Omtrent 24% van respondente meen dat hulle finansieel, sowel as geestelik en emosioneel baie min ondersteuning ontvang. 27 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

28 Opmerking: In gesprekke tussen predikante en die kerkraad wys die data dat daar meestal op take en dan ook op die rolle van die predikant gefokus word. Ons is van mening dat kerkrade baie meer Godsvrae behoort te vra en meer geloofsonderskeidend te werk moet gaan. Dit blyk dat hierdie faset ontbreek in ondersteuningsrolle. 28 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

29 Waar kry jy ondersteuning as jy dit nodig het? Kollega in ander gemeente (6) Familie (5) Eggenote (4) Vriende (4) Lidmate (4) 29 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

30 Opmerking: n Groot persentasie (71%) predikante meen dat die kerkverband hulle meer behoort te ondersteun. Hoe dink jy kan die ring of sinode n dominee in n klein gemeente meer doeltreffend ondersteun? Die volgende voorstelle word in hierdie verband gemaak: Tov Finansies Sinodale aandele in kleiner gemeentes verminder Indien hulp gevra word is die fokus op gemeente se finansies en hoe missionaal die finansies weerspieel. Alles is nie altyd net meetbaar in finansies nie. Tov ander hulpbronne Sinode behoort meer te doen om klein gemeentes te help om hulpbronne (ook leraars) te deel Dalk ook 'n netwerk skep van bronne wat klein gemeentes kan gebruik. Tov preekhulp "Preekbeurte is 'n swaar las. Ek dink as daar op 'n manier besoekende predikers verskaf word sonder dat die gemeente daarvoor hoef te betaal sal dit alleenleraars kan help. Verligting van bedieningsdruk deur bv leraars wat instaan tydens afnaweke en verlof en finansiele ondersteuning. Tov betrokkenheid en kontak As die ring of sinode meer betrokke is in die gemeentes self sal dit ook help. Baie van die produkte word ontwikkel vir makro gemeentekontekste, ons sukkel om dit van toepassing te maak op ons kleiner gemeentes." Interaksie en tegniese raad Deur te vergewis van plaaslike omstandighede in gemeente alvorens daar van "bo af" voorgeskryf word. 30 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

31 Deur jaarlikse besoeke en persoonlike belangstelling. Die Ring waaraan ek behoort het byvoorbeeld geen belangstelling in my of my bediening nie. Ek kan weens my persoonlike omstandighede nie altyd ringsittings bywoon nie, maar daar is absoluut geen belangstelling van enige iemand in die kerkverband in my of die gemeente nie. Die gebrek aan betrokkenheid het nou al so ver gegaan dat ons dit eintlik so verkies. Ons het goed geleer om op ons eie reg te kom. Gereelde kontak Die ring of sinode moet meer deernis hê met alle klein plattelandse dominees aangesien hulle baie keer n groter offer moet bring in die uitleef van hul roeping as bv n stads of twee leraar gemeentes. Moet die gesinsituasie verbeter. Ek is lief vir die platteland. dus nie ontsnappingsplan nie. maar sonder vrou en kinders is halwe besigheid. Ek dink eintlik die domineer moet bereid wees om die bestaande meganismes te benut en hom-/ haarself aanmled vir ondersteuning en raad. Tov opleiding Die sinode of ring kan 'n dominee bystaan deur die kerkraad opleiding te gee, rondom hulle rolle en die dominee se rol en taak. Kerkrade op klein dorpies is geneig om te dink hulle het 'n status ontvang as hulle as kerkraadslede bevestig word. En al het hulle deur die predikant opleiding ontvang, sal hulle dalk eerder opleiding ernstiger opneem as dit van die ring of sinode af kom. Miskein n saampraat geleentheid een of twee keer per jaar in n streek vir leraars van klein gemeentes. Nader VBO s 31 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

32 6. Gesondheid 32 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

33 Opmerking: 86% 5 respondente toon aan dat hulle fisies gesond is, 86% meen hulle is geestelik gesond, terwyl net 62% aantoon dat hulle emosioneel gesond is. Tov jou gesondheid, watter voordele hou dit vir jou in om in n klein gemeente te wees? Omtrent 41% respondente noem dat hulle nie aan enige voordele kan dink wat dit vir hulle in hou om in n klein gemeente te wees nie. 32% maak melding daarvan dat die lewenspas van n klein gemeente rustiger is groter gemeentes. Tov jou gesondheid, watter nadele hou dit vir jou in om in n klein gemeente te wees? 36% meen dat daar tov hulle gesondheid nie vir hulle nadele is om in n klein gemeente te wees nie. Vir 23% is die afgesonderdheid en ver afstande wat na goeie dokters afgelê moet word baie moeilik. 5 91% predikante in die Wes-Kaap meen dat hulle fisies gesond. 33 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

34 Nog n faktor wat nadelig is, is die feit dat die predikant baie goed self doen wat in ander gemeentes deur skriba, kollega of lidmate gedoen word en n ander noem siekverlof is n luukse, dit kan nie eintlik geneem word nie. Opmerking: Slegs 62% toon aan dat dit vir hulle moontlik is om ondersteuning te kry indien hulle gesondheidsuitdagings beleef. Vir 38% is dit nie moontlik om ondersteuning te kry nie. 34 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

35 7. Toerusting Opmerking: 75% predkante toon aan dat hulle VBO kursusse bywoon. Omtrent 20% (teenoor die Wes-Kaap se 28%) woon meer as 2 VBO kursusse per jaar by. 35 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

36 36 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

37 Opmerking: Die grootste groep predikante (55%) meen dat hulle in afrigting en mentorsapbegeleiding inoefening nodig het, terwyl 25% dat hulle in geen van bg bekwaamhede inoefening nodig het nie. 37 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

38 8. Verhoudings en konflik Opmerking: Dit is verblydend dat 85% predikante nie gereelde konflik in hulle gemeentes beleef nie. Watter unieke uitdagings beleef jy tov verhoudinge en konflik in n klein gemeente? Vorming van klieks "Ons is so klein en dan vorm ons nog klieks ook. Ek is na 3 jaar nog 'n inkommer. Klein groep sindroom Almal weet alles van mekaar Almal ken almal se stories 4 geslagte terug" Vertroetelde vetes tussen mense Almal weet alles van almal - of dink in elk geval so. Dus geen privaatheid nie. Almal het n mening oor mekaar se verhale. Famielieband: almal familie van mekeer op een of ander manier. As daar so iets is, is dit so op die voorgrond. Almal weet van dit en wil n eiertjie bylê. Gasvryheid na buite 38 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

39 Om huidige lidmate te motiveer om met vrymoedigheid uit te reik na ander buite grense van gemeente. Die rol van die predikant My ervaring is dat klein gemeentes hardloop nog baie sterk op die herder-kudde model. Wanneer hierdie model uitgedaag word, ontstaan daar konflik. Die gemeente is in 'n oorlewingstryd gewikkel en die leraar word verantwoordelik gehou vir alles wat verkeerd loop. Gemeente kla oor die kerkraadslede wat drank misbruik en hul wangedra. Wanneer kerkraadslede asook gemeentelede hul wangedra as hul dronk is, ontstaan daar konflik situasies in die gemeente en gemeenskap wat die predikant moet uitsorteer. Kerngroep wat alles doen Daar is altyd die simpel sewe : dieselfde mense wat altyd al die werk moet doen. Dit skep spanning. Mense raak moeg, het later nie meer lus om deel van alles te wees nie. Fyngevoeligheid en dreigemente Mense is hopeloos fyngevoelig oor hul kerkgebou, hul kinders, hul beroep... die tydsgees het sekerlik baie daar te doen. Geld speel ook groot rol, want meer welgesteldes wat kwaad word dreig gedurig om geld dan te onttrek as hulle nie hul sin kry nie. Naby groot dorp Ons spesifieke gemeente is naby 'n groot dinamiese dorp met goeie skole. Gemeentelede volg hul kinders na die skole en hul leefwereld. Hoe hanteer jy konflik? 39 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

40 Opmerking: Alhoewel net 15% 6 van predikante meen dat hulle konflik sleg of baie sleg hanteer, het 40 % behoefte aan konflikhanteringsopleiding. 9. Gesinslewe Watter unieke uitdagings word daar aan jou gestel in n klein gemeente tov jou gesinslewe/privaat lewe? 32% meen dat daar nie unieke uitdagings aan hulle gestel word in n klein gemeente tov hulle gesinslewe/privaat lewe nie. 32% is egter van mening dat die grootste uitdaging in n klein gemeente tov van hulle gesinslewe/privaat lewe is die feit dat hulle geen privaatheid geniet nie. n Ongetroude respondent beskryf dit as volg: Ek is ongetroud wat beteken dat daar aangeneem word dat ek nie n gesinslewe het nie. Die implikasies daarvan is dat ek ontneem word van n privaat lewe. Daar gaan dus ekstra energie daarin om myself daaraan te herinner dat ek wel geregtig is op n privaat lewe en tyd daarvoor moet en mag afstaan. Indien van toepassing, watter unieke uitdagings word daar aan jou huweliksmaat gestel in n klein gemeente? Verwagting tov Mev Dominee Sy moet harder werk as ander gemeente vroue. Dit word aanvaar dat my vrou vir Sondagskool verantwoordelik is. Die doen en late van 'n maat word ook bespreek, asook die betrokkenheid of onbetrokkenheid by die gemeente. Dat sy ook ten volle in die gemeente betrokke sal wees. Sy word voluit gesien as Mev Dominee wat sonder betaling haar kant dubbel en dwars moet bring. 6 Teenoor die 29% van predikante in die Sinode van Wes-Kaapland 40 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

41 Plattelandse gemeentes het nog die tipiese predikantsvrou in gedagte, een wat almal dryf en in beheer van almal is teen geen vergoeding! Baie druk om gemeente se herinnering aan vorige mevrou-dominees se skoen vol te staan. Uitdaging tov haar eie beroepslewe Woon op klein dorpie waar sy nie kan werk nie. Sy werk op 'n buurdorp, dit maak dat sy vreemdeling in eie gemeente is... en dit plaas groot druk op haar. My huweliksmaat moet werk om finansies by te dra. Daar was verwagtinge dat sy oral leiding moet neem tov vroue bediening. Indien van toepassing, watter unieke uitdagings word daar aan jou kinders gestel in n klein gemeente? Die meeste respondente antwoord nvt op hierdie vraag. Twee respondente noem egter: enigste kind van haar ouderdom wat in die dorp woon dus geen sosiale interaksie nie en Daar is nie noodwendig kinders in hulle ouderdomsgroep nie. Watter vreugdes beleef jy of jy en jou gesin in n klein gemeente? Die respondente beskryf bykans almal op een of ander manier die goeie verhoudinge met lidmate wat aan hulle vreugde verskaf: Kwaliteit verhouding met gemeentelede. Jy ken almal, almal ken jou, amper soos familie. Daar is nog mense wat omgee. Ons is baie lief vir die lidmate. Die persoonlike aandag belangstelling en ondersteuning. 41 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

42 Ken mense se verhale. "Die liefde en aanvaarding van mense. Die platteland en die absolute eerlikheid tussen ons en die gemeente Ons het n paar goeie vriende met wie ons lekker kan kuier Die pakkie koekies voor die deur, die verjaarsdagbesoek, die goeie terugvoer na 'n preek, 'n inspirerende Bybelstudie. Die vreugde van deel wees en behoort aan. Almal se harde werk/lojaliteit en waardering. Aanvaarding, erkenning en waardering. Dit is intiem en warm. Daar is waardering en ook erkenning vir bydraes. 10. Algemeen Enige-iets anders wat jy met ons wil deel oor die unieke uitdagings in n klein gemeente? Die respondente noem die volgende: Dit voel dikwels of kleingemeentes nie soveel gewig dra as stedelike gemeentes nie. Uitdagings vir NG gemeentes is dat ons sukkel om lidmate daar te bring dat dit vir hulle tweede natuur is om mense buite kerk na kerk, huisgroepe te nooi. Dit gebeur wel by ander onafhanklike gemeentes, al is hulle net so klein en beperk soos ons gemeente, is uitreik en mense uitnooi om na hulle eredienste of huisgroepe te kom, vanselfsprekend. Die kerk in die breë sit met 'n baie groot uitdaging om sy werkerskorps te versorg... in die Ooskaapse navorsing oor die soortgelyke soort situasie is die onrusbarend dat bykans 60% predikante baie lang ure werk en nie goed besoldig word nie. 42 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

43 Die kerk sal ernstig moet dink oor die struktuur van die kerk op die platteland. Daarmee saam gaan dit nogal vat om die mense te leer oor dié andersheid. Daar is nog gans te veel mense wat hier dink die kerk behoort aan hulle en draai rondom hulle: "Ons grootouers het dit gebou, ons is hier gedoop/getroud" en mis heeltemal die punt dat ons hier is ter wille van ander wat nog nie die Here ken nie. Ons voel effens afgesonderd. As daar dalk meer na die klein gemeentes uitgereik kan word, dws dat daar na ons toe gekom word. Besoek word, ondersteun word, opgelei word hier in ons situasie en konteks. Die kerk se mees toegeruste leiers moet klein gemeentes meer help. Die Sinode moet kyk na die sinodale aanslae van gemeentes wat uitgelewer is aan natuurverskynsels ens Dit kan uiters eensaam wees in n klein gemeente Klein gemeentes is 'n vreugde as die reg benader word. Gemeentelede, die Ring en die Sinode moet nie van 'n klein gemeente dieselfde verwag as van 'n groot gemeente nie. Dis 'n unieke entiteit en moet so hanteer word. Lidmate bly verantwoordelik vir groot kerke/geboue se instandhouding en bekostiging van n leraar. Hulle wil as gemeente bly voort bestaan Sinode besluite is traumaties Dit voel dikwels of klein gemeentes nie op die radar is wanneer kerkvergaderings oor bediening praat nie. Ek het die vraelys ingevul maar mis n vraag of twee rakende die Kategesklasse! Hoe word die Kategeseklasse geraak deur kleiner wordende gemeentes? Die antwoord is sleg; aangesien die paar kinders wat oorgebly het in verskillende skole is en dat die getal kinders so gekrimp het dat daar nie eers noodwendig kinders vir/in elke klasgroep is nie! 43 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

44 Enige-iets anders wat jy met ons wil deel oor die unieke uitdagings in n klein gemeente? Die feit dat ons nie groei nie, maar dieselfde groep bly, is neerdrukkend. In ons ring is 4 uitgebrande predikante in 4 klein gemeentes... uit 8 gemeentes... jy kan nie eers by jou kollegas gaan kers opsteek nie. Verandering op die platteland vind baie stadig plaas. So hier is nog baie mense wat eerder sal wil aangaan soos oupagroetjie dit nog gedoen het. Die druk kan oorweldigend wees vir 'n jong predikant, wat geen ondersteuning in die gemeente self ontvang nie. Terugvoer aan kerkvergaderinge is onproduktief omdat weinig van die kategorieë waaroor terugvoer gegee moet word werklik van toepassing is. Terugvoering is dus frustrerend en onakkuraat. Dit voel net vreemd om te sê daar word geen babas gedoop nie en daar is geen nuwe lidmate nie. Weereens Sinode en Algemene Sinode besluite wat met gemeente wees-bestaan bots. Die eienaardige verwagtinge wat in die platteland heers is dat jy dominee van 50 jaar gelede moet wees, met baie gesag en drif en veral die vermoë om 500 huisbesoeke per jaar te doen. Maar in dieselfde asem die verwagting dat die dominee dinge sal doen en reël soos 'n tipiese voorstedelike gemeente, want hulle weet goed hoe dit daar gedoen word. Maar in dieselfde asem het die ds-amp geen gesag meer nie. Geld agter jou naam bepaal gesag. Die beskikbare leierskap is dikwels dun gesaai. Lidmate is self baie besig met groot verantwoordelikhede op plase. Wat is jou siening oor die toekoms van die klein gemeentes? Ja, maar dalk sal 2of 3 gemeente 'n leraar moet deel. 44 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

45 Ek dink die toekoms van die kerk le in die kleiner gemeentes - leer om mekaar by te staan en saam te werk as 'n eenheid. Klein gemeentes het groot uitdagings en geleenthede voor hulle, maar hulle is geneig om net op die huidige, voor die hand liggende uitdagings te fokus. Ons sal moet beweeg in die rigting van Fresh Expressions en die sinode sal predikant moet ondersteun en begelei daarvoor. Hoe gouer daar 'n plan kan kom wat kleiner gemeentes op maniere kan laat saamwerk wat 'n volhoubare en bekostigbare bediening moontlik maak en voorkom dat leraars uitbrand en die bediening verlaat, hoe beter... Ek is opgewonde oor die toekoms van klein gemeentes. As die huidige uitdaging reg hanteer word, dink ek dit kan tot 'n nuwe manier van bediening lei waarby die hele land baat gaan vind. Daar is hoop! Altyd hoop! Klein gemeentes sal voortbestaan, solank ons omgee, uitreik en moeite doen met ons klein gemeentes. Dit hang van baie faktore af: van politieke tot ekonomiese tot maatskaplike toestande tot gesondheidsdienste. As die breer kerkverband ons nie finansieel gaan help nie - en net vaskyk in die getalle- gaan ons gemeente nie meer baie lank funksioneer nie. Wat gebeur as die huidige generasie dood? Klein gemeentes vind dit al moeiliker om te oorleef agv vermindering in lidmaattal, gevolglike daling in finansiele inkomste. Makro gemeentes en groot gemeentes het groter uitdagings en ek glo die kleiner gemeentes in stedelike gebiede is meer kwesbaar as die op die platteland. 45 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch

46 Hulle sal maar die een na die ander later net kontrakleraars kan bekostig, of dalk glad nie. Ek dink klein gemeentes kan slegs lewensvatbaar wees as dit met 'n tentmakerbediening gepaardgaan. Ek dink gemeentes en leraars moet gehelp word om kreatief te dink oor die toekoms. Wanneer die finansiële druk van die gemeente afgehaal word, en die dominee nie meer as gemeentebesit gesien word nie, normaliseer alles in die gemeente. Die dominee het "ook 'n gewone werk." En deel werklik in die lewensuitdagings van gemeentelede. Samelsmelting/missionaal wees los nie die probleem op nie, maar vererger eerder die situasie of nog erger bevorder kerkloos-losheid. Met 'n beter beroepingstelsel kan hulle beslis floreer. Klein gemeentes het steeds bestaansreg en lidmate kom meer tot hulle reg. Aangesien ek 'n afgeskaalde bediening het, neem lidmate groter verantwoordelikheid sonder dat hulle welgesteld of geleerd is en versorg mekaar ook pastoraal en andersins. Die kwessie van teenwoordigheid bly 'n belangrike element. Dit is nie oral nodig om duur bedienaars te he nie. Soms is die afgelee ligging van 'n gemeente sodanig dat daar 'n duur predikant moet wees as enigste opsie. 46 Eenheid vir Innovasie en Transformasie Ekklesia Stellenbosch