Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu. Joseph Fielding Smith

Transcription

1 Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu Joseph Fielding Smith

2 NODRA IVAKAVUVULI NA PERESITEDI NI LOTU JOSEPH FIELDING SMITH Tabaka na Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai Salt Lake City, Utah

3 ivola ena Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu isoqoni Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici (naba ni ivola 36481) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Brigham Young (35554) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: John Taylor (35969) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Wilford Woodruff (36315) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Lorenzo Snow (36787) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Joseph F. Smith (35744) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Heber J. Grant (35970) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu : George Albert Smith (36786) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: David O. McKay (36492) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Joseph Fielding Smith (36907) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Harold B. Lee (35892) Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Spencer W. Kimball (36500) Ni ko vinakata e dua na ivola vakaoqo, lako kina nomu sitoa ni lotu se sikova na store.lds.org. E tiko talega na kena ilavelave vakompiuta na ivola oqo, ena LDS.org. Ena marautaki na nomuni nanuma kei na vakatutu ena vuku ni ivola oqo. Ni yalovinaka ka vakauta ki na Curriculum Development, 50 East North Temple Street, Salt Lake City, UT USA. Imeli: cur-development@ ldschurch.org Ni yalovinaka ka vola kina na yacamu, nomu itikotiko, tabanalevu kei na iteki. Raica mo tukuna mai na yaca ni ivola. Qai tukuna na nomu nanuma kei na vakatutu me baleta na ivola, na kena vinaka kei na veitikina e rawa ni vakavinakataki mai na Intellectual Reserve, Inc. Dodonu kece e taqomaki Tabaki e Amerika Vakadonui me Vakavalagi: 8/03 Vakadonui me Vakadewa: 8/03 Vakadewa ni Teachings of Presidents of the Church: Joseph Fielding Smith Fijian

4 Lewena ivakamacala Taumada...vii ivakaleka ni itukutuku Makawa...xii Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Na Tamada mai Lomalagi Noda i Vakabula, o Jisu Karisito Na Yavu ni Veivakabulai Vaqaqacotaki ka Maroroi na Matavuvale Vakabauta kei na Veivutuni Na Bibi ni Sakaramede Josefa kei Hyrum Smith, Rau ivakadinadina i Karisito Na Lotu kei na Matanitu ni Kalou O Ira na ivakadinadina ni ivola i Momani Noda Vakasaqara na Dina Dokai ni idola ni Matabete Vakalesuimai vei Josefa Simici Na Bubului kei na Veiyalayalati ni Matabete Papitaiso Na isolisoli ni Yalo Tabu Vakamau Tawamudu Nodra Susugi Cake na Gone ena Rarama kei na Dina Kaukauwa ni Veivauci kei na Veivakalougatataki ni Valetabu Bula ena Vosa kece mai na Gusu ni Kalou Tiko e Vuravura ia Sega ni Vakavuravura Loloma kei na Kauwai Baleti Ira Taucoko na Luvena na Tamada Vunautaki ni Kosipeli ki Vuravura Na Masu Dua na ivakaro kei na Veivakalougatataki itavi ni Tamata Yadua...321

5 24 Na Nodra Cakacaka na Marama Yalododonu Edaidai: Veiqaravi Sega ni Nanumi Koya Ga ena inaki Lagilagi Oqo Na Sucu i Jisu Karisito: itukutuku Rekitaki Dina Vakavakarau ki na Lako Mai ni Noda Turaga ituvatuva ni iyaloyalo ituvatuva Vakamatanivola iv

6

7

8 ivakamacala Taumada Eratou a tauyavutaka na isoqoni ni Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu Na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua me vukei iko ena nomu toro voleka yani vua na Tamamu Vakalomalagi ka vakatitobutaka na nomu kila na veika me baleta na kosipeli vakalesuimai nei Jisu Karisito. Ni vakaikuritaka tiko na Lotu eso tale na voliumu ki na isoqoni oqo, o sa na taracake tiko e dua na ivakasokumuni ivoladusidusi ni kosipeli ena nomu vale. Era sa vakarautaki na ivoladusidusi ena isoqoni oqo mera vakayagataki ena vuli yadudua vakakina me idusidusi ni Sigatabu. Era rawa talega ni na vukei iko ena nomu vakarautaka na lesoni kei na vosa ka vakakina me sauma na taro vakaivunau ni Lotu. Na ivola oqo e vakaraitaka na ivakavuvuli nei Peresitedi Joseph Fielding Smith, ka a veiqaravi me Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai mai na ika 23 ni Janueri, 1970, ki na ika 2 ni Julai, Vuli Yadua Masulaka na veivakauqeti ni Yalo Tabu, ni ko vulica tiko na ivakavuvuli nei Peresitedi Joseph Fielding Smith. Na taro e tiko ena mua ni iwase yadua ena vukei iko mo kila vakavinaka na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith ka saga mo bulataka. Ni ko vulica na ivakavuvuli oqo, ko na rairai gadreva beka mo na wasea vei ira na lewe ni nomu matavuvale kei na itokani. Oqo me na vaqaqacotaka na nomu kila na veika o sa wilika. ivakavuvuli mai na ivola Oqo Sa vakarautaki nai vola oqo me vakayagataki mai vale vakakina e valenilotu. Ena ilawalawa ni bete levu, kuoramu ni italatala qase, kei na isoqosoqo ni Veivukei, e rua na lesoni e veivula ena dau vii

9 ivakamacala Taumada vakavulici tiko mai na veiwase ni ivola oqo. Me vaka ni tiko ena ivola oqo e levu cake na iwase ka rawa me tauri ena loma ni 12 na vula, sa rawa vei ira na iliuliu ni tabanalevu kei na iteki mera na kila se iwase cava ena sotava na nodra gagadre na lewenilotu era qaravi ira tiko. Na idusidusi oqo me na vukei iko mo na veivakavulici mai na ivola oqo. Vakavakarau mo Veivakavulici Vakasaqara na Yalo Tabu ni ko sa vakarau mo veivakavulici. Masulaka na nomu vulica na wase e lesi me rawa ni o yalodei ena nomu kila vakavinaka na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith. Ko na veivakavulici ena yalodina kei na kaukauwa ni sa vakayavalati iko na nona vosa (raica na V&V 11:21). Kevaka mo vakavulica tiko e dua na lesoni ni Matabete i Melikiseteki se isoqosoqo ni Veivukei, kakua ni biuta vakatikitiki na ivola oqo se vakarautaka na lesoni mai na dua tale na ivola. Digitaka mai na iwase ena masumasu na tikina ko vakila ni na veivuke vei ira ko na vakavulica. E so na iwase ena tiko kina e levu sara na ka ni vuli ka ko na sega ni rawa ni vakavulica kece ena gauna ni kalasi. Vakauqeti ira na vakaitavi mera vulica na iwase ni bera na lesoni ka mera kauta vata tiko mai kei ira na nodra ivola. Ni ra vakayacora oqo, era na vakarautaki vakavinaka cake ki na veivosaki ka veivakavulici vakaiira. Ena nomu vakavakarau ki na veivakavulici, solia vakatabakidua na nomu vakasama ki na Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici ena mua ni iwase yadua. Ena ruku ni iulutaga oqo, o na kunea kina na taro, ivolanikalou veisemati, kei na veivuke ki na veivakavulici. Na taro kei na veiivolanikalou veisemati era cokotivata vakatabakidua kei na iwase era kunei kina. Na veivuke ki na veivakavulici era na rawa ni dusimaki iko ena nomu saga ena nomu igu taucoko na nomu vukei ira tale eso mera kunea na reki ena nodra vulica ka bulataka na kosipeli. Vakamacalataka na iwase Ni ko vakamacalataka na iwase kei na vo ni lesoni, sasagataka mo sureta yani na Yalotabu me rawa ni tara na nodra bula o ira ko viii

10 ivakamacala Taumada na vakavulici ira tiko. Tekivutaka na lesoni, ena nomu vukei ira ko vakavulica mera vakanamata kina ivakavuvuli ni iwase. Taurivaka na veivakasama oqo: Wilika ka veivosakitaka na iwasewase ka kena iulutaga Na Bula nei Joseph Fielding Smith mai na itekivu ni iwase. Veivosakitaka e dua na iyaloyalo se ivolanikalou mai na iwase. Lagata e dua na sere e salavata. Wasea vakalekaleka na ka e sotavi yadudua me baleta na iulutaga. Liutaka na Veivosakitaki ni ivakavuvuli nei Peresitedi Smith Ni ko sa veivakavulici mai na ivola oqo, sureti ira e so mera wasea mai na nodra vakasama, taroga e so na taro ka veivakavulici vakai ira. Ni ra sa vakaitavi mai, era na qai vakarau mera na vulica ka ciqoma na ivakatakila baleti ira. Vakatara me toso na veiwasei e vakaibalebale ka kakua ni saga mo cakava ga vaka iko na veivakavulici. Me vakauqeta na veivosaki, vakayagataka na taro ena mua yadua ni wase. E rawa talega mo taroga e so na taro ko nanuma ni ganita, baleti ira ko vakavulica. Na veidigidigi oqo e rawa me vakaikuritaka na nomuni vakasama: Mo ni kerei ira na vakaitavi me ra wasea na veika era vulica mai na nodra vuli yadua ena iwase. E rawa ni veivuke vakalevu sara me ia na veitaratara ena loma ni macawa vata kei na lewe vica era vakaitavi ka kerei ira me ra vakavakarau ena nodra lako mai ka mai wasea na veika era sa vulica. Lesi ira era vakaitavi tiko mera wilika na taro digitaki eso e tiko ena mua ni wase (vakayadudua se vakailawalawa lalai). Kerei ira mera raica mai na ivakavuvuli e tiko ena wase e sema tiko ki na taro. Ka qai sureti ira mera wasea na nodra vakasama kei na rai eloma kei ira na vo ni lewe ni ilawalawa. Me ra wilika vata e dua na itukutuku digitaki nei Peresitedi Smith mai na iwase. Mo ni kerei ira na vakaitavi me ra wasea na ivakaraitaki mai na ivolanikalou kei na veika era sotava vakaiira ka vakaraitaka na veika a vakavulica o Peresitedi Smith. ix

11 ivakamacala Taumada Kerei ira na vakaitavi mera digitaka e dua na kena iwase ka wilika toka vakamalua. Sureti ira mera dabe yarua se yatolu, vakatau ena iwase ni ivola era wilika ka veiwaseitaka na veika era sa vulica. Vakauqeta na Veiwasei kei na Bulataki Na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith ena vakaibalebale cake vei ira era vakaitavi tiko ka ra veiwaseitaka kei ira eso tale ka saga mera bulataka. Taurivaka na veivakasama oqo: Taroga vei ira era vakaitavi se sala cava era rawa ni vakayacora kina na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith ena nodra itavi e vale vakakina ena lotu. Me kena ivakaraitaki, sa rawa mo vukei ira mera vakasamataka vakatitobu ka veivosakitaka na sala era rawa ni vakayagataka kina na ivakavuvuli vaka tama, tina, itubutubu, cauravou, goneyalewa, dausiko vuvale, se dauveituberi. Vakauqeti ira na vakaitavi mera wasea eso na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith vei ira na matavuvale kei na itokani. Sureti ira na vakaitavi tiko mera na mai wasea na veika era sa vulica tiko ka sotava ena itekivu ni kalasi e tarava. Tinia na Veivosaki Vakalekalekataka ga na veika e sa vulici se kerea e dua se rua na vakaitavi me rau cakava. Vakadinadinataka na veika o sa vakavulica. Ko na rairai gadreva mo sureta e so mera wasea na nodra ivakadinadina. itukutuku me baleta na ivurevure era Cavuti ena ivola Oqo Qo era vosacavuti saraga mai ena ivunau, itukutuku, ivolanitalanoa, volavola, kei na ivolaniveisiga nei Peresitedi Joseph Fielding Smith. Na vosa cavuti mai na ivola sa tabaki, e maroroi tu kei na maka, na sipeli, na matanivola levu, parakaravu ena kena a volai taumada, vakavo kevaka sa veisautaki me matata na kena wiliki. Qo ena vakavuna na kena na via duidui toka ena so na gauna na ka era volai. Me kena ivakaraitaki, na vosa kosipeli ena matanivola lalai ena so na vosacavuti, kei na matanivola lelevu ena so tale. x

12 ivakamacala Taumada Vakatalega kina, e dau vakayagataka vakalevu o Peresitedi Smith na vosa me vaka na ira na tagane, tamata, se kawa tamata me matataka na tamata kece, tagane kei na yalewa. Ka dau vakayagataka na pronauni koya, nona kei na ko ya me baleta ruarua na tagane kei na yalewa. E a dau vakatu kina na ivosavosa vakaoqo ena nona gauna. Dina ga ni duidui na vosa e vakayagataki ena duidui ni veigauna kei na kena e vakayagataki, na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith e baleta ruarua na tagane kei na yalewa. xi

13 ivakaleka ni itukutuku Makawa Na ituvatuva vagauna oqo e vakarautaka e dua na itukutuku lekaleka makawa ni ivakavuvuli nei Peresitedi Joseph Fielding Smith ena ivola oqo. 19 ni Julai, 1876 Sucu e Salt Lake City, Utah, mai vei rau o Julina Lambson Smith kei Joseph F. Smith. 19 ni Julai, 1884 Papitaiso ka vakadeitaki mai vei tamana. Taura mai vei tamana na imatai ni nona ilavelave ni ivola i Momani. 6 ni Epereli, 1893 Tiko ena vakatabui ni Valetabu e Salt Lake Ciqoma na Matabete i Melikiseteki kei na edaumeni ni valetabu. 26 ni Epereli, 1898 Vakamautaki Louie Emily Shurtliff ena Valetabu e Salt Lake. Me 1899 ki na Julai 1901 Lesi me veiqaravi vakadaukaulotu tudei ki Igiladi ki na 1910 Veiqaravi ena vuqa na veikacivi ni Lotu, oka kina vaka peresitedi ena dua na kuoramu, lewe ni matabose raraba ni Young Men s Mutual Improvement Association, lewe ni matabose e cake, lewe ni komiti raraba ni Lotu lesi me vakarautaka na gacagaca eso ni taqomaki ni Lotu. Okotova, 1901 Tekivu cakacaka ena valenivolavola ni Dauniitukutuku Makawa ni Lotu. xii

14 ivakaleka ni itukutuku Makawa 1902 Tabaka e dua na ivolalailai ni tuvakawa ka vakatokai Asael Smith of Topsfield, Massachusetts, kei na Some Account of the Smith Family. Qo sa imatai ni vuqa na ka a tabaka o koya okati kina na 25 na ivola kei na vica vata na itukutuku ena mekasini kei na ivolatabaki ni Lotu. 8 ni Epereli, 1906 Tokoni vaka ivukevuke ni Dauniitukutuku Makawa ni Lotu ena koniferedi raraba, na itutu ka taura tu me yacova na Maji ni ni Maji, 1908 Mate o Louie Shurtliff Smith ni oti e dua na tauvimate levu mai na ikatolu ni nona vakaluveni. 2 ni Noveba, 1908 Vakamautaki Ethel Georgina Reynolds ena Valetabu e Salt Lake. 7 ni Epereli, 1910 Tabaki me iapositolo mai vei tamana. Okotova 1918 Vola e dua na ivakatakila me baleta na nodra vueti mai na mate me vaka a talaucaki tiko mai vei tamana, ka Peresitedi tu ni Lotu ena gauna o ya. Na ivakatakila oqo e kunei ena gauna oqo ena Vunau kei na Veiyalayalati ni Janueri, 1919 Digitaki me dua na daunivakasala ena mataveiliutaki ni Valetabu e Salt Lake, e dua na itutu ka taura tu me yacova na ni Maji, 1921 Vakatokai me Dauniitukutuku Makawa ni Lotu, e dua na itutu ka taura tu me yacova na Digitaki me Peresitedi ni Genealogical Society e Utah, na itutu ka taura tu me yacova na xiii

15 ivakaleka ni itukutuku Makawa 26 ni Okosita, 1937 A mate o Ethel Reynolds Smith ni oti nona a tauvimate balavu tu mai me va na yabaki. 12 ni Epereli, 1938 Vakamautaki Jessie Ella Evans ena Valetabu e Salt Lake. Me ki na Noveba ni 1939 Taura e dua na ilesilesi digitaki kei Jessie e Urope, ka sikovi Igiladi, Sikoteladi, Oladi, Belgium, Varanise, Siwitisaladi, Itali, Siwiteni, Nowei, Denmark, Czechoslovakia, Austria, kei Jamani. Dusimaka na nodra vueti kece na daukaulotu ni Merika mai Urope ni oti na kacabote ni ikarua ni ivalu Levu kei Vuravura. 8 ni June, 1945 Kacivi me veiqaravi vaka Peresitedi ni Valetabu e Salt Lake, na itutu ka taura tu me yacova na ni Okotova, 1950 Vakatikori me Peresitedi Vakatawa ni Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua. 9 ni Epereli, 1951 Tokoni me Peresitedi ni Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua. Julai ki na Okosita 1955 Taura e dua na ilesilesi digitaki e Esia, ena nona veitomani o Jessie. Vakatabui Guam, Korea, Okinawa, kei Philippines ki na vunautaki ni kosipeli. Sepiteba 1958 Tiko ena vakatabui ni Valetabu e London Egland. Okotova 1960 ki na Janueri 1961 Me 1963 Tomani koya voli o Jessie, ena nona sikovi ira yani na iliuliu ni Lotu kei ira na daukaulotu e Loma kei na Ceva kei Merika. Vakaitavi ena vakadavori ni vatuivakadei ni Valetabu e Oakland California Temple. xiv

16 ivakaleka ni itukutuku Makawa Sepiteba 1963 Vakatabuya na nodra ivakananumi ni ivuvu mai Kansas City, Missouri, kei na Vanua ivakananumi Makawa ni Valeniveivesu na Liberty e Liberty, Missouri. 29 ni Okotova, 1965 Kacivi me veiqaravi me dua na Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada ena ruku ni veidusimaki nei Peresitedi David O. McKay. 18 ni Janueri, 1970 Sa mai iapositolo qase duadua ka daunivakatulewa sara ena Lotu ni sa mate o Peresitedi David O. McKay. 23 ni Janueri, 1970 Vakatikori me Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. 6 ni Epereli, 1970 Tokoni me Peresitedi ni Lotu ena koniferedi raraba. 3 ni Okosita, 1971 Mate o Jessie Evans Smith ni Okosita, 1971 Dabe vakatulewa ena imatai ni koniferedi ni Lotu ni iwasewase ka vakayacori mai Manchester, e Igiladi. 18 ni Janueri, 1972 Solia na masu ni veivakatabui ni Valetabu na Ogden Utah. 9 ni Feperueri, 1972 Vakatulewa ena vakatabui ni Valetabu na Provo Utah. Ni oti nona vola na masu ni veivakatabui, a lesi Peresitedi Harold B. Lee me cavuta na masu. 2 ni Julai, 1972 Mate e Salt Lake City, Utah, ni vo e 17 na siga ni bera na ika 96 ni nona siganisucu. xv

17

18 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith A nanuma lesu o Peresitedi Gordon B. Hinckley ni a vakayagataka o Peresitedi Joseph Fielding Smith e tolu na vosa cecere kau na sega vakadua ni guilecava. O iratou na vosa oqori na dina ka yalodina. A kaya o Peresitedi Hinckley, Ena nona dau vosa raraba, vosa kina tamata yadua, ka vakakina ena nona dau masu vua na Turaga, e dau masulaka meda dau dina ka yalodina. 1 A nanuma e dua na ka vata vakaoya o Peresitedi Thomas S. Monson: Ena nona veiyabaki madaga yani ki liu,e a dau masulaka tu ga [o koya], Meda dau dina ka yalodina tu ga me yacova na ivakataotioti. 2 Dina ka yalodina. Vei Peresitedi Joseph Fielding Smith, qo e sega ni dua na vosa ka cavuti vakawasoma wale tu ga. Qo e dua na ivosavosa mai na vuniyalona ka dau nuitaka me ivakarau ni tamata kece sara. E ivakamacala talega ni nona bula, mai na nona gauna ni gone ki na nona veiqaravi vaka-peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. A Gone Yalataki A sucu me vaka e dua na gone yalataki, o Joseph Fielding Smith a kaya o Elder Bruce R. McConkie ena kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua. O Elder McConkie, e dua na vugoi Peresitedi Smith, a vakamacalataka ni a tolu tiko na luvei Julina Lambson Smith yalewa ka sega na tagane, a mani kerekere vua na Turaga, me vakataki Ana ena gauna makawa, ka cavuta e dua na yalayala. [1 Samuela 1:11.] A nona yalayala: ni kevaka me na soli vua na Turaga e dua na gonetagane, ena tovolea o koya ena nona igu taucoko me yaga lesu tale vua na Turaga vakakina vei tamana. A rogoca na Turaga na nona masu, ka sa mani maroroya toka na nona iyalayala vua. 3 Ena ika 19 ni Julai, 1876, e rau a kidavaka kina na luvedrau gonetagane sucuvou mai o Julina kei watina, o Joseph F. Smith ki na nodrau 1

19 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith O i Rau na itubutubu nei Joseph Fielding Smith, Peresitedi Joseph F. Smith kei Julian Lambson Smith 2

20 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith matavuvale. Rau a vakatoka me yacana o Joseph Fielding Smith Jr., me yaca i tamana. Mai na nona sucu, a semati vata yani kei iratou na nona matavuvale vutuniyau ena vakabauta, dauveiqaravi, kei na veiliutaki o Joseph Fielding Smith. Na tukana o Hyrum Smith a tacina na Parofita o Joseph Smith e dua na ivakadinadina qaqa ni Vakalesuimai ni kosipeli. A digitaki Hyrum na turaga me dua na parofita, ka daurairai, ka daunivakatakila ni [Nona] lotu, ka kaya ni na daudokai ka daunanumi tu na yacana ena veitabatamata kece ga me tawamudu (V&V 124:94, 96). Vata kei tacina o Josefa, a vauca ena vakadavei ni nona dra na nona ivakadinadina o Hyrum, ena nona a vakamatei mai vei ira e dua na ilawalawa dauvakacaca ena vuku ni nona vakabauta ena ika 27 ni June, 1844 (raica na V&V 135). A dau cola na icolacola bibi o tamai Joseph Fielding Smith, o Joseph F. Smith, mai na nona gauna ni gone. Na imatai ni nodrau gone o Hyrum kei Mary Fielding Smith, a se qai yabaki lima walega ena nona a labati ena vuku ni nona vakabauta o tamana ka yabaki ciwa ena nona a vukei tinana yada me draivataka na nona weqani mai Nauvoo, Illinois, ki na Bucabuca o Salt Lake. A qai veiqaravi e muri vaka daukaulotu vakakina vakalewe ni kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua. A dua tiko na Daunivakasala ni Mataveiliutaki Taumada ena gauna a sucu kina na luvena tagane o Joseph. Mai na ika 17 ni Okotova, 1901, ki na ika 19 ni Noveba, 1918, a veiqaravi kina vaka-peresitedi ni Lotu. Na tinai Joseph Fielding Smith, o Julina Lambson Smith, a tiki ni dua vei ira na imatai ni matavuvale ivuvu ena Bucabuca o Salt Lake. Ni se qai yabaki ciwa, a tekivu susugi cake mai ena vale nei nona momo o George A. Smith, ka dua vei iratou na lewe ni Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua tiko kina ena gauna o ya, kei nona nei o Bathsheba W. Smith. (A qai veiqaravi e muri vaka imatai ni Daunivakasala ni Mataveiliutaki Taumada o Elder Smith ena veiliutaki nei Peresitedi Brigham Young, ka veiqaravi e muri o Sisita Smith vaka- Peresitedi raraba ni isoqosoqo ni Veivukei.) Ni sa uabula mai, a dua na marama vakawati ka tina yalodina o Julina, ka dua vakakina na lewe ni isoqosoqo ni Veivukei yalodina. A dau kilai levu vaka dua na dauniveivakasucumi yalololoma ka matai sara kina, ka vakasucumi ira mai e volekata na 1,000 na gone dramidrami ki vuravura 3

21 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith ka daukaroni ira talega na tinadra. 4 Mai na Okotova ni 1910 ki na Epereli ni 1921, a veiqaravi kina vaka ikarua ni daunivakasala ena mataveiliutaki raraba ni isoqosoqo ni Veivukei. Cakacaka ka Qito me vaka e dua na Cauravou A vulica na dau cakacaka ena dua na yabaki ni bula gone sara o Joseph. Ratou a taukena vakamatavuvale e dua na iteitei e Taylorsville, Utah, rauta ni 10 na maile (16 na kilomita) mai nodratou vale, ka rau dau veivuke kina ena vakasuasuataki ni qele kei tacina, tamusuki ni co madu kei na maroroi ni manumanu. Mai vale, ratou a dau qarava tu e dua na vakaloga ni kakana draudrau na nona matavuvale, e vica na veivunikau vuata, tolu na loga ni vaini babalavu, dua na ba ni toa, tolu na bulumakau, kei na vica na ose. A levu na watina ena dua ga na gauna o Peresitedi Joseph F. Smith, ka vuqa kina na gusu me vakania na matavuvale ka vuqa vakakina na kena liga ni cakacaka. Ia o Joseph Fielding Smith a dua toka vei ira na gone tagane qase ni matavuvale lewe levu oqo, ka dau soli toka kina vua e levu sara na itavi ka dau soli vua e dua na tamata uabula. Me kedra ikuri na itavi oqo, a dau qarauna me yaco donu tu ga na nona ka ni vuli. A imatai ni nona cakacaka ena taudaku ni nodratou vale o Joseph, sai koya na nona cakacaka vata kei tinana ena nodratou iteitei ni matavuvale. A dau nona draiva voli me vakayacori vakavinaka tiko kina na nona itavi vakadauveivakasucumi o tinana. Ena mua ni nona yabaki vakacauravou, a dua nona cakacaka ena Zion s Cooperative Mercantile Institution (ZCMI), ka dau cakacaka vakabalavu ka vakaukauwa sara kina ena dua na siga taucoko. A dau nanuma lesu vaqo: Au a dau cakacaka tu vaka e dua na ose qase me dua na siga taucoko kau sa dau oca sara ena bogi, ena lave taga talawa kei na taga suka vakakina na lewe ni manumanu kei na vuaka. A 150 paudi [68 na kilokaramu] na kequ bibi, kau sega mada ga ni dau vakasamataka tu na noqu laveta ki tabaqu e dua na taga 200-paudi [91 na kilokaramu]. 5 Me dau vakamaravutaka kina na oca ni nona cakacaka, e dau qito ena so na gauna o Joseph. E dau marautaka vata kei iratou na tacina na qito vakabogi wavokita na nodratou vale, veivuni ena 4

22 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Sa dau biuta vakatotolo ena so na gauna na cauravou o Joseph Fielding Smith na veitavipolo me rawa kina ni wilika ena nodratou veiwiti vakamatavuvale na ivola i Momani. maliwa ni veivunivaini vakabibi na gauna e dau dreu vinaka kina na vaini. 6 E dau taleitaka talega na qito veitavi. A dua tu na nodra timi digitaki na veitabanalevu yadua, ka dau taleitaka sara na veiraravui vakatimi oqo. Vuli ivolanikalou kei na Tubu Vakayalo E dina ga ni dau bibi sara vua na cauravou gone oqo o Joseph na tavipolo, a dau suka yani vakatotolo ena so na gauna, ni dau vakayarayarataki yani ki na dua na ka dau taleitaki vakalevu cake vua. Ena veigauna vakaoqori, a dau kunei duadua kina ena lololo ni co madu se ena dua na ruku ni vunikau me lesu tale ki na nona wilika na ivola i Momani. 7 Mai na veika au dau nanuma taumada, e a kaya, oya na gauna au se qai kila wilivola mai kina, au sa dau kune marau kei na vakacegu ni yalo vakalevu duadua sara mai na dua tale na ka e vuravura taucoko, ena vulici ni ivolanikalou, 5

23 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith vakakina na wilika na veika me baleta na Turaga o Jisu Karisito, kei na Parofita Josefa Simici, vakakina na cakacaka sa vakayacori rawa me baleta na vakabulai ni tamata. 8 A tekivu me tauyavutaka o koya e dua na ivakarau ni vulici ni ivolanikalou ena gauna a taura kina na imatai ni nona ivola i Momani ni se qai yabaki walu. A wilika ena yalo e qacoya na veiivolanikalou kei na veivola e tabaka na Lotu. A dau kauta voli e dua na ilavelave lailai ni ivola Tabu Vou me rawa ni dauwilika ena gauna ni vakasigalevu ka vakakina ena nona dau taubale mai ka taubale yani ki valenicakacaka e ZCMI. A tudei ka qaqaco sara, na nona vakaikuritaka tiko na nona ivakadinadina me baleta na kosipeli vakalesuimai. Ia a sega ni sogolati toka ga ena vuli lo na nona tubu vakayalo o Joseph. A dau vakaitavi ena yalodina ena veisoqoni kei na kalasi ni Lotu, ka ciqoma na veitabaki kei na veivakalougatataki ni matabete. A dau vakayarayarataki vakavuqa sara me gole i valetabu. A sa tara tiko mai ena loma ni 23 na yabaki na Valetabu e Salt Lake mai na gauna a sucu kina. Ena nona gauna vakacauravou a dau sarava voli mai kina ena yalo e taleitaka o Joseph na kena tara tiko na vale vakasakiti oqo. A raica sara ga oya na kau mai ni iotioti ni vatu mai na iqaqi ena qiqi sitima.... [A] raica sara ga na kedra tara vakaoti tiko na dudukilagi rairai totoka.... [A kaya kina,] Au dau vakasamataka tu se na yaco beka meu bula donuya na tara oti ni valetabu. 9 Ena ika 6 ni Epereli, 1893, a tiko o Joseph ena imatai ni soqoni ni kena vakatabui na Valetabu e Salt Lake. A vakatulewa o Peresitedi Wilford Woodruff, na ikava ni Peresitedi ni Lotu, ena soqoni ka cabora na masu ni veivakatabui. A dabe toka ena vatavata ena imawi mai vei Peresitedi Woodruff o koya na nona ikarua ni Daunivakasala, o Peresitedi Joseph F. Smith. A ciqoma o Joseph Fielding Smith ni sa yabaki 19, e dua na veivakalougatataki vakapeteriaki. Na veivakalougatataki oqo, ka soli mai vei nona momo John Smith, ka veiqaravi voli vaka-peteriaki ni Lotu ena gauna oya, ka mai ikuri dina sara ni nona kaukauwa vakayalo o Joseph. A tukuni vei Joseph: Sa nomu madigi mo na bula mo yacova sara nomu qase ka sa loma ni Turaga vei iko mo dua na tamada qaqa kei Isireli.... 6

24 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Ena nomu itavi mo dabe ena veivakasalataki kei ira na tacimu ka veiliutaki ena kedra maliwa na tamata. Sa na nomu itavi vakakina mo dau veigoleyaki vakalevu ena nomu vanua vakina ki vanuatani, ena vanua mamaca vakakina e wai, ka cakacakataka tiko na ilesilesi. Kau kaya kina vei iko, lamata cake, laveta cake na domomu ena qaqa kei na dina, ni na dusimaki iko tiko na Yalo ni Turaga, ka na sobuti iko vakakina na veivakalougatataki ni Turaga. Ena dusimaka na nomu vakasama na Yalona ka solia vei iko na vosa ka mo vakila, ni sa dodonu mo vanadakuya na vuku ni tamata ca ka kakua ni vakayacora na vosa ni tamata dauveidabui. 10 Ni mai cava na yabaki oya ena nona ika 20 ni yabaki ni bula, a levu mai na nona veimadigi ni veiqaravi kei na tubu vakayalo. A tabaki ki na itutu vakaitalatala qase ena Matabete i Melikiseteki, ka vakaedaumeni kina ni valetabu. Ni voleka ni mai cava na nona bula, ena nona a veiqaravi tiko vaka-peresitedi ni Lotu, a kaya kina: Au vakavinavinakataka vakalevu na noqu mai lewena na matabete tabu oqo. Au sa dau saga ena noqu bula taucoko meu vakarabailevutaka na noqu ilesilesi ena matabete ka nuitaka niu na tudei me yacova na ivakataotioti ena bula oqo ka marautaka na veitokani vata kei ira na yalododonu yalodina ena bula sa bera mai. 11 Veimusumusuki kei na Vakamau Me vaka ena nona veivuke ena nodratou qaravi na nona matavuvale o Joseph Fielding Smith, vulica na ivolanikalou, ka vakavakarautaki koya me ciqoma na veivakalougatataki ni matabete, a sega kina ni ka vuni mai vua e dua na gone marama ka vakatokai me o Louie Shurtliff na nona caka vinaka. O Louie ka rau vakaitikotiko, e Ogden, Utah na nona itubutubu, a mai vakaitikotiko kei na matavuvale na Smith me rawa kina ni lako ki na Univesiti e Utah, ka tu veibasai kei na nodratou vale na Smith ena gauna oya. Taumada, a dua toka ga na veikilai sa dau matau tu na nodrau veitokani, ia a mani yaco sara yani emuri me rau veimusumusuki. Ena vuku ni lailai toka ga ni nodrau ilavo na veitau, a dau yaco vakawasoma toka ga me rau dau wilivola vata toka ga ena nodratou varada ni vale vakamatavuvale na nodrau veimusumusuki, veitalanoa vata, taubale vata, kei na lakovi vata ni veiitaviqaravi ni 7

25 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Lotu. E dau taleitaka talega o Joseph na vakarogoca na nona dau tabapiano o Louie. Vakawasoma na nodrau dau gole vata yani ki na vakatasuasua ena nodratou olo ni itikotiko. Ni mai cava na ikarua ni yabaki ni nona vuli o Louie ena univesiti, sa yaco sara me veidomoni na nodrau veimusumusuki ka yaco sara kina me dau vodo basikeli wavoki ena 100 na maile (160-kilomita) o Joseph, na gaunisala kuvu, me rawa ni laki raici koya e Ogden vakadua se vakarua ni sega ni caka na vuli. 12 Sa yaco sara me rau veivosakitaka na vakamau, o Louie kei Joseph. Ia, a yaco me kabukabu toka ga ena nodrau vakasama na taro: se na kacivi beka me laki kaulotu o Joseph se sega? Ena gauna oya o ira na cauravou kei na goneyalewa era gadreva mera laki kaulotu era sega ni dau laki raici ira na nodra bisopi me rawa ni ra vakaturi ki na veikacivi vakaoqo. Na qaravi ni veikacivi ki na kaulotu e dau vakayacori vakatabakidua sara ga yani ena valenivolavola nei Peresitedi ni Lotu. Ena sega tu ni na kila e dua na cauravou na gauna sa na yaco mai kina ena nona meli e dua na kaci ni kaulotu. A qeretueti mai o Louie ena univesiti ena vulaitubutubu ni 1897 ka ratou toki lesu kei rau na nona itubutubu ki Ogden. Ni oti e dua na yabaki, ni se sega tiko ga ni yaco mai e dua na kaci ni laki kaulotu, rau sa nanuma sara na veitau me rau sa navuca nodrau vakamau. Me vaka a qai kaya e muri o Joseph, Au a vakamasuti koya me veisautaka na nona itikotiko, ena ika 26 ni siga ni Epereli, 1898, keirau a gole yani ki na Valetabu e Salt Lake ka laki vakamautaki tawamudu kina mai vei tamaqu, o Peresitedi Joseph F. Smith. 13 Ena nodrau mai tauyavutaka vata yani na nodrau bula o Joseph kei Louie, rau a vakaitikotiko ena dua na rumu lailai ena nodratou itikotiko vakamatavuvale na Smith. Rogoci ni Veikacivi ki na Kaulotu Ena veigauna taumada ena Lotu, era a dau kacivi wasoma mera laki kaulotu tudei na tagane vakawati, ka rau mani sega soti ni kidroataka o Joseph kei Louie na kena yaco mai ena meli na kaci ni kaulotu, ena ika 17 ni Maji, 1899, ki na dua na ilesilesi ni kaulotu sainitaki mai vei Peresitedi Lorenzo Snow. Ia a via kidroataka ga vakalailai o Joseph na mataqali lesilesi ka mai kacivi kina. Ni bera 8

26 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Elder Joseph Fielding Smith vakadua na daukaulotu tudei nona ciqoma na veikacivi, rau a veitalanoataka taumada kei Peresitedi Franklin D. Richards, Peresitedi ni Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua, na nona na rawa ni kacivi. A qai vakasamataka vaqo e muri o Joseph: [A] taroga vei au se evei au na via lako kina. Au a kaya ni sega vakatabakidua ki na dua na vanua, ia ki na vanua ga au na talai kina. Ia a qai kaya, Sa na rairai tiko beka e dua na vanua o na via lako sara ga kina. Au a mani kaya, Sa donu, au na via gole tiko ki Jamani. Ka ratou mani vakauti au ki Igiladi! 14 A nanuma o Louie me laki tiko vata kei rau nona itubutubu ena gauna e yali tiko mai kina o Joseph. Qoka, e a vakila, ni na vukei koya me vosota na galili ni nodrau tu veiyawaki kei watina. Ka ni na cakacaka tiko ena sitoa nei tamana, ka rawa ilavo me veivuke ena saumi ni kaulotu nei Joseph. 15 Ena ika 12 ni Me, 1899, ni vo e dua na siga mera sa gole yani kina ki na itikotiko ni kaulotu, e a taura o Elder Smith kei ira na vo 9

27 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith ni daukaulotu na ivakaro mai vei Peresitedi Joseph F. Smith kei rau o Elder George Teasdale kei Heber J. Grant mai na Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua. Qo me ivakaraitaki ni veika lelevu era na mai vulica tiko ni bera ni ra biubiu vaka-daukaulotu tudei. Ena soqoni oqo, era na ciqoma vakayadua tiko kina na daukaulotu yadua e dua na sitivikiti ni kaulotu. A wilika vaqo o Elder Smith: Oqo e vakadeitaka tiko ni o koya e nona na sitivikiti oqo o Elder Joseph F. Smith Jr. e vakabauta ka veimaliwai vinaka tu kei na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ka vakakina ni sa mai digitaki mai vei ira na Vakaitutu Raraba ni Lotu oqo me laki Kaulotu i Peretania me Vunautaka na Kosipeli ka qarava na vei Cakacaka Vakalotu kece sara ka sala vata kei na nona itutu. Ka keimami sa sureti kemuni kece sara mo ni rogoca na nona ivakavuvuli kei na ivakasala vaka-tamata ni Kalou, talai mai me mai dolava vei ira na katuba ni Bula kei na Veivakabulai vakakina mera vukei koya ena nona veilakoyaki, kei na veika kece sara ena gadreva. Ka keimami sa masuta na Kalou, Na Tamada Tawamudu, me vakalougatataki Elder Smith kei ira kece era ciqomi koya ka veivuke ki na nona veiqaravi vinaka, ena veivakalougatataki kei Lomalagi kei Vuravura, ena gauna oqo me tawamudu, ena yaca i Jisu Karisito, Emeni. Sainitaki e Salt Lake City, Utah, ena ika 12 ni Me, 1899, ena vuku ni Lotu oqo. Lorenzo Snow, George Q. Cannon, Jos. F. Smith, Mataveiliutaki Taumada. 16 Ena siga ka tarava, era a soqoni vata yani e vale na lewe ni matavuvale mera laki vakamoce vei Joseph kei na dua na tuakana ka kacivi talega me laki kaulotu i Igiladi. Ia, e dua na lewe ni vuvale a sega ni tiko ena soqoni oqo. A vuni tiko na ganei Joseph gone o Emily, ena nona madualaka tiko na ka a vakayacora ena vica na yabaki yani e liu. Ena nodrau a se veimusumusuki tiko o Joseph kei Louie, e dau vakatalai Emily yani kei ira na vo ni gonelalai o Joseph mera laki moce me rawa ni levu cake kina na nodra gauna taurua kei nona daulomani. Ena nona dau rarawataka tu na ka oqori, a dau masulaka kina vakavuqa vua na Turaga o Emily me vakauti tuakana tani yani ena dua na ilakolako ni kaulotu. Ia oqo ni sa gauna dina 10

28 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith me biubiu kina, sa vaka me beitaki koya tu ni bale vua na nona sa mai gole oqo. 17 Rau a kila o Joseph kei Louie ni gole mai vua na Turaga na kaci ni laki kaulotu oqo i Igiladi. A nanamaki sara vakalevu o Joseph me laki qarava na nona itavi, ka marautaka sara o Louie ni sa na laki kaulotu o watina, ia rau a sotava ruarua na dredre ni tu veiyawaki. Ni yaco mai na gauna me sa biuta kina na ikelekele ni sitima o Elder Smith, A tovolea o Louie me yatedei tu, me kua ni raici koya o Joseph ni tagi tiko. Ia e dau dredre me vunitaki na wadadamu ni mata. Sa galili tu mada ga o Joseph ni vakasamataka tiko na nona sa na gole ka mai sega tu kina ni rawa vua me vosa vua e dua.... A tatao na nona vosa o Joseph ena nona mai tuvakadua ena mata ni vale makawa e First North Street ena sa mai kisivi ratou yadudua yani ena vakamoce na nona daulomani: Nana, Tata, ratou na ganena kei na tacina, ratou na nona nei, ka qai mai muri duadua yani o, Louie. Moce Louie, noqu ka talei. Me vakalougatataki iko ka maroroi iko vinaka tiko vei au na Kalou. 18 Teivaki ni Soreni Kosipeli e Igiladi Mai na gauna a biubiu yani kina mai vale na nona sitima logaloga ca ka kubou tu ena tavako a soli koya yani ki na nona kaulotu o Elder Smith. Na veika e vola tu ena nona ivolaniveisiga kei na ivola ka dau vakauta ka ciqoma e vakaraitaka tu na veika dredre a sotava vaka-dua na daukaulotu vakakina na vakabauta kei na yalodina e a sotava talega kina. Ni mai cava na imatai ni siga ena nona cakacaka vakadaukaulotu e Igiladi, a vola vaqo ena nona ivolaniveisiga: Qo e dua na siga bibi ena noqu bula lekaleka. Au gole mai vale voleka ni dua na vula sa oti ena inaki ni mai vunautaka na kosipeli ni Turaga.... Au veisoliyaki tikidua tiko mai nikua ka solia rawa voleka ni 25 na tikidua [ivolalailai]. Sa ikena matai ni gauna meu vakayacora na mataqali cakacaka vakaoqo ka via cakacaka dredre toka vei au.... Au cavuta ki vuravura ena imatai ni gauna na noqu ivakadinadina nikua, ia ena rawa meu na vakayacora vakavinaka cake tale. Ena veivuke ni Turaga au na cakava na lomana me vaka au sa kacivi kina

29 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Na gauna a vakauta yani kina vua o tamana e so na ilavo me baleta e so na ka ena gadreva, a kaya lesu mai: Au na qarauna sara vakavinaka na veika kece o vakauta mai vei au. Au na sega ni vakayagataka e dua na ka vakavo sara ke donu vinaka na kena inaki. A tukuna talega vei tamana na nona nakita tiko me na vulica ka vakatavulica na kosipeli: Au sa tu oqo meu mai vakavulica na kosipeli kau nuitaka niu na vakayacora vakavinaka sara.... Au gadreva dina meu vakavinakataka na noqu vakasama kei na taledi niu tiko voli eke, ka meu dau yaga talega kina ki na dua na ka ena bula oqo.... Au vinakata meu dau donu ena ka kecega ka sega ni dua na ka e vakamarautaki au vakalevu cake mai na noqu vulica rawa e dua na ka me baleta na kosipeli. Au gadreva meu kila vinaka cake sara ka yalomatua vakalevu talega. 20 A vola vaqo ena dua na nona ivola vei Elder Joseph Fielding Smith o Peresitedi Joseph F. Smith: Au taleitaka na nomu igu, au vakabauta na nomu yalodina, kau marau ka vakacegu ena vukumu. Au vinakata mo bucina cake na yalomatua kei na lewa matau vakakina na dauvosota me vakataka na Yalo Tabu vakakina na loloma ni Kalou. 21 O tamai Louie, o Lewis Shurtliff, a vakaraitaka talega na nona nuidei vei Elder Smith: Au dau vakila tu ni o na vakayacora e dua na kaulotu lagilagi ka rawata na veika ka na vakadeitaki iko ki na dua na itutu lagilagi o na yacova mai muri. 22 Ena nona ivola kece vei Louie, sa dau vakaraitaka tu ga kina o Joseph na nona lomani koya. E dau vakavuqa me biu senikau sababa toka ena loma ni nona ivola ni loloma kei na veikaroni. 23 A vola talega na veika ni bolebole e dau sotava: E vuqa sara ena vanua oqo era kila tu ni dina na kosipeli oqo keimami vunautaka tiko, ia e sega tu vei ira na yalo e qaqa mera biuta na veika vakavuravura ka taura matua. 24 Sa dau volavola toka vakadua e veimacawa o Louie. A vola vaqo, Dau nanuma tiko, Au tu oqo meu lomani iko ka dau masulaki iko kau sega ni dau guilecavi iko ena dua na gauna.... Sa dau noqu masu, me nomu tu ga na watiqu dina sara, na kalougata. 25 Sa daumatata sara o Louie me baleta na nona yalodina vei watina, ka sa vakakina na matata ni nona yalodina vua na Turaga kei na Nona cakacaka. Sa dau vakananumi Joseph tikoga me kua sara ni 12

30 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith vakatara me vakamalumalumutaka na nona a vakatulewataka me laki kaulotu na nona dau nanumi ratou mai vale. A gadreva vakalevu sara o Elder Smith na veivakayaloqaqataki vakaoqo, baleta ni a ka dredre toka vua me kunea mai kea e dua ka via ciqoma na kosipeli vakalesuimai. Ena vica na yabaki ki muri, a kaya vei luvena o Joseph ni sa yaco sara me ca vakalevu na veika ka ra sa sega sara ga ni via vakarorogo na tamata ka sa yaco talega vua me nanuma ni sa na sega ni rawa ni tomana tiko. Ena dua na bogi a nanuma me sa saga na nona sala mai vale. 26 Ia ena nona vakauqeti ena veivakayaloqaqataki mai vei ira na nona daulomani vakakina ena nona vakaukauwataki ena nodra masumasu kei na nona gadreva me veiqaravi tikoga, a ravuta rawa kina na veivakanananu vakaoqo. A kila ni kacivi koya na Turaga, ka vakila ni sa gadrevi talega vua me cakacaka vakakauwa me baleta na nodra rawa na vinaka o ira ka veiqaravi tiko ena vukudra ka vakakina vei iratou na nona lewe ni matavuvale. A vola kina vaqo: Sa rawa vei au meu sa tu vakadua ga eke meu kua ga ni lesu yani ka sega ni volai tu vakavinaka vakaivola ka vakagalalataki tu yani ena vakarokoroko.... Sa noqu masu me noqu na yalo va kosipeli vakakina na noqu lomani ira na noqu icaba me rawa kina niu tiko ga eke me yacova noqu vagalalataki yani ena vakarokoroko mai na noqu kaulotu. Kevaka walega me a sega na veiyabaki ni kena dau masulaki cake tiko mai vale vakakina mai vei au vakaiau, keu a sega dina ni rawata. 27 A vagalalataki ena vakarokoroko o Elder Joseph Fielding Smith mai na nona kaulotu ena ika 20 ni June, Dina ga ni a vakadeitaka e dua ka sa saumaki mai ena yabaki rua ni nona veiqaravi gugumatua, a sega vakadua ni dua nona madigi me vakasaumakitaka e dua, ka sega ni dua nona madigi me papitaisotaka e dua. 28 Ia, o koya kei ira na nona itokani, era a teivaka na soreni kosipeli, ka vukei ira e lewe vuqa ena nodra kunea vakalevu cake na vakacegu kei na kila-ka, ka yaco vua me tubu cake vakalevu ena nona bula vakagonevuli vakakina vakaqasenivuli ni kosipeli ka vakakina ni sa dua na iliuliu ni matabete. 13

31 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Louie Shurtliff Smith Dua na itikotiko kei na itavi Vou A yaco yani Salt Lake City ena ika 9 ni Julai 1901, o Joseph. Ni oti nona mai tiko kei nona matavuvale o Louie e Ogden me vica na siga, rau a lesu yani o Joseph kei Louie ki na nodratou vale vei ratou na Smith ka me rau laki tomana na nodrau bula vata. A dau kedrau idivi tu vakaveiwatini na vakabauta, gugumatua, veiqaravi, ena nodrau cakacaka vata me rau taracake e dua na vale kei na vuvale vakakina me rau veiqaravi ena Lotu. Ni yaco ga yani ivale o Joseph, sa laki vaqara cakacaka sara me rawa ni qaravi ratou kina na nona vuvale. Ena nodratou veivuke na nona lewenivale, a rawata rawa kina e dua na cakacaka vagauna ena valenivolavola ni vunivola ni Tikina o Salt Lake. Ni oti e macawa lima, a taura e dua na cakacaka ena valenivolavola ni Dauniitukutuku Makawa ni Lotu. Ena nona mai vulica vakalevu cake na veika me baleta na Lotu, a yaco me kidavi ira talega kina vakavinaka cake o ira era dau saga mera vakacacana na Lotu kei ira na kena iliuliu. A sega ni dau oca kina ena nona vakarautaka na itukutuku me taqomaki kina na vakabauta. Oqo e a itekitekivu 14

32 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith ni dua na veiqaravi ka vakalougatataka sara kina vakalevu na Lotu ena veiyabaki muri mai. Ena vulaitubutubu ni 1902, a mai kunekune kina o Louie. Rau a vakavinavinakataka vakalevu kei Joseph na nodrau rumu lailai, ia rau a nanamaki tale tu ga me rau tara ga na nodrau vale vakairau. A vakatara me rau tekivu navunavu yani ena cakacaka tudei nei Joseph. Rau a sauma e dua na kabani ni tara vale ka veivosakitaka vata me na qarava ga e levu na kena cakacaka o Joseph ni na sau lailai kina. Na imati ni nodrau gone, e yalewa ka yacana o Josephine, a sucu ena Sepiteba ni 1902, ka ratou toki sara ki na nodratou vale vou ni oti e vula 10. Ena 1906, ni oti na nona mai sotava o Louie e dua na kunekune dredre sara, rau a kidavaka tale e nodratou vale e dua tale na goneyalewa ka vakayacani koya me o Julina. A dau tu vakarau tu ga o Joseph me vakaitavi ena cakacaka ni veivakabulai ni Turaga, ka vuqa sara na nona madigi me vakayacora vakakina. Ena 1902 a kacivi me dua vei ira na peresitedi ena ika ruasagavulukava ni kuoramu ni vitusagavulu, oka kina na nona itavi vakadauveidusimaki ni kuoramu. (Ena gauna o ya, a tu kina ena Lotu e sivia na 100 na kuoramu ni vitusagavulu. Era a sega ni Vakaitutu Raraba na lewe ni kuoramu oqori.) A kacivi talega o Joseph me veiqaravi ena matabose raraba ni isoqosoqo ni Vakatorocaketaki ni Muavata ni Cauravou vakakina vakalewe ni matabose e cake ni iteki o Salt Lake. A tabaki vakaitalatala qase mai vei tacina o Hyrum, e dua na lewe ni Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua. Ena koniferedi raraba ni Epereli 1906, a tokoni kina vaka-ivukevuke ni Dauniitukutuku Makawa ni Lotu, kei na Janueri e tarava a lesi ki na dua na komiti digitaki ka kena inaki me vakarautaka na itukutuku me taqomaki kina na lotu mai na veivakasaurarataki e dau vakayacori kina mai vei ira na kena meca. 29 Ena gauna a veiqaravi tiko kina vaka-peresitedi ni Lotu o tamana, a dau vukei koya vakawasoma o Joseph ena nona veivolavolai vakakina na veicakacaka vakavunivola tale e so, ka dau tomani koya talega vakavuqa ki na nona veiilesilesi vaka-lotu. Ena dua madaga na gauna a gole tu o Joseph ena vukui Peresitedi Smith. A vola vaqo: Au a gole yani i Brigham City [Utah] ena kerekere nei tamaqu meu laki vakatabuya na valenilotu ni ikarua ni Tabanalevu e Brigham City. Dua na ka na nodra a gadreva me a gole saraga 15

33 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith yani o koya me laki tauca na masu ni veivakatabui, ia me vaka ni a tauvimate tiko, a mani talai au yani. Na gauna rau kidavaki Joseph kina na peresitedi ni iteki kei na bisopi ena kelekele ni sitima, rau a sega ni marautaka na nodrau raici koya. 30 A kaya sara ga kina o peresitedi ni iteki: Voleka sara meu vakatubuca. Ena noda namaka tiko na Peresitedi ni Lotu qai gole tu mai e dua la na gonetagane. Me vaka ena dua tale na kena italanoa vata ga, a sauma totolo tale yani o Joseph, Voleka sara meu vakatubuca talega. 31 E dina ga ni dau kauti Joseph tani vakalevu mai na vale na nona itavi Vakalotu, ia e dau levu talega na nodra gauna ni dau veiqaravi vata kei Louie ka rau dau marautaka vata. Ena nona ivolaniveisiga ni 1 ni Noveba, 1907, a vola toka kina vaqo, E dau iusutu ni dua na siga vei au na gauna keirau dau gole kina kei Louie ki na Valetabu e Salt Lake, ka sa dua na siga talei sara ki na neirau bula ka yaga vakalevu talega. 32 Veivakatovolei kei na Veivakalougatataki A biuta vakatikitiki o Joseph e vuqa na nona itavi ena Maji ni 1908, ena nona kila ni gadrevi vakabibi vua me toka ga ivale vata kei Louie. A tauvi Louie tiko e dua na mate levu, ka balavu na kena tauvi koya tiko mai ena itekitekivu ni ikatolu ni nona kunekune. Dina ga ni a masu, ka vakalougatataki vakamatabete, ka qaravi koya sara tiko vakavinaka o watina, vakakina na nodra veiqaravi na vuniwai, a toro sobu tikoga na nona bula. A mai mate o Louie ena ika 30 ni Maji. Ena nona lolosi, a vola kina vaqo o Joseph: Ena loma ni vula oqo ka dua na kena kau nuiqawaqawa ka lomaleqa vakalevu duadua kina, au a lako curuma mai kina na dredre kei na veika titobu ka mosimosi duadua na kena au sotava. Ia ena ilakolako taucoko oqo au a vakararavi tu ga vua na Turaga me solia vei au na kaukauwa ka vakacegui au. Ni oti na nona vakararawataki vakalevu sara ena tolu se va na macawa ka tauvimate voli voleka ni rua na vula, sa qai mai vakagalalataki o watiqu daulomani mai na nona rarawa levu... ka biuti au kei na luvei keirau talei lailai, ki na dua na vuravura talei cake, na vanua ka keitou na waraka tu kina ena vosota kei na mosi na neitou na qai veisotari lagilagi tale. A kaya 16

34 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Ethel Reynolds Smith o Joseph ni a mate o watina ena nona tudei ka dina vakadua tu ki na veiivakavuvuli kece sara ni kosipeli. 33 Sa luvuci vakalevu sara o Joseph ena itavi ni nodrau susugi cake e rua na goneyalewa lalai ena dua na vale sa sega kina o tinadrau. Rau a sureti Joseph na nona itubutubu me ratou sa laki tiko vata. E dina ga ni rau a vukei koya tiko, a vakila ga na dawai oqo ni rau gadreva na luvena lalai na nona veikaroni e dua na tina dauloloma. Me vaka a dauvakayacora ena vuku ni veivakatulewa bibi kece e dau vakayacora, a taura vakadua na gagadre me masulaki sara vakaukauwa na ka oqo. Sa mai isau ni nona masu o Ethel Georgina Reynolds, e dua na vunivola ena valenivolavola ni Dauniitukutuku Makawa ni Lotu. A sureti koya o Joseph me tomani koya kei rau na nona goneyalewa ena dua na gade ena vanua ni gade ena ika 6 ni Julai, A mana sara na gade oqori, ka ni ratou veimarautaki sara vakalevu na lewe va oqo. Ni oti e tini na siga, rau a marautaka vakai rau ga o Joseph kei Ethel e dua na gauna ka sega kina o irau na gone, oti ga vakalailai oya rau sa veiyalayalati sara me rau vakamau. Rau a vauci vata o Ethel kei Joseph ena Valetabu e Salt Lake ena ika 2 ni Noveba, Ena vica na yabaki yani imuri ena dua na 17

35 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith ivola vei Ethel, a vola kina vaqo o Joseph, O na sega ni kila na levu ni noqu dau vakavinavinakataka vua na Turaga na noqu a sega ni cala ena noqu kila niu gadreva dina e dua na itokani. O a vakatalai sara ga mai vei au. 34 Me ikuri ni nona sa mai dua na itokani lomani vei Joseph, a yaco totolo sara o Ethel me ikarua ni tinadrau o Josephine kei Julina. Veiqaravi vaka-lewe ni Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua Ni voleka toka na koniferedi raraba ni Epereli 1910, a mate o Peresitedi John R. Winder, na imatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada. A kacivi me veiqaravi ena Kuoramu ni Le Tinikarua o Elder John Henry Smith, ka veiqaravi tiko ena Mataveiliutaki Taumada, ka biuta toka yani e dua na itutu lala ena Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua. Era a bose vata na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni Le Tinikarua ena Valetabu e Salt Lake Temple me veivosakitaki kina se o cei me vakatawana na itutu lala. Ni oti na nodra veivakasalataki vata me voleka ni dua na auwa, era a sega ni rawa ni duavata ena kena vakatawani na itutu. Me kena itinitini a qai gole yani o Peresitedi Joseph F. Smith vakataki koya ena dua na rumu ka tekiduru me masulaka na veidusimaki. Ena nona lesu mai a via vakataratutu na nona tarogi ratou na le 13 tale na veitacini ena nodra rawa ni vakadonui luvena tagane o Joseph Fielding Smith Jr. me sa taura na itutu. A via vakataratutu ena nona vakatura, a kaya, me vaka ni sa lewe tiko ni matabose o luvena tagane o Hyrum ka sa lewe tiko ni Daunivakasala ena Matabisopi Vakatulewa o luvena tagane o David. A rerevaka, de ra sega ni marautaka na lewe ni Lotu me lewe tale ni vakatulewa raraba e dua tale na luvena tagane. Ia a vakauqeti ga me solia cake yani na yacai Joseph me vakasamataki. Ia era a ciqoma yani vakatotolo na vakatutu na vo ni turaga ka tabaki Peresitedi Smith yani kina. Ia a vakaraitaka yani o Peresitedi Smith na yacai Joseph vei tinai [ Joseph] ni bera na kena vakaraitaki ena koniferedi. A kaya kina o ganei Joseph o Edith S. Patrick, Au vakasamataka sara na siga a tukuna kina vei keitou o nana ena 1910 ena nona suka mai vale mai na nona bose ni matabose ni valetabu o tata ena nuiqawaqa. Ena nona a tarogi se cava e lomaleqataka tiko, a kaya mai ni sa mai 18

36 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Na Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua ena E tucake tu mai vakayawa ena imawi o Elder Joseph Fielding Smith. digitaki me dua vei ira na Le Tinikarua o Joseph. A kaya ni ra a sega ni vakataratutu na veitacini ena nodra digitaki koya ka kaya talega ni sa qai yaco tale oqo vua, ena nona itutu vaka-peresitedi, me sa na mai vakalewai tale yani vakaukauwa, ena nona sa mai digitaki tale oqo o luvena me dua na iapositolo. A kaya vua o nana me kakua sara ni leqataka vakalailai na ka era na tukuna na tamata. A kila o koya ni sa digitaki luvena tagane na Turaga ka na dua sara na iyau levu ki na nona ilesilesi.... A kena ivakarau tu ena gauna oya me kua mada ni se tukuni taumada vei koya e digitaki ia me qai dau rogoca ga na nona ilesilesi ni sa wiliki na yacana ena koniferedi me baleta na laveliga ni veitokoni. Ia a yaco kina me a sega tu ga ni kila o Joseph Fielding ena mataka ni ika 6 ni Epereli ni, 1910, ena nona sa biubiu yani ki na koniferedi ni sa na digitaki. Ena nona curu yani ki na Valenikoniferedi, a tukuna yani vua e dua na dauveivakacurumi, Ia Joseph, o cei sa na iapositolo vou? A sauma lesu yani: Au sega ni kila. Ia ena sega ni o iko vakakina o i au! Ni sa voleka sara ni kacivi na yaca ni lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua vou, a vakila e dua na veivakauqeti ni Yalotabu o Joseph ni na rawa ni o koya. Ia, a qai kaya e muri ni gauna a kacivi kina na 19

37 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith yacana, Au a kidacaka ka galu vakadua ka sega talega ni kaya rawa e dua na ka. Ni oti valailai ena siga vata o ya, a gole i vale me laki vakaraitaka na itukutuku vei Ethel, ka sega ni rawa me a tiko ena soqoni. A tekivu ena nona kaya yani: Au nanuma ni sa dodonu me datou na volitaka na bulumakau. Sa sega vei au na gauna meu qarava rawa tale tiko kina! 35 Ena loma ni yabaki 60 ni nona veiqaravi vakalewe ni Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua, a raica o Joseph Fielding Smith e levu sara na veisau e vuravura. Me kena ivakaraitaki, ena nona a digitaki ki na itutu vakaiapositolo, e vuqa na tamata era a se dau vakayagataka tikoga me sala duadua ni nodra veitosoyaki na ose kei na kareti. Ena itinitini ni nona gauna ni veiqaravi ena kuoramu, a dau gole yani ki na nona veivanua ni veiqaravi ena waqavuka totolo. A taura tu o Elder Smith e vuqa sara na itutu nuitaki ka bibi ena nona veiqaravi tiko vakalewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua. E loma ni matai ni walu na yabaki ni nona ilesilesi Vakaiapositolo, a veiqaravi vaka-sekeriteri sega ni vakaivolataki vei tamana. A veiqaravi voli tu yani vaqo me yaco sara na nona mai mate yani o tamana ena Noveba ni Ena itavi oqo, a daunivolavola tiko o Joseph Fielding Smith ena nona cavuta yani o tamana na raivotu ni nodra vueti na mate, ka kunei ena gauna oqo ena Vunau kei na Veiyalayalati 138. A veiqaravi voli o Elder Smith vaka ivukevuke ni Dauniitukutuku Makawa ni Lotu, vaka Daunitukutuku Makawa ni Lotu me voleka ni 50 na yabaki, vaka daunivakasala ena mataveiliutaki ni Valetabu e Salt Lake, vaka Peresitedi ni Valetabu e Salt Lake, vaka Peresitedi ni Utah Genealogical and Historical Society, vaka imatai ni edita ka manidia vakabisinisi ni Utah Genealogical and Historical Magazine, vakakina vaka jeameni ni Matabose e Cake ni Matabose ni Veika Vakavuli ni Lotu. A veiqaravi talega vakajeameni ni Komiti ni Tabaivola ni Lotu, e dua na lesilesi ka gadrevi kina vua me wilika e udolu na draunipepa ni volavola ni bera ni ra vakarautaki vakalesoni ni ivolavakarau vakakina na veika volai tale eso ni Lotu. A vakatikori vaka Peresitedi Vakatawa ni Kuoramu ni Tinikarua ena ika 6 ni Okotova, 1950, ka veiqaravi voli ena ilesilesi oqori me yacova yani na Epereli ni 1951, ena nona qai mai vakatikori yani 20

38 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith vaka Peresitedi ni Kuoramu ni Le Tinikarua. A veiqaravi voli ena itutu oqori mai na Epereli ni 1951 ki na Janueri ni 1970, na gauna ka qai mai yaco kina me Peresitedi ni Lotu. Mai na 1965 ki na 1970, a veiqaravi tale tikoga kina vaka-daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada ena gauna vata ka vakayacora tale tikoga kina na nona itavi vaka Peresitedi ni Kuoramu ni Le Tinikarua. Na Cakacaka Vakalotu ni Veivakaroti Bibi kei na Veivosoti Yalomalua Ena nona imatai ni vosa ena dua na koniferedi raraba, a vosa vakadodonu sara ga o, Elder Joseph Fielding Smith vua ena vosataka vakaviavialevu na nodra cakacaka na vakaituitu era vakaitutu era liutaka tiko na Lotu. A solia kina na ivakaro bibi oqo: Au gadreva meu vakaroti ira kece na lewe ni Lotu, ka kaya vei ira, ni sa dodonu mera veivutuni ka vuki vua na Turaga, de qai sotavi ira na Nona veilewai, ka na yali na nodra vakabauta ka yaco mera vukitani mai na dina. 36 Ena loma taucoko ni nona cakacaka vakalotu, sa dau tomana tu ga na nona veivakasalataki. A tukuna ena dua na gauna: Au nanuma ni sa noqu ilesilesi, ena noqu sa rui rere vakalevu, au nanuma, ni mai vua na Yalo ni Turaga ena noqu dau taleva wavoki tiko na veiiteki kei Saioni, meu tukuna vei ira na tamata ni sa ikoya oqo na siga ni veivutuni.... Au vakila ni sa noqu ilesilesi meu kacivaka na veivutuni ka kerei ira na tamata mera qarava na Turaga. 37 Na ka dina, kei na vosa vakadodonu oqo ki na ivakavuvuli sega ni ka ni veiwali oqo a vakaraitaki ena yalomalua kei na loloma. A vakadinadinataka saraga ena dua na gauna o Elder Boyd K. Packer ena dua na bose ka jeameni tiko kina ni Komiti ni Kaulotu ni Lotu o Joseph Fielding Smith. A ripotetaki yani na nodrau a vakacalakataka e rua na cauravou daukaulotu e dua na lori ni Lotu. A sega ni kele na nona lori e dua na qase dauvolitaki kakana draudrau ena cina ni gaunisala. A coqai yani vakababa na lori ni kaulotu ka vakacacani saraga vakadua. Era a raica tu mai na ovisa na ka a vakayacora na draiva ni lori oqo. A sega tu na nona inisua. Kalougata ga, ni sega ni dua veirau na daukaulotu a vakamavoataki vakaca sara. 21

39 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith A dabe galugalu toka o Peresitedi Smith ena nodra veikayayaka na lewe ni itikotiko na veika me baleta na ka sa mai yaco oqo. Ni oti e so na veivosaki era a vakasalataki manidia dairekita ni Tabana ni Kaulotu me raica mai e dau na loya ka me kau na ka oqo ki na mataveilewai. Ena gauna oqori sa qai tarogi o Peresitedi Smith se dua vata kaya na ka oqo. A kaya lo mai: Io, sa rawa ni vakayacori qori. Ka kevaka meda saga sara vakaukauwa, sa rawa talega meda na kauta laivi mai kina vua na qase vakaloloma oqori na nona lori; sa na qai rawata rawa vakacava na nona bula? Keirau a veiraici, ka via maduataka vakalailai, a kaya o Elder Packer. Ka mani vakadonuya vata ni na rawa ki na Lotu me volia tale e dua na motoka ni kaulotu, ka tomana na kena cakacaka, ka biuta vakatikitiki na ka sa mai yaco. 38 E dua na Turaga Vakawati ka Tama Dauveikauwaitaki, ka Dauloloma Na gauna sa mai kacivi kina o Elder Smith me sa iapositolo, sa tolu tiko kina na luvena: o Josephine kei Julina vakakina na matai ni luvei Ethel o ya o Emily. Ni mai oti toka e vitu na vula, ratou a kidavaka na matavuvale e dua na tale na goneyalewa. Rau a vakayacani koya o Ethel kei Joseph me o Naomi. Ena vuku ni dredre ni vakasucu, a dredre sara na nona bula cake mai o Naomi, ka ratou ririkotaka na lewe ni matavuvale de na sega ni bula balavu. Ia, me vaka a qai kaya e muri o tamana, ni a mai rawata rawa na bula ena kaukauwa [ni] masumasu kei na sasaga levu me vaka ni a kunei me sa sega ni rawa me curu ki yagona na nona icegu. 39 A vakasucumi ira tale e le vitu na gone o Ethel e muri: O ira o Lois, Amelia, Joseph, Lewis, Reynolds, Douglas, kei Milton. A dau kauti Peresitedi Smith tani vakabalavu vakavuqa mai vale na nona ilesilesi vaka iapositolo. Ia ni dau tiko e vale, e dau vakatabakidua na nona raici iratou na nona matavuvale. E dauvakamacalataki koya o Ethel na watina me dua ka dau veinanumi, turaga vakawati dauloloma ka tama dau segata vakaukauwa sara ena nona bula me vakamarautaki iratou na nona lewe ni matavuvale, sa dau 22

40 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith guilecava sara kina na veika me baleti koya vakaikoya ena nona dau saga me vakayacora rawa na ka oqo. 40 Era dau kurabuitaka sara vakalevu na gone ena matavuvale na Smith na veika era dau nanuma na tamata me baleti tamadra ni dua e dau vakatulewa kaukauwa, ka vakadodonu sara. Ena dua na gauna... ni oti nona a vunautaka e dua na ivunau kaukauwa sara me baleta na bibi ni nodra maroroi vakavinaka sara na gone, a gole yani ena yalokatakata e dua na marama [ka laki kaya] vakaloloma vua e rua na luvei Smith goneyalewa lalai au sega ni vakabekataka ni dau mokulaki kemudrau o nomudrau tata! Me isau ni veibeitaki oqo, rau a sosokiki ga na goneyalewa. Rau a kilai tamadrau vakavinaka cake mai vakalevu vua ni sega vakadua ni rawa ni vakamavoataki ratou. Ni dau lesu mai ena nona ilakolako balavu, sa dau gauna ni marau, mai na gauna ratou dau veitavaki kina ena nanamaki mai na ikelekele ni sitima me yacova sara yani na gauna eratou na baci veivakamocetaki tale kina vua ena vica ga na siga ni oti o ya. Era dau veiqitori, buli pai kei na aisikirimu, gole ivakatakakana, vodo sitima, ka sikova na veibari vatu kei na drano era toka voleka. Era dau marautaka na vakarogoca na italanoa ni nona veiqaravi Vakalotu wavokiti vuravura. 41 Era dau cakacaka vata talega, vakaogai ira tu ga ena veiitavi wavokita na vale. 42 Era dau qitotaka na veiqito na luvei Peresitedi Smith tagane, e dau tiko ena nodra qito ena veigauna e rawa kina vua. 43 E dau rekitaka talega na qito vata kei ira, vakabibi na ciqomi ni polo. E dau marau vata kei ira, ia e dau veisisivi tale toka ga. Rau a nanuma na luvena tagane o Reynolds kei Lewis na nodrau a to vata ena dua na gauna me rau qati tamadrau. A laiva me rau digia se ligana cava me vakayagataka ena gauna ni qito. Ni dau biuta toka mada ga e dua na ligana e dakuna, e vakavuqa na nona dau qaqa ga mai vei rau ruarua. 44 Rarawa kei na Vakanuinui E dau dredre sara me taura o Ethel kei ira na gone na nona ilesilesi tani mai vale o Elder Smith, e dau mosimosi talega vua na veibiu tu vakamacawa. Ena ika 18 ni Epereli, 1924, a vodo sitima tiko yani me laki dabe vakatulewa ena dua na koniferedi ni iteki. 23

41 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith A sa bukete vula vitu tiko kina o Ethel ena gauna o ya, ena nona saga kaukauwa tiko me qaravi ira na gone e vale. Ena dua na nona ivola vua, a kaya kina, Au nanumi iko tu kau diva meu dau tu ga vakadua kei iko ena vica na macawa tarava mai oqo, meu qaravi iko vinaka. 45 Ena nona vakanananu tiko mai vale, a tinia na nona ivola ena dua na serekali ka vola kina vaqo. E so na vosa ena serekali oqori era na laurai ena so na ivolanisere ni Lotu ena ulutaga Sa Balavu Beka na Lako? Sa balavu beka na lako, Ena sala sukusukura ka baba sara? E veiwakau ka votovotoa beka na sala? E tava beka na yavamu na vatu gagata Ena nomu saga mo lamata cake Ki na veivanua cere ena katakata ni siga? Sa malumu ka rarawa beka na lomamu, Sa guce mai na yalomu, Ena nomu ogataka tiko nomu veiqaravi? Sa bibi beka na icolacola O sa vakasaurarataki na colata? Sa sega beka e dua, nomu icolacola mo drau wasea? Me kua ni guce na yalomu Sa qai tekivu oqo na ilakolako; E Dua e se yalovi iko tikoga mai. Mo rai cake yani ena reki Mo taura yani na ligana; Ena tuberi iko kina veivanua cecere vovou Na vanua tabu ka savasava, Ka tini kece kina na leqa, Ka na galala mai na ivalavala ca kece sara na nomu bula, Ka sega kina na tagi, Ni sa sega kina na rarawa. Taura na ligana mo drau curu vata yani. 46 Me tekivu mai na 1933, sa dau vakataotaka na marau ena nodratou vuvale na Smith na leqataki ni icolacola, me vaka a qai vakaraitaka o Elder Smith ena nona serekali ni yabaki ciwa yani eliu. A tekivu me yacovi Ethel mai e dua na mate levu ka sega ni 24

42 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith vakasamataka rawa. Sa dau yaco sara kina me nuiqawaqawa vakagauna sa dau veinanuyaka sara kina e vuqa na ka ka dau vakavuna me sa vakaoga vakaca tu ga kina na yagona wawale. Sa vaka me sega ni qai veivuke rawa tale na loloma kei na veitokoni ni nona matavuvale, masumasu, kei na veivakalougatataki, vaka tale madaga kina na veiqaravi ni valenibula. 47 Ni oti nona rarawa tu me va na yabaki, sa qai mai mate yani ena ika 26 ni Okosita, Ena nona vola na veika me baleta nona mate, a kaya kina vaqo o watina ena lolosi, Ena sega ni kunei e dua na marama e vinaka cake, a marama vakawati ka tina dau dina. 48 E loma ni nona rarawa, a vakila rawa ena kila veivakacegui ni rau sa vauci tu me tawamudu kei Ethel Reynolds Smith ena dua na veiyalayalati ni veivauci tabu. Sa vakanamata ki na Vakamau e dua na Veitokani Vou Ena nona sa mai mate yani o Ethel, era a se tiko voli ga e vale e lewe lima na gone ni matavuvale na Smith. E rua e rau sa na vakarau toki yani o Amelia sa veidinadinati tu me vakarau vakamau, ka sa vakarau laki kaulotu tudei o Lewis. Qo sa na qai vo tiko ga kina o Reynolds yabaki 16, Douglas yabaki 13, kei Milton yabaki 10. Ena nona sa rui dau nanumi ratou na luvena tagane ka sa sega tu oqo na tinadratou, a tekivu vakananuma o Joseph Fielding Smith me sa vakawati tale. Ena nona vakasamataka tiko na ka oqo, sa tekivu me malele tale yani na vakasama nei Elder Smith vei Jessie Ella Evans, e dua na dau domodua ni Matasere na Mormon Tabernacle. A lagasere domodua voli o Jessie ena somate nei Ethel, ka mani vakauta vua e dua na ivola ni vakavinavinaka o Elder Smith. Sa yaco me tadola talega na sala ni veitaratara ena talevoni na ivola o ya. Rau a se sega sara tu ga ni veikilai o Elder Smith kei Jessie ni bera na veivolavolai oqori, ia a totolo sara na yaco ni nodrau mai veitokani. Sa dau vakanananutaka, ka masulaka vakalevu e veisiga o Elder Smith me sa na kerei Jessie me rau vakamau. Kena itinitini na nona a vola vua e dua na ivola ka vola toka kina na nona na vinaka me rau veikilai titobu sara. Ni oti e va na siga, a sa qai mai rawa yani vua me sa kauta saraga vakaikoya na ivola vua. A kauta ki na valenivolavola ni siti kei na yasana, ka cakacaka voli kina vakavunivola 25

43 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Joseph Fielding Smith kei Jessie Evans Smith ena piano ni yasana o Jessie. No oti o ya a qai vola kina vaqo ena nona ivolaniveisiga: Gole ki na Valenivolavola ni Yasana.... Dua neirau veivakatarogi, bibi sara kei vunivola, kau solia toka vua na ivola au a vola. 49 Ni oti e dua na macawa ni oti na nona gole yani ki na veisoqoni ni koniferedi ni iteki ena sitima, a gole lesu yani ki vale o Elder Smith ka vakadua tale na nona sikovi Jessie tale. Ena nona ivakarau ni dau vosavakadodonu ka dau matau tu vua, a vola tale kina vaqo ena nona ivolaniveisiga o Elder Smith, Sota kei Misi Jessie Evans ka dua sara [na] neirau veivakatarogi bibi. Ena vakilai ni veiqoroqoroi, rau a veivosakitaka me sa laki sotavi tinai Jessie ka vakakina o Jessie me sa laki sotavi ira na luvena. Ni bera ni siri na vula ka tarava, ena ika 21 ni Noveba, 1937, a mai ciqoma yani e dua na mama ni veidinadinati o Jessie. Erau a vauci yani na lewerua ena Valetabu na Salt Lake, ena ika 12 ni Epereli, 1938, mai vei Peresitedi Heber J. Grant, na ikavitu ni Peresitedi ni Lotu. 50 A vakamacalataka vaqo o Elder Francis M. Gibbons, ka veiqaravi voli vaka vunivola ni Mataveiliutaki Taumada ena gauna a Peresitedi tiko kina ni Lotu o Peresitedi Smith, na veiwekani ena kedrau maliwa o Joseph Fielding Smith kei Jessie Evans Smith: Dina ga ni tu na veisivi ni ruasagavulu na yabaki ena nodrau yabaki ni bula 26

44 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith vakakina na duidui ena nodrau ivakarau, ivakatagedegede ni bula, kei na vuli, rau a sa bau veirauti vinaka sara ga o Joseph Fielding kei Jessie Evans Smith. A dua sara ga na dau veilakoyani o Jessie, sinai tu ena marau kei na dauvakalasalasa, ka dau marautaka talega na vakarogoci mai vei ira na vakalewe levu. O Joseph, ena yasa ikadua, a dua toka na qase mamadua, vakaturaga ka dau tu duadua voli ga, ia ka dau vaka me loganica ena tu vakalewelevu, ka sega ni dau via vakaraitaki koya raraba tu. Na ka ga ka semati rau vata tiko na lewe rua ka rau ivakarau ni bula duidui sara oqo, sai koya na loloma kei na veidokai dina ena kedrau maliwa. 51 A drodrovi Jeanette Buchanan Evans, na tinai Jessie, ka rau o vakaitikotiko vata me yacova yani na vakamau na loloma kei na veidokai oqo. A gole talega yani me laki tiko kei luvena o Sisita Evans ena nodratou itikotiko na Smith ka veivuke talega ena nodratou qaravi na gone. Veiqaravi ena dua na Vuravura Veilecayaki Sa dau vakavuqa me gole vata tiko kei watina ena nona ilesilesi ki na vei koniferedi ni iteki o Sisita Smith vou, ka dau vakatokai me o Nei Jessie mai vei ira na luvei Elder Smith vakakina o ira na makubuna. Era dau sureti koya vakalevu na iliuliu ni vanua me laga sere ena soqoni, ka dau cikevi watina me rau lagasere vata. Ena 1939, a lesi rau o Elder kei Sisita Smith o Peresitedi Heber J. Grant me rau sikovanua wavokita kece na veitabana ni kaulotu ni Lotu e Urope. E dina ga ni a se sega ni kacabote na ikarua ni ivalu Levu ena nodrau yaco yani na Smith e Urope, ia era a sa tekivu veibolebolei tiko na veimatanitu. Ena ika 24 ni Okosita, ni rau se tiko mai Jamani na Smith, eratou a vakaroti Elder Smith yani na Mataveiliutaki Taumada me raica na nodra tokitaki ki na veimatanitu galala mai na ivalu na daukaulotu. A raica tiko yani na vakayacori ni itavi oqo mai Copenhagen, Denmark. Ena veisau ni vanua ni kaulotu oqo, a nanuma sara o Wallace Toronto, na Peresitedi ni kaulotu e Czechoslovakia, ni sa dodonu me vakauti watina, o Martha, kei iratou na luvedrau ki Copenhagen me ratou laki taqomaki kina. A tiko tale mai o koya me raica na nodratou vueti vinaka yani na lewe va na daukaulotu ka ratou a tauri tu vakavesu. A sivi yani e vica na siga sa sega na irogo yani vei iratou. E nanuma lesu vaqo o Martha: 27

45 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Sa yaco mai na iotioti ni siga ka sa dodonu mera biubiu kina ena iotioti ni gauna na sitima, meli, kei na waqa kece sara, ka keitou masulaka me ratou bau vodo tale tikoga o Wally [Peresitedi Toronto] kei ratou na lewe va na nona ilesilesi itabagone oqo ena iotioti ni nodra tirivu na sitima, meli kei na waqa kece sara era biubiu yani mai Jamani kina nodra dui itikotiko. Ena nona raica o Peresitedi Smith na noqu sa vaka meu nuiqawaqawa ka tekivu rarawa vakatotolo tiko mai, a gole mai vei au, biuta wavoki e tabaqu na ligana ka kaya, Sisita Toronto, ena sega mada ni tekivu na ivalu oqo me yacova ni ratou sa tadu mai i Denmark o Baraca Toronto kei iratou na nona daukaulotu. Ni sa roro tiko mai na karobo, sa taqiri sara na talevoni.... Sai Wally! Eratou a curu tani rawa mai Czechoslovakia kei na so na Vakailesilesi ni Peritania ena dua na sitima ka talai vakatabakidua saraga yani me baleti ratou, ratou vodo mai ena iotioti ni waqa mai Jamani, ka ratou sa sala matasawa tiko mai [oya e Denmark] ka waraka tiko na nodrau na vakavodoki mai ki Copenhagen. Na vakacegu kei na marau ka sobuta na itikotiko ni kaulotu ena kedra maliwa na 350 na daukaulotu oqo a vaka na kena tasivi e dua na o loaloa me basika mai kina na rarama ni matanisiga. 52 A vakamuduo o Elder Smith vei ira na lewe i Denmark, ka ra a vueti ira yani e vuqa sara na daukaulotu ki na nodra vanua. Ena kena mai kacabote yani oqo na ivalulevu, a parofisaitaki ni baleta na ivakarau ni loloma oqo, era na sega ni leqa vakadua ena kakana na kai Denmark ena gauna ni ivalu. Ena veiyabaki e tarava, era a bula vinaka cake mai na lewe i Denmark mai vei ira e levu tale na matanitu e Urope. Era a vakau iyaya ni vakacoko mada ga na Yalododonu Edaidai i Denmark vei ira na Yalododonu Edaidai vakaleqai e Holland kei Norway. A dei sara na tubu tikoga ni lewenilotu, ka yaco sara me vakaruataki na levu ni soli ni ikatini ena Tabana ni Kaulotu e Denmark.... Era a vakasamataka vaka isau saraga ni [nona] parofisai o Elder Joseph Fielding Smith na veika sa mai yaco oqo, o ira na Yalododonu e Denmark. 53 Ni mai tekivu na ivalu, a vakarautaka na nodra vueti e 697 na daukaulotu ni Amerika o Elder Smith ka ra veiqaravi tiko e Urope. Me vaka ni ra a taura tu e so vei ira na daukaulotu oqo na itutu vaka iliuliu ni tikina kei na tabana, sa solia kina vei ira na lewenilotu e kea na veitutu oqori, o Elder Smith. Ni oti na nona mai qarava 28

46 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith na ilesilesi oqo, rau a soko lesu yani ki Amerika o Elder Smith kei Jessie. Rau a vodo waqa mai New York ka rau qai yaco yani e vale ni oti e vula vitu mai na nodrau a biubiu mai. E dina ga ni a marautaka o Elder Smith na nodra rawa ni lesu bula vinaka mai kina nodra dui veivale na daukaulotu ni Amerika, a vakaraitaka na nona nanumi ira vakalevu talega na tamata tawacala era sa mai coko tu na veivakamatei ena nodra vanua. A vola vaqo: Sa dau tauvimate saraga na yaloqu ena veigauna keimami sota ka lululu kina kei ira na tamata ni sa mai cava. Era a kidavaki au ena yalololoma, ka sa dua na ka na kena mosimosi vei au mai na nodra rawa ni kila, na nodra [veitokani]. E so vei ira era tagi ka kaya ni ra sa leqa dina vaka ca, vakakina ni keimami sa na sega ni sota tale ena bula oqo. Au lomani ira sara vakalevu ena gauna oqo, kau masulaka e veisiga ni na taqomaki ira na Turaga ena gauna vakadomobula oqo. 54 O luvei Elder Smith tagane o Lewis, ka tiko voli mai Igiladi ena gauna a tekivu kina na ikarua ni ivalu Levu, a tiki ni dua vei ira na iotioti ni ilawalawa daukaulotu me lesu i vale. 55 Volekata ni rua veimama na yabaki ni oti o ya, a takosova tale yani o Lewis na Wasa Atalanitika, gauna oqo me laki veiqaravi ena mataivalu. A vakararawataki keitou kece sara na ka oqo, a vola o Elder Smith. Sa ka veivakamadualaki dina na nodra mai vakasaurarataki yani na savasava ka yalododonu ki na so na veisaqasaqataki ni so na iwasewase ni vuravura, ena qaciqacia ni tamata. 56 Ena Janueri, ni 1945, a ciqoma kina o Elder Smith e dua na telakaramu ka tukuni tiko mai kina ni sa mai mate o luvena tagane ena nona qarava tiko na nona vanua. A vola vaqo: A ka ni kidacala saraga vei keitou na itukutuku oqo ka ni sa dua na ka na neitou nuitaka tu ni sa na voleka ni lesu tale mai Amerika. Keitou a vakila ni na maroroi me vaka na nona sa dau drovaka vakalevu na leqa ena vica na gauna sa oti. Sa dua na ka dredre me keitou taura rawa na ka sa mai yaco oqo.... Dina ga ni ca dina vei keitou na ka oqo, ia keitou a solegi tu ga ena vakacegu kei na marau ni keitou kila tiko, ni a savasava tu ka galala mai na ilawaki kei vuravura ka kunei tale tu ga ena mataivalu. A dina tu ki na nona vakabauta, ka kilikili kaya ena dua na tucake tale lagilagi, ni keitou sa na vakaduavatataki tale

47 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith A dua na Qasenivuli ka iliuliu Nuitaki Vaka lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua, a dau tu vakawasoma me solia na nona ivakadinadina kei Jisu Karisito e matadra na Yalododonu Edaidai o Joseph Fielding Smith, vakavulica na kosipeli vakalesuimai, ka kacivi ira na tamata mera veivutuni. A sivia na 125 na ivunau a solia ena veikoniferedi raraba, vakaitavi ena udolu na veikoniferedi ni iteki, vosa ena veisoqoni me vaka na koniferedi ni tuvakawa kei na kakaburaki ena walesi. A dau veivakavulici saraga mai ena vosanikalou. Ena vuqa na yabaki a dau volavola tiko mai kina ena mekasini ni Lotu na Improvement Era, ka sauma tiko kina na taro era dau vakauta mai na wilika. A vola talega e so tale na ka me baleta na mekasini ni Lotu vakakina na iwasewase ni Lotu ena Deseret News. Ena nona gauna ni nona veiqaravi vaka-iapositolo, mai na 1910 ki na 1972, era a tabaki ena 25 na ivola na veika a vola, oka kina na Essentials in Church History, Doctrines of Salvation, Church History kei na Modern Revelation, vakakina na Answers to Gospel Questions. Ena kena dau rogoci na nona ivunau ka wiliki na nona volavola, era sa dau vadinati Peresitedi Smith sara kina vaka-dauvulica na kosipeli o ira na lewe ni Lotu. Ka levu cake sara, ena nodra mai vulica mera nuitaka ka muria na Turaga. Me vaka a kaya o Peresitedi N. Eldon Tanner, a vakayarayarataka sara e drau vakaudolu na tamata o Joseph Fielding Smith ena nona dau bulataka ka vakavulica sara ga na veiivakavuvuli ni kosipeli ena vosa kei na volavola. A vakavuna na nodra sega ni vakabekataka kece sara o ira e kilai ira ni Kalou sa Kalou e bula tiko ka vakakina ni da sa luvena vakayalo; ka ni o Jisu Karisito sa Luvena vakayago Duabauga na Kalou, ka ni a solia na nona bula ena vukuda me rawa ni da rawata kina na bula vakatukatuka; ka ni mai na noda ciqoma ka bulataka talega na kosipeli eda na rawa ni rekitaka talega kina na bula tawamudu. 58 A raica rawa vaqo o Elder Bruce R. McConkie: Na bula kei na cakacaka nei Peresitedi Joseph Fielding Smith a matataki ena tolu na ka: 1. Na taucoko ni nona lomana deivaki tu ga na Turaga, ka dau tovolea vagumatua tu ga kina me ivakarautaki ni nona dau 30

48 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith marautaka na Turaga na noda dau vakayacora na veika ka dau vakamarautaki Koya. 2. Na nona yalodina vua na Parofita o Joseph Smith vakakina na veidina vakalesui mai vua; ki vei tubuna, na Peteriaki Hyrum Smith,... [ka] vakamatei ena vuku ni nona vakabauta; ka vakakina vei tamana, Peresitedi Joseph F. Smith, o koya ka sa maroroi vakadua tu mai ena siti selesitieli na yacana, o koya ka vosota tu mai ena yaloqaqa ena vukui koya ka dave na nona dra me rawa ni da rawata kina na bula. 3. Na nona sikolasivi vakaikoya ni kosipeli vakakina na nona rai vakayalo; na nona igu sega ni malumalumu rawa vaka-italatala ni yalododonu; kei na nona ilakolako ni vakani ira na via kana, vakaisulutaki ira na luvaiwale, sikovi ira na yada kei na luveniyali, kei na vakamataliataki ni lotu savasava ena ivakavuvuli kei na ivakaraitaki. 59 Era dau raici Peresitedi Smith na tacina ena Kuoramu ni Le Tinikarua me dua na turaga vuku, ka iliuliu dauloloma. Me ivakananumi ni nona ika 80 ni siganisucu, era a tabaka e dua na nona vakavinavinakataki na lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua. Me itiki ni vakavinavinakataki oqo, era a kaya kina: O keimami na cakacaka ena Matabose ni Le Tinikarua ena ruku ni nona veiliutaki sa tu na gauna keimami dau irova kina na nona ivakarau vakaturaga. E veisiga keimami dau raica na ivakadinadina ni nona dau kauwaitaki ira ka nanumi ira na nona ilawalawa vakacakacaka ena vakayacori ni neimami itavi kei na cokotivata ni neimami igu me yacova na ivakataotioti me rawa kina ni toso tikoga ki liu na cakacaka ni Turaga. Keimami sa rawa ga ni diva me vakila taucoko na Lotu na malumu ni yalona vakakina na nona kauwaitaka vakalevu sara na nodra welefea na sega soti ni kalougata kei ira na vakaleqai tu. E lomani ira kece na yalododonu ka sega ni dau mudu na nona masulaki ira na ivalavala ca. Ena kena dau kilai vinaka na ka me vakayacori, sa dau rua ga na sala e taura me yacova yani kina na itinitini ni vakatulewa. Na cava ratou gadreva na Mataveiliutaki Taumada? Koya evei e vinaka duadua me baleta na matanitu ni Kalou? 60 31

49 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Peresitedi ni Lotu Ena mataka ni Sigatabu, ni ika 18 ni Janueri, 1970, a mai tini kina na nona bula e delaivuravura o Peresitedi David O. McKay. Sa mai tava yani kina vei ira na Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua, na liutaki ni lotu, kei na nona Peresitedi yabaki 93 tu mai o Joseph Fielding Smith. Ena ika 23 ni Janueri, 1970, era a soqoni vata na Kuoramu ni Le Tinikarua ka ra tokoni Peresitedi Smith ena nona ilesilesi vaka Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. A digitaki Harold B. Lee o Peresitedi Smith me imatai ni Daunivakasala kei N. Eldon Tanner me ikarua ni Daunivakasala. Ka ratou qai vakatikori kece na lewetolu me ratou qarava yani na nodratou itavi. A nanuma lesu tale vaqo o Elder Ezra Taft Benson, ka tiko talega ena bose o ya: A tu e dua na yalo talei ni duavata ena neimami bose oya ka vakakina na laurai ni veikauwaitaki dina ena nodra veimokomoko yani na veiliutaki vou ena nodra mai digitaki ka vakatikori yani oqo. 61 A wasea vaqo na ka a vakadinadinataka saraga vakaikoya o Elder Boyd K. Packer me baleta na ilesilesi nei Peresitedi Smith: Au a biuta mai na valenivolavola ena yakavi ni Vakaraubuka ena noqu vakananuma tiko na ilesilesi ni koniferedi me baleta na mua ni macawa. Au waraka tiko na liva me gole sobu mai na taba lima ni vale. Ni mai tadola malua yani na katuba ni liva, a duri sara tu mai kina o Peresitedi Joseph Fielding Smith. Au a tu kurabui tu ena noqu raici koya, me vaka ni a tu ena itaba ni vale e ra na nona valenivola. Ena nona laurai vakaitaba tu mai e katuba, a lutuki au kaukauwa e kea e dua na ivakadinadina ni sa tu saraga oqo na parofita ni Kalou. Na domo kamica ni Yalotabu ka vaka na rarama oqori, ka tiko kina e dua na ka me vaka na yalomatua ka sa savasava sara, sa yaco me vakadeitaka vei au ni sai koya oqo na parofita ni Kalou. 62 Ena ruku ni veiliutaki nei Peresitedi Smith, a tomani tikoga na tubu ni Lotu. Me kena ivakaraitaki, a buli vou e 81 na iteki, oka kina na imatai ni iteki e Esia kei Aferika, ka sivia kina na 3 na milioni na 32

50 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Peresitedi Joseph Fielding Smith kei rau na nona Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada: Peresitedi Harold B. Lee (e loma) kei Peresitedi N. Eldon Tanner (ena imatau) lewe ni Lotu. Rau a vakatabui e rua na valetabu e Ogden, Utah, kei Provo, Utah. Ena gauna mada ga sa tubu tiko kina e vuravura raraba na Lotu, a vakadreta tikoga o Peresitedi Smith na bibi ni itikotiko kei na matavuvale yadudua. A dau vakananuma vei ira na Yalododonu Edaidai ni a tauyavu saraga na lotu me veivuke ena nodra yacova yani na matavuvale kei ira na lewena na veivakalagilagi. 63 E vakavulica ni: Na matavuvale sa isoqosoqo bibi duadua ni gauna oqo kei na tawamudu.... Sa lewa ni Turaga na kena vaqaqacotaki ka maroroi na isoqosoqo ni matavuvale. 64 Ena kena sagai me vaqaqacotaki na matavuvale kei na tamata vakayadua, a vakabibitaka sara vakalevu na Lotu na lotu vakamatavuvale, e dua na parokaramu ka sa dau vakauqeti sara tiko mai ena 1909, ena gauna a se Peresitedi tiko mai kina ni lotu o tamai Peresitedi Smith. Ena ruku ni veiliutaki nei Peresitedi Joseph Fielding Smith, sa dau biu vakatikitiki sara tu ga kina na veibogi ni Moniti me baleta na lotu vakamatavuvale. E na veibogi oqori, me kua ni vakayacori e dua na soqoni ni Lotu, era dau sogo na vale ni Lotu. 33

51 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Ena nona yabaki ni bula cecere madaga oqo, sa dau raica tu ga ena yalomalua kei na yalo vakagone kei na igu vakaitabagone o Peresitedi Smith na nona ilesilesi. Ena rua na yabaki kei na lima na vula ni nona veiqaravi voli vaka-parofita, daurairai ka dauvakatakila ni Lotu, era a dau vakauqeti sara ena nona itukutuku veivakauqeti na Yalododonu Edaidai. E dau vakaraitaka ni da luvena vakayalo na Kalou na Tamada Vakalomalagi 65 ka vakakina ni dodonu meda vakabauti Karisito ka ivakarau vakataki koya. 66 A vakadinadinataka ni a dauvakasamataka tu ka tu saraga o Joseph Smith ena mata ni Kalou kei na Luvena o Jisu Karisito 67 ka yaco me ivakaraitaki ni nona kilai o Karisito ka vakakina na veivakabulai ki vuravura me baleta na siga nikua kei na itabatamata oqo. 68 A vakauqeti ira na Yalododonu Edaidai mera biuta na veisala vakavuravura 69 ka mera lomani ira na tamata taucoko e vuravura mera dau raica na vinaka ena nodra bula na tamata dina ga ni da tovolea tiko meda vukei ira mera biuta e dua se rua na ivakarau ca. 70 E dau vakananuma vei ira ni dua na sala ni kena vakaraitaki na ka oqo na yalo ni loloma kei na veitacini sai koya na wasei ni kosipeli mera sureti na tamata e veivanua mera muria na vosa ni bula tawamudu ka sa vakatakilai tiko nikua. 71 A dolele yani vei ira na itabagone ena Lotu, soqoni vata kei ira na iwiliwili levu ni veivavakoso ni Yalododonu gone ka vakauqeti ira mera tudei ena vakabauta se vakacava sara tu na levu ni veisaqasaqa. 72 E dau vosa vakawasoma vei ira na lewe ni matabete, ka dauvakananumi ira ni ra sa kacivi mera matataka na Turaga ka taura tu na nona lewa ka vakadreta tiko vei ira mera dau nanuma tiko se o cei [o] ira ka vakaivakarau me vakakina. 73 E vakauqeti ira kece na Yalododonu Edaidai mera ciqoma na veivakalougatataki ni valetabu, mera dau dinata na nodra veiyalayalati ni valetabu, ka dau lesu ki valetabu ka laki ciqoma kina na cakacaka vakalotu me baleti ira na nodra qase. Ni bera na nona vakatabuya na Valetabu e Ogden Utah, a kaya kina, Au gadreva meu vakananumi kemuni ni veigauna taucoko eda vakatabuya kina e dua na vale ni Turaga, na ka dina eda vakayacora tiko sai koya na 34

52 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith noda vakatabui keda tiko ki na veiqaravi ni Turaga, vakakina kei na veiyalayalati nida na dau vakayagataka na vale ena kena ivakayagayagataki e vinakata o koya me vakayagataki kina. 74 Muria na ivakaro, e a vakarota. Lako ena rarama. Vosota ki na ivakataotioti. Dau dina ki na veiyalayalati kei na yalayala taucoko, ka na qai vakalougatataki iko kina ena veisala vinaka kece o dautadra tu, na Turaga. 75 Ena nona cavuvosataki Peresitedi Brigham Young tiko, a vakamacalataka vaqo na nona veivakayarayarataki kei na veiliutaki o Peresitedi Smith o Peresitedi Harold B. Lee: A kaya vaqo o Peresitedi Young: Kevaka eda bulataka na noda lotu vakalou ka laiva me veiliutaki na Yalotabu, ena sega ni yaco me gogo se ka lialia mai, me vaka ni gauna e yacova yani kina na yago na kena icavacava ni kaukauwa, ena tekivu kukube matua yani na Yalo ki na veika ena daku ni ilati, ka domica mai ena boto ni toevu tawamudu ni bula na veiiyau talei ni yalomatua, ka wavolita tu na yagoqele sa buwawa ka damele mai ena dua na rarama ni kila-ka, ni bula oqo. Qo eda sa dau vakadinadinataka tu ga e veigauna, ena noda dau vakaitavitaki keda ena veivosakitaki ni veika bibi vakatulewa ka dodonu me dau vakayacori ga mai vua na Peresitedi ni Lotu. Sa ikoya ena gauna vata ka da na raica kina na rarama ni yalomatua oqo me ramase mai ena gauna a vakila matata saraga mai kina vakaikoya o [Peresitedi Smith] na veika ka nanuma cake mai ena boto ni yalona. 76 Kacivi mai vua na Turaga... ki na Veicakacaka Lelevu vakakina na Veicakacaka Tale Eso Ena ika 3 ni Okosita, 1971, a mai vakacegu yani o Jessie Evans Smith, ka mai biuti Peresitedi Joseph Fielding Smith tu yani kina vakadawai ena ikatolu ni gauna. Me vaka ni sa mai yaco oqo, sa laki tiko vata kina kei luvena yalewa o Amelia McConkie kei na watina o Bruce, o Peresitedi Smith. Sara qai dau gole vakagauna yadudua yani na gone mera dau laki sikovi koya ka dau kauti koya vagade wavoki ena nodra motoka. Sa dau tomana tikoga na nona dau gole e veisiga ni loma ni macawa ki na nona valenivolavola, gole ki na bose, vakakina ki na veibisinisi ni Lotu. 35

53 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Ena ika 30 ni June, 1972, a biuta yani o Peresitedi Smith na imatai ni itaba vale ni Valenivolavola Liu ni Lotu ni mai cava yani e dua na siga. Vata kei nona vunivola, o D. Arthur Haycock, a gole kina valenivolavola ni Dauniitukutuku Makawa ni Lotu, ka dau cakacaka tu kina ni bera ni yaco me Peresitedi ni Lotu. A gadreva me sotavi ira kece era a cakacaka e kea. Ni oti na nodra mai lululu yani, a gole yani ki na itaba e ruku ni vale me laki lululu vei ira na daunitalevoni kei ira kece tale na cakacaka ena vanua o ya me vakaraitaka kina na nona vakavinavinaka. Sai koya oqo na iotioti ni nona siga e valenivolavola. Ena Sigatabu, na ika 2 ni Julai, 1972, ni vo ga e 17 na siga ni bera na nona ika 96 ni siganisucu, a tiko ena soqoni ni sakaramede ena nona tabanalevu. Ni oti ena yakavi o ya a sikovi imatai ni luvena kina, o Josephine, kei luvena tagane o Reynolds. Ena bogi oya, ena nona dabe toka ena nona idabedabe taleitaki ena nodratou itikotiko na McConkie, a mai takali yani kina ena vakacegu. Me vaka a kaya kina e muri o vugona tagane, sa mai kacivi yani vua na Turaga o Peresitedi Smith o koya ka dau lomana sara vakalevu o koya, ka dau qarava sara vakavinaka ka vakalevu talega ena veicakacaka lelevu kei na veicakacaka tale eso na nona veiloga ni vaini tawamudu. 77 A gole yani ki na nodratou vale na McConkie o Peresitedi Harold B. Lee, ka sa iapositolo qase tiko e vuravura, ena gauna a rogoca kina na leqa nei Peresitedi Smith. A lako vakamalua yani ki na idabedabe ka taura e dua na ligai Parofita ena nona tekiduru yani. A toka yani vakalailai vaqori, ena masu se vakanananu titobu, ka sega ni vosa. A qai mai tu yani me vakaraitaka na nona lolosi vei iratou na matavuvale, na nona dau qoroi tamadratou, kei na nona vakacaucautaki ira ena nodra dau rokovi Peresitedi Smith, ena nodra bula kilikili. 78 Vakavinavinaka vua e dua na Tamata Yalodina ni Kalou Ena lotu ni veibulu nei Peresitedi Smith, a raici koya o Peresitedi N. Eldon Tanner vaka dua na turaga yalodina ni Kalou, e dua ka sa mai qaravi rau ruarua yani vakaturaga na Kalou kei ira na nona itokani tamata ka sa liutaka talega mai ena ivakaraitaki na nona matavuvale kei ira kece sara ka kacivi me vakatulewataki ira; e 36

54 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith dua ka rawa me vakatokai dina me tamata sega ni dau lawaki ca se dokadoka. Ena sega vakadua ni rawa ni tukuni me baleti koya ni dua, me vaka a dikeva o Peresitedi Tanner, me sa vinakata vakalevu me vakarokorokotaki ira ko ira na tamata, ka vakalailai ga me vakarokorokotaki ira na Kalou [ Joni 12:43]. 79 A kaya o Peresitedi Harold B. Lee: Keirau sa dau lomana sara na turaga oqo kei Baraca Tanner ena loma ni yabaki rua-veimama sa mai oti oqo. E sega ni ka ni vakarairai. A nona na loloma, me vaka na nona dau loloma, baleta ni a lomani keirau, ka keirau a dau tu e yasana, me vaka na nona dau tu tikivi keirau ka dau vakadinati keirau. 80 A mai vola yani na vakavinavinaka oqo, e dua na niusipepa ka vakalewai Peresitedi Smith ena dua na gauna, ka vakataroga madaga na nona a mai kacivi me dua na Le Tinikarua ena sivi na 60 na yabaki yani ki liu: O Joseph Fielding Smith, e dua na turaga ka tudei ena nona dinata na nona vakabauta vakalotu, ia a dau kauwaitaka sara vakavinaka na nodra gagadre na tamata ena veivanua kece ga, dau soli ivakasala vuku vei ira na nona ilawalawa vakacakacaka, lomani ira ka karoni na na nona lewe ni matavuvale ka dau vakalagilagia na veiliutaki ena nona itavi kece sara vakalotu. E na dau nanumi vakalevu sara, ka duatani tu ga na nona dokai. 81 Rairai na vakavinavinaka vakaibalebale duadua sai koya ka vakaraitaka e dua na lewe ni nona matavuvale, na vugoi Peresitedi Smith tagane o Bruce R. McConkie, ka vakamacalataki koya me vaka e dua na luvena tagane na Kalou; dua na iapositolo ni Turaga o Jisu Karisito, ka dua na iapositolo nei Koya sa Cecere Sara; ia me kena cecere duadua, dua na tama kei Isireli! A parofisaitaka o Elder McConkie ni, Ena veiyabaki muri mai ena dauvosa mai na kuvu ni soso na domona, ena nodra na vulica na ivunau ni kosipeli mai na veika e vola vei ira na veitabatamata era se bera ni sucu mai. 82 Ena gauna o na vulica tiko kina na ivola oqo, na ivakavuvuli nei Peresitedi Joseph Fielding Smith sa na veivuke tiko oqori ena kena vakayacori na ivakaro oqo. Ena rogo mai na kuvu ni soso na domona vei iko, ena nomu vulica na ivakavuvuli ni kosipeli. 37

55 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith Me kilai 1. Gordon B. Hinckley, Believe His Prophets, Ensign, May 1992, Thomas S. Monson, in News of the Church, Ensign, May 1996, Bruce R. McConkie, Joseph Fielding Smith: Apostle, Prophet, Father in Israel, Ensign, Aug. 1972, Julina Lambson Smith, ena Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith (1972), Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1930, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1970, Raica na Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, 73 74; Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God (1992), Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, Ena The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, 117; raica talega na tabana Joseph F. Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Lewis Shurtliff, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Louie Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, Ena Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God, Raica na Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1910, Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1919, Lucile C. Tate, Boyd K. Packer: A Watchman on the Tower (1995), Joseph Fielding Smith, ena Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God, Ethel Smith, ena Bryant S. Hinckley, Joseph Fielding Smith, Improvement Era, June 1932, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith,

56 Na Bula kei na Veiqaravi nei Joseph Fielding Smith 44. Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Hymns, naba Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God, Martha Toronto Anderson, A Cherry Tree Behind the Iron Curtain (1977), Sheri L. Dew, Ezra Taft Benson: A Biography (1987), Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God, Joseph Fielding Smith, ena Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God, Joseph Fielding Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, N. Eldon Tanner, A Man without Guile, Ensign, Aug. 1972, Bruce R. McConkie, Joseph Fielding Smith: Apostle, Prophet, Father in Israel, Ensign, Aug. 1972, Quorum of the Twelve Apostles, President Joseph Fielding Smith, Improvement Era, July 1956, Ezra Taft Benson, in Sheri L. Dew, Ezra Taft Benson, Boyd K. Packer, The Spirit Beareth Record, Ensign, June 1971, Joseph Fielding Smith, ena Message from the First Presidency, Ensign, Jan. 1971, loma ni waqana e liu kei na draunipepa Joseph Fielding Smith, Counsel to the Saints and to the World, Ensign, July 1972, Joseph Fielding Smith, Sealing Power and Salvation, Brigham Young University Speeches of the Year ( Jan. 12, 1971), Joseph Fielding Smith, The Plan of Salvation, Ensign, Nov. 1971, Joseph Fielding Smith, To Know for Ourselves, Improvement Era, Mar. 1970, Joseph Fielding Smith, The First Prophet of the Last Dispensation, Ensign, Aug. 1971, Joseph Fielding Smith, Our Responsibilities as Priesthood Holders, Ensign, June 1971, Joseph Fielding Smith, My Dear Young Fellow Workers, New Era, Jan. 1971, Joseph Fielding Smith, I Know That My Redeemer Liveth, Ensign, Dec. 1971, Joseph Fielding Smith, Peresitedi Joseph Fielding Smith Speaks on the New MIA Theme, New Era, Sept. 1971, Joseph Fielding Smith, ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1970, Joseph Fielding Smith, ena Ogden Temple Dedicatory Prayer, Ensign, Maji. 1972, Joseph Fielding Smith, Counsel to the Saints and to the World, Harold B. Lee, The President Prophet, Seer, and Revelator, Ensign, Okosi. 1972, Bruce R. McConkie, Joseph Fielding Smith: Apostle, Prophet, Father in Israel, Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God, N. Eldon Tanner, A Man without Guile, Ensign, Aug. 1972, Harold B. Lee, The President Prophet, Seer, and Revelator, Salt Lake Tribune, July 4, 1972, Bruce R. McConkie, Joseph Fielding Smith: Apostle, Prophet, Father in Israel, 24,

57 Mai na imatai ni Raivotu nei Josefa Simici, na kila ka dina ni Kalou a vakalesuimai. 40

58 W A S E 1 Na Tamada mai Lomalagi Au gadreva meu vakadreti kemuni ena ivakarau ni bula kei na yalololoma e tu vua na Kalou, me rawa mo ni qaravi koya kina vakayalo kei na yalodina ka rawata na veivakalougatataki kece sara ni nona kosipeli. Na Bula nei Joseph Fielding Smith O Peresitedi Joseph Fielding Smith a qoroqoro ena toso ki liu ni tekinoloji ni gauna oqo. Na toso vakaitamera sa vakayacori tiko ena sere misini, kenadau ni wainimate, vuniwai, dauniveisele, kei na veika tale e so, a kaya. Era sa bulia na tamata na ivakadodorairai vakaitamera ka sa vakaraitaka mai me laurai na veika kece era vunitaki tu. E tu vei ira, mai na veivuke ni misini vakalevutaki ka, kunei kina na iwiliwili levu ni maikorooqanism e vuravura.... Era sa kunea na ivakarau me vukea na kena lewai na tauvimate.... Era sa kunea na misini ririkotaki sara vakalevu mai na kena tarai vakatamata, e rawa me rai vakayawa cake sara mai na mata vakatamata. Era sa lewa na veigacagaca ka cakava na misini me rawa ni tosoya na ulunivanua, kei na vuqa na veika tale eso era sa cakava ka sega ni wiliki rawa ni sa rui levu ni kena iwiliwili. Io, oqo e dua na gauna qoroi ni da se bula. Ia, a lomaleqataka me baleta e dua na igolegole a raica ena vuravura. A rarawataka: Na veika kece e kunei ka mataitaki e sega ni kauti ira mai na tamata vakavoleka vua na Kalou! Oqo tale ga e sega ni bulia na yaloraramusumusu kei na yalo ni veivuvutni e lomadra na tamata, ia ena kena veibasai, ki na nodra veivakacalai.... E sega ni vakalevutaki na vakabauta e vuravura, e sega tale ga na bula dodonu, e sega tale ga na talairawarawa vua na Kalou. 1 Me vakatauvatani ki na tubu ni sega ni caka vinaka se caka ca e vuravura kivua na Kalou, a vakaraitaka o Peresitedi Smith nona 41

59 Wase 1 voleka sara kivua na Tamana mai Lomalagi. A nanuma lesu e dua na makubuna tagane: O tinaqu e dua na dauvakasaqa totoka, kei na tukaqu e levu na gauna e dau kana ena neitou vale. Vakawasoma nona dau sureti koya o tamaqu me masulaka na veivakalougatataki ni kakana. Ena veigauna na nona masu e dau vaka sara ga ki vua ga e dua na tamata me vaka beka e vosa tiko vua e dua nona itokani. 2 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Vakatekivu mai na i Matai ni Raivotu nei Josefa Simici, na kila ka dina ni Kalou e sa vakalesuimai ena noda gauna. Au vakavinavinakataka vakalevu na imatai ni raivotu, o koya rau a rairai kina na Tamana kei na Luvena kivua na parofita itabagone ka qai vakalesuya mai na kila ka dina me baleta na Kalou kivei ira na tamata. 3 O ikeda vakayadua e dodonu meda nanuma tiko ni vuravura va-karisito e vuravura raraba a vakayalia na ivunau dina ni Kalou ena Na dina rawarawa ka kilai tu mai vakamatata mai vei ira na iapositolo kei ira na yalododonu ena gauna e liu a mai yali ena kena vunitaki ena dua na vuravura ni vukitani. O ira kece na parofita ni gauna e liu kei ira na iapositolo i Jisu Karisito e matata vinaka tu nodra kila ni rau duidui tamata na Tamana kei na Luvena, me vaka e vakatavulica vakamatata vei keda na ivolanikalou. Na kila ka oqo sa yali mai na vukitani.... A yaco na Kalou me dua na ka vuni, kei rau na Tamana kei na Luvena e rau vakasamataki me dua ga na tamata e vakayalo ka ra sega ni kila vakaidina na tamata, e sega na yagona, se tiki ni yagona, se gagadre. Na lako mai nei Tamana kei na Luvena a vakarautaka e dua na ivakadinadina vakalou ka rawata ena kila me vakalesuya ki vuravura na ituvaki dina ni Kalou. 4 Na [imatai] ni raivotu i Josefa Simici a vakamatatataka ni Tamana kei na Luvena e rau duidui tamata, e rau vakayago ka malumu me vaka na yago ni tamata. A toso na kena vakatakilai vua ni Yalo Tabu e dua na ituvaki vakatamata ni Yalotabu, kilai tani ka duidui mai na vakatamata nei Tamana kei na Luvena [raica na V &V 130:22]. Na bibi duadua ni dina oqo e vakatatabalebaletaka na vuravura; ia, ena gauna eda vakasamataka kina na ivakamacala matata ni 42

60 Wase 1 volavola vakalou, e sa dua dina na ka veivakurabuitaki duadua ka veivakidacalataki ni tamata e rawa me lakosese tu vakayawa. A kaya na i Vakabula, Sa uasivi cake mai vei au ko Tamaqu; [ Joni 14:28] ka sureti ira nona tisaipeli, ni oti nona tucaketale, me tauri koya ka raica ni sa ikoya, me baleta, kaya o koya, Ni sa sega ni vakalewena se vakasuina na yalo, me vaka dou sa raica vei au. [Luke 24:39.] E matata vinaka nodra kila na iapositolo na kilai tani ni vakatamata nei Tamana, Luvena, kei na Yalo Tabu, ka ra vagolea vagauna ena nodra ivola; ka tukuna o Paula vei ira na kai Koronica na dina ni gauna e vagolei kina na veika kece kivei Tamana, ena qai vakamalumalumutaki tale ga na Luvena vei koya sa vakamalumalumutaka na ka kece ga vei koya, me sa lewa duadua ga na Kalou ena ka kece ga. [1 Koronica 15:28.] O Josefa Simici a raica na Tamana kei na Luvena; o koya gona e rawa me vakadinadinataka vata kei na kila ka vakatamata ni dina na ivolanikalou ena gauna eda wilika kina: A sa bulia na tamata na Kalou me itovo vata kei koya; e na itovo ni Kalou sa buli koya ko koya; na tagane kei na yalewa sa buli rau ko koya. [Nai Vakatekivu 1:27.] Oqo e dodonu me kilai vakaivola, ka sega ena so na vakabauta vakayalo se vosa vakaibalebale. 5 2 Ena cakacakataki ni vakabauta na Kalou ka qaravi Koya, sa dodonu meda kila vinaka tu na Nona itovo. E dua noda ivakatakila e tukuna vei keda ni kevaka meda vakalagilagia na Karisito, me vaka o koya vei Tamana, e dodonu me macala vei keda ka kila ruarua noda qarava vakacava kei na cava eda qarava. (Raica na V&V 93:19 20.) Au gadreva meu vakadreti kemuni ena ivakarau ni bula kei na yalololoma e tu vua na Kalou, me rawa kina mo ni qaravi koya vakayalo kei na dina ka rawata kina na veivakalougatataki kece sara ni nona kosipeli. Eda kila ni Kalou e kilai wale ga mai na ivakatakila, e rawa wale ga meda kila Nona ituvaki mai na veika sa vakatakilai kivei keda, ka sega tale ni dua na kena sala. E dodonu meda vakasaqara na isaunitaro mai na wiliki ni ivolanikalou e sega kivei ira na dau ni vaqaqai ka se tamata vuku kevaka eda vulica na dina me baleta 43

61 Wase 1 na Vakalou. E dina, na parofisai cecere nei Joni me baleta na vakalesuitalemai ni kosipeli mai vua e dua na agilosi e dodonu me vuka ena veimama kei lomalagi e kaya ni sa dodonu me yaco me rawa kina vei ira na tamata me ra lako mai ki na kila ka ni Kalou dina ka vakatavulici ena: Dou rerevaka na Kalou, ka vakarokoroko vei koya... ia dou vakarokoroko vei koya ka buli lomalagi, kei vuravura, kei na wasawasa, kei na veivurevure ni wai. (Ai Vakatakila 14:7.) Ena dua tale na vosa, tekivu vata kei na vakalesuimai ni kosipeli ena itabagauna oqo, era na kacvi tale na tamata me ra sokalou ka qarava nodra Dauniveibuli mai na nanuma lasu Vakalou e kaukauwa tu e vuravura. Ena veiyabaki o ira na parofita ni Turaga era sa kacivi me ra tovolea me ra vakalailaitaka na sokalou vakailasu ka kacivaka yani na dina me baleta na Kalou. O Isireli ena gauna e liu eso na tamata era sokalou ena kalou matakau ka sega ni vakalou, qai taroga o Aisea: Ia dou na qai vakatautauvatataka na Kalou kei cei? se dou na vakatauvatani koya kei na cava? Ko sa sega beka ni kila? ko sa sega ni rogoca, ko koya sa Kalou ka tawamudu, ko Jiova, ko koya a bulia na iyalayala kei vuravura, ena sega ni malumalumu ko koya, ena sega ni oca? sa sega ni dikevi rawa na nona vuku. (Aisea. 40:18, 28.) E vuqa na tamata ena vuravura nikua e sega ni tu vei ira na kila ka ni Kalou oqo, kei na loma mada ga [ni Lotu] era tu eso e sega ni vakataucokotaka nodra kila na lagilagi vakatamata o ya sa ikoya na Tamada Tawamudu. Kivei ira era sega tu ni kila na ka oqo e rawa meda kaya: Na cava na vuna o yalana kina na lagilagi ni Kalou? Se cava na vuna e dodonu me nanuma kina ni sa lailai sobu o koya mai vei koya? O sa sega beka ni kila? Ko sa sega ni rogoca, ko koya sa Kalou ka tawamudu, ko Jiova, ko koya a bulia na iyalayala kei vuravura, sa tawa yalani ka tawamudu; na nona kaukauwa, na nona lagilagi, na nona matanitu kece ga; e kila na veika kece ga, kei na veika kecega era sa tu e matana? Ena wase 20 ni Vunau kei na Veiyalayalati, a dusimaki na Parofita o Josefa Simici me tauyavutaka tale na Lotu ena itabagauna oqo, e vakatakilai vei keda e dua na ivakaleka ni so na yavutaki ni vunau ni veivakabulai. Ena Vakalou e kaya na ivakatakila:... sa bula tiko mai lomalagi na Kalou, na Kalou sa sega ni yalani na nona gauna, 44

62 Wase 1 sa bula tu ga me tawamudu; raica sa ikoyakoya tiko ga; sa i Koya sa bulia na lomalagi kei na vuravura kei na veika kece ga sa tu kina. (V&V 20:17.)... Na Kalou sa ikoya na Tamada; sa ikoya a buli kina na tamata me tautauvata kaya. Sa vakalewena ka vakasuina ka sa vakayago me vaka na tamata (V&V 130:22), ka sa ikoya na tama dina ka vakatamata ni yalo ni tamata kece ga. E sa kaukauwa duadua ga ka kila na veika kece ; sa tu vua na kaukauwa kece kei na vuku; e sa taucoko o koya baleta ni tu vua na kila ka kece, na vakabauta kece se kaukauwa, na dodonu kece, na vakatulewa kece, loloma veivueti kece, na dina kece, kei na taucoko ni ivakarau kece vakalou.... Kevaka meda taukena na taucoko ni vakabauta o ya meda rawata kina na bula tawamudu, e dodonu meda vakadinata na Kalou ni taukena tu na taucoko ni veivakarau kece oqo kei na ivakarau. Au kaya tale ga ni o koya e tamata tawa yalani ka tawamudu, ka vaka e dua na tamata sega ni veisau rawa, e taukena na kaukauwa uasivi kei na ivakarau mai na tawa oti rawa ki na tawa oti rawa, ka kena ibalebale mai na tawamudu ki na tawamudu. 6 Eda kila ni Tamada Vakalomalagi e dua na tamata lagilagi, vakalou ka tu vua na kaukauwa kece, igu kece, kei na matanitu kece, ka ni kila na veika kece sara. Eda vakadinadinataka ni o koya mai na Luvena e Duabauga, sa ikoya na Dauniveibuli ena vanua oqo kei na veivuravura e sega ni wiliki rawa. 7 3 Na Kalou e dua na tamata vakayago ka Tama ni yaloda. O keda eda sa luvena vakayalo na Kalou na Tamada Vakalomalagi.... Eda sa lewe ni nona matavuvale.... Eda bula vata kei koya ena dua na gauna balavu.... A tauyavutaka e dua na yavu ni gugumatua kei na veivakabulai meda rawata kina, kevaka eda vakabauta ka dina ena veisala kece, meda toso ki liu ka gugumatua me yacova ni da sa ucui koya. 8 Eda a vakatavulici ena ivolanikalou ni Kalou ni Kalou e volai vakaivola, ka sega ni buli wale tu ga, e Tamada tawamudu sara ga. Na vosa a tukuna na noda Dauveivueti kivei Meri volekata na ibulubulu ka tucaketale mai kina ka sereka na ivau ni mate, era sa cecere duadua ka vakasinaiti vata kei na lagilagi vakaibalebale: Kakua ni 45

63 Wase 1 O Mosese, a tabaka eke nona raica tu na vanua yalataki, ciqoma e dua na raivotu ka vulica mai kina na cakacaka kei na lagilagi ni Kalou. tarai au; niu sa bera ni lako cake vei Tamaqu: ia mo lako vei ira na wekaqu, ka kaya vei ira, Au sa lako cake vei koya sa Tamaqu, ka Tamamudou; vei koya sa noqu Kalou, ka nomudou Kalou. [ Joni 20:17.] Ena vosa oqo na dina ni Tamanigone ni Kalou e tukuni vakaukauwa mai vua na Luvena e Duabauga, ka vakaraitaka ni o koya na Tacida ka ni duavata ga na Tamada tawamudu. 9 Au vakavinavinakataka ni kila ka ni Kalou kei na nona lawa era sa vakalesui mai ena noda gauna ka ni o keda na lewe ni Lotu eda kila ni bula tiko ka sega, me vaka na lewe ni vakabauta vakalotu 46

64 Wase 1 tale eso era kaya, e dua na ituvatuva[veibiuyaki vakaca] ni lawa era ciri tu me vaka e dua na kabu ni vuravura kei lomalagi. Au vakavinavinakataka ni da kila ni o koya na Tamada mai lomalagi, na Tama ni yaloda, ka bulia na lawa me rawa kina meda toso ki liu ka gugumatua me yacova ni da sa vakataki koya. Kau vakavinavinakataka noda kila ni o koya e sega ni vakaiyalayala ka tawamudu nona bula ka kila na veika kece ka sa tu vua na kaukauwa kece kei na nona gugumatua e tiko kina e sega me rawata kina e levu cake na kila ka se kaukauwa, e sega ni tosoya na vakataucokotaki ni nona ivakarau vakalou, ia ena kena vakarabailevutaki kei na kena vakalevutaki na nona veimatanitu E lomani keda na Tamada Vakalomalagi ka taleitaki keda vakayadua sara. Au vakasamataka e dua na ivakamacala ena Mataniciva Talei, ena raivotu nei Mosese, ka soli ena dua na gauna a kau cake kina o Mosese ki na dua na ulunivanua cecere sara ka veirai ena matanavotu vata kei na Kalou ka rau veivosaki sara. A vakaraitaka na Turaga vei Mosese na cakacaka ni ligaqu, sa qai raica na vuravura o Mosese, kei ira kece ga na luve ni tamata ki na itabagauna oqo. [Raica na Mosese 1:1 8, ] A qai kaya na Turaga vei Mosese: Raica e vuqa na vuravura era sa takali yani me vaka na noqu lewa. Ia e vuqa tale era tu oqo, ka ra sa sega ni wilika rawa na tamata; raica au sa kilai ira kece ga, ni ra sa noqu. A sa vosa ko Mosese vua na Turaga ka kaya: Oi kemuni na Kalou, mo ni lomani au mai na nomuni tamata; io mo ni tukuna vei au na veika e baleta na vuravura oqo kei ira na lewena, kei na veika tale ga ni lomalagi; io ena qai vakacegu na nomuni tamata. A sa vosa vei Mosese na Turaga na Kalou ka kaya: Sa vuqa tu na lomalagi, ka ra sa sega ni wilika rawa na tamata; ia au sa kilai ira kece ga, ni ra sa noqu. [Mosese 1:35 37.]... Au vakasamataka ni dina ga na vuqa ni vuravura kei na levu ni kedra ibulibuli e vuqa vei ira, era sa iyaragi me vukea e dua na inaki, e sega ni inaki wale ga. Na Tamada e bulia tiko na 47

65 Wase 1 veivuravura ena kena inaki me vakauti ira na tamata me ra lai bula kina vakatikori ira kina na luvena tagane kei na luvena yalewa. E tukuna vei keda na Vunau kei na Veiyalayalati wase 76, ni mai na Luve ni Kalou, sa lesi me bulia na vuravura; io ena vukuna ga era sa yaco kina na lewe ivuravura me ra luve ni Kalou. [V&V 76:24.] Eda vulica mai na veivolanikalou oqo au a wilika mai kina kei na so tale na ivakatakila mai vua na Turaga, ni tamata sa ikoya e bibi duadua mai na ibulibuli kece nei Tamada. Ena raivotu vata ga a soli kivei Mosese, a kaya na Tamada: Ia ni sa takali yani e dua na vuravura kei na lomalagi, ena vakaisosomitaki tale mai; raica ena sega ni mudu na noqu cakacaka kei na noqu lewa. Raica, oqo na inaki kei na lagilagi ni noqu cakacaka io me ra tucake tale mai na mate na tamata kece ga ka rawata na bula tawamudu. [Mosese 1: ] Mai na kena oqo, kei na so tale na tiki ni ivolanikalou, au kaya, eda vulica ni cakacaka cecere nei Tamada sa ikoya me vakabulai ira na luvena ka solia ki na tamata yadua na icocovi o ya ni yaga ki na tamata yadua me vaka na nona digidigi. Au vakadeitaka ni Tamada mai lomalagi e taleitaka vakalevu cake sara e dua na yalo ni dua na luvena mai na kena rawa vua e dua na tama vakavuravura me tiko vua e dua na luvena. E levu cake sara nona lomani keda o koya vakatauvatani kei na loloma ni dua na itubutubu vakavuravura vei ira na nona isolisoli Na Tamada Vakalomalagi e tagicaki ira na luvena era talaidredre. E tukuni vei keda ni gauna e vosa kina na Turaga vei Inoke ka vakaraitaka vei koya na veimatanitu e vuravura ka vakamacalataka vei koya na ivakarau ni totogi era na sotava ena vuku ni nodra talaidredre ki na nona ivunau, ni na tagi na Turaga ka vakaraitaka nona rarawa ena wainimatana me baleta nodra talaidredre. Ena vuku ni ka oqo, a qoroqoro kina o Inoke ka nanuma ni sa rui duatani na Turaga ni rawa me tagi. Oqo na itukutuku: A sa raici ira na vo ni tamata e vuravura na Kalou mai lomalagi ka tagicaki ira; a sa tukuna na ka oqo ko Inoke ka kaya: A cava sa 48

66 Wase 1 tagi kina ko lomalagi, ka drodro na wai ni matana me vaka na uca ena veiulunivanua? A sa kaya ko Inoke vua na Turaga: Raica ko ni sa savasava sara ka sa tawamudu na nomuni gauna; ia ko ni sa tagi ena vuku ni cava? Ia kevaka sa rawa vua na tamata me kila na veika sa buli kina na vuravura, io me vica vata na milioni na vuravura vakaoqo, ena sega ni kila rawa na levu ni veika ko ni sa bulia; raica ko ni sa ubia na ka kece ga; io ko ni sa tiko ena ka kece ga ka curuma na ka kece ga; raica ko ni sa sinai ena loloma kei na dina kei na dodonu ka tawamudu. [Raica na Mosese 7:28 30.] A qai sauma na Turaga:... Ena vukudra na wekamu; raica au sa buli ira koi au, kau vakavulica vei ira na ka dina ena siga kau a buli ira kina. Ia au sa solia na galala vua na tamata mai na were ko Iteni, me lewa kina na ka me kitaka; Ia au sa kaya vei ira na wekamu, ka vakarota tale ga vei ira me ra veilomani ka qaravi au na Tamadra; ia era sa sega ni veilomani, ka ra sa veicudruvi vakai ira. [Mosese 7:32 33.] Sa ikoya oqo na vuna a tagi kina na Turaga kei na vuna a tagi kina o lomalagi. Ena dua na gauna a tarogi au kina e dua na taciqu kevaka e dua na tamata e rawa me taucoko nona marau ena matanitu vakasilesitieli kevaka e dua vei ira na luvena e sega ni vakatarai me curu kina. Au kaya vua noqu nanuma ni sa ka ni rarawa vua e dua na tamata me dua vei ira na luvena e tarovi mai na matanitu vakasilesitieli me na, e dina, vakila na rarawa ni ituvaki oqori; ka sa ikoya sara ga oqori na itutu e tu kina na Tamada mai lomalagi. E sega ni o ira kece na luvena era kilikili ena lagilagi vakasilesitieli, ka vuqa era sa vakasaurarataki ena cudru ni Kalou me baleta nodra ivalavala ca, ka vakavuna oqo na rarawa kei na tagi nei Tamada kei ira kece mai lomalagi. Na Turaga e cakacaka me vaka na lawa vakatamata. Na tamata e dodonu me vueti me vaka na lawa kei na nona icocovi e dodonu me yavutaki ena lawa ni lewa dodonu. Me baleta na ka oqo na Turaga ena sega ni solia vua na tamata na veika e sega ni kilikili, ia ena vakaicocovitaki ira na tamata kece ga me veirauti vata kei na nodra cakacaka. 49

67 Wase 1... Au sa vakacegu ni Tamada mai lomalagi ena, kevaka e rawa, me vakabulai ira kece ga na tamata ka solia vei ira na lagilagi vakasilesitieli, sa ikoya na taucoko ni bula vakalou. Ia, sa solia o koya vua na tamata na nona galala ka sa dodonu vua na tamata me talairawarawa ena dina me vaka sa vakatakilai me rawati kina na vakalou ni bula savasava.] 12 6 Sa vakarautaka na Tamada Vakalomalagi na sala me rawati kina na vakabulai me rawa ni da lesu tale mai ki na Nona iserau. Ena nona a tiko o Atama ena Were o Iteni e a tu ena iserau ni Kalou, na Tamada.... Ni oti nona biu tani mai na Were o Iteni sa veisau na irairai. A vakasavi tani o Atama baleta na nona ivalavala ca mai na iserau nei Tamada. E kaya na ivolanikalou ni a yaco me mate vakayalo sa ikoya, ni a vakatikitikitaki mai na iserau ni Kalou. 13 Au kila ni Luve ni Kalou o Jisu Karisito ka ni a ciqoma mai vua na Tamana na kaukauwa me vakabulai ira na tamata mai na mate vakayalo ka vakayago a kau mai ki vuravura mai na lutu nei Atama. 14 E dua wale ga na sala ni veivakabulai, e dua na sala ni veisosomitaki e rawa me caka ka cokoti vata tale na yago ki na yalo; o ya e dua na veisorovaki sega ni vakaiyalayala, ka dodonu me caka mai na dua na tamata sega ni vakaiyalayala, e dua na tamata se sega ni mate rawa ka dua na tamata e tu vua na kaukauwa me mate ka tu tale ga vua na kaukauwa me vorata na mate. O koya gona, na Tamada mai lomalagi a tala mai na Luvena, o Jisu Karisito, ki vuravura vata kei na bula vaka ikoya. Me baleta ga ni o [ Jisu Karisito] a tiko e dua na tinana ka tu na dra ena nona ua, a tu vua na kaukauwa me mate. A rawa ni solia na yagona me mate ka qai kauta tale. Meu wilika mada nona vosa: A ka oqo sa lomani au kina ko Tamaqu, niu sa solia na noqu bula, meu kauta tale. Sa sega e dua sa kovea oqo mai vei au, ia kau sa solia vakaiau ga. Au sa rawata meu solia, ia kau sa rawata meu kauta tale. A ivunau oqo sa solia mai vei au ko Tamaqu. ( Joni 10:17 18.) 15 E sega vakadua ni inaki nei Tamada mai lomalagi me lavi ira na tamata me ra vakayayamo ka vakila nodra ilakolako ena butobuto ka ra cakava o ya ni sega na cina me dusimaki ira, ka namaka ena 50

68 Wase 1 ituvaki oqori me ra vakasaqara nodra gaunisala lesu tale ki na nona matanitu kei na nona iserau tabu. Oqori e sega ni gaunisala ni Turaga. Ena veiyabaki kece sara mai na kena itekitekivu na Tamada mai lomalagi e vakaraitaka nona loloma me baleti ira na luvena kei na nona yalogu me solia vei ira na veidusimaki. Mai na ivakatekivu kei vuravura sa dola tu kina na lomalagi, na Turaga a talai ira mai na italai mai na nona iserau kivei ira na dauveiqaravi vakailesilesi vakalou, o ira na turaga lewe ni matabete ena ilesilesi me ra vakavulica na ivakavuvuli ni Kosipeli, me ra vakasalataki ira na tamata ka vakavulica vei ira na bula savasava; kei ira na tamata oqo era sa ciqoma na kila ka oqo, na veivakauqeti oqo kei na veidusimaki mai vei ira na italai mai na iserau ni Kalou. Oqo e dina ena noda itabagauna vakai keda. E sega ni gadrevi vei ira na tamata me ra bobo ka vakila ni sega na rarama ka rawa wale ga me ra vakararavi ena nodra iulubale, baleta ni Turaga e veigauna kece sara e yalogu me liutaka ka dusimaka ka vakaraitaka na gaunisala. Me vaka au kaya, e sa talai ira mai nona italai mai na nona iserau. E sa vakauta mai na ivakatakila. E sa vakarota me volai na nona vosa, me tabaki, me rawa kina ni ra kila na tamata kece ga. 16 Au kaya vei kemuni, kei na Lotu taucoko, ka, me baleta na ka oqori, ki vuravura taucoko, ni Tamada yalo loloma ka dau loloma ena iotioti ni gauna oqo a vosa tale mai lomalagi kivei ira nona italai na parofita. Na nona itukutuku e sa dua na veisureti kivei ira kece ga na tamata me ra lako mai vua na Luvena Lomani, mai vuli vua, vakayagataka nona caka vinaka, vakataqara vei kemudou na noqu ivua, ka kitaka vakakina na cakacaka dou sa bula sara kina mai na talairawarawa ki na lawa ni nona kosipeli. Na domona e sa dua na lagilagi ka rokovi, ena vakacegu ni bula oqo, kei na bula tawamudu ena vuravura e se bera mai. 17 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Na cava o nanuma ni liutaka e dua na tamata me rawa ni masu vua na Kalou me vaka e vosa tiko vua e dua na itokani? ( Na Bula nei Joseph Fielding Smith ). Vakasamataka na sala e rawa 51

69 Wase 1 mo vaqaqacotaka kina nomudrau veiwekani vata kei na Tamamu Vakalomalagi. O Peresitedi Smith e vakamacalataka nona vakavinavinaka baleta na imatai ni Raivotu nei Josefa Simici, ka vakalesuya mai na kila ka dina ni Kalou (wasewase 1). Na dina cava soti o kila me baleta na Kalou na Tamada kei Jisu Karisito me baleta na imatai ni Raivotu? Mai na ivakarau ni Kalou a tukuna o Peresitedi Smith ena wasewase 2, na cava e vakaibalebale vakalevu cake sara kivei iko? Na cava na vuna? Ena nomu cakacakataka na vakabauta na Tamamu Vakalomalagi, e vukei iko vakacava mo kila na Nona ivakarau? A vakadinadinataka o Peresitedi Smith: Eda sa luvena vakayalo na Kalou na Tamada Vakalomalagi.... Eda sa lewe ni nona matavuvale (wasewase 3). E sa vakayarayarataki iko vakacava na dina oqo? Ena wasewase 4 kei na 5, na ivakaraitaki cava e vukei iko nomu vakila na loloma nei Tamamu Vakalomalagi me baleti iko? Na cava na vuna e bibi kina meda kila ni Kalou e lomani keda ka taleitaki keda vakayadudua? E rawa vakacava meda vukei ira na lewe ni matavuvale kei ira na itokani me ra vakila na Nona loloma? Vakasamataka me baleta na ka sa cakava na Tamada Vakalomalagi me vukea nomu lesutale ki na Nona iserau (raica na wasewase 6). Na cava soti o vakila ena nomu vakasamataka me baleta na Tamada Vakalomalagi ena nona tala na Luvena Lomani? Ena sala cava soti sa vakauta mai kina na Tamada Vakalomalagi na rarama me dusimaki [iko]? ivolanikalou Veisemati Joni 3:16; 17:3; 1 Nifai 11:17; Alama 30:44 Veivuke ni Veivakavulici E dua na tiki ni veivakavulici e caka ena Lotu e caka sara vakaukauwa, e vaka na vunau ka sega ni lesoni. Keimami sega ni rogoca vinaka sara na vunau ena loma ni valenivuli. Keimami cakava ena soqoni ni sakaramede kei na veikoniferedi, ia na veivakavulici e rawa me rua na kena sala me rawa kina ni o taroga eso na taro. E rawa mo taroga vakarawarawa na veitaro ena dua na kalasi 52

70 Wase 1 (Boyd K. Packer, Principles of Teaching and Learning, Ensign, June 2007, 87). Me kilai 1. Ena Ripote ni Koniferedi,, Epe. 1943, ivolavolai ena liga sega ni tabaki mai vei Hoyt W. Brewster Jr. 3. Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1930, Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 na voli.. ( ), 3: Origin of the First Vision, Improvement Era, Apr. 1920, ; raica tale ga na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 1: The Most Important Knowledge, Ensign, May 1971, Out of the Darkness, Ensign, June 1971, Sealing Power and Salvation, Brigham Young University Speeches of the Year ( Jan. 12, 1971), Purpose and Value of Mortal Probation, Deseret News, iwasewase ni Lotu e 21, 12 ni June, 1949; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: The Most Important Knowledge, Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1923, Me kilai ni raivotu nei Mosese a katoni ena Mosese 1 sa ikoya e dua na ivakaraitaki ni vosataka na ivakabula na vosa nei Tamada mai na lewa vakalou (raica na The Father and the Son: A Doctrinal Exposition by the First Presidency and the Twelve, Improvement Era, Aug. 1916, 939; tabaki tale ena Ensign, Epe. 2002, 17). Na tiki ni ivolanikalou kei na vakanananu mai vei Joseph Fielding Smith ena iwase oqo e vakaraitaka ni veivosa ena Mosese 1 ka matataka na vakasama kei na lewa ni Kalou na Tamana. 12. Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1923, , 139. Raica talega me kilai 11 ena iwase oqo, ka vakayagataki tale tiko ga ena raivotu nei Inoke ka volai ena Mosese Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1953, A Witness and a Blessing, Ensign, June 1971, Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1967, Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1931, A Witness and a Blessing,

71 Na dina kece era lako mai ka sa baleta na Turaga o Jisu Karisito, na Dauveivueti ni vuravura. 54

72 W A S E 2 Noda i Vakabula, o Jisu Karisito Me tiko duadua e cake ena nomuni vakasama, ena gauna oqo kei na veigauna kece sara, ni o Jisu na Karisito, na Luve ni Kalou bula ka lako mai ki vuravura me mai solia nona bula me rawa ni da bula kina. E ka dina oqori, ka sa yavudei. Sa tarai cake mai kea noda vakabauta. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Me vaka e dua na iapositolo, o Peresitedi Joseph Fielding Smith a yalodina ena nona ilesilesi me dua vei ira na sa lesi me vunautaka yani na yaca i Karisito ki vuravura taucoko (V&V 107:23). A kaya: Au tovolea meu lomani Koya, noda Dauveivueti, e levu cake mai na veika kece tale eso. Sa noqu itavi. Au lako wavokita taucoko na vanua oqo me vaka e dua vei ira Nona ivakadinadina kilai tani. E sega ni rawa meu dua na ivakadinadina kilai tani i Jisu Karisito kevaka a sega vei au na kila ka taucoko kei na vakadeitaki ni o Koya na Luve ni Kalou ka Dauveivueti ni vuravura. 1 Me vaka e dua na tama, o Peresitedi Smith a solia sara ga nona igu ki na nona itavi me vakadinadinataka na ivakabula. Ena ika 18 ni Jiulai, 1948, a vakauta e dua na ivola vei rau na luvena tagane o Douglas kei Milton, ka rau veiqaravi tiko ena daukaulotu tudei. A vola vakaoqo: Eso na gauna au dabe ka vakasamataka, kei na noqu dau wilika tiko na ivolanikalou, au vakasamataka nona veiqaravi noda Turaga, na veika e cakava baleti au, kei na noqu vakila na veika oqo au kaya vei au, e sega ni rawa meu cakacaka lasu kivua. E lomani au ena taucoko ni loloma, me vaka nona lomani ira kece ga na tamata, vakabibi o ira era qaravi koya, ka sa dodonu meu lomani koya ena levu ni loloma kece au rawata, kevaka mada ga e sega ni 55

73 Wase 2 taucoko, ka sega ni dodonu me vaka kina. Na loloma ni i Vakabula e veivakaurabuitaki. Au sega ni bula ena gauna ni noda i Vakabula; e se bera ni lako mai vei au vakatamata. Au se bera ni raici koya vakayago. O koya kei Tamana e sega ni rau vakila na kena yaga me soli vei au e dua na veivakalougatataki cecere me vaka oqo. Ia e sega ni yaga. Au sa vakila na nona iserau. Au kila ni Yalo Tabu e vakamarautaka noqu vakasama ka vakatakilai koya kivei au, me rawa niu lomana na noqu Dauveivueti, e tu vei au na inuinui, ka vakila ni dina, daumaka cake mai na veika kece sara ena bula oqo. Ke sega au na sega ni taukena. Au vinakata meu dina kivua. Au kila ni a mate ena vukuqu, a mate tale ga ena vukumu kei ira kece sara na tamata me rawa ni da bula tale mai na tucaketale. Au kila ni a mate me rawa kina me vosota noqu caka cala, noqu ivalavala ca, ka vakasavasavataki mai na nomudou i valavala ca kece ga. Na loloma oqo sa rui veivakurabuitaki. E rawa vakacava vei au, noqu kila tiko oqo, meu cakava tale e dua na ka ia meu lomani koya, na noqu Dauveivueti. Au vinakati rau noqu cauravou ena rara ni kaulotu me rau vakila na sala vata ga oqo. Au vinakati ira na luvequ kei na makubuqu me ra vakila na sala o ya, ka kakua vakadua ni lakosese mai na gaunisala ni dina kei na bula savasava. 2 A vola e dua vei ira na luvei Peresitedi Smith tagane: Me vaka na lalai, eda na rogoci koya vakawasoma nona kaya, Kevaka wale ga me ra na kila na tamata e vuravura na veivakatovolei kece, na veika rarawa kece, na ivalavala ca kece a ciqoma vakai koya na Turaga ena vukuda. Ena veigauna e dau vagolea kina ena veika oqo, ena dau tonawanawa na wai ni matana. [Vakadua] ena noqu dabe duadua tiko vata kei tamaqu ena nona vuli, au raica ni vakasama sara tiko ga vakaukauwa. Au lomalomaruataka se meu vosa ena gauna ni vakadirorogo, ia a qai vosa mai. Oi, noqu tagane, au gadreva me daru a tiko vata ena Lotulevu sa oti ena noqu sotavi ira na Taciqu ena valetabu. Oi, kevaka a rawa mo rogoca nodra ivakadinadina ena nodra lomana nodra Turaga ka ivakabula, o Jisu Karisito! A qai cuva sobu, ka sa drodro mai na wainimatana ka tuturu sobu mai ki na nona sote. Ni oti e vica vata na sekodi, ka sega soti ni laveta cake na uluna, ia e tosoya na uluna ki muri ki liu, ka kaya, Oilei, au sa lomana na noqu Turaga ka ivakabula o Jisu Karisito. 3 56

74 Wase 2 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 O Jisu Karisito sa ikoya na Luvena E Duabauga na Kalou ka ivakabula kei vuravura. Meu kaya, me macala kei na kena vakaukauwataki au rawata, ni da vakabauta na Karisito. Eda ciqomi koya ka sega ni lomalomarua me vaka ni Luve ni Kalou ka ivakabula kei vuravura. 4 Eda kila ni veivakabulai e lako mai vei Karisito; ni sa ikoya na Ulumatua Tagane nei Tamada Tawamudu; ni a digitaki ka tabaki taumada ena matabose mai lomalagi me cakacakataka na veisorovaki tawa yalani ka tawamudu; ni a sucu mai ena vuravura me Luve ni Kalou; ka sa kauta mai na bula kei na tawa mate rawa ki na vuravura mai na kosipeli. Eda vakabauta vakaidina ni o Karisito a lako mai me mai vakabulai ira na tamata mai na mate vakayago ka vakayalo ka kau mai ki vuravura ena lutu nei Atama ka colata vakaikoya na ivalavala ca ni tamata kece ga kevaka era na veivutuni.... Eda vakabauta ni sa loloma soliwale eda sa vakabulai kina ni oti na veika kece sara e rawa meda cakava [raica na 2 Nifai 25:23], kei na kena tarai cake ena yavudei ni veisorovaki i Karisito, e dodonu vei ira kece na tamata me ra cakacakataka nodra vakabulai ena rere kei na sautaninini ena mata ni Turaga [raica na Filipai 2:12; Momani 9:27]. 5 Na kedrau duidui na noda ivakabula kei keda kece sara sa ikoya ni o keda eda vakatamani vakayago o koya gona ena yacovi ira kina na mate. Na noda ivakabula e sega ni vakayago na Tamana o koya gona ena yaco vua na mate. E tu vua na kaukauwa me solia nona bula ka kauta tale [raica na Joni 10:17 18], ia e sega vei keda na kaukauwa meda solia noda bula ka kauta tale. Sa ikoya mai na veisorovaki i Jisu Karisito a rawa kina meda ciqoma na bula tawamudu, mai na tucaketale mai na mate kei na talairawarawa ki na ivakavuvuli ni kosipeli. 6 Sa ikoya vakaidina na Luve ni Kalou e duabauga, mai na Nona loloma vakalou, kei na loloma vakalou nei Tamana, e sa vueti keda mai na ivalavala ca kevaka eda na veivutuni. Eda kila ni sa tucake 57

75 Wase 2 tale mai na mate ko Koya, ni sa lako ki cake ko Koya, sa vakabobulataki ira na bobula [raica na Same 68:18], ka sa yaco me vu ni bula tawamudu vei ira kece ga sa talairawarawa vua, o ira era na veivutunitaka nodra ivalavala ca ka ciqomi Koya me Dauveivueti kei vuravura [raica na Iperiu 5:9]. O ira na Yalododonu Edaidai era sega ni vakatitiqataka me baleta na veika oqo. 7 Ena nodra bulia tiko na tamata na nodra ituvatuva, ciqoma na vuli, tekivutaka na ivalavala dua tani, ka vakasoqona ka vakavulica e levu na ivunau dua tani, dua na ivakavuvuli me yavudei, ka sega ni guilecavi rawa: na dina kece e lako mai ka sa baleta na Turaga o Jisu Karisito, na Dauveivueti ni vuravura. Eda ciqomi koya me vaka ni o Koya na nona Le Duabau ga na Tamana ka vakayago, o koya duadua ga e vakayago ka dua na Tamana ka tawa mate rawa. Me baleta nona itutu ni ulumatua kei na ituvaki a vakavolivolita tu nona lako mai ki vuravura, a yaco me Dauveivueti ni tamata; kei na dave ni nona dra sa noda kina na madigi meda lesu tale ena iserau nei Tamada, kevaka meda veivutuni ka ciqoma na yavu cecere ni veivakabulai ni sa i Koya na dauniveibuli. 8 Eda vakadinadinataka ni kosipeli i Jisu Karisito sa ikoya na yavu ni veivakabulai; ka ni oqori mai na solibula veisorovaki ni noda Turaga na tamata kece ga era na tucake tale ka sega ni mate rawa, ka ra na lewai ena ivalavala era vakayacora vakayago; kei ira era vakabauta ka talairawarawa ena taucoko ni lawa ni kosipeli era na tucake tale ga ki na bula tawamudu ena matanitu nei Tamada. 9 2 Eda sa yaco meda luvei Jisu Karisito mai na Nona Veisorovaki kei na noda veiyalayalati ni talairawarawa kivei Koya. Na Tamada mai lomagi sa ikoya na Tama i Jisu Karisito, ruarua ena yalo kei na yago. Na noda i Vakabula sa ikoya na Ulumatua ena yalo, na Le Duabauga ena lewe. 10 O [ Jisu Karisito] sa ikoya na Tuakada ka sa dokai mai vei Tamana ena taucoko ni lewa kei na kaukauwa me vaka e dua na lewe ni Mataveiliutaki vakaturaga, nei Tamana, Luvena, kei na Yalo Tabu. 11 E vakatavulica noda ivolanikalou ni o Jisu Karisito sa ikoya ruarua na Tamana kei na Luvena. Na dina matata ni sa ikoya na Luvena 58

76 Wase 2 Ia ena vuku ni veiyalayalati dou sa vakayacora, dou sa vakatokai kina mo dou luve i Karisito. na Kalou ena nona sucu, ruarua ena yalo kei na yago. Sa ikoya na Tama baleta na cakacaka e sa vakayacora. 12 Sa yaco me Tamada na ivakabula, ena kena inaki me vakayagataki kina na tiki ni vosa oqo ena ivolanikalou, baleta o koya e solia vei keda na bula, na bula tawamudu, mai na veisorovaki a cakava baleti keda. Ena ivakaro veivakurabuitaki a solia o Penijamini na Tui eda kunea kina oqo: Ia ena vuku ni veiyalayalati dou sa vakayacora dou sa vakatokai kina mo dou luve i Karisito; raica sa vakasucumi kemudou vakayalo ko Koya ena siga oqo; ni dou sa kaya dou sa vakabauta na yacana ka veivutuni ; a sa vakasucumi kemudou kina mo dou luvena. [Mosaia 5:7; raica tale ga na tikina e 8 11.] 59

77 Wase 2 Io, eda sa yaco meda luvei Jisu Karisito, mai na noda veiyalayalati ni talairawarawa vei koya. Me baleta na nona kaukauwa vakalou kei na solibula ena kauveilatai, eda sa yaco meda luvena vakayalo duaduaga, ka sa ikoya na Tamada. 13 Me vakataki ira na Nifai ena gauna nei Penijamini na Tui, o keda tale ga na Yalododonu Edaidai e tautauvata noda taura na yaca i Karisito [raica na Mosaia 5:1 9; 6:1 2]. Ena veiqaravi ni sakaramede ena veimacawa yadua, me vaka eda sa vakaroti meda cakava, meda taura na yaca ni Luvemuni, ka dau nanumi koya ka sa ikoya oqori na veika era cakava na Nifai ena veiyalayalati Na i Vakabula e sa vakatakilai Koya ena itabagauna oqo, kei keda vakayadua e rawa meda taukena e dua na ivakadinadina tawamudu baleti Koya. Eda ciqomi Jisu me Dauveivueti ni vuravura. Eda kila... ni o Koya a vakatakilai Koya vakaikoya ena itabagauna oqo. Eda sega ni vakararavi ena ivakadinadina ni... tamata kilikili era bula ena gauna e liu, era a bula ena Nona gauna ka veitalanoa vata kei Koya ena Nona veiqaravi, ka rairai vei Koya ni oti Nona tucaketale. E tu vei keda na ivakadinadina baleti ira era bula ena noda gauna, o ira era sa raici Koya, era kila ni bula tiko o Koya ka sa vakadinadinataka vei keda na dina oqo ki vuravura. Eda kila ni nodra ivakadinadina e dina. A sega ni tu duadua o Josefa Simici me wasea na ivakadinadina ena itabagauna oqo ena veiqaravi nei Jisu Karisito, ka sa vakatubura na Turaga eso tale na ivakadinadina, vata kei na Parofita o Josefa Simici, a raica na Dauveivueti, ciqoma na ivakaro mai vei Koya ka raici Koya ena lomalagi ni dabe toka ena yasa imatau nei Tamana ka vakavolivoliti mai vei ira na agilosi tabu. Era sa solia vei keda na nodra ivakadinadina ka sa na tu me saqata na vuravura me vakarusai ira kece sara era sa sega ni vakabauta. Ia me vaka ni da lewe ni Lotu eda sega tale ga ni gadreva meda vakararavi ena ivakadinadina i Josefa Simici, Oliver Codery, Sidney Rigdon se so tale era sa mate yani, o ira ena itabagauna oqo era ciqoma na veivakurabuitaki ni ivakatakila kei na raivotu mai vua na Turaga ka solia vei ira na kila ka ni bula tiko o Jisu ka sa Dauveivueti ni vuravura. E tu noda ivakadinadina yadua ka soli mai vua na 60

78 Wase 2 Yalo ni Turaga kivei ira kece sara era bulataka na Kosipeli. Kevaka meda duavata tiko kei na dina ni oti na noda papitaiso me baleta na bokoci ni noda ivalavala ca, ka vakadeitaki mai na veitabaki ni liga me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu, na Turaga sa vakatakila kivei keda vakayadua ni veika oqo e dina. E sega ni da vakararavi ki na nona ivakadinadina e dua tale me baleta na kila ka oqo ni da sa kila mai vua na Yalotabu ni o Jisu na Karisito, na Dauveivueti ni vuravura. 15 Kevaka e dua na ka e kauta mai na reki kei na vakacegu kei na vakadeitaki ki na yalo ni tamata, e caka vinaka cake mai na so tale na ka au kila, sa ikoya na tudei ni noqu ivakadinadina, kei na kena e nomu, ni o Jisu Karisito sa ikoya na Luve ni Kalou. Sa ikoya oqori na dina e sega ni rawa me veisau. E rawa me ra valuta na tamata; e rawa me ra veiwalitaka; e rawa me ra tukuna ni o koya e sega ni Dauveivueti ni vuravura, ni nona veiqaravi e sega ni dina, se na kena inaki, mai na dave ni nona dra, a sega ni soli kivei ira kece na tamata na vakabokoci ni ivalavala ca kevaka me ra veivutuni. E rawa ni ra besetaka me ra vakabauta na tucaketale mai na mate, se ena nona lako mai o Karisito, me vaka e tukuna na ivolanikalou, ni oti nona a biu me mate mai vei ratou nona meca; ia ena dei tu na ka dina. A mate me baleta na ivalavala ca ni vuravura, a kauta mai na veivueti mai vei ira na mate, a solia vei ira na tamata na madigi ni veivutuni, kei na vakabokoci ni ivalavala ca mai na nodra vakabauta kei na ciqomi ni ivakavuvuli ni kosipeli, kei na nona veiqaravi. Na veidina oqo era yavudei, era na tawamudu, era sega ni rawa me ra vakarusai veitalia se cava ga era kaya se ra nanuma na tamata. 16 Me tiko duadua e cake ena nomuni vakasama, ena gauna oqo kei na veigauna kece ni o Jisu Karisito, na Luve ni Kalou bula ka lako mai ki vuravura me mai solia nona bula me rawa ni da bula kina. Sa ikoya oqori na dina, ka sa yavudei. Oqori na vu ni noda vakabauta E dodonu meda vakayagataka na bula nei Jisu Karisito me ivakaraitaki ni noda bula. Na ivakaraitaki cecere duadua a tuvalaki baleti ira na tamata sa ikoya na Luve ni Kalou vaka ikoya. E taucoko na nona bula. A 61

79 Wase 2 cakava vakavinaka na veika kece sara ka rawa kina me kaya kivei ira kece na tamata, Dou muri au, [2 Nifai 31:10] ka sa dodonu meda tuvalaka noda bula me vakataka na nona. Au na solia vei kemuni e dua na ivakaraitaki mai na nona bula. A vakatavulici ira na tamata ena ivakarau ni masu ka qai kaya: Au sa kaya vakaidina vei kemudou, mo dou dauvakatawa ka masu, me kakua ni rawai kemudou na tevoro ka vakabobulataki kemudou. Ia me vaka kau sa masu ena kemudou maliwa, mo dou daumasu tale ga vakakina ena kedra maliwa na isoqosoqo lewe ni lotu era sa veivutuni ka papitaisotaki ena yacaqu. Raica koi au na rarama; au sa laiva vei kemudou na ivakarau mo dou muria.... Ia mo dou dulaka cake na nomudou rarama me cilavi vuravura. Raica sai au ga na rarama mo dou dulaka cake me vaka dou sa raica niu kitaka.... [3 Nifai 18:15 16, 24.] E rairai na nona ivakasala uasivi duadua me baleta na ka oqo a soli kivei ira na tisaipeli ni Nifai. Ia a cava na ivalavala sa kilikili kei kemudou? a taroga, a qai sauma ena kena isau oqo: Au sa kaya vakaidina vei kemudou, mo dou vakataki au. [3 Nifai 27:27.] 18 E dodonu meda vakabauta na Karisito ka bulataka na nona bula. E dodonu meda papitaiso me vakataki koya. E dodonu meda sokalou vua na Tamada me vakataki koya. E dodonu meda cakava na lomana na Tamada me vakataki koya. E dodonu meda vakasaqara meda caka vinaka ka ivalavala dodonu me vakataki koya. Sa ikoya na noda ivakaraitaki cecere, na ivakaraitaki taumada ni veivakabulai. 19 Ni yacovi iko e dua na leqa ka gadreva mo cakava na digidigi, cakava ena nomu tarogi iko vakataki iko, Na cava ena cakava o Jisu? Qai cakava na ka ena cakava o Koya. E rawa mo vakila na reki ni nona tiko ka taukena nona veivakauqeti me dusimaki iko ena veisiga yadua ni nomu bula kevaka o na vakasaqara ka bula kilikili kaya. Na loloma i Jisu kei na kaukauwa ni veivakacegui ni nona Yalo Tabu e rawa sara ga me dina kivei iko me vaka kivei ira na luvena ena nona dreti ira vakavoleka vei Koya ena nona a bula voli e vuravura. 20 Au na gadreva meu kaya ni o ira era muria nona ivakaraitaki era na yaco me ra na vakataki koya ka vakalagilagi vata kei koya ena 62

80 Wase 2 matanitu nei Tamana; ka rawata na rokovi, na kaukauwa, kei na vakatulewa. Kivei ira eso na tisaipeli ni Nifai era a muri koya ena lomadra taucoko a kaya kina:... ia dou sa vakataki au, au sa vakataki Tamaqu; ia ko Tamaqu kei au keirau sa duavata. [3 Nifai 28:10.]... Sa noqu masu me rawa vei keda kece meda muria Nona ivakaraitaki ka taqomaka nona ivakaro me rawa ni da vakataki koya. Sa noqu gagadre oqo. Au nuitaka me nomu. 21 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro O vakasamataka se vakacava nodra vakayarayarataki na luvei Peresitedi Smith mai na nona ivakadinadina kei na nona vakila na loloma ni ivakabula? (Raica Na Bula nei Joseph Fielding Smith. ) Vakasamataka na cava e rawa mo cakava me vakarabailevutaka nomu loloma me baleta na i Vakabula ka wasea nomu ivakadinadina baleti Koya. E tukuna o Peresitedi Smith ni na dina kece era lako mai ka sa baleta na Turaga o Jisu Karisito (iwasewase e 1). Na veigaunisala cava e rawa ki na dina oqo me vakayarayarataka na noda bula vakatamata? Ena veigaunisala cava e rawa me vakayarayarataka noda veivuvale? Ena veigaunisala cava e rawa me vukei iko mai na ivakavuvuli ni iwasewase e 2 mo kila kina na nomu veiwekani vata kei na ivakabula? Na cava na kena ibalebale kivei iko nomu taura vakai iko na yaca i Karisito? A vakasalataka o Peresitedi Smith ni so na tamata era na valuta ka vakalialia na dina me baleti Jisu Karisito kei na Nona Veisorovaki (raica na iwasewase e 3). E rawa vakacava meda vaqaqacotaka noda ivakadinadina meda vorata rawa kina na veibolebole vakaoqori? E rawa vakacava vei ira na itubutubu me ra vukei ira na luvedra me ra vaqaqacotaka nodra ivakadinadina? Vakasamataka me baleta na ivakasala nei Peresitedi Smith nona taroga Na cava ena cakava o Jisu? (iwasewase e 4). Na veigaunisala matailalai cava soti e rawa meda tuvalaka kina noda bula me vaka na bula i Jisu Karisito? Ena noda muria Nona ivakaraitaki, ena rawa vakacava meda vakayarayarataka nodra bula eso tale? 63

81 Wase 2 ivolanikalou Veisemati Joni 14:6; 1 Nifai 10:6; Mosaia 3:5 7; Ilamani 5:12; 3 Nifai 11:3 7; V&V 34:1 3; 76:22 24; Josefa Simici Ai Tukutuku 1:17 Veivuke ni Veivakavulici [Levea] na veivakatovolei me ubia e levu na veika vakayago.... Eda vakavulici ira tiko na tamata, e sega ni levu ni lesoni e rawa ni da vakavulica ena dua na gauna; kei... na ituvatuva yadua ni lesoni au sa raica oti e dau tu ga kina levu cake na ka e tu me vakavulici mai na noda rawa ni kovuta ena dua na gauna ( Jeffrey R. Holland, Teaching and Learning in the Church, Ensign, June 2007, 91). Me kilai 1. Message of President Joseph Fielding Smith (address delivered May 22, 1955, Joseph Fielding Smith Collection, Church History Library), Ena Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith (1972), ; matanivola kala ena itekitekivu. 3. Ena Leon R. Hartshorn, President Joseph Fielding Smith: Student of the Gospel, New Era, Jan. 1972, The First Prophet of the Last Dispensation, Ensign, Aug. 1971, Out of the Darkness, Ensign, June 1971, 2, Veivolavolai vakatamata yadua, cavuti ena Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voli. ( ), 1: Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1912, The One Fundamental Teaching, Improvement Era, May 1970, 3; matanivola kala ena itekitekivu. 9. Out of the Darkness, 2, Veivolavolai vakatamata yadua, cavuti ena Doctrines of Salvation, 1: The Spirit of Reverence and Worship, Improvement Era, Sept. 1941, 573; raica tale ga na Doctrines of Salvation, 1: Veivolavolai vakatamata yadua, cavuti ena Doctrines of Salvation, 1: Veivolavolai vakatamata yadua, cavuti ena Doctrines of Salvation, 1: Man: His Origin and Destiny (1954), Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1914, Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1924, Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1921, 186; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Follow His Example, New Era, Okos. 1972, Na Yavu ni Veivakabulai, Ensign, Nove. 1971, Christmas Message to Children of the Church in Every Land, Friend, Dec. 1971, Follow His Example, 4. 64

82 W A S E 3 Na Yavu ni Veivakabulai Na Tamada Vakalomalagi a tauyavutaka e dua na yavu ni veivakabulai baleti ira na luvena vakayalo... me rawa ni ra toso ki liu ka gugumatua me yacova na gauna era sa rawata kina na bula tawamudu. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ena ika 29 ni Epereli, 1901, a mate kina o Alice na ganei Joseph Fielding Smith gone yabaki 18 ni oti e dua na tauvimate balavu. E se qai vakacavara sara ga o Joseph na nona kaulotu tudei e Igiladi. Na ka e kauta mai vua na itukutuku ni mate nei Alice sai koya na vakaraitaki ni nona lomana na nona matavuvale kei na nona ivakadinadina ni yavu ni veivakabulai. Sa dua dina na veivakatovolei vei keda taucoko, a vola ena nona ivolaniveisiga. Au sega ni kila na bibi ni nona tauvimate e dina ga niu kila ni a tauvimate tiko. A taucoko tu noqu namaka meu sotavi koya tale vata kei na vo ni matavuvale ena loma ni vica na macawa, ia au gadreva me yaco ga na lewa ni Kalou. Sa ikoya sara ga na gauna vakaoqo ni inuinui e solia vei keda na kosipeli me ra ciqomi. Eda na lai sota vata kece tale ena bula ka tarava meda rekitaka na marautaki kei na veivakalougatataki ni noda lai tiko vata, ka na sega tale vakadua ni cavuka na isema vakamatavuvale, ia na vanua eda na lai bula vata kece kina meda ciqoma na veivakalougatataki, ka sotava na yalo loloma nei Tamada mai lomalagi. Au nuitaka niu na muria na sala ni dina e veigauna, ka rokova na yaca au taukena, ni gauna au sota vata kina kei ira na wekaqu era sa yali yani e vaka vei au ni sa kamikamica vakaidina sara ga ka tawamudu, sa noqu masu ena yalomalua. 1 Veiqaravi vaka i Apositolo ka qai Peresitedi ni Lotu, a vakadinadinataka vakawasoma o Peresitedi Joseph Fielding Smith ena inuinui e lako mai ena kilai ni kosipeli. A vakatavulica, E tu vei keda na yavu ni veivakabulai; eda cakacakataka na kosipeli; kei na kosipeli 65

83 Wase 3 Eda bula ka vakaitikotiko vata kei [na Tamada Vakalomalagi] ni se bera ni tauyavutaki o vuravura. 66

84 Wase 3 sa ikoya na inuinui duadua ga ni vuravura, na sala duadua ga ka na kauta mai na vakacegu e vuravura ka vakadodonutaka na cala era tu ena veivanua kece sara. 2 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Ena vuravura ni yalo taumada, eda rekitaka noda vulica na yavu ni veivakabulai nei Tamada Vakalomalagi. Eda lewena kece na matavuvale nei Tamada mai Lomalagi. Eda a bula ka tiko vata kei Koya ni bera ni tuvalaki na kena tauyavutaki na vurvura oqo. Eda raica na Matana, vakila na Nona loloma, ka rogoca na Nona ivakavuvuli, kei na Nona tauyavutaka na lawa me rawa kina noda toso ki liu kei na gugumatua ka rawata na noda tabana ni matavuvale tawamudu vakai keda. 3 Na Tamada mai lomalagi a tauyavutaka e dua na yavu ni veivakabulai me baleti ira na luvena vakayalo. A nakiti na yavu oqo me rawa ki na nodra toso ki liu ka gugumatua me yacova na gauna era sa rawata kina nodra bula tawamudu, sa ikoya na yaca ni mataqali bula a bulataka na Tamada mai Lomalagi. Na yavu oqo sa ikoya me rawa kina vei ira na luve ni Kalou me ra yaco me ra vakataki koya ka rawata na kaukauwa kei na vuku kei na kila ka e taukena tu. 4 Eda vulica mai na Mataniciva Talei, ni a vakayacori e dua na matabose mai lomalagi, ena nona a kaci na Turaga me ra soqoni yani Vua na yalodra na luvena ka me vakaraitaka vei ira e dua na yavu sa ikoya ni dodonu me ra lako sobu mai ki na vuravura oqo, mai sotava na bula vakavuravura kei na bula vakayago, lako sivita yani e dua na veivakatovolei ni bula vakavuravura oti qai lako ki na dua na bula cecere vakalou mai na tucaketale ka dodonu me kauta mai na veisorovaki ni Luvena E Duabau Ga, o Jisu Karisito [raica na Mosese 4:1 2; Eparama 3:22 28]. Na vakasama ni lako sivita mai na bula vakavuravura kei na sotavi ni veiveisau kece sega ni namaki ena bula vakavuravura ka na rawati na veika e sotavi mai na leqa, mosi, rarawa, veivakatovolei kei na vakalolomataki,vaka kina na marautaki ni bula ka tu ena vuravura oqo, oti qai, kevaka era na vakabauta tu ga, lako sivita yani na tucaketale ki na bula tawamudu ena matanitu ni Kalou,eda na tautauvata kaya [raica na 1 Joni 3:2], 67

85 Wase 3 Na Lutu nei Atama kei Ivi e kauta mai na mosi, e kauta mai na rarawa, e kauta mai na mate; ia... e kauta tale ga mai na veivakalougatataki. vakasinaiti ira ena yalo ni mamarau, ka ra kaila ena reki. [Raica na Jope 38:4 7.] Na veika e sotavi kei na kila ka e rawati ena bula vakavuravura oqo, era sega ni rawata mai na dua tale na kena sala, kei na kena ciqomi e dua na yago a yaga ki na nodra bula vakalou. 5 2 Na Lutu nei Atama kei Ivi a tiki ni yavu nei Tamada Vakalomalagi. Na yavu ni veivakabulai, se na vakaduri ni lawa, ka sa kilai tu me kosipeli i Jisu Karisito, a ciqomi ka vakayagataki mai lomalagi, ni bera ni tuvai na yavu kei vuravura. O Atama na tamada a lesi mai lomalagi ka dodonu me lako sobu mai ki na vuravura oqo ka tucake tu me ulu ni matavuvale vakatamata taucoko. Sa ikoya e dua na tiki ni yavu cecere oqo, ni dodonu me kania na vuanikau vakatabui ka lutu, ka kauta mai kina na leqa kei na mate ena vuravura, me baleta ga na nodra itinitini vinaka na luvena. 6 Na Lutu sa ikoya e dua na tiki yaga ni vakatovolei vakayago ni tamata.... Ke rau a sega ni kania o Atama kei Ivi, ke a sega ni lako mai vei rau na isolisoli cecere ni bula vakavuravura. Vakalevu cake 68

86 Wase 3 sara, ke a sega tale ga nodrau kawa, kei na ivakaro cecere a soli vei rau mai vua na Turaga a sega tale ga ni rawa me vakayacori. 7 Na lutu nei Atama e kauta mai na veiveisau kece ni bula vakavuravura. A kauta mai na mosi, a kauta mai na rarawa, a kauta mai na mate; ia e sega ni dodonu meda vakayalia na dina ni kauta tale ga mai na veivakalougatataki.... E kauta mai na veivakalougatataki ni kila ka kei na kila kei na bula vakavuravura. 8 3 A soli Koya o Jisu Karisito ena dua na solibula me vakabulai keda mai na Lutu kei na noda ivalavala ca. Na talaidredre nei Atama a kauta mai kina e rua na mate oqo, vakayalo ka vakayago e vakatalai tani na tamata mai na mata ni Kalou, ka yaco me vakayago ka rawa me yaco vua na tauvimate kece ni yago. Me rawa kina ni dodonu me kau lesu tale mai o koya, e dodonu me dua na kena isosomi na lawa voroki. Na lewa dodonu e gadrevi kina. 9 Sa dau kena ivakarau uasivi ka dodonu ni o koya ga e caka cala e dodonu me sauma na kena isau e dodonu me sorovaka nona caka cala. O koya gona, ena nona sa talaidredre ki na lawa o Atama, na lewa dodonu e gadrevi koya, ka sega tale ni dua, e dodonu me vakararawataki baleta na ivalavala ca ka sauma na itotogi ena nona bula. Ia o Atama, ena nona voroka na lawa, yaco kina me vakararawataki mai na cudruvi, kei na nona cudruvi e sega kina ni rawa me soro, se veisautaka na ka a cakava. E sega tale ga ni rawa vei ira na luvena, baleta ni ra a cudruvi tale ga, ka gadrevi kina e dua e sega ni okati ena cudruvi me sorovaka na i matai ni ivalavala ca. Me vakuria oqo, me vaka ni da cudruvi kece tu, e sega tale ga vei keda na kaukauwa meda sorovaka kina na noda dui ivalavala ca. O koya gona sa yaco kina me yaga vua na Tamana me tala mai na Luvena E Duabauga, ka galala tu mai na ivalavala ca, me sorovaka noda ivalavala ca vaka kina na talaidredre nei Atama, ka dodonu me caka na lewa dodonu e gadrevi kina A mani soli koya vakaikoya me dua na solibula baleta na ivalavala ca, kei na nona mai mate ena kauveilatai a taura vakai koya ruarua na talaidredre nei Atama kei na noda dui ivalavala ca vakayadudua, oqori gona e sa vakabulai keda mai na lutu, kei na noda ivalavala ca, kevaka eda veivutuni

87 Wase 3 Sa noda itavi meda vakavulica na ilesilesi i Jisu Karisito. Na cava na vu ni nona lako mai? Na cava e sa cakava baleti keda? E yaga vakacava vei keda? Na cava na kena isau vua nona vakayacora? Na cava na vuna e solia kina nona bula, io, e sivia cake mai na nona bula! Na cava e cakava mai na nona laivi ira eso tale me ra vakoti Koya ena kauveilatai? Na cava na vuna a lauvako kina e kea? A lauvako e kea o Koya me rawa ni drodro mai na nona dra ka vakabulai keda mai na itotogi rerevaki duadua e rawa me yaco mai, na itotogi sa biu vakatikitiki mai na mata ni Kalou. A mate ena kauveilatai o Koya me kauti keda lesu tale mai, me rau cokoti vata tale kina na yagoda kei na yaloda. A solia vei keda o Koya na madigi o ya. Kevaka wale ga meda na vakabauti koya ka taqomaka nona ivakaro, a mate ena vukuda me rawa ni da ciqoma na vakabokoci ni noda ivalavala ca ka da sega ni kacivi meda saumi itotogi. A sauma o Koya na kena isau E sega ni dua na tamata e rawa me cakava na ka a cakava vei keda o Koya. E sega ni dodonu me mate, a rawa me besetaka. A bolea sara tu ga. A cakava baleta na ivakaro mai vei Tamana. A kila tu na levu ni veivakararawataki ena yaco; ia, ena vuku ni nona lomani keda, sa tu vakarau kina me vakayacora.... Nodra tukia tiko na tamata na ivako ki ligana kei na yavana na i Vakabula sa ikoya na tiki lailai ni nona vakararawataki. Eda sa yacova na ivakarau, au vakasamataka, noda vakila, se vakasamataka ni nona vakararawataki vakaitamera sa ikoya nona lauvako ki na kauveilatai ka biu me rube tu kina. Ia, sa ikoya oqori na gauna ena itukutuku makawa kei vuravura ena nodra vakararawataki ena ivakarau oqori e udolu na tamata. Ia na nona vakararawataki, me vaka oqori, e sega tale ni yaco ena nodra vakararawataki eso tale na tamata ka ra a lauvako ena kauveilatai. Na cava, a qai, nona vakararawataki levu duadua? Au nuitaka ni rawa meda vukei ira na lewenilotu yadua ni Lotu oqo me ra kila na dina oqo: Na nona vakararawataki vakaitamera a yaco ni bera nona lako ki na kauveilatai. Sa ikoya ena loma ni Were o Kecisemani, me vaka e tukuna vei keda na ivolanikalou, ka sa bunotaka kina na dra; kei na yaluma vakaitamera a vakararawataki kina o Koya, a tagi kivei Tamana. Na vakararawataki vakaitamera e sega ni ivako a vakoti ki na ligana kei na yavana. Ena gauna oqo kakua ni tarogi au se a caka vakacava o ya baleta au sega ni kila. E sega ni dua e kila. Na ka ga eda kila sa ikoya ni ena so na sala, a taura kina 70

88 Wase 3 vakai koya na itotogi uasivi sara. A taura vaka ikoya noda talaidredre, ka sauma na kena isau, na isau ni yaluma. Vakasamataka na i Vakabula nona colata voli na kumuni vata ni icolacola ni veitamata yadua ena vakatotogani ena so na sala au kaya, au sega ni kila rawa; au sa ciqoma ga ka vakavuna nona vakararawataki ena yaluma ni mosi, vakatauvatani mai na lailai sara ni kena vakoti na ligana kei na yavana. A tagi o Koya ena Nona rarawa bibi, kivei Tamana, Kevaka e sega ni rawa me takali tani vei au na bilo oqo! qai sega ni takali tani [raica na Maciu 26:42; Marika 14:36; Luke 22:42]. Meu wilika mada vei kemuni e dua na tiki ni ivolanikalou lekaleka eke ena veika e kaya na Turaga me baleta oqori: Raica koi au na Kalou, au sa vosota oti na veika oqo, me ra bula kina ko ira era sa veivutuni; Ia kevaka era sa sega ni veivutuni era na vakararawataki me vakataki au; Raica koi au na Kalou sa Kaukauwa sara; au a sa sautaninini ena mosi ni veivakararawataki ko ya, au a bunotaka na dra ka sa yaluma sara kina na yagoqu kei na yaloqu io au sa kerea me kau tani vei au na bilo ni cudru Ia me vakarokorokotaki ga ko Tamaqu, raica au a gunuva na bilo ko ya, ka vakacavara na noqu itavi ena vukudra na luve ni tamata [V&V 19:16 19.] Ena noqu wilika oqori e vakayalomalumalumutaki au. Nona loloma baleta na tamata, baleta na vuravura, sa rui cecere ka sa tu vakarau kina me colata e dua na icolacola ka sega ni rawa vua e dua na tamata vakayago me colata, ka sauma na isau rerevaki e sega ni rawa vua e dua tale na tamata me sauma, me rawa ni da drotaka. 11 Na Luve ni Kalou [e kaya]: Au na lako sobu ka sauma na kena isau. O au na Dauveivueti kau na vueti ira na tamata mai na talaidredre nei Atama. Au na taura vakai au na ivalavala ca ni vuravura ka vueta se vakabula na yalo vakayadua mai na nona ivalavala ca vaka ikoya kevaka era na veivutuni. 12 Au na vakarautaka e dua na ivakaraitaki: E dua na tamata a lako voli e gaunisala ka qai lutu ena dua na qara titobu ka butobuto ka sega ni rawa me kaba cake mai ka rawata nona galala. E rawa 71

89 Wase 3 vakacava me vakabulai koya mai na nona ituvaki dredre? E sega ni rawa me cakava mai na levu ni nona tovolea vakaukauwa mai na nona yasana, baleta ni sega na sala me vukea nona dro tani mai kina. E kaciva na veivuke, ka so na tamata yalo loloma, era rogoca nona kaci ni veivuke, ka ra vakatotolo sara ki na nona vukei ka biuta sobu e dua na ikabakaba, solia vua na ivakarau me rawa ni kabata lesu mai ki na dela ni vuravura. E macala vinaka sara tu ga oqo na ituvaki a biuti koya kina e loma o Atama kei na nona kawa era muri mai, ena nona kania na vuanikau vakatabui. Ena nodra sa tiko vata kece na tamata ena loma ni qara, e sega ni dua e rawa me lesu tale icake ka vakabulai ira eso tale. Na qara sa ivakatakilakila ni vakatalai tani mai na mata ni Turaga kei na mate vakayago, na ivakataotioti ni yago. Ka me vaka ni tamata taucoko ena vakararawataki ki na mate, e sega ni rawa ni dua me vakarautaka na sala ni dro bula. 13 Sa lako mai na ivakabula, sega ni baleta na qara o ya, ka vakalolovirataka na ikabakaba. E lako sobu mai ena loma ni qara ka vakarautaka vei keda na sala meda vakayagataka na ikabakaba meda dro bula. 14 Ena nona loloma tawa yalani, a rogoca na Tamada nodra tagi na luvena ka tala yani na Luvena E Duabauga, ka sega ni gadreva me sotava na mate se ivalavala ca, me vakarautaka na sala ni dro bula. Na ka oqo a vakayacora mai na nona veisorovaki sega ni vakaiyalayala kei na kosipeli tawa yalani. 15 Na vakamuduo ni lomada e dodonu me vakilai na kena levu e rawa ena loloma kei na talairawarawa me baleta [na ivakabula] ena cecere kei na malumu ni nona loloma veivueti. Ena vuku ni ka oqori sa dodonu meda kakua ni guce ni cakava na veika e namaka vei keda o Koya. A voli keda o koya ena dua na isau, na isau vakaitamera ni nona vakararawataki kei na liviraki ni nona dra ni solibula ena kauveilatai Ena tarai cake ni yavu ni Veisorovaki i Jisu Karisito, eda cakacakataka noda vakabulai ena gauna ni bula vakavuravura. Na noda i Vakabula o Jisu Karisito sa ikoya na tamata bibi duadua ena yavu cecere ni noda kakavaki kei na vakabulai

90 Wase 3 Na noda i Vakabula o Jisu Karisito sa ikoya ka bibi duadua ena yavu cecere ni gugumatua kei na veivakabulai. Tarai cake ena yavu ni veisorovaki, na yavu ni veivakabulai e lewena na veika oqo: imatai, e dodonu meda vakabauta na Turaga o Jisu Karisito; e dodonu meda ciqomi koya ni Luve ni Kalou; e dodonu meda veidinadinati kei Koya, vakararavi ena nona vosa, ka gadreva meda rawata na veivakalougatataki era lako mai ena talairawarawa ki na nona lawa. ikarua, e dodonu meda veivutunitaka noda ivalavala ca; e dodonu meda vakanadakuya na ka kece ga; e dodonu meda 73

91 Wase 3 vakadeitaka mai lomada, kakua ni lomalomarua, ni da na bulataka na bula vakalou ka bula dodonu. ikatolu, e dodonu meda papitaiso ena wai, mai vua e dua e tu vua na lewa, na mana ena ka kece ga ko sa vauca e vuravura, ena vauci mai lomalagi; e dodonu, mai na cakacaka vakalotu vakamareqeti oqo, cakava e dua na veiyalayalati mo qarava na Turaga ka talairawarawa ki na nona ivunau. ikava, e dodonu meda ciqoma na isolisoli ni Yalo Tabu; e dodonu meda sucu vou; eda sa ivalavala ca ka caka ca ka me vakamai tani mai yaloda me vaka e vakamai ena bukawaqa; e dodonu meda sa buli vou mai na kaukauwa ni Yalo Tabu. ikalima, e dodonu meda vosota me yacova na ivakataotioti; e dodonu meda muria na ivunau ni oti na papitaiso; e dodonu meda cakacakataka noda vakabulai ka lako vua na Turaga ena rere kei na sautaninini; e dodonu meda bulataka na ivakarau ni bula meda rawata kina na ivakaraitaki ni bula vakalou ka yaco meda mataqali tamata e rawa meda rekitaka na lagilagi kei na veivakurabuitaki ni matanitu vakasilesitieli. 18 Au vakadinadinataka ena gauna oqo ni veilawa oqo e dodonu me ra muria na tamata me ra rawata kina na veivakabulai, ka ra tiki taucoko ni kosipeli i Jisu Karisito, ka ra vakatakilai ena gauna oqo kivei ira na parofita kei na iapositolo, ena gauna oqo era sa veiqaravi mai na nona lotu, ka sa tauyavutaka tale e vuravura. 19 Oi keda, taucoko sara eda tiko eke ena vuravura vakayago, ena bula vakatovolei. Na vuna levu duadua eda vakau mai kina eke ka mai tiko na [yagoda] me baleta na yaloda tawamudu; ikarua, vakadinadinataki ena noda vakatovolei, sotavi ni rarawa vaka kina na reki vakaitamera kei na mamarau e rawa me rawati mai na dua na veiyalayalati vakamareqeti ni talairawarawa ki na ivakavuvuli tawamudu ni kosipeli. Na bula vakayago, me vaka a kaya o Liai vei ira na luvena, sa ikoya e dua na ituvaki ni vakatovolei. (2 Nifai 2:21.) Eke na vanua eda sotava kina na veivakatovolei ka vakatarogi me laurai kevaka da na, kautani mai na mata i Tamada Tawamudu ka vakavulici tikoga ena ivakarau ni bula tawamudu, eda na lomana ka vakarokorokotaki koya ka da yalodina vua na Luvena Lomani, o Jisu Karisito

92 Wase 3 Eda lako mai eke meda mai vakatovolei ka vakadinadinataki ena sotavi ni ivalavala ca vaka kina na vinaka.... Na Tamada e sa vakatarai Setani kei ira nona bobula me ra temaki keda, ia mai na veidusimaki ni Yalo ni Turaga kei na ivunau a soli mai na ivakatakila, eda sa vakavakarau meda cakava noda digidigi. Kevaka eda ivalavala ca, sa yalataki vei keda ni da na totogitaki; kevaka eda caka vinaka, eda na ciqoma na icocovi ni bula savasava. 21 Na vakatovolei ni bula vakayago qo [sa ikoya] e dua na gauna vakacaca, e dua ga na gauna lekaleka ni semati vata na gauna tawamudu sa oti yani vata kei na gauna tawamdu e se bera mai. Ia sa [ikoya] e dua na gauna bibi vakaitamera sara.... Na bula oqo sa ikoya e dua na gauna bibi ena noda bula tawamudu Na tamata kece era na ciqoma na veivakalougatataki ni tucaketale mai na Veisorovaki i Jisu Karisito. Eda a lako mai ena vuravura oqo meda mate. Eda sa kila taucoko tu oqori ni bera noda lako mai ke. Sa ikoya e dua na tiki ni yavu, era sa veivosakitaki kece ka vakarautaki ena dua na gauna balavu ni bera nodra lako mai na tamata ki vuravura.... Keimami sa vakarau tu ka yalogu me yaco na ilakolako o ya mai na itikotiko ni Kalou ena vuravura vakayalo ki na vuravura vakayago, lako mai ka me sotavi na veika kece sara me baleta na bula oqo, na kena marautaki kei na kena rarawataki, kei na mate; na mate e dua wale ga na ka yaga sara me vaka na sucu. 23 Na mate vakayago, se na mate ni dua na tamata e vuravura, e sega ni dua na veitawasei tudei ni yalo kei na yago vakalewe, dina ga ni yago ena mate ka lesu tale ki na veika a buli mai kina, ia e dua wale ga na veitawasei sega ni dei ka sa na mudu ena siga ni tucaketale ni sa na kacivi na yago mai na kuvu ni soso me bula tale ka vakatulewa na yalo. Na veivakalougatataki oqo e lako mai kivei ira kece na tamata mai na veisorovaki i Karisito, se vakacava na nodra itagede ni caka vinaka se caka ca ena gauna ni bula vakayago. Kaya o Paula ni dodonu me dua na tucaketale vei ira na yalododonu kei ira na sega ni yalododonu (Cakacaka 24:15), kei na i Vakabula a kaya ni o ira kece era tiko ena nodra ibulubulu e dodonu me ra rogoca na domona ka dodonu me ra lako mai kina 75

93 Wase 3 ko ira sa ivalavala vinaka, era na tucaketale me ra bula; ia ko ira sa ivalavala ca, era na tucaketale me ra cudruvi ( Joni 5:29). 24 Na veitiki yadudua ni yago yadua ena vakalesuitale ki na kena vanua dodonu tale ena gauna ni tucaketale, veitalia ga se cava a yaco ki na yago ni oti na mate. Kevaka mada ga e kama ena bukawaqa, kania na qio, veitalia se cava. Na veitiki yadudua ni yago vakayadua ena vakalesuitale ki na kena vanua dodonu. 25 E sega ni rawa me vakataucokotaki na yalo ke sega na yago vakalewe kei na sui. Na yago oqo kei na kena yalo a caka me tawa mate rawa ka rawata na kena veivakalougatataki ni vakabulai ena tucaketale. Ni oti na tucaketale sa na sega tale ni rawa na veitawasei, ia ni rau sa cokovata na yago kei na yalo sa kunei kina na marau sa uasivi sara. E sega tale ni dua na kena sala, mai na sucu ena bula oqo kei na tucaketale, e rawa ni yaco na yalo me tautauvata kei na Tamada tawamudu O ira na tamata yalodina era na taukena na bula tawamudu vata kei na nodra matavuvale ena iserau nei Tamada Vakalomalagi. Eso era taukena na iyau mai na nodra cakacaka na tamadra. Eso na tamata era taukena na itutu ni tui vakavuravura, ka taukena na kaukauwa, kei na itutu, ena kedra maliwa eso tale mai na nodra iyau soli mai vei ira nodra qase. Eso na tamata era vakasaqara me ra rawata na kila ka vakavuravura kei na irogorogo mai na vakayagataki ni nodra dui sasaga kei na gugumatua; ia e dua tiko na rawa ka levu cake sara na kena yaga mai vei ira kece, sa ikoya na rawata na bula vakalagilagi tawamudu. E kaya na ivolanikalou ni bula tawamudu sa ikoya na bula ka tu vei rau na Tamada Tawamudu kei na Luvena, o Jisu Karisito, oqori na isolisoli cecere duadua ni Kalou [raica na V&V 14:7]. O ira wale ga na tamata era sa vakasavasavataki mai na ivalavala ca kece ga era na ciqoma. Sa yalataki kivei ira ko ira sa rawa na ka kece ga ena vakabauta, ka ra sa vakataudeitaki ena Yalo Tabu sa yalataki tu, ka sa sovaraka ko Tamada vei ira kece ga sa dina ka dodonu. Raica sai ira oqo na lewe ni nona lotu na Ulumatua. Io sai ira oqo 76

94 Wase 3 sa solia ki ligadra ko Tamada na ka kece ga [V&V 76:53 55; raica tale ga na tikina e 52.] 27 Na yavu ni veivakabulai oqo e sa vakatabakidua ki na matavuvale.... [E] sa tuvalaki me rawa kina vei keda meda bulia na tabana ni matavuvale vaka ikeda. 28 O ira era na ciqoma na bula vakalagilagi ena matanitu vakasilesitieli ena tubu tiko ga na nodrau kawa me tawamudu. Era na bula ena veiwekani vakamatavuvale. 29 Eda a vakavulici ena kosipeli i Jisu Karisio ni isoqosoqo ni matavuvale, me vaka na ivakarau ni bula vakalagilagi vakasilesitieli, e dua ka taucoko tu, na isoqosoqo semati vata mai vei tama kei tina kei ira na lalai ni dua na kawa tamata ki na dua na tama kei na tina kei ira na lalai ni dua tale na kawa tamata ka tarava, ka vakatetei sobu yani ki na icavacava ni gauna. 30 Na veivakalougatataki lagilagi oqo ni isolisoli taukeni tawamudu... ena lako wale ga mai ena yalogu ni kena taqomaki na ivunau vakakina ena vakararawataki tale ga vata kei Karisito ke gadrevi vakakina. Dua tale na kena itukutukuni, o ira era gadreva na bula tawamudu na isolisoli cecere duadua ni Kalou era namaki me ra yalogu ena solibula ki na veika kece sara era taukena, ke gadrevi, vakakina, kevaka mada ga era cakava kece oqori, ka gadrevi talega me ra solia nodra bula ena vukuna, era na sega ni rawa vakadua me ra saumi koya ena veivakalougatataki vakaitamera e sa ciqomi ka yalataki ka yavutaki ena talairawarawa ki na nona lawa kei na ivunau. 31 Ena noda sa lako mai na taudaku kei vuravura ka ciqoma na taucoko ni kosipeli, eda sa mata vakaturi ni silesitieli lagilagi; e sega, eda sivia sara mai na mata vakaturi, kevaka eda sa yalodina tiko, baleta ni Turaga e solia vei keda na veivakadeitaki me baleta na noda vakabauta, eda na yacova na matanitu vakasilesitieli Meda bula me rawa ni da na vakadeitaki ena veika eda taukena, ka da sa na kila kina, mai na bula eda bulataka, ni da na tu e Matana ka tiko vata kei Koya, ciqoma na taucoko ni veivakalougatataki era a yalataki. O cei ena kedra maliwa na Yalododonu Edaidai ena lewena eso na ka e yali mai na taucoko ni veivakabulai ka sa yalataki vei keda?... E sa yaga sara vei keda, ena noda yaloraramusumusu, vata kei na veivutuni, meda tomana tiko ga; 77

95 Wase 3 ena taqomaki ni ivunau me yacova na ivakataotioti, me baleta noda inuinui kei na noda inaki sa ikoya na bula tawamudu, ka sa ikoya oqori na bula ena mata i Tamana kei na Luvena; Ia sa ikoya oqo na bula tawamudu, kaya na Turaga, me ra kilai kemuni na Kalou dina duaduaga, kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai. [ Joni 17:3.] 32 Au tucake tu oqo, ena vanua au vakasamataka me veiyabaki ni noqu bula sa bera mai, vata na kena vakilai ni dua na gauna lekaleka ga oqo au sa na kacivi kina meu solia na noqu itukutuku ni veiqaravi vakavuravura.... Au vakadeitaka ni o keda kece eda lomana na Turaga. Au kila ni bula tiko, kau sa vakanamata tu ki na siga meu na raica kina na matana, kau nuitaka niu na rogoca na domona me kaya vei au: Ni lako mai, koi kemuni sa vakalougatataki vei Tamaqu, mo ni rawata na matanitu sa vakarautaki me nomuni mai na ivakatekivu kei vuravura. (Maciu 25:34.) Ka sa noqu masu ni sa ikoya beka oqo na marau eda sotava o ikeda kece, ena noda dui gauna vakayadua ga. 33 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Ena nomu wilika na ivola ni veisiga ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith, vakasamataka na gauna ena nomu kunea na vakacegu ena nomu ivakadinadina ni yavu ni veivakabulai. E rawa vakacava mo vukea e dua na lewe ni matavuvale se itokani me ciqoma na vakacegu vakaoqori? E rawa vakacava me vukei keda na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith me baleta na matabose mai lomalagi ena noda sotava na veivakatovolei? (Raica na iwasewase e 1.) A vakavulica o Peresitedi Smith ni dodonu meda kakua ni vakayalia na dina ni [Lutu nei Atama kei Ivi] e kauta mai na veivakalougatataki (iwasewase e 2). Na cava na vuna o vakasamataka kina ni sa rui bibi meda nanuma na dina oqo? Na veivakalougatataki cava soti o sa bau ciqoma ena vuku ni Lutu? 78

96 Wase 3 Ena iwasewase e 3, e semati vakacava ki na noda bula na ivakaraitaki nei Peresitedi Smith ni dua na tamata a lutu ena dua na loma ni qara? Raitayaloyalotaka nona vakabulai iko vakacava na ivakabula mai na Nona Veisorovaki? Na cava e vakatututaka o Peresitedi Smith ena nona vosa ena iwasewase e 4 me baleta na inaki ni noda bula e vuravura? Na cava e solia vei keda na Turaga me vukea noda taqomaki ena noda lako sivita mai na gauna ni veivakatovolei oqo? E rawa vakacava mo na vukea e dua tale me kila na itukutuku nei Peresitedi Smith ena iwasewase e 5 ni mate e ka yaga me vaka ga na sucu? Sa bau vakayarayarataka vakacava nomu bula na ivunau ni tucaketale? Na veisala cava e duidui kina na vutuniyau vakavuravura mai na iyau soli taukeni tawamudu ka rawa meda ciqoma mai na yavu ni veivakabulai? (Raica na iwasewase e 6.) E rawa vakacava na kena kilai na duidui oqo me vukea noda vakavakarau me baleta na bula tawamudu? ivolanikalou Veisemati Jope 38:4 7; 2 Nifai 2:15 29; 9:5 27; Alama 12:20 35; V&V 19:16 19; Mosese 5:10 12 Veivuke ni Veivakavulici Me vukei keda ena noda veivakavulici tiko mai na ivolanikalou kei na nodra vosa na parofita edaidai, sa vakarautaka tu na Lotu na iyaragi kece ni veivakavulici kei na ivola vakarau. Ena sega soti ni yaga vakalevu na ivola ni soli vakasama se na iyaragi tale eso (Veituberi, Me ilutua Ni Noda Bula: iyaragi Vakavuli ni Veituberi Vakosipeli [1999], 59). Me kilai 1. Ena Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith (1972), To the Saints in Great Britain, Ensign, Sept. 1971, Ena Pres. Tukuna na itavi ni itubutubu o Smith, Church News, Epe. 3, 1971, Vosa mai na Logan Utah Institute of Religion, Janu. 10, 1971, 3; volavola sega ni tabaki 5. E Tawamate Li na Tamata? Improvement Era, Fepe. 1916, 318; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 1:58. 79

97 Wase 3 6. Elijah the Prophet and His Mission kei na Salvation Universal (1957), Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1966, Principles of the Gospel: The Infinite Atonement Redemption, Salvation, Exaltation, Deseret News, iwasewase ni Lotu e 3, 22 ni Epe., 1939; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: The Atonement, Deseret News, iwasewase ni Lotu e 7, 2 ni Maj., 1935; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Elijah the Prophet and His Mission kei na Salvation Universal, Seek Ye Earnestly, comp. Joseph Fielding Smith Jr. (1970), Principles of the Gospel: The Infinite Atonement Redemption, Salvation, Exaltation, 5; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Elijah the Prophet and His Mission kei na Salvation Universal, Principles of the Gospel: The Infinite Atonement Redemption, Salvation, Exaltation, 5; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Elijah the Prophet and His Mission kei na Salvation Universal, Purpose and Value of Mortal Probation, Deseret News, iwasewase ni Lotu e 21, 12 ni June, 1949; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Address at the Logan Utah Institute of Religion, Janu. 10, 1971, 3; volavola sega ni tabaki. 18. Na Yavu ni Veivakabulai, Ensign, Nove. 1971, I Know That My Redeemer Liveth, Ensign, Tise. 1971, Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1965, Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1964, Purpose and Value of Mortal Probation, 21; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Ena Services for Miss Nell Sumsion, Utah Genealogical and Historical Magazine, Janu. 1938, Na Cava Na Mate Vakayalo? Improvement Era, Janu. 1918, ; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 na voli. ( ), 5:103; kautani na matanivola kala. 26. Na Lawa ni Tiko Savasava, Improvement Era, Sepi. 1931, 643; raica talega nadoctrines of Salvation, 2: The Way to Perfection (1931), Sealing Power and Salvation, Brigham Young University Speeches of the Year ( Janu. 12, 1971), Personal correspondence, volai ena Doctrines of Salvation, 2:287; kautani na matanivola kala. 30. Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1942, 26; raica talega Doctrines of Salvation, 2: The Way to Perfection, Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1922, Let the Spirit of Oneness Prevail, Ensign, Tise. 1971,

98 W A S E 4 Vaqaqacotaki ka Maroroi na Matavuvale Sa lewa ni Turaga me vaqaqacotaki ka maroroi na tabana ni matavuvale. Na Bula nei Joseph Fielding Smith A vakaraitaka o Peresitedi Joseph Fielding Smith, Na matavuvale sa isoqosoqo bibi duadua ena gauna oqo se ena veigauna tawamudu. 1 A sega tale ni dua na vanua me vakavulica vakamatata kina na ka oqo me vakataka na nona itikotiko, ni sa vakaraitaki vinaka tiko ni dua na tagane vakawati dauloloma, tama, ka tukanigone. E dina ga ni osooso sara vaka-iapositolo, e dau solia nona gauna ki na nona matavuvale, ka me dolea lesu na siga eso a gole tu kina ena nona vakalevutaka cake na nona karoni iratou ni yaco yani i vale. 2 A tarogi kina ena dua na gauna, na ikarua ni wati Peresitedi Smith, o Ethel, E rawa beka ni o tukuna e dua na ka baleta na turaga o sa kila tiko? Me vaka ni sa kila tiko ni vuqa vei ira na lewe ni Lotu era raica ni o watina e dau vakatulewa kaukauwa, ka sa mani kaya kina: O tarogi au tiko meu tukuna na tagane au kila. Au dau nanuma tu ga ni gauna e dau gole kina o koya era na kaya na tamata, E turaga vinaka dina, yalodina, dodonu, kei na veika tale eso. Era na tukuni koya me vaka era sa kilai koya tu kina na tamata; ia na tagane era nanuma tiko o ya e duidui sara mai na tagane au kila tiko. Na tagane au kila e tamata dauloloma, e watiqu lomani ka tama ka sa nona gagadre cecere ni bula o ya me vakamarautaka na nona matavuvale, ka dau guilecavi koya me sasagataka na ka oqo. O koya e dua na tagane e rawa ni me-a e dua na gone e masa me 81

99 Wase 4 Sa usutu ni kosipeli na matavuvale; e dodonu mena bulataki tiko ena matavuvale. 82

100 Wase 4 mocelutu, ka rawa ni talanoa vei ira na lalai ni ra vakarau moce, ka sega ni dau wale se osooso ka rawa ni yadra tiko ena bogi levu se yadra sara vakamataka me vukei ira na gone qase cake me wali na veiulutaga dredre ni vuli. Na tagane au kila ni yaco mai na tauvimate ena yadravi koya tiko vakavinaka e rarawa tiko ka na qaravi koya toka. Era na dau tagici tamadra ga, ka sa iwali ni nodra tauvimate ni ra kila ni sa tiko o koya. Na ligana ga sa vauca na mavoa, ka veivakayaloqaqataki na ligana vei ira era vakararawataki, ka voqa vakamalua na domona kaukauwa ena gauna era cala kina, me yacova ni ra sa marautaka mera cakava na ka ena marau kina o koya.... Na tagane au kila e sega ni kocokoco, sega ni kudru, e veinanumi, vakasama vakavinaka, lomasoli, ka cakava na veika kece ena nona kaukauwa me ka ni reki cecere sara na nodratou bula na nona daulomani. Oqori na tagane au kila. 3 Era wasea na luvei Peresitedi Smith na ivakaraitaki ni nona sasaga me vaqaqacotaka ka maroroya na nona matavuvale ka me ka ni reki cecere na bula vei iratou. Ena ivolatukutuku a vola e dua baleta na nona bula o Joseph Fielding Smith, ka rau kena ivukevuke kina o Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart ka oka toka kina na bulago oqo: A dua dina na siga marautaki vei ira na luvena mera raici Tata ni sa dara e dua na isulu ni vakasaqa ka tekivu me buli pai sara vakalevu. E dua vei ira na kena e dau taleitaka o ya na ikovu-vuanikau. A cakava ga na uto ni nona ikovu-vuanikau. Ia a cakava talega eso na mataqali pai: vaka-apolo, piji kei na papukeni. Sa laki yaco sara me dua na veivakatorocaketaki vakamatavuvale na nona caka pai oqo ni ratou sa muataki yani na gone ki na ilakolako oqo ka me ratou kauta mai na kena iyaya ni cakacaka kei na kedra gacagaca. Na kena tuituina vinaka, kei na veimateci ni iboi ni pai ni vavi toka ena ovani sa dua dina na auwa marautaki ni wawa kana. Sa yadravi sara tikoga na kedra vavi tiko, me ra kakua kina ni butadroka se qesa sara. Sa qai itavi nei Ethel me wakia eso na aisi kirimu caka ga e vale ka ra gole yani vakayadudua na gone mera wakiwaki aisi kirimu talega. 4 A kaya o Douglas A. Smith ni o koya kei tamana e rau veimaliwai sara vakavinaka. A tukuna kina na gauna eso rau a marautaka vata: Keirau dau qito veivacu ena so na gauna, se raitayaloyalotaka 83

101 Wase 4 ni keirau veivacu dina tiko. Au sega ni dau vacuki koya niu rokovi koya kau lomani koya ka sega ni vacuki koya.... E vaka ga na vacu cagi. Keirau dau qito jesi talega kau marau sara niu dau qaqa vua. Au raicalesu ka vakila ni rairai a vakarautaki tu mai. 5 E nanuma lesu o Amelia Smith McConkie: Sa vaka e kani marau tale tu na tauvimate ni dau qaravi keitou sara kina vakavinaka o koya.... A vakamarautaki keitou ena nona vakatagitaka na sere ivakatagi vivinaka ena ponoqaramu makawa na Edison. Keitou marau ni sa dau danisi o koya ena sere ivakatagi se taubale wavoki ena rumu, ka dau tovolea me lagasere.... E dau kauta mai na moli lelevu totoka, ka kamica ka dabe toka ena idavodavo me civicivi, ka dau solia yadudua toka mai na tikina. E dau talanotaka vei keitou na nona gauna ni gone, se na veiqaravi nei tamana vua ena gauna e dau tauvimate kina. Kevaka e gadrevi vakakina e dau solia na masu ni veivakalougatataki. 6 E vakaraitaka talega o Amelia na ivakarau ni veivunauci nei tamana vei ira na luvena: Kevaka e dua vei keitou ena gadrevi me vakadodonutaki baleta ni vakadrecike e dau tara ga na tabai keitou ka raica na matai keitou ena mosi ni yalo, ka kaya, Au diva me ratou na vinaka na luvequ. Ena sega ni mana ke a yaco e dua na veimoku se dua tale na itotogi. 7 Sa laki dewa sara vei iratou na makubuna na loloma kei na veikaroni e dau cakava o Peresitedi Smith vei iratou na luvena. A talanoataka kina o makubuna tagane o Hoyt W. Brewster Jr. na gauna a se kaulotu tiko kina, mai Netherlands, ni a laki tiko ena kena vakatabui na Valetabu e London England ena Ni sa veimurimuri yani kei ira na daukaulotu tale eso ki na rumu ni soqo, a raici kaya sara o tukana. A qai kaya kina o Hoyt: A sega tale ni wawa, ni sa tucake mai vakasauri ena nona idabedabe ka laveta na ligana, meu gole yani vua. Ena gauna vata o ya au sa sega tale ni raici Joseph Fielding Smith, na Peresitedi ni Matabose ni iapositolo Le Tinikarua... ia e dua na tukaqu ni sa raica e dua vei ira na makubuna e daulomana vakalevu. Au sega tale ni wawa niu sa cariba tani mai ka vakatotolo yani ki na itutu e cake ka laki mokoti au sara ka reguci au e matadra na ivavakoso levu vakalou o ya. O ya vei au sa dua dina na gauna tabu cecere ka guilecavi dredre ena noqu bula. 8 84

102 Wase 4 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Na matavuvale sa isoqosoqo bibi duadua ena gauna oqo se ena veigauna tawamudu. Meu vakavotuya vei kemuni na kena sa rui bibi na isoqosoqo ni matavuvale ena ituvatuva raraba nei Tamada mai lomalagi. E dina sara, ni sa mai tauyavu na Lotu me na vukea na matavuvale kei ira na lewena mera rawata na bula vakalou. Sa rui ka bibi dina na duavata ni matavuvale kei na dina ni matavuvale ki na kosipeli ni sa mai vagolea ko meca na nona cakacaka mera vakarusai na matavuvale ena noda itikotiko raraba. Ena veiyasana kecega sa ravuti tiko kina na itekitekivu ni bula dodonu ni matavuvale ni sa yavu tiko ni veika sa vinaka ka dokai ena bula oqo.... Na kena sa mai vakadonui raraba na lawa ni vakalutu e vuravura taucoko sa tukuna tiko na kena sa vakawaleni na bula sa vakalou oqo. Era sa kasere na matavuvale ena kena sa vakayagataki vakasivia na waigaga vakatabui kei na kena vakailowataki na waigaga vakadonui. Na nodra qai laki vakacacani na iliuliu mai vei ira e vuqa sara na itabagone e dau tekivu ga ena veibeci kei na talaidredre mai vale.... Ni sa ravuti e dua mai na veika butobuto me tagutuva laivi na nona yavu ni matavuvale, sa qai ka bibi dina vei ira na itubutubu Yalododonu Edaidai mera maroroya ka vaqaqacotaka tikoga na nodra matavuvale. Era na tiko beka e vica wale na tamata yaloqaqa era rawa ni bula qaqa tiko ni sega mada ga na veitokoni ni matavuvale, ia e vuqa vei keda eda na gadreva na loloma, veivakavulici, kei na veiciqomi e lako mai vei ira e titobu na nodra veikaroni. 9 Era tiko kina eso na dina ni gauna makawa ka ra na laki ka dina ena gugumatua kei vuravura, ka na sega ni veisautaka ke levu mada ga na veivakatorocaketaki. E dua vei ira oqo o ya na matavuvale (na isoqosoqo e tiko kina o tama, o tina, kei ira na gone) ni sa yavu ni veika kecega ena Lotu; ka dua tale, o ya na ivalavala ca ni valuta na bula vakamatavuvale e savasava ka bulabula ka sai ira, mai vei ira kece tale eso, era na yaco e muri mera tadrava yani vakabibi na veimatanitu era yaco kina

103 Wase 4 Ni sa mai tauyavu na Lotu me na vukea na matavuvale kei ira na lewena mera rawata na bula vakalagilagi. E ka bibi cake sara mai na ulutaga ni veivakacakacakataki se nodra vakaiyautaki na tamata o ya na ulutaga ni kena muataki tiko vakacava na bula ni matavuvale. Sa qai yaga ga vakalailai na revurevu ni veika kece tale eso, ia me tiko ga na itikotiko dina, ka mera cakava o ira era tara cake na itikotiko oqo na nodra dui itavi vakai ira. 10 E sega ni tiko e dua na isosomi ni matavuvale bula dodonu. Era na rairai sega beka ni kauwaitaki ena vuravura oqo, ia sa dodonu sara ka sa vinakati me yaco oqo ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Na matavuvale sa dua na isoqosoqo ena matanitu ni Kalou. 11 Na matavuvale sa isoqosoqo bibi duadua ena gauna oqo se ena veigauna tawamudu.... Sa lewa ni Turaga me vaqaqacotaki ka maroroi na isoqosoqo ni matavuvale. Era sa vakamasuti na tama mera taura na nodra itutu dodonu vaka-iliuliu ni vale. Era sa kerei 86

104 Wase 4 na tina mera duavata ka tokoni ira na watidra ka mera sa rarama kivei ira na luvedra. 12 Sa usutu ni kosipeli na matavuvale; e dodonu mena bulataki tiko ena matavuvale. Eke ga eda na ciqoma kina na veituberi cecere ka bibi sara ena noda vakasaqara meda tauyavutaka vakai keda na isoqosqo ni matavuvale tawamudu e tautauvata kei na matavuvale ni Kalou na Tamada A tauyavutaka na Turaga na matavuvale me vosota yani ki na veigauna tawamudu. Eda sa vulica, ni vakamau, sa dua na ivakavuvuli a tabaki tu mai liu ni bera ni tauyavutaki ko vuravura ka tekivutaki ena vuravura oqo ni bera ni qai oka mai kina ko mate. Rau a vakaroti na isevu ni noda itubutubu me rau vakatubukawa ka vakatawana na vuravura oqo. Sa salamuria kina na kena sa mai nakiti me sa tawamudu talega na isoqosoqo ni matavuvale. Mai na ituvatuva a vakarautaki me baleta na vuravura oqo sa mai yaco na lawa e kovuta tiko na vuravura vakasilesitieli oqo me sa kena yavu. Na cakacaka cecere ka lagilagi ni Turaga o ya mera tucaketale mai na mate na tamata kecega ka rawata na bula tawamudu. [Mosese 1:39.] Na sala duadua ga ena rawa ni caka kina oqo o ya ena vakamau kei na matavuvale, ni dina sara ni oqo ga na ivakaro tawamudu ena kedra maliwa era sa vakalou ka sa vakatu kina ena veivuravura tawayalani. 14 Na ituvatuva e tuvai tiko ena Kosipeli me baleta na nodra qaravi na tamata ena vuravura oqo sa vaka sara na lawa e veiqaravi tiko ena matanitu ni Kalou. Ena rawa beka mo raitayalotaka e dua na ivurevure cecere ni rarawa ni vakatauvatani kei na nomu biu tu ena vuravura tawayalani ka sega tu na tamamu se tinamu se luvemu? Sa qai ka rerevaki sara, meda vakasamataka mada e dua na matanitu e sega tu kina na isoqosoqo ni matavuvale me kena yavu bibi, ka ra sega tu ni veikilai vakai ira na kena lewenivanua ka sega mada ga kina na veivinakati; ka sega kina na ivau vakamatavuvale e vauca vata na ilawalawa kece. Na ituvaki vakaoqo ena rawa ni veimuataki ga yani ki na dua ga na icavacava na lomolomora kei na veivakarusai. E sega beka ni veiganiti meda vakabauta ni dina na veika vata ga oqo me baleta na matanitu ni Kalou? Kevaka e sega ena 87

105 Wase 4 matanitu o ya, na isema vakamatavuvale, ka ra yaco na tagane kei na yalewa kece mera sa agilosi ka sega tu na wekadra dina, ni ra vakabauta tu e levu na tamata, ena rawa beka me dua na vanua ni marau ko lomalagi? 15 Ena valetabu ni Turaga, e rau na gole yani e dua na veiwatini me rau vauci se vakamau me baleta na gauna oqo kei na veigauna tawamudu. O ira na gone era sucu mai ena duavata oqori era sa luvei tama kei tina o ya sega walega ena bula oqo ia ena veigauna tawamudu talega, ka ra sa yaco mera lewe ni matavuvale ni Kalou mai lomalagi kei vuravura talega, me vaka e kaya o Paula [raica na Efeso 3:14 15], ka me kakua sara ni vorolaki na ituvatuva ni matavuvale oqo O ira na gone era sucu mai vei ira oqo sa tu na nodra dodonu mera veimaliwai kei tamadra kei tinadra, ka sa nodrau itavi o tama kei tina ena mata ni Tamada Tawamudu mera dina vakai ira ka susugi ira cake na gone oqori ena rarama kei na dina, me rawa kina ena veigauna tawamudu sa roro tiko mai, mera sa dua na matavuvale ena loma ni matavuvale cecere ni Kalou. 16 E dodonu meda nanuma tiko, oi keda na Yalododonu Edaidai, e sega ni tiko e dua na isoqosoqo ni matavuvale [ni oti na mate] ena taudaku ni matanitu vakasilesitieli. Na isoqosoqo o ya sa baleti ira ga era sa gadreva mera muria tiko na veiyalayalati yadua kei na kena cakacaka kece eda sa kacivi kina meda ciqoma ena gauna eda bula voli kina ena bula vakayago oqo. 17 Na matanitu ni Kalou e dua na matavuvale cecere. Eda vakatokai keda meda baraca kei na sisita. Vakaidina sara eda sa kawa vata kei Jisu Karisito ena vuku ni kosipeli i Jisu Karisito [raica na Roma 8:16 17], ka luvena tagane ka luvena yalewa na Kalou, ka sa noda na taucoko ni veivakalougatataki ni nona matanitu kevaka eda sa veivutuni ka maroroya tiko [na] ivakaro. 18 Na inuinui ni bula tawamudu, oka kina na veivakaduavatataki tale ni lewe ni matavuvale ni sa tadu mai na tucaketale, e kauta mai ki na yalo na loloma cecere kei na veivinakati vaka-lewe ni matavuvale. Ena inuinui oqo, era sa gadreva kina na tagane vakawati mera lomani ira na watidra ena dua na loloma e kaukauwa ka savasava cake; ka sa vakakina vei ira na watidra yalewa mera lomani ira na 88

106 Wase 4 watidra. Sa tubu cake tiko na nodra yalololoma kei na veikauwaitaki na itubutubu vei ira na luvena, ka ra sa dolea lesu mai na gone kivei ira ena ivau ni loloma kei na marau ka sega ni tagutuvi rawa Eda na vaqaqacotaka ka maroroya na noda matavuvale ni so na noda gauna vata, veilomani vakai keda, ka bulataka vata tiko na kosipeli. Na cakacaka taumada ni dua na itikotiko ni Yalododonu Edaidai o ya me raica mera cakacaka na lewe yadua ni matavuvale me tauyavutaki kina e dua na draki kei na ituvaki me rawa ni ra tubu cake taucoko yani mera tamata uasivi sara. Kivei ira na itubutubu, ena gadrevi mera solia na nodra gauna kei na kaukauwa ka sega walega ni nodra vakarautaka na veika vakayago era gadreva na luvedra. Sa kena ibalebale oqo vei ira na gone, mera qarauna na nodra rawa ni muataki yani ki na kocokoco. O vakayagataka beka e levu na gauna me rawa ka kina na nomu matavuvale kei na itikotiko me vaka ga o dau sasagataka kina na rawa ka vakatamata ka vakacakacaka? O sa vakayagataka tiko beka na nomu kaukauwa veivakavoui vinaka ki na isoqosoqo bibi duadua ena itikotiko raraba na matavuvale? Se okati tu na nomu veimaliwai ena nomu matavuvale me dua na tiki ni gauna, sega ni saumi ena bula oqo? E dodonu vei itubutubu kei luvena me rau vakaliuca tiko na itavi ni matavuvale me rawa ni laki bula vakalagilagi kina na matavuvale. 20 Na itikotiko... sa ivolau era na tarai cake kina na itovo ni tamata ka na vakatau tiko na ivakarau era sa tauyavutaki kina ena nodra veimaliwai tiko na itubutubu kei ira na gone. Ena sega ni rawa me yaco na itikotiko ena kena sa namaki tiko kina vakavo ga ke vakayacori tiko na veimaliwai oqo ena itovo dodonu. Ena kena yaco tiko se sega, ni sa dina sara, ena vakatau tiko vei ira na itubutubu kei na gone, ia e vakabibi ga vei ira na itubutubu. Mera vakayacora na nodra vinaka taucoko. 21 Sobo, lako tani ka laivi au mada, kua ni vakaosoosotaki au, e kaya vei luvena yalewa yabaki tolu e dua na tina e qarava tiko vakatotolo, ena nuiqawaqawa e dua na cakacaka ni vale.... Era sucu vata kaya mai na gone yadudua ituvaki vinaka na gagadre me 89

107 Wase 4 veivuke ka sega na dodonu vei itubutubu me kudruvaka. Ena sega ni dau yaco rawa na veicudruvi ena cakacaka ni vale ni veivuke na tamata yadua ena cakacaka, kei na veimaliwai ena kena vakayacori na itavi oqo e dau yaco mai na veitokani kamica e rawa ni sotavi. Kevaka meu tukuna mada e dua na ka au nanuma eda luluqa tiko kina vakalevu na itubutubu, sai koya na noda kilai ira vakayalololoma na luveda. Bula vata kei ira na gone; ka vakamuria na nodra ilakolako....me da kila na veika kece era malele tiko kina na gone, ka mo dau veiyaloni kei ira. 22 Eda sa saga tiko meda tukuna vei ira na itubutubu na kena gadrevi mera dau vakarorogo vakalevu vei ira na gone, ka me tiko na gauna ni yalo ni kosipeli ena nodra itikotiko, me levu cake na duavata ka me levu cake na vakabauta; me vakalevu cake na itavi vakalotu, mera bula vakayalo na tama; ka vakakina, vei ira na tina, ka vakalevu cake na vakavulici ni kosipeli ena itikotiko. 23 Eda kaya kina vei ira na itubutubu ena Lotu: Mo ni veilomani sara vakai kemuni mai na yalomuni taucoko. Maroroya na lawa ni tiko savasava ka bulataka na kosipeli. Susugi ira cake mai na luvemuni ena rarama kei na dina; vakavulica vei ira na dina veivakabulai ni kosipeli; ka cakava na nomu itikotiko me lomalagi ena vuravura oqo, na vanua ena dau tiko kina na Yalo ni Turaga ka vakatikori na valavala dodonu ena yalodra na lewenilotu yadua. 24 Sa noqu masu ni na solia vei keda na Tamada Vakalomalagi na kaukauwa meda yacova rawa na keda ituvaki dina. Au sa vakatikora na nona Yalotabu ena nodra itikotiko ni Lotu, me rawa ni kune kina na loloma kei na lomavata. Me sa maroroya ka bula vakalagilagia na Tamada na noda matavuvale. 25 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Ni ko sa wilika na italanoa era tiko ena Bula nei Joseph Fielding Smith, vakasamataka mada ena rawa vakacava me idusidusi ni nomu bula na nona ivakaraitaki o Peresitedi Smith. Vakasamataka na sala eso o rawa ni vakatorocaketaka vakai iko na kena vaqaqacotaki na veimaliwai vakamatavuvale. 90

108 Wase 4 Vakasamataka mada na bibi ni matavuvale me vaka e tuvanaki tiko ena iwasewase e 1. Na cava o sa cakava tiko mo viribaita na nomu matavuvale mai na veivakauqeti butobuto kei vuravura? E tukuna o Peresitedi Smith na inuinui ni bula tawamudu, oka kina na veivakaduavatataki tale ni lewe ni matavuvale ni sa tadu mai na tucaketale (iwasewase e 2). E veivakauqeti vakacava na inuinui oqo ki na nomu veimaliwai kei na lewe ni matavuvale? Ena iwasewase e 3, a taroga kina o Peresitedi Smith e tolu na taro e vakarise yalo. Sauma na taro oqo ena nomu vakasama. Ni ko sa wilika oti na iwasewase oqo, vakasamataka mada na veisau ko rawa ni cakava ena nomu bula ka na rawa me vakatorocaketaka na veimaliwai ena nomu itikotiko. ivolanikalou Veisemati Vakaibalebale 22:6; 1 Nifai 8:37; V&V 88:119; 93:40 50}; raica talega Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba Veivuke ni Veivakavulici Kerei ira na vakaitavi mera digitaka e dua na iwasewase [ni iwase] ka wilika vakanomodi. Sureti ira mera vakailawalawa yarurua se yatolu ka ra digitaka na iwasewase vata ga ka veivosakitaka na veika era sa vulica (mai na draunipepa e vii ni ivola oqo). Me kilai 1. Counsel to the Saints and to the World, Ensign, July 1972, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, Na Bula nei Joseph Fielding Smith (1972), Ethel Smith, ena Bryant S. Hinckley, Joseph Fielding Smith, Improvement Era, June 1932, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, Na Bula nei Joseph Fielding Smith, Douglas A. Smith, ena D. Arthur Haycock, Exemplary Manhood Award, Brigham Young University Speeches of the Year (Apr. 18, 1972), Amelia Smith McConkie, Joseph Fielding Smith, Church News, Oct. 30, 1993, Amelia Smith McConkie, Joseph Fielding Smith, Ena Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God (1992), Ena Message from the First Presidency, Ensign, Jan. 1971, ena loma ni waqana e liu kei na draunipepa Our Children The Loveliest Flowers from God s Own Garden, Relief Society Magazine, Jan. 1969, Ena Conference Report, Okot. 1948, Counsel to the Saints and to the World, Mothers in Israel, Relief Society Magazine, Dec. 1970, The Way to Perfection (1931), A Peculiar People, Deseret News, iwasewase ni Lotu e 6, 2 ni Epe., 1932; raica talega na Doctrines of Salvation, 91

109 Wase 4 ed. Bruce R. McConkie, 3 na voli. ( ), 2: Ena Conference Report, Epe. 1961, Ena Conference Report, Okot. 1948, Ena Conference Report, Epe. 1959, The Way to Perfection, Ena Message from the First Presidency, Ensign, Jan. 1971, Our Children The Loveliest Flowers from God s Own Garden, Our Children The Loveliest Flowers from God s Own Garden, Take Heed to Yourselves! (1966), Counsel to the Saints and to the World, Ena Message from the First Presidency, Ensign, Jan. 1971, 1. 92

110 W A S E 5 Vakabauta kei na Veivutuni Na ka eda gadreva ena loma ni Lotu, vakakina e tautuba, sai koya na veivutuni. E gadrevi me levu na noda vakabauta kei na gugumatua meda qarava na Turaga. Na Bula nei Joseph Fielding Smith E vakavulica o Joseph Fielding Smith, Na veivosoti ni ivalavala ca ena yaco mai ena vakabauta kei na veivutuni ena yalodina. 1 A kaya o koya ni sa dodonu sara, sega walega ni da sa vakadinata, ia ni da sa veivutuni, ka sa vakavulica talega o koya ni gauna eda caka vinaka kina ena vakabauta ki na ivakataotioti, eda na ciqoma kina na isau ni tamata yalodina ka vakaitikotiko ena matanitu Silesitieli ni Kalou. 2 Ena kena gadrevi mera ciqoma kece na tamata na isau oqo, a vakadinadinataki Jisu Karisito kina ka vunautaka na veivutuni ena gauna taucoko ni nona cakacaka vakalotu. Ni se qai tekivu na nona veiqaravi vaka-iapositolo, a kaya kina: Au sa raica ni sa noqu ilesilesi oqo, kau nanuma, niu sa vakauqeti sara ena Yalo ni Turaga ena noqu ilakolako ki na veiiteki kei Saioni, meu kaya vei ira na tamata ni oqo ga na siga ni veivutuni ka kacivi ira na Yalododonu Edaidai mera nanuma tiko na nodra veiyalayalati, na yalayala era a cakava vua na Turaga, mera maroroya na nona ivakaro, ka muria na nodra ivakavuvuli kei na ivakasala na italatala qase kei Isireli o ira na parofita ni Kalou me vaka era sa volai tu ena veiivolanikalou tabu oqo. Ena veika kecega meda bula voli ena yalomalua kei na yalomatua ena mata ni Turaga meda na vakalougatataki kina ka dusimaki mai vua na Yalo Tabu. Au vakabauta ni oqo na siga ni veivakaroti. Sa gauna tu mai ni veivakaroti vakatekivu mai na siga a ciqoma kina na parofita ena imatai ni gauna na ivakatakila mai lomalagi me na vakalesuimai na kosipeli. 3 93

111 Wase 5 E wasea o Peresitedi Joseph Fielding Smith na vuna e kacivi ira kina na Yalododonu Edaidai mera veivutuni: Au lomani ira na lewe ni Lotu. 94

112 Wase 5 Ena soqoni ni sakaramede ena dua na Sigatabu, a kaya o Peresitedi Smith vei ira na ivavakoso na vuna e vosa kina ena domo ni veivakaroti. Na luvena o Josefa, ka a tiko talega ena soqoni o ya, a qai vola: Au se nanuma tikoga vakavinaka oqo na veika eso a kaya [o tamaqu] ena soqoni o ya. O cei e nomu itokani, se o cei e lomani iko vakalevu cake? a taroga vei ira na ivavakoso. Na tamata e kaya vei iko sa vinaka tu o Saioni, ni sa tu mai liu na veika vinaka se o koya ena vakaroti iko ni na yaco mai na siga rarawa kei na veika dredre vakavo ga ke bulataki na ivakavuvuli ni kosipeli? Au gadreva mo ni kila niu lomani ira sara na lewe ni Lotu, kau sega ni vinakata me dua vei ira me dusi au ena gauna eda na lako sivita yani na ilati ni bula oqo ka kaya, Kevaka mada ga mo a vakaroti au kau na sega ni mai tu kina ena ituvaki vakaoqo. Au sa mai voqataka cake kina na domo ni veivakaroti ka nuitaka ni ra na vakavakarau na taciqu kei na ganequ ki na matanitu lagilagi. 4 Era raica o ira era cakacaka vakavoleka sara kei Peresitedi Smith ni tu ena daku ni nona veivakaroti kaukauwa oqo e dua na tamata e kauwaitaki ira sara na tamata era valuti tiko ena ivalavala ca. O Elder Francis M. Gibbons, ka a veiqaravi tu vaka-sekeriteri ni Mataveiliutaki Taumada, a dau tiko ena gauna e dau qarava kina o Peresitedi Smith na veivakadodonutaki vaka-lotu. E nanuma lesu o Elder Gibbons: E dau vakatulewa o koya ena lomavinaka kei na loloma ka dau rabailevu na nona loloma veivueti mena veiraurau kei na veika me vakatudonutaki. E sega ni ka vou vua me dau kaya ni sa kila na ituvaki ni dua na kisi dredre, Na cava era sega ni vakaitovotaki ira kina na tamata? E sega ni cavuti oqo ena veibeitaki se sala ni veivakacacani ia ena yalorarawa kei na veivutuni. 5 A kaya vakaoqo o Peresitedi Spencer W. Kimball, ka a veiqaravi vata tu kei Peresitedi Smith vaka- lewe ni Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua, E vakavuqa na neimami dau kaya me vaka ni Le Tinikarua era sa daunilewa kei Isireli, keimami na marau ke dua ena lewai mai vua, ni na vinaka na nona lewa, veivueti, dodonu, ka vakalou. 6 Ena gauna e dau tabaki ira kina na bisopi o Peresitedi Smith, e dau vakasalataka: Mo nanuma tiko, ni tamata yadua e tiko na nona malumalumu, ka na dau rua tiko na yasani italanoa yadua. Kevaka o cala ena nomu vakatulewa, mo cala ga ena yasana ni loloma kei na loloma veivueti. 7 95

113 Wase 5 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Na imatai ni ivakavuvuli ni kosipeli sai koya na vakabauta na Turaga o Jisu Karisito. Sa iusutu ni noda vakabauta o ya na Turaga o Jisu Karisito, vakakina vua na Tamana ena vukuna. Eda sa vakabauta na Karisito, ciqomi koya ni sa Luve ni Kalou, ka da sa taura na yacana ena wai ni papitaiso. 8 Meda sa daunanuma deivaki tiko, ena gauna oqo kei na veigauna kecega, ni o Jisu Karisito, na Luve ni Kalou sa bula tiko, a tadu mai ki vuravura me mai solia na nona bula meda rawa ni bula kina. Oqori na ka dina, ka sa rui ka bibi. Sa tarai cake na noda vakabauta ena ka oqo. Ena sega ni rawa ni vakarusai. E dodonu meda vakamuria na ivakavuvuli oqo se cava ga na ivakavuvuli e solia o vuravura, kei na nodra nanuma na tamata; ni sa ka cecere oqo, ka sa ka bibi ki na noda vakabulai. Sa mai vueti keda na Turaga ena nona dra, ka sa solia vei keda na veivakabulai, ka na vakatau oqo ki na ilavaki oqo eda na sega ni guilecava ni da na maroroya na nona ivakaro, ka dau nanumi koya tikoga. Kevaka eda na cakava oqo eda sa na qai vakabulai, ka na takali yani na nodra vakasama kei na lialia ni tamata mai na vuravura oqo. 9 Eda gole vua na Kalou ena vakabauta. Kevaka eda sega ni vakadinata na Turaga o Jisu Karisito, kevaka eda sega ni vakabauti Koya se na Nona veisorovaki, eda na sega gadreva meda vakarorogo ki na Nona ivakaro. Ena vuku ga ni noda vakabauta oqo eda sa muataki vata ki na Nona dina oqo ka tiko na gagadre ni lomada meda na qaravi Koya Na imatai ni ivakavuvuli ni kosipeli sai koya na noda vakabauta na Turaga o Jisu Karisito; ka sa dina sara eda na sega ni na vakabauta na Turaga o Jisu Karisito kevaka eda sa sega ni vakabauta na Tamana. Kevaka meda sa qai vakabauta na Kalou na Tamana kei na Luvena ka da dusimaki kina, ni sa dodonu ga vakakina, mai vua na Yalo Tabu, eda sa qai vakabauti ira na italai ni Turaga mai vua sa tukuna tiko o Koya

114 Wase 5 2 Na ibalebale ni vakabauta o ya na cakacaka. Na vakabauta sa yaco kina na cakacaka kecega. [Lectures on Faith, lecture 1.] Kevaka mo tu ka vakasamataka mada o ya, au vakabauta ni ko na vakadinata ni sa dina sara ena veika vakayago ka vakakina ena veika vakayalo. Sa dina oqo ki na noda ivakarau ni bula, ka sa vakakina ena ivakarau ni Kalou.... Sa mate vakakina na vakabauta ni sa takali na cakacaka [ Jemesa 2:26] e kena ibalebale, e sega ni tiko. Au nanuma ni oqo e tukuna tiko o Jemesa, Vakaraitaka mada vei au na nomu vakabauta e sega kina na cakacaka, ka sega na vatukana; ia au na vakaraitaka vei iko na noqu vakabauta kei na noqu cakacaka, ka na rawati e dua na ka. [Raica na Jemesa 2:18.] Na ibalebale ni vakabauta na cakacaka.... O koya gona, na vakabauta, sa kaukauwa cake mai na vakadinata.... Na vakabauta sa isolisoli ni Kalou. Na veika vinaka kece sa isolisoli ni Kalou. Oqori e dua na ivakavuvuli ni ivolanikalou e tiko ena wase 11 ni Iperiu ka tukuni tiko vakamatata sara ena wase oqo na veika ni vakabauta [ka] sa solia mai na Turaga na ivakatakila ena Vunau kei na Veiyalayalati, kei na ivolanikalou tale eso. Ena sega ni rawati na vakabauta ena tawa cakacaka se ena vakabauta ena veilaroi se tu vakadua. Na gagadre walega ni rawati na vakabauta ena sega ni kauta mai vakalevu cake na vakabauta mai na kena gadrevi mo kenadau ena ivakatagi se droini ni na kauta mai na maqosa ena veika oqo ke sega kina na cakacaka vakavuku. Oqori na vanua e lako tiko mai kina na leqa. Sa tiko na nona ivakadinadina ni Kosipeli, ka da sa vakadinati Josefa Simici, ka da vakadinati Jisu Karisito, eda vakadinata na ivakavuvuli ni Kosipeli, ia e kaukauwa vakacava sara na noda cakacakataka tiko?... Kevaka eda vinakata e dua na vakabauta e bula, ka tudonu, e dodonu me bulabula sara ena noda itavi kecega vaka-lewe ni Lotu oqo.... Isa, ke bau tu mada ga vei keda na vakabauta e tu vei Nifai! Wilika ena wase 17 ni 1 Nifai ena nodrau a saqati koya tiko na tacina ka vakalialiai koya baleta ni sa vakarau tara e dua na waqa, ka rau kaya: 97

115 Wase 5 Sa lialia ko tacidatou, ni sa nanuma ni rawa me taya e dua na waqa; io e nanuma talega me kosova rawa na wasawasa levu oqo. [1 Nifai 17:17.] A kaya vei rau o Nifai: Sa rawa meu kitaka na ka kecega kevaka sa vakaroti au kina na Kalou. Kevaka sa vakaroti au meu kaya ki na wai oqo, mo vuki mo qele mamaca e na vuki me qele mamaca; ia kevaka au sa kaya vakakina, ena yaco vakaidina. [1 Nifai 17:50.] O ya na nona vakabauta. 11 Eda sa sega ni lako tiko ena veika sa rairai, me vaka eda a vakayacora taumada ni bera ni da tadu mai ki na vuravura oqo, ia sa namaka tiko na Turaga ni da na lako tu ena vakabauta [raica na 2 Korinica 5:7]; ni da sa lako tu ena vakabauta eda na ciqoma na isau ni valavala dodonu, kevaka eda vakamuria na ivakaro oqori sa soli mai meda vakabulai kina. 12 Vakavo ga ke vakamuria na tamata na vunau ka lako tu ena vakabauta, ciqoma na dina ka talairawarawa ki na ivakaro ni ra sa soli mai, sa ka dredre sara vua me ciqoma na bula tawamudu, se cava sara na levu ni nona vakatusa tiko e gusuna ni sa Karisito ko Jisu, se vakadinata ni sa talai koya mai o Tamana ki vuravura mera vakabulai kina na tamata. Sa qai dina sara o Jemesa ena nona kaya ni ra sa vakabauta ka sautaninini talega, na tevoro ia era sa sega ni veivutuni [raica na Jemesa 2:19] Na veivutuni sa ikarua ni ivakavuvuli ni kosipeli ka sa ka bibi ki na noda vakabulai kei na bula vakalou. Na veivutuni sa ikarua ni ivakavuvuli bibi ni kosipeli ka sa ivatuka ni vakabauta. 14 Na ka eda gadreva tu ena Lotu, vakakina ena kena taudaku, sai koya na veivutuni. E gadrevi me levu cake na noda vakabauta ka levu cake na gugumatua meda qarava na Turaga. 15 E dina beka ni so vei keda era nanuma tiko ni sega ni dua na ka keda ivalavala ca me kakua ga ni ivalavala ca levu sara, valavala ca butobuto, ni da na vakabulai ga ena matanitu ni Kalou? A raica o Nifai na noda siga nikua. A kaya ni ra na tukuna na tamata na veika 98

116 Wase 5 Na veivutuni sa dua vei ira na ivakavuvuli veivakacegui ka lagilagi e vakavulici tiko ena kosipeli. [raica na 2 Nifai 28:7 9]. Ia au sa kaya vei kemuni, ena sega ni rawa meda gole tani mai na salatu ni dina kei na ivalavala dodonu meda qai dusimaki tikoga ena Yalo ni Turaga. 16 E sega ni tiko mai Saioni na tikina nei koya e nakita me valavala ca. E tiko na tikina nei koya sa veivutunitaka na nona ca, vei koya e lako tani mai na valavala ca ka vakasaqara na bula tawamudu kei na rarama ni Kosipeli. Meda kakua ni raica na ivalavala ca ka vakadonuya e dua na tikina lailai, ni sa sega ni vakatara oqo na Turaga, ia mo lako tu vakadodonu ka vakasavasava ena mata ni Turaga. 17 Mai na valavala dodonu walega ena rawa ni vakabulai kina na tamata ka laki bula vakalou ena matanitu ni Kalou; o koya gona, meda sa veivutunitaka na noda ivalavala ca ka lako tu ena rarama ni sa tiko na Karisito ena rarama [raica na 1 Joni 1:7], me rawa ni vakasavasavataki keda na nona dra mai na valavala ca kecega ka meda sa lomavata kei na Turaga ka ciqoma na nona lagilagi kei na bula vakalou

117 Wase 5 E gadrevi meda veivutuni, ka gadrevi me tukuni vei keda meda veivutuni Mai na ivakavuvuli ni veivutuni, sa dau cakacaka kina na loloma veivueti nei Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito. Na veivutuni sa dua vei ira na ivakavuvuli e veivakacegui vakalevu ka lagilagi e vakavulici tiko ena kosipeli. Ena ivakavuvuli oqo sa vakatakilai beka mai kina vakaukauwa sara mai na dua tale na ivakavuvuli na loloma veivueti nei Tamada Vakalomalagi kei na Luvena Duabau sa Vakatubura, o Jisu Karisito. Sa qai dua dina na ka ca kevaka me sega na vosoti ni ivalavala ca ka sega ni bokoci na nodra ivalavala ca o ira sa veivutuni ena yalomalumalumu! Eda na rawa ni vakasamataka ga vakatikina na rere ena yacovi keda, kevaka meda na vosota na noda totogitaki me tawamudu ena vuku ni noda ivalavala ca ka sega na inuinui ni vakacegu mai kina. Mena rawati vakacava na veivakacegui oqo? Mena rawati mai vei cei? E kaya na noda Turaga: Ni sa lomani ira na kai vuravura vakaoqo na Kalou, me solia kina na Luvena e duabauga sa vakatubura, me kakua ni rusa ko ira yadua era sa vakabauti koya me ra rawata ga na bula tawamudu. Ni sa sega ni tala mai na Luvena ki vuravura na Kalou me cudruvi ira na kai vuravura; me bula ga ko ira na kai vuravura e na vukuna. [ Joni 3:16 17; raica talega na tikina ] Kevaka me a sega ni talai Jisu Karisito mai na Tamana ki vuravura, sa na qai sega ni yaco na vakabokoci ni valavala ca ka sega vakakina na vakacegu mai na ivalavala ca ena vuku ni veivutuni. 20 Kevaka meda na kila vakavinaka ka vakila vakalailai ga, na loloma kei na gagadre ni loloma soli wale nei Jisu Karisito me mai vakararawataki ena vuku ni noda ivalavala ca sa qai lomada dina sara meda veivutunitaka na noda ivalavala ca taucoko ka qaravi koya

118 Wase 5 5 Na veivutuni e oka kina na rarawataka vakaidina na ivalavala ca ka saumaki taucoko mai na valavala ca. E kaya na ivolanikalou: Mo vakacabora vua na Turaga na nomu Kalou na isoro e dodonu, io na yalo sa bibivoro ka raramusumusu. [V&V 59:8.] Oqo na veivutuni.... E tukuni tiko ena dikiseniri, ni veivutuni, sai koya na rarawataka vakaidina na ivalavala ca sala vata kei na cudruvi koya vakai koya, kei na biuta tani vakadua na valavala ca.... E sega na veivutuni vakaidina ke sega ni rarawataki ka gadreva me vagalalataki mai na ivalavala ca. E na vakatakilai ga na veivutuni ena yalo sa raramusumusu, se yalomalumalumu, baleta ga na ivalavala ca kei na kena kilai vakaidina na ca ni ivalavala ca vata kei na dina ni nona loloma veivueti kei na loloma soli wale ni Kalou sa soli vei koya sa veivutuni.... Ena vuku ni ka oqo sa kaya kina na Turaga, me vaka au sa kaya oti, ni dodonu meda na cabora e dua na isoro ena ivalavala dodonu, io ena yalo sa raramusumusu kei na yalo sa bibivoro.... Na veivutuni sa isolisoli ni Kalou.... E sega ni rawarawa vei ira eso mera veivutuni, ia na isolisoli ni veivutuni kei na vakabauta ena soli vei ira yadua na tamata era na vakasaqara. 22 Au sa vulica mai na veika au sa sotava ni gauna o gadreva kina mo veisau, mo veisau dina sara ga, sa rawa mo cakava. Mai na lomada kei na ivolanikalou e tukuna meda na bula vakacava ka tukuna vei keda na itovo cava meda veisautaka ena vuku ni noda bula kei na torocake tawamudu Oqo ga na gauna ni veivutuni. Na Kalou ena sega ni vakabulai ira na tagane kei na yalewa yadua ena matanitu vaka-silesitieli. Kevaka o gadreva mo gole e kea, ka se tu na nomu malumalumu, kevaka o se valavala ca tikoga, kevaka o se voroka tiko na ivakaro ni Turaga ka o sa kila tiko, sa kena gauna vinaka oqo mo sa veivutuni ka veisau, ka mo kakua ni 101

119 Wase 5 nanuma ni ka lailai wale sara na nona na vosoti iko na Turaga, ni na vica ga na kemu kuita, ka totogitaki ga vakalailai ka da sa na vosoti; ni ko na raica ni sa rawa mo biu tani vakadua, kevaka o gadreva ka guta tikoga na sala ca oqori. 24 Ni lokuyarataki, na kena vakayacori na ivakavuvuli ni kosipeli, sa daubutakoca na bula tawamudu, sai koya na bula vata kei na Tamana kei na Luvena. E vuqa ena keda maliwa, o ira vakakina na lewe ni Lotu, era nanuma ni sega soti ni gadrevi me maqusataki yani na kena vakamuri na ivakavuvuli ni kosipeli kei na maroroi na ivakaro.... Meda kakua ni guilecava kina na vosa nei [Amuleki]: Raica, me vakarautaki koya na tamata e na bula oqo me na lesu tale vua na Kalou; io, oqo na bula me kitaka kina na tamata na nona cakacaka kecega. Raica, au sa tukuna oti vei kemudou na ka oqo, dou sa rogoca oti e vuqa na kena ivakadinadina, kau sa vakaroti kemudou mo dou kakua ni lokuyarataka na gauna mo dou veivutuni kina; raica sa soli vei keda na bula oqo me da vakarautaki keda kina ki na bula tawamudu, ia kevaka eda sa sega ni vakarautaki keda rawa ena bula oqo, sa sega ni rawa meda qai vakarautaki keda ni sa yaco mai na butobuto. Ia ni sa yaco mai na gauna rerevaki ko ya, sa sega ni yaga mo qai kaya tiko, au na veivutuni ka lesu vua na noqu Kalou. Ia, sa sega ni yaga na nomu vosa vakaoqori; raica na yalo ga ko a soli iko kina e na nomu bula oqo, ena laki lewai iko tale ena bula sa bera mai. [Alama 34:32 34.] 25 7 Sa noda ilesilesi ki na vuravura oqo meda veivakaroti ena domolevu. Sa vinakata na Turaga me marau na tamata ni oqori na nona inaki ia era sa cata na tamata na marau oqo ka ra sa vakararawataki ira, baleta ni ra nanuma ni nodra sala sa vinaka cake mai na sala ni Kalou, ia ena vuku ni nanumi koya ga, kocokoco, kei na ca sa tiko e lomadra; ka sa veivakaleqai tiko vei keda oqo nikua. 26 Mai na vakadidike keimami a vakayacora mai na siko vanua ki na dua tale vata kei na ka keimami a wilika ena niusipepa, keimami 102

120 Wase 5 sa uabaleti me keimami tinia ni veivutuni mai na ivalavala ca sa ka bibi dina sara nikua e vuravura taucoko. 27 Kakua ni nanuma ni da sa yacova oqo e dua na ituvaki ena sega ni ca vakalevu kina na ka. Kevaka era sega ni veivutuni era na ca vakalevu sara. Au sa mai kacivaka kina na veivutuni vei ira na tamata oqo, kivei ira na Yalododonu Edaidai,... vakakina vei ira na veimatanitu ena veiyasai vuravura. 28 Sa noda ilesilesi oqo ki vuravura, meda laveta cake na domoda ni veivakaroti, vakabibi vei ira na lewe ni Lotu [raica na V&V 88:81]. 29 Sa noda itavi meda veirairaici tiko, meda veitaqomaki vakai keda, meda veivakaroti ena vuku ni veika rerevaki, me da veivakavulici vakaikeda ena ivakavuvuli ni Kosipeli ni Matanitu, ka tucake vata tu ena duavata ka valuti na ivalavala ca kei vuravura. 30 Au sega ni kila e dua na ka me bibi cake se yaga ena gauna oqo me vakataka na noda kacivaka na veivutuni, kivei ira na Yalododonu Edaidai, kau sa kacivi ira ka vakakina o ira era sega ni lewe ni Lotu, mera vakarorogo ki na vosa nei noda Dauveivueti. Ia oqo sa mai kaya kina vakadodonu ni na sega ni curu rawa e dua na ka dukadukali ena nona iserau. O ira ga era vakadinadinataka ni ra sa yalodina tiko ka sa vakasavasavataka na nodra isulu ena nona dra mai na nodra vakabauta kei na nodra sa veivutuni a nodra ka sa sega tale ni dua ena kunea na matanitu ni Kalou. 31 Ia era na bula vata kei Koya na Yalosavasava ni Isireli ko ira na veimatanitu, veimataqali, duivosavosa kei ira na tamata kevaka era na veivutuni. [1 Nifai 22:28.] Ka sa noqu masu ni ra na veivutuni. Au vinakata me ra tiko taqomaki. Au vinakata mera vakabauti Koya na Yalosavasava ni Isireli, a lako mai ki vuravura ka mai sorovaka na noda ivalavala ca, na nodra ivalavala ca na kawatamata kecega, a solia vei keda na veivueti mai na mate, ka sa yalataka vei keda meda vakabulai kei na vakabokoci ni noda ivalavala ca kevaka eda sa veivutuni. Isa, au diva mada ga mera vakabauti koya na kawatamata kecega, mera sokalou vua kei na Tamana, ka mera qarava na Turaga na noda Kalou ena yaca ni Luvena, ka na qai yaco mai na tiko vakacegu, ka na yaco na bula dodonu, me qai vakatorocaketaka na Turaga na nona matanitu ena vuravura oqo

121 Wase 5 Au vakamamasu ki vuravura taucoko mo ni veivutuni ka vakadinata na dina, me cila yani na rarama i Karisito ki na nodra bula, ka mera tudei tiko ena nodra ivakavuvuli yadua sa vinaka ka dina, ka me semati ena veika oqo na ikuri ni rarama kei na kila-ka era yaco mai ena ivakatakila ni siga nikua. Au sa vakamasuti ira mera mai lewena na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ka tamusuka na veivakalougatataki ni kosipeli. Au sa vakamasuti ira na lewe ni Lotu mera cakava ga na ivalavala dodonu, mera maroroya tiko na ivakaro, mera vakasaqara na yalotabu, lomana na Turaga, ka mera vakaliuca ena nodra bula na veika ni matanitu ni Kalou, ka cakacakataka yani na nodra vakabulai ena rere kei na sautaninini ena mata ni Turaga [raica na Filipai 2:12]. 33 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Mai na Bula nei Joseph Fielding Smith, raicalesu na ivakamacala nei Peresitedi Smith na vuna e vinakata kina me kacivaka na veivakaroti ena domolevu. E rawa vakacava me ivakaraitaki ni loloma na kaci ni veivutuni? Na cava na kena ibalebale vei iko me iusutu ni nomu vakabauta na Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito? (Raica na iwasewase e 1.) Na cava e dau laki cakacakataki tikoga kina na vakabauta dina? (Me baleta na ivakaraitaki eso, raica na iwasewase e 2.) Na cava eso na sala eda rawa ni vakaraitaka kina na noda vakabauta ena noda cakacakataka? E yaco vakacava na veivutuni me vatuka ni vakabauta? (Raica na iwasewase e 3.) Mo vakananuma lesu mada na gauna o ya veivutuni kina ka vakila na loloma veivueti kei na loloma nei Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito (raica na iwasewase e 4). Na cava o rawa ni wasea me baleta na nomu vakavinavinakataka na Veisorovaki ni ivakabula? Na cava e dredre kina na veivutuni ke sega na rarawa kei na gagadre me vagalalataki mai na ivalavala ca? (Raica na iwasewase 104

122 Wase 5 e 5.) Ena soli inuinui vakacava na iotioti ni rua na parakaravu ena iwasewase e 5 vua e dua e rarawa ena vuku ni ivalavala ca? Ena sala cava e butakoca kina na bula tawamudu na lokuyara? (Raica na iwasewase e 6.) Na cava so na veika rerevaki ni da lokuyarataka na noda veivutuni? Ni ko raicalesu na iwasewase e 7, mo raica na cava na ibalebale ni kacivaka na veivakaroti ena domolevu. Na sala cava eda na rawa ni yalovinaka ka dauloloma ni da saga mera vakaroti na tamata? ivolanikalou Veisemati Iperiu 11:1 6; Mosaia 4:1 3; Alama 34:17; Ica 12:4; Moronai 7:33 34; V&V 18:10 16; Yavu ni Vakabauta 1:4 Veivuke ni Veivakavulici O ira na lewenikalasi e dodonu me ra vakauqeti. Na gauna sa tekivu vakaraitaki koya kina o qasenivuli, sa vinakata me qoroi, sa vosa tu ga o koya, ka lewa kecega na itaviqaravi, sa macala vakasigalevu ni sa vakataotaka tiko na nodra vuli na lewe ni kalasi (Asahel D. Woodruff, Teaching the Gospel [1962], 37; ena Virginia H. Pearce, The Ordinary Classroom A Powerful Place for Steady and Continued Growth, Ensign, Nov. 1996, 12). Me kilai 1. Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 vols. ( ), 1: Faith and Works: The Clearing of a Seeming Conflict, Improvement Era, Oct. 1924, 1151; raica talega na Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 2: Ena Conference Report, Oct. 1919, 88; vosakala mai na ilavelave taumada. 4. Joseph Fielding Smith Jr., ena Take Heed to Yourselves! (1966), v vi. 5. Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God 6. Spencer W. Kimball, cavuta o Bruce R. McConkie ena Joseph Fielding Smith: Apostle, Prophet, Father in Israel, Ensign, Aug. 1972, Ena Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith (1972), Ena Conference Report, Epe. 1970, Ena Conference Report, Oct. 1921, 186; raica talega na Doctrines of Salvation,2: Redemption of Little Children, Deseret News, Apr. 29, 1939, iwasewase ni Lotu, e 3; raica talega na Doctrines of Salvation,2: Faith, Deseret News, Mar. 16, 1935, iwasewase ni Lotu e 3, Ena Conference Report, Epe. 1923, Faith and Works: The Clearing of a Seeming Conflict, 1151; raica talega na Doctrines of Salvation,2: The Restoration of All Things (1945), The Pearl of Great Price, Utah Genealogical and Historical Magazine, July 1930, 104; raica talega na Doctrines of Salvation,2: Ena Conference Report, Okot. 1950, Ena Conference Report, Epe. 1915, Ena Conference Report, Okot. 1969, 109.

123 Wase A Warning Cry for Repentance, Deseret News, May 4, 1935, iwasewase ni Lotu e 6; raica talega na Doctrines of Salvation,3: The Restoration of All Things, The Restoration of All Things, Repentance and Baptism, Deseret News, Mar. 30, 1935, iwasewase ni Lotu e My Dear Young Fellow Workers, New Era, Jan. 1971, Relief Society Conference Minutes, Relief Society Magazine, Aug. 1919, 473, raica talega na Doctrines of Salvation,2: Ena Conference Report, Epe. 1969, 121, A Warning Cry for Repentance, 6; raica talega na Doctrines of Salvation,3: Ena Conference Report, Okot. 1966, Ena Conference Report, Oct. 1932, 91 92; raica talega na Doctrines of Salvation,3: Ena Conference Report, Apr. 1937, 59; raica talega na Doctrines of Salvation,3: Ena Conference Report, Epe. 1915, Ena Conference Report, Okot. 1960, Ena Conference Report, Okot. 1919, Ena Conference Report, Okot. 1970,

124 W A S E 6 Na Bibi ni Sakaramede Na vakayagataki ni ivakatakilakila oqo e vakadeitaka e dua na cakacaka vakalotu tabu ka rokovi sara ena Lotu. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ena Okotova 5, 1929, ni oti e 19 na yabaki ni veiqaravi vaka- Apositolo, a tucake tu o Elder Joseph Fielding Smith ena Salt Lake Tabernacle me wasea na nona ika 39 ni vosa ena koniferedi raraba. Tukuna o koya, E tiko e dua se rua na vakasama au gadreva meu na talaucaka ka semati ki na taro ni sakaramede, ka vakatabakidua toka me baleta na bose ka sa mai vakatikori ki na Lotu ena ivakatakila, mai na ivakaro ni Turaga, me baleta na vakayagataki ni ivakatakarakara oqo ka matataka na yago kei na dra i Jisu Karisito. Me ivakamacala taumada ki na ulutaga oqo, a wasea o koya na lomana me baleta na sakaramede: Ena noqu vakatulewa na soqoni ni sakaramede esa ka tabu, ka rokovi sara, mai na veisoqoni kece vaka Lotu. Niu vakasamataka lesu na nodra a vakasoqoni vata na Turaga kei ira na nona iapositolo ena bogi tawaguilecavi oya ena nona vakatakila na sakaramede; niu vakasamataka na gauna bibi oya e vakatawani na lomaqu ena ciriyawa ni vakanananu ka sa tarai na utoqu. Au vakasamataka na vakasoqoni vata oya me dua na ka bibi duadua ka totoka me vakatekivu mai na tauyavutaki ni gauna. A vakatavulici iratou e kea na ivakabula me baleta na nona veisorovaki ka sa tadu tiko mai, ka ratou sega ni kinoca rawa ena nodratou nuiqawaqawa. A tukuna vakamatata vei ratou o Koya me baleta na nona mate ka na yaco me na liviraki na nona dra, ka tukuni tiko oqo ena auwa saraga ni nona yaluma ena ivalavala ca kei vuravura. Sa dua dina oya na gauna bibi sara; a tauyavutaki e kea na sakaramede, ka ra vakaroti na tisaipeli mera dau soqoni 107

125 Wase 6 Dou cakava oqo mo dou vakananumi au kina (Luke 22:19). 108

126 Wase 6 vata vakavuqa ka vakananuma na mate kei na veivakararawataki i Jisu Karisito, ni nona solibula e sa baleta na kena vueti na vuravura. E sa tu vakarau o Koya me taura ki vua na icolacola ni saumi dinau ka vakavotui mai ki vuravura baleta na lutu, me rawa ni ra vakabulai na tamata mai na mate kei eli. A vakatavulici ira na tamata o Koya ni na yaco me na laveti cake me rawa ni kauti ira mai kina na tamata kecega ki vua, ka ni o ira vakayadua e na veivutuni ka vakabauti koya, muria tiko na nona ivakaro, ena sega ni vakararawataki, ka ni na taura o koya ki vua na nodra ivalavala ca. 1 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 E sa vakaroti keda na Turaga meda dau soqoni vakavuqa ni vakayagataka na sakaramede. Na vakayagataki ni ivakatakarakara oqo [na madrai kei na wai] e vakadeitaka e dua na cakacaka vakalotu e vakatabui ka rokovi sara ena Lotu, e dua na cakacaka vakalotu ka sa sosomitaka na vakamatei kei na laukana ni lami vakatauvatani ka [vakatakarakarataka] na solibula ena kauveilatai ni noda Dauveivueti.... Mai na gauna ni lako yani mai Ijipita ki na nona lauvako na noda Dauveivueti, era sa vakaroti na Isireli mera vakananuma na lako sivia ena dua na gauna ena veiyabaki. Ena bogi bibi ni bera na nona lauvako a veisautaka na Turaga na cakacaka vakalotu oqo ka solia me kena isosomi na sakaramede. Eda sa vakaroti meda soqoni vakavuqa, sega walega ni vakadua ena veiyabaki, ka lako ki na vale ni masumasu ka qai vakananuma e kea na noda Dauveivueti ka veiyalayalati kei Koya ena vakayagataki vakawasoma ni cakacaka vakalotu rokovi oqo. 2 Na tamata ka dau vakayali koya mai na soqoni ni sakaramede ena veimacawa kei na veivula, ka sega na ka e tarovi koya me dau lako mai, esa sega ni yalodina ki na ka dina. E sega ni taleitaka. Ke a vakakina, ena dau tiko o koya me vakayagataka na ivakatakarakara oqo dua ga na tiki ni madrai lailai, dua na bilo lailai na wai. Ena via cakava ya okoya me vakaraitaka na nona taleitaka na ka dina kei na nona veiqaravi yalodina kivua na Luve ni Kalou. 3 Eda sa qai kacivi meda mai vakananuma na soqo levu oqo [na Veisorovaki i Jisu Karisito] ka dau vakasamataka vakawasoma. Oqo 109

127 Wase 6 na vuna eda sa kacivi vata kina vakadua ena veimacawa meda vakayagataka na ivakatakarakara oqo, ka vakadinadinataka ni da dau nanuma na noda Turaga, ka ni sa lomada meda taura kivei keda na yacana ka muria na nona ivakaro. Na veiyalayalati oqo eda sa kacivi kina meda vakavouia ena veimacawa, ka na sega ni rawa ni tiko vata kei keda na Yalo ni Turaga kevaka eda sega ni vakamuria vagumatua na ivakaro oqo. Kevaka eda lomana na Turaga eda na dau tiko ena soqoni oqo ena yalo ni sokalou kei na masumasu, ena nanumi ni Turaga kei na veiyalayalati meda na vakavouia ena veimacawa ena sakaramede oqo me vaka e gadreva o koya kivei keda. 4 2 Eda vakayagataka na sakaramede meda vakananuma kina na Veisorovaki i Jisu Karisito. Sa itavi ni lewe ni Lotu mera na dau lako ena yalomalumalumu kei na yalodina ena kila-ka me rawa ni ra kila deivaki na veisorovaki i Jisu Karisito.... Au vakila tiko, au vinakata me cala na noqu vakanananu ia au sega ni nanuma ni vakakina, ni levu sara na iwiliwili ni pasede ni lewe ni Lotu era sega ni vakila na cava e vakaibalebaletaki ena vakayagataki ni dua na tiki ni madrai lailai, gunuvi ni dua na bilo wai lailai me vakananumi kina na vakadavei ni dra ni noda ivakabula, o Jisu Karisito, kei na nona solibula ena kauveilatai. Meu na vagolea na vakadirorogo ki na veivakalougatataki [ena madrai]. Au na wilika vakamalua me rawa ni da kila deivaki na cava e taukena: Oi kemuni na Kalou, na Tamai keimami Tawamudu; keimami sa kerei kemuni ena yaca ni Luvemuni o Jisu Karisito, mo ni vakalougatataka ka vakatabuya na madrai oqo me yaga vei ira era sa kania; ia era sa kania me ra vakananuma kina na lewe ni Luvemuni, ka vakadinadinataka vei kemuni na Kalou na Tamai keimami Tawamudu, ni ra sa yalataka me ra taura na yaca ni Luvemuni, ka daunanumi Koya ka muria na vunau sa solia vei ira, ka me tikoga kei ira na nona Yalotabu ka sega ni mudu. Emeni. [V&V 20:77.]... Mo kania mo vakananumi koya kina. E kena ibalebale li oya meu na vakananuma voli ni volekata na 2,000 na yabaki sa oti era a kauti koya kina na tamata ca, vakaliligi koya ki na kauveilatai, curumaka na ivako ki na ligana kei na yavana ka biuti koya tu e kea me mate? 110

128 Wase 6 Vei au e vakaibalebaletaki vakabibi cake mai na kena oqo. Me vakananumi kina o koya na cava a tu kina okoya ena kauveilatai? Na cava na ka yaga e kauta mai vei [au] baleta na nona tu ena kauveilatai? Na veivakatotogani cava e a lakocuruma ena kauveilatai me rawa niu vueti se vakacegui kina mai na noqu ivalavala ca? Ena vakasamataka vakarawarawa e dua na tamata: O Koya a curumaki ki na ligana kei na yavana na ivako ka lili tu e kea me yacova ni sa mate.... Na cava tale eso na ka a vakararawataki kina? Oqo e dua na ka au nanuma ni levu vei keda e sega ni raica rawa. Au sa vakadinadinataka ni levu ni nona vakararawataki e sega ni mai na vakacurumi ni ivako ki na ligana kei na yavana ka lili tu ena kauveilatai, dina ga ni a veivakacacani ka rerevaki na veika oya. A colata tale tiko o Koya e dua na iusausa e bibi cake sara ka tarasui. A Caka Vakacava? Eda sega ni kila deivaki vakamatata, ia au raica rawa e dua na kena ivakaraitaki. 5 Au vakabauta ni sega ni dua vei keda a sega ni cakava cala e dua na ka ka qai kere veivosoti ka nuitaka meda a kua ni cakava. Oti qai mokuti keda na noda vakanananu ka da sa mai vakaloloma sara tu kina. O sa bau lako curuma e dua na ka vakaoya? O au e vakakina.... Ia oqo e tu vei keda na Luve ni Kalou me colata na iusausa ni noqu cakacala kei na nomu cakacala.... Na nona yaluma levu duadua e sega ni ivako ena ligana kei na yavana, me vaka ni a ca dina sara, ia na yaluma ni vakasama ena so na sala ka sega ni matata vei au. Ia a colata o Koya na iusausa noda iusausa. Au a vakuria kina e dua na ka; vakatalega kina o iko. Kei ira talega na kena vo. E taura ki vua o Koya me sauma na isau me rawa niu drotaka me rawa ni o drotaka na itotogi ena ivakarau ka virikotori taumada ni da na ciqoma na nona kosipeli ka dinata ka yalodina kina. Io oya na ka au saga tiko meu vakasamataka. Oya na ka au sa nanuma tiko na mosi e veivakacacani ena nona a tagi voli ena nona masu vei Tamana me kautani vua na bilo. E sega ni masuta tiko o Koya me vakacegui mai na ivako ka na curumaki ki na ligana se na yavana, a sotava o koya e dua na yaluma e levu cake sara mai na veika kece oya, ena so na sala kau sega ni kila deivaki saraga. 6 Ena sega sara ni rawa vua na tamata malumalumu, eda sa malumalumu kece, me kila taucoko na inaki ni nona a vakararawataki 111

129 Wase 6 Au nuitaka ni na rawa meda sagai ira na lewe ni Lotu mera kila deivaki sara na veiyalayalati era cakava ni ra vakayagataka na sakaramede. na Luve ni Kalou. Eda na sega ni vakila rawa na isau ka mai sauma o Koya. A tukuna o Koya kivua na Parofita o Josefa Simici: Raica, ko i au na Kalou, au sa vosota oti na veika oqo, mera bula kina ko ira era sa veivutuni; ia kevaka era sa sega ni veivutuni, era na vakararawataki me vakataki au; raica ko i au na Kalou sa kaukauwa sara, au sa sautaninini ena mosi ni veivakararawataki ko ya, au a bunotaka na dra ka sa yaluma sara kina na yagoqu kei na yaloqu; ia au sa kerea me kautani vei au na bilo ni cudru ia me vakarokorokotaki ga ko Tamaqu, raica au a gunuva na bilo ko ya ka vakacavara na noqu itavi ena vukudra na luve ni tamata. [V&V 19:16 19.] Ka se, rawa tiko ga nida taura ka kila vakakina raica rawa vakamatata tiko ni mosi veivakacacani oqo ni Nona veisorovaki e 112

130 Wase 6 sa kauta mai vei keda na veivakalougatataki levu duadua ka rawa taumada ni soli. Me kena ikuri, sa rawa vei keda meda vakila ni veivakararawataki vakaitamera oqo ka tawayacova na kaukauwa vakatamata ena kena sagai me rawata se vosota vakadede a vakayacori taumada me baleta na loloma levu ka tiko vua na Tamada kei na Luvena kivei ira na kawatamata Kevaka eda sa taleitaka vakaoti na veivakalougatataki e vuqa e sa noda mai na veivueti a caka ena vukuda, ena sega na ka me na vinakata vei keda na Turaga me na sega ni rawa ni da vakadonuya vakarawarawa ni cakava. 7 Au vakadinata ke rawa ni da raitayaloyalotaka me vaka au sa dau tovolea ena vuqa na gauna meu cakava na gauna bibi ni nona a sotavi iratou kina na nona iapositolo na ivakabula; kevaka eda rawa ni raica na nodratou vakasokomuni vata, na Turaga ena nona yalorarawa, vutugutaka tu na ivalavala ca kei vuravura, vutugutaka tu e dua na nona iapositolo ka na mai soli koya yani, ia ena nona veivakatavulici vei ira na tinikadua na turaga oqo ka ra lomani koya ka veiyalayalati kaya, au vakadinata ni da na vakila ena vunilomada ni da na sega ni vakanadakui koya. Ke rawa ni da raica na nodra vakasokomuni e kea ka rawa ni vakila na bibi ni icolacola ka dreketa tu na noda Turaga; ka ni oti na nodratou kana vata kei na lagati ni dua na sere, na nodratou gole yani, me sa na soli yani na Turaga, vosa vakacacataki ka vakalialiai, o ira na tisaipeli mera vakanadakui koya ena auwa bibi duadua ni nona veilewai ke rawa ni da kila deivaki na veika kece oqo, ena kena ituvaki vakaloloma, kei na ituvaki vakaloloma me na vakakina, au vakadinata, na taciqu kei na ganequ, eda na vinakata cake vakalevu meda na lako tikoga ena rarama ni dina. Ke rawa ni da raica na ivakabula ni tamata ni kune rarawa tiko ena were ka vakakina ena kauveilatai ka rawa ni vakila vakaidina na ka taucoko e vakaibalebaletaka kivei keda, eda na gadreva meda muria na nona ivakaro ka da na lomana na Turaga na noda Kalou ena lomada taucoko, ena yaloda taucoko, vakasama kei na kaukauwa, ka na qaravi koya ena yaca i Jisu Karisito

131 Wase 6 Sa noda itavi meda vakasamataka vakavinaka ka vakayalomatua na ituvaki ni masu [ni sakaramede] ni da rogoca ni cabori. 3 E sa noda itavi meda vakasamataka vagumatua na veiyalayalati eda sa cakava ni da vakayagataka na sakaramede. Au nuitaka ni na rawa meda sagai ira na lewe ni Lotu mera kila deivaki sara na veiyalayalati era cakava ni ra vakayagataka na sakaramede ena noda soqoni ni sakaramede. 9 Au sa raica ni rau dabe vata toka e rua na lewe ni Lotu [ena soqoni ni sakaramede], ka rau tekivu veitalanoa, ka rau cegu ga ni sa dau masulaki na madrai se wai, ni bera ni rau tomana tale na nodrau veitalanoa.... Oya e ka vakidacala vei au, kau vakadinata ni na vakatalega kina vua na Turaga. 10 Sa noda itavi meda na vakasamataka vakavinaka ka vakayalomatua na ituvaki ni masu [ni sakaramede] ni da rogoca ni cabori 114

132 Wase 6 ena noda soqoni. E tiko e va na ka bibi sara eda veiyalayalati meda cakava ena gauna taucoko eda vakayagataka kina na ivakatakarakara oqo, kei na kena vakayagataki, e tiko na ivakatakilakila ka da soli keda vakaoti ki na kena veiqaravi, ka sa yaco mera vauci vei keda. Sai iratou oqo: 1. Eda kania me vakananumi kina na lewe i Jisu Karisito, ka yalataka ni da na dau nanuma na Nona vakamavoataki vakayago ka vakoti ki na kauveilatai. 2. Eda gunuva me vakananumi kina na dra ka a liviraki me baleta na ivalavala ca kei vuravura, ka sorovaki baleta na cakacala i Atama, ka sa vakagalalataki keda mai na noda ivalavala ca ena ivakarau ni noda veivutuni vakaidina. 3. Eda veiyalayalati ni da na taura vei keda na yaca ni Luvena ka dau nanumi Koya. Ena maroroi ni veiyalayalati oqo eda sa yalataka ni da na kacivi ena Yacana ka sega ni cakava e dua na ka me na kauta mai na madua se veivakacacani ki na yaca oya. 4.Ena maroroi ni veiyalayalati oqo eda sa yalataka ni da na kacivi ena Yacana ka sega ni cakava e dua na ka me na kauta mai na madua se veivakacacani ki na yaca oya. [V&V 84:44.] Sa yalataki tu vei keda na veituberi vakaiyauyau ni Yalo Tabu kevaka eda cakava na veika oqo, ia kevaka eda na sega ni cakava na veika oqo ena sega ni noda na veituberi oya. 11 Au via tarogi kemuni ena vica na taro, kau vosa, vakaidina, ki na lewe ni Lotu taucoko. O ni nanuma beka ni na voroka na ivakaro ni Turaga e dua na tamata ka lako mai ki na soqoni ni sakaramede ena yalo ni masumasu, yalomalumalumu, kei na sokalou, ka qai vakayagataka na ivakatakarakara oqo ka matataka na lewe kei na dra i Jisu Karisito, mai na nona kila taumada? Kevaka e dua na turaga e vakila taucoko na ibalebale ni nona vakayagataka na sakaramede, ni sa veiyalayalatitaka me taura vei koya na yaca i Jisu Karisito ka daunanumi koya ka muria na nona ivunau, ka ni yalayala oqo ena vakavoui ena veimacawa o nanuma beka ni dua na turaga vakaoqo ena sega ni rawata me sauma na nona ikatini? O nanuma beka ni dua na turaga vakaoqo ena voroka na siga ni Vakacecegu se vakawalena na Vosa ni Vuku? O nanuma beka ni na calata me na dau masumasu, ka na sega ni vakayacora na nona itavi vakuoramu kei na veitavi 115

133 Wase 6 tale ena Lotu? E vaka vei au ni veivakacacani vakaoya ni veitavi kei na ivakavuvuli tabu oqo ena dredre sara me vakayacori ni sa kila e dua na tamata na kena ibalebale me cakava na yalayala vakaoya ena veimacawa vua na Turaga ka vakakina vei ira na yalododonu. 12 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith, e wasea kina o Peresitedi Smith na nona nanuma me baleta na gauna a vakatekivuna kina na sakaramede na ivakabula. Na cava e bibi kina vei iko na soqo oqo? Ni ko vulica na iwasewase e 1, vakasamataka na bibi ni noda dau tiko ena soqoni ni sakaramede ena veimacawa. O na rawa ni vakarautaki iko vakacava ki na soqoni ni sakaramede? Na cava e rawa ni ra cakava na itubutubu me vukei ira kina na luvedra mera vakavakarau? Na cava e vakurabuitaki iko me baleta na vakanananu nei Peresitedi Smith ena nona vakayagataka na sakaramede? (Raica na iwasewase e 2.) Na cava e rawa ni da cakava meda vakananuma kina na ivakabula kei na Nona Veisorovaki ni da vakayagataka na sakaramede? Raica kusarawa na veiyalayalati ka tuvani ena iwasewase e 3. Vakasamataka vagumatua ena vagagalu se cava na nomu nanuma me baleta na veiyalayalati oqo. E vakayarayarataka vakacava na nomu bula na veiyalayalati oqo? ivolanikalou Veisemati Maciu 26:26 29; 1 Koronica 11:23 29; 3 Nifai 18:1 13; Momani 9:29; Moronai 4 5; V&V 20:75 79; 59:9 12 Veivuke ni Veivakavulici Lesi ira era vakaitavi tiko mera wilika na taro digitaki eso e tiko ena mua ni wase (vakayadudua se vakailawalawa lalai). Kerei ira mera raica mai na ivakavuvuli e tiko ena wase e sema tiko ki na taro. Mo qai sureti ira mera wasea na nodra nanuma kei na kila ka titobu vei ira na vo ni ilawalawa (tabana e vii ena ivola oqo). 116

134 Wase 6 Me kilai 1. Ena Conference Report, Oct. 1929, 60 61; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 2: Importance of the Sacrament Meeting, Relief Society Magazine, Okot. 1943, 590; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Seek Ye Earnestly, comp. Joseph Fielding Smith Jr. (1972), Ena Conference Report, Oct. 1929, 61; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Fall-Atonement-Resurrection- Sacrament, vosa e cauraki ena Salt Lake City Utah University Institute of Religion, Janu. 14, 1961, Fall-Atonement-Resurrection- Sacrament, Importance of the Sacrament Meeting, Ena Conference Report, Oct. 1929, 63; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Fall-Atonement-Resurrection- Sacrament, Seek Ye Earnestly, Importance of the Sacrament Meeting, Ena Conference Report, Oct. 1929, 62 63; raica talega na Doctrines of Salvation, 2:

135 Josefa kei Hyrum Smith: E rau a duavata ena bula oqo, ka rau na sega ni veitawasei ni rau sa mate! (V&V 135:3). 118

136 W A S E 7 Josefa kei Hyrum Smith, Rau ivakadinadina i Karisito Eda laveta cake na domoda ena vakavinavinakataka na nona bula kei na veiqaravi vakalotu nei Parofita Josefa Simici, vei Hyrum Smith na Peteriaki, vata kei ira na parofita kei na iapositolo kei ira na tagane kei na yalewa yalododonu era sa mai tara cake ena yavu era sa vakadavora tu. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Mai na gauna se cauravou lailai kina, sa kila vinaka tu o Joseph Fielding Smith ni tiko e dua na nodratou isema dredre vakamatavuvale kei Parofita Josefa Simici. A vakauqeti ena ivakaraitaki nei tukana o Hyrum Smith, na tuakai Parofita Josefa Simici ka nona itokani dina. A veiqaravi sara vakayalodina vaka-iliuliu ni Lotu vei tacina o Hyrum. A veivuke talega ena kena tabaki na ivola i Momani ka kacivi me dua vei ira na Lewe Walu na ivakadinadina ni ivola oqo. Ena ika 27 ni June, 1844, rau a vakamatei o Josefa kei Hyrum mai Carthage, e Illinois, ka rau dregata kina na nodrau ivakadinadina baleta na ivakabula kei na Nona kosipeli. E rau a duavata ena bula oqo, ka rau na sega ni veitawasei ni rau sa mate! (V&V 135:3). A sega ni bula donui rau mai na tukana kei buna na Smith o Joseph Fielding Smith. Ni se bera mada ga ni sucu, a vakamatei o Hyrum na tukana. A mate gone talega o Mary Fielding Smith na wati Hyrum. E kaya o Joseph Fielding Smith: Au a sega mada ga ni kilai Buqu Smith. Au dau rarawataka tu ga oqo, baleta ni o koya a dua vei ira na marama dokai se bau bula voli, ia au kilai tacina yalewa, o Buqu Mercy Thompson, kau dau laki sikovi koya niu se cauravou lailai ena nona itikotiko ka laki tene vua, ka dau talanoataki Parofita Josefa Simici, isa, sa dua na gauna vinaka dina vei au

137 Wase 7 A vuli talega mai o Joseph Fielding Smith ena ivakarau ni bula nei tamana, Joseph F. Smith, ka kilai Parofita Josefa Simici vakavinaka sara. Me baleti tamana, a kaya kina o Joseph Fielding Smith: A sega bau ni dua na ivakaraitaki ni lomatarotaro se veilecayaki ena nona ivakadinadina. E vakabibi oqo ena gauna e tukuna kina ni sa vakalou na noda ivakabula se na ilesilesi nei parofita Josefa Simici. 2 Na ivakaraitaki kei na ivakavuvuli oqo a muataki Joseph Fielding Smith kina me dua na nona ivakadinadina me baleta na kosipeli vakalesuimai ena nona gauna ni gone. Au sega ni nanuma me bau dua na gauna au a sega kina ni vakabauta na nona ilesilesi na noda Turaga ka ivakabula o Jisu Karisito se na ilesilesi nei Parofita Josefa Simici, 3 a kaya e muri. Ni gauna e vakavulica kina na kosipeli, eso na gauna e dau vakaraitaka na nona ivakadinadina ena vosa rawarawa: Au lomana beka na Parofita Josefa Simici? Io, au lomani koya, me vakataki tamaqu ga e liu. Au lomani koya baleta ni italai ni Kalou ka baleta talega na vakalesuimai ni kosipeli ka baleta na veika vinaka kei na veivakalougatataki era yaco mai vei au ka sa noqu, ka vakakina vei kemuni ka sa nomuni, mai na veivakalougatataki a vakatikori vua na turaga oqo kei ira kece era sa nona itokani. 4 E dina ga ni vakavinavinakataka tiko o Peresitedi Smith na ivakavuvuli kei na iyau ni nodratou matavuvale, sa nona ga vakai koya na nona ivakadinadina. E kaya kina, Au na dau vakavinavinakataka tikoga na ivakadinadina e lako mai vei au mai vua na Yalo ni Turaga ni o Josefa Simici, na Parofita ni Kalou, sa kacivi me tu ena ulu ni itabagauna ni Taucoko ni Gauna. 5 Ena dua tale na gauna a kaya kina: Au sa kila vakaidina, ena isolisoli ni Kalou, ni o Josefa Simici a raica dina ena yabaki 1820 na Tamana kei na Luvena; ka a vakatakilai Luvena o Tamana; ka vosa mai kina vei Josefa na Luvena, ka taroga se cava e gadreva me kila, ka a dusimaki koya; ka tukuna vua na veika me cakava, ka yalataka kina ni na yaco talega mai na veivakararamataki tale eso vata kei na taucoko ni kosipeli, ka a sega ni tiko e vuravura ena gauna o ya, ni na vakalesuimai. A qai rogoca e dua na veivakadeitaki ni ra na ciqoma na tamata kecega na ivakadinadina vata ga oqo: Na tamata yadua e delai vuravura sa gadreva dina me kila sa nona na madigi, ni tamata yadua ena vakamalumalumutaki koya, ka yaco me yavutaki koya 120

138 Wase 7 ena yalomalua kei na vakabauta, ena yaloraramusumusu, ka gole yani vua na Turaga, ena ciqoma vakaidina na kila oqo me vaka ga ni sa bula tiko o koya. 6 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 E rua na ikau e rau cecere sara: o ya ni o Jisu Karisito sa Luve ni Kalou ka sa parofita o Josefa Simici. Eda sa semata vata na yaca i Jisu Karisito kei Josefa Simici. Sa Turaga na Karisito; a cakacakataka na solibula ni veisorovaki; sai koya na tucaketale kei na bula; ena vukuna era na tucaketale mai na mate na tamata, kei ira era vakadinata ka talairawarawa ki na nona lawa era na rawata talega na bula tawamudu. E parofita o Josefa Simici, ka kacivi ena iotioti ni gauna oqo me ciqoma na ivakatakila me baleta na dina veivakabulai ni kosipeli ka tu me dua na dauveiqaravi vakadonui, ni sa soli vua na kaukauwa mai lagi, me qarava na cakacakatabu vakalotu ni kosipeli. Me vaka ga na dina sa vakatakilai mai vua ni ra na kau yani ki na veimatanitu kecega ni bera na ikarua ni Lesumai, eda kurabui beka ena nona kaya o Moronai vei Josefa Simici ni na rogo na [yacana] vei ira na veimatanitu, veimataqali, kei na duivosavosa, e so era na taleitaka ka so era na vosacataka. [ Josefa Simici Ai Tukutuku 1:33.] E sega talega ni veivakurabuitaki ena noda raica e muri ni a kaya na Turaga vua na Profita: Raica era na taroga na yacamu mai na yalayala kei vuravura, ia era na vakalialiai iko ko ira na lialia ka ra vorati iko na luve i eli; Ia ko ira sa yalosavasava, kei ira sa vuku kei ira sa itovo vakaturaga, kei ira sa yalododonu era na vakabauta na nomu ivakavuvuli kei na ivakaro; era na vakalougatataki kina. (V&V 122:1 2.) Ena gauna oqo era sa tekivu vakataroga tiko mai na veiyasai vuravura na yaca i Josefa Simici, ka vuqa na tamata ena veimatanitu era sa rekitaka tiko na kosipeli sa vakalesuimai mai ena nona cakacaka o koya. Mai na vakatekivu ni itabagauna oqo, sa vunautaki tiko na ivakadinadina i Jisu, me vaka a vakatakilaitaki vei Josefa Simici ki na 121

139 Wase 7 vanua o Amerika, Kenada, Peritania, kei na veivanua e Urope, kei na veiyanuyanu ena Pasivika. Ena veiyabaki sa oti toka oqo sa veivakurabuitaki sara na kena tete na cakacaka oqo e Mexico, vakakina ena veimatanitu ni Loma kei Amerika, kei Sauca Amerika. Ka sa mai dolavi kina [ena 1971] na vanua o Esia ki na itukutuku ni kosipeli ena dua na sala e uasivia cake na kena a yaco taumada e liu. Sa tauyavutaki tiko na Lotu mai Japani kei Korea, vakakina e Taiwan kei Hong Kong, ka sa tavoci tiko mai Thailand, Singapore, kei Indonesia. Ka na yaco mai na siga, ena loloma veivakarautaki ni Turaga, ni ra na dolava na nodra katuba kivei keda, o ira na veimatanitu era se sogota tiko mai na itukutuku ni dina oqo, ka ra na gole yani na qase ni Isireli ka tukuna vei ira sa dodonu na yalodra ena veimatanitu oqori na veika e baleta na Karisito kei na kosipeli ni nona matanitu sa tadu mai ki na vuravura oqo ena siga nikua mai vua na Parofita Josefa Simici. 7 Sa vakatakila mai o Josefa Simici na kila baleta na Karisito kei na veivakabulai ki na vuravura oqo ena siga nikua kei na kena itabatamata. 8 E rua na ikau cecere sara sa dau balolo tu ga ni noqu vakanananu. Ni ko Jisu Karisito sa Luve ni Kalou, ka a rube ena kauveilatai me baleta na ivalavala ca kei vuravura, ka sa dua na parofita o Josefa Simici ka sa kacivi ka lesi me tadutaka mai na itabagauna ni taucoko ni gauna. Oqo na noqu itukutuku ki vuravura. 9 2 A kacivi Josefa Simici na Turaga me mai veiliutaki ena itabagauna lagilagi oqo. A yaco mai o Josefa Simici... ka vakadavora ena nodra veidusimaki na italai vakalou na yavu ni matanitu ni Kalou kei na cakacaka lagilagi ka veivakurabuitaki oqo me rawa ni vakarautaki kina ko vuravura ena nona gole mai na Turaga. 10 Au kila ni o [ Josefa Simici] sa kacivi, ka lesi mai vua na Tamada mai lomalagi; ka sa ciqoma o koya na ivakatakila eso kei na veidusimaki mai vua na Luve ni Kalou ka ra na kune vinaka 122

140 Wase 7 Ka sa dua na parofita o Josefa Simici ka sa kacivi ka lesi me tadutaka mai na itabagauna ni taucoko ni gauna. ka vakalougatataki kina na tamata kecega kevaka era na ciqoma vakakina. 11 E sega tale ni vakatitiqa na noqu vakasama ni a tuberi Parofita Josefa Simici cake dina na Turaga ka solia vua na ivakatakila, ivakaro, dolava na veika vakalomalagi vua, ka kacivi koya me mai liutaka na itabagauna lagilagi oqo. E vakacegu na noqu vakasama niu kila ni se cauravou gone kina, a gole yani me laki masu, ka raica ka tucake dina tu ena mata ni Kalou na Tamana kei na Luvena o Jisu Karisito; sa sega kina na vakatitiqa ena noqu vakasama niu kila ni sa dina sara na ka oqo. Au kila ni a qai rairai mai vua o Moronai, o Joni na Dauveipapitaisotaki ka solia mai na Matabete i Eroni, vata kei Pita, Jemesa, kei Joni ka ratou solia mai na Matabete i Melikiseteki, ka sa mai tauyavutaki na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ena ika ono ni Epereli, 1830, ena ivakaro vakalou

141 Wase 7 Ena kena dau digitaki e dua na mata me mai liutaka na cakacaka e veivakakurabuitaki vei ira na luve ni tamata, [raica na V&V 4:1] a sega ni digitaka na Turaga e dua e vuku cake ka kila na veika ni vuravura oqo. Na nona sala e sega ni vaka na sala ni tamata, ka vakakina na nona vakanananu ni sa sega ni vaka na vakanananu ni tamata [raica na Aisea 55:8]. Ki vua e dua sa vulica na veika ni vuravura oqo ena rawa ni laki vakaogai koya ki na itovo kei na nodra ivakavuvuli na tamata. Mai na nona vuku cecere na Turaga a digitaka kina e dua na gone makare tu na nona bula e dua na cauravou yabaki tinikava. Ki vua na cauravou oqo a vakatakila kina na Turaga na taucoko ni kosipeli, ka a sega ni rawa me ciqoma ko vuravura ena vuku ga ni tawa vakabauta. Ena veiyabaki ni veidusimaki vakalomalagi a vakasalataki koya o ira na italai mai vua na Turaga sa mai vakarautaki kina na cauravou oqo, o Josefa Simici, me dusimaka na cakacaka ni vakalesuimai ni Kosipeli kei na kena tarai cake na Matanitu ni Kalou A kaya kina na Turaga ni itabatamata oqo era na ciqoma na Nona vosa mai vua na Parofita Josefa Simici. Ena veitabayabaki ni sa dau tiko na kosipeli e vuravura, e dodonu mena vakatakilai yani kivei ira na parofita ni Turaga, ka dodonu mera kacivi mera dauniveiqaravi vakadonui mera cakava ka dusimaka kina na kena vakayacori na cakacakatabu vakalotu ni veivakabulai vei ira na wekadra. Sai Josefa Simici na parofita sa kaciva na Turaga ena siga nikua me vakalesuamai na dina ni veivakabulai ka ciqoma na idola kei na kaukauwa me qarava kina na dina oqo. A kaya kina vua na Turaga:... ia na itabatamata edaidai era na rogoca na noqu vosa mai na gusumu. (V&V 5:10.) Ni oti o ya, ena vuku ni kosipeli a vakalesuimai vei Josefa Simici, a kaya kina na Turaga: Ena vunautaki mada e vuravura taucoko na Kosipeli ni Matanitu, me ivakadinadina ki na veivanua kecega, sa na qai yaco e muri na ivakataotioti, se na nodra vakarusai na tamata ivalavala ca. [ Josefa Simici Maciu 1:31.] 14 Au sa kaya kina oqo 124

142 Wase 7 Ni o Josefa Simici ga mera na rai kina na tamata kecega ena siga nikua mera vulica kina na dina baleti Karisito kei na nona kosipeli; Sa na yaco vakakina me kilai na yaca ni parofita oqo ena veitutu yadua kei vuravura kei na kedra maliwa na tamata; Era na qai ciqomi koya sa dodonu na yalodra ni sa parofita o koya ka ra na qarava na Turaga sa vakatakila mai o koya; Ni sa na tubu cake na lotu sa mai tauyavutaka o koya ena ivakaro vakalou baleta ni sa umanaki tu ena ivakatakila era yaco mai vua; Kei ira kece era vakadinata na ivakavuvuli i Josefa Simici ka ra cakacaka ena inaki sa tuvanaka o koya era na yaco mera kila ni o Jisu Karisito sa Luve ni Kalou ka a rube ena kauveilatai ena vuku ni ivalavala ca kei vuravura. Ena sala vata ga oqo au sa kila kina ni o Jisu na Karisito ni sai koya oqo na ivakatakila mai vua na Yalo Tabu Au kila kina ni o Josefa Simici sa parofita ni Kalou ena gauna oqo kei na gauna mai liu ka tawayalani.... Ena yalo ni ivakadinadina kei na vakavinavinaka, au [wasea] kina na veivosa veivakauqeti oqo mai na Vunau kei na Veiyalayalati: Raica sa levu ka bibi sara na ka a vakayacora ko Josefa Simici na Parofita ka nona Daurairai na Turaga, me vakabulai ira kina na kai vuravura, io a levu cake mai vei ira kece ga na tamata; raica a ka oqo sa taravi Jisu walega kina. (V&V 135:3.) 15 4 Rau sa duabau o Josefa Simici kei na tacina o Hyrum ena bula oqo kei na mate. Au vakavinavinaka ki na kena vakalesuimai na dina tawamudu ena iotioti ni itabagauna ni kosipeli; me baleta na cakacaka vakalotu nei Josefa Simici, na Parofita, ka tukaqu, Hyrum Smith, na Peteriaki; ka sa kena iusutu ni sa mai soli tale na idola ni matanitu ni Kalou kivei ira na tamata e vuravura. 16 Raica au sa kaya vakaidina vei iko, sa kalougata sara ko Hyrum Smith na noqu tamata, ia koi au na Turaga au sa lomani koya sara ena nona yalodina, kei na nona vakayacora na veika sa dodonu vei au, sa kaya na Turaga. [V&V 124:15.] 125

143 Wase 7 Rau a dregata vata na nodrau ivakadinadina o Josefa kei Hyrum Smith ena nodrau dra. O cei beka ena sega ni marautaka na isolisoli vakaoqo me vakabauti ka vakacaucautaki, mai vua na Turaga? A dua o Hyrum Smith vei ira era sa isevu ni papitaiso ena itabagauna oqo. Ena gauna taucoko ni nona bula a tu ga ena yasai tacina o Josefa ka vaqaqacotaki koya ena veivakaukauwataki, vakabauta kei na loloma dina. E dua dina na tamata loma vinaka sara o Hyrum. E turaga yalomalumalumu dina ka dau lomani tacina vakalevu cake ka vakalailai na nona bula. A vakaraitaki oqo ena gauna a mate kina ena vuku ni vakabauta vakalotu. E sega ni rere ni tutaka na dina. Sa dina sara ni lomana o koya na veika sa dodonu. A sucu o Hyrum Smith ena ika ciwa ni Feperueri, 1800, ka qase cake mai vei Parofita ena volekata toka na ono na yabaki. E sega ni dua na ka dokai e yaco vei Josefa Simici me sega ni okati kina o Hyrum ni dau rekitaka vata kei tacina na veivakalougatataki sa solia mai vua na Turaga. Na ivakatagedegede vakaoqo ni veilomani vakaveitacini e vakaraitaka o Parofita Josefa Simici vei tacina o Hyrum. Rau bula curuma yani na rarawa vata ga kei na reki vata ga o ya. E yaco vata vei rau na veivakacacani vata ga. Rau a wasea vata na 126

144 Wase 7 valeniveivesu ena vuku ni Kosipeli, ni qai yaco mai na gauna me sa dregati kina na ivakadinadina, rau a vakamatei vata ena vuku ni vakabauta vakalotu. E rau a duavata ena bula oqo, ka rau na sega ni veitawasei ni rau sa mate. [V&V 135:3.]... Oqo e dua na veivakacaucautaki lagilagi mai vua na Parofita: Baraca Hyrum, sa dua na yalodina e tu vei iko! Isa me vakaisalataka na ulumu ena veivakalougatataki tawamudu ko Jiova Tawamudu, me iloloma ni nomu dau kauwaitaki au! Isa e vica beka na veika rarawa daru sa wasea vata; ia e daru sa baci vesuki tale tu ena liga sega ni loloma ni veivakararawataki. I Hyrum, ena volai tu na yacamu ena ivola ni Lawa ni Turaga, mera dau raica o ira era qai muri mai vei iko, mera na vakamurimuria na nomu cakacaka. A kaya tale na Parofita: Au rawa ni masuta ena vu ni yaloqu mera vakataki Hyrum na tuakaqu lomani kecega, ka tu vua na yalomalua ni lami, kei na bula dokai nei Jope, ia me vakalekalekataki ga, na yalomalua kei na yalomalumalumu i Karisito, kau lomani koya ena loloma ka kaukauwa cake mai na mate Rau sa mai dregata o Josefa Simici kei Hyrum Smith na nodrau ivakadinadina ena nodrau dra. A kacivi o tukaqu, o Peteriaki Hyrum Smith, me taura na idola ni itabagauna oqo vata kei Parofita Josefa Simici, na tacina gone. E kaya na Turaga ni mai na gusu ni rua na ivakadinadina ena vakayavutaki na veika kecega [raica na 2 Korinica 13:1].... A sega ni rawa vei Josefa Simici me tu duadua, ke sega ena rusa na nona cakacaka, me vaka ga na cakacaka ni ivakabula ni gadrevi kina e dua na ivakadinadina, ka na rawa me tukuni Karisito ka segai o Tamana? [Raica na Joni 8:12 18.] Sa qai kaciva na Turaga e dua tale na ivakadinadina me tu vata kei Josefa Simici ka me taura na idola ni veivakabulai ni itabagauna oqo me ivakadinadina vata kei koya A sega walega ni kacivi o [Hyrum] me Peteriaki ni Lotu, ni sa nona itutu vakaulumatua, ia ena gauna vata ga oqori a kaya kina vua na Turaga: 127

145 Wase 7 Io me tekivu oqo au sa lesi koya me dua na parofita, ka daurairai, ka daunivakatakila ena noqu lotu, me vakataki Josefa na noqu tamata; Ia me rau daucakacaka vata kei Josefa na noqu tamata; ka me muria talega na noqu ivakaro; raica ena qai vakatakila vua ko Josefa na sala me kerea ka rawata kina na veivuke mai lagi, io ena qai vakalougatataki ka soli vua na lagilagi kei na vakarokoroko, io ena soli talega vua na itutu vakabete kei na isolisoli kece ni ilesilesi oqori, me vaka a taura tu o Oliver Cowdery na noqu tamata; Raica ena qai dau tukuna ko Hyrum na noqu tamata na veika kece au sa vakatakila vua, ia ena daudokai ka daunanumi tu na yacana ena veitabatamata kecega me tawamudu. [V&V 124: ] Mai na ilesilesi ni veikacivi kei na ivakaro oqo, a vakatikora kina o Parofita Josefa Simici vei Hyrum Smith na idola, lewa, kei na isolisoli taucoko ni matabete ka a taura tu na Parofita, ka a taura tale tu ga e liu o Oliver Cowdery. A vakatakila talega na Turaga vei Hyrum Smith na veika kece e dodonu me taucoko kina o koya ki na kena ivakatagedegede sa taucoko, me ivakadinadina vata kei tacina o Josefa, ni sa parofita, daurairai, ka daunivakatakila ka peresitedi ni Lotu, ka tu ena veigauna kecega kei na veigauna tawamudu me liutaka na itabagauna oqo vata kei tacina o Josefa, me ivakadinadina i Jisu Karisito. 18 A dregata kina o [ Josefa Simici] na nona ivakadinadina ena nona dra mai na Valeniveivesu e Carthage vata kei tacina, o tukaqu, o Peteriaki Hyrum Smith. Oi au e dua, au gadreva meu bau iyaya ni cakacaka ena liga ni Turaga meu laki vakatakila ki na icavacava kei vuravura ni sa tu tale oqo na veivakabulai baleta ni sa vakaduria cake na Turaga e dua na daurairai cecere ena siga nikua mena tauyavutaka tale na matanitu ena vuravura oqo. 19 Eda laveta cake na domoda ena vakavinavinakataka na nona bula kei na veiqaravi vakalotu nei Parofita Josefa Simici, vei Hyrum Smith na Peteriaki, vata kei ira na parofita kei na iapositolo kei ira na tagane kei na yalewa yalododonu era sa mai tara cake ena yavu era sa vakadavora tu

146 Wase 7 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro E talanoataka o Peresitedi Smith na lewe ni matavuvale era a veivuke ki na kena susugi cake na nona ivakadinadina vakagone me baleta na ilesilesi nei Josefa Simici (raica na Bula Nei Joseph Fielding Smith ). Na cava eda rawa ni cakava meda vukei ira kina na gonelalai mera rawata e dua na nodra ivakadinadina baleta na ilesilesi nei Parofita Josefa Simici? Ena sala cava sa sema kina na yaca i Jisu Karisito kei Josefa Simici? (Raica na iwasewase e 1.) Sa veivakauqeti vakacava na veiqaravi nei Parofita Josefa Simici ki na nomu ivakadinadina baleta na ivakabula kei na Nona kosipeli? Vakasamataka vakatitobu na rai nei Peresitedi Smith me baleta na veikacivi ni Turaga vei Josefa Simici ka sega ni kaciva e dua sa vulica na veika ni vuravura oqo (iwasewase e 2). Ena vukei keda vakacava na kila oqo ena gauna eda yalolailai kina meda vakayacora na noda itavi? Ena iwasewase e 3, e vosa kina o Peresitedi Smith mai na Vunau kei na Veiyalayalati 5:10 kei na 135:3. O na vakamacalataka rawa vakacava na veitikina oqo kivua e dua e sega tu ni kila na ilesilesi nei Josefa Simici? Na cava o rawa ni vulica mai na nodrau veimaliwai o Josefa Simici kei tacina o Hyrum? (Raica na iwasewase e 4.) Na cava na nomu nanuma ni ko vakasamataki Josefa kei Hyrum Smith ni rau sa dregata na nodrau ivakadinadina ena nodrau dra? (Raica na iwasewase e 5.) Ena sala eda rawa ni doka kina na nodrau solibula oqo? ivolanikalou Veisemati Vakadewa nei Josefa Simici, ivakatekivu 50:30 31; 2 Nifai 3:5 15; V&V 11:11 26; 76:22 24; 135 Veivuke ni Veivakavulici E dua na sala meda vakayaloqaqataka kina na vuli vagumatua o ya meda vakarorogo vakavinaka ena gauna e dua e taro se vakamacala tiko kina. Na vakarorogo e ivakaraitaki ni loloma. E na so na gauna e dau gadrevi kina na soli bula. Ena gauna eda vinakata 129

147 Wase 7 kina meda vakarorogo vei ira eso, eda dau sega ni tukuna na veika eda via tukuna ka solia na gauna vei koya e vosa tiko me vakamacalataki koya kina (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula [1999], 76). Me kilai 1. Ena Conference Report, Epe. 1962, Ena Bryant S. Hinckley, Joseph Fielding Smith, Improvement Era, June 1932, Ena Conference Report, Epe. 1962, Ena Conference Report, Epe. 1960, Ena Conference Report, Epe. 1962, Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1949, Ena Conference Report, Okot. 1970, The First Prophet of the Last Dispensation, Ensign, Aug. 1971, Ena Conference Report, Epe. 1920, Ena Conference Report, Epe. 1920, Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1949, To Know for Ourselves, Improvement Era, Mar. 1970, Essentials in Church History (1950), Ena Conference Report, Okot. 1970, The First Prophet of the Last Dispensation, A Prophet s Blessing, Ensign, July 1972, Hyrum Smith: A Tribute by Joseph Fielding Smith, Improvement Era, Feb. 1933, 201; sa vagalalataki na vosakala mai na ilavelave taumada; raica talega na Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici (2007), Ena Conference Report, Apr. 1930, 91 93; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 1: The First Prophet of the Last Dispensation, Ogden Temple Dedicatory Prayer, Ensign, Mar. 1972,

148 W A S E 8 Na Lotu kei na Matanitu ni Kalou Mera kila vakaidina na tamata taucoko ni oqo na Lotu ni Turaga ka sa vakatulewataka tiko o koya na kena cicivaki. Sa noda vakaidina na dodonu meda lewena e dua na isoqosoqo vakatabui vakaoqo! Na Bula nei Joseph Fielding Smith Na ilesilesi nei Joseph Fielding Smith vaka-peresitedi ni Lotu, mai na ika 23 ni Janueri, 1970, ki na ika 2 ni Julai, 1972, e sa icavacava ni qaravi tavi cecere ni bula taucoko ka vagolei ki na matanitu ni Turaga. A veiwalitaka o koya ni imatai ni nona ilesilesi vaka-lotu a lako mai ni se gonedramidrami. Ni a se vula ciwa voli, rau a tomani Peresitedi Brigham Young o koya kei tamana o Peresitedi Joseph F. Smith, ki St. George, Utah, me tiko ena vakatabui ni Valetabu e St. George. 1 A veiqaravi vaka-daukaulotu tudei o Joseph Fielding Smith ni a se cauravou, ka qai kacivi e muri me peresitedi ena dua na kuoramu ni matabete ka lewe talega ni matabose raraba na Young Men s Mutual Improvement Association (na yacana taumada ki na isoqosoqo ni Cauravou ka sa kilai tu edai). A cakacaka talega o koya vakavunivola ena valenivolavola ni Dauniitukutuku Makawa ni Lotu, ka vukei tamana vagagalu vaka-sekeriteri sega ni vakadeitaki ni sa Peresitedi ni Lotu o tamana. Mai na madigi ni veiqaravi oqo, a mai taleitaka kina o Joseph Fielding Smith na isoqosoqo veivakauqeti ni Lotu kei na kena itavi ena liutaki ni tamata yadua kei na matavuvale ki na bula tawamudu. A tabaki me iapositolo ni Turaga Jisu Karisito o Joseph Fielding Smith ena ika 7 ni Epereli, A veiqaravi voli okoya vaka lewe ni Kuoramu ni iapositolo Lewe Tinikarua ni volekata e 60 na yabaki, 131

149 Wase 8 O Peresitedi Joseph Fielding Smith, e dua na italai mamakutu ena matanitu ni Turaga 132

150 Wase 8 oka kina ni volekata na 20 na yabaki vaka Peresitedi ni Kuoramu oya. A veivuke okoya ena kena vakatulewataki na Lotu e vuravura raraba ena nona itutu vaka-iapositolo. A vakaitavi okoya ena vuqa na ilesilesi vaka-lotu, veiqaravi vaka Dauniitukutuku Makawa ni Lotu, peresitedi ni Valetabu e Salt Lake, peresitedi ni Soqosoqo ni Tuvakawa e Utah, kei na Daunivakasala ki na Mataveiliutaki Taumada. O Joseph Fielding Smith e a dua na turaga rawarawa ka yalomalumalumu, ka sega ni qa-qa na veitutu oqo. Ia na gauna e kacivi koya kina na Turaga me veiqaravi, a vakadonuya vakarawarawa okoya ena yalomarau. A vakaraitaka vagagalu okoya na gugumatua oqo ena dua na siga ni, ena yabaki 89, a lako kina ki na dua na bose. Ni lako tiko mai nona vale, e a sisi ka lutu sobu ena vica na ikabakaba. Dina ga ni a mavoa na yavana, a taubaletaka okoya ni rauta e dua na ikava ni maile ka kiso tiko me vaka e dua na kenaturaga, a tukuna o koya me rawa ga ni vakayacora vinaka na nona itavi. Ni oti na bose, a taubale lesu tale ivale okoya, ka qai mani vakatara e dua na vuniwai me dikevi koya. A kunea na vuniwai ni a kamusu toka vakavica na yavai Peresitedi Smith. A qai tukuna emuri o Peresitedi Smith na veika a sotavi oqo. Na bose a balavu vakalailai, a kaya. Ia mai vei, e vuqa na bose e dau vakakina. 2 Ena dua na itukutuku vei ira na itabagone Yalododonu Edaidai, a wasea kina o Peresitedi Smith na nona inaki ni sasaga vagumatua ki na cakacaka ni Lotu: Au kila ni bula tiko na Kalou. Au kila ni o Jisu Karisito na Luvena Duabauga sa Vakatuburi ena yago i Tamada. E tu vei au na vakabauta vinaka sara ena ilesilesi nei Parofita Josefa Simici kei ira era sa sosomitaki koya. Au kila ni tiko vei keda na dina ni kosipeli tawamudu i Jisu Karisito, me vaka ga au kila niu bula tiko. Kevaka au a sega ni kila, au na sega ni vinakata meu tiko eke se vakaitavitaki au ena cakacaka oqo. Ia au kila mai na veimalamala kece ni yagoqu. Esa vakatakila vei au na Kalou

151 Wase 8 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Ni oti na senituri ni butobuto vakayalo kei na vukitani, a vakalesuya mai na Turaga na Nona kosipeli ka tauyavutaka na Nona Lotu ena vuravura. Na Turaga [esa] vakalesuya mai na kosipeli ka tauyavutaka tale na nona Lotu ena vuravura. Na inaki ni isoqosoqo kei na veivakalesuimai vakaoqo sa baleta ni veisenituri sa oti a ologi koto na vuravura ena butobuto vakayalo, ka ni sega na dodonu ni lewa, ka qai sega na kila ka deivaki; era sa sega ni kila na sala cava mera qarava kina na Kalou bula.... Na veiyalayalati tawamudu esa mai voroki; na kila-ka deivaki dodonu ni ivakavuvuli ni kosipeli a sa yali mai na vukitani; na dodonu ni veiliutaki ena cakacaka vakalotu ni kosipeli esa sega vei ira na tamata. Sa nanumi ni sa dodonu kina me na vakalesuimai na veika kece oqo, ka mena tubu cake na vakabauta vei ira na tamata ena tadolavi ni lomalagi kei na vakalesuimai ni kosipeli. A mani talai ira na nona italai na Turaga mai na nona itikotiko, vata kei na taucoko ni kosipeli, kei na kaukauwa, kei na dodonu ni vakatulewa ni matabete me na vakatikori vei ira na turaga, ka solia vei ira na ivakaro... baleta ni sa kila tu na Turaga na ka rerevaki ena basika mai ki vuravura, ka ni sa nona lewa me na dua na ivakasala matau, kei na madigi ni ciqomi ni kosipeli mena soli kivei ira na tamata me rawa ni ra veivutuni ka vuki tani mai na nodra sala ca ka qarava na Turaga [raica na V&V 1:17 23]. 4 Keitou kacivaka ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai esa matanitu ni Kalou e vuravura, na vanua duadua ga e rawa ni ra lako mai kina na tamata mera vulica na ivunau dina ni veivakabulai ka kunea na dodonu ni lewa ni matabete tabu. 5 Oi kemuni na taciqu kei na ganequ lomani: na noqu vakavinavinaka e sega ni tukuni rawa me baleta na veivakalougatataki esa sa solia vei au na Turaga, ka vakakina vei ira na lewe ni lotu yalodina ena veiyasai vuravura, kei ira talega na luvena taucoko ena vanua cava ga. 134

152 Wase 8 Au vakavinavinakataki koya ena veisiga taucoko ni noqu bula ni sa vakalesuya mai na nona kosipeli tawamudu ena iotioti ni siga oqo me rawa kina na veivakabulai vei ira kece era vakabauta ka talairawarawa ki na kena lawa. 6 2 Na Turaga Vakatakikoya e vakatulewataka na cakacaka ni Lotu, ka sa noda na dodonu meda na lewena. Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ena kena vakatakilai vakaidina sa matanitu ni Kalou e vuravura. 7 Au gadreva meu tukuna ni sega ni dua na tamata vakatakikoya e rawa ni liutaka na lotu oqo. Esa Lotu ni Turaga o Jisu Karisito; o koya sa liutaka tiko. Na lotu e taura na yacana, e tiko kina na nona matabete, vakatulewataka na nona kosipeli, vunautaka na nona ivakavuvuli, ka cakava na nona cakacaka. E digitaki ira na tamata o koya ka kacivi ira mera iyaya ni cakacaka ni ligana ena vakavotukanataki ni nona inaki, ka tuberi ka dusimaki ira o koya ena nodra cakacaka. Ia o ira na tamata era sa iyaya ni cakacaka duadua ga ena liga ni Turaga, kei na dokai kei na lagilagi ni veika kece era vakavotukanataka na nona italai sa dodonu me vakacerecerei ga kina o koya ka tawamudu. Kevaka e cakacaka ni tamata oqo, ena vakadrukai, ia esa cakacaka ni Turaga, ka sega ni dau druka o koya. Ka sa vakadeitaki vei keda ni kevaka eda na muria na ivakaro ka doudou ena ivakadinadina i Jisu Karisito ka sa dina ki na vakanuinui kece, na Turaga ena tuberi ka dusimaki keda kei na nona lotu ena salatu ni bula dodonu, ena vakavotukanataki taucoko ni nona inaki. 8 Kivei ira na lewe ni lotu kece e vuravura raraba au vinakata meu tukuna ni lotu oqo e dua tiko na kena ilesilesi tabu lavaki ni qaravi tavi ena ruku ni veidusimaki kei na veiliutaki i Jisu Karisito, na noda ivakabula, ka na sega ni dua na ka me na tarova na nona ituvatuva ni veika oqo. Ena vakataucokotaka na tuva-ka ni Tamada mai lomalagi. Au nuitaka ni o ira kece na Yalododonu e vuravura raraba era sa vakavinavinakataka tiko na Turaga ena veisiga ena nodra lewena tiko na nona lotu kei na ilesilesi nei Josefa Simici ena vakalesuimai ni kosipeli me baleta na noda reki kei na marau

153 Wase 8 Keitou kaya vei ira na yalodina ena veimatanitu: Na Turaga e lomani kemuni. E vinakati kemuni o koya mo ni ciqoma na taucoko ni veivakalougatataki ni kosipeli. Esa sureti kemuni tiko oqo o koya mo ni vakabauta na ivola i Momani, mo ni vakadonui Josefa Simici me dua na parofita, ka mo ni lako mai ki na nona matanitu e vuravura me rawa ni ko ni taukeni bula tawamudu ena nona matanitu vakalomalagi. 10 A sega mada ni dua na gauna mai na kena tauyavutaki na Lotu me a liutaka na tamata na Lotu. A sega ni vakakina ena gauna nei Josefa Simici se Brigham Young; E sega ni vakakina me yacova mai oqo. Esa cakacaka ni Turaga, ka mo ni kua ni guilecava ni sa ikoya na Qaqa ka na qarava na cakacaka oqo, ka sega ni tamata. 11 Au kila ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai e sa matanitu ni Kalou e vuravura, ka me vaka ni sa vakavulewataki ka vakaitututaki esa tiko kina na veivakadonui ni Turaga ka sa toso tiko ena kosi ka dusimaki koto. Mera kila taucoko vakaidina na tamata ni oqo na Lotu ni Turaga ka sa dusimaka tiko o koya na kena vakatulewa. Sa ka taleitaki dina ni noda na dodonu meda lewena e dua na isoqosoqo tabu vakaoqo! 12 3 Na Lotu esa tauyavutaki me vukei ira na lewena mera kune marau kei na reki ena bula oqo kei na bula tawamudu ena bula sa bera mai. E sa tauyavutaka na Turaga na ka kecega ena kena ituvaki donu ka sa solia vei keda e dua na kena ivakarau vinaka sara. Era na sega ni vakavinakataki ira mai kina na turaga. E sa tauyavutaka na Turaga na ka kecega ena kena ituvaki donu ka sa solia vei keda e dua na kena icakacaka vinaka sara. Era na sega ni vakavinakataki ira mai kina na turaga. Kevaka eda na cakava na veika esa vakatakila na Turaga, me vaka sa vakatakila o koya, ia sa na qai vinaka sara na veika kecega, ni isoqosoqo esa isoqosoqo vinaka sara; na kena vakasama na kena ituvatuva e sega ni vakacalai kina e dua na ka. 13 Na Turaga esa tauyavutaka e dua na isoqosoqo ni matabete ena nona lotu ka liutaki mai vei ira na iapositolo kei na parofita. Ka sa solia talega o koya vei ira na isoqosoqo tale eso mera vukea ka tokona na matabete. 136

154 Wase 8 Na nomu qaravi tavi gugumatua ena sega ni vakawalena na Kalou o koya o qarava kei na nona cakacaka o sa vakaitavitaki iko kina. E dau tu na veigagadre vakamareqeti me dau sotavi ena veitabagauna vakosipeli, so na leqa mera vakameautaki, kei na veivuke ka dodonu mena soli me tokona ka vukea na lewe ni lotu ena cakacakataki ni nodra vakabulai ena rere kei na sautaninini ena mata ni Turaga. (Raica na Filipai. 2:12.) Sa vakakina na kena tiko na veimataisoqosoqo [Soqosoqo ni Veivukei, Cauravou, Goneyalewa, Lalai, kei na Matawilivola ni Sigatabu] me vukea ka tokona na matabete. Sa ra tauyavutaki mera sotava na gagadre ni tamata ena ituvaki ni bula cava ga ka na rawa ni yaco. Oqo era sa tiki ni matanitu ni Kalou ka sa vakaturi cake me vukea na lewe ni lotu mera vakavinakataka cake na nodra bula ka cakava na veika ka na vakadeitaka kivei ira na reki kei na marau ena bula oqo kei na bula tawamudu ena bula ka na lako mai. 137

155 Wase 8 Na noda veiqaravi ena Lotu e vakaraitaka na loloma vei ira tale eso kei na vakavinavinaka ki na veiqaravi sega ni vakaiyalayala ni Turaga. O ira na dauveituberi vakavuvale, iliuliu ni matabete, kei na bisopi era sa lesi mera liutaki ira era veiqaravi kaya ki na bula tawamudu ena matanitu i Tamada, ka ra sa lesi na veimataisoqosoqo mera veivuke ka veitokoni ki na cakacaka levu oqo ni veivakabulai. Eda na sega ni vakadreta vakabibi cake na gagadre levu ni kena cicivaki na veiparokaramu kece oqo me vukea ka vakalougatataki ira kece na luve i Tamada.... Kevaka eda cakava na veika kece e gadrevi vei keda ena kena tosoi eliu na parokaramu ni lotu, ena vakalougatataki keda na Turaga ka vakavuai keda vakalevu meda na rawa-ka kina mai na noda cakacaka, ka na vure mai kina me noda na vakacegu kei na reki eke kei na lagilagi tawamudu ena bula sa bera mai Na noda veiqaravi ena Lotu e vakaraitaka na loloma vei ira tale eso kei na vakavinavinaka ki na veiqaravi sega ni vakaiyalayala ni Turaga. Sa tiko ena Lotu na Turaga. Esa tuberi keda tiko o Koya. Na yalona esa vakacegui ira tiko na tamata oqo. Na ka e gadreva vei keda o koya oya meda qaravi koya ena yalomalumalumu kei na duavata ni yalo kei na yago. 15 A lako mai ki vuravura na noda ivakabula me vakatavulici keda meda lomani ira vakayadua na tamata, ia ena kena sa mai vakatakilai na lesoni levu oya mai na veivakararawataki levu a yaco vua kei na mate me rawa ni da bula kina, e sega li ni dodonu meda vakaraitaka na noda loloma kivei ira na noda itokani ena veiqaravi e caka ena vukudra? E sega li ni dodonu meda vakaraitaka na noda vakavinavinaka ki na veiqaravi tawayalani a cakava vei keda o koya, ena qaravi tavi ena vukuna? Na tamata e dau cakava na veika me baleti koya ga ena Lotu ena sega ni yacova na bula vakalagilagi. Me vakaoqo, na tamata esa lomana tiko me masu, ka sauma na nona ikatini kei na veisolisoli tale eso, ka qarava na itavi lavaki eso ka vakatabakidua ki na nona bula saraga vakatakikoya, ka sega tale ni dua na ka, ena sega ni yacova na inaki ni taucoko ni bula

156 Wase 8 Kakua ni cata mo veiqaravi. Dau ciqoma ena yalomarau kevaka e dua na iliuliu vakalotu e kerea na nomu veivuke ka solia na nomu vinaka taucoko ki na itavi me qaravi. E namaka na veika oqo vei keda na Turaga, ka da sa tiki ni veiyalayalati ni cakava vakakina. Na vuli oqo e kauta mai na reki kei na vakacegu, ka qai gauna vata talega ena ciqoma kina na veivakalougatataki e levu sara o ira era dau veiqaravi. E rawa ka vakalevu cake na qasenivuli mai vei koya e vakatavulici; na veivakalougatataki ka vakalesuimai kivei keda ena noda vakadonuya e dua na veikacivi ni cakacaka ena Lotu esa levu cake sara mai na veivakalougatataki e rawa ni da wasea vei ira tale eso. O koya e cata me qarava e dua na itavi se vakawalena na ilesilesi ni soli vua ena Lotu esa tu ena dua na vanua rerevaki me vakayalia kina na veituberi ni Yalotabu. Sa na kena itinitini me na veilecayaki ka veivakaduiduitaki ki na itavi kecega, ka, vaka na itei ka sega ni vakabulabulataki se vakasuasuataki, esa na malai o koya ka mate me vaka na mate vakayalo. 17 Na nomu qaravi tavi gugumatua ena sega ni vakawalena na Kalou o koya o qarava kei na nona cakacaka o sa vakaitavitaki iko kina. 18 Sa noqu masu ni o keda kece sara, ka cakacaka vata tiko vaka veitacini dina ena matanitu ni Turaga, ni da na cakacaka sara meda rawata na cakacaka levu ka tiko mai liu Ena tete yani ki vuravura taucoko ena itabagauna oqo na matanitu ni Kalou kei na cakacaka ni Turaga. E dua na itabagauna va-kosipeli e vakatokai me isolisoli kivei ira na italai digitaki vakatabui, ena vakatulewa ni Kalou ni kaukauwa kei na dodonu me vakatetei kina na vosa ni Kalou, ka vakayacora na veicakacaka tabu vakalotu e veiganiti kaya.... E a tu eso na gauna ka a kautani kina na Kosipeli mai vei ira na tamata baleta na nodra cakacala. A vakakina ena gauna nei Noa. A vukitani o Isireli mai vua na Turaga ka vakatawani tu ena butobuto me vica na itabatamata ni bera na nona lako mai o Jisu Karisito, ia a vakalesuya tale mai na taucoko ni Kosipeli ena gauna a lako voli kina kei ira na tamata. A talai ira na nona tisaipeli o koya mera vunautaka na nona itukutuku ki vuravura taucoko, ia a sega ni sivi 139

157 Wase 8 taumada e vica na senituri ni bera ni ra baci vakacalai tale na tamata ka vakayalia na dodonu mera vakayagataka kina na yaca ni Turaga. Oqo a vakavuna kina me tadolavi na lomalagi ka vakatakilai mai e dua na itabagauna vou me vakarautaka na lesu vakarua mai ni noda Turaga ena o kei lomalagi me mai vakatulewa e vuravura me dua na udolu na yabaki, na soqo ka na yaco oqo esa voleka, ka sa toka ena noda matanikatuba. 20 Na kosipeli vakatakikoya esa dua tu ga ena veitabagauna; na yavu ni veivakabulai esa dua tu ga vei ira kece na yabaki ni bula ni luve ni Tamada. Ena so na gauna esa dau yali mai na vukitani, ia ena veigauna kece e vakatikora kina na tamata e vuravura na Turaga, esa dau soli vei ira na lawa vata ga kei na dina ni veivakabulai ka a sa vakatakila vei keda o koya. Ia e dua tiko na ilutua levu eda sa ciqoma ena gauna oqo ka a sega mada ni taukeni mai liu. Esa vakatulewataka na Turaga ena itabagauna oqo ni na sega tale ni vagolei vakatani na Lotu; sa na tiko vakadua eke na kosipeli ena gauna oqo. Na dina ka vakatakilai sa sagai tiko me vakarautaka ena gauna oqo e dua na matatamata me baleta na ikarua ni lako mai ni Luve ni Tamata, ka na tauyavutaki na Lotu ena veiyasana kece e vuravura ena gauna ka na lako mai kina na Turaga me tadolavi kina na gauna ni yabaki udolu ni vakacegu kei na buladodonu. 21 Eda sa lewe ni dua na lotu e vuravura, e dua na lotu ka taukena na yavu ni bula kei na veivakabulai, e dua na lotu ka virikotora taumada na Turaga ena iotioti ni gauna oqo me kauta na nona itukutuku ni veivakabulai kivei ira kece na luvena e vuravura taucoko.... Eda sa rawata na ituvaki kei na kaukauwa ka sa vakavurea tiko meda vakayacora taucoko na ilesilesi ka solia vei keda na Turaga mai vua na Parofita o Josefa Simici ka meda na kauta na itukutuku marautaki ni veivakalesuimai ki na veimatanitu taucoko kei na tamata kecega. Eda na sega walega ni vunautaka na kosipeli ki na veimatanitu kecega ni se bera ni lako vakarua mai na Luve ni Tamata, ia eda na rawata eso na curuvou ka tauyavutaka na isoqosoqo ni Yalododonu ena kedra maliwa

158 Wase 8 Na matanitu ni Kalou kei na cakacaka ni Turaga ena tete tikoga yani vagumatua; ena vakayacolomana sara vakatotolo e vuravura ena veisiga ni mataka mai na kena ka dau yaco tiko eliu. A sa tukuna vakakina na Turaga, ka sa tugana na kena ivolatukutuku na Yalotabu; kau sa wasea na noqu ivakadinadina ki na veika oqo, ka niu kila ni sa dina. Na matanitu ni Kalou esa tiko oqo me vakatuburi, me vakatetei ki vanua tani, mena vakawakana e vuravura, ka mena tikora dei toka na vanua e teivaka kina na Turaga mai na nona kaukauwa kei na nona vosa vakaikoya, mena sega tale ni qai vakarusai, ia me tomani tikoga me yacova ni sa vakacavari taucoko na inaki i Koya sa Cecere sara na veivakavuvuli kece sara ka ra vosataka na parofita mai na gauna a tauyavutaki kina na vuravura. Esa cakacaka ni Kalou, ka o koya vakaikoya, mai na nona vuku ka sega mai na vuku ni tamata, a vakalesuya tale mai ki na vuravura ena gauna emuri. 23 Na kosipeli esa baleti ira na tamata taucoko, ka na tauyavutaki na Lotu ena veivanua kecega, ki na veimatanitu, ka vakakina ki na iyalayala kei vuravura, ni bera na lesu vakarua mai ni Luve ni Tamata. 24 Au kila ka vakadinadinataka ni na yaco vakakina e vuravura na inaki ni Turaga. Esa vakadeitaki koya eke na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Ena qaqa na cakacaka ni Turaga. E sega na kaukauwa e vuravura mena tarova na vakatetei ni dina kei na vunautaki ni kosipeli ki na veimatanitu. 25 Au sa biuta mai na noqu veivakalougatataki vei kemuni kei na noqu veivakadeitaki ni Kalou esa tiko vata kei ira na nona tamata, ka na qaqa na cakacaka eda sa vakaitavitaki keda kina ka ni na qiqi yani me yacova ni sa vakacavari taucoko na inaki tawamudu ni Turaga

159 Wase 8 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Ena rawa vakacava ni da vakamuria na ivakaraitaki nei Peresitedi Smith ena noda veiqaravi vakalotu? (See Na Bula nei Joseph Fielding Smith. ) Vakasamataka vagumatua na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith me baleta na Veivakalesuimai ni kosipeli (raica na iwasewase e 1). Na cava na nomu nanuma ena nomu vakasamataka tiko na nomu bula donuya na gauna e vakalesui tale mai kina ki vuravura na Lotu ni Turaga? A vakadinadinataka o Peresitedi Smith ni o Jisu Karisito esa tiko ena ulu ni Lotu (raica na iwasewase e 2). O na rawa ni wasea vakacava na nomu ivakadinadina vua e dua ka sega ni lewe ni Lotu na dina oqo? Esa vukei iko vakacava na veisoqosoqo kei na veiparokaramu ni Lotu mo ciqoma kina na veivakalougatataki ka tukuni tiko ena iwasewase e 3? Era sa vukea vakacava na nomu matavuvale? A tukuna o Peresitedi Smith, A lako mai ki vuravura na noda ivakabula me vakatavulici keda meda veilomani vakaikeda (iwasewase e 4). Ena sala cava e rawa ni da vakamuria kina na ivakaraitaki ni loloma ni ivakabula ni da veiqaravi tiko vaka-dauveituberi vakavuvale se dauveisiko? Ni ko raicalesu na iwasewase e 5, siqema na cava e duidui kina na itabagauna oqo mai na kena tale eso. Ena rawa ni vakayarayarataka vakacava na noda veiqaravi ena Lotu na kilai deivaki ni veika oqo? Na cava na nomu nanuma ni o vakasamataka tiko na vakarautaki ni vuravura me baleta na Lesu Vakarua mai ni ivakabula? ivolanikalou Veisemati Mosaia 18:17 29; V&V 1:30; 65:1 6; 115:4; 128:19 22 Veivuke ni Veivakavulici Ni o vakayagataka e vica na itaviqaravi vakavuli duidui, era na kila vakavinaka cake na vuli tiko na ivakavuvuli ni kosipeli ka ra na tugana e levu cake. Na iwalewale digitaki vakamatau e rawa ni matata cake kina, taleitaki, ka guiguilecavi dredre kina e dua na ivakavuvuli (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula [1999], ). 142

160 Wase 8 Me kilai 1. Raici na Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, Na Bula nei Joseph Fielding Smith (1972), Ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith, My Dear Young Fellow Workers, New Era, Janu. 1971, Ena Conference Report, Okot. 1944, Out of the Darkness, Ensign, June 1971, Ena Conference Report, Epe. 1900, Use the Programs of the Church, Improvement Era, Okot. 1970, Ena Conference Report, Epe. 1970, For Thus Shall My Church Be Called, Improvement Era, Epe. 1970, Counsel to the Saints and to the World, Ensign, Julai 1972, Ena Conference Report, Okot. 1968, Ena Conference Report, Okot. 1970, The One Fundamental Teaching, Improvement Era, Me 1970, Use the Programs of the Church, The One Fundamental Teaching, Ena Conference Report, Epe. 1968, Ena Conference Report, Epe. 1966, Ena Conference Report, Epe. 1970, Ena Conference Report, Epe. 1970, A Peculiar People: Gospel Dispensations, Deseret News, Dec. 5, 1931, iwasewase ni Lotu e A Call to Serve, New Era, Nove. 1971, Ena Conference Report, British Area General Conference 1971, Ena Conference Report, Okot. 1968, Ena Conference Report, British Area General Conference 1971, Counsel to the Saints and to the World, Ena Conference Report, Epe. 1970,

161 A vakaraitaka e dua na agilosi na peleti koula vei rau o Oliver Cowdery kei David Whitmer, e rua vei iratou na Lewe Tolu na ivakadinadina, ka tiko kina o Josefa Simici. A vakaraitaka na agilosi na peleti vei Martin Harris, na ikatolu ni ivakadinadina. 144

162 W A S E 9 O Ira na ivakadinadina ni ivola i Momani Kena irairai vei au ni na sega ni taucoko na nona lewena na Lotu oqo e dua na lewenilotu kevaka me se bera ni wilika na ivola i Momani, ka vakasamataka sara vakabibi me rawa ni na ciqoma na kena ivakadinadina, ni sa itukutuku ka a vakauqeta na Kalou Qaqa ka sa dina taucoko na kena itukutuku. Na Bula nei Joseph Fielding Smith E a veiqaravi o Peresitedi Joseph Fielding Smith vaka- Dauniitukutuku Makawa ni Lotu ka Dauvolaitukutuku mai na Maji 1921 ki na Feperueri Ena ilesilesi oqo, a liutaka o koya na kena rawati mai na ivola taumada ni itukutuku bibi baleta na Lotu E dua vei ira na ivola oqo a nona ivakadinadina o David Whitmer ka vola ga e ligana, e dua vei iratou na ivakadinadina digitaki ni ivola i Momani. A madigi talega vei Peresitedi Smith me taura na ivakadinadina a vola ga o Oliver Cowdery, e dua tale vei iratou na Tolu na ivakadinadina ni ivola i Momani. Ni oti na nona lavetaka e ligana na rua na ivola oqo, a laki wilika taumada o Peresitedi Smith ena rua na soqo ni vuli raraba dua ena Maji 1939 ka vakakina ena koniferedi raraba ni Lotu ena Okotova E dina ga ni nanuma o Peresitedi Smith na bibi ni kena wasei yani na ivakadinadina volai oqo, a tukuna vakavuqa talega o koya e dua tale na ivakadinadina ni ivola i Momani: o ya na nona, ka a ciqoma ena dua sara na gauna sa oti ni bera ni mai cakacaka ena Valenivolavola ni Dauniitukutuku Makawa ni Lotu. A kaya o koya, Au a tekivu wilika na ivola i Momani ni bera niu yacova na dikoni, kau se wilika tikoga oqo, kau kila ni dina. 1 Au sa wilika oti vakavuqa, ka vakavuqa sara, a kaya vei ira na Yalododonu Edaidai. 145

163 Wase 9 E se bera ni rauta na noqu wilika. Era se tiko ga kina na dina kau na vakasaqara meu kunea, niu se bera sara ni gugumatua kina, ia au kila ni ra sa ka dina. 2 Ena nona wasea na ivakadinadina oqo ni ivola i Momani, a inaki nei Peresitedi Smith me vakayaloqaqataki ira na tamata mera rawata na nodra ivakadinadina vakai ira. A vakaraitaka o koya, Sa noqu ivakadinadina vei kemuni ni a vosa vakamatata sara vei au na Turaga ena ivakatakila au a ciqoma, ka vuqa vei kemuni ko ni tiko oqo o ni rawa ni vakadinadinataka talega vakakina, ni ra sa dina sara na veika oqo, ni sai koya oqori na nona madigi e dua na tamata yalodina ka na saga me wilika ena yalo masumasu me kila ke dina na ivola oqo se sega; ka na ciqoma o koya na ivakadinadina oqo mai na yalayala a vakayacora o Moronai, ka a dregata na ivolatukutuku oqo me na qai tadu mai ena itabagauna ni Taucoko ni Gauna. 3 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Na ivola i Momani e dua na ivolatukutuku tabu era tiko kina na kosipeli tawayalani ka vakadinadinataki Jisu Karisito. Na ivola i Momani sai koya na kedra itukutuku tabu na lewenivanua ni gauna makawa mai na vanua o Amerika, ka tiko kina na nodra parofisai na parofita, na ivakaro ni Turaga vei ira, kei na nodra itukutuku kei nodra icavacava o ira na tamata ni gauna makawa o ya. Sai koya na ivolanikalou mai Amerika, ka sa itukutuku tabu ka veivakauqeti me vaka ga na ivolatabu, ka ra umani tu kina na kedra itukutuku tabu na kai Iperiu ena tokalau kei vuravura. 4 Era a masumasu vagumatua na parofita ni Nifai mera taqomaki na veika era sa vola mera qai tadu mai me vaka era sa vosa mai ena ibulubulu, me ivakadinadina kivei ira na kawa i Liai, ka vakakina vei ira na Jiu kei ira na kai Matanitu Tani, ni sa mai vakatakila na Kalou kivei ira na taucoko ni Kosipeli. Era sa kakavaka kina ni ra na veivutuni na tamata ena iotioti ni gauna oqo ka vakabauta na Kalou mai na ivakadinadina a soli ena vuqa na senitiuri sa oti kivei ira na parofita oqo ni Nifai. Na ka dina, o ya ni da vulica mai na 146

164 Wase 9 ivola i Momani ni oqo sa usutu tiko ni inaki ni ivola i Momani, me vaka era sa tukuni tiko ena vuqa na kena itukutuku A vakamatatataka sara na Turaga vei ira na parofita ni Nifai ni ra na taqomaki vinaka na kedra itukutuku kei nodra parofisai me ra qai tadu mai ena iotioti ni gauna me ivakadinadina kei Jisu Karisito ka tauyavutaka na nona Kosipeli ena kedra maliwa na tamata. A parofisaitaka o Nifai vei ira na kai Matanitu Tani kei ira na Jiu baleta na noda gauna oqo ka laiva vei ira vakamatata ka vakadodonu na nona ivakadinadina. (2 Nifai 33.) A vakayacora talega o Moronai. (Moronai 10:24 34.) 5 E dua vei ira na parofita taumada ni vanua vaka-isireli, a parofisaitaka ni se vo toka e ono na drau na yabaki ni bera na gauna va- Karisito, ni gauna ena vakatakilai mai kina na kedra ivolatukutuku na nona tamata mai na kuvu ni soso, ena yaco oqo me dua na siga mera na cakitaka tale ga na kaukauwa ni Kalou, na Yalosavasava ni Isireli, o ira na tamata ka ra na kaya: Dou vakarorogo vei keitou, ka rogoca na neitou ivakavuvuli; raica sa sega na Kalou e na gauna oqo, ka ni sa vakayacora oti na Turaga na ivakabula na nona cakacaka ka sa solia na nona kaukauwa vei ira na tamata. [2 Nifai 28:5.)] Ena yaco talega, mera na kaya e vuqa vei ira ni sa soli vei ira na ivolanikalou vou ka umani tu kina na kedra itukutuku na tamata mai na ra kei vuravura: A ivola Tabu! A ivola Tabu! Sa tiko na neimami ivola Tabu, ka sega ni rawa me dua tale na ivola Tabu. [2 Nifai 29:3.]... Na ivolanikalou vou oqo a dodonu me ivakadinadina, sega walega baleti Jisu Karisito ka tiko kina na Kosipeli tawayalani, ia sa ivakadinadina talega ki na nodra ivolanikalou na Jiu o ya na ivola Tabu; ka me rau na tubu vata na itukutuku e rua oqo me rau vakadinadinataka na kosipeli tawayalani [raica na 2 Nifai 3:11 13; 29:10 14]. Mai vei koya na ivakadinadina vakaoqo sa tudei tu kina na itukutuku oqo nikua ni sa tukuna tiko na ka dina ka ra na vunauci kina o ira era sa cakitaka na kedra ivakavuvuli. 6 Au kila ni a vakadewataka o Josefa Simici na ivola i Momani ena isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou, ka sa tadu mai mera kila na Jiu kei ira na Matanitu tani ni sa Karisito ko Jisu, na Kalou Tawamudu, ka raica sa vakaraitaki Koya vei ira na veimatanitu kecega. [Raica na tabana ni ulutaga ni ivola i Momani.] 7 147

165 Wase 9 2 Me vaka e virikotori tu ena lawa ni ivakadinadina, sa kaciva kina na Turaga eso na ivakadinadina digitaki mera vakadinadinataka na ivola i Momani. E tiko e dua na lawa sa vakamacalataki tu vakamatata ena ivolanikalou ena kena taqomaki na ivakadinadina kei na nodra lesi o ira na ivakadinadina. Sa dau muria tiko na Turaga na lawa oqo ena nona solia mai na ivakatakila vou kivei ira na tamata. 8 Mai na veitabayabaki kece sa tudei tu ga mai na lawa oqo [na lawa ni ivakadinadina] ka sa kena e dodonu. Kevaka me a tiko vei keda na itukutuku taucoko ni veitabayabaki, eda na raica kina ni gauna e dau tauyavutaka kina na Turaga e dua na itabagauna, era na tiko na ivakadinadina eso mera vakadinadina ena vukuna. A vola o Paula vei ira na kai Koronica ka kaya: Ena vakadinadinataki na vosa kecega ena gusu ni vakadinadina e lewe rua se lewe tolu. [2 Koronica 13:1.] 9 Me baleta na kena tadu mai na ivola i Momani, a kaya kina na Turaga ni na digitaki ira na ivakadinadina eso. E dodonu me tolu na ivakadinadina digitaki me ratou vakadinadinataka yani ki vuravura, ka kaya kina o koya: Ia ena sega ni raica e dua tale, ko iratou ga na lewe vica me vaka na nona lewa na Kalou, me ratou vakadinadinataka na nona vosa vei ira na luve ni tamata; ni sa kaya na Turaga na Kalou, era na vosa mai ko ira na yalododonu era sa mate. Ia ena vakatakila mai na vosa ni vola na Turaga na Kalou na vakadinadinataki na nona vosa e na gusu ni vakadinadina e vuqa me vaka sa lewa ko Koya; ia ena ca vei koya na beca na vosa ni Kalou! (2 Nif. 27:13 14.) 10 O iratou na lewe tolu a kacivi me ratou veiqaravi vaka-lewe tolu na ivakadinadina digitaki ni kena tadu mai na ivola i Momani ena kaukauwa ni Kalou, o Oliver Cowdery, David Whitmer, kei Martin Harris.... E ratou a itokani kei Josefa Simici ena kena tauyavutaki na cakacaka veivakurabuitaki oqo ena itabagauna oqo.... E ratou vakadinadinataka ni a rairai mai vei iratou e dua na agilosi mai vua na Turaga, ka vakaraitaka e matadratou e dua na itukutuku caka ena koula ka vakadewataki mai kina na i Vola i Momani ka ratou dusimaki kina. E ratou raica e matadratou na 148

166 Wase 9 A vakaraitaka o Josefa Simici na peleti koula kivei iratou na Lewe Walu na ivakadinadina. veika a volai tu ena peleti ena kena cegai e matadratou na drauna yadudua, ka ratou rogoca kina na domo ni Turaga ka tukuni mai lomalagi ni vakadewa oqo sa isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou, ka ratou vakaroti me ratou tukuna yani ki vuravura taucoko. Ena gauna dredre, veivakacacani, kei na veisau ni gauna e ratou dina tu ga na tolu na ivakadinadina oqo ki na nodratou ivakadinadina ni ratou a raica dina na peleti ni tu e kea e dua na agilosi ka rogoca na domo ni Turaga ni vosa mai vei iratou mai lomalagi. E walu tale na ivakadinadina era a raica talega na peleti, tara e ligadratou, vakadikeva vakamalua na veika era volai tu kina ni a 149

167 Wase 9 vakaraitaka tiko vei iratou o Josefa Simici. Sa cauraki talega yani ki vuravura na nodratou ivakadinadina ka sa tiko ena ilavelave yadua ni ivola i Momani. Era a dina tu ga na walu na turaga oqo ena ivakadinadina oqo me yacova na nodratou mate. O ira na lewe tinikarua na ivakadinadina [oka kina o Josefa Simici] e va vei iratou a raica na agilosi ka raica na veika vakalomalagi, ka lewe walu era a raica na itukutuku ni a vakaraitaka vei iratou o Josefa Simici, ni sai ira ga oqo, sa vakaraitaki kina, ni sa dodonu vua na Turaga me tauyavutaka kina ni sa dina na ivola i Momani, me vaka a yalataka vei Nifai ni na vakayacora. Ka na ca vei koya na cakitaka na vosa ni Kalou! Na nodra ivakadinadina o ira na tagane oqo sa uasivia na kena vakarogoi na lawa. 11 A tiko duadua o Josefa Simici... ena imatai ni raivotu, a tiko duadua ena gauna a kauta mai kina o Moronai na itukutuku vua, ka tiko duadua ena gauna a ciqoma kina na peleti; ia ni oti oqo a sega tale ni tiko duadua. Sa kaciva kina na Turaga na ivakadinadina eso. O Bubu Smith [tinai Josefa Simici, o Lucy Mack Smith] e kaya ena nona itukutuku ni a gole tagitagi yani ki vale na Parofita ena marau ni oti na nodra raica na ivakadinadina na peleti ena veidusimaki ni agilosi ni Kalou, ka kaya o Josefa, Sa mai takali na bibi ni icolacola kau sa sega tale ni tiko duadua E ratou a dina tu ga na lewe Tolu na ivakadinadina ena nodratou ivakadinadina baleta na ivola i Momani. O iratou kece na tolu na ivakadinadina [digitaki] e ratou a vukitani ka biuta na Lotu. Rau a lesu tale mai ena yalomalumalumu o Oliver Cowdery kei Martin Harris ka kerea me rau lewena tale na Lotu ka yacova nodrau mate ni rau qaqaco vinaka tu ena Lotu. A sega tale ni lewena na Lotu o David Whitmer; ia, o iratou kece na tolu na ivakadinadina oqo e ratou a dina tu ga ena nodratou ivakadinadina e ratou a cauraka yani ki vuravura ka sa tiko ena ilavelave yadua ni ivola i Momani. 13 Oqo e dua na ivakadinadina nei David Whitmer, a soli mai Richmond, e Missouri, ena 19 ni Maji, 1881 ka a lavetaki mai na imatai ni ilavelave, ka a tabaki ena Richmond Conservator ena tikinisiga o ya. 150

168 Wase 9 Ki na veimatanitu, duikaikai, duivosavosa kei na tamata taucoko ena yaco yani vei kemuni na ka oqo Ni sa mai rogovaki ni tukuna o John Murohy mai Polo [Caldwell County], mai Missouri, ni keirau a veivosaki ena vula ikatakata sa oti, niu sa mai cakitaka niu a dua vei iratou na lewe tolu na ivakadinadina ni ivola i Momani Ena vuku ni ka oqo, sa gadrevi me na rogoci au kina oqo ke se bera ni cakava, ka me kila kina o vuravura taucoko na dina, au sa gadreva kina oqo, me vaka na kena sa vakataudeitaki tu, me yacova na iotioti ni noqu bula oqo, kei na rerevaka na Kalou, au sa kaya kina oqo me itukutuku raraba: Niu a sega mada vakadua ena dua na gauna, au a bau cakitaka kina na noqu ivakadinadina o ya se dua mada ga na tikina, ka sa tabaki tu mai ena kena itekivu ena ivola o ya, niu sa dua vei iratou na lewe tolu na ivakadinadina. Kivei ira era kilai au vakavinaka, era na kila niu sa dina tikoga ki na ivakadinadina o ya Ka na sega kina ni dua na tamata me vakasesei se lomatarotarotaka na noqu nanuma ki na veika oqo, kau sa mai vakadeitaka kina na dina ni noqu tukutuku taucoko sa mai cauraki ka tabaki vakaivola. 14 Meu tukuna mada na veika baleti Martin Harris.... Ena gauna a dina tiko kina o koya ki na nona ivakadinadina baleta na ivola i Momani e vuqa na yabaki e dau veileti kei na Lotu. Ia ni oti vakalekaleka na nodra yaco yani na yalododonu e Utah era a laki vaqarai koya eso na veitacini, raici koya rawa, ka vakamarautaki koya, ka kauti koya lesu mai. A gole mai ke [e Utah], papitaisotaki tale, ka mai vakaitikotiko eke ena vica na yabaki, ka tukuna tale tiko na nona ivakadinadina ena loma ni itikotiko oya. A mai mate eke ka mai kacikaci toka ni cagi [e Clarkson, Utah]. Ia meda raici Oliver Cowdery mada. E vakacava beka o Oliver Cowdery, e bibi duadua vei iratou na lewe tolu oqo, ka a tiko vata kei Josefa Simici ena vuqa sara na gauna era rairai mai kina na agilosi vata kei na vakalesuimai na idola? E vakacava o koya? A biuta na Lotu ka yaco me tamata ca sara, ia a sega vakadua ni cakitaka na ivakadinadina o ya. Eso era kaya ni a cakitaka, ia a sega ni cakava. E dau dina tu ga ena ivakadinadina o ya

169 Wase 9 E tiko e dua na veivakauqeti kei na yalo ni vakacegu rekitaki kei na marau e sema tiko ki na kena wiliki ena yalodina kei na masumasu na ivola oqo.... Ni oti na nodra cemuri na yalododonu mai Nauvoo ka ra sa laki tu ena bucabuca ka sa vaka me butobuto ca na veika kecega (A kaya o Sidney Rigdon ni ra sa yacova yani na veivakarusai ka sega tale na nodra inuinui, ka kaya na niusipepa ni ra na sega ni bula rawa!), ena mataqali ituvaki ca o ya, a qai kerea o Oliver Cowdery... me lesu tale mai ki na Lotu.... A ciqomi lesu tale o koya, ka sa vakavakarau toka me gole ki na kaulotu ki Peritania a mani tauvimate ka mani takali yani. A mate toka ena itikotiko nei David Whitmer, ka cavuta kina na nona ivakadinadina baleta na ka dina Sa rawa ki na lewe ni Lotu yadua me ivakadinadina ni ivola i Momani. Era sega ni o ira duadua ga na ivakadinadina oqo era rawa ni tukuna ni sa vakalou na cakacaka nei Josefa Simici, se me baleta na dina ni ivola i Momani. Sa tiko na yalayala ena ivola i Momani ni o ira taucoko era gadreva mera kila ke sa dina oqo ka umani tu kina na vosa ni Turaga era na rawa ni kila ni sa dina sara kevaka ga era na kerea ena yalodra dina, lomadra taucoko, ka vakabauta na Karisito, ka na vakatakila mai o Koya kivei ira ena kaukauwa ni 152

170 Wase 9 Yalo Tabu [raica na Moronai 10:3 5]. Era drau vakaudolu na tamata era sa tovolea oti na yalayala oqo ka ra sa kaya mai ena yalodra dina ni ra sa ciqoma na kila-ka oqo. 16 Au sa mai vakadeitaki au kina vakavinaka ni ivola i Momani au sa mai wilika tiko oqo sa vosa ni Kalou me vaka sa vakatakilai mai, me vaka a kaya o Josefa Simici ni a vakatakilai mai, kau sa mai tucake tu oqo meu raica na matamuni. Na tamata yadua ena delai vuravura e tiko vua na vuku me kila vakavinaka ena rawa me kila na dina o ya. Me na kila vakacava o koya? Na ka me na cakava o ya me vakamuria na kena sala sa solia mai vakai koya na Turaga ena gauna a tukuna kina vei ira na Jiu ni o ira ga era na vakayacora na lewa nei Tamana era na kila na vunau oqo, se sa mai vua na Kalou se sa tukuni koya ga [raica na Joni 7:17]. Sa noqu ivakadinadina ki vuravura taucoko ni sa dina na ivola oqo.... Au kila ni nodratou ivakadinadina na [lewe tolu] na ivakadinadina oqo era volai tiko ena ivola i Momani sa ka dina, ni ra a tucake tu ena mata ni dua na agilosi ni Kalou ka a tukuna vei ira ni itukutuku ena kena sa vakadewataki tu sa dodonu sara, ka sa dina sara na nodratou ivakadinadina ni a vosa vei iratou na Kalou mai lomalagi ka kacivi iratou me ivakadinadina, ka sega ni dua na tamata ena vakuwai me ciqoma na ivakadinadina o ya kevaka e gadreva me na ciqoma, ena nona wilika na ivola oqo ena masumasu kei na yalodina, ni sa gadreva dina me kila na dina me vaka sa tukuna mai ena ivakatakila o Moronai. Ena kila o koya na dina me baleta na vakalesuimai na ivolanikalou oqo kivei ira na kawatamata makawa ni vanua oqo. 17 Kena irairai vei au ni na sega ni taucoko na nona lewena na Lotu oqo e dua na lewenilotu kevaka me se bera ni wilika vakavica vata na ivola i Momani, ka vakasamataka sara vakabibi me rawa ni na ciqoma na kena ivakadinadina, ni sa itukutuku ka a vakauqeta na Kalou Qaqa ka sa dina taucoko na kena itukutuku E sega ni rawa vua e dua na lewe ni Lotu oqo me tucake vakadonui tu e mata ni Kalou ke sega mada ni wilika vakaidina ka vakavinaka na ivola i Momani. 18 Ni ko wilika na ivola i Momani ko sa na kila vakavinaka ni ko sa wilika tiko na dina. Na cava na vuna? Ena vuku ga ni veidusimaki 153

171 Wase 9 ni Turaga vei ira na tamata mera vola na veika e yaco ena kena gauna ka solia vei ira na vuku kei na veivakauqeti mera cakava oqo. Sai koya oqo na itukutuku era vola na tamata era vakabauta na Kalou. E a sega ni lutu na itukutuku oqo ki na ligadra na vukitani; ia era a vola o ira na daunitukutuku makawa ka ra vosa ni ra sa vakauqeti ena Yalo Tabu, ka da kila ni veika era vola sa ka dina baleta ni sa mai biuta kina na Turaga na nona sitaba ni veivakadonui [raica na V&V 17:6] Ni da tomana na wilika na ivola i Momani ena yalodina kei na masumasu, eda na taleitaka cake tikoga vakalevu. Era kurabuitaka o ira kece era a yalodinataka na nodra wilika na ivola i Momani na itukutuku veivakauqeti era tiko ena draunipepa.... E tiko e dua na veivakauqeti kei na yalo ni vakacegu rekitaki kei na marau e sema tiko ki na kena wiliki ena yalodina kei na masumasu na ivola oqo. 20 Niu wilika [na ivola i Momani] au kurabuitaka tikoga vakalevu na kena sa vakalou, kei na itukutuku ka tukuni tiko kina na kena tutaki na cakacaka vakalotu ni Turaga o Jisu Karisito, kei na kosipeli sa vakalesuimai ena itabagauna ni taucoko ni gauna ni nodra vakabulai na tamata. Sa rui ka talei tikoga vei au ena veisiga na itukutuku oqo niu sa raica tiko na kena sa yaco na veika era a parofisaitaka tu mai na parofita oqo era sa vosa tiko mai ena ibulubulu, mai na kuvu ni soso ki na veimatanitu e vuravura, ka tukuna vei ira mera veivutuni, ka kacivi ira mera vakabauta na Karisito. 21 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro A kaya o Peresitedi Smith ni se sega ni rauta na nona wilika tiko na ivola i Momani (mai na Bula nei Joseph Fielding Smith ). Na cava eda vulica rawa mai na vakadidike oqo? Ena wase oqo, iwasewase e 1 era tiko kina eso na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith me baleta na inaki ni ivola i Momani. Sa mai yaco vakacava na inaki oqo ki na nomu bula? 154

172 Wase 9 E dina ga ni ratou a biuta na Lotu o Oliver Cowdery, Martin Harris, kei David Whitmer, e sega ni dua vei iratou a bau cakitaka mada na nona ivakadinadina ni ivola i Momani (raica na iwasewase e 2 kei na 3). Na cava e rui bibi kina na itukutuku oqo ni da vakasamataka na nodratou ivakadinadina? E kaya o Peresitedi Smith ni sa rawa ki na tamata kece mera ivakadinadina ni ivola i Momani (raica na iwasewase e 4). O sa rawata vakacava e dua na ivakadinadina ni ivola oqo? Na cava o rawa ni cakava mo wasea kina na ivakadinadina oqo? Me baleta na ivola i Momani, a kaya kina o Peresitedi Smith, Sa rui ka talei tikoga vei au ena veisiga na itukutuku oqo (iwasewase e 5). O raica vakacava ni a yaco talega vei iko? Na cava e rawa ni cakava e dua me vaqaqacotaka na nona ivakadinadina ni ivola i Momani? ivolanikalou Veisemati 1 Nifai 6:3 5; 2 Nifai 29:7 8; Jekope 4:1 4; Inosi 1:13; V&V 20:8 12 Veivuke ni Veivakavulici Solia na nomu ivakadinadina ena veigauna e vakauqeti iko kina na Yalo Tabu, me kua ni qai yaco ga ni sa tini na lesoni. Mo dau vakarautaka tale ga na gauna vei ira na nomu lewenikalasi mera solia kina na nodra ivakadinadina (Na Veituberi, Me ilutua Ni Noda Bula, 51). Me kilai 1. Ena Conference Report, Okot. 1961, Ena Conference Report, Oct. 1949, 89; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 3: Ena Conference Report, Oct. 1956, 20; raica talega na Moronai 10: Origin of the First Vision, Improvement Era, Apr. 1920, 503; raica talega na Doctrines of Salvation,3: Church History and Modern Revelation (1953), 1: Predictions in the Bible Concerning the Book of Mormon, Improvement Era, Sept. 1923, ; raica talega na Doctrines of Salvation, 3: Ena Conference Report, Okot. 1970, Testimonies of the Witnesses to the Book of Mormon, Improvement Era, Sept. 1927, 950; raica talega na rev. ni Doctrines of Salvation ed., 1: Doctrines of Salvation, rev. ed., 1:203; bokoci na kena vakamatatataki mai na ilavelave taumada. 10. Ena Conference Report, Okot. 1956, Testimonies of the Witnesses to the Book of Mormon, ; raica talega na Doctrines of Salvation,3: Doctrines of Salvation, rev. ed., 1:

173 Wase Testimonies of the Witnesses to the Book of Mormon, 952; raica talega na Doctrines of Salvation,3: Ena Conference Report, Okot. 1956, Doctrines of Salvation, rev. ed., 1: Testimonies of the Witnesses to the Book of Mormon, 953; raica talega na Doctrines of Salvation, 3: Ena Conference Report, Oko. 1949, 89; raica talega na Doctrines of Salvation,3: Ena Conference Report, Okot. 1961, History and History Recorders, Utah Genealogical and Historical Magazine, Apr. 1925, 55; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Origin of the First Vision, Ena Conference Report, Epe. 1925,

174 W A S E 1 0 Noda Vakasaqara na Dina Oqo e dua na ka e gadrevi vei keda, me vaka ni da lewena na Lotu oqo, me da vakaveikilaitaki keda ena veika sa vakatakila mai na Turaga, me da kakua kina ni vakau vakatani.... Eda na lako vakacava ena dina kevaka eda sega ni kila? Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ni se qai yabaki walu o Joseph Fielding Smith, a solia vua na tamana e dua na ivola i Momani ka kerei koya me wilika. Au a ciqoma na nodra ivolatukutuku na Nifai oqo ena yalo vakavinavinaka, a qai nanuma lesu o koya, ka soli au sara ki na cakacaka sa lesi vei au. Na nona taleitaka na ivola e vakauqeti koya me cakava vakatotolo na nona itavi vakacakacaka ka so na gauna dau biubiu totolo mai na qito tavipolo me rawa ni kunea eso na vanua vakadigagalu me wilivola kina. Se bera ni rua na yabaki mai na gauna e ciqoma kina na iloloma mai vei tamana, sa wilika oti vakarua na ivola. Ena vuku ni vuli ena gauna ni gone oqori, e qai kaya kina e muri, Era tu eso na tikina sa sitabataki tu ena noqu vakasama kau sega sara ni guilecava tale. 1 A wilika talega eso tale na ivola. Au dau wilika na ivola e vakayagataki me baleti ira na gone ena Lalai kei na kena e baleta na Wilivola ni Sigatabu vei ira na gonelalai ena veisiga taumada oya, e kaya o koya, ka dau tiko voli ga e ligaqu e dua na ivola niu tiko e vale.... E muri au qai wilika na itukutuku ni Lotu me vaka e tabaki ena Millennial Star. Au wilika talega na ivolatabu, na ivola i Momani, na Mataniciva Talei, na Vunau kei na Veiyalayalati, kei na ivola kecega e taura na ligaqu. 2 Sa dau kauta voli ena nona bula taucoko o Peresitedi Smith na gagadre oqo me baleta na kosipeli. Ni vulica na dina ni kosipeli, e dau wasea, ia ni ganita, ena taqomaka. Ni oti e tolu na yabaki mai na nona tabaki me iapositolo, a ciqoma e dua na veivakalougatataki 157

175 Wase 10 Elder Joseph Fielding Smith ena Kuoramu ni iapositolole Tinikarua kei Peresitedi Joseph F. Smith,

176 Wase 10 ni matabete ka soli mai kina na ivakasala eso oqo: O sa vakalougatataki ena kaukauwa mo kila, mo dikeva, ka taqomaka na ivakavuvuli ni dina mai vei ira e vuqa na nomu itokani, ka na yaco mai na gauna ena tu kina me itataqomaki na ivakadinadina eso o sa sokumuna tiko mai, mai vei ira era sa segata tiko ka ra na qai segata me ra vakarusa na ivakadinadina ni kena vakalou na nona ilesilesi na Parofita o Josefa; ia ena veitaqomaki oqori ena sega sara ni rawa ni o vakamaduataki kina, ka na cilava vakamalua yani na yalomu na rarama ni Yalotabu me vaka na tegu e lutu mai lomalagi, ka na cereka ki na nomu vakasama e vuqa na dina me baleta na cakacaka oqo. 3 A bulataka ka dinata na veimalanivosa vakaparofita oqo. Ni dua na vuku ena veika vakosipeli, qasenivuli, ka dauvolaivola, sa dau cakacaka vagumatua me vakamacalataka ka taqomaka na ivunau ni veivakabulai. A vakatokai koya ena dua na gauna o Peresitedi Heber J. Grant me tamata vuku duadua vakaivolanikalou vei ira kece na Vakaitutu Raraba. 4 Ena mua ni nona bula, sa dau vakananuma lesu o Peresitedi Smith na veivakalougatataki sa ciqoma ena nona dau vulica na kosipeli: Ena noqu bula taucoko au sa vulica ka dau vakananuma vakatitobu na ivakavuvuli ni kosipeli ka segata meu bulataka na nona lawa na Turaga. Sa yaco mai kina ki yaloqu na loloma cecere ena vukuna kei na vuku ni nona cakacaka kei ira kece sara era segata me ra tosoya na nona inaki e vuravura. 5 Ena noqu bula taucoko au sa dau vulica na ivolanikalou ka segata na veituberi ni Yalo ni Turaga meu kila kina na kedra ibalebale dina. Sa rui vinaka vei au na Turaga, kau reki ena kila ka sa solia mai vei au ko koya kei na galala dokai e noqu meu vakavulica na nona ivakavuvuli ni veivakabulai. 6 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 E dodonu me da vakasaqara na dina ena vuqa na sala, ia na kila ka bibi duadua sai koya na kila ka vakosipeli. Eda vakabauta na vuli. Vakamatatamata eda sa segata na vuli ena veitabana kece sara, vaka Matalotu eda vakayagataka na umailavo lelevu ka sorovaki ka vakalevu me vakarautaki na madigi eso ni vuli 159

177 Wase 10 vei ira na lewe ni Lotu. Ka vakauasivi ena gauna oqo ni vakadidike kei na veivakatorocaketaki. Eda vakabauta ni dodonu me soli vei ira na noda itabagone na levu ni vuli kei na veituberi ni cakacaka vakaliga e ganita, ena rai vakayalomatua. Ia eda vakabauta ni dodonu me veiwaki vakamatau na sasaga ni vuli vakavuravura oqo kei na ivakarau ni kila ka vakayalo e tautauvata. E bibi cake sara, vakaduanaudolu, me da kila na Kalou kei na nona lawa, me rawa ni da cakava na veika ena rawa kina na veivakabulai, mai na noda rawata na kila-ka kece vakavuravura e rawa ni rawati. 7 Me vulica e dua na ka vou ena dua na siga na tamata kece sara. E dui tu na vakatataro ni lomamuni ka vakasaqara tu na dina ena vuqa na tabana vakavuli. Au nuitaka dina sara ni nomuni vakasaqaqara levu cake ena vakayacori ena iyalava ni veika vakayalo, baleta oqori na tabana eda na rawata kina na veivakabulai ka vakayacora na toso ka na kauti keda ki na bula tawamudu ena nona matanitu na Tamada. Na kila-ka bibi duadua ena vuravura oqo na kila-ka vakosipeli. Sai koya na kila na Kalou kei na nona lawa, na veika me cakava na tamata me cakacakataka kina na nona vakabulai ena rere kei na sautaninini ena matana na Turaga [raica na Filipai 2:12; Momani 9:27]. 8 E sega ni tautauvata taucoko na kedra yaga kei na kedra bibi na dina. Eso na dina era cecere cake mai na kena tale eso. Na dina cecere duadua, se veidina cecere duadua, eda na kunea ena veivakavuvuli bibi ni kosipeli i Jisu Karisito. Taumada, ni o Jisu Karisito na Luve ni Kalou, na Dauveivueti kei vuravura, ka lako mai ki vuravura me mai mate me rawa ni bula na tamata. Na dina oqori e dodonu me da kila. E bibi cake sara me da kila ni noda Dauveivueti o Jisu Karisito, ni sa solia mai vei keda o koya na ivakavuvuli ni bula tawamudu, mai na noda kila na veika kece sara eda rawa ni rawata mai na vuli vakayago. 9 Me baleta na vuku kei na yalomatua vakavuravura, era sega ni vakaibalebale vakavo kevaka era sala vata mai kei na vosa vakatakilai mai ni Kalou. Se na ivunau cava ga, se lako mai ena lotu, vakadidike, rai vakavuku, se cava ga, ke veisaqasaqa kei na vosa 160

178 Wase 10 Ia dou na kila na ka dina, ia na ka dina ena sereki kemudou (Joni 8:32). vakatakilai mai ni Turaga, ena guce. Ena vakaibalebale beka. Ena biu beka e matamu ena vosa ni veirawai ka na sega beka ni rawa ni o sauma. Ena kena irairai beka ni tu na kena ivakadinadina ka sega ni rawa ni o veibataka, ia na ka ga mo cakava mo waraka ena yalovosota. Na gauna ena qai tukuna na ka kecega. O na raica ni ivunau kecega, na ivakavuvuli kecega, se vakacava na kena vakabauti raraba tu, kevaka e sega ni sala vata kei na vosa vakalou ni Turaga vei ira na nona italai, ena rusa ga. E sega talega ni gadrevi vei keda me da tovolea me da vakarabailevutaka na vosa ni Turaga ena dua na sasaga malumalumu me rawa ni veidonui kei na vakasama kei na ivakavuvuli oqo. Na vosa ni Turaga ena sega ni tale wale, ia na veivunau kei na vakasama lasu ena druka kecega. Na dina, kei na dina duadua ga, ena tudei tu ni sa rusa na ka kecega

179 Wase 10 2 Sa vakaroti keda na Turaga me da vakasaqaqara ena ivolanikalou. Sa vakaroti ira na lewe ni Lotu ena gauna oqo na Turaga me ra vakasaqarai koya ena masu, ena vakabauta kei na vuli. Eda sa vakaroti me da vulica na ivakaro sa solia vei keda ko koya ena Vunau kei na Veiyalayalati, ena ivola i Momani kei na ivolanikalou kecega, kei na yalayala ni Kila ka kecega eda rawata ena bula oqo, ena tucake vata kei keda ena tucake tale mai na mate. Kevaka e dua na tamata sa levu na ka e vulica ka kila ena nona gugumatua ka talairawarawa, ena yaga vakalevu cake sara vua ena bula sa bera mai. [V&V 130:18 19.]... Sa kaya na ivakabula vei ira na Jiu: Dou sa vakasaqara ena ivolanikalou; ni dou sa nanuma dou sa rawata kina na bula tawamudu: ia na ivola oqo sa tukuni au. [ Joni 5:39.] E vica na lewe ni Lotu e vakakina na nodra vakasama, ia era druka ena nodra vakarautaki ira ena vuli kei na vakabauta? 11 E vaka vei au ni na sega ni vakacegu e dua na lewe ni Lotu oqo se makare na nona vakatulewa kevaka e sega vua na kila ka e rawa mai na vuli kei na vakabauta ena ivolayavu ni Lotu. Na ivolatukutuku eso oqo e sega na kena ivoli. Na vuravura e dau vakalialia, ia mai na kedra ivakavuvuli sa rawa kina vei keda me da toro voleka mai vua na Kalou, me da kila vakavinaka cake na Tamada Vakalomalagi kei na Luvena o Jisu Karisito, yaco me da veikilai vakavinaka cake kei rau ka kila vakalevu cake me baleta na ituvatuva vakasakiti ni veivakabulai erau sa solia mai vei keda vakakina ki vuravura. 12 Era sa vosa na veiparofita ni gauna makawa, ka ra sa raica mai na noda gauna, sega ni baleti ira na tamata ena nodra gauna, ia me baleti ira na tamata era bula donumaka na gauna e tukuni tiko ena parofisai. 13 Au kaya vei kemuni na taciqu kei na ganequ, ena sega ni rawa ni o ni maroroya na ivakaro ni Turaga ka lako ena buladodonu vakavo kevaka o ni kilai ira. Sa vakaroti keda na Turaga me da vakasaqaqara ena ivolanikalou, ka ni ra dina ka na yaco vakaidina na veika era tu kina [raica na V&V 1:37].... Vakasaqara na ivolanikalou; vakaveikilaitaki iko ki na veika sa vakatakila mai na Turaga me baleta na nomu vakabulai, na vakabulai ni nomu vale, kei na vuravura

180 Wase 10 3 Sa dua na noda itavi cecere me da vakarorogo ki na itukutuku ni ka dina sa vakatakila tiko mai na Turaga ena gauna oqo vei ira na Nona tamata. Kevaka eda na vakarorogo ki na vosa ni Turaga ka vakasaqara vakataki keda ka rawata na kila-ka mai na ivola i Momani, mai na ivolatabu, mai na Vunau kei na Veiyalayalati, mai na Mataniciva Talei, kei na idusidusi dau soli vei keda ena veigauna eso mai vei ira na vakaitutu ni Lotu, ka segata mo cakava na loma ni Turaga, ka nanuma na noda masu kei na noda veiyalayalati vua, eda na sega sara ni lako sese. 15 Ena ikaciwa ni Yavu ni Vakabauta eda tukuna kina ni Keimami vakabauta na veika sa vakatakila oti na Kalou, na veika sa vakatakilai mai oqo, ka keimami vakabauta ni na levu tale na veika ena qai vakatakilai mai me baleta tiko ga na Matanitu ni Kalou. E dina oqo, sa yaco me yaga vei keda me da kila na veika sa vakatakila mai ko Koya, kei na veika sa vakatakila tiko mai ena gauna oqo; kevaka e sega eda sa sega tiko ni toso vata kei na Nona cakacaka ka da na sega ni rawa ni kila na Lomana me baleti keda, ni da sa sega ni raica rawa. 16 E dodonu vei ira na Yalododonu Edaidai me ra veivakabauti vei ira na nodra iliuliu, ka talairawarawa ki na nodra ivakavuvuli na vakaitutu ni Lotu, ni ra sa dau vosa mai vei keda ena domo ni parofisai. Sa tukuna na Turaga ena imatai sara ga ni iwase ni Vunau kei na Veiyalayalati, se kevaka e tukuna ga mai ko koya se ra tukuna na nona italai, e tautauvata ga [raica na V&V 1:38]. O koya gona, sa noda itavi bibi talega kina ka noda icolacola me da vakarorogo vei koya e veiliutaki tiko ena lotu, se da vakarorogo ki na domodra na italatala qase e Isireli, ni ra kauta voli ena kedra maliwa na tamata na itukutuku ni dina, ni da vakakina [kevaka] ena tala mai na Turaga mai na nona iserau e dua na agilosi se lako sara ga mai o koya me mai tukuna na veika oqo

181 Wase 10 4 E rawa ni da kila na dina vakosipeli ena vuli, vakabauta, kei na talairawarawa ka vakakina mai na veitubei ni Yalo Tabu. Ena vinaka kevaka eda muria na ivakasala sa solia mai vei keda na Turaga, sai koya: Ia ko koya sa muria na noqu vosa, ena sega ni rawai. [ Josefa Simici Maciu 1:37.] Na noda muria na nona vosa e sega ni noda wilika walega. Me da muria e sega ni da wilika walega ka vulica, ia me da segata ena yalomalumalumu kei na talairawarawa me da cakava na ivakaro e soli mai, ka rawata na veivakauqeti ena solia mai na Yalo Tabu. 18 Ena so na gauna eda dau rogoca na vosakudrukudru, E sega na noqu gauna. Ia e tu kece vei keda na gauna me da wiliwili ka vuli sai koya na noda itavi bibi sara. E sega beka ni rawa ni da vakarautaka me da raica e tinikalima na miniti e veisiga yadua me da vagoleya ki na wiliwili e vakaivakarau kei na vakanananu? Oqo e dua na gauna lailai sara, ena dua na auwa vasagavulu kalima na miniti ena dua na macawa; vitu veimama na auwa ena dua na vula e tolusagavulu na kena siga, ciwasagavulu kadua ka dua na ikava na auwa ena dua na yabaki E vica wale sara vei keda eda dau wiliwili vakasivia; e levu ga vei keda e dau wiliwili ga vakalailai. E kaya na Turaga: Ia me vaka ni sa sega ni taucoko sara na nomudou vakabauta, dou gumatua sara mo dou veivakavulici vakai kemudou ena veika mo dou yalomatua kina; dou gumatua sara mo dou kila ka; io ena vuli kei na vakabauta. [V&V 88:118; 109:7.] 19 E namaki vei keda me da vuli ena kena levu eda rawata ena vakadidike ka dikevi vakamatailalai. Ia e vakaiyalayala na noda rawa ni vuli ena iyalava ni vuli kei na vakadidike. Na veika ni Kalou ena rawa walega ni kilai ena Yalo ni Kalou. Me da rawata na kila-ka ena vakabauta. 20 Ena vakasaqaqara na tamata, era na vuli beka, era na kila ka, io, e levu sara na ka; era na rawata beka me ra kila e levu sara na itukutuku, ia ena sega ni rawa vakadua me ra kila na taucoko ni dina... vakavo kevaka era dusimaki mai na Yalotabu ni ka dina, na Yalo Tabu, ka talairawarawa ki na ivakaro ni Kalou

182 Wase 10 Me da vakasaqara [na] ivolanikalou, me da kila na veika sa vakatakila mai na Turaga, me da vakaduavatataka na noda bula ki na Nona dina. Na vakabauta dina ni veitokani kei na yalomalumalumu ena vakavurea vua na tamata me kila na ka dina. E sega ni dua na iulubale vinaka ni nodra sega ni kila na tamata kecega na ka dina ka na sereka na tamata. E sega ni dua na iulubale vinaka me ra sega ni kunea rawa na tamata kecega na rarama ni dina ka kila se sa vosa tale se sega na Turaga ena veisiga e muri oqo. E kaya ko Paula ni dodonu vua na tamata me ra vakasaqara na Kalou, de ra vakayayamo beka vua, ka kunea, ia sa sega ga ni yawa ko koya vei keda yadua. [Cakacaka 17:27.] Ena loma sara mada ga ni butobuto vakayalo kei na tawavakabauta, e ologa tu na vuravura, sa sega ni dau lekaleka na liga ni Turaga. Ena rogoca ko Koya na nona vakatakekere vagumatua o koya sa vakasaqara vakaidina sara na dina; ka sega ni dodonu me lako voli e dua ka sega ni kila na dina vakalou kei na vanua me kunea kina na Lotu i Jisu Karisito. Na ka ga ena gadreva e dua na tamata na vakabauta yalomalumalumu kei na yalo raramusumusu kei na gagadre me lako voli ena rarama, ena vakatakila vua na Turaga

183 Wase 10 E rawa ni da kila kece na dina; eda sega ni tawavukei. Sa vakarautaka na Turaga vei ira na tamata kecega me ra kila ena nodra muria na [Nona] lawa, kei na veituberi ni Nona Yalo Tabu, o koya sa talai mai me mai vakavulici keda ni da sa bulamuria na lawa, me rawa kina ni da kila na dina oya ka na sereki keda [raica na Joni 8:32] Ni da sa bula me salavata kei na dina, ena vakalevutaka cake na Turaga na noda rarama kei na kila ka. E dua na ka e gadrevi vei keda, me vaka ni da lewe ni Lotu oqo, me da vakaveikilaitaki keda ki na veika sa vakatakila mai na Turaga, me da kakua kina ni vagolei tani.... Eda na lako vakacava ena dina kevaka eda sega ni kila? 24 Na noda inaki duadua ga ena veika e baleta na dina ni veivakabulai me da raica na veika sa vakatakila na Turaga ka da qai vakabauta ka cakacakataka. 25 Kevaka eda na muria na yalo ni rarama, na yalo ni dina, na yalo sa soli mai ena ivakatakila eso ni Turaga, kevaka eda vakasaqara, ena yalo ni masumasu kei na yalomalumalumu, na veituberi ni Yalo Tabu, ena valevutaka na Turaga na noda rarama kei na noda kila ka; me tiko kina vei keda na yalo ni kila na duidui, eda na kila na dina, eda na kila na ka lasu ena gauna eda raica kina, ka da na sega ni rawai. O cei e dau rawai ena Lotu oqo? Sega ni o koya na tamata e yalodina tiko ena nona qarava na nona itavi; sega ni o koya sa vakamatautaki koya tiko ki na vosa ni Turaga; sega ni o koya na tamata sa bulataka tiko na ivakaro e soli tu ena ivakatakila eso oqo, ia na tamata e sega ni vakamatautaki koya ena dina, na tamata e tu ena butobuto vakayalo, na tamata e sega ni vakasamataka se kila rawa na ivakavuvuli ni Kosipeli. Na tamata vaqori ena rawai, ni yaco mai na veiyalo lasu oqo ena keda maliwa ena sega ni kila o koya se vakaduiduitaka rawa na rarama mai na butobuto. Ia kevaka eda na lako voli ena rarama ni ivakatakila ni Turaga, kevaka eda na vakarorogo ki na ivakasala eso e soli mai vei ira era tu ena veimatabose ni Lotu, ka sa soli vei ira na kaukauwa me ra veidusimaki, eda na sega ni lakosese

184 Wase 10 Me da vakasaqara [na] ivolanikalou, me da kila na veika sa vakatakila mai na Turaga, me da vakaduavatataka na noda bula ki na Nona dina. Eda na sega ni rawai, ia ena tu vei keda na kaukauwa me da vorata na ca kei na veitemaki. Ena vakararamataki na noda vakasama ka na rawa vei keda me da vakasamataka na ka dina ka rawa ni vakaduiduitaka mai na lasu. 27 Kevaka e dua na ivunau se ivakavuvuli e semati ki na ivakavuvuli ni Lotu eda sega ni vakasamataka rawa, me da tekiduru. Me da lako yani vua na Turaga ena yalo ni masumasu, yalomalumalumu, ka kerea me vakararamataki na noda vakasama me da kila. 28 Raica sa vu ni rarama na Kalou; ia ko koya sa kunea na rarama, ka tudei tikoga vua na Kalou, ena vakararamataki vakalevu; io ena tubu cake tikoga na nona rarama me yacova na siga lagilagi ko ya. [V&V 50:24] O koya eda sa kila mai na veika oqo ni tamata e vakasaqara na Kalou ka liutaki mai na Yalo ni ka dina, se na Dauveivakacegui, ka tomana tiko vua na Kalou, ena tubu ena kila ka, ena rarama, ena dina, me yacova ni sa vavaca yani na siga sa uasivi sara ni rarama kei na dina. Eda na sega ni rawata kece oqori ena bula oqo. Ena sega ni rawa vua e dua me yacova yani na takete oqori ena vica ga na yabaki se ena bula oqo. Ia na veika eda vulica eke, na veika e tawamudu, na veika e vakauqeta na Yalotabu ni ka dina, ena ulabaleta vata yani kei keda na ibulubulu ka da na tomana yani ka, kevaka eda se tomana tikoga vua na Kalou, eda na ciqoma na rarama kei na dina me yacova ni da sa vavaca yani na siga uasivi sara ko ya. 29 Sa vakayacori na yalayala vei ira kece era na ciqoma na rarama ni ka dina ia ena nodra vaqaqara kei na sasaga ena talairawarawa era sa vakamatautaki ira kina ki na Kosipeli, me ra na ciqoma mai na vunau ena vunau, na vosa ena vosa, vakalailai eke, vakalailai mai kea, me yacova ni ra sa rawata na taucoko ni dina; io ena vakatakilai vei ira na veika vuni ni matanitu; ni sa rawata ko koya yadua sa kerekere; ka sa kunea ko koya yadua sa vakasaqaqara ka na dolavi vua sa tukituki. [Maciu 7:8; 3 Nifai 14:8; raica talega na Aisea 28:10; V&V 76:1 10; 98:11 12.] Sai ira kece oqo era na vakaivotavota ena veivakabulai ka ra na vakaisalataki ena lagilagi, 167

185 Wase 10 tawamate rawa kei na bula tawamudu me vaka ni ra luvena tagane ka luvena yalewa na Kalou, kei na bula vakacerecerei ena Nona matanitu vakasilesitieli. 30 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Ni o wilika me baleta na sasaga nei Peresitedi Smith me vulica na kosipeli (raica Na Bula nei Joseph Fielding Smith ), vakasamataka na nomu sasaga vakaiiko. Na veivakalougatataki cava sa yaco mai vei iko ena nomu vulica na ivolanikalou kei na ivakavuvuli tale eso ni kosipeli? Na cava e rawa ni da vulica mai na iwasewase 1 me baleta na kedrau dui bibi na vuli vakayalo kei na vuli vakayago? E rawa vakacava ni da vukei ira na lewe ni matavuvale kei ira tale eso me ra vakabibitaka na kila ka vakayalo ena nodra segata na rawa-ka vakavuli? Sa vukei iko vakacava na ivolanikalou mo vakamatautaki iko vakavoleka cake vei Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito? (Raica na iwasewase e 2.) Vakasamataka na veika e rawa ni o cakava mo vakavinakataka cake kina na nomu vulica na ivolanikalou. Ni oti nomu wilika na iwasewase e 3, vakasamataka na veivakalougatataki o sa ciqoma ena nomu muria na nodra ivakasala na iliuliu ni Lotu. Eda rawa ni wasea vakacava na nodra ivakavuvuli na parofita bula vei ira na noda matavuvale kei ira tale eso? Na cava na kena ibalebale vei iko mo maroroya na vosa ni Turaga? (Me baleta eso na vakasama, raica na iwasewase e 4.) Na sala cava soti ena vakauqeta kina na noda bula e tinikalima na miniti e veisiga yadua me da vagoleya ki na wiliwili e vakaivakarau kei na vakanananu. Vakananuma vakatitobu na ivakarau e yaco kina ena nomu bula na ivakasala ena iwasewase e 5. Ni sa kaukauwa ka rawarawa cake ni raici na itukutuku lasu, e rawa vakacava vei keda me da vakaduiduitaka na rarama mai na butobuto? Na cava e rawa ni da cakava me da vukei ira kina na gonelalai kei na itabagone? 168

186 Wase 10 ivolanikalou Veisemati Same 119:105; Joni 7:17; 2 Timoci 3:15 17; 2 Nifai 4:15; 32:3; Ilamani 3:29 30; V&V 19:23; 84:85; 88:77 80 Veivuke ni Veivakavulici Ni o vakavulici ira sara mada ga e vuqa na tamata ena dua ga na gauna, e rawa ni o yacova yani na tamata yadua. Me vaka beka oqo, o na yacovi ira yani na tamata ni o kidavaki ira yadudua na tamata ena yalomamarau ena itekivu ni kalasi.... Ena rawa talega mo vakauqeta na vakaitavi me taleitaki ka bulabula (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula [1999], 39). Me kilai 1. Raica na Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith (1972), The Life of Joseph Fielding Smith, v. 3. Ena The Life of Joseph Fielding Smith, Heber J. Grant, in Richard O. Cowan, Advice from a Prophet: Take Time Out, Brigham Young University Studies, vulaitubutubu 1976, I Know That My Redeemer Liveth, Ensign, Tise. 1971, Ena Conference Report, Okot. 1970, Vosa ena Logan Utah Institute of Religion, Jan. 10, 1971, 1 2, Church History Library; itukutuku sega ni tabaki. 8. The Most Important Knowledge, Ensign, Me 1971, Ena Conference Report, Epe. 1955, Ena Conference Report, Okot. 1952, Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 na voli. ( ), 1:xiv; matanivola kala ena ilavelave taumada. 12. Ena Conference Report, Okot. 1961, Ena Conference Report, Okot. 1927, Ena Conference Report, Okot. 1920, Ena Conference Report, Okot. 1918, Search the Scriptures, Young Woman s Journal, Nove. 1917, Ena Conference Report, Okot. 1916, The Resurrection, Improvement Era, Tise. 1942, 780; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voli. ( ), 1: How and What to Read, Improvement Era, Okosi. 1913, ; raica talega na Doctrines of Salvation, 3: Peresi. Smith Stresses Value of Education, Church News, June 12, 1971, And the Truth Shall Make You Free, Deseret News, Mar. 30, 1940, iwasewase ni Lotu e 4; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: The Restoration of All Things (1945), Evidences of Eternal Life, Deseret News, 3 ni June, 1933, iwasewase ni Lotu e 5; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1934, 65; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Out of the Darkness, Ensign, June 1971, Ena Ripote ni Koniferedi Epe. 1931, 71; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: The New and Everlasting Covenant, Deseret News, 6 ni Me, 1939, iwasewase ni Lotu e 8; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Ena Ripote ni Koniferedi, Okot. 1959, And the Truth Shall Make You Free, 4; vakatautavatataki na matanivola levu kei na icegu. 30. Search the Scriptures, ; raica talega na Doctrines of Salvation, 1:

187 Ena nodratou a solia o Pita, Jemesa, kei Joni na Matabete i Melikiseteki kivei Josefa Simici kei Oliver Cowdery, eratou a vakatikora tale ga na idola ni matabete. 170

188 W A S E 1 1 Dokai ni idola ni Matabete Vakalesuimai vei Josefa Simici Au gadreva meu kaya ena gauna oqo vakadodonu ka vakaukauwa ni tu vei keda na matabete tabu kei na idola ni matanitu ni Kalou era tu oqo. Era kunei wale ga ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Na Bula nei Joseph Fielding Smith A tukuna o Peresitedi Joseph Fielding Smith: E tu vei au na vakanuinuitaki ni ka dina ni vakalou na veiqaravi nei Parofita Josefa Simici. Au sega vakadua ni vakatitiqataka ni Turaga a susugi koya cake ka solia vua na ivakatakila, ivunau, dolava na lomalagi vua, ka kacivi koya me tucake tu ena ulu ni itabagauna lagilagi oqo. 1 A semata vata o Peresitedi Smith na vakanuinui ni ka dina vata kei na doka ena vakarokoroko me baleta na idola ni matabete a vakalesuimai vua na Parofita o Josefa. E veigauna kece e dokai ira ka tokoni ira era taura tu na idola, ka vakasalataki ira na lewe ni Lotu kece me tu tale ga vei ira na veidokai vaka ko ya. A kaya, Na tamata yadua e sa digitaki vakamatau me veiliutaki ena dua na kena levu cava ga ena Lotu e dodonu me vakarokorokotaki ena nona ilesilesi. 2 Ena dua na gauna nona a veiqaravi tiko vaka iapositolo o Joseph Fielding Smith, na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua era a vakaitavi ena dua na veivosaki balavu me baleta e dua na taro dredre. A vakamacalataka o Elder Smith e dua na vakanananu kaukauwa me baleta na ka oqori. Ena dua na siga o Peresitedi Herber J. Grant, nona a se Peresitedi tiko kina ena Lotu, a lako ki na valenivolavola nei Elder Smith. A vakamacalataka o Peresitedi Grant ni oti nona vakasamataka ena masumasu na ka o ya, a vakila ena veivakurabuitaki me vakatututaka e dua na kena icakacaka me duidui mai na nona rai o Elder Smith. Vakasauri ga a 171

189 Wase 11 vakaraitaka o Elder Smith na nona veitokoni baleta na vakatutu nei Peresitedi Grant. E muri, a qai kaya, Noqu vakanananu sa ikoya, ena nona kaya na Peresitedi ni Lotu ni Turaga e sa vakaraitaka vua se vakauqeti koya me cakava e dua ga na ka, ena taucoko kina na noqu tokoni koya ena ka o ya. 3 A solia na veitokoni vata ga o Joseph Fielding Smith kivei ira kece sara na nona iliuliu ni matabete, e sega wale ga ni Peresitedi ni Lotu. Me kena ivakaraitaki, a kacivi o Nathan Eldon Tanner me veiqaravi vaka e dua na lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua ena Okotova Ni oti e dua na yabaki, a kacivi me dua na Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada, ka sa vakatikori koya ena dua na itutu ni veiliutaki mai vei Peresitedi Smith, ka a Peresitedi ni Kuoramu ni Le Tinikarua. E muri a qai vakamacalataka o Peresitedi Tanner na nona vakavinavinaka me baleta na veitokoni mai vei Peresitedi Smith: Ena noqu a kacivi ki na Mataveiliutaki Taumada, e dina ga ni o koya a dua na lewe ni Le Tinikarua qase cake ka sa vakaitutu tu kina me sivia e limasagavulu na yabaki, a vakaraitaka nona veidokai cecere baleti au ena itutu o ya ka solia vei au na taucoko ni nona veitokoni kei na nuidei. 4 O Peresitedi Smith a rokovi ira tale ga na iliuliu ni matabete ena nona tabanalevu. Ena nona a veiqaravi tiko ena lewe ni Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua, a kaya: E sega vei au na dodonu... meu papitaisotaka e dua na luvequ ke sega ni taumada noqu lako vei bisopi ena tabanalevu au tiko kina ka taura nona veivakadonui, baleta ni taura tu o koya na idola ni tabanalevu o ya kau tiko kina me vaka niu lewenilotu. E se sega vakadua niu papitaisotaka e dua vei ira na luvequ... vakavo ga keu a lako vei bisopi ka taura nona veivakadonui meu cakava na cakacaka vakalotu o ya ka vakadeitaki ira me ra lewe ni Lotu

190 Wase 11 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Na idola ni matabete sa ikoya na kaukauwa kei na lewa me dusimaka na cakacaka ni Turaga e vuravura. E tiko na kedrau duidui na ciqomi ni vakaitutu ena matabete kei na ciqomi ni idola ni matabete. Oqo e dodonu me matata noda kila Ena nodra taura na matabete o ira kece na turaga ka ra a lesi ena dua na itutu, ia era tu o ira era kilai tani, se veidusimaki, vakatulewa, vakatikori kivei ira era sa kacivi me ra veiliutaki. Na veivakatulewa oqo era sa vakatokai me idola. 6 Na idola ni [Matabete] sa ikoya na dodonu ni mataveiliutaki; sa i ira na kaukauwa kei na vakatulewa me liutaka ka dusimaka na veika kece sara ni Turaga e vuravura. O ira era taura tu e tu vei ira na kaukauwa me ra liutaka ka vakatulewataka na ivakarau e dodonu kivei ira kece tale eso me ra veiqaravi ena matabete. 7 Ena nodra vakaitavitaki na turaga mai vua e dua ka taura tu na idola oqo, sa na qai dodonu kina na nodra cakacaka. Na veika era cakava oqori sa ikoya ena vauci ka vakadonui ena Lotu ruarua e vuravura kei na lomalagi. 8 2 Na Turaga sa tala mai na italai tabu mai na Nona iserau me vakalesuimai na idola ni matabete. Eda vakabauta ni oti e dua na gauna balavu ni butobuto, sega ni vakabauta, kei na lakotani mai na dina ni savasava kei na taucoko ni va-karisito, ena nona vuku tawa yalani na Turaga e sa vakalesuya tale mai kina ki vuravura na taucoko ni kosipeli tawamudu. Eda kila ni o Josefa Simici sa ikoya na parofita; ka rau a rairai vua na Tamana kei na Luvena ena vulaitubutubu ni 1820 me tosoya ena iotioti ni kosipeli ena itabagauna oqo; ni a vakadewataka na Ai Vola i Momani mai na isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou; ni a ciqoma na idola kei na kaukauwa mai vei ira na agilosi ka ra talai mai ena kena inaki sara ga oqo; ka ni qai vakaraitaka vua na Turaga na ivunau ni veivakabulai

191 Wase 11 E sega ni vakila na Turaga e dua tale na cakacaka vakalotu se ivakarau, kevaka mada ga a caka se vakayacori ena yacana, vakavo ke sa ikoya sara ga na lomana ka cakava e dua e sa ciqomi ka vakatarai me nona dauniveiqaravi. Sa ikoya na vuna oqori a vakatala mai na nona iserau na italai tabu kivei Josefa Simici kei ira tale eso, me vakalesuitalemai na veika e sa kautani mai na vuravura, na taucoko mada ga ni kosipeli, kei na taucoko kei na idola ni matabete. 10 Na idola ni matabete era sa vakalesuimai. A sega ni veirauti ni o Joni na Dauveipapitaisotaki a lako vata mai kei na idola ni Matabete i Eroni, kei Pita, Jemesa, kei Joni vata kei na idola ni Matabete i Melikiseteki, mai na ivalavala dodonu a tuvalaki kina na Lotu, ia e dodonu me dua na idola kei lomalagi kei na vakalesuimai ni idola ka ra taura kece tu na parofita ka ra a liutaka tu na itabagauna oqo mai na gauna nei Atama lako sobu mai ki na gauna nei Pita, Jemesa, kei Joni. O ira na parofita oqo era lako vakayadua mai ka solia vei Josefa Simici na lewa ka a taura tu na parofita. 11 Na idola kece ni itabagauna taucoko me ra kau mai ena kena ituvatuva dodonu me vakayacori kina nodra vosa na parofita kei na inaki ni Turaga ena kena vakalesui tale na taucoko ni vakalesuitale mai na veika kece sara. O koya gona na tama ni dua na matavuvale vakatamata, na imatai ni tamata ena vuravura, o Atama, a lako mai, ka lako vata mai kei na nona kaukauwa. A lako mai o Mosese, kei ira tale eso. O ira kece na parofita e tu vei ira na idola era lako mai ka vakatikora nodra lewa.... E sega vei keimami na tikinisiga ena gauna eso vei ira na vakatulewa oqo era a vakatakilai, ia ena nona volavola na Parofita o Josefa Simici kivei ira na Yalododonu e Nauvoo me baleta nodra vakabulai na mate, me vaka eda sa volaitukutukutaka tu ena wase 128 ni Vunau kei na Veiyalayalati [tikina e 17 21], ni o ira kece na parofita oqo era a lako vata mai kei na nodra idola ena itabagauna eda sa bula tiko kina oqo. 12 Ni oti na kena tuvalaki na Lotu a vakarota na Turaga kivei ira na Nona Yalododonu me ra tara vakaoti na Nona vale. Era sega sara ga ni bau vakila na Yalododonu na kena bibi, ka sega vakadua ni bau lako ki cakacaka me tara na vale o ya, sa cudruvi ira na Turaga [raica na V&V 95:1 4]. Ni oti na nodra cudruvi era sa tekivu cakacaka ena nodra igu taucoko e dina ga ni ra sa rui dravudravua ia era sa tara na Kirtland Temple. Na cava na inaki ni kena tara? Me 174

192 Wase 11 Ena Valetabu mai Kirtland, a rairai o Ilaija kivei Josefa Simici kei Oliver Cowdery ka vakatikora vei rau na idola ni veivauci. vaka ni dua na vanua tabu e rawa me lako mai kina o Jisu Karisito, na vanua e rawa kina Vua me talai ira mai kina na Nona italai, na parofita, vata kei na nodra idola ni vakatulewa.... Eda kila ni lewe tolu na parofita cecere ni gauna makawa era taura tu na idola bibi era a lako mai ena ika 3 ni siga ni Epereli ena yabaki O Mosese na imatai ni parofita me lako mai ena gauna o ya [raica na V&V 110:11]. A solia vei Josefa Simici kei Oliver Cowdery na idola ni nodra vakasoqoni vata mai na Isireli.... A vakasoqoni 175

193 Wase 11 ira vata mai na Isireli, kei na nona sa sega ni rawa me vukea nodra taukena na qele, ia e se tiko ga vua na idola me baleta na soqoni vata mai. A lako mai vei Pita, Jemesa, kei Joni ena ulunivanua ka vakatikori vei iratou na idola vata ga me baleta na vakasoqoni vata mai na Isireli ena siga era a bula kina. A vakau kivua na Parofita o Josefa Simici kei Oliver Cowdery me rau vakatikora na idola ni vakasoqoni vata mai na Isireli ena itabagauna ni taucoko ni gauna.... A lako mai o Elias ni oti nona solia o Mosese nona idola ka kauta mai na kosipeli ni itabagauna ka bula tu kina o Eparama [raica na V&V 110:12]. Na veika kece era lako mai ena itabagauna o ya, na veivakalougatataki era a soli kivei Eparama, na yalayala era a soli ki na nona kawa era qai muri mai, era na vakalesui kece tale mai, kei Ilaija, ka taura tu na idola ni itabagauna o ya, a lako mai. Ia o Ilaija, na iotioti ni parofita ka taura tu na idola ni kaukauwa ni veivauci ni Isireli makawa, a lako mai ka vakatikora na kaukauwa o ya, na kaukauwa ni veivauci [raica na V&V 110:13 16]. Eso na lewe ni Lotu era sa veilecayaki ena nodra vakasamataka ni o Ilaija a lako vata mai kei na idola ni papitaisotaki ira na mate se na veivakabulai vei ira na sa mate. Na idola nei Ilaija era cecere sara mai na kena oqori. Era sa idola ni veivauci, kei na idola ni veivauci oqori era bibi me baleti ira na bula ka bibi tale ga me baleti ira era sa yalodra me ra veivutuni. 13 O Ilaija na parofita... a vakatikora vei rau o [ Josefa Simici kei Oliver Cowdery] na kaukauwa ni veivauci, na kaukauwa ni vakayagataki na matabete me vauca e vuravura ka vauci mai lomalagi. 14 [Na] kaukauwa ni veivauci e sitabataki ena veivakadonui mai na veicakacaka vakalotu ka sa vakayacori ena Lotu oqo ka vakabibi cake sara o ira era vakayacori ena valetabu ni Turaga. 15 Kemuni na taciqu kei na ganequ, sa ikoya oqo e dua na itabagauna veivakurabuitaki. O ira kece na itabagauna tale eso era yaco me dua na tikina. Na vakatulewa kece, na kaukauwa kece, era sa tiki ni itabagauna eda bula tiko kina oqo. Sa noda na madigi ena noda vakayagataka na veivakalougatataki oqo mai na noda yalodina. 16 Au gadreva ena gauna oqo meu kaya vakadodonu sara ka vakaukauwa sara ni tu vei keda na matabete tabu kei na idola ni 176

194 Wase 11 matanitu ni Kalou era tiko eke. Era kune wale ga ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai Na Peresitedi ni Lotu e taura tu na idola kece ni Lotu. Ena dua na gauna lekaleka ni bera nona mate, na Parofita o [ Josefa Simici] a vakatikora vei iratou na Le Tinikarua na iapositolo ka ra tiki ni ikarua ni kuoramu ena Lotu na idola taucoko kei na cakacaka vakalotu taucoko kei na matabete e yaga vei ira me ra taura me rawa kina ni tosoi na cakacaka cerecere ka lagilagi oqo ni nodra vakabulai na tamata e vuravura taucoko. 18 Na matabete oqo kei na idola oqo...e sa soli kivei ira na tamata yadua ka sa vakatikori me dua na lewe ni Matabose ni Le Tinikarua. Ia me vaka ni tu vei ira na dodonu me ra peresitedi, e rawa wale ga me ra vakacakacakataki taucoko sara mai vei ira na iapositolo qase cake ni Kalou e vuravura, ka sa i koya na peresitedi talega ni Lotu. 19 Na Peresitedi ni Lotu e taura tu na idola kece ni Lotu.... Sa vakatabakiduataki vua na kaukauwa ni Matabete. E taura tu o koya na idola taucoko ni kena veimataqali, me baleta na itabagauna ni Taucoko ni Gauna. Na idola taucoko ni itabagauna taumada era a sa vakatakilai mai, ka sa taukena kece tu E dodonu meda rokovi ira era sa lesi mai vua na Peresitedi ni Lotu ka sa solia tu vei ira o koya na idola ni vakatulewa. [Na Peresitedi ni Lotu] e tu vua na dodonu me lesia ka vakasuka na vakatulewa ena nona vakasamataka ni sa dodonu ka ciqoma na veivakauqeti me cakava vakakina. 21 Nanuma tiko ni dua wale ga na tamata ena dela ni vuravura oqo e taura tu na kaukauwa ni veivauci ni matabete, ka rawa vua me lesia na kaukauwa o ya kivei ira eso tale, ka rawa me ra cakacaka ka vauci e vuravura ka ni sa dodonu, me vaka na nona vakatara vakakina; ni sa tauralesu, sa sega tale ni dua na tamata me rawa ni qai vakayagataka na kaukauwa o ya. 22 E sega ni rawa vua e dua na tamata me vakaitavi ka solia na veivakalougatataki ni valetabu ke sega ni lesi vua me vakayacora me 177

195 Wase 11 vaka e solia vua na Peresitedi ni Lotu. E sega ni rawa vua e dua na tamata me vakaitavi ena itavi cava ga ena Lotu oqo ke sega na ivalavala dodonu e salavata kei koya ena cakacaka oqori, ka sa rawati mai na kaukauwa kei na idola e taura tu na Peresitedi ni Lotu.... Kevaka me ena lewa dodonu ena idola ka taura tu na peresitedi ni lotu e kaya ni so na madigi sa dodonu me tauri lesu mai vei ira na tamata, sa na sega ni dua na tamata ena tu vua na lewa me vakaitavi ena kena soli na veimadigi kilai vakaoqori. Kevaka me tovolea e dua na tamata me vakayacora, na cakacaka ena sega ni dodonu, kei na tamata e tovolea me vakaitavi ena saumitaro ki na itikotiko ni veilewai ni Kalou, kevaka era sega ni saumitaro ena Lotu, era na kunei ni ra talaidredre Ena nodra sikova na iteki o Saioni o ira na iapositolo se so tale na turaga ka ra sa lesi me ra qarauna eso na ka e gadrevi me vakayacori e kea, era cakava ena dodonu ni veilesi, se vakatulewa, ka lesi kivei ira mai vua na Peresitedi ni Lotu. Na ivakavuvuli vata ga oqo e vakayagataki ena kena ivakarau lailai ena veiiteki kei na veitabanalevu. 23 Na tamata yadua e sa digitaki vakamatau me veiliutaki ena sala cava ga ena Lotu e dodonu me rokovi ena nona veikacivi. Ena gauna e sa tabaki kina e dua na turaga ki na tutu vakabisopi, sa soli vua na idola ni mataveiliutaki ni tabanalevu e vakaitavitaki koya kina ka dodonu me rokovi ena nona veikacivi mai vei ira vakayadua na lewe ni tabanalevu, se ena itutu cava ga e vakaitavi kina e dua na tamata. E tautauvata oqori vua na peresitedi ni iteki, na peresitedi ni dua na kuoramu, se veika cava ga. Me kena ivakaraitaki se ibalebale ni ka oqo eda vulica eke ni sega ni dua na tama e tu vua na dodonu, e dina ga ke taura tu na itutu ni Matabete i Melikiseteki, me papitaisotaka e dua vei ira na luvena ka sega ni se taura taumada mai na veivakadonui mai vua na nona bisopi. Ni sa ciqomi na veivakadonui, sa qai vakatarai na tama me cakava na cakacaka vakalotu oqori me baleta na luvena. Kevaka e dua na tama e vakatulewataka vakaikoya ga me vakayacora e dua na papitaiso, se me tabaka na luvena tagane, ka sega ni taura taumada na veivakadonui mai na vakailesilesi veiliutaki ena tabanalevu se iteki, se cava ga e vakayacora, ni taura tu na idola ni vakatulewa, sa na yaco kina vua me cala. A yaco oqo vua 178

196 Wase 11 e dua na iapositolo vaka kina na italatalaqase ena dua na tabanalevu. Na Peresitedi ni Lotu mada ga ena sega vakadua ni vakasamataka me cakava e dua na mataqali ka vakaoqo ke sega ni raica taumada na bisopi ni nona tabanalevu se peresitedi ni nona iteki kei na vakatulewa ka sa lesi kivua na bisopi se peresitedi ni iteki Na duavata ni domodra o ira era taura tu na idola ni matanitu era na dusimaki keda e veigauna ki na vanua e vinakata na Turaga meda tiko kina. Au nanuma ni dua na ka dodonu me matata vinaka sara tiko ena noda vakasama. E sega ni Peresitedi ni Lotu, e sega ni Mataveiliutaki Taumada, e sega ni duavata na domo ni Mataveiliutaki Taumada kei na Le Tinikarua me ra na liutaki ira na Yalododonu me ra lakosese se soli ivakasala ki vuravura me veibasai ki na vakasama kei na loma ni Turaga. E dua na tamata e rawa me lutu tani mai na dina, se kaukauwa na nona vakanananu, se soli ivakasala ka sega ni veisotari vata kei na veika e nakita na Turaga. Ia na domo ni Mataveiliutaki Taumada kei na duavata ni domodra eso tale ka ra taura tu na idola ni matanitu era na dusimaki ira vakawasoma na Yalododonu kei na vuravura ena gaunisala oqori na vanua e vinakata na Turaga mera tiko kina.... Au vakadinadinataka ni kevaka meda na rai ki na Mataveiliutaki Taumada ka muria nodra ivakasala kei na veidusimaki, ena sega ni dua na kaukauwa e vuravura me na rawa me tarova se veisautaka na noda ilakolako vaka dua na lotu, ka ni da tamata ka dodonu meda rawata vakayadudua na vakacegu ena bula oqo ka vakaivotavota ena lagilagi tawamudu ena bula sa bera mai [raica na V&V 59:23]. 25 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Na sala cava e rawa meda muria kina na ivakaraitaki nei Peresitedi Smith ena noda tokoni ira era taura tu na idola ni matabete? (Raica Na Bula Nei Joseph Fielding Smith. ) 179

197 Wase 11 Ena vukei iko vakacava na iwasewase e 1 mo kila na duidui ni taura tu na itutu ni matabete, kei na taura tu na idola ni matabete? Na cava na vuna o nanuma kina ni sa rui bibi na duidui oqori? Na veisala cava soti o sa vakalougatataki kina ena idola ni matabete ka sa vakalesuimai ki vuravura? (Raica na iwasewase e 2.) Na sala cava o nanuma ni rau vaqaqacotaka kina na Lotu na ituvatuva erau vakamacalataki ena iwasewase e 3 kei na 4? Era vaqaqacotaki vakacava na lewe ni Lotu vakayadudua? Na cava soti o vakila ena nomu vakasamataka na vosa nei Peresitedi Smith me baleta na duavata ena kedra maliwa na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua? Ena gauna cava o sa bau ciqoma kina na veidusimaki mai na nodra duavata ni domodra? (Raica na iwasewase e 5.) ivolanikalou Veisemati Maciu 16:13 19; Cakacaka 3:21; V&V 21:4 6; 27:5 13; 65:2; 128:8 21; 132:7 Veivuke ni Veivakavulici Ena yaco beka... ena so na gauna ni o na sega ni kila na isau ni dua na taro. Kevaka e yaco oqo, kaya ga ni o sega ni kila. O na vinakata beka mo kaya ni o na tovolea mo raica na kena isau. Se o na vinakata beka mo sureti ira na gonevuli me ra vaqara na kena isau, ena nomu solia vei ira na gauna ena dua tale na lesoni me ra tukuna kina na veika era sa vulica (Veituberi, Me ilutua ni Bula[1999], 73). Me kilai 1. Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1951, Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 na voli. ( ), 2: Ena Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God (1992), N. Eldon Tanner, A Man without Guile, Ensign, Aug. 1972, Principles of the Gospel: The New and Everlasting Covenant, Deseret News, May 6, 1939, iwasewase ni Lotu e 5; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voli. ( ), 3: Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1967, Eternal Keys and the Right to Preside, Ensign, July 1972, Ena Ripote ni Koniferedi,, Epe. 1967, Out of the Darkness, Ensign, June 1971, The Coming of Elijah, Ensign, Jan. 1972, The Keys of the Priesthood Restored, Utah Genealogical and Historical Magazine, July 1936, The Keys of the Priesthood Restored,

198 Wase The Keys of the Priesthood Restored, Ena Conference Report, Epe. 1970, Ena Conference Report, Epe. 1948, 135; raica tale ga na Doctrines of Salvation, 3: The Keys of the Priesthood Restored, Eternal Keys and the Right to Preside, Doctrines of Salvation,3: Eternal Keys and the Right to Preside, Priesthood Restoration of Keys, Deseret News, Sept. 16, 1933; iwasewase ni Lotu e 4; raica tale ga na Doctrines of Salvation, 3: The Keys of the Priesthood Restored, 101; raica tale ga na Doctrines of Salvation, 3: Elijah the Prophet and His Mission kei na Salvation Universal (1957), 50; raica tale ga na Doctrines of Salvation, 3: Ena Conference Report, Epe. 1967, Answers to Gospel Questions, 2: Eternal Keys and the Right to Preside,

199 Peresitedi Joseph Fielding Smith, vosa ena Koniferedi ni iwasewase na British, Okosita Dabe, imawi ki na imatau: Elders Marion G. Romney, Richard L. Evans, kei Howard W. Hunter. 182

200 W A S E 1 2 Na Bubului kei na Veiyalayalati ni Matabete Sa soli tu na veivakalougatataki ni Turaga vei ira na Yalododonu vakakina ki vuravura ena nodra veiqaravi o ira era taura tu na matabete vakalou, o ira era matataki koya. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ena ika 9 ni Epereli, 1951, ni oti na nona veiqaravi tu mai vaka-iapositolo ena loma ni 41 na yabaki, a tokoni o Joseph Fielding Smith me Peresitedi ni Kuoramu ni Le Tinikarua. Sega ni dede mai na laveliga ni veitokoni, a vosa vei ira na ivavakoso o Peresitedi Smith. A wasea vakalekaleka na nona nanuma me baleta na nona veikacivi: Au kila ni itutu au kacivi meu mai vakatawana e dua na itutu bibi sara. Sa vakamalumalumutaka na yaloqu.... Au vakavinavinaka vua na Turaga me baleta na kosipeli i Jisu Karisito, me baleta na noqu lewena na Lotu, kei na madigi ni veiqaravi sa yaco mai vei au. E dua ga na noqu gagadre, ena dela ni noqu malumalumu, sai koya meu vakalevulevuya ena kena vinaka duadua au rawata na veikacivi e noqu. 1 Sa dau vakauqeti ira vakavuqa na matabete o Peresitedi Smith me ra vakalevulevuya na nodra veikacivi. E dina ni a wasea raraba na nona gagadre me vakalevulevuya na nona veikacivi ena matabete, 2 e sega ni dau tukuna vakalevu na nona sasaga me cakava vakakina. Ia, a vakananuma ena dua na gauna na veiqaravi ni matabete a vakayacora kei na nona itokani o George F. Richards, ka a Peresitedi e liu vua ena Kuoramu ni Le Tinikarua: 183

201 Wase 12 Ena loma ni vasagavulu na yabaki au a dabe ena matabose, tiko ena koniferedi, ka veiqaravi ena vuqa na sala vata kei Peresitedi George F. Richards.... Keirau dau lako vata mai na dua na mua ni iteki kei Saioni ki na muana kadua. Ena veigauna taumada, keimami dau lako yarua na veitacini ena vakaitutu raraba, ena veisiko ki na veiiteki kei Saioni. Ena veivanua e sega ni yaco kina na sala ni sitimanivanua, ni vuqa sara na veivanua vakaoqori, keimami dau vodo ena ka e dau kilai me delavula, na qiqidreti lalai. Na ilakolako vakayawa e kena ibalebale na iloku ki na rua na iteki, ena so na gauna ki na tolu se va. Ena ilakolako vaqori sa dau vakayacori e veisiga na soqoni ena maliwa ni veikoniferedi ni iteki ena veitikotiko, se tabanalevu, ni veiiteki. Na ilakolako vaqori e dau vakayacori ena veigaunisala sukusukura, ena so na gauna e sega ni laurai na gaunisala, ena vavaku ni kuvu ni vulaikatakata kei na batabata sasa ni vulaibatabata, ena so na gauna ena vavaku ni soso se na ucacevata. 3 A wasea o Elder Francis M. Gibbons, ka a veiqaravi vakasekeriteri ena Mataveiliutaki Taumada e dua na rai ena ivakarau e dau vakalevulevuya kina o Peresitedi Smith na nona veikacivi ena matabete: E dina ni kila vakavinaka tu na dodonu e tu vua, e dau yalomalumalumu ka ivalavala malua ena nona vakayagataka. Na nona itovo ni bula e sega kina na qaciqacia, vakavinakataki koya, se vakabibitaki koya. E sega ni dau vakalevulevui koya se vakayagataka nona itutu me rawata kina na nona. 4 Ni Peresitedi ni Lotu, a vosa o Joseph Fielding Smith ena lima na soqoni ni matabete ena koniferedi raraba, ka vakayaloqaqataki ira na veitacini me ra vakalevulevuya na nodra veikacivi ena matabete. Na ivakavuvuli ena wase oqo e tauri mai na va vei ira na ivunau oqori, ka vakabibi toka na rai ena dua na vosa a vakayacora o Peresitedi Smith ena 3 ni Okotova, Baleta ni a vakayacori na vunau oqo ena veisoqoni eso ni matabete, e vagolei na veimalanivosa ena iwase oqo vei ira na turaga. Ia, era okati ena veimalanivosa oqo na vakasama ni mana ni matabete sa dua na veivakalougatataki cecere vei ira kece sara na lewe ni Lotu. Ena dua na vunau, e kaya kina o Peresitedi Smith: Au vakabauta ni da sa kila kece tiko ni sega ni yalani ga vei ira na turaga na veivakalougatataki ni matabete. Na veivakalougatataki oqo sa dau sovaraki talega vei ira na watida kei 184

202 Wase 12 ira na luveda yalewa vakakina vei ira kece sara na marama yalodina ena Lotu. O ira na marama vinaka oqo e rawa ni ra vakarautaki ira, ena nodra rokova tiko na ivakaro ka veiqaravi ena Lotu, me baleta na veivakalougatataki ni vale ni Turaga. Sa vakarautaka tu na Turaga vei ira na luvena yalewa na isolisoli kece sara vakayalo kei na veivakalougatataki e rawa ni ra rawata na luvena tagane, ni sa sega ni tu duadua ga na tagane ka me tu tani na yalewa, se tu duadua ga na yalewa me tu tani na tagane ena Turaga [raica na 1 Korinica 11:11]. 5 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Sa dodonu me matata tu vei ira na tagane na veiyalayalati era sa cakava ni ra ciqoma na veitutu eso ni matabete. Au gadreva meu vagoleya na nomuni vakasama ki na bubului kei na veiyalayalati ni Matabete i Melikiseteki. Au vakabauta kevaka e matata na noda kila na veiyalayalati eda cakava ena noda ciqoma na veitutu eso ni matabete, kei na yalayala sa solia na Turaga kevaka eda vakalevulevuya na noda veikacivi, ena levu cake na veivakauqeti me da cakava na veika kece e dodonu me da cakava me da rawata na bula tawamudu. Meu vakuria ni veika kece e semati ki na matabete cecere oqo e caka ka kena inaki me vakarautaki keda me da rawata na bula tawamudu ena matanitu ni Kalou. Ena ivakatakila ni matabete, a soli vei Josefa Simici ena Sepiteba ni 1832, e kaya kina na Turaga ni tawayalani na Matabete i Melikiseteki; ka dau cakacakataka na kosipeli, ena kunei ena lotu dina ena veitabatamata kecega, ka tu kina na idola ni nona kilai na Kalou. E kaya o Koya ni na rawa kina vei ira na tamata ni Turaga me ra vakasavasavataki, me ra raica na mata ni Kalou, ka me ra curu kina ki na ivakavakacegu ni Turaga, sai koya na taucoko ni nona lagilagi. (Raica na V&V 84:17 24.) Oti, e qai kaya na Turaga, ni vosa tiko ena vuku ni matabete i Eroni kei na Melikiseteki: Ia ko ira sa gumatua ka yalodina ki na ilesilesi ruarua vakabete kau sa tukuna ka vakayacora vakavinaka na nodra itavi, ena vakasavasavataki ira na Yalo Tabu ka ra na vakavoui. 185

203 Wase 12 A sa yaco me ra luvei Mosese ka luvei Eroni ka ra sa kawa i Eparama, io era sa lewe ni Lotu ka sa nodra na matanitu, io era sa tamata digitaki ni Kalou. Ia ko ira sa vakabauta na ilesilesi vakabete oqo, era sa vakabauti au, sa kaya na Turaga; Raica ko koya sa vakabauti ira noqu tamata, sa vakabauti au; Ia ko koya sa vakabauti au sa vakabauti Tamaqu; Ia ko koya sa vakabauti Tamaqu, ena rawata na matanitu i Tamaqu, io ena soli vua na ka kece ga sa tu vei Tamaqu. Raica sa vakaoqori na bubului kei na veiyalayalati ni ilesilesi vakabete. Ia ko ira kece sa lesi ki na itutu vakabete, era sa vauci ki na bubului kei na veiyalayalati i Tamaqu, io na veiyalayalati ena sega ni voroka se yavalata ko Koya. Sa qai soli na itotogi ni kena voroki na veiyalayalati ka vukitani mai kina ena ivakaro oqo:... dou qarauni kemudou, ka gumatua ni muria na ivakavuvuli ni bula tawamudu. Raica mo dou muria na vosa kecega sa lako mai na gusu ni Kalou. (V&V 84: ) 6 O kemuni o ni taura tu na Matabete i Eroni o ni se bera ni ciqoma na bubului kei na veiyalayalati e nona na Matabete Cecere, ia sa tu vei kemuni na mana kei na dodonu e solia vei kemuni na Turaga. Na Matabete i Eroni e matabete ni vakavakarau e vakavulici keda ka tuberi keda me ganiti keda na veivakalougatataki cecere cake ena qai muri mai. Kevaka o veiqaravi ena yalodina vakadikoni, ivakavuvuli, vakakina na bete, o sa na rawata na kila ka kei na kaukauwa kei na vuku ena rawa kina vei iko mo ciqoma na Matabete i Melikiseteki ka vakalevulevuya na nomu veikacivi kina

204 Wase 12 2 O ira na matabete era sa yalataka me ra vakalevulevuya na nodra veikacivi ena matabete ka bula ena vosa kecega e lutu mai na gusu ni Kalou. Me vaka eda sa kila kece, na veiyalayalati e dua na konitaraki kei na veidinadinati vei rau e lewe rua ke lailai. Ena vuku ni veiyalayalati ni kosipeli, na lewe rua oqori sai koya na Turaga mai lomalagi kei na tamata e vuravura. Era vakadonuya na tamata me ra muria na ivakaro ka yalataka na Turaga me saumi ira kina. Na kosipeli sai koya na veiyalayalati vou ka tawamudu ka tu kina na veidinadinati, yalayala, kei na isau kece sara e solia tu na Turaga vei ira na nona tamata. O koya ni da ciqoma na Matabete i Melikiseteki eda vakayacora vakakina ena veiyalayalati. Eda sa yalataka me da ciqoma na matabete, me da vakalevulevuya kina na noda veikacivi, ka me da bula ena veivosa kecega e lutu mai na gusuna na Kalou. Sa yalataka kina na Turaga kevaka eda rokova na veiyalayalati, ena soli vei keda na veika kece ga e tu vei Tamana, sai koya na bula tawamudu. E rawa ni dua beka vei keda e vakavuna e dua na veiyalayalati cecere cake se lagilagi cake mai na kena oqo? Ena so na gauna eda dau vakawalena na noda tukuna na vakalevulevui ni noda matabete, ia na ka e tukuna na ivakatakila me vakalevulevui na noda veikacivi ena matabete, me vaka ni da italatala qase, vitusagavulu, bete levu, peteriaki, kei na iapositolo. Na matabete e tu vei ira na tagane sai koya na mana kei na veivakadonui ni Kalou e lesi vei ira na tagane e vuravura me ra cakava na veika kecega me baleta na vakabulai ni kawatamata. Na itutu ni matabete se veikacivi era ilesilesi ni veiqaravi me vakayacori kina na veiqaravi bibi eso ni matabete. Na ivakarau me vakalevulevui kina na veikacivi eso oqo sai koya me caka na cakacaka e nakiti me ra cakava o ira ena itutu oya. E sega ni dua na ka na itutu eda tu kina ia me da dinata ga ka yalodina ki na noda ilesilesi. E sega ni cecere cake e dua na itutu mai na dua tale, ia e dina, ena vuku ni veiliutaki ena kacivi e dua na matabete me vakatulewataka se liutaka na nodra cakacaka eso tale. 187

205 Wase 12 Na matabete... sai koya na kaukauwa kei na lewa ni Kalou e lesi vei ira na tagane e vuravura me ra cakava na veika kecega me baleta na vakabulai ni kawatamata. A kaya na tamaqu, o Peresitedi Joseph F. Smith: E sega ni dua na itutu e tubu mai na matabete oqo e cecere cake se rawa ni cecere cake mai na matabete vakataki koya. Na itutu e rawata na kena dodonu kei na kena mana mai na matabete. E sega ni dua na itutu e solia na veivakadonui ki na matabete. E sega ni dua na itutu ena vakuria na mana ni matabete. Ia na itutu kece ena Lotu era rawata na kedra mana, na kedra ivalavala dodonu, na kedra dodonu, mai na matabete. Eda sa kerei me da vakalevulevuya na noda veikacivi ena matabete ka cakava na cakacaka ni itutu e soli vei keda. Me vaka e 188

206 Wase 12 tukuna na Turaga, ena ivakatakila ni matabete: Io me vakayacora ga na tamata yadua na nona itavi me vaka na ilesilesi sa soli vua;... me rawa vakavinaka kina na nodra itavi. V&V 84: Oqo e dua vei ira na takete cecere eda cakacaka tiko kina ena parokaramu ni matabete ni Lotu, me ra cakava na cakacaka ni italatala qase na italatala qase, o ira na vitusagavulu na cakacaka ni vitusagavulu, na bete levu na cakacaka ni bete levu, ka vaka tiko kina, me rawa kina ni ra vakalevulevuya na nodra veikacivi na matabete kece sara ka tamusuka na veivakalougatataki talei e yalataki kina. 8 O keda na nona mata na Turaga o Jisu Karisito. Na noda ilesilesi me da matataki koya. Eda sa vakaroti me da vunautaka na nona kosipeli, me da cakava na cakacaka vakalotu ni veivakabulai, me da vakalougatataka na kawatamata, me da vakabulai ira na tauvimate ka cakava na cakacaka mana, me da cakava na veika ena cakava o Koya kevaka a tiko ia na ka kece oqo baleta ni tu vei keda na matabete vakalou. Ni da nona itini na Turaga eda sa vauci ena nona lawa me da cakava na veika e vinakata me da cakava se cava ga na noda nanuma vakatamata yadua se na veivakauqeti vakavuravura. O keda vakataki keda, e sega vei keda na itukutuku ni veivakabulai, sega na ivunau me ciqomi, sega na kaukauwa me da veipapitaisotaki se veitabaki se veivakamautaki me tawamudu. Na veika kece oqo e lako mai vua na Turaga, kei na veika kece eda cakava ena vukudra e vua ni dodonu lesi. 9 3 Na yalayala ni bula vakacerecerei e soli tu vei ira kece sara na Matabete i Melikiseteki ka ra dinata tu na bubului kei na veiyalayalati ni matabete. Oqo meu na tukuna mada e vica na malanivosa me baleta na bubului e sala vata mai kei na kena ciqomi na Matabete i Melikiseteki. Na yalayala ena bubului sai koya na ivakarau ni vosa bibi ka veivesuki duadua e kila na yame vakatamata; sai koya na mataqali ivosavosa a digitaka na Tamada me vakayagataka ena yalayala vaka- Mesaia me baleta na Karisito kei na matabete. Ena vukuna e kaya kina: Sa bubului oti ko Jiova, ka na sega ni veivutuni, O iko na bete tawamudu me vaka na ilesilesi i Melikiseteki. (Same 110:4.) 189

207 Wase 12 Ena nona vakamacalataka na parofisai vaka-mesaia oqo, e kaya kina o Paula ni ko koya oqo sa sega ni vakaisosomitaki na nona cakacaka vakabete, ka ni sa tiko ga ka tawamudu. (Raica na Iperiu. 7:24, 16.) E kaya o Josefa Simici o ira kece era sa tabaki ki na matabete oqo era sa yaco me vaka na Luve ni Kalou, era sa bete me tawamudu, oqori, kevaka era sa yalodina ka tudei tu [raica na Joseph Smith Translation, Hebrews 7:3]. O Karisito na ivakaraitaki me baleta na matabete, me vaka ni idusidusi ki na papitaiso kei na veika kece tale. Ia, me vaka sara mada ga ni sa yalataka na Tamana ena bubului ni na rawata na Luvena na ka kecega ena matabete, sa yalataka kina ena bubului vei keda kece eda dau vakalevulevuya na noda veikacivi ena matabete vata oqori eda na rawata na veika kecega e tu vei Tamana. Sai koya oqo na yalayala ni bula vakacerecerei e soli vei ira yadua era taura tu na Matabete i Melikiseteki, ia na yalayala oqo e vakaituitui, na itui ni yalayala oqo na noda vakalevulevuya na noda veikacivi ena matabete kei na noda bula ena vosa kecega e lutu mai na gusu ni Kalou. E matata tu vakasigalevu ni sega tale ni dua na yalayala lagilagi cake e rawa ni caka mai na kena e sa yaco mai vei keda ena noda ciqoma ka doka na itavi ni kena tauri na matabete vakalou kei na noda tu me italai i Karisito. Na Matabete i Eroni e matabete vakavakarau me rawa kina vei keda me da cakava na veiyalayalati ka ciqoma na bubului e sala vata kei na matabete cecere cake Sa dau soli na veivakalougatataki ni Turaga vei ira kece na tamata mai na nodra veiqaravi o ira e tu vei ira na Nona matabete vakalou. E sega tale ni dua na ka e vuravura me bibi cake vei keda yadua mai na noda vakaliuca ena noda bula na veika ni matanitu ni Kalou, me vaka na talairawarawa ki na ivakaro, na noda vakalevulevuya na noda veikacivi ena matabete, na noda lako ki na vale ni Turaga ka soli mai vei keda na taucoko ni veivakalougatataki ni matanitu i Tamada

208 Wase 12 Na veivakalougatataki ni Turaga e soli tu vei ira na Yalododonu ka vakakina ki vuravura ena nodra veiqaravi o ira era taura tu na matabete vakalou, o ira era matataki koya, o ira na nona italai ka nona itini ka ra sa tu vakarau me ra qaravi koya ka talairawarawa ki na nona ivakaro. 12 Sa noqu masu vei keda kece eda sa kacivi me da matataka na Turaga ka taura na nona veivakadonui me da dau nanuma tiko se o cei keda, ka da ivalavala vakakina.... Au sa segata ena noqu bula taucoko meu vakalevulevuya na noqu veikacivi ena matabete ka nuitaka meu na vosota me yacova na ivakataotioti ena bula oqo ka marautaka na nodra veitokani na yalododonu yalodina ena bula sa bera mai. 13 Au nanuma meu vakalougatataki ira, na gone kei na qase, era sa vakalevulevuya tiko na nodra veikacivi ena matabete, ka kerea na Turaga me sovaraka vei ira na veika vinaka ni nona Yalotabu ena bula oqo ka vakadeitaka vei ira na iyau tawamudu ena bula sa bera mai.... Sa dua na ka lagilagi me da kila ni sa solia tu vei keda yadua na Turaga na taucoko ni matabete, ka sa yalataka vei keda kevaka eda na ciqoma na matabete oqo ka vakalevulevuya na noda veikacivi, eda na rawata na ivotavota sega ni vakaiyalayala vata kei koya ena nona matanitu! 14 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro E vakavuvulitaka o Peresitedi Smith mai na matabete, sa vakarautaka tu na Turaga vei ira na luvena yalewa na isolisoli kece sara vakayalo kei na veivakalougatataki e rawa ni ra rawata na luvena tagane ( Na Bula nei Joseph Fielding Smith ). Na cava nomu vakasama ni o vakananuma vakatitobu na iyatuvosa oqo? E kaya o Peresitedi Smith ni na kaukauwa cake na nodra gadreva na bula tawamudu na matabete ni ra kila vakavinaka na nodra veiyalayalati kei na nona yalayala na Turaga (raica na iwasewase e 1). Ena dina vakacava oqo ena vukudra na lewe ni Lotu kece sara? 191

209 Wase 12 E duatani vakacava na nona ivakamacala o Peresitedi Smith me baleta na kena vakalevulevui na veikacivi (raica na iwasewase 2) mai na ivakavakayagataki tale eso ni vosa vakalevulevuya? O sa vakalougatataki beka vakacava mai na nodra veiqaravi na lewe ni Lotu era dau vakalevulevuya na nodra veikacivi? E vakavuvulitaka o Peresitedi Smith, O Karisito na ivakaraitaki me baleta na matabete, (iwasewase 3). Na cava e rawa ni da cakava me da muria kina na ivakaraitaki nei Jisu Karisito ena noda veiqaravi ena vukudra na tani? Ena iwasewase 4, railesuva na vosa nei Peresitedi Smith me baleta na veivakalougatataki e soli tu ena valetabu. E rawa vakacava vei ira na itubutubu me ra vukei ira na luvedra me ra vakavakarau ki na veivakalougatataki ni matabete era tu ena valetabu? ivolanikalou Veisemati Iperiu 5:4; Alama 13:1 2, 6; V&V 20:38 60; 84:19 22; 107:99 100; Yavu ni Vakabauta 1:5 Veivuke ni Veivakavulici O koya e matai ena veivakavulici e sega tale ni dau vakasama, Na cava au na cakava ena kalasi edaidai? ia, Na cava era na cakava na noqu lewenikalasi edaidai? ; me kua ni, Na cava au na vakavulica vei ira edaidai? e vinaka cake me, Au na vukei ira vakacava na noqu lewenikalasi mera kunea na veika dodonu mera kila? (Virginia H. Pearce, The Ordinary Classroom A Powerful Place for Steady and Continued Growth, Ensign, Nove. 1992, 12; raica talega na Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula [1999], 69). Me kilai 1. Ena Conference Report, Epe. 1951, Raica na Conference Report, Epe. 1951, 152; Conference Report, Okot. 1970, President George F. Richards: A Tribute, Relief Society Magazine, Okot. 1950, Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God (1992), Ena Conference Report, Epe. 1970, Ena Conference Report, Okot. 1970, Ena Conference Report, Epe. 1970, Ena Conference Report, Okoto. 1970, 91 92; raica talega na Joseph F. Smith, ena Conference Report, Okot. 1903, Our Responsibilities as Priesthood Holders, Ensign, June 1971, Ena Conference Report, Okot. 1970, Ena Conference Report, Epe. 1970, Blessings of the Priesthood, Ensign, Tise. 1971, Ena Conference Report, Okot. 1970, Ena Conference Report, Epe. 1970,

210 W A S E 1 3 Papitaiso Na papitaiso sa dua na...veisau vakaidina, se tucaketale mai na dua na bula ki na dua tale na bula ni ivalavala ca ki na bula ni bula vakayalo. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ena koniferedi raraba ni Epereli 1951, a tukuna kina o Peresitedi Joseph Fielding Smith na veika a sotava taumada ena 67 na yabaki sa oti ena nona a papitaiso ni sa yabaki 8. Ena siga ni nona papitaiso, e kaya okoya, ni a vakila ni a duri tawacala, savasava tu ena mata ni Turaga. Ia a vulica ni dodonu me na sasagataka ena nona bula taucoko me na vakatikoga oya na ituvaki ni nona bula. E nanuma lesu o koya: E dua tiko na ganequ ka sa dau loloma, me vakataki iratou taucoko na ganequ, ka vakasakita ki na noqu vakanananu na gagadre meu na maroroi au mai na dukadukali ni vuravura. Na nona ivakavuvuli vei au ena siga au a papitaiso kina e se kasadei tokaga vei au ena siga taucoko ni noqu bula. 1 Ena nona dinata na ivakavuvuli i ganena, a vakayaloqaqataki ira kina na lewe ni Lotu o Peresitedi Smith mera maroroya na nodra veiyalayalati ni papitaiso mera tiko donuya [na] bula vakayalo era a ciqoma ni ra papitaiso. 2 E vakaraitaka o koya: Ni sa sega tale na ivakasala bibi e rawa ni soli ki na dua tale na lewe ni Lotu mai na kena muri na ivakaro ni oti na papitaiso. E solia tu na Turaga na veivakabulai ena ivakarau ni veivutuni kei na bulataki vakadodonu ni nona lawa

211 Wase 13 Na droini oqo e vakatakarakarataka na nona papitaisotaki tiko e dua na turaga ena Dnieper River volekati Kyiv, Ukraine. 194

212 Wase 13 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Na veipapitaisotaki ena tabadromuci e sa ivakatauvatani ni sucu, mate, kei na tucaketale. Na papitaiso, na ikatolu ni ivakavuvuli kei na imatai ni cakacaka vakalotu ni Kosipeli, e sa yaga sara ki na veivakabulai kei na veivakacerecerei ena matanitu ni Kalou. Na papitaiso e imatai, sa ivurevure e rawata kina na tamata veivutuni na ivakabokoci ni ivalavala ca. ikarua, sa ikoya na matamata ki na matanitu ni Kalou. Na Turaga, ni veivosaki kei Nikotimo, ka tukuni ena Joni 3: Na papitaiso sa mai na tabadromuci ena wai.... Na papitaiso ena sega ni caka tale ena dua na mataqali ivakarau mai na tabadromuci ga ni yago taucoko ena wai, ena inaki oqo: (1) E sa ivakatauvatani ni mate, bulu kei na tucaketale i Jisu Karisito, kei ira tale eso ka ra rawata na tucaketale. (2) Na papitaiso e sa dua talega na vakasucu ka sa ivakatauvatani ni vakasucumi ni dua na gone ki na vuravura. (3) Na papitaiso vakaidina, me vaka e dua talega na ivakaraitaki ni tucaketale, sa dua na veisau, se tucaketale mai na dua na bula ki na dua tale na bula ni ivalavala ca ki na bula ni bula vakayalo. Au via taura cake na ikarua ni inaki: Na papitaiso e sa dua talega na vakasucu ka sa ivakatauvatani ni vakasucumi ni dua na gone ki na vuravura.... Ena Mosese 6:58 60 eda wilika: Raica au sa vakaroti iko mo vakatavulica yani na veika oqo vei ira na nomu kawa ka kaya: Raica ko sa lutu tani ena vuku ni nomu talaidredre, ia na nomu lutu sa yaco kina na mate, ia me vaka ni ko a sucu mai ki vuravura ena wai kei na dra kei na yalo ka u sa bulia, ka sa yaco kina na tamata me ka bula, sa kilikili mo sucu tale ena wai kei na Yalotabu, ka vakasavasavataki ena nona dra na noqu Le Duabau ga, mo rawata kina na matanitu vakalomalagi, io mo vakasavasavataki mai na nomu ivalavala ca kecega ka vakalougatataki ni ko sa muria tiko na vunau ena bula oqo kei na bula sa bera mai, mo lagilagi kina ka sega ni mudu; 195

213 Wase 13 Raica ko sa papitaisotaki ena wai mo muria na vunau; ia ena Yalotabu mo vakadonui kina, kei na dra mo vakasavasavataki kina Na isolisoli yadua e basika mai ki vuravura e tauri ena wai, vakasucumi ena wai, kei na dra kei na yalotabu. Ia ni da sa vakasucumi ki na matanitu ni Kalou sa dodonu meda vakasucumi ena sala vata ga: ena papitaiso ka vakasucumi ena wai; mai na sovaraki ni dra i Karisito sa savasava ka vakatabui; ka vakadodonutaki ena Yalo ni Kalou, ni sa sega ni taucoko na papitaiso ke sega na papitaiso ni Yalo Tabu. O raica na veivakatauvatani ena tadrua ni sucu ki na vuravura kei na sucu ki na matanitu ni Kalou.... Ni da yacova na ikatolu ni vakasama: Na papitaiso vakaidina, me vaka e dua talega na ivakaraitaki ni tucaketale, sa dua na veisau, se tucaketale mai na dua na bula ki na dua tale na bula ni ivalavala ca ki na bula ni bula vakayalo Era gadreva taucoko na veivutuni... na turaga kei na marama. Era sa tu ena mate vakayalo. Era na rawa ni lesu tale vakavaca? Mai na nodra buluti ena wai. Era sa mate, ka ra sa buluti ena wai ka lako cake mai ena tucaketale ni yalo ka lesutale ki na bula vakayalo. Sa ikoya oya na papitaiso. 4 2 E sega ni gadrevi na veipapitaisotaki vei ira na gonelalai ka ra se bera ni yacova na yabaki ni vakatulewa vakatakikoya baleta ni ra sa vueti mai na Veisorovaki i Jisu Karisito. Au kila ni o ira na gonelalai ka ra se bera ni yacova na yabaki ni vakatulewa vakatakikoya, ka ra sega ni vakacalai ena ivalavala ca, era sa...vueti mai na dra i Karisito, ka sa ka lialia sara me veibataki ni ra gadreva na papitaiso, ka cakitaka na vakatulewa dodonu kei na loloma ni Kalou [raica na Moronai 8:20 23]. 5 Ena ika 29 ni wase ni Vunau kei na Veiyalayalati a tukuna kina vakaoqo na Kalou ena (tikina e 46 47): Raica au sa kaya vei kemudou, era sa vakabulai na gonelalali mai na ivakatekivu kei vuravura ena vukuna na noqu Le Duabau ga; Era sa sega ni valavala ca, raica sa sega ni soli vei Setani na kaukauwa me temaki ira kina na gonelalai, me yacova na gauna era sa kila kina na ka vinaka mai na ka ca. 196

214 Wase 13 Oya sa qai rogo vinaka toka. Era sa vakabulai na gonelalai mai na ivakatekivu kei vuravura. Na cava e vakaibalebaletaka kina o Koya? E kena ibalebale ni se bera ni vakarautaki na ivakatekivu ni vuravura oqo, na ituvatuva ni veivueti oqo, na yavu ni veivakabulai ka sa dodonu meda vakamuria ena bula vakayago oqo, a sa vakarautaki kece tu, kei na Kalou, ena Nona kila na ivakataotioti mai na ivakatekivu, a vakarautaka kina na sala mera vueti na gonelalai mai na veisorovaki i Jisu Karisito Ni ko raica na matana e dua na gone dramidrami ka raici iko cake okoya ena matadredredre, e rawa ni o vakadinata ni sa tauva tu na gonelailai oya e dua na mataqali ivalavala ca me na tarovi kina mai na mata ni Kalou kevaka e mate?... Au nanuma sara na noqu a kaulotu voli e Igiladi, a tiko kina e dua na matavuvale kai Amerika e kea.... Na gauna a rogoca kina [na itubutubu turaga] ni rau vunau voli na daukaulotu e gaunisala a mani sureti rau ki nona vale baleta ni ratou kaivata. A sega ni makututaka o koya na kosipeli; a makututaki rau ga o koya baleta ni rau lako talega mai Amerika. Ia, e veitaudonui kei na noqu kaulotu voli ekea. Au a sega ni imatai o au me rogoca o koya ni vunau, ia a malua vakalailai na noqu sa sureti ki nona vale.... Keirau nanuma ni keirau na lako ki nona vale me keitou laki veivosakitaka na veitavipolo kei na veicaqe se so tale na ka, ka vakatauvatana na veika mai Amerika vata kei na veika e Igiladi na veika a galeleta na yalona. Oya na ka keitou cakava, ka keitou sega taumada ni tukuna e dua na vosa me baleta na lotu. Keirau a veitalevi vakavuqa, ka nanuma o koya ni keirau tamata vinaka baleta ni keirau a sega ni usumaka yani vua na neirau lotu. Ia ni oti toka vakalailai sa ratou tekivu vakatataro ka keirau kila ni na vakakina ka dua na bogi ni keirau dabe tiko ena nodratou vale a vuki mai vei au na marama watina na turaga ka kaya: Elder Smith, au via tarogi iko ena dua na taro. A tekivu tagi o koya ni se bera ni taroga na nona taro. Au a sega ni kila se cava na leqa. A mamakeukeu o koya, ia ni sa rawa ni tauri koya tale vakavinaka me taroga na taro a tukuna vei au na italanoa oqo: A kalouca na nodratou gole yani ki Igiladi ni a leqa kina e dua na nodrau gone dramidrami.... Ratou a lako ki vua na italatala [ni lotu ratou dau lako kina] ka vinakata me vakadavori tani na isolisoli ena 197

215 Wase 13 Era sa cakava taucoko na tamata ka ra papitaiso ena Lotu oqo e dua na veiyalayalati kei na Turaga mera muria na Nona ivakaro dua na veibulu va-karisito.... E tukuna vua na italatala: Keitou na sega ni rawa ni vakayacora vua na nomu isolisoli e dua na veibulu va-karisito baleta ni a sega ni papitaiso. E sa yali na nomu gone dramidrami. E mamada tu ga mai na kena itukutukuni vakaoya, ia a vakaoya na nona tukuna na italanoa, ka sa mosita tu mai na 198

216 Wase 13 lomana na marama oqo me rauta e rua se tolu na yabaki. Ka mani tarogi au vakakina o koya: E sa yali beka na luvequ? Sa na sega li ni rawa niu raica tale? Au vuki ka wilika vua mai na ivola i Momani na vosa nei Momani ki vua na luvena o Moronai [raica na Moronai 8]. Au kaya: Na luvemu dramidrami e sega ni yali. E sega ni yali e dua na gone dramidrami. Era vakabulai kece na gone dramidrami ni ra mate ena matanitu ni Kalou.... Ia au sa raica talega ni ra sa rawata na matanitu vakalomalagi ko ira na gonelalai era a mate ni ra se bera ni yacova na yabaki walu. (V&V 137:10] Oya na ka a tukuna na Turaga vei Josefa Simici ena ivakatakila se raivotu a raica ena Valetabu e Kirtland. E sega li ni rogo vinaka oya? E sega li ni ivakarau dodonu? E sega li ni dodonu? [E dua na gone dramidrami] e sega ni vakatautaki vua na ivalavala ca taumada, e sega ni vakatautaki vua e dua na ivalavala ca, ia na loloma ni Kalou e sa taukena ka ra sa vakabulai. Ia esa vakacava tu vei iko kei au? Daru sa tu oqo, ka rawa ni daru kila deivaki, ka tukuna na Turaga: Ia au sa kaya vei kemudou, niu sa vakaroti ira kecega era sa kila-ka mera veivutuni? [V&V 29:49.] Eda sa vakaroti meda veivutuni, eda sa vakaroti meda papitaiso, eda sa vakaroti me sa vakasavasavataki na noda ivalavala ca ena wai ni veipapitaisotaki, baleta ni da sa rawa ni kila deivaki ka da sa ivalavala ca taucoko. Ia au a sega ni papitaisotaki ka ni o iko a sega ni papitaisotaki ena dua na ka a cakava taumada o Atama. Au sa mai papitaisotaki me rawa niu savai mai na veika au a cakava vakaiau, ka vakakina o iko, ka me rawa niu lako ki na matanitu ni Kalou.... Na Turaga esa vakarautaka tu na ka vei ira e sega tu na nodra lawa, ka ra sa sega ni vauci na gonelalai ki na lawa ni veivutuni. Ena rawa vakacava mo vakatavulica e dua na gonelailai me veivutuni? E sega ni tu vua e dua na ka me veivutunitaka. E sa tuvana tu na Turaga ka vakatau ki na Nona vakatulewa me yabaki ni vakatulewa vakatakikoya na yabaki walu. Ni da sa yacova rawa na yabaki walu sa dodonu meda rawata na kila e gadrevi taumada me rawa kina ni da papitaiso. Na Turaga ena tauri ira matua era tiko ena ruku ni yabaki oya

217 Wase 13 3 Na tamata kece era papitaiso ki na loma ni Lotu era sa cakava e dua na veiyalayalati kei na Turaga. Ena gauna e curuma kina na wai ni veipapitaisotaki e dua na tamata, e sa taura vei koya e dua na veiyalayalati. Oqo na ivakaro me baleta na papitaiso: Sa kilikili me ra papitaiso ka curu me lewe ni lotu, ko ira kece ga era sa vakamalumalumutaki ira vua na Kalou; io ko ira sa lomadra me ra papitaiso, ka lako mai e na yalo e raramusumusu kei na yalo e bibivoro; io ko ira sa tusanaka ni ra sa veivutunitaka vakaidina na nodra i valavala ca kece ga, ka sa lomadra me ra taura na yaca i Jisu Karisito, ka qaravi Koya me yacova na i vakataotioti; io ko ira sa kunei e na nodra cakacaka ni ra sa rawata na yalo i Karisito me bokoci kina nodra i valavala ca. (V&V 20:37.) 7 Au sa na wiliwili mai na ika 59 ni wase ena Vunau kei na Veiyalayalati: Raica au sa vakaroti ira [e vakaibalebaletaki vei ira na lewe ni Lotu] ka kaya: Mo lomana na Turaga na nomu Kalou ena lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu kaukauwa taucoko; io mo qaravi Koya ena yaca i Jisu Karisito. Ia mo lomana na kai nomu me vaka ko sa lomani iko. Mo kakua ni butako; mo kakua ni ia na veibutakoci; mo kakua ni laba; io mo kakua ni kitaka e dua na ka vakaoqori. Mo vakavinavinakataka vua na Turaga na nomu Kalou na nona isolisoli kecega. [V&V 59:5 7.] O ira yadua era sa papitaiso ki na Lotu oqo era sa vakayacora e dua na veiyalayalati kei na Turaga mera muria na Nona ivakaro, ka ni loma ni ivakaro oqo, ka vakadreti tale ena itabagauna eda bula kina, e sa tukuni vei keda meda qarava na Turaga ena lomada taucoko kei na vakasama taucoko, vata kei na kaukauwa e tiko vei keda, ko ya talega ena yaca i Jisu Karisito. Na veika kece eda cakava sa dodonu me na vakayacori ena yaca i Jisu Karisito. Na veika kece sara e dodonu meda cakava e dodonu me da vakayacora ena yaca i Jisu Karisito. 200

218 Wase 13 Ena wai ni papitaiso eda sa veiyalayalatitaka ni da na muria na ivakaro oqo; ni da na qarava na Turaga; ni da na muria na imatai ka ivakaro levu duadua oqo, ka lomana na Turaga na noda Kalou; me rawa ni da muria na ivakaro levu ka tarava, eda na lomani ira na wekada me vakataki keda; vata kei na kaukauwa taucoko e tiko vei keda, vata na igu taucoko, kei na lomada taucoko eda na vakadinadinataka Vua ni da na muria na vosa kecega sa lako mai na gusu ni Kalou; [V&V 84:44] ka ni da na talairawarawa ka yalomalua, gugumatua ena Nona veiqaravi, tuvakarau ena veitalai, ka vakatudaliga ki na nodra ivakasala o ira era liutaki keda ka vakayacora na ka kece sara me vakarokorokotaki kina na Kalou. Meda qai kakua ni guilecava na veika oqo, ka ni sa veivauci vei keda vaka lewe ni Lotu na ivakaro oqo. 8 4 Ena kena rawati na taucoko ni veivakalougatataki ni kosipeli, sa dodonu meda na yalomalua tikoga, dau veivutuni, ka talairawarawa ni oti na noda papitaiso. E dua na inaki levu ni lotu dina oya na nodra vakatavulici na turaga ena cava mera cakava me rawati kina na taucoko ni veivakalougatataki ni kosipeli ni oti na nodra papitaiso. 9 Na tamata yadua sa papitaiso, papitaiso vakaidina, esa vakamalumalumutaki koya; sa ramusu na lomana; esa bibivoro na yalona; esa cakava o koya e dua na veiyalayalati vua na Kalou ni na muria na nona ivakaro, ka sa vakanadakuya o koya na nona ivalavala ca kecega. Ia ni sa oti na nona curu ki na Lotu, sa na nona dodonu li me cakacala ni oti na nona vakacurumi? Ena rawa li ni na vakasavuliga? Ena rawa li ni na vakalasai koya ena so na veika a tukuna taumada na Turaga me tarovi koya mai kina? Sega. Sa na gadrevi vakaidina me na tiko vei keda na yalo bibivoro oya, na loma raramusumusu oya, ni oti na nona papitaiso me vaka eliu. 10 Au sa rogoca eso na noda cauravou, kei ira era sega sara ni gone, ni ra veitalanoataka na papitaiso. Era kaya ni ra sega ni kila na vuna, me vaka ni papitaiso e baleta na savai ni ivalavala ca, ena sega ni papitaiso kina e dua na tamata ena veigauna e vakacalai kina ena ivalavala ca. E rawa ni o raica na vuna? Me vakacava ga na balavu ni gauna e cakacala kina e dua na tamata ka tiko donuya na bula 201

219 Wase 13 vakayalo esa bula tiko o koya, ena rawa vua me veivutuni ka qai vosoti. Ena sega ni gadrevi vua me na papitaiso me na kau lesu kina ki na ituvaki esa tiko rawa kina o koya. 11 O cei, vei ira na Yalododonu Edaidai, esa vakasaqara tiko e dua na tikina ena matanitu vakatilesitieli? O cei, vei ira na Yalododonu Edaidai, esa vakasaqara tiko e dua na tikina ena matanitu vakatiresitieli? E sega ni dodonu meda vinakata ni cakava e dua na ka vei rau na matanitu oya; e sega ni gagadre ni turaga ka sa papitaiso ki na loma ni Lotu, se me na sega ni vakakina, me na bula tiko ka qai sega ni kunea e dua na tikina ena matanitu vakasilesitieli ni Kalou; ni papitaiso, vakaikoya, sa sala iloma ki na matanitu oya. Na papitaiso e wase rua tiko vakaituvatuva; taumada me savai kina na ivalavala ca, qai tarava, icurucuru ki na matanitu ni Kalou, sega ni matanitu vakatilesitieli, sega eloma ni matanitu vakatiresitieli, ia ai icurucuru ki na matanitu vakasilesitieli, ka vakaitikotiko kina na Kalou. Oya na vu ni papitaiso; Oya na vu ni isolisoli ni Yalo Tabu, mai na veitabaki ni liga me vakarautaki keda me rawa, mai na talairawarawa, ni da tomana tikoga na muri ni ivakaro ni Turaga, me yacova na noda sa ciqoma na taucoko ni matanitu vakasilesitieli. 12 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Vakasamataka lesu na nomu papitaiso ni o wilika tiko na ivolatukutuku nei Peresitedi Smith ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith. E sa bau tubu vakacava na nomu kila deivaki na papitaiso mai na gauna oya? Ena rawa ni da vukei ira vakacava na lewe ni matavuvale se itokani ka ra sa vakavakarau tiko mera papitaiso? Na veivakararamataki cava baleta na papitaiso o sa rawata rawa mai na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith ena iwasewase 1? Ena rawa ni vakalevutaka vakacava na noda kila deivaki na veiyalayalati ni papitaiso na nona ivakavuvuli me baleta na ivakatakarakara ni papitaiso? Na cava e vakatavulica na italanoa ena iwasewase e 2 me baleta na loloma nei Tamada Vakalomalagi kivei ira na Luvena? Vakasamataki ira na tamata o kila ena rawa ni ra rawa ka mai na vulici ni ivunau ka vakatavulici ena italanoa oqo. 202

220 Wase 13 Vakasamataka vagumatua na nomu sasaga ni maroroya na veiyalayalati ni papitaiso (raica na iwasewase e 3). E vakayarayarataka vakacava na veiyalayalati oqo na nomu veitaratara vata na lewe ni matavuvale kei ira tale eso? Vakasamataka na itukutuku nei Peresitedi Smith ena itekivu ni iwasewase e 4. Na cava o nanuma e gadrevi mera vakatavulici kina na tamata ni oti na nodra papitaiso? Ena rawa ni da veivukei vakacava ena kena maroroi na veiyalayalati ni papitaiso? ivolanikalou Veisemati Maciu 3:13 17; 2 Nifai 31:5 13; Mosaia 18:8 13; 3 Nifai 11:31 39; V&V 68:25 27; Yavu ni Vakabauta 1:4 Veivuke ni Veivakavulici Ena rawa ni o vukei ira o vakavulica me ra yalodei vakalevu cake ena nodra rawata me ra vakaitavi ena dua na veivosaki kevaka o sauma ena yalovinaka na vakasama e cavuti mai ena yalodina. Me vaka beka oqo, o na kaya beka, Vinaka vakalevu na nomu isau ni taro. E dua na rai vinaka o ya... se Oqori e dua na ivakaraitaki vinaka se Au vakavinavinakataka na veika kece o tukuna mai edaidai (Na Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula, [1999], 74). Me kilai 1. Ena Conference Report, Epe. 1951, Repentance and Baptism, Deseret News, Maj. 30, 1935, iwasewase ni Lotu e 8; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 2: Ena Conference Report, Okot. 1970, Repentance and Baptism, 6, 8; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Testimony of Elder Joseph F. Smith Jr., Liahona: The Elder s Journal, 30 ni Maji., 1915, Redemption of Little Children, Deseret News, Apr. 29, 1939, iwasewase ni Lotu e Seek Ye Earnestly the Best Gifts, Ensign, June 1972, Ena Conference Report, Apr. 1940, 95; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Na Yavu ni Veivakabulai, Ensign, Nove. 1971, Ena Conference Report, Oct. 1950, 12; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Repentance and Baptism, 8; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Ena Conference Report, Epe. 1922,

221 Ia ni sa tabaki ira ko Paula ena ligana, sa yaco kivei ira na Yalo Tabu (Cakacaka 19:6). 204

222 W A S E 1 4 Na isolisoli ni Yalo Tabu Sa rawa meda na veitokani kei na Yalo Tabu ni oti na papitaiso kei na veivakadeitaki ka na vakatavulici keda ena sala ni Turaga, vakayadrata na noda vakanananu ka vukei keda meda kila deivaki na ka dina. Na Bula nei Joseph Fielding Smith A vakatavulica o Peresitedi Joseph Fielding Smith ni o ira kece na lewe ni Lotu yalodina e tu vei ira na dodonu mera ciqoma na ivakatakila ka veiganiti kaya na nodra tuberi yadua.. 1 E dau qara tu ga o koya na veituberi oqo, vakabibi ena nona sasaga ni vakatavulici ka taqomaki ira matua na luvena tagane kei na yalewa. O Elder Francis M. Gibbons, ka a veiqaravi vaka-vunivola ki na Mataveiliutaki Taumada, e wasea na veika a sota kaya, me vaka a tukuna vua o Reynolds (yacabuli Reyn) na luvei Peresitedi Smith. A tukuna vakaidina o Reyn ni a biuta ga vakadua na tavako ki gusuna ena nona bula, ka qai dua ga na gauna lekaleka. E yaco ni a gonevuli voli ena Roosevelt Junior High School e Salt Lake City. [Na icurucuru] ni koronivuli a toka ena dua na yasa ni gaunisala vagagalu ka lailai sara na kena lori veitosoyaki. Ena siga oqo, a se qai curu ga yani kina e tuba o Reyn ena icurucuru eliu ni koronivuli vata kei na dua na itokani ka dau vakatavako ka sagai koya, me vaka a dau vakayacora wasoma, me tovolea mada ga e dua. A vakayacolomana na itokani ena gauna oqo. E taura cake o Reyn e dua na tavako ka waqaca. E vica tale na iceru emuri, sa cabe cake mai ena ilesu ni sala na motoka nei tamai Reyn. E wirica sobu na iloilo o Elder Smith ka tukuna vua na luvena veilecayaki, Reynolds, au via vosa vei iko ni oti na vakayakavi ena bogi nikua ka mani gole sara. E kaya o Reyn, Ni dau kacivi au o tamaqu, Reynolds, au sa kila sara ni sa dua na ka bibi saraga vua oya. A vakalaiva o Elder Smith me vakasamataka toka o Reyn na nona cala ena vo ni 205

223 Wase 14 yakavi kei na gauna ni vakayakavi, ka lailai sara na ka e kaya rawa. Vakalailai emuri, nona sega ni dabe dei toka ena rumu ni vuli nei tamana,... sa donuya na veilewai o Reynolds. Na ka e a ciqoma sa dua dina na ivakatavuvuli ni veikauwaitaki kei na loloma me baleta na ka vakatani ni itovo vakasisila oya kei na dua na veivakananumi me baleti koya kei na iwalewale e rokataka kina na matavuvale taucoko na nona ivalavala. A mai vakacavari ena kerekere ka me na yalataka o Reyn ni na sega tale ni biuta ki gusuna e dua na tavako. A bubuluitaka o Reyn. E sega ni qai yaco tale, a tukuna o koya. Ena loma taucoko ni yabaki veitarovi, vakakina e dua na gauna vakacakacaka ena Mataivalu-e-Wai ni Amerika ena ikarua ni Valulevu ka a vakaiyanaqa kina na vakatavako, e a rokova o koya na yalayala a cakava vei tamana. Ni raici lesu na ka a sotavi oqo, e tukuna kina o Elder Gibbons: Na kena sega ni nanumi ni na basika mai ena gaunisala tuvakatikitiki oya o Joseph Fielding Smith, ka veitaudonui vata na gauna a waqaca kina na nona gonetagane na imatai ka iotioti ni tavako, esa ka vakaitamera vakaidina. Dina ga ni a sega ni tukuna vakakina, na ivakarau kei na rorogo ni vosa nei Reyn a vakadeitaka ni veika a yaco e vakadinadinataka vua na duatani ni vakatagedegede kei na kaukauwa ni vakilai ni veika vakayalo i tamana, vakabibi ena kena semati ki na tiko vinaka ni nona matavuvale. 2 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Na ilesilesi ni Yalo Tabu sai koya me vakadinadinataki rau na Tamana kei na Luvena kei na dina ni veika kecega. Na Yalo Tabu sa ikatolu ni Lewetolu Vakalou. O koya e dua na Yalo, ena ituvaki ni dua na tamata. Na Tamada kei na Luvena erau vakayago vakatamata; erau taukena na yago e vakalewe ka vakasui. Na Yalo Tabu e sa ituvaki ni tamata vakayalo, ka taukena ga na yago vakayalo [raica na V&V 130:22]. Na nona ilesilesi sa ikoya mena vakadinadinataka na Tamada kei na Luvena kei na dina ni veika kecega [raica na 2 Nifai 31:18; Moronai 10:5]. 3 E vakayagataka o koya na veika ni Tamada kei na Luvena ka vakatakila kivei ira era qarava na Turaga ena yalodina. Mai na 206

224 Wase 14 ivakavuvuli ni Dauveivakacegui, se Yalo Tabu, a yaco mera nanuma lesu kina na iapositolo na ivakavuvuli i Jisu Karisito [raica na Joni 14:26]. E dau yaco mai na parofisai mai na ivakavuvuli ni Yalo Tabu [raica na 2 Pita 1:21]. 4 Na vosa ni Yalo ni Kalou ki na yalo ni tamata e tiko kina na kaukauwa me vakatikora na dina ena kena kaukauwa duadua kei na kena kilai vakavinaka ni vakatauvatani kei na dina e vakatikori mai na veisotari kei ira na kai lomalagi. Mai na Yalo Tabu sa yaco kina me co-ri na dina ki na loma ni ua kei na viciko ni yago me kakua kina ni guilecavi. 5 2 Na Yalo Tabu e vakatakila na dina kivei ira na tamata yalodina ena veivanua kecega. Eda vakabauta na Yalo Tabu ni sa daunivakatakila ka ni na wasea na ivakadinadina kivei ira na tamata yalodina ena veivanua kecega ni o Jisu Karisito esa Luve ni Kalou, ni o Josefa Simici e parofita, kei na lotu oqo na lotu dina duadua ga e vuravura. (V&V 1:30.) E sega ni gadrevi e dua mena tikoga ena butobuto, na rarama ni kosipeli tawamudu esa tu oqo; ka na rawa ni rawata o ira na dauvakatataro gugumatua e vuravura e dua na ivakadinadina vakayago mai vua na Yalo Tabu ena dina kei na bula vakalou ni cakacaka ni Turaga. A kaya o Pita:... Sa sega ni digitaki ira vakailoa na tamata na Kalou; ia ena veivanua kecega sa vinaka vua ko koya sa rerevaki koya, ka caka dodonu (Cakacaka 10:34 35), sa kena ibalebale ni Turaga ena sovaraka mai na nona Yalotabu kivei ira na yalodina ka mera na qai kila vakataki ira na dina ni lotu oqo. 6 Na Yalo Tabu ena vakatakilai koya kivua e dua ga na tamata ka vakataroga na dina, me vaka ga a cakava o Koya vei Konilio [raica na Cakacaka 10]. E tiko vei keda na itukutuku oqo ena ivola i Momani mai vei Moronai, ena nona mai vakacavara tiko kina na nona ivolatukutuku, wase 10, tikina 4: Ia ni dou sa wilika na itukutuku oqo, mo dou kerea vua na Kalou, na Tamada Tawamudu, ena yaca i Jisu Karisito, me vakatakila vei kemudou se dina se sega; ia kevaka dou sa kerea ena yalodina 207

225 Wase 14 ena lomamudou taucoko ka vakabauta na Karisito, ena vakatakila vei kemudou ko Koya ena kaukauwa ni Yalo Tabu ni sa dina. E rawa ni ciqoma na ttamata kecega na veivakatakilai ni Yalo Tabu, vakakina ke sa tiko ena taudaku ni lotu, kevaka esa vakasaqara vagumatua tiko na rarama kei na dina. Ena lako mai na Yalo Tabu ka solia vua na tamata oya na ivakadinadina e vakasaqara tiko, ka qai vakasuka. 7 3 Salamuria na papitaiso, na isolisoli ni Yalo Tabu sa na soli mai ena veitabaki ni liga. Na yalayala a caka ena gauna makawa ni lotu i Jisu Karisito ni o ira kece era na veivutuni, ka papitaiso me bokoci kina na ivalavala ca ka yalodina tiko, sa na rawa ni ciqoma na isolisoli ni Yalo Tabu mai na veitabaki ni liga. Na yalayala vata ga oya esa caka vei ira kecega era na vakadonuya na Kosipeli ena itabagauna oqo, ni a kaya na Turaga: Ia, ko ira kecega sa vakabauta mo drau vakadeitaka sara me lewe ni noqu lotu, io mo drau tabaka na uludra, kau na qai vakatikora na isolisoli ni Yalo Tabu kivei ira. (V&V 33:15)] 8 Ena sega ni rawa ni o rawata na isolisoli ni Yalo Tabu ena nomu masuta, ena saumi ni nomu ikatini, ena nomu muria na Vosa ni Vuku ka sega mada ga mai na papitaiso ena wai me bokoci kina na ivalavala ca. Sa dodonu mo na vakacavara na papitaiso oya ena veipapitaisotaki ni Yalotabu. A tukuna na Parofita ena dua na gauna ni na yaga cake mo na papitaisotaka e dua na taga nuku mai na nona sega ni vakadeitaki e dua na turaga ka soli vua na isolisoli ni Yalo Tabu, mai na veitabaki ni liga. Ena sega ni rawa ni o rawata ena dua tani tale na sala. 9 Au vakabauta na ivunau ni veitabaki ni liga ena isolisoli ni Yalo Tabu, ka vakavuna meda kau vakavoleka kina vua na Tamada mai lomalagi ka vulica na Nona sala, ka meda na lako ena Nona salatu

226 Wase 14 4 Mai na isolisoli ni Yalo Tabu, sa na rawa kina vei ira na lewe ni Lotu mera taura na Yalo Tabu me nodra itokani tudei. Na Yalo Tabu sa Daunivakauitukutuku, se Dauveivakacegui, ka a yalataka na ivakabula me tala vei ira na nona tisaipeli ni oti na nona lauvako. Na Dauveivakacegui oqo, mai na nona veivakayarayarataki, sa dua na itokani tudei kivei ira na tamata kecega e papitaiso, ka me veiqaravi vei ira na lewe ni Lotu ena vakatakila kei na veituberi, kila-ka ni dina ni ra lako ena kena rarama. Sa ikoya na Yalo Tabu ka vakararamataka na vakasama ni lewenilotu ka papitaiso vakaidina. Ena vukuna e dau lako mai kina na ivakatakila yadua, kei na rarama ni dina sa vakataudeitaki ki na lomada. 11 Ni oti na noda papitaiso, eda sa vakadeitaki. Na cava na inaki ni veivakadeitaki oya? Me vakaveitokanitaki keda kei na Yalo Tabu; me solia vei keda na dodonu ni veituberi ni ikatolu ni Lewetolu Vakalou vakaitokani, me rawa kina ni vakararamataki na noda vakasama, ka me rawa ni da vakusai ena Yalo Tabu meda vakasaqara na kila-ka ena kilai deivaki ni veika taucoko e okati kina na noda rawata na bula vakalagilagi. 12 Sa rawa meda na veitokani kei na Yalo Tabu ni oti na papitaiso kei na veivakadeitaki ka na vakatavulica vei keda na sala ni Turaga, vakusa na noda vakasama ka vukei keda meda kila deivaki na ka dina. 13 A yalataki vei keda ni gauna eda papitaiso kina, kevaka eda dina ka yalodina, ena tiko vata kei keda na veituberi ni Yalo Tabu. Na cava beka na kena inaki? Me vakatavulici keda, me dusimaki keda, me wase ivakadinadina vei keda ena ivakavuvuli ni veivakabulai ni kosipeli i Jisu Karisito. O ira na gone taucoko era sa qase mera papitaiso, kei koya sa papitaiso, sa vakadonui me nona na veituberi ni Yalo Tabu. Au sa rogoca ni ra kaya na tamata ni na sega ni rawa vua e dua na gone lailai yabaki walu me kila vinaka na ka. Au kila vinaka mai na ka oya. A tiko vei au e dua na ivakadinadina ni dina oqo niu a sa yabaki walu, ka lako curuma yani na Yalo Tabu. E se tiko vata kei au mai na gauna oya

227 Wase 14 Sa ivakaro mai vua na Turaga oya mera na gugumatua o ira na lewe ni Lotu ena nodra itaviqaravi kei na vulici ni dina ni kosipeli ka na yaga vakalevu. Sa dua dina na dodonu lagilagi oqo meda tuberi wasoma mai vua na Yalo Tabu ka me yaco me vakatakilai na veika vuni ni matanitu ni Kalou Na veitokani ni Yalo Tabu ena rawa ga ni tiko vei ira era sa vakarautaki ira mera ciqoma. Sa noqu vakatulewa ni sa tiko e levu sara na lewe ni Lotu oqo ka ra sa papitaisotaki me savai na nodra ivalavala ca, ka sa tabaki na uludra me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu, ia ka ra sega ni ciqoma na isolisoli oya, na kena veivakatakilai. Na cava na vuna? Baleta ni ra a sega ni vakarautaki ira vakavinaka me rawa ni ra ciqoma kina na veivakatakilai oqo. Era a sega ni vakayalomalumalumutaki ira. Era a sega ni cavuikalawa mera vakarautaki ira ki na veitokani ni Yalo Tabu. Sa ra qai mai lako curuma tu na bula ena nodra lecaika; na nodra kila deivaki na ka e lailai sara. Ni ra lako mai vei ira na dauveivakaisini kei na daunakica ka vosavakacacataki ira na vakatulewa ena Lotu kei na ivunau ni Lotu, o ira na lewenilotu malumalumu oqo e sega vei ira na kila deivaki vakarauta, vakarauta ni 210

228 Wase 14 itukutuku, kei na vakarauta ni veituberi ni Yalo ni Turaga mera vorata kina na ivunau kei na ivakavuvuli vakailasu. Era vakarorogo ka nanuma de ra sa cakava beka e dua na cala, kei na imatai ni ka era kila na nodra sa raica rawa na nodra igolegole yani ki na taudaku ni Lotu, baleta ni malumalumu na nodra kila deivaki na ivakavuvuli. 16 Sa ivakaro mai vua na Turaga oya na nodra saga na lewe ni Lotu mera gugumatua ena nodra itaviqaravi kei na vulici ni veika dina ni kosipeli me vaka na kena sa vakatakilai. Na Yalo ni Turaga ena sega ni tomana me tiko vata kei ira na vakaduiduile, o ira na daulako vakatani kei na dauvakacaca ka ra sega ni rawata mera bula maliwana na rarama ni dina vakalou. Sa nodra dodonu o ira kece na tamata ka sa papitaiso mera taukena e dua na ivakadinadina vakamareqeti ni veivakalesuimai ni kosipeli, ia na ivakadinadina oqo ena luluqa ka vakavuna sara me na yali vakavo kevaka eda sa ciqoma tiko vakawasoma na ka vinaka vakayalo mai na vuli, talairawarawa kei na vakasaqarai vagumatua ni kena kilai deivaki na ka dina. 17 Sa noda na dodonu ki na veituberi ni Yalo Tabu, ia ena sega ni noda na veituberi oya kevaka eda sega ni vakadonuya vakarawarawa me vakasamataki na ivakatakila ka ra sa soli me vukei keda meda kila deivaki ka me tuberi keda ena rarama ni dina ni kosipeli tawamudu. Ena sega ni rawa ni da nuitaka me tiko vata kei keda na veituberi oya ni da sega ni vakadonuya me vakasamataki na ivakatakila levu oqo ka vakaibalebale vakalevu vei keda vakayago ka vakayalo. Ia ke meda na kunei keda ena ituvaki ni tawavakabauta se tawaduavata ni kena vakasaqarai na rarama kei na kila ka sa solia nai na Turaga meda rawata, sa da na qai vakatautaki se tiko vakarerere ni vakaisini mai na yalo ni vunica, na ivunau ni tevoro, kei na ivakavuvuli vakatamata [raica na V&V 46:7]. Ia na gauna esa na tuvani kina e matada na veivakayarayarataki vakailasu oqo, ena sega ni tiko vei keda na veivakatauvatani ni yalomatua me rawa kina ni da wasei ira ka kila ni ra sa sega ni lako mai vua na Turaga. Ka sa rawa meda ka wale vei ira na tawavakabauta, vei ira na itovo kaukauwa, vei ira na dauveivakaisini, vei ira na daunakica vakatamata. 18 Na Yalo ni Turaga ena sega ni tiko ena yago tawasavasava, ia na gauna e vuki kina e dua na tamata mai na dina ki na itovo vakasisila, na Yalo oya ena sega ni vakamuri koya ka qai yali, ia 211

229 Wase 14 sa na kena isosomi na lako mai ni yalo ni veivakacalai, na yalo ni talaidredre, na yalo ni itovo vakasisila, na yalo ni rusa tawamudu Ni da yalodina ki na vakabauta, na Yalo Tabu ena solia vei keda na ivakatakila me liutaka ka dusimaka na noda bula ni veisiga. Na Turaga e sa cakava e dua na yalayala vei ira kece era na veivutuni ka yalodina vakabauta, ena cakacakataki ni yalo malumalumu kei na gugumatua, ka mera na vakadonui ki na veituberi ni Yalo ni Kalou. Na Yalo oqo ena liutaki ira ka dusimaka na nodra bula ni veisiga. 20 Na lewe ni Lotu taucoko esa tabaki na uludra me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu. Sa tu vua na dodonu me ciqoma na ivakatakila ka veiganiti ki na nona tuberi vakatakikoya; sega ni baleta na Lotu, ia vei koya saraga. Sa tu vua na dodonu ena nona talairawarawa, mai na nona yalomalumalumu, me ciqoma na rarama kei na dina me vaka ena vakatakilai mai na Yalo ni ka Dina, ka ni o koya ka na vakatudaliga ki na Yalo oya ka vakasaqara na isolisoli ni Yalotabu ena yalomalumalumu kei na vakabauta ena sega ni vakaisini. 21 Sa dodonu sara meda na lako ena vakarokoroko ni bula ena rarama kei na dina vata kei na kila deivaki maqosa ka lako mai ena isolisoli kei na kaukauwa ni Yalo Tabu ka yalataki kivei ira kece ka ra na vakabauta ki na veivutuni ka ciqoma na vosa ni bula tawamudu. Kevaka eda sa veitokani vata na Yalotabu oqo eda sa na lako ena rarama ka veitokani vata kei na Kalou. 22 Sa nodra dodonu na lewe ni Lotu yadua mera kila na ka dina, mera vosa ena ka dina, me tiko vei ira na veivakauqeti ni Yalo Tabu; sa noda dodonu, vakayadua,... meda ciqoma na rarama ka lako ena rarama; ia kevaka eda tomana tiko na noda veimaliwai kei na Kalou, oya na, muri taucoko ni Nona ivakaro, eda na ciqoma na rarama e levu cake sara me yacova ni sa na lako mai vei keda na siga lagilagi ni kila-ka. [Raica na V&V 50:24.] 23 Me kena itinitini, eda lako tale mai ki na iserau ni Kalou na Tamada, mai na veituberi ni Yalo Tabu

230 Wase 14 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Na itukutuku cava Na Bula nei Joseph Fielding Smith e vakatavulica me baleta na Yalo Tabu? Ena gauna cava a sa bau vakauqeti iko kina na Yalo Tabu mo vukea kina e dua tale? O Peresitedi Smith a goleva na Yalo ni Kalou ka veivosaki tiko kei na yalo ni tamata (iwasewase e 1). Ena sala cava e duidui kina na veivosaki ki na yaloda mai na veivosaki ki na daligada se matada? Na cava e kaukauwa cake kina? Na cava eso na duidui mai na ciqomi ni ivakatakila ni Yalo Tabu, ka yaco vei Konilio, ki na ciqomi ni isolisoli ni Yalo Tabu? (Raica na iwasewase e 2.) A vakatavulica o Peresitedi Smith ni na sega ni taucoko na papitaiso kevaka e sega na isolisoli ni Yalo Tabu (raica na iwasewase e 3).. Ena sala cava ena sega ni taucoko kina na nomu bula kevaka e sega na isolisoli ni Yalo Tabu? Vakasamataka vagumatua na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith ena iwasewase e 4 me baleta na cava e vakaibalebaletaka na kena tikori wasoma na veitokani ni Yalo Tabu. Ena sala cava o sa bau vakalougatataki kina mai na veitokani oqo? Na cava e rawa ni da cakava me vakarautaka na ciqomi ni veitokani ni Yalo Tabu? (Me baleta eso na ivakaraitaki, raica na iwasewase e 5.) Ena nomu railesuva na iwasewase e 6, taura matua na veituberi e rawa ni da ciqoma mai na Yalo Tabu. Era na rawa ni vakatavulici vakacava na gone mai vei ira na itubutubu mera vakila ka ciqoma na veituberi oqo? ivolanikalou Veisemati Joni 16:13; Cakacaka 19:1 6; 1 Koronica 12:3; 1 Nifai 10:17 19; 2 Nifai 31:15 20; 3 Nifai 19:9; V&V 46:13; Yavu ni Vakabauta 1:4 Veivuke ni Veivakavulici Mo kua soti ni lomaleqa ke balavu na gauna era na taura na nomu lewenikalasi ena gauna era na tarogi kina. Tovolea mo kua ni dau sauma ga vakataki iko na nomu taro;solia vei ira na nomu lewe ni kalasi na gauna mera sauma mai kina na nomu taro. Io, 213

231 Wase 14 ena gauna era dau vagagalu kina, eso na gauna e rawa ni kena ivakaraitaki ni ra sega ni taura vinaka na taro, ka na gadrevi mo na vukica na kena itautau me matata. (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula [1999], 79). Me kilai 1. Ena Conference Report, Epe. 1940, Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God (1992), xiv xv. 3. Personal correspondence, quoted in Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 1:38; vagalalataki mai na ilavelave taumada na matanivola kala. 4. Veivolavolai yadua, lavetaki ena Doctrines of Salvation, 1: The Sin against the Holy Ghost, Instructor, Oct. 1935, 431; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Out of the Darkness, Ensign, June 1971, Address by Elder Joseph Fielding Smith before Seminary Teachers, Deseret News, Apr. 27, 1935, iwasewase ni Lotu e 7; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Avoid Needless Speculations, Improvement Era, Dec. 1933, 866; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Address by Elder Joseph Fielding Smith before Seminary Teachers, 7; raica talega na Doctrines of Salvation, 1:41; Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Joseph Smith (2007), Ena Conference Report, Epe. 1915, Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 vols. ( ), 2: Seek Ye Earnestly the Best Gifts, Ensign, June 1972, Veivolavolai yadua, lavetaki ena Doctrines of Salvation, 1: Ena Conference Report, Okot. 1959, Answers to Gospel Questions, 4: Seek Ye Earnestly the Best Gifts, Ena Conference Report, Okot. 1963, Ena Conference Report, Okot. 1952, 59 60; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Ena Conference Report, Epe. 1962, Ena Conference Report, Epe. 1931, Ena Conference Report, Epe. 1940, Ena Conference Report, Apr. 1916, 74; raica talega na Doctrines of Salvation, 3: What a Prophet Means to Latter-day Saints, Relief Society Magazine, Janu. 1941, Ena Conference Report, Epe. 1955,

232 W A S E 1 5 Vakamau Tawamudu Na taucoko kei na veivakalougatataki ni Matabete kei na Kosipeli e tubu mai na vakamau Vakasilesitieli. Oqo na ulu ni cakacaka vakalotu ni Kosipeli ka ulu ni cakacaka vakalotu ni valetabu. Na Bula nei Joseph Fielding Smith A tukuni vei Joseph Fielding Smith yabaki tinikawalu ni na mai tiko vata kei iratou na matavuvale na Smith ni mai vuli ena koliji e dua na goneyalewa ka yacana o Louie Emily Shurtliff. Ia a se kurabui voli ga ka marau ni lesu mai ena cakacaka ena dua na siga ka raici Louie ni vakatagitaka tiko na nodratou piano vakamatavuvale. Me tekivu mai na siga ko ya, ena mua ni vulaikatakata ni 1894, rau sa tekivuna o Joseph kei Louie e dua na veitokani ka qai titobu cake me yacova ni rau sa veidomoni. Erau a vauci ena Valetabu mai Salt Lake ena ika 26 ni Epereli, Erau a marautaka o Louie kei Joseph e dua na isema ni veilomani. Ni kacivi o koya me laki kaulotu yabaki rua ki Igiladi ni oti ga vakalailai nodrau vakamau, a cakacaka vei tamana o yalewa me tokoni kina vakailavo nona kaulotu. E dau veitokoni talega ena veika ni lomana kei na yalona ena nona dau vakauta vua na ivola ni veivakayaloqaqataki. Ni lesu mai, erau a tauyavutaka e dua na vuvale mamarau ka kidavaka e rua na goneyalewa ki na nodrau matavuvale. Ni oti e 10 na yabaki ni vakawati, a tauvimate bibi sara o Louie ena ikatolu ni nona bukete ka mani mate ni se yabaki 31. A kunea na vakacegu o Joseph ena veivakadeitaki ni sa lako yani o Louie ki na dua na vuravura vinaka cake, ka vola kina ena nona ivolaniveisiga e dua na masu ni na dau bula kilikili tiko me rawa ni laki sotavi koya ena lagilagi tawamudu, me duavata tale kei koya. 2 Ia e dina ni kunea na vakacegu kei na inuinui ena kosipeli, sa dua 215

233 Wase 15 Na vakamau me vaka era kila na Yalododonu Edaidai e dua na veiyalayalati ka caka me tawamudu. 216

234 Wase 15 ga na ka na nona dau nanumi Louie vakalevu sara. Sa dau lomaleqataki rau na luvena yalewa ni sega tiko na tinadrau e vale. Ni oti ga vakalailai nona mate o Louie, a sotavi Ethel Georgina Reynolds o Joseph. E dina ni se bera ni seyavu nona domoni Louie, sa yaco me domoni Ethel, ka vakakina o rau na goneyalewa. Ena nodrau veivakadonui na nona itubutubu, na itubutubu nei Louie, kei na itubutubu nei Ethel, sa mani kerei Ethel o Joseph me rau veiwatini. Erau a vauci ena ka 2 ni Noveba, Erau a marautaka vata e dua na bula vuavuai ni a ciwa tale na luvedrau. E vakaitovotaki na nodrau vuvale ena ivakarau, cakacaka vakaukauwa, veirokorokovi, savasava, bula vakaivakarau, veilomani, kei na veilasamaki e taucoko. 3 Ni oti e 29 na yabaki ni nodrau bula vakawati, a mate o Ethel ena dua na tauvimate rerevaki ka a kania sara vakalevu na nona kaukauwa ena loma ni 4 na yabaki. Se baci mai galili tale tu yani o Joseph ia e yalovakacegu tiko ena veivakadeitaki ni vakamau tawamudu. 4 Vakadua tale na nona sotava e dua ka rawa ni wasea vata na nona bula. Erau a vauci vata kei Jessie Evans ena ika 12 ni Epereli, Ena loma ni 33 na yabaki ni nodrau bula vata e dau tomani koya na watina ena veivanua kece sara e lako kina, voleka se yawa. Me kena isau e dau vukei koya ena laki volivoli, vakamamacataki na iyaya ni kana, ka tawaitavayataki vuanikau ena vulaimago. E sega ni dau kauwaitaka o koya ni iapositolo vakaliku ni veiqaravi. 5 E vakawasoma nona dau tukuna o Jessie me baleta na watina: O koya na tagane dau loloma taudua au qai bau kila. Au se bera vakadua ni bau rogoca me cavuta e dua na vosa rogo ca. Ena dau sauma lesu mai, ena matadredredre, Au sega ni kila e dua na vosa rogo ca. 6 Na dauvolaitukutuku ni tamata yadua o John J. Stewart a vola vakaoqo me baleta na nona ivalavala malua kei na yalololoma vei Jessie o Peresitedi Smith: E dau veivakauqeti mai na itutunivunau vei ira na tagane vakawati me ra dau loloma ka yalodina vei watidra. Ia na ivunau a lauti au na nona cabeta cake e ciwa na buloko ena veisalatu veidelana ena vualiku kei Salt Lake City ki na Valenibula ni Yalododonu Edaidai ena dua na siga katakata ni vula o Julai 1971 me laki dabe toka ena yasa ni idavodavo ni tauvimate nei Jessie ka vakananuma toka kina na ika 95 ni yabaki ni nona bula. Ni sa lutu sobu tikoga na nona bula, a tiko ga vata kei koya ena siga kei na bogi ena vica vata na macawa me yadravi koya tiko, 217

235 Wase 15 ka solia tiko na vakacegu kei na veivakayaloqaqataki e rawata me yacova na ivakataotioti. 7 A mate o Jessie ena ika 3 ni Okosita, Ena rua na vula yani ki muri, a solia kina o Peresitedi Smith na vosa idola ni koniferedi raraba. E vakaraitaka ena nona ivakadinadina ni kunea tu na vakacegu mai na nona rarawa ena nona vakabauta na Turaga ka vakanuinui ki na bula tawamudu: Au nanuma meu kaya vata kei Jope ni gauna makawa, o koya sa yaco na nona kila ka mai na ivurevure vata ga e vu mai kina na noqu: Niu sa kila sa bula tiko na noqu ivakabula, ena tu talega e vuravura ena siga mai muri, ka niu na kunea ga na Kalou ena yagoqu: Ko koya kau na raica dina sara koi au, ka kunea ena mataqu, ka sega ni duatani.... ( Jope 19:25 27.) Niu vakaduavatataka na noqu ivakadinadina kei na nei Jope, meu duavata tale ga kei koya ena vakavinavinaka, ena tagi, ka osivaki mai na yaluma kei na rarawa ni yalona:... sa solia ko Jiova, ka sa kauta tani ko Jiova; me vakavinavinakataki ga na yaca i Jiova. ( Jope 1:21.) Au masuta me na tuberi keda na kaukauwa ni Yalo Tabu, me da lako kina vakadodonu ena matana na Turaga, me noda ivotavota kina na bula tawamudu ena veitikotiko vakatui kei na veimatanitu sa vakarautaki tu me nodra era sa talairawarawa. 8 Ni oti na vosa nei Peresitedi Smith, qai kaya o Peresitedi Harold B. Lee, ka a veiliutaki tiko ena soqoni: Au kila ni o kemuni kece na lewe ni Lotu ena veivanua kecega, ni da sa kila na ituvaki ni bula sa cavuta kina na itukutuku qaqa oqo, eda sa na laveti vakalevu cake sara ena kaukauwa kei na igu sa vakaraitaka vei keda ena mataka oqo. Vinaka vakalevu, Peresitedi Smith, mai na vu ni yaloi keimami. 9 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Na vakamau vakasilesitieli na ulu ni cakacaka vakalotu ni kosipeli i Jisu Karisito. E sega ni dua na cakacaka vakalotu e semati ki na Kosipeli i Jisu Karisito e cecere cake na kena bibi, e titobu ka bibi cake na kena 218

236 Wase 15 ibalebale, ka gadrevi vakalevu sara ena [noda] marau tawamudu... mai na vakamau. 10 Na taucoko kei na veivakalougatataki ni Matabete kei na Kosipeli e tubu mai na vakamau Vakasilesitieli. Oqo na ulu ni cakacaka vakalotu ni Kosipeli ka ulu ni cakacaka vakalotu ni valetabu. 11 Au vinakata meu vakatakekere vei ira na taciqu kei na ganequ vinaka, o kemuni na lewenilotu vinaka, mo ni lako ki na valetabu mo ni laki vakamau kina me baleta na gauna oqo kei na veigauna tawamudu E veibasai kei na kena ivalavala vakavuravura, na vakamau ena ituvatuva ni kosipeli ena yacova na tawamudu. Na vakamau era nanuma e vuqa sara na tamata ni dua ga na konitaraki se veidinadinati vakamatanitu vei rau e dua na tagane kei na dua na yalewa ni rau na bula vata tiko ena isema ni veiwatini. Ia na ka dina, oqo e dua na ivakavuvuli tawamudu ka vakatau kina na bula ni kawatamata. E solia na Turaga na lawa oqo vua na tamata ena ivakatekivu sara ni vuravura me vaka ni lawa ni Kosipeli, na imatai ni vakamau me na tawamudu. Me vaka na lawa ni Kalou na vakamau kece me tawamudu. Kevaka e bula na kawatamata kece ka talairawarawa vakadodonu sara ki na Kosipeli ena loloma ka vakasucuma mai na Yalo ni Turaga, ena tawamudu na vakamau kecega Na vakamau me vaka eda kila na Yalododonu Edaidai e dua na veiyalayalati sa nakiti me tawamudu. Sai koya na yavu ni bula vakacerecerei tawamudu, kevaka e sega ena sega na itosotoso tawamudu ena matanitu ni Kalou. 13 E matata tu vei keda kece eda dau wili niusipepa, o keda eda dau vakarorogo ki na itukutuku kacivaki ena retio ka sarava na kena e kaburaki mai na retioyaloyalo ni sa rui levu era sega ni dau rokova na bula vakawati kei na matavuvale ena kena ivakarau e vinakata na Turaga. 14 Na vakamau e dua na veiyalayalati tabu, ia ena vuqa na gauna sa dau ulutaga ni veiwali velavela, laurai me ka wale ga, mai vei ira na tamata itovo ca ka tawasavasava, ka vakakina, vei ira na lewe vuqa era dau nanuma ni ra tamata savasava ia era sega ni kauwaitaka na bibi ni ivakavuvuli cecere oqo

237 Wase 15 Na isema ni matavuvale, kei na duavata ni matavuvale, ena tomani tiko, ena veivanua sa tauyavutaki kina vakadodonu, ena buladodonu ena bula sa bera mai. Sa solia mai vei keda na Turaga na nona kosipeli tawa vakaiyalayala me noda rarama ka ivakatagedegede, ia na kosipeli oqo e okati kina na ivakarau tabu ni vakawati, ka tawamudu na kena ituvaki. E sega ni dodonu me da muria na ivalavala ni vakawati vakavuravura. E cecere cake na noda rarama mai vei vuravura, ka namaka vakalevu cake vei keda na Turaga mai vei ira. Eda kila na ivakarau dodonu ni vakawati. Eda kila na inaki ni matavuvale ena yavu ni veivakabulai. Eda kila ni dodonu me da vakamau ena valetabu, ka dodonu me da maroroi keda me da savasava tiko me da rawata kina na ivau veivakadonui ni Yalo Tabu ni Yalayala ena keda isema ni bula vakamau. Eda luvena vakayalo na Tamada Tawamudu, ka a vakarautaka e dua na ituvatuva ni veivakabulai me da lako mai kina ki vuravura ka tubu ka toso ka yaco me vakataki koya; sai koya, ni a vakarautaka e dua na ituvatuva ni kosipeli ka na rawa kina vei keda me da taukena e dua na noda matavuvale tawamudu ka marautaka na bula tawamudu

238 Wase 15 A sega vakadua ni nakita na Turaga me tinia ga na mate ni yago mate oqo na bula vakamau; ia me vakaikuritaki na dokai, na qaqa, na kaukauwa vei ira era veiyalayalati kina, ka tomani tiko me tawamudu ena matanitu ni Kalou na duavata ni matavuvale. Na veivakalougatataki vakaoqori sa maroroi tu ena vukudra era sa tu vakarau me ra muria na veiyalayalati oqo me vaka sa vakatakila mai na Turaga. E sega ni nodrau duavata walega e dua na tagane kei na dua na yalewa, me vaka sa kaya na Turaga, ena vakamau erau sa yaco me duabau ga ena yago ka vakaduavatataki kei na Kalou Na yalodina ena veiyalayalati ni bula vakamau ena kauta mai na marau ka na liutaki keda ki na veivakalougatataki ni lagilagi tawamudu. Au vakavinavinaka vua na Turaga niu kila na tawamudu ni veiyalayalati ni vakamau, ka soli kina vua na tagane na dodonu me kaya ni nona na watina, kei na yalewa na dodonu me kaya ni nona na watina ena vuravura sa bera mai, ia me rau sa lesu mai na Vale ni Turaga ka vakaduavatataki me baleta na gauna oqo kei na veigauna tawamudu mai vua e dua e tu vua na kaukauwa ni veivauci oqo, ni sega tale ni dua na sala ena rawati kina na veivakalougatataki cecere oqo. Au vakavinavinakataka talega niu kila na isema ni matavuvale, kei na duavata ni matavuvale, ena tomani tiko, ena veivanua sa tauyavutaki kina vakadodonu, ena buladodonu ena bula sa bera mai. 18 Au vinakata meu vakatakekere vei ira era sa lesu mai na valetabu ka ra sa vakamau kina me ra yalodina ka dinata na nodra veiyalayalati kei na nodra veidinadinati, ni ra sa cakava mai na veiyalayalati bibi ena Vale ni Turaga. 19 E sega ni dua na ka ena rawarawa cake na kena vakarautaka na kawatamata me vakalagilagi ena matanitu ni Kalou me vaka na yalodina ki na veiyalayalati ni vakamau.... Kevaka e ciqomi ena kena ivakarau dodonu sa na idewadewa ni bula marau cecere duadua na veiyalayalati oqo. Na ka dokai cecere duadua ena bula oqo, kei na bula sa bera mai, na dokai, na qaqa kei na kaukauwa ena loloma uasivi sara, sai koya na veivakalougatataki e vure mai kina. Na veivakalougatataki oqo ni lagilagi 221

239 Wase 15 tawamudu sa maroroi tu ena vukudra era sa tu vakarau me ra dinata na veiyalayalati oqo kei na veiyalayalati kece tale ni Kosipeli. 20 Na cava na ibalebale ni vakamau vei ira na lewe ni Lotu? Na kena ibalebale ni ra sa ciqoma ena veiyalayalati oya na cecere duadua, na ulu ni veivakalougatataki, na veivakalougatataki ni bula tawamudu. Oqori na kena ivakarau e biuta kina na Turaga, tawamudu ni bula, kena ibalebale ni rau na sega walega ni curu ki na bula tawamudu na veiwatini, ia o ira na luvedrau era a sucu ena veiyalayalati era na rawata ena nodra yalodina ki na bula tawamudu. Ka kena ikuri, o rau na veiwatini ni sa oti na vakaturi cake tale mai na mate erau na sega ni tini e kea. Ena ka oqori sa kaya kina na Turaga ni na tomani tikoga me tawamudu na nodrau kawa, ka na sega ni cavuka rawa na matavuvale. (Raica nav&v 132:19 24.)] 21 Me vakataucokotaki na inaki ni Tamada Tawamudu, sa dodonu me dua na veivakaduavatataki, o ira na veiwatini me ra rawata na veivakalougatataki sa yalataki tu vei ira era sa yalodina ka dina ka ra na bula vakacerecerei kina ki na bula Vakalou. E sega ni rawa vua e dua na tagane me na rawata duadua na taucoko ni veivakalougatataki ni matanitu ni Kalou, e sega vakakina vua na yalewa, ia o rau vata e rawa ni rau ciqoma na veivakalougatataki kece sara kei na dodonu ka baleta na taucoko ni matanitu nei Tamada Na tamata kece e dodonu tu na yalona ena rawata na madigi me rawata na veivakalougatataki ni vakamau tawamudu, se ena bula oqo se na kena ka tarava. Ena ituvatuva cecere ni veivakabulai e sega ni dua na ka e raibaleti kina. Na kosipeli i Jisu Karisito na ka totoka duadua e vuravura. E vakamareqeta na tamata kecega e dodonu tu na yalona ka dau vakasaqarai koya vagumatua ka gadreva me talairawarawa ki na nona lawa kei na veiyalayalati. O koya, kevaka e dua na tamata e vakuwai mai na galala me dinata e dua na veiyalayalati ena vuku ni dua na ka e yaco, ena lewai koya na Turaga ena inaki ni yalona. E udolu vakaudolu na lewe ni Lotu [era sega ni yacova rawa e dua na valetabu] era sa vakamau ka susuga cake na nodra matavuvale ena Lotu, ka ra sega ni rawata me ra laki vauci me baleta na bula oqo kei na bula tawamudu. E vuqa vei ira oqo era sa takali yani, 222

240 Wase 15 ka soli vei ira vakaveisosomitaki na nodra veivakalougatataki. Na kosipeli e cakacaka vakaveisosomitaki. A cakava vakaveisosomitaki o Jisu e dua na cakacaka me baleti keda kece baleta ni da sega ni rawa ni cakava ena vukuda. E vakakina, na nona sa vakadonuya vei ira na lewe ni Lotu bula me ra cakacaka vakaveisosomitaki ena vukudra na mate era sa mate ka sega ni donumaki ira na madigi me ra cakava vakataki ira. Kena ikuri, e udolu vakaudolu na cauravou kei na goneyalewa, era sa takali yani ki na nodra vuravura na yalo ka sega ni donui ira na madigi ni veivakalougatataki oqo. E vuqa vei ira era solia na nodra bula ena ivalu; e vuqa era mate ni ra se itabagone sara; ka vuqa era mate ena nodra gauna ni gone. Ena sega ni guilecava e dua vei ira na Turaga. Na veivakalougatataki kece e baleta na bula vakacerecerei ena soli vei ira, ni sai koya oqo na ivakarau ni lewa dodonu kei na loloma cecere. E vakakina vei ira era tiko ena veiiteki kei Saioni kei na yasa ni noda veivaletabu; kevaka era vakuwai ena veivakalougatataki ena bula oqo ena soli vei ira na veivakalougatataki oqori ena mileniumi. 23 E sega ni rawa ni dua e yalodina tikoga me na vakuwai ki na bula vakacerecerei.... E sega ni rawa ni vakuwai na watina yalewa yalodina mai na bula vakacerecerei e dua na tagane sega ni veiganiti, vakakina vei yalewa Era na vakarautaki ira na gonelalai kei na itabagone ki na vakamau tawamudu ena nodra vulica na veiyalayalati ni vakamau, tara cake na vakabauta e veiganiti, ka maroroi ira me ra savasava tikoga. Me ra raica na tama kei na tina Yalododonu Edaidai kece sara me ra vakavulici ira na luvedra ena bibi ni veiyalayalati ni vakamau. Me ra vakadeitaka vei ira na luvedra ni sega tale ni dua na sala era na rawata kina na veivakalougatataki ni bula tawamudu, ia ena nodra vakarokorokotaka na veiyalayalati ni Kalou, ka dua vei ira na kena e cecere duadua ka yaga vakalevu sara na veiyalayalati ni vakamau tawamudu. 25 Na bula oqo e lekaleka, ia na tawamudu e balavu. Ni da vakasamataka ni na tawamudu na veiyalayalati ni vakamau, ena vinaka 223

241 Wase 15 Ni rau rokova vata toka e dua na veiwatini na kosipeli, ena kamica cake na nodrau reki kei na marau ena bula vakamau. me dau vakasamataki sara vakavinaka.... Na ivakasala dodonu vei ira na noda itabagone me ra vakasamataka sara vakavinaka ka raica me ra digitaka sara vakamatau e dua na nodra itokani ka tudei tiko ga na nodra vakabauta na Kosipeli. Na mataqali tamata vakaoqori ena vakadinadinataki koya ena nona dinata na bubului kei na veiyalayalati kece sara. Ni ra sa yavutaki vakavinaka sara na noda cauravou kei na goneyalewa ena nona ilesilesi vakalou na Turaga ka ra vakabauta na Kosipeli me vaka sa vakatakilai mai vei Josefa Simici, na Parofita, na madigi kece sara era dusia ni na dua na veivauci mamarau ka tawamudu. 26 Au vakatakekere vei kemuni na itabagone kei Saioni ena veivanua kecega, mo ni maroroi kemuni mo ni savasava tikoga me ganiti kemuni kina na lako ki na valetabu ka, marautaka vata kei ira na itokani o ni sa digitaka na veivakalougatataki cecere kece oqo sa vakarautaka tu vei kemuni na Turaga. 27 E dua na ka... au na vinakata mo ni kila vei ira na itabagone, ni ra vakamau, era sega ni dau vinakata me ra tekivu mai ra ena ka lalai, ia era vinakata me ra rawata me tautauvata ga kei na ka era rawata tiko na nodra itubutubu ena gauna era vakamau kina

242 Wase 15 Era vinakata me ra tekivu ena veika kecega e gadrevi ena ruku ni matanisiga me ra logalogavinaka kina. Au vakabauta ni cala oqori. Au vakabauta ni dodonu me ra tekivu vakamalua, me ra vakabauta tiko na Turaga, tara vakalailai eke ka vakalailai e kea me vaka na ka era rawata, kumuna cake na veitikina lalai, me yacova ni ra sa yacova na ivakatagedegede ni bula sautu era vinakata Ni rau sa muria tiko ena yalodina e dua na veiwatini na veicakacaka vakalotu kece sara kei na ivakavuvuli ni kosipeli, ena kamica cake na reki ena nodrau bula vakamau. E lewa ni Kalou na vakamau. E dua na ivakavuvuli dodonu ni ciqomi ka vakayacori ena yalosavasava. Kevaka era na curuma na veiyalayalati oqo na tagane kei na yalewa ena gauna nikua ena yalomalumalumu, ena loloma kei na vakabauta, me vaka era sa vakaroti kina, ka lako vakadodonu ena sala ni bula tawamudu, ena sega na veisere, ena sega na kasere ni vuvale; ia e dua na marau, dua na reki e sega ni vakamacalataki rawa. 29 Au vinakata meu vakadeitaka vei ira kece na taciqu kei na ganequ vinaka ka ra sa vakamau oti ena valetabu me ra kakua sara ni guilecava na veivakalougatataki cecere ka a soli vei ira: Sa solia vei ira na Turaga, ena nodra yalodina, na dodonu me ra yaco me ra luvena tagane ka luvena yalewa, me ra votai vata kei Jisu Karisito, me ra taukena, me vaka e tukuni eke, na veika e tu vei Tamada [raica na Roma 8:13 19 kei na Vunau kei na Veiyalayalati 76:54 60]. Ia, eso na lewe ni Lotu era sega ni raica rawa na ka oqo, ni oti na nodra vakamau mai me baleta na gauna oqo kei na veigauna tawamudu,... ka ra ciqoma na yalayala ni taucoko ni nona matanitu na Tamada, era qai vakatara tale me curu mai ki na nodra bula na veika e dau vakavuna na duidui ka tawasei ira. Ka ra guilecava ni ra sa veiyalayalatitaka vakataki ira me baleta na gauna oqo kei na veigauna tawamudu; e sega ni o koya walega oqori, ia era sa vakayacora e dua na veiyalayalati kei na Tamadra mai lomalagi. 30 Kevaka e dua na tagane kei na watina erau a rokova tiko vagumatua ena yalodina na veicakacaka kece vakalotu kei na ivakavuvuli ni kosipeli, ena sega ni basika rawa e dua na ka me yaco kina 225

243 Wase 15 na veisere. Ena kamica cake na reki kei na marau e basika ena isema ni bula vakaveiwatini, ka yaco me ra veivolekati cake na veiwatini ni toso tiko na veisiga. Ena sega walega ni lomana na watina yalewa na tagane kei na yalewa na watina tagane, ia era na bula ena dua na draki ni veilomani kei na duavata o ira na gone era sucu mai vei rau. Ena sega ni vakatauvatani rawa na veilomalomani vei ira yadua, ka uasivi cake sara ni na tudei e yalodra kece sara na loloma vei rau na Tamada Tawamudu kei na Luvena o Jisu Karisito. 31 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro E tekivu na iwase oqo ena ivakaraitaki eso ni reki kei na rarawa ka rawa ni tiki ni bula vakamau kei na bula vakamatavuvale. E rawa ni tokoni keda vakacava na ivunau ni bula tawamudu ena gauna ni marau kei na rarawa ena noda bula? Na cava e tiko ena vakamau vakasilesitieli ka yaco kina me ulu ni cakacaka vakalotu ena valetabu? (Raica na iwasewase e 1.) E vakatautauvatataka o Peresitedi Smith na ivakarau ni nona rai na Turaga me baleta na vakamau ki na ivakarau ni rai vakavuravura ena vakamau (raica na iwasewase e 2). Na cava e bibi kina vei iko na duidui oqo? E rawa vakacava ni da taqomaka ka vaqaqacotaka na bula vakamau kei na matavuvale e vuravura nikua? Ena iwasewase e 3, e tuva kina o Peresitedi Smith e lima madaga na veivakalougatataki e dau yaco mai vei ira era dau yalodina ka dinata na veiyalayalati ni vakamau. Na cava na kena ibalebale vei iko mo yalodina ka dinata na veiyalayalati ni vakamau? Na cava eso na ka e rawa ni ra cakava na itubutubu me ra vakavuvulitaka kina vei ira na luvedra na bibi ni veiyalayalati ni vakamau? (Me baleta eso na vakasama, raica na iwasewase e 5.) Ena iwasewase e 6, e vakamacalataka kina o Peresitedi Smith na ivakarau me kamica cake kina na isema vakaveiwatini. Na ivakaraitaki cava beka o sa bau raica me baleta na ivakavuvuli oqo? Kevaka o sa vakamau, vakasamataka na veika e rawa ni o cakava me levu cake kina na reki kei na marau ki na nomu bula vakamau. 226

244 Wase 15 ivolanikalou Veisemati 1 Korinica 11:11; V&V 42:22; 131:1 4; Mosese 3:18 24 Veivuke ni Veivakavulici Na taro e dau volai tu ena papaloaloa ni bera ni dau tekivu na lesoni e dau vukei ira na vuli tiko mera vakasamataka kina na lesoni ni bera ni tekivu na kalasi (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula, 114). Me kilai 1. Raica na Joseph Fielding Smith Lailai kei na John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith (1972), 65 75; Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God (1992), Ena The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, The Life of Joseph Fielding Smith, Ena The Life of Joseph Fielding Smith, John J. Stewart, ena The Life of Joseph Fielding Smith, 11; e dina ni rau a vola vata na ivola oqo o John J. Stewart kei Joseph Fielding Smith Lailai, oqo e dua ga na vakasama nei John J. Stewart. 8. I Know That My Redeemer Liveth, Ensign, Tise. 1971, Ena Conference Report, Okot. 1971, The Law of Chastity, Improvement Era, Sepi. 1931, 643; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 voliumu. ( ), 2: Ena Lay Cornerstone at Provo Temple, Deseret News, 22 ni Me, 1971, B Ena Conference Report, Okot. 1951, The Perfect Marriage Covenant, Improvement Era, Okot. 1931, President Joseph Fielding Smith Speaks to 14,000 Youth at Long Beach, California, New Era, Julai 1971, The Restoration of All Things (1945), President Joseph Fielding Smith Speaks to 14,000 Youth at Long Beach, California, The Restoration of All Things, Ena Conference Report, Epe. 1915, Ena Conference Report, Okot. 1951, The Law of Chastity, 643; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Ena Conference Report, Okot. 1951, Obedience to the Truth, Relief Society Magazine, Janu. 1960, Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr, 5 vols. ( ), 2: ivola ni tamata yadua, cavuti ena Doctrines of Salvation, 2: Ena Conference Report, Okot. 1965, Marriage Ordained of God, Young Woman s Journal, June 1920, 307 8; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: President Joseph Fielding Smith Speaks to 14,000 Youth at Long Beach, California, Ena Conference Report, Epe. 1958, The Restoration of All Things, Ena Conference Report, Epe. 1949, Ena Conference Report, Epe. 1965,

245 Peresitedi Joseph Fielding Smith kei na makubuna yalewa vakarua o Shanna McConkie 228

246 W A S E 1 6 Nodra Susugi Cake na Gone ena Rarama kei na Dina Na imatai ni itavi ni nodra vakavulici na gone ena Lotu e tiko mai vale. Na Bula nei Joseph Fielding Smith E vakamacalataka o Peresitedi Joseph Fielding Smith baleti tamana o Peresitedi Joseph F. Smith, ni dua au sa bau vakadinati koya sara ga mai na vo ni tamata kau sa bau kila tu e vuravura. 1 Nanuma lesu ni dau vakasoqoni ira vata na matavuvale o tamana, ka vakavulici ira na luvena ena ivakavuvuli ni kosipeli. Era marautaka kece na gauna e dau tiko vata kina kei ira kei na vosa ni veivakasalataki kei na veituberi e dau solia vei ira.... Era sega vakadua ni guilecava na ka e a vakatavuvulitaka, ka sa kabi matua tu vei ira na mawena ka na tu vata kei ira ena veigauna kece sara. 2 Kaya talega: Sa tamata yaloyalo vinaka sara ga o tamaqu.... Mai na veika au nanuma rawa sa ikoya na veigauna au dau dabe kina e yasana ka veiwaseitaka na ivakavuvuli ni kosipeli, ka ciqoma na ivakasala ni o koya duadua ga ena rawa ni solia. E ke sara ga sa yavutaki kina na dina ni veika au sa kila, ka sa na rawa vei au meu kaya niu sa kila ni bula tiko na noqu Dauveivueti, ka o Josefa Simici e parofita dina ni Kalou mai liu, nikua ka na parofita tikotikoga. 3 E a vosa vinakataki tinana talega o Julina L. Smith o Joseph Fielding Smith, kei na nona ivakavuvuli. E kaya: Au a vakavulici ena ruku ni yavai tinaqu meu lomana na Parofita o Josefa Simici kei na noqu lomana na noqu Dauveivueti.... Au vakavinavinaka ena vuku ni noqu tuberi kau sa tovolea sara meu muria na ivakasala e a sa solia vei au o tamaqu. Ia meu kakua ni vakalevulevui koya taudua. Au nanuma ni dua na kena iwase vinaka, se na kena iwase e vinaka cake, me na lako vei tinaqu, ka niu dau dabe e yasana me vaka niu a se gonelailai ka rogoca mai vua na kedra italanoa na painia

247 Wase 16 Dau vakavulici au ka qai biuta ki ligaqu meu wilika na italanoa niu sa qasecake mai kei na veika sa rawa niu kila. E vakavulici au meu dau masu [ka] meu dinata ka vakabauta na noqu veiyalayalati kei na ka au sa yalataka, meu na dau qarava na noqu itavi vaka-dikoni kei na ivakavuvuli... tarava sara na bete.... Vinakata sara ga o tinaqu meu dau wilivola kau sa taleitaka sara ga na wilivola. 4 Ni sa yaco me tama ni gone o Joseph Fielding Smith, sa muri rau ga na nona itubutubu. Tukuna na luvena yalewa o Amelia: O tamaqu sa gonevuli ka qasenivuli vinaka sara ga, e dua sa veivakavulici ga mai na nona ivurevure ni vakasama vuku, ia e vakauqeti keitou ga me keitou vuli ga vakataki keitou.... Eratou dau vakamuria vata kei ira na luvena na ivakasala e tiko ena V&V 93:40: Ia, au sa vakaroti kemudou mo dou vakavulici ira na luvemudou mera kila na rarama kei na dina. E vakavulici keitou ena teveli ni katalau ka talanoa vei keitou mai na ivolanikalou, ka tiko vua na kila me talanoataka me vaka ga e se qai rogoci vakadua, dina ga ni sa dau rogoci wasoma. Na vakariseyate ni ka au veinanuyaka de ra na raica na sotia nei Fero na bilo koula ena taga sila nei Penijamini se ka dina tikoga nikua. Keitou vulica na nona kunea o Josefa Simici na peleti koula kei na nona rairai mai na Tamada kei na Luvena. Kevaka me vo na gauna nei tamaqu me taubale kei keitou ki koronivuli me tomani kina na italanoa. Keitou lako sivia na Valetabu e [Salt Lake] ena ilakolako ki koronivuli ka qai talanoataki Agilosi Moronai vei keitou. Keitou vulica ni valetabu sa dua na vale duatani toka, ni dodonu mo sa buladodonu tu qai rawa ni ko curu kina, ni sa ka tawamudu na vakamau e caka kina. E vakavulici keitou ena ka e masulaka ena gauna ni masu ni matavuvale ena yasa ni teveli ni kana ni bera na katalau kei na vakayakavi.... Nikua sa veilaveti ka veitokoni sara na nona veivakavulici vei ira na nona kawa kei ira e lewe levu sara na lewe ni Lotu vakabauta. Sa dua na madigi vinaka ka veivakalougatataki me vaka niu luvena yalewa

248 Wase 16 Na ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Mera na vorata rawa na veitemaki ni vu ni ca, sa dodonu mera vakavulici ira na luvedra na itubutubu ena rarama kei na dina. Na bibi ni duavata ena matavuvale ka dodonu me dau vakabibitaki ena loma ni matavuvale sa ikoya na ka e dodonu me vakaliuci. Na duavata ni bula vaka-yalo ni dua na matavuvale sa ikoya na yavu dei ni kena toso na Lotu kei na itikotiko. Na veika oqo e kila vinaka tu na vu ni ca, ka sa saga sara tikoga vakaukauwa ena gauna oqo na nona ivadi kece kei na kaukauwa me vakamalumalumutaka ka vakarusa na lalawa vakalou oqo. Na vakacaca oqo ena valuti rawa ga ena bulataki ni kosipeli i Jisu Karisito ena matavuvale. 6 Levu sara na ka rerevaki eda na sotava, ia na kena ena tarai keda ka sega soti o ira tale e so, sa ikoya na kena ena yavalati ira na luveda na kena revurevu. Na vanua duadua ena rawa ni taqomaki ka valuti kina sa ikoya na loma ni matavuvale kei na kena ivakarau ni bula. 7 Mera na vakavulici na luveda mera na vakatulewataka vakavuku na vinaka mai na ca, kevaka me sega era na sega ni kila na vuna era dau sega kina ni vakadonui mera vakaitavi ena so na ka era sa vakamatautaki kina na nodra neiba. Vakavo kevaka mera sa vakavulici ena ivakavuvuli ni Lotu, ena sega ni rawa vei ira, mera kila ni na vakatubuleqa na vakatasuasua ena Sigatabu, sara iyaloyalo ena Sigatabu, qito, se dua na ka vata vaka o ya, ia o ira na nodra itokani e sega sara ga ni dua tu na ka vei ira ni ra vakauqeti ka vakayarayarataki mera cakava ena nona siga ni vakacecegu na Turaga. Sa nodra itavi na itubutubu mera vakavulici na luvedra, [ka] ni ra na saumitaro na itubutubu vua na Turaga kevaka mera tubucake na gone ena taudaku ni veituberi ni kosipeli ni Turaga o Jisu Karisito. 8 Sa vakaroti keda kece sara na Turaga meda tuberi ira cake na luveda ena rarama kei na dina. Na vanua e tiko kina na yalo oqo ena sega ni kune kina na veisei, na talaidredre, kei na vakaweleweletaki ni itavi bibi oqo

249 Wase 16 2 Sa nodra itavi bibi na itubutubu na nodra vakavulici na luvedra. Ena sega ni vakasavuligataka na Tamada na nona itavi vua na luvena ka ra sa sucu mai e vuravura. O ira era na Luvena tikoga. Sa ra mai maroroi vei ira na nodra itubutubu vakayago, ka ra sa vakaroti mera na tuberi cake ena rarama kei na dina. Sa itavi bibi, ka vakaibalebale, sa tiko vei ira na itubutubu mera tuberi cake na gone ena rarama kei na dina. 10 Na imatai ni itavi baleta na nodra vakavulici na gone ena Lotu sa tu ga mai vale. Sa nodra itavi na itubutubu mera vakavulici ira na luvedra ena rarama kei na dina, ka sa tukuna na Turaga ni kevaka me sega, era na saumitaro kina ena siga ni veilewai. 11 E a vakaraitaka kina na Turaga ki na Lotu ena dua na ivakatakila ena 1831: Raica ko ira na itubutubu mai Saioni, se ena dua na iteki sa tauyavutaki tu, me ra vakavulici ira na luvedra ena ivakavuvuli dina ni ra sa yabaki walu; io na ivakavuvuli ni veivutuni, na vakabauti Jisu Karisito na Luve ni Kalou Bula, na papitaiso kei na isolisoli ni Yalo Tabu e na veitabaki ni liga; ia kevaka e sega, era na cudruvi kina. Raica oqo na ivakaro vei ira na lewei Saioni, se ena dua ga na nona iteki sa tauyavutaki tu. [V&V 68:25 28.]... Oqo na ka sa gadreva na Turaga vei keda. 12 Era na saumitaro na itubutubu ena nodra ivalavala na luvedra, kevaka mera a sega ni vakavulici ira ena ivakaraitaki kei na ivakavuvuli. Kevaka mera sa veivakavulici na itubutubu ena nodra tuberi na gone ena ivakaraitaki kei na ivakavuvuli ka ra qai duiseba na gone, era na sega ni saumitaro na itubutubu ia sa na tu ga na ivalavala ca vei ira na gone

250 Wase 16 Na Lotu kei na kena itini sa virikotora na veivuke me vukei ira na matavuvale kei na lewe yadua. 3 Ena veivuke na Lotu vei ira na itubutubu ena nodra sasaga mera vakavulici ira na luvedra. Na itavi levu ni kena qaravi [na] ka me rawa kina na veivakabulai, sa ka sara ga ni tamata yadua. Eda sa mai bula oqo e vuravura meda mai vakatovolei kina ena bula vakayago. Eda tiko eke me laurai se eda na talairawarawa ki na ivunau ka vakamalumalumutaki vuravura, ka sa dodonu meda na yalodina kina. Tarava mai na qaravi ni noda vakabulai o ira na noda matavuvale. Era sa tu na itubutubu mera rarama ka veituberi vei ira na luvedra kara sa vakaroti mera susugi ira cake ena rarama kei na dina, vakavulici ira ena kosipeli ka ivakaraitaki vinaka vei ira. Sa namaki vei ira na gone mera talairawarawa vei ira na itubutubu, ia mera rokovi ka dokai ira. 233

251 Wase 16 Na Lotu e tiko kina na itini ni kena vukei na matavuvale, ka vukei ira na veimataisoqosoqo kei na lewe ni lotu yadua. 14 Au sa vakamasuti kemuni na taciqu kei na ganequ, kemuni na veiwatini, tama kei na tina, mo ni taura na gauna ga e rawa ka kauti ira na luvemuni mera laki vuli ena ituvatuva sa vakarautaka na Lotu ena ivakatakila ni Turaga : na Lalai, Wilivola ni Sigatabu, Na Muavata [Cauravou kei na Goneyalewa], kei na Kuoramu ni Matabete Lailai ena veiliutaki ni matabisopi Ena veivanua kece sara, ni sa rawa ga vua na Lotu, me na vakacokotaka na parokaramu ni semineri kei na inisitute.... Taciqu kei na ganequ, ni talai ira na luvemuni ki na kalasi ni semineri oqori. O ira era sa lako qo ki na koliji sa ra na qasecake, kevaka mera sa tuberi tiko mai ena gauna ni itabagone, mera sa lako sara ga ki na inisitute ni Lotu Mera sa veivuke sara ga na itubutubu vei ira na luvedra mera kila na kosipeli i Jisu Karisito. Na kaukauwa ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai e tiko ena nodra ivakadinadina yadua. Na vanua vinaka duadua me tarai cake kina na ivakadinadina sa ikoya na loma ni matavuvale.... Na rawati kei na maroroi ni ivakadinadina me ka ni matavuvale. Kakua ni vakawalena e dua na ka ena rawa ni vukea na taraicake ni nona ivakadinadina e dua na lewe ni matavuvale. 16 Meda sa maroroi ira na [gone] mai na ivalavala ca ni vuravura me rawa ni da na maroroi ira me kakua ni ra sikalutu laivi mai ena sala ni dina kei na bula dodonu. 17 Vukei ira na luvemu ena kena gaunisala o na rawata me ra tubucake ena kila na kosipeli i Jisu Karisito. Vakavulici ira mera dau masu. Vakavulici ira mera muria na Vosa ni Vuku, mera talairawarawa ka yalomalua e matana na Turaga, baleta ni ra sa na qasecake mai, sa na rawa ni ra na vakavinavinakataka vei kemuni na veika o ni sa cakava ena nodra bula, ka ra na qai raica lesu ena nodra bula ena yalo vakavinavinaka, kei na loloma vei ira na itubutubu ena vuku ni nodra a veisusu voli mai ka vakavulici ira ena kosipeli i Jisu Karisito

252 Wase 16 Mo na ivakaraitaki ni yalododonu. Keitou kerei kemuni na itubutubu mo ni ivakaraitaki ni buladodonu, ka dau vakasoqoni ira vata mai na luvemuni ka vakavulici ira ena kosipeli ena lotu ni matavuvale kei na veigauna tale e so. 19 Mera tovolea na itubutubu mera na sasaga ena kena e tiko sara e cake, ena ka era na gadreva vei ira na luvedra mera na rawata. Ena sega ni rawa mo ivakaraitaki ni dua na ka o sega tiko ni cakava, 20 Mo sa na veivakavulici ena ivakaraitaki kei na ivakavuvuli. Mo na dau tekiduru vata kei ira na luvemu ena masu. Mo na dau vakavulici koya ena yalomalumalumu ena inaki ni noda ivakabula o Jisu Karisito Mo na dau vakaraitaka vei ira na sala, kei koya na tama ena vakaraitaka na sala ena sega ni kaya vei luvena: Luvequ, lako ki na Wilivola ni Sigatabu, se lako ki na Muavata, se lako ki na soqoni ni matabete, ia ena kaya: Lako mai, me daru lako. O koya ena veivakavulici ena ivakaraitaki. 21 Tekivu vakavulici ira na gone ni ra se ka lalai. Ena sega ni dua na tamata me na tekivu qarava na Turaga ni se gone....o ira na gone era na vakamuria na nodra ivakavuvuli na nodra itubutubu. Na gone e vakavulici me buladodonu ni se gone ena rawa ni buladodonu tu ga ena veigauna. Na ivakarau vinaka ena rawarawa na kena cokonaki ka vakamuri. 22 Me na dau caka na masu, na vakabauta, na loloma kei na talairawarawa ena matavuvale. Sa itavi ni itubutubu na vakavulici ira na luvedra ena ivakavuvuli ni kosipeli i Jisu Karisito, me rawa ni ra kila na vuna mera na papitaiso kina, ka na rawa ni ra na vakauqeti kina e yalodra mera na talairawarawa ki na vakamuri na ivunau ni Kalou ni ra sa papitaiso oti, ka me na rawa ni ra na lesu ka laki bula vata kei koya. Kemuni na taciqu kei na ganequ, ko ni na vinakati ira na nomuni matavuvale, ira na luvemuni, ko ni na vinakata mo ni vauci vei ira na tamamuni kei ira na tinamuni, ko ni na vinakata me taucoko tu na nomuni matavuvale, ena gauna sa na vakadonui kina mo ni curu ki na matanitu ni Kalou? Kevaka kina, mo ni sa tekivu sara ga mai na gauna ni nodra sucu

253 Wase 16 Vakavulici ira na gone mera dau masu Ena vakacava na matavuvale kevaka me sega ni tiko kina na yalo ni masu? Ena sega ni matavuvale ni Yalododonu Edaidai. Meda dau masu, me kakua ni dua na mataka eda lako sivia me sega ni da tekiduru vakamatavuvale ka masu, me vakavinavinakataki Vua na Nona veivakalougatataki ka kerei na Nona veituberi. Me kakua ni da laiva na bogi me lako siviti keda kevaka e sega ni da vakasoqoni ira vata na noda matavuvale ka vakavinavinaka vua na Turaga ena Nona veitaqomaki ka kerea na Nona veituberi ena veisiga ni noda bula. 24 Au sa nuitaka ni ko ni sa vakavulici ira tiko na luvemuni mera dau masu mai vale. Au nuitaka ni ko ni sa masu tiko vakamatavuvale ena mataka kei na yakavi, ka ra sa tuberi tiko na luvemuni ena ivakaraitaki kei na ivakavuvuli mera makutu ena muri ni ivunau ka ra sa ka na rawa kina na noda vakabulai ena matanitu ni Kalou. 25 Vakamatautaki ira na gone mera wili ivolanikalou. E sega ni dodonu me dua na vale ena dua ga na yasai vuravura me sega ni laurai kina e dua na ivola Tabu. E sega ni dodonu me sega ni laurai kina e dua na ivola i Momani. Au vosa tiko qo ki na veimatavuvale ni Yalododonu Edaidai. E sega ni dodonu me dua na vale me sega ni tiko kina na Vunau kei na Veiyalayalati kei na Mataniciva Talei. Kakua ni biuti ira tu ena vata se ena kovate, ia mera dola tu me rawa ni wiliki, me rawa talega ni ra raica vakarawarawa na lewe ni matavuvale ka ra na wilika kina ka vulica na ivakavuvuli ni kosipeli. 26 Qarava na lotu ni matavuvale O ira na gone era tubucake ena matavuvale ka ra dau qarava na lotu ni matavuvale, na vanua e sinai kina na veilomani kei na duavata, ka tarai kina na yavu dei baleta na lewena ka vakaitavi ena Lotu. Ena sega tale ni dua na ivakananumi vinaka mera na biuta tu mai na itubutubu vei ira na luvedra me vaka na kalougata ni dua na matavuvale mamarau, duavata, ka veilomani. Na ituvatuva ni lotu ni matavuvale e tuvalaki vakamatau sa na rawa ni ivurevure ni bula marau kei na bula-vakaivakarau. Na veiyakavi vakaoqo sa gauna ni qaravi-i-tavi, gauna ni vakavakarau, gauna ni veilomani, veiwaseitaki ni ivakadinadina, vulici ni ivakavuvuli 236

254 Wase 16 ni kosipeli, gauna ni veimarautaki vakamatavuvale, vakakina na vakaduavatataki kei na vaqaqacotaki ni matavuvale. O ira na tama kei na tina era vakayacora tiko na lotu ni matavuvale ena yalodina, ka cakava me duavata na bula ni matavuvale ena nodra sasaga, era sa vakayacora sara tikoga na itavi bibi vakaitubutubu. 27 O ira na tama era sa na vakayacora tiko na itavi bibi ni tama ena matanitu ni Kalou ena nodra liutaka na lotu ni matavuvale. Ni sa sotavi na veika oqo ena loma ni matavuvale sa na tarai cake kina na kena rokovi ka sa na vakavuna mera dui sasaga yadua na lewe ni matavuvale mera buladodonu ka bula mamarau. 28 O ira na itubutubu era vakawaletaka na veivuke e solia tiko na parokaramu oqo, [lotu ni matavuvale] era sa veitaliataka sara tikoga na nodra veisiga ni mataka na luvedra. 29 Vakavulica na ivalavala dodonu, ivalavala savasava, kei na veimaliwai vinaka. Mo na vakavulici ira na luvemu mera bula savasava, veimaliwai vinaka, ka mera tekivu vakavulici ena gauna era se gone kina. Me na tukuni vakamatata vei ira na veika rerevaki ka rawa ni rawai ira sa bini tu e vuravura ena gauna oqo. 30 Keitou sa vakasamataka sara tiko vakabibi na nodra bula vakayalo na itabagone ena veivanua kece sara. Na veimaliwai vinaka, bula savasava, tiko savasava kei na galala mai na ca na veika oqo me sa yavu dei sara ga ni noda bula, kevaka me na yaga vei keda. Keitou kerei kemuni na tama kei na tina mo ni vakavulica na bula savasava ena ivakaraitaki kei na ivakavuvuli ka vakasalataki ira na luvemuni ena veika kece oqori.... Keitou sa vakanuinui vei ira na itabagone tubucake tiko mai ena Lotu, ka kerei kemuni mo ni kakua ni muria na ivakaraitaki vakavuravura, ni kakua ni vakatavi ena yalo ni veivorati, ni kakua ni biuta na sala ni dina kei na bula savasava. Keitou vakabauta na kena ivakavuvuli vinaka ka sa vakanuinui ni na yaco mera duru ni bula savasava ka tomana na cakacaka ni Lotu ena yalo vakabauta kei na yalodina

255 Wase 16 Vakarautaki ira na gone mera ivakadinadina ni dina ka lako ki na kaulotu O ira na noda itabagone era wili tiko ena iwasewase ka ra dau taleitaki cake mai vei ira na luvena na Tamada. O ira na vakaitutu mai lomalagi, era sa kalasitaki ka ra sa itabagone digitaki ni sa vakalou na nodra icavacava. Sa ra maroroi tu vakawawa mera na qai lako mai ena gauna oqo ni sa tu e vuravura na kosipeli, kei na nona gadreva na Turaga na dauveiqaravi yalodina mera cakava na cakacaka bibi oqo. 32 Meda vakarautaki ira na [gone] mera ivakadinadina ni dina kei na vakalou ni itukutuku oqo, vakabibi o ira na luveda tagane meda raica ni ra sa bula dodonu ka ganita mera laki kaulotu tudei mera laki vunautaka na kosipeli vei ira tale e so na luvena na Tamada. 33 Vukei ira na gone mera vakarautaka me tawamudu nodra matavuvale Ko sa vakavulici ira tiko li na [luvemu] me rawa ni sa gauna ni nodra vakawati era na vinakata na lako ki na vale ni Turaga? Ko sa vakavulici ira tiko li me rawa ni ra na vinakata na ciqoma na veivakalougatataki sa vakarautaka oti tu na Turaga me baleti ira? Ko sa vakabibitaka tiko li vei ira ni rawa mera na laki vauci vakaveiwatini ka ra na vakalougatataki ena isolisoli kecega ka vure tiko mai na matanitu silesitieli? 34 Meda sa... veituberi ka veiliutaki vei ira na [gone lalai] mera na digitaka na itokani vinaka ka laki vauci ki na vale ni Turaga me na nodra kina na kalougata cecere taucoko eda sa vakamacalataka tiko. 35 Meda sasaga me dei toka ga na noda matavuvale, mera na tuberi tikoga ena Yalotabu ni Turaga, mera vakavulici ena ivakavuvuli ni kosipeli me rawa ni ra tubucake ena dodonu kei na dina.... [O ira na gone] era soli mai vei keda meda mai tuberi ira ena veika ni bula, na bula tawamudu, me rawa ni ra na lesu tale ka laki bula vata kei na Kalou, na Tamadra

256 Wase 16 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Mai Na Bula nei Joseph Fielding Smith, vakadikevi ira na itubutubu era vakaraitaka na nodra loloma vei ira na luvedra. Vakasamataka na veika o rawa ni vakamuria kina na ivakaraitaki oqo, se mani vakacava na nomu itavi ki na nomu matavuvale. Era na vakacokotaki ira vakacava na itubutubu mera na rawata na tiko vata vakawasoma kei ira na luvedra? Vakaraitaka o Peresitedi Smith na vei dredre vakayalo e donumaki ira ena nona gauna (raica na iwasewase 1). Na veika rerevaki cava tale eso era sa tu edaidai? Era na vukei ira vakacava na gone na itubutubu kei ira na tubudra kei na budra mera na valuta rawa na veika oqori? Vakasamataka na nona vakararavitaka na Tamada Vakalomalagi vei ira na itubutubu ena nona solia vei ira mera qaravi ira na gone oqori (raica na wase 2). Na veituberi kei na veivuke cava e solia o Koya? Na cava soti e cakava na Lotu, me veivuke kina matavuvale kei na tamata yadua? (Raica na iwasewase 3.) Sa vukei iko vakacava kei na nomu matavuvale na Lotu? Na cava e rawa ni da cakava meda vukei ira na gone mera na vakaitavi mai? iwasewase 4 e tiko kina e levu sara na ka me vukei ira na gone kei ira na itabagone mera bulataka na kosipeli. Ni ko sa railesuva tiko na ivakasala, vakasamataka tiko na taro oqo: Na cava soti o ni sa cakava tiko vakavinaka kei ira na nomuni matavuvale? Na sala cava soti o ni na vakavinakataka cake kina? Na cava o rawa ni cakava mo vukei ira kina na itabagone ena Lotu me vaqaqacotaki na nodra ivakadinadina? ivolanikalou Veisemati Nai Vakarua 6:1 7; Same 132:12; Mosaia 1:4; 4:14 15; V&V 68:25 28; 93:36 40; raica talega Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba 239

257 Wase 16 Veivuke ni Veivakavulici Qarauna mo kakua ni tinia koso na veivosaki me rawa ni o vakavulica kece kina na lesoni o vakarautaka tu mai. Dina ni bibi na kena vakavulici kece na lesoni, e bibi talega na nodra vukei na lewenikalasi me ra vakila na kaukauwa ni Yalo Tabu, ka me sauma talega yani vei ira na nodra taro, vakalevutaka na nodra kila na kosipeli, ka vakatitobutaka talega na nodra gugumatua me ra talairawarawa ki na ivakaro. Ia, ena ganita ni bibi me vakaotivi na veitalanoa ena kena gauna donu. E dau levu na yalo tabu ni veitalanoa vinaka e dau yali ke dau balavu na gauna ni veivosaki.... Dau lewa vinaka na gauna ni veivosaki. Mo kila vinaka na gauna me dau tini kina na lesoni. Me dau tiko ga e dua na gauna lekaleka mo taleva lesu kina na lesoni ka solia talega kina na nomu ivakadinadina (Veituberi: Me ilutua ni Noda Bula [1999], 73,74). Me kilai 1. Ena Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, Na Bula nei Joseph Fielding Smith (1972), Ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith, Ena Bryant S. Hinckley, Joseph Fielding Smith, Improvement Era, June 1932, Ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith, Amelia Smith McConkie, Joseph Fielding Smith, Church News, Okot. 30, 1993, 8, itukutuku mai na Mataveiliutaki Taumada, ena Family Home Evenings (family home evening lesson manual, 1970), v. 7. Ira na Luveda The Loveliest Flowers From God s Own Garden, Relief Society Magazine, Janu. 1969, Ena Conference Report, Okot. 1916, Ena Conference Report, Epe. 1965, The Sunday School s Responsibility, Instructor, Me 1949, 206; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 1: Take Heed to Yourselves! (1966), Ena Conference Report, Epe. 1958, Veitaratara yadudua, cavuti ena Doctrines of Salvation, 1:316; bokoci na vosa kala. 14. Use the Programs of the Church, Improvement Era, Okot. 1970, Ena Conference Report, Epe. 1958, The Old and the New Magazines, Improvement Era, Nove. 1970, Mothers in Israel, Relief Society Magazine, Tise. 1970, Ena Conference Report, Epe. 1958, Ena Conference Report, Epe. 1970, Our Children The Loveliest Flowers From God s Own Garden, Ena Conference Report, Okot. 1948, Take Heed to Yourselves! Ena Conference Report, Okot. 1948, How to Teach the Gospel at Home, Relief Society Magazine, Tiseba 1931, Ena Conference Report, Epe. 1958, Keeping the Commandments of Our Eternal Father, Relief Society Magazine, Tiseba 1966, Message from the First Presidency, in Family Home Evenings , v. 240

258 Wase Message from the First Presidency, in Family Home Evenings (family home evening lesson manual, 1971), Ena Message from the First Presidency, Ensign, Janu. 1971, Teach Virtue and Modesty, Relief Society Magazine, Janu. 1963, Ena Conference Report, Epe. 1970, Ena Conference Report, Epe. 1970, Mothers in Israel, Ena Conference Report, Okot. 1948, Mothers in Israel, Ena Conference Report, Epe. 1958,

259 E rawa ni ra vakaitavi kece na lewe ni matavuvale ena cakacaka ni tuva kawa ni matavuvale. 242

260 W A S E 1 7 Kaukauwa ni Veivauci kei na Veivakalougatataki ni Valetabu Lako mai o Ilaijia me vakalesuya ki vuravura... na taucoko ni kaukauwa ni matabete. Na matabete qo e tiko kina na idola ni kena dregati ka vauci e vuravura kei lomalagi na cakacaka vakalotu kece sara kei na ivakavuvuli sa baleta na nodra vakabulai na tamata. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ena 1902 e a lako kina o Joseph Fielding Smith ki Massachusetts, ka kunea sara kina na itukutuku baleti ira na nona kawa na Smith. Na nona tiko mai kea, qai sotava kina e dua na daunivolaitukutuku ni kawa o Sidney Perley. Tukuna vua o Mr. Perley, Sa lomaqu dina sara, kevaka e rawa, meu na vakaraica na itukutuku kece sara ni tamata era a mai tawani Essex County ni bera na yabaki Nanuma lesu o Peresitedi Smith: Au kaya vua, Mr. Perley, ko sa vakarau cakava qo e dua na cakacaka levu, se vakaevei? Sauma mai o koya, Io, au rairai na sega beka ni vakaotia. Au kaya sara yani vua, Na cava o cakava tiko kina na cakacaka qo? E a vakasama vakalailai ka vaka e kidroa qai kaya mai, Au sega ni kila na vuna, ia, au sa tekivutaka, kau na sega ni cegu. Au kaya sara, Au rawa ni tukuna vei iko se cava o cakava tiko kina na ka oqo kei na vuna ko na sega ni cegu kina, ia kevaka meu na kaya, ko na sega ni vakabauta ka na dredrevaki au. Isa, e a kaya mai, Au sega mada ni kila. Kevaka mo tukuna mai vei au, au kila niu na vinakata meu rogoca. Au sa qai tukuna vua na parofisai baleti Ilaija kei na vakavatukana ni yalayala qo vei Josefa Simici kei Oliver Cowdery, ena ika 3 ni Epereli, 1836 mai na Valetabu mai Kirtland, kei na nodra sa vakamuria na cakacaka vata oqo e lewe levu sara na tamata ena nodra sa vaqarai ira na wekadra 243

261 Wase 17 era sa mate ena vakavotukanataki ni yalayala ka na yaco ni bera na ikarua ni lesumai, me kakua kina ni na vakarusai o vuravura ena cudruvi. Qo era sa vagolea na yalodra na gone vei ira na qase, ka da sa cakava tiko na cakacaka vakalotu baleti ira na mate me rawa ni ra na vakabulai kina, ka soli vei ira na dodonu mera na curu ki na matanitu ni Kalou, ka dina ga ni ra sa mate. Niu sa vakamacala oti, e dredre ga o koya ka kaya mai, Sa dua na itukutuku levu, ia au sega ni vakabauta. Ia e vakadinadinataka ni dua na ka e tukuna tiko vua me tomana tiko na vakararai ka na sega kina ni rawa me na cegu. Au sa sotava e levu na tamata ka ra sa tekivutaka ka ra sa sega ni rawa mera cegu, tagane kei na yalewa, ka ra sega ni lewe ni Lotu. Nikua eda sa na raica e udolu na tagane kei na yalewa era vakaraica na kedra itukutuku na mate. Era sega ni kila na vuna, ia eda na rawa ga ni rawata na ivolatukutuku o ya ka lako yani ki na noda valetabu ka cakava na cakacaka me baleti ira. 1 Vakatavuvulitaka o Peresitedi Smith ni itukutuku ni matavuvale e sega walega ni baleta na yaca, tikinisiga, kei na vanua, vakakina na vakasoqoni vata ni itukutuku. Qo e baleta tiko na vakarautaki ni cakacaka vakalotu ena valetabu ka na vakaduavatataka na matavuvale me tawamudu, nodra vauci na tamata ni veitabatamata mera sa lewena na matavuvale ni Kalou. Mera vauci vata na itubutubu, ka ra vauci na gone vei ira na itubutubu me rawa ni ra ciqoma na veivakalougatataki ni matanitu silesitieli, e a kaya. O ya na vuna ena vakatau na noda vakabulai kei na tosocake vakayalo ena nodra vakabulai na wekada era sa mate, ni dodonu meda na vauci vei ira ni da matavuvale vata. Oqo ena qaravi rawa walega ena noda Valetabu. 2 Ni bera ni vakatabuya na valetabu mai Ogden Utah, e a kaya vakaoqo, meu vakananumi kemuni ga ni bera ni vakatabui e dua na vale vua na Turaga, ni o keda eda sa vakatabui keda tiko meda veiqaravi vua na Turaga, ni da na vakayagataka na vale ena kena ivakavakayagataki e gadreva o koya

262 Wase 17 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 E vakalesuya mai o Ilaija na kaukauwa ni veivauci, se dregati vata, e vuravura kei lomalagi. E a mai sogota o Malakai na iotioti ni parofita ena Veiyalayalati Makawa, ena parofisai ena vosa: Raica, au na talai Ilaija na parofita vei kemudou eliu, ena qai lako mai e muri na siga i Jiova e levu ka rerevaki: Ia, ena vagolea ko koya na lomadra na qase vei ira na gone, kei na lomadra na gone vei ira na nodra qase; deu lako mai ka cudruva na vanua ena veivakarusai. (Malakai 4:5 6.) Sa vaka ga e nakiti me qai mai sogosogo na iotioti ni parofita ni gauna makawa ena nona ivola ena dua na iyalayala ki na itabatamata ni gauna vou, ka sa yalataka kina ni na yaco na gauna mera na semati vata o ira ena itabagauna sa oti vei ira ena gauna oqo e muri.... E tiko vei keda e dua na ilavelave ka matata cake mai na vosa nei Malakai ka a solia na parofita vaka-nifai o Moronai rairai vei Josefa Simici ena ika 21 ni Sepiteba, Vakaoqo na ka e a kaya na agilosi: Raica au na talai Ilaijia na parofita me solia vei kemudou na ilesilesi vakabete, ena qai yaco e muri na siga ni Turaga sa levu ka rerevaki. Ia, ena vakadeitaka ko koya ena lomadra na gone na vosa ni yalayala a caka vei ira na qase io ena vagolea na lomadra na gone vei ira na nodra qase. Raica kevaka sa sega ni yaco vakakina, ena vakarusai sara ko vuravura ni sa lako mai ko koya. (V&V 2:1 3.) Tukuna o Moronai vei Josefa Simici ni sa voleka sara me vakavotukana na yalayala oqo. Sa qai mai vakavotukana ni oti e tinikarua na yabaki ena ika 3 ni Epereli, Ena siga oqori e a basika kina o Ilaijia vei Josefa Simici kei Oliver Cowdery ena valetabu mai Kirtland ka vakatikora vei rau... na kaukauwa me rau dregata se vauca e vuravura, vakakina mai lomalagi. Na idola ni matabete qo e a dau tiko ga vei Ilaijia, ni a solia vua na Turaga me tiko vua ena vuku ni draki kei na tamata kei na dodonu me vauca ena gauna 245

263 Wase 17 oqo ka tawamudu vei ira na yalododonu na cakacaka kece vakalotu me baleta na taucoko ni veivakabulai 4 E so na lewe ni Lotu e sega ni matata tiko vei ira ka ra nanuma ni o Ilaijia e lako vata mai na idola ni papitaiso baleti ira na mate se na nodra vakabulai na mate. E tiko sara e cake na idola e tiko qo vei Ilaijia. O ya na idola ni veivauci, kei na idola ni veivauci oqori baleti ira na se bula ka ra umani kina na sa mate o ira era na malele mera veivutuni. 5 E a lako mai ki vuravura o Ilaija me mai vakalesuya na taucoko ni kaukauwa ni matabete ka tabaki ira na parofita ena veitalai ni Turaga. Na Matabete qo e tiko kina na idola ni kena vesuki ka vauci e vuravura kei lomalagi na cakacakatabu vakalotu kece sara kei na ivakavuvuli baleta na nona vakabulai na tamata me na rawa ni vakadonui ena matanitu silesitieli ni Kalou.... Na savasava ni veivakadonui ni dodonu oqo sa qaravi tiko kina na cakacaka vakalotu oqo ena valetabu baleti ira na bula kei ira sa mate. Na kaukauwa o ya ena vauca na tagane kei na yalewa vakawati ena nodrau sa laki vakamau me vaka na ituvatuva tawamudu. Na dodonu sa tiko vei ira na itubutubu mera na rawata na nodra vauci vei ira na luvedra me tawamudu ka sega walega ni gauna oqo, ka sa na tawamudu kina na matavuvale ena Matanitu ni Kalou. 6 2 Na vakalesuimai ni dodonu ni veivauci sa na sega ni vakarusai kina o vuravura ena nona sa na tadu mai o Jisu Karisito. Kevaka me a sega ni lako mai o Ilaija, eda na raica ni veika kece sa qaravi oti ena sega sara ni dua na kena yaga, baleta ni sa kaya oti na Turaga ni vaka tu o ya na ituvaki ni vuravura sa na vakarusai dina ga ena nona sa na tadu mai. Sa ikoya gona sa ka bibi sara na inaki ni nona lako mai ki vuravura. E sega walega ni baleta na papitaiso ni mate, ia sa baleta talega na nodra vauci na itubutubu kei ira na luvedra vei ira na itubutubu, ni gadrevi me na yaco na duavata, maucokona ka tudei sara na isema ni veika kecega e vakayacori, io, na kaukauwa kei na lewa kei na lagilagi, mai na ivakatekivu me yacova mai na gauna oqo. [raica na V&V128:18]. Kevaka me sega ni tiko e vuravura na idola ni veivauci oqo, sa na dua na veilecayaki 246

264 Wase 17 Na kaukauwa ni idola ni matabete ena vakaduavatataka na veiwatini ena nodra sa na laki vakamau me vaka na yavu tawamudu. levu e vuravura, sa na qai lako mai na Turaga ia me kilai tiko ni na sega ni rawa ni vaka o ya ni veika kece e liutaki tiko ka vakatulewataki ena nona lawa ena matanitu ni Kalou. 7 Na cava me vakarusai kina o vuravura? Baleta ga qo, kevaka me sega ni tiko na isema ena kedra maliwa na tama kei ira na gone sa ikoya na cakacaka baleti ira na mate eda sa na qai druka vakaidina; sa na qai sega tu ni yaga na cakacaka ni Kalou ka sa na vakarusai. Ena sega sara ni vakatarai me yaco na veika oqori. 8 Na vakalesui mai ni dodonu ni [veivauci] sa ikoya na leveni me na vakabulai vuravura mai na veivakarusai ena nona lako mai o Jisu Karisito. Ni sa vakadeitaki tu ena noda vakasama na dina oqo, sa na matata sara tu ga vakasigalevu ni na yaco dina ga na veilecalecavi ni sa yaco mai na Karisito ka qai sega ni tu eke na kaukauwa ni veivauci

265 Wase 17 3 Meda na vakarautaka na veivakabulai ena kena taucoko, sa dodonu meda ciqoma na cakacaka vakalotu ni valetabu ena kaukauwa ni veivauci. Na Turaga [sa]solia tu vei keda na galala kei na kalougata, kei na dodonu meda ia na veiyalayalati, meda ciqoma na cakacakatabu vakalotu ka da na rawata kina na veivakabulai ka tiko sara e cake mai na kena ka tu oqo e vuravura, sivia sara na vakabauti Jisu Karisito na Turaga, veivutuni mai na ivalavala ca, ka papitaiso me bokoci kina na ivalavala ca, kei na veitabaki ni liga baleta na isolisoli ni Yalo Tabu, kei na vanua duadua ga me ciqomi kina na veiyalayalati oqo sa ikoya na valetabu ni Kalou. 10 Na cakacaka e valetabu e rau veiwekani voleka sara kei na yavu ni veivakabulai, ni sega ni rawa me dua vei rau me toso kevaka me sega ni tiko na kena ikarua. Dua tale na kena itukutukuni, ena sega na veivakabulai kevaka me sega ni tiko kina na cakacaka vakalotu ka na kune duadua ga ena valetabu. 11 Rauta ni udolu na Yalododonu Edaidai era... na via lako ki na soqoni, sauma nodra ikatini, ka qarava na itavi e dau cakava na Lotu, ia e vaka ga era se bera ni kila na bibi ni kena ciqomi na kalougata mai na valetabu ni Turaga o koya ena kauti ira yani ki na bula vakalagilagi. Sa dua na ka e matalia. E so na tamata era sa na toso tu ga ka sega ni dausasagataka mera na rawata na veika e soli vei ira me rawa ni ra na ciqoma na veiyalayalati ka na kauti ira lesu vua na Kalou me vaka ni ra sa luvena. 12 Kevaka o vinakata na veivakabulai e taucoko, o ya na bula vakalou ena matanitu ni Kalou,... sa na dodonu mo lako ki na valetabu ni Turaga ka laki ciqoma na cakacakatabu vakalotu ka tiko mai na vale o ya, ka sega ni rawa me na ciqomi ena dua tale na vanua. Sega ni dua na tamata ena ciqoma na taucoko ni bula tawamudu, me bula vakalou vakaikoya; sega ni dua na yalewa ena ciqoma duadua na kalougata o ya; ia, na tagane kei na yalewa, ni rau sa ciqoma na kaukauwa ni veivauci ena valetabu ni Turaga, erau na curuma yani na bula vakalou, ka rau na tomana nodrau toso me yacova ni rau sa laki yaco me vaka na Turaga. O ya sara ga na icavacava ni tamata, o ya na ka e gadreva na Turaga vei ira kece na luvena

266 Wase 17 Me kilai: Mo wilika e so na vosa ni vakanuinui kei na yalayala nei Peresitedi Smith vei ira na tamata vakabauta ka ra na sega beka ni rawa ni ciqoma na cakacaka vakalotu ena valetabu, ena bula oqo, raica na wase 18 ena ivola oqo. 4 Baleta na kaukauwa ni veivauci e rawa ni da cakava na cakacaka vakalotu baleti ira na sa mate ka ra sega ni se ciqoma. O cei o ira na qase kei ira na gone ka tukuna tiko oqo o Malakai? O ira na qase, sai ira na wekada era sa mate ka ra sega ni ciqoma na Kosipeli, ia o keda eda ciqoma na yalayala ni na yaco mai na gauna, ni ra na vakalougatataki talega kina. O ira na gone sai ira era se bula tiko nikua ka ra sa vakarautaka tiko na kedra itukutuku ka ra sa laki cakava tiko na kena cakacaka vakalotu ena Valetabu. 14 E a lako mai o Ilaija ni tiko vua na idola ni veivauci, ka sa mai soli vei keda na kaukauwa meda dodoliga yani vei ira era sa mate. Na kaukauwa ni veivauci oqo ena kauti ira mai o ira era sa mate ka ra na gadreva mera veivutuni ka ciqoma na Kosipeli, ia era sa mate ka sega ni kila, me vakataki keda nikua ni da sa ciqoma ka veivutuni. 15 Sa vakalawataka oti tu na Kalou ni o ira kece na luvena vakayalo, o ira kece era sa mai bula se o ira era na mai bula e vuravura, ena soli vei ira na dodonu mera na vakabauta ka muria na lawa ni nona kosipeli tawamudu. O ira era sa ciqoma na kosipeli ka bulataka tiko, wili kina na papitaiso kei na vakamau vakasilesitieli era na bula tawamudu. Sa kilai tiko ni lewe lailai sara na tamata era sa rogoca na ivunau ni dina ka sa vakatakilai mai vua e dua ka nona tamata dina na Turaga. E dodonu me rogoca taucoko na tamata me vaka na nona ituvatuva na Turaga. Me vaka e a kaya o Pita: Ena vuku ni ka oqo sa vunautaki kina na itukutuku vinaka vei ira talega era sa mate tu, mera lewai me vaka na tamata me mate na yagodra, ia, mera bula ga vua na Kalou ena yalodra. (1 Pita 4:6.) O ira era sega ni a rogoca na itukutuku ni veivakabulai ena bula oqo, ia era na ciqoma kevaka mera a rogoca kevaka me a donumaki ira ni ra a se bula tu sai ira oqori era na ciqoma ena vuravura ni 249

267 Wase 17 yalo; sai ira oqori eda na cakava na nodra cakacakatabu vakalotu ena valetabu; ka sai ira talega oqori era na laki vakabulai vata kei keda ena bula tawamudu. 16 Na vagolei ni lomadra na qase vei ira na gone kei ira na gone vei ira na qase, sai koya na kaukauwa ni veivakabulai vei ira na mate, ena kena qaravi na cakacaka ni vakaveisosomitaki era na cakava na gone baleti ira na qase, ka sa na dodonu me na caka vaka kina. Au sa dau rogoca wasoma mai vei ira era saqata tiko na cakacaka oqo ni sa sega sara ga na rawa me duatani tale me na veisosomitaki vua e dua tale. O ira era sa dau vosa vakaoqori, era sa guilecava tiko ni cakacaka oqo ni veivakabulai e caka ena vakaveisosomitaki, ni sai Jisu Karisito ga sa tu me vakatulewataka, me vueti keda mai na mate, ka ni a sega ni noda digidigi o ya, ka vueti keda talega mai na noda ivalavala ca ena noda na veivutuni ka ciqoma na kosipeli. O Koya sa cakava na cakacaka levu oqo ena ivakavuvuli vata ga ena nona sa solia na kaukauwa vei ira na lewe ni nona Lotu mera qarava ena vukudra na mate ni ra sa na sega ni cakava rawa na nodra cakacaka vakalotu. 17 Au nanuma ni so na gauna eda sa rui vakamamadataka na kena qaravi na itavi ni nodra vakabulai na mate. Ena cala ni da vakasamataka tiko ni cakacaka eda cakava tiko oqo ena valetabu ni Turaga e baleti ira era sa mate. Meda nanumi ira me vaka ga era se bula; kei na vakaveisosomitaki bula me vakaraitaka tiko na veika e a rawa ni yaco kevaka mera a se bula tu o ira ena dua na itabagauna ni kosipeli. Sa ikoya gona ni qaravi na cakacaka ni dua na tamata sa mate ena valetabu ena vakasamataki tiko ni tamata oqori e se bula tiko ena gauna e qaravi tiko kina. 18 Na ivunau oqo ni veivakabulai baleti ira na mate sa ikoya e dua na ivakavuvuli cecere e vakatakilai vua na tamata. Sa ikoya na sala ka na muri me vunautaki kina na kosipeli ki na tamata taucoko. Sa vakadeitaka na ka e dina, ni Kalou e sega ni dau doka na tamata [raica na Cakacaka 10:34]; ni bibi kece ga na yalo vei Koya; ni tamata kece sara era na lewai me vaka na nodra ivalavala. Oqo, au sa vakavinavinaka vua na Turaga ni sa vakalesuya mai na Nona kosipeli ena gauna oqo. Au vakavinavinaka Vua baleta na kaukauwa ni veivauci sa vakalesuya mai vuravura o Ilaija na 250

268 Wase 17 Parofita. Au vakavinavinaka Vua baleta na tawamudu ni matavuvale, na galala e soli vei keda meda lako ka laki vauci ena valetabu, kei na kena sa caka me rawa talega ni ra na vauci na noda qase ka ra sa mate ka sega ni kila tu na kosipeli Na cakacaka ni itukutuku ni matavuvale kei na cakacaka e valetabu baleti ira era sa mate e cakacaka ni loloma. Era lewe levu sara na tamata vinaka ka yalomalua, era sa vakuai ira mai na veivakacegui kei na ka e gadrevi sara tu ga ena bula oqo, ni ra sa vakaogai ira ena vakarautaki ni itukutuku baleti ira na wekadra sa mate, me rawa kina vei ira mera na vakabulai. Na cakacaka ni loloma oqo ena sega ni ka ga ni vakaoti gauna, ni o ira kece era sa vakaogai ira tiko ena cakacaka talei oqo era na vakaiyau ena matanitu silesitieli ni Kalou. Ena levu sara na nodra kalougata, me na ulabaleta na kaukauwa ni tamata me kila. 20 Ena sega tale ni dua na cakacaka ka semati kina na kosipeli mena sivia na bibi ni cakacaka ka dau qaravi ena Valetabu ni Turaga, baleti ira na mate. O ira era cakava na cakacaka baleti ira na mate era sega ni namaka mera na saumi ena bula oqo. Sa tiko sara e cake na cakacaka ni loloma oqo, ni sa tiko sara ga ena yalo ni tamata na yalo ni vakabauta kei na dinati ni qaravi ni cakacaka vakalotu. E sega ni saumi vakailavo, ia ena dua na yalo ni marau levu mai lomalagi vei ira na yalo eda sa vukea mera sa mai vakabulai. Sa dua na cakacaka ena vakalevutaka na yalo ni tamata, vakarabailevutaka na nona rai baleta na nona vukei na wekana, ka tea e yalona na yalo ni lomani ira kece na luvena na Tamada Vakalomalagi. E sega tale ni dua na cakacaka ena tautauvata kei na kena ena valetabu baleti ira na mate me vakavulici na tamata me lomana na wekana me vakataki koya. O Jisu e lomani vuravura ka sa solia kina na nona bula me mai, mate me baleta na ivalavala ca ni kai vuravura me rawa kina ni ra vakabulai. Sa tiko talega oqo vei keda na galala meda vakaraitaka na noda lomani Koya kei ira na wekada ena noda vukei ira ki na veivakalougatataki ni kosipeli ka sa sega ni rawa mera ciqoma kevaka ena sega ni da veivuke kina

269 Wase 17 Ni da sa vagolea na yaloda vei ira na noda qase era sa mate sa na rawa ni da vagolea talega vakakina na yaloda vei ira era se bula tiko. 6 Eda na vakacokotaka na tuvalaki ni matavuvale mai na veitabatamata ni da cakava na cakacaka ni tuvai itukutuku ni matavuvale kei na cakacaka ni valetabu. Na ivunau ni veivakabulai baleta na cakacaka ni valetabu e vakadeitaka tiko vei keda na lagilagi ni kena rawa ni tosoi na veiwekani ni matavuvale. Eda raica eke ni isema ni matavuvale ena sega ni na tagutuvi, ni o ira na veiwatini era na semati tikoga vakakina vei ira na luvedrau me yacova na iotioti ni itabatamata. Ia, kevaka me na ciqomi na veivakadonui, sa dodonu me na qaravi na cakacakatabu vakalotu ni veivauci ena valetabu ni noda Kalou. Na konitaraki, na ivesu vakalawa, na vosa ni yalayala kei na veidinadinati kece e cakava na tamata sa na mai tagutuvi, ia na veiyalayalati e vakayacori 252

270 Wase 17 ena valetabu ni Kalou ni sa maroroi ena vakabauta sa na ka tawamudu [raica na V&V 132:7]. Na ivunau oqo ena vakamatatataka sara vei keda na inaki ni Turaga vei ira na luvena. Sa vakaraitaka na levu ni nona loloma veivueti kei na loloma vei ira kece sara era talairawarawa vua, io, vei ira talega era dau vakadrecike, ni nona sa rui vinaka sara ena vakalougatataki ira talega vakakina. 22 Eda vakavulici mai na kosipeli i Jisu Karisito ni matavuvale e sa cokonaki vinaka tu ena tadrava yani na bula vakalou, ka ni sa taucoko, mai vei tama kei tina kei ira na gone ena dua na itabatamata kivei ira e dua tale na itabatamata me na vaka tu ko ya me yacova sara na iotioti ni gauna. 23 E dodonu me tiko na isema, na ivau me vauci vata na veitabatamata mai na gauna i Atama me yacova na iotioti ni gauna. Era na semati ka vauci vata na veimatavuvale, ira na itubutubu vei ira na gone, ira na gone vei ira na itubutubu, mai na dua na itabatamata ki na dua tale, me yacova sara na gauna eda sa na cokovata me dua ga na matavuvale levu vata kei Atama na tamada ena ulu ni matavuvale na vanua sa biuti koya kina na Turaga. Sa na sega ni rawa meda vakabulai ena matanitu ni Kalou, vakavo ni sa tiko e yaloda na gagadre meda na dina ki na itavi oqo ni sa tiko vei keda na kaukauwa me baleti ira na wekada era sa mate. Oqo e dua na ivunau cecere, sa dua na dina levu sara, ka sa vakatakilai vei Parofita Josefa Simici. Meda tu vakarau ka ciqoma na itavi ni veiqaravi ena yalodina ni da sa lesi mai vua na Turaga, me rawa ni da na laki bula kina vakalou, ka laki bula marau ena matanitu ni Kalou vata kei ira na wekada kei na noda itokani ena noda sa na laki soqoni vata kei ira na Yalododonu ena Lotu ni Nona Ulumatua, o ira era sa vagalalataki ira tu mai na ivalavala ca e vuravura. Me vakalougatataki keda na Kalou, ka me solia vei keda na gagadre ena vu ni yaloda meda na dinata na noda itavi ka qaravi Koya ena yalodina ena veika oqo, ni sa noqu masu. 24 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Mai Na Bula nei Joseph Fielding Smith, wilika na ivakasala nei Peresitedi Smith baleta na ka saraga eda cakava tiko ena 253

271 Wase 17 vakatabui ni dua na valetabu. Na cava meda cakava meda muria kina na ivakasala oqo. E vakaveiwekanitaki vakacava na ivakavuvuli e tiko ena iwasewase 1 kei na ka eda sa cakava tiko mera vukei kina na wekada era sa mate? Ena veisemati vakacava na noda veiwekani tiko kei ira na lewe ni matavuvale era bula tiko? Ni ko sa wilika tiko na iwasewase 2, vakaraica na ivakamacala nei Peresitedi Smith se cava na vuna ena vakabula kina na vuravura na kaukauwa ni veivauci mai na kena vakarusai ena nona lako mai o Jisu Karisito. Na cava e vakavulica na ka oqo baleta na matavuvale ena yavu ni veivakabulai? Na cakacaka ni valetabu erau veiwekani vakacava kei na yavu ni veivakabulai? (Raica na iwasewase 3.) Ena yavalata vakaevei na ka eda vakila baleta na ivakavuvuli ni cakacaka ni valetabu? E vakasalataka o Peresitedi Smith ni da cakava na cakacaka ni valetabu baleti ira na mate, meda vakasamataki ira na tamata oqori ni ra se bula tiko (raica na iwasewase 4). Na cava na ibalebale ni ka oqo vei iko? Ena vukica vakacava na nomu vakasama na ka oqo baleta na veiqaravi ena valetabu? Ni ko sa railesuva tiko na iwasewase 5, vakaraica na kalougata ka a tukuna o Peresitedi Smith ni na lako mai vei ira era na cakava na cakacaka ni tuvai ni kawa ni matavuvale. Ko sa raica vakacava ni sa vakavatukana na veika oqo? Vulica na iwasewase 6, ka vakananuma na marau ko na sotava ni ko sa na marau vata kei ira na nomu qase era sa yali. Vakananuma na ka o rawa ni cakava mo vakarautaki iko kei na nomu matavuvale me baleta na gauna oqori. ivolanikalou Veisemati 1 Korinica 15:29; V&V 95:8; 97:15 16; 128:16 19 Veivuke ni Veivakavulici Ni sa taroga na taro, raica mada ke o rawa ni sureta mai e dua me sauma ka me kua ni sauma o qasenivuli. Me kena ivakaraitaki oqo, o rawa ni kaya, Oqori e dua na taro vinaka. Na cava o ni vakasamataka na vo ni kalasi? se E rawa ni dua e veivuke mai me baleta na taro oqo? (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula [1999], 73). 254

272 Wase 17 Me kilai 1. Ena Conference Report, Epe. 1948, Salvation for the Dead, Improvement Era, Fepe. 1917, 361; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 2: Ogden Temple Dedicatory Prayer, Ensign, Maji. 1972, The Coming of Elijah, Ensign, Janu. 1972, 2, The Keys of the Priesthood Restored, Utah Genealogical and Historical Magazine, Julai 1936, A Peculiar People: The Authority Elijah Restored, Deseret News, Janu. 16, 1932, iwasewase ni Lotu e 8; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Salvation for the Living and the Dead, Relief Society Magazine, Tise. 1918, ; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Doctrines of Salvation, 2: Na Lako Mai nei Ilaija, Ena isoqosoqo ni Veivukei Relief Society Conference Minutes, Relief Society Magazine, Okosi. 1919, 466; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: One Hundred Years of Progress, Liahona: The Elders Journal, Epe. 15, 1930, The Duties of the Priesthood in Temple Work, Utah Genealogical and Historical Magazine, Janu. 1939, Elijah the Prophet and His Mission IV, Dauveivakatavulici, Maji. 1952, Salvation for the Dead, Millennial Star, Tise. 8, 1927, 775; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Na idola ni Matabete sa Vakalesuimai, Sealing Power and Salvation, Brigham Young University Speeches of the Year ( Janu. 12, 1971), 2 3; sa kau laivi na matanivola kala. 17. The Restoration of All Things (1945), The Keys of the Priesthood Restored, Kaukauwa ni Veivauci kei na Veivakabulai, A Greeting, Utah Genealogical and Historical Magazine, Janu. 1935, 5; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Salvation for the Dead, Improvement Era, Fepe. 1917, 362; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Salvation for the Dead, Improvement Era, Fepe. 1917, ; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Ena Conference Report, Epe. 1942, 26; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Ena Conference Report, Okot. 1911,

273 Kevaka dou sa lomani au, dou talairawarawa ki na noqu vunau (Joni 14:15). 256

274 W A S E 1 8 Bula ena Vosa kece mai na Gusu ni Kalou Na ivakatagedegede cecere ni sokalou oya na muria na ivakaro, na vakamuri ni ikalawa ni Luve ni Kalou, na caka tikoga ni veika ka na vakamarautaki koya. Na Bula nei Joseph Fielding Smith A u sa vakasaqara tiko na noqu vakabulai, a vakaraitaka o Peresitedi Joseph Fielding Smith, kau kila niu na rawa ni kunea walega ena talairawarawa ki na lawa ni Turaga ena muri ni ivakaro, ena qaravi ni cakacaka ni ivalavala dodonu, vakamuri ni ikalawa ni noda iliuliu duabau, o Jisu, na ivakaraitaki ka ulu ni veika kecega. 1 Me ikuri ni nona vakasaqara na nona vakabulai vakaikoya, a cakacaka vagumatua o Peresitedi Smith me vukei ira tale eso mera cakava talega vakakina. O Elder Francis M. Gibbons, e dua ka veiqaravi vaka-sekeriteri ki na Mataveiliutaki Taumada, a dikeva ni o Peresitedi Smith e raica me vaka e nona itavi me kaburaka e dua na domo ni ivakasala ni sa yaco mera tasere tani tiko na tamata mai na sala ka toqai tu ena ivolanikalou. Ka sega ni tiko ena nona vakanananu me na biuta vakatikitiki na itavi oya, se vakacava sara na ka e tukuna e dua tale. Na vosa doudou vakaoya a sega ni kilai tani kina okoya ia a sega ni vakayalolailaitaki koya; na nona inaki oya me na kakua ni kilai tani se kilai raraba ena matadra na tamata. Ia a raica ga okoya na nona itavi me vaka e dua na ivakatawa ena vale cecere ka sa nona itavi me na vakarogoya na kaci ni ivakasala kivei ira era tiko e ra ka ra sega ni raica rawa na veika rerevaki sa basika tiko mai. 2 A wasea o Peresitedi Smith e dua na ka a sotakaya ka vakaraitaka na veisau ni yalo e rawa ni curuma e dua na tamata ka tautauri matua ki na kaci ni ivakasala oqo: 257

275 Wase 18 Au a tiko ena dua na koniferedi ni iteki ena vica na yabaki sa oti ka vosa me baleta na Vosa ni Vuku.... Niu a lako ki na imuri ni vale ni soqoni [ni sa oti na koniferedi,] era sa voleka ni biubiu kece na tamata, ia a dodoka mai na ligana e dua na turaga ka kaya:: Baraca Smith, oya na imatai ni ivakavuvuli ena Vosa ni Vuku au sa bau taleitaka saraga. Au kaya: O se sega ni bau rogoca mada eso tale na ivakavuvuli ena Vosa ni Vuku? E tukuna okoya: Io, ia oqo na kena imatai kau sa taleitaka dina. Au kaya: E vakacava ya? E tukuna okoya: Ia, mo raica, au sa muria tiko oqo na Vosa ni Vuku. 3 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 E vakatulewataka vakalawa na Kalou na vuravura kei na lomalagi, ka da sa vakatautaki ki na lawa oya. E dodonu mera kila deivaki na tamata kece ni me vaka ni vakatulewataka o koya sa Ceceresara na vuravura kei na lomalagi ena lawa sa vakadeitaki, na tamata, o koya ka nona ibulibuli uasivi duadua, me na vakatautaki koya taumada ki na lawa oya. Esa tukuna vakamatata na dina oqo na Turaga ka veivakauqeti talega ena dua na ivakatakila ki na Lotu: Raica sa tu na lawa ni veimatanitu kecega; Ia sa levu tu na matanitu; io era sa vakasinaita na maliwa lala; raica era sa tu ena veitikina kecega, ia era sa duidui na matanitu lelevu kei na matanitu lalai. Ia na matanitu kecega sa tu na kena lawa; ia na lawa kece sa tu na kena ivakarau kei na ka sa vauci kina. Ia ko ira kecega sa sega ni muria na kena ivakarau era sa sega ni vakadonui. (V&V 88:36 39.) Sa vakadeitaki koya na dina oqo. Ia, sa dodonu ga meda namaka ni na vakatulewataki vakalawa na matanitu ni Kalou kei ira kece era gadreva mera curu kina mera na vakatautaki ira ki na lawa. Raica, 258

276 Wase 18 sa virikotori tu na ivakarau kece ni noqu matanitu, ia sa sega ni caka vakaveitalia kina e dua na ka, sa kaya na Turaga na Kalou. (V&V 132:8.) Esa solia na Turaga vua na tamata e dua na vosa ivakatakilakila ni lawa ka da vakatoka na kosipeli i Jisu Karisito. Ia me vaka ni lailai na veivakauqeti kei na veituberi vakayalo, era na rairai vakatanitaka na tamata na veilawa oqo kei na kena ivakayagataki, ia ena sega ni rawa ni dua na kena veileti me vaka ni sa vakadeitaki ni tiko na veilawa vakaturi, kei ira kece era qa-ra tiko mera curu ki na matanitu oya mera na vakatautaki ira kina. 4 E tiko vei keda na dina kece, na ivunau kece, na lawa kece kei na veika e gadrevi, na veiqaravi kece kei na cakacaka tabu vakalotu e gadrevi me vakabulai ka vakacerecerei keda ena lomalagi cecere duadua ni vuravura vakasilesitieli. 5 2 Sa ivakaraitaki ni noda lomana na Turaga o ya na noda maroroya na ivakaro. Sa noda itavi ena Lotu meda qarava vakayalo ka vakaidina na Turaga, ka da sa vakasaqara meda cakava oqo ena lomada taucoko, kaukauwa, kei na vakasama. A tukuna o Jisu: Mo vakarokoroko vei Jiova na nomu Kalou, ia mo qaravi koya duaduaga. (Maciu 4:10.) Eda vakabauta ni sokalou e levu cake mai na masumasu kei na vunau kei na itavi vakosipeli. Na itavi cecere ni sokalou oya na muri ni ivakaro, na vakamuri ni ikalawa ni Luve ni Kalou, na caka tikoga ni veika ka na vakamarautaki koya. E dua na ka na veiqaravi vakavosa vua na Turaga; ia e duatani sara ni rokovi ka dokai na lomana ena kena vakamuri na ivakaraitaki esa mai biuta toka vei keda okoya.... Au rekitaka na madigi meu vakamuria na nona ikalawa. Au sa vakavinavinaka ki na vosa ni bula tawamudu au sa ciqoma, Au sa marau vakalevu ni kaya, ena vuravura oqo, vakakina na vakanuinui ni bula tawamudu ka sa noqu ena vuravura ka na lako mai kevaka meu na dau vakabauta tikoga ka dina me yacova na ivakataotioti. 6 Oqo na lawa kivei ira na lewe ni Lotu, ena vosa ni ivakabula: Ko koya sa nanuma na noqu vunau, ka talairawarawa kina, sai koya oqo sa lomani au.... ( Joni 14:21.) A tukuna tale na ivakabula: 259

277 Wase 18 Kevaka dou sa lomani au, dou talairawarawa ki na noqu vunau. ( Joni 14:15.)... A sega ni cakava e dua na ivalavala ca na ivakabula se me a kauta voli e dua na vakanananu veilecayaki. A sega ni tiko vua e dua na gagadre ni veivutuni me vakataki iko kei au; ia ena so na sala au sega ni vakasamataka rawa, e a colata o koya na bibi ni noqu cakacala kei na nomu.... E a lako mai ka cabori koya me isoro me saumi kina na nodra dinau o ira vakayadua ka ra sa lomasoli mera veivutunitaka na nodra ivalavala ca ka lesu vua ka muria na nona ivakaro. Vakasamataka mada, kevaka e rawa vei iko. A colata na Turaga na iusausa o ya ena so na sala ka da sega ni kinoca rawa. Au kila oya, baleta niu sa mai ciqoma na nona vosa. A tukuna o koya vei keda na yaluma a lako curuma; sa ka levu dina na yaluma ka vakavuna me kerea kina o koya vua na Tamana ni kevaka e rawa me na kakua ni gunuva o koya na bilo waigaga ka malai:... ia me kakua ni yaco na noqu lewa, me yaco ga na nomuni lewa. (Luke 22:42.) Na isau a taura mai o koya vei Tamana, Sa dodonu mo gunuva. E rawa niu vukea noqu lomani koya? Sega, e sega ni rawa vei au. O lomani koya li? Ia mo talairawarawa ki na nona ivunau. 7 3 Kevaka eda vukitani mai na ivakaro ni Turaga, eda na sega ni rawa ni namaka meda ciqoma na Nona veivakalougatataki. Ni da vuki mai na ivakaro esa solia vei keda na Turaga meda tuberi kina ia sa na sega na noda dodonu ki na nona veivakalougatataki. 8 Na ka vinaka cava ena caka vei keda ni da kerea na Turaga, kevaka e sega ni lomada meda muria na Nona ivakaro? Na masumasu vakaoya esa veivakacacani torosobu ka sa veivakacudrui ena itikotiko tabu ni loloma soliwale. Sa dua na ka meda na doudou ni namaka e dua na isau totoka ke vakaoya na kena ituvaki? Dou vakasaqarai Jiova ni sa kune rawa, dou masuti koya ni sa voleka tiko: Me biuta mada na nona itovo na tamata ca, kei na nona vakanananu na tamata daucaka cala: ka me lesu mai ko koya vei Jiova, ena yalololoma vua; io vei koya na noda Kalou, ni na gugumatua 260

278 Wase 18 E rawa ni ra vukei ira na luvedra na itubutubu mera lako ena taucoko ni rarama ni dina. ni lomana. A tukuna vakakina o Aisea (Aisea 55:6 7). Ia e sega li ni dau voleka tu na Turaga ni da dau kerekere Vua? E sega vakaidina! A sa tukuna o koya, Era sa berabera ni rogoca na domona na Turaga na nodra Kalou; a ka oqo sa berabera talega kina ni rogoca na nodra masu na Turaga na nodra Kalou, io sa sega ni rogoca ena gauna ni nodra rarawa. Ia ena gauna ni nodra tiko sautu era sa vakawaletaka na noqu ivakaro; ia, ni ra sa rarawa, era sa qai vakasaqarai au [V&V 101:7 8]. Kevaka eda toro voleka Vua, ena toro voleka mai o Koya kivei keda, ka da na sega ni vakanadakui; ia kevaka eda sega ni toro voleka Vua, ena sega na ka e yalataki vei keda ni na vukei keda o Koya ena noda vuki tani. 9 E sega ni rawa ni da masu vua na Turaga ka kaya: Rogoca mada na neitou sasaga, kauta mai na qaqa kivei keitou, cakava na ka keitou vinakati iko mo cakava, ia kakua ni tukuna me keitou cakava na ka o vinakata me keitou cakava

279 Wase 18 Sa dodonu vei keda meda lako voli ena rarama taucoko ni dina, ka sega ni dina vakatikina ga. E se sega mada na noqu madigi meu biuta tani kina eso na ivakavuvuli ni kosipeli ka vakabauti ira tale eso, ka qai nanuma ni sa noqu na dodonu ki na taucoko ni veivakalougatataki ni veivakabulai kei na bula vakalou ena matanitu ni Kalou. Kevaka eda vinakata na bula vakalou, kevaka eda vinakata na vanua esa vakarautaka tu na Turaga me baleti ira na cakadodonu ka dina, sa dodonu meda na lomasoli ni lakova na taucoko ni rarama ni kosipeli i Jisu Karisito, ka muria na ivakaro kece sara. E sega ni rawa ni da tukuna ni so vei ira e ka lailai ka sega ni na vakavotukana ka na yaco me na sega ni kauwaitaka soti na Turaga kevaka eda voroki ira. Eda sa vakaroti meda bula ena vosa kecega sa lako mai ena gusu ni Kalou [raica Na ivakarua 8:3; V&V 98:11]. Ia ka vakaevei ni dou sa vakatokai au me Turaga, Turaga, e tukuna o koya, ka sega ni cakava na ka kau sa kaya? [Raica na Luke 6:46.] 11 4 Ni da sa muria tiko na ivakaro ni Turaga, eda sa donuya tiko na sala meda vinaka sara kina. E namaki keda na Turaga meda vakabauti koya, meda vakadonuya na nona kosipeli tawamudu, ka bula lomavata kei na nona ituvatuva kei na ivakarau. E sega ni noda yalava meda digitaka ka talairawarawa ki na ivakavuvuli vakosipeli ka da taleitaka oya ka qai guilecava na kena vo. E sega ni noda dodonu ni vakatulewa meda nanuma ni ra sa sega ni vakayagataki tale eso na ivakavuvuli ki na noda bula veicurumaki kei na bula vakavanua. Era sa tawamudu na lawa ni Turaga, ka sa tiko vei keda na taucoko ni nona kosipeli tawamudu ka sa vauci ni vakadinata taucoko na nona lawa kei na dina ka qai lako vakatautauvata tiko kei ira. E sega ni dua na ka e bibi cake vua e dua na tamata mai na kena muri na ivakaro ni Turaga. E namaki keda o koya meda tautauri matua ki na veivakavuvuli dina, meda vakaliuca ena noda bula na veika ni nona matanitu, ka toso ki liu ena tudei vei Karisito, ka qai qaravi koya ena yaloda taucoko, vakasama, kei na kaukauwa. Ena kena itukuni ena ivolanikalou, tou rogoca na itinitini ni ka kecega oqo: Mo rerevaka na Kalou, ka muria na nona vunau: ni sai koya ga oqo nai tavi taucoko ni tamata. (Dauvunau. 12:13.)

280 Wase 18 Au dau vakasamataka vakavuqa, kau kila ni o iko talega, na ivakavuvuli levu ka totoka oya na kena levu taudua ka sa bau vunautaki, me vaka na levu ni noda kila ka da vakatoka me ivunau mai na Ulunivanua.... Ke rawa ni da vakamuria saraga na ivakavuvuli oya, sa na rawa meda lesu tale mai ki na iserau ni Kalou, na Tamada, kei na Luvena o Jisu Karisito. Au dau vakasamataka vakavuqa na ka esa kena isoqoni vakaidina: O koya mo dou qai vinaka sara, me vaka sa vinaka sara na Tamamudou sa tiko mai lomalagi. [Maciu 5:48.]... Au vakadinata ni a vakaibalebaletaka na Turaga na ka e a tukuna, ni sa dodonu meda vinaka sara, me vaka ni sa vinaka sara na Tamada mai lomalagi. Oya ena sega ni lako taucoko mai ena dua na gauna, ia na vosa ena vosa kei na ivunau ena ivunau, ivakaraitaki ena ivakaraitaki, ka vaka na kena eliu ka sega ni vaka na balavu ni noda bula tiko ena bula vakayago oqo, ni na yaco meda lako sivita mada na ibulubulu ni bera ni da yacova na bula vinaka sara oya ka rawa ni vakataka na Kalou. Ia eda vakaduria eke na kena yavu. Eda na vakatavulici eke ena dina rawarawa oqo ni Kosipeli i Jisu Karisito, ena ituvaki ni veivakarautaki oqo, me vakarautaki keda ki na bula vinaka sara oya. Sa noqu itavi, ka nomu talega, meu na vinaka cake nikua mai na kena au a tiko kina e nanoa, ka vakakina o iko mo na vinaka cake nikua mai na kena o a tiko kina e nanoa, ka vinaka cake ni mataka mai na kena o tiko kina nikua. Na cava na vuna? Baleta ni da sa tiko ena sala oya, kevaka eda sa muria tiko na ivakaro ni Turaga, eda sa tiko ena sala oya ki na bula vinaka sara, ka na rawa ni yaco ga oya mai na talairawarawa kei na gagadre ni lomada meda vorata na vuravura Kevaka eda sa sega ni rawata tiko, kevaka e tiko vei keda e dua na malumalumu, oya na tikina meda na wanonova, vata na gagadre meda vorata, me yacova ni da sa rawa ni walia vakarawarawa ka valuta. Kevaka e nanuma e dua na tamata ni dredre vua me sauma na nona ikatini, ia oya na ka me na cakava o koya, me yacova ni sa vulica o koya me sauma na nona ikatini. Kevaka e Vosa 263

281 Wase 18 Eda veiyalayalati ena valetabu meda na qarava na Turaga ka muria na nona ivakaro ka maroroi keda mai na veika vakavuravura. ni Vuku, oya na ka me na cakava o koya, me yacova ni sa vulica me taleitaka na ivakaro Ena noda muria na ivakaro, na Turaga ena vakacegui ka vakalougatataki keda ka vakaukauwataki keda me rawa ni da turaga ka marama vakadonui ni rawata na bula vakalou. Ni da vakalomavinakataka [na Turaga], e sega ni dodonu meda qaravi koya ga ena vakavinavinaka kei na veivakacerecerei, ia meda soli keda vakarawarawa ni talairawarawa ki na nona ivakaro. Ni da cakava vakakina, sa dodonu vua me na solia na nona veivakalougatataki; ka ena vuku ni ivakavuvuli oqo (talairawarawa ki na ivakaro) sa vakayavutaki kina na ka kecega [raica na V&V 130:20 21]. 14 Na Kalou esa solia kivei keda na [ivakaro] me rawa ni da tubu voleka kina ki Vua ka taraicake ena vakabauta ka vakaukauwataki. A sega mada ni solia o Koya vei keda ena dua na gauna e dua na 264

282 Wase 18 ivakaro, me sega ni da rawa vakacegu kina kei na veivakalougatataki. Era sega ni soli vakarawarawa me vakalomavinakataka na Turaga, ia me rawa kina vei keda meda turaga ka marama vinaka cake, ka yaco me vakadonui ki na veivakabulai kei na itikotiko ni bula vakalou ena Nona matanitu. 15 Kevaka eda lako ki na loma ni valetabu eda na laveta na ligada ka veiyalayalati ni da na qarava na Turaga ka muria na nona ivakaro ka maroroi keda mai na veika vakavuravura. Kevaka eda kila vinaka na ka eda cakava tiko sa na yaco na edaumeni me na dua na ivurevure ni veitaqomaki kivei keda ena noda bula taucoko e dua na veitaqomaki ka sega ni taukena e dua na tamata ka sega ni lako ki na valetabu. Au sa rogoci tamaqu me tukuna ni ena auwa ni veivakatovolei, ena auwa ni veitemaki, ena vakasamataka o koya na yalayala, na veiyalayalati e a cakava ena Vale ni Turaga, ka ra a vuni veitaqomaki vua.... Na veitaqomaki oqo sa ikoya na vu ni soqoni oqo, vakatikina. Era taqomaki keda ena gauna oqo ka qai vakacerecerei keda ena gauna mai muri, kevaka eda na dokai ira. Au kila ni sa soli na veitaqomaki oqo, niu a sa vakila talega, vakakina na udolu tale eso ka ra nanuma na itavi era vauci kina. 16 Na Turaga ena soli iloloma vei keda. Ena vakararamataka o koya na noda vakasama. Ena solia o koya vei keda na kila-ka ena vakaseavutaka na dredre kece ka vakaduavatataki keda ki na ivakaro ka solia vei keda o koya; ena solia vei keda o koya e dua na kila-ka ka na teivaki vakatitobu ki na yagoda me na kakua ni cukiraki laivi rawa, kevaka meda na qara mada ga na rarama kei na dina kei na dei ni vakasama ka yalataki vei keda ka da na rawa ni ciqoma kevaka walega eda na dina ka yalodina ki na veiyalayalati kei na itavi vauci yadua ka semati ki na kosipeli i Jisu Karisito. 17 Na yalayala levu ka sa caka ki vei ira na lewe ni Lotu oqo ka ra sa lomasoli tiko ni tikora na lawa ka muria na ivakaro ni Turaga sa ikoya ni ra na sega walega ni ciqoma e dua na tikina ena matanitu ni Kalou, ia era na taukena talega na veimaliwai ni Tamada kei na Luvena; ka sega ni o koya ga o ya, ni sa yalataka na Turaga ni na soli vei ira na ka kecega sa tu vei Tamana [raica na V&V 84:33 39]. 18 Mai na talairawarawa ki na ivakaro ka sa tuvai tu ena Kosipeli i Jisu Karisito, kei na kena tomani vakakina, eda na rawata na 265

283 Wase 18 tawamate, lagilagi, bula tawamudu, ka vakaitikotiko ena itikotiko ni Kalou na Tamada kei na Luvena o Jisu Karisito, ka da na kilai rau kina vakaidina. 19 Kevaka eda na lako ena salatu ni bula dodonu kei na vakatatabu, ena sovaraka mai vei keda na Turaga na nona veivakalougatataki ki na dua na ivakatagedegede eda a sega ni nanuma ni na rawa. Sa dodonu meda vaka dina sara, me vaka a tukuna o Pita, nai tabatamata digitaki, a matabete vakaturaga, a matanitu yalosavasava, a tamata sa taukena na Kalou. (1 Pita. 2:9.) Ka da na yaco meda tamata taukeni ni Kalou baleta ni da na sega ni vakataki ira na tamata tale eso ka ra sega ni bulataka na ituvatuva oqo.... Me vaka na italai ni Turaga, na noda inaki oya meda na lako ena salatu ka sa tuva tu o koya vei keda. E sega walega ni da gadreva meda cakava ka tukuna na ka ena vakalomavinakataki koya, ia eda qara me da bula ka me na vakataki koya na noda bula. A vakarautaka o koya na ivakaraitaki vinaka sara vei keda ena ka kecega ka tukuna vei keda: Dou muri au. A tarogi iratou na nona tisaipeli na Nifai ka vaka:... ia a cava na ivalavala sa kilikili kei kemudou? ka qai sauma: Au sa kaya vakaidina vei kemudou, mo dou vakataki au. (3 Nifai. 27:27.) Sa da vakaitavitaki keda tiko oqo ena cakacaka levu duadua e vuravura. Na kaukauwa kei na veivakadonui ni Turaga vakaikoya esa tiko ena matabete eda taukena tiko oqo; ka sa yalataka o koya vei keda ni kevaka eda na vakalevutaka na noda ilesilesi ka lako ena rarama, me vaka ni sa tiko o koya ena rarama, eda na taukena vata kei koya na lagilagi kei na veidokai ka tawamudu ena matanitu nei Tamana. Ena vakanuinui lagilagi vakaoya ka sa tu oqo e matada, e rawa li ni da veiqaravi vakalailai ga ena kena vakanadakui na veitovo ca vakavuravura? Meda na sega li ni biuta taumada ki na noda bula na veika ni matanitu ni Kalou? Meda na sega li ni qara meda bula mai na veivosa kece ka lako mai ena gusuna? 20 Au vakadinadinataka ni sa vosa mai ena noda gauna na Turaga; ka ni nona itukutuku sa dua na vu ni nuinui, reki kei na veivakabulai; kau sa yalataka vei iko ni kevaka o na lako ena rarama ni lomalagi, ka dina ki na nomu veidinadinati, ka muria na ivakaro, 266

284 Wase 18 ko na taukena na vakacegu kei na reki ena bula oqo kei na bula tawamudu ena vuravura ka na lako mai. 21 Muria na ivakaro. Lako ena rarama. Vosota ki na ivakataotioti. Dau dina ki na veiyalayalati yadua kei na itavi vauci, ka na vakalougatataki iko na Turaga me sivia na nomu tatadra mareqeti. 22 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Raicalesu na itukutuku ena itini ni Na Bula nei Joseph Fielding Smith. Na cava e dau veisau kina na noda nanuma me baleta na kosipeli ni da sasagataka tiko meda muria na ivakaro? Na cava o vulica mai na veitiki ni ivolanikalou ka vakamacalataki tiko ena iwasewase e 1? E vakatakila vakacava na noda ivakaraitaki ni loloma vei Jisu Karisito na noda talairawarawa ki na ivakaro? Esa ivakatakilakila vakacava ni vakavinavinaka ki na Nona veisorovaki? Esa ivakatakilakila vakacava ni sokalou? (Raica na iwasewase e 2.) Vakasamataka vagumatua na ivakavuvuli ena iwasewase e 3. Na cava e cala kina meda namaka na veivakalougatataki ni Turaga kevaka eda sega ni sasagataka tiko meda talairawarawa? Ena veivuke vakacava vei iko mo kila ni sa sega ni dodonu mo namaka ni o na rawa ni vinaka sara ena duavata ga na gauna se ena bula talega oqo? (Raica na iwasewase e 4.) Vakasamataka na cava o na rawa ni cakava ena siga yadua, ena veivuke ni Turaga, mo tiko kina ena sala oya ki na bula vinaka sara. Ena iwasewase e 5, e tuvana tiko kina o Peresitedi Smith e rauta ni 10 na sala ena vakalougatataki keda kina na Turaga ni da muria na ivakaro. Na cava soti o rawa ni wasea mai na veika o sotakaya ka vakavuna mo rawata kina eso na veivakalougatataki oqo? ivolanikalou Veisemati Maciu 4:4; 2 Nifai 31:19 20; Omanai 1:26; V&V 11:20; 82:8 10; 93:1; 130:20 21; 138:1 4} Veivuke ni Veivakavulici Kerei ira na vakaitavi mera wasea na ka era sa vulica mai na nodra vakadikeva na iwasewase vakaiira. Ena rairai veivuke ke rawa 267

285 Wase 18 ni ra tarai eso na vakaitavi ena loma ni macawa ka kerei mera vakarautaki ira mai ni wasea na veika era sa vulica (mai na tabana vii ena ivola oqo). Me kilai 1. Ena Conference Report, Okot. 1969, Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God (1992), Ena Conference Report, Okot. 1935, Justice for the Dead, Ensign, Maji. 1972, In President Smith s Last Two Addresses, Ensign, Okos. 1972, I Know That My Redeemer Liveth, Ensign, Tis. 1971, Ena Conference Report, Epe. 1967, Ena Conference Report, Okot. 1935, Ena Conference Report, Epe. 1943, Ena Conference Report, Okot. 1944, Ena Conference Report, Epe. 1927, President Joseph Fielding Smith Speaks on the New MIA Theme, New Era, Sepi. 1971, Ena Conference Report, Okot. 1941, The Virtue of Obedience, Relief Society Magazine, Janu. 1968, Ena Conference Report, Epe. 1911, The Pearl of Great Price, Utah Genealogical and Historical Magazine, Julai 1930, Seek Ye Earnestly the Best Gifts, Ensign, June 1972, Keep the Commandments, Improvement Era, Okos. 1970, Ena Conference Report, Okot. 1925, Our Responsibilities as Priesthood Holders, Ensign, June 1971, Ena Conference Report, British Area General Conference 1971, Counsel to the Saints and to the World, Ensign, Julai 1972,

286 W A S E 1 9 Tiko e Vuravura ia Sega ni Vakavuravura E dina ni da tiko e vuravura, eda sega ni vakavuravura. E namaki vei keda me da vakamalumalumutaki vuravura ka bula me vaka e dua na yalododonu. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ena ika 29 ni Tiseba, 1944, a mate kina o Lewis na luvei Peresitedi Joseph Fielding Smith ni veiqaravi tiko ena Mataivalu ni Amerika. E dina ni sotava na rarawa o Peresitedi Smith, a kunea na veivakacegui ena bula vinaka a bulataka o Lewis. Kevaka beka a cakava se tukuna e dua na ka ca o Lewis au a sega mada ni bau rogoca, a vola o Peresitedi Smith ena nona ivolaniveisiga. A savasava na nona vakanananu ka vaka kina na nona ivalavala.... E dina ni dredre me ciqomi, keirau vakacegu ka marau ni keirau kila ni savasava ka galala tu o koya mai na veika ca ka sinai tu e vuravura ka dau kunei ena mataivalu. A dinata tu o koya na nona vakabauta ka kilikili kaya e dua na tucake tale mai na mate lagilagi, me keitou na duavata tale kina. 1 Rauta ni oti e 11 na yabaki, erau a raica o Peresitedi Joseph Fielding Smith kei na watina o Jessie na ivakarau ni bula vata oya vei ira tale eso na sotia. Erau a sikova na veitabana ni veiqaravi ni Lotu ena tokalau kei Esia ka sikovi ira talega na Yalododonu Edaidai mai Amerika era veiqaravi tu ena mataivalu. Erau vakauqeti o Peresitedi kei Sisita Smith ena vukudra na cauravou oqo, e dina ni tu na veitemaki ni vuravura, era a bulataka na bula vinaka ka savasava. Ena koniferedi raraba ni Okotova 1955, a tukuna kina o Peresitedi Smith: Kemuni na tama kei na tina ka ra veiqaravi tu ena mataivalu na luvemuni, ni cibitaki ira. Era cauravou vivinaka. Eso na noda sotia era 269

287 Wase 19 Ena gauna sara mada ga ni ivalu, e rawa ni da tiko e vuravura ka sega ni vakavuravura. 270

288 Wase 19 saumaki mai ki na lotu, ka ra curu mai ki na Lotu ena ivakavuvuli, na ivunau kei na ivakaraitaki vakauasivi na nodra ivakaraitaki na lewe ni Lotu era veiqaravi vata ena mataivalu. Au sotavi ira e vica na cauravou era kaya vaqo, Keimami curu mai ki na Lotu me baleta na nodra bula na cauravou oqo ka baleta ni ra vakavulica vei keimami na ivakavuvuli ni kosipeli. Era sa cakava tiko e dua na cakacaka vinaka. Ena dua beka se rua era sega tu ni kauwai, ia o ira na cauravou au a sotavi ira, kau vosa vei ira, era na wasea na nodra ivakadinadina ni ka dina ka ra sa lako voli ena yalomalumalumu. Ia niu sotavi ira na vakaitutu kei na italatala..., era kaya vakararaba, Keimami taleitaki ira na nomuni cauravou. Era savasava. Era tamata nuitaki. 2 Sa vakauqeti keda kina na lewe ni Lotu o Peresitedi Smith me da vakataki ira na sotia gone oqo duatani mai vei ira na vo ni kai vuravura. 3 Ena ivunau eso vakaoqori, e dau vosa wasoma kina me baleta na kena vakarokorokotaki na Siga ni Vakacecegu, talairawarawa ki na Vosa ni Vuku, rokova na yacadrau na Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito, vakaisulu rakorako, ka maroroya na lawa ni bula savasava. E vakadeitaka vei ira na Yalododonu Edaidai ni veivakalougatataki era na ciqoma kevaka era biuta laivi na veika ca ni vuravura ka talairawarawa ki na ivunau, ena uasivia na veika kecega eda rawa ni vakasamataka ena gauna oqo. 4 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 E namaka vei keda na Turaga me da biuta laivi na veika ca ni vuravura ka bula me vaka na Yalododonu. Eda bula tiko ena dua na vuravura ni ca kei na dau caka ca. Ia ni da tiko e vuravura eda sega ni vakavuravura. E namaki vei keda me da vakamalumalumutaki vuravura ka yaco meda tamata yalododonu.... E levu cake na noda rarama mai vei vuravura, ka nanamaki vakalevu cake vei keda na Turaga mai vei ira. 5 Ena ika tinikavitu ni wase ni Joni dau dredre meu wilika na wase oqo ka sega ni turu na wai ni mataqu... na noda Turaga, 271

289 Wase 19 ni masuta tiko na Tamana ena bibi ni lomana baleta ni kila ni sa yaco mai na gauna me cabori koya kina me isoro, a masulaki ira na nona tisaipeli. Ena masu oqori e kaya kina, Au sa sega ni masu mo ni kauti ira tani e vuravura mo ni maroroi ira ga mai na vu ni ca. Era sa sega ni vakavuravura, me vaka kau sa sega ni vakavuravura. Vakatabui ira ena nomuni vakavuvuli dina: sa ka dina na nomuni vosa. ( Joni 17:15 17.) Kevaka eda sa bulataka tiko na lotu sa vakatakila mai na Turaga ka da sa ciqoma, eda sa sega kina ni nei vuravura. Me da kakua kina ni okati ki na kena veika lialia. Me da kakua ni vakaitavi ena kena ivalavala ca kei na kena cala cala ni vakasama kei na cala ni vunau, se cava ga na cala me da kakua ni vakaitavi kina. Na noda itavi ga me muri na ivakaro ni Kalou. Sai koya sara ga oqori, me da dinata na veiyalayalati yadua kei na icolacola eda sa soli keda kina ka da colata me noda. 6 Mo ni kakua ni nanuma mai na veika au sa tukuna niu nanuma ni dodonu me da tawasei keda mai vei ira kecega na tamata era sega ni lewena na Lotu ka kakua ni veimaliwai vata kei ira. Au sega ni tukuna oqori, ia au vinakati keda me da Yalododonu Edaidai tudei, kevaka era lako voli ena butobuto na tamata e vuravura ka ivalavala ca ka veisaqasaqa kei na loma ni Turaga, e dua na vanua me da yalani keda kina. 7 Ni da mai lewena na Lotu..., sa namaki vei keda me da biuta tani e vuqa na sala vakavuravura ka bula me vaka na yalododonu. Me da sa kakua tale ni vakaisulu se vosa se ivalavala se vakasama mada ga me vaka era dau cakava vakalevu eso tale. E vuqa e vuravura era daugunu ti, kofi, vakatavako, kei na bia, ka ra dau vakayagataka na waigaga. E vuqa era dau vakaveitalia era itovo ca ka ivalavala vakasisila, tawakilikili ka sega ni savasava na nodra bula, ia na veika kece oqori e dodonu me da vulagi kina. O keda na Yalododonu nei Koya Sa Cecere Sara.... Au bolea kina na Lotu kei ira kece sara na lewena me ra biuta laivi na veika ca ni vuravura. Me da vorata na sega ni bula savasava 272

290 Wase 19 kei na iwalewale kece sara ni ivalavala dukadukali me vaka eda na vakayacora ki na dua na matetaka... Me vaka ni da italai ni Turaga, na noda inaki sai koya me da lakova na sala sa virikotora vei keda o koya. Eda sega walega ni gadreva me da cakava ka kaya na veika ena marautaka o koya, ia eda segata me rawa ni vaka na nona bula na noda. 8 Na Vakatabui ni Siga ni Vakacecegu Au vinakata meu tukuna e vica na ka me baleta na Siga ni Vakacecegu kei na kena rokovi. A soli na ivakaro oqo ena ivakatekivu, sa vakaroti ira na Yalododonu na Kalou kei ira kece na tamata e vuravura me ra vakarokorokotaka na siga ni Vakacecegu ka vakatabuya dua ga na siga mai na vitu. Ena siga oqori me da vakacegu kina mai na noda cakacaka kece sara, e dodonu me da lako ki na vale ni Turaga ka qaravi koya kina ena Nona siga tabu. Ia oqo na siga sa vakaroti vei keda me da vakacegu kina mai na noda cakacaka kecega, ia me da qaravi Koya ga sa Cecere Sara. [Raica na V&V 59: 9 10.] Ena siga oqo e dodonu me da cabora kina Vua na noda vakavinavinaka ka vakarokorokotaki Koya ena noda masu, ena lolo, ena lagasere, kei na noda veivakatataki cake ka veidusimaki vakataki keda. 9 Na siga ni Vakacecegu sa dau yaco me siga ni veilasamaki, vaqara ka ni marau, na ka kecega ka sega ga ni siga ni sokalou,... au rarawataka meu tukuna ni sa rui lewe levu ke dua mada ga, sa rui levu na lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai era sa coko tu ena ilakolako oya, ia na Siga ni Vakacecegu vei ira eso na lewe ni Lotu sa dau laurai me siga ni vaqara ka ni marau, siga ni veilasamaki, ka sega ni dua na siga e rawa ni da qarava kina na Turaga na noda Kalou ena yaloda taucoko, noda kaukauwa kecega noda vakasama, kei na noda igu.... Oqo na lawa ni Lotu nikua me vaka ga ni a lawa e Isireli makawa, ka so vei ira na noda era dau sosa kina baleta ni ra nanuma na rokovi ni Siga ni Vakacecegu e vakalailaitaka na veika e rawa ni ra cakava. 10 E sega ni dua na noda dodonu me da vakacacana na siga ni Vakacecegu.... Au rarawataka sara vakalevu, ena veitikotiko sara mada ga ni Yalododonu Edaidai, e sega ni dau laurai na ivunau 273

291 Wase 19 E vakatakila na Turaga vua na Parofita o Josefa Simici na Vosa ni Vuku me vukei ira na Yalododonu me ra rawata na igu vakayago kei na igu vakayalo. oqo me vaka na kena ivakarau e dodonu me laurai kina mai vei ira eso; ni so vei keda e tu era nanuma ni dodonu vinaka sara tu ga me da muria na ivalavala vakavuravura ena vuku ni ka oqo. Era sa vakaitavi ena vakasama kei na vakanananu ni vuravura ena kena vorati na ivakaro ni Turaga. Ia kevaka eda cakava ena tarogi keda na Turaga, eda sega ni rawa ni vorata tiko na Nona vosa ka qai ciqoma na veivakalougatataki e baleti ira na yalodina. 11 Talairawarawa ena Vosa ni Vuku Na Vosa ni Vuku e dua na lawa taumada. E dusia na sala ka solia na idusidusi veiganiti me baleta na kakana kei na gunu, na kena e vinaka ki na yago kei koya e vakacaca. Kevaka eda muria ena yalodina na veika e volai ena veivuke ni Yalo ni Turaga, ena sega ni gadrevi e dua tale na ivakasala. Na idusidusi vakasakiti oqo e koto kina na veiyalayala oqo: 274

292 Wase 19 Ia na lewenilotu kecega sa nanuma ka vakayacora na veika sa tukuni oqo, ka ra sa muria tiko na vunau, ena ka ni bula ki na nodra vicovico ka vakauto kina na suidra; Ia era na vakavukui ka kila-ka vakalevu; io era na kila na ka sa vuni tu; Io era na cici ka sega ni ceguoca; io era na lako tiko ka sega ni malumalumu mai. [V&V 89:18 20.] 12 E dau vakayagataki e veiyabaki e bilioni vakabilioni na dola me voli kina na gunu ni mateni kei na tavako. Na mateni kei na veika dukadukali e kauta mai ki na matavuvale vakatamata na veika vakasisila oqo ka sa vakamalumalumutaka tiko, sega walega ni bula, ia na suitu saraga ni bula savasava kei na bula vakayalo ni kawatamata. 13 Sa kakaseresere na veimatavuvale ena kena sa tubu cake tikoga na vakayagataki ni veiwaigaga vakatabui vakalawa kei na vakayagataki vakasausa ni waigaga vakatarai vakalawa. 14 Me da kakua sara ni vakarorogo ki na veivakauqeti kei na kena kacivaki na veika ena vakacacana na yago ka rau sega ni duavata kina na Tamada mai lomalagi kei na Luvena ko Jisu Karisito, ka veisaqasaqa kei na kosipeli erau sa solia mai vei keda.... E dodonu me savasava na yagoda. E dodonu me savasava na noda vakasama. E dodonu me tu e yaloda na gagadre me da qarava na Turaga ka muria na nona ivakaro; me da nanuma me da dau masu, ka vakasaqara ena yalomalumalumu na ivakasala e dau yaco mai ena veituberi ni Yalo ni Turaga. 15 Rokova na yaca ni Kalou E dodonu me da taura na yaca ni Kalou ena yalo ni vakarokoroko bibi duadua. E sega ni dua na ka mosimosi se veivakidacalataki vakalevu cake e yalona e dua na tamata vakaitovo, me vaka na nona rogoca me cavuta tu vakasakasaka e dua na tamata sega ni vakaitovo, lecaika, ka dukadukali na yaca ni Kalou. Eso na tamata sa matau sara ga vei ira na vosavosa ca ka voleka ni sega sara ga ni rawa me ra cavuta e dua se rua na iyatuvosa ka sega kina na mataqali vosa me vaka nodra nanuma e dua na vosa ni veivakacacani. Eso talega na tamata era nanuma... ni oqo e dua na 275

293 Wase 19 ivalavala ni tagane me ra raici cake kina mai vei ira na kena vo ni tagane, ni rawa ni ra vakayagataka na vosa ni veivakacacani.... Na dukadukali ena kena iwalewale kece sara e veivakalolovirataki ka vakarusa na yalo, ka dodonu me levei me vaka ni paisoni rerevaki vei keda kece na lewe ni Lotu. Sa dau vakacacani na veitalanoa vivinaka baleta walega ni ra sega ni kila na dauvolavola na ivakarau dodonu ni kena vakayagataki na veiyaca tabu. Ni biu e gusudra na tamata dokai na malanivosa sega ni veidokai, ena sega ni vakavinakataka na italanoa ia ena vakayalia sara ga na kena yaga kei na kena taleitaki.... Sa dua na ka matalia ni so na tamata, era tamata vinaka sara, era nanuma ni ra vakayagataka eso na malanivosa me tiko kina na yaca ni Turaga, ena vakuria na kena taleitaki, na kena lasa, se qaqa, na nodra italanoa!... Mai vei ira kece na tamata e vuravura, o ira na Yalododonu Edaidai e dodonu me ra vakatabuya ka vakarokorokotaka vakaukauwa duadua na veika kece e vakalou. O ira na tamata e vuravura era se bera ni tuberi me vakataki keda ena veika oqo, e dina ni ra lewevuqa tu na tamata dina, daulotu, ka savasava e vuravura. Ia e tu vei keda na veituberi ni Yalo Tabu kei na ivakatakila ni Turaga, ka sa vakavulici keda vakabibi sara o Koya ena noda gauna na noda itavi me baleta na veika kece oqo. 16 Vakaisulu rakorako ka rokova na lawa ni bula savasava O ira na Yalododonu Edaidai me ra kakua ni muria na ivakarau ni isulusulu vovou kei na isulusulu sakuca vakavuravura. O keda na tamata ni Turaga. E namaka vei keda o koya me da bulataka na bula savasava, ka dodonu, me da vakasavasavataka na noda vakanananu kei na vakasama ka yalodina ena kena rokovi na ivakaro kece tale oqo. Na cava me da vakamuria kina na vuravura, na cava na vuna e sega ni rawa kina ni da rakorako, na cava e sega kina ni rawa ni da cakava na ka e vinakata vei keda na Turaga? 17 Niu taubale e gaunisala ena noqu lako yani se lako mai na Valenivolavola ni Lotu, au raici ira na marama gone kei ira na qase, e vuqa vei ira na goneyalewa ni Saioni, ka ra sega ni rakorako tu ena nodra isulu [raica na Aisea 3:16 24]. Au kila ni dau veisau na gauna kei na isulusulu.... [Ia] na ivakavuvuli ni rakorako kei na 276

294 Wase 19 veiganiti e dua tikoga.... Na ivakatagedegede era vakaraitaka na Vakaitutu Raraba ni Lotu sai koya, o ira na yalewa vakakina o ira na tagane, e dodonu me ra vakaisulu rakorako. Era dau vakavuvulitaki e veigauna ena itovo kei na bula e rakorako. O koya, ena noqu vakatulewa, sa dua na ivakaraitaki rarawataki ni sega ni rakorako na nodra isulu na goneyalewa ni Saioni. Vakabibi, na itukutuku oqo e baleta na tagane ka vakakina na yalewa. A solia na Turaga na ivakaro ki Isireli makawa vei ira na tagane kei na yalewa me ra dau ubia na yagodra ka rokova na lawa ni bula savasava ena veigauna kece sara. Au sa vakatakekere tiko kina me baleta na bula rakorako kei na bula savasava kei ira kece na lewe ni Lotu, na tagane kei na yalewa vakatautauvata, me ra bula savasava, savasava ena nodra bula, ka talairawarawa ki na veiyalayalati kei na ivakaro sa solia mai vei keda na Turaga Na daramaki ni isulu sega ni rakorako, ena vaka beka me dua ga na ka lailai, sa kauta tani e dua na ka mai vei ira na noda goneyalewa kei na cauravou ena Lotu. E na vakadredretaka ga vakalevu cake na kena rokovi tiko na veivakavuvuli tawamudu eda na laki bulataka kevaka me da lesu tale ki na nona iserau na Tamada mai lomalagi Na veivakalougatataki e yalataki tu vei ira na yalodina e cecere cake sara mai na veika ni marau caca wale ni vuravura. [A kaya e dua na lewe ni Lotu ena dua na gauna ni] sega ni vakasamataka rawa ni sauma tiko na nona ikatini ka rokova na Vosa ni Vuku, dau masumasu, ka tovolea me talairawarawa ki na ivakaro kece sara e solia vua na Turaga, ia e sasaga vakaukauwa sara me rawata na nona bula; ena gauna vata e vakasausataka tiko kina na Sigatabu na nona itokani tiko voleka vua, au kila ni dau vakatavako ka gunu; e marautaka tiko na veika dau vakatoka o vuravura me dua na gauna totoka, e sega ni kauwaitaka na ivakavuvuli ni Turaga ka ivakabula o Jisu Karisito, ia e sautu ga. Mo ni kila, ni levu sara na lewe ni Lotu era dau vakasamataka tu e yalodra na veika oqo ka ra taroga se cava na vuna. Na cava na 277

295 Wase 19 vuna e vakalougatataki tu kina ena veika vivinaka ni vuravura oqo na tamata oqo ni vaka mada ga, me dau nanuma tu ni vinaka e levu na veika ca ia ni levu tu mada ga na lewe ni Lotu era sa bau sasaga sara tiko ga vakaukauwa, era cakacaka sara vagumatua me ra bula rawa tiko e vuravura. Na kena isau e ka rawarawa wale. Kevaka ena dua na gauna, ka niu dau vakayacora ena veigauna eso, au lako ki na dua na qito veicaqe se veitavi se ena dua tale na vanua ni veivakamarautaki, era na dau tu wavoliti au na tagane kei na yalewa era vakatavako se sika se paipo duka. Sa dau veivakacudrui dina, kau dau vakasosataki kina. Au na vuki vei Sisita Smith, kau tukuna vua e dua na ka, ena qai kaya o koya, Ia raica, o kila tiko na veika o vakavulica vei au. O tiko oqo ena nodra vuravura. Oqo na nodra vuravura. Oqori e dau kauta lesu mai na yaloqu. Io, eda tiko oqo ena nodra vuravura, e sega ni yaga me yaco me da vakakina. Io, me vaka ni nodra vuravura oqo, era na sautu, ia, kemuni na taciqu kei na ganequ vinaka, sa voleka tiko mai ni oti na nodra vuravura.... Ena yaco mai na siga sa na sega kina na vuravura oqo. Ena veisautaki. Ena dua na noda vuravura vinaka cake. Ena dua na noda e buladodonu cake, baleta ni gauna ena lako mai kina na Karisito, ena vakasavasavataka o koya na vuravura. 19 Kevaka eda na vakasaqaqara vagumatua, masu tikoga, tudei ena vakabauta, ka lako vakadodonu, sa tu vei keda na nona yalayala na Turaga ni na rawa vakavinaka na veika kece e baleti keda [raica na V&V 90:24]. E sega ni yalataki eke ni da na galala mai na veivakatovolei kei na leqaleqa ni bula, baleta na bula vakatovolei oqo e kena inaki me da vuli ni da sotava na veigauna dredre kei na veisaqasaqa. A sega ni nakiti me rawarawa na bula oqo, ia sa yalataka tu na Turaga ni na vakavuna me da vinaka cake mai na veivakatovolei kei na veika dredre eda sota kaya. Ena solia vei keda o Koya na igu kei na kaukauwa me da vakamalumalumutaka kina na vuravura ka tudei ena vakabauta dina ga ni tu na veisaqasaqa. E yalataki kina ni da na kunea na vakacegu e yaloda e dina ni tu na dredre kei na leqaleqa ni vuravura. Ia e uasivia cake sara, sa yalataki kina, ni sa 278

296 Wase 19 oti na bula oqo, eda na rawata na vakacegu tawamudu ena nona iserau o Koya eda vakasaqara voli mai na matana, ka da rokova na nona lawa, kei koya eda sa digitaka me da qarava Ni da vakaliuca na matanitu ni Kalou ena noda bula, eda sa yaco kina me rarama ka vakotora na ivakarau me ra muria na kena vo. O ira na Yalododonu Edaidai sa vaka e dua na koro sa tara toka ena dua na delana sa sega ni tabonaki rawa, ka vaka talega na kadrala sa vakararamataki ira kecega sa tiko ena loma ni vale. Sa noda itavi me da vakacilava yani na noda rarama me ivakaraitaki ni buladodonu, sega walega vei ira na tamata eda bula veimaliwai kaya, ia vei ira na tamata kecega e vuravura. [Raica na Maciu 5:14 16.] 21 Eda gadreva me da raica ni ra sa rawata na Yalododonu ena veivanua kecega na taucoko ni veivakalougatataki ni kosipeli ka tu me ra iliuliu vakayalo ena nodra veivanua. 22 Kemuni na taciqu kei na ganequ, me da talairawarawa ki na ivakaro ni Kalou me vaka era sa vakatakilai mai. Me da ivakaraitaki vei ira na tamata kecega e vuravura, me ra raica na noda cakacaka vinaka, me ra nanuma me ra veivutuni ka rawata na dina ka ciqoma na yavu ni veivakabulai, me ra rawata kina na vakabulai ena matanitu ni Kalou. 23 Au masuta me ra na tudei na Yalododonu ka vorata na kaukauwa kei na veivakayarayarataki ni vuravura; me ra vakaliuca ena nodra bula na veika ni Kalou; me ra na dinata kina na veivakabauti kecega ka rokova na veiyalayalati yadua. Au masulaki ira na itabatamata gone ka ra tubu cake tiko oqo me ra na vakasavasavataka tiko na nodra vakanananu kei na yagodra me galala mai na bula dukadukali, mai na vakayagataki vakailowa ni waigaga, kei na yalo ni veisaqasaqa vakakina na vakawaleni ni bula dokai sa takalevu tu e vuravura. Kemuni na Tamai keimami, ni sovaraka na Yalomuni vei ira oqo na luvemuni me ra taqomaki kina mai na ca ni vuravura ka vakasavasavataki tikoga, me ra tu vakarau kina me ra lesu yani ki na nomuni iserau ka laki bula vata kei kemuni. 279

297 Wase 19 Ka me tiko ga na nomuni veitaqomaki ena vukudra o ira kece era vakasaqarai kemuni ka lako voli e matamuni ena veidokai ni yalodra, me rawa ni ra rarama kei vuravura, me ra iyaya ni cakacaka e ligamuni me vakayacori kina na nomuni inaki e vuravura. 24 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Ni o wilika Na Bula nei Joseph Fielding Smith, vakasamataka na bolebole era sotava na itabagone nikua ni ra sega ni tiko vata kei ira na nodra itubutubu kei ira na veiliutaki itabaqase. Na cava e rawa ni da cakava me da vukei ira kina na itabagone me ra yalodina tikoga ena veigauna vakaoqo? Na cava eso na veivakalougatataki dau yaco mai vei keda ni da talairawarawa ki na ivakaro e tukuni ena iwasewase e 1? O na vakayagataka beka vakacava na ivakavuvuli ena iwasewase e 2 mo vukea kina e dua e vagolei tani tiko ena veika ni vuravura? E rawa vakacava ni da kunea na vakacegu e yaloda e dina ni tu na dredre kei na leqaleqa ni vuravura? Ena vukei ira vakacava eso tale me ra biuta na sala vakavuravura na noda ivakaraitaki? (Raica na iwasewase e 3.) Na gauna cava beka o sa bau raica kina na mana ni ivakaraitaki dodonu? Vakasamataka mada na ka e rawa ni o cakava mo vakadavora kina na ivakaraitaki dodonu me baleta na nomu matavuvale kei na so tale. ivolanikalou Veisemati Maciu 6:24; Marika 8:34 36; Joni 14:27; Filipai 2:14 15; Moronai 10:30, 32 Veivuke ni Veivakavulici E rawa ni o vakaraitaka na nomu loloma vei ira o vakavulica ena nomu dau vakarorogo vakavinaka vei ira ka dau kauwaitaka dina na nodra bula. Na loloma Vakarisito e tu kina na kaukauwa me vakamalumalumutaka na yalo ka vukei ira na tamata me ra dau kidava na vakasolokakana ni Yalotabu (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula [1999], 52). 280

298 Wase 19 Me kilai 1. Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, Na Bula nei Joseph Fielding Smith (1972), Ena Conference Report, Okot. 1955, Ena Conference Report, Epe. 1947, Our Responsibilities as Priesthood Holders, Ensign, June 1971, President Joseph Fielding Smith Speaks to 14,000 Youth at Long Beach, California, New Era, Julai 1971, Ena Conference Report, Epe. 1952, The Pearl of Great Price, Utah Genealogical and Historical Magazine, Julai 1930, Our Responsibilities as Priesthood Holders, Ena Conference Report, Epe. 1911, Ena Conference Report, Epe. 1957, Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1927, Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 vols. ( ), 1: Be Ye Clean! Church News, 2 ni Okoto., 1943, 4; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 vols. ( ), 3: Ena Message from the First Presidency, Ensign, Janu. 1971, Ena Conference Report, Okot. 1960, The Spirit of Reverence and Worship, Improvement Era, Sepi. 1941, 525, 572; raica talega na Doctrines of Salvation, 1: Teach Virtue and Modesty, Relief Society Magazine, Janu. 1963, My Dear Young Fellow Workers, New Era, Janu. 1971, Ena Conference Report, Epe. 1952, President Joseph Fielding Smith Speaks on the New MIA Theme, New Era, Sepi. 1971, Ena Conference Report, Okot. 1930, Ena Conference Report, British Area General Conference 1971, Ena Conference Report, Epe. 1954, A Witness and a Blessing, Ensign, June 1971,

299 Sa qai kaya ko Pita, na siliva kei na koula sa sega vei au; ia na ka ga sa tu vei au, au sa na solia vei iko: Ena yaca i Jisu Karisito na kai Nasareci, tucake ka lako (Cakacaka 3:6). 282

300 W A S E 2 0 Loloma kei na Kauwai Baleti Ira Taucoko na Luvena na Tamada A nanuma ke kila kece na tamata se o cei o ira, ka kidava tiko na ivurevure vakalou ga era basika mai kina,... era na vakila na veikauwaitaki kei na veiwekani ena kedra maliwa ka na veisautaka na ivakarau ni bula taucoko ka kauta mai na sautu ki vuravura. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart erau raica, ni mai na veika lalai eda dau vakananuma, e na qai laurai vinaka sara kina o Joseph Fielding Smith ena kenai rairai dina. Erau sa qai wasea e tolu na ivakaraitaki ni veika lalai e dau vakananumi sa cakava oti: Dua na siga mai na koniferedi ni lotu ena Mormon Tabernacle ena Temple Square e sasaga yani vakamataka lailai e dua na cauravou lailai yabaki 12 me rawa ni laki dabe ena dua na idabedabe ka voleka sara e liu.... Ni bera toka ga ni tekivu na soqoni, ka sa sinai vutucoqa tu na lomanivale, sa qai mai kerei koya na gone lailai oqo e dua na dauveiqaravi me solia na nona idabedabe me dabe kina e dua na Seneti ni Matanitu o Amerika. Ena yalomalumalumu a vakadonuya na gonetagane lailai qo, sa qai laki tucake tu ena matatagitagi, madua, kei na yalo-ca. O Peresitedi Joseph Fielding Smith e raica vinaka tu yani na cauravou lailai qori ka yalovi koya sara me lako cake yani ka laki dabe vata kei koya [mai cake]. Ni tukuna vua na cauravou na ka sa yaco, qai kaya yani o koya, Sega ni dodonu me cakava vei iko na dauveiqaravi o ya na ka oqori. Lako mai ka mai dabe vata kei au eke, ka rau sa qai dabe vata toka ena kedra maliwa na iapositolo ni Lotu. 283

301 Wase 20 Ena dua na siga ni vakatarogi ira tiko e dua na ilawalawa cauravou ena nodra biubiu tiko ki kaulotu me rua na yabaki baleta na Lotu, [koya] raica sara e dua na gone mai na vanua ni iteitei ko a lesi ena tokalau kei Canada. Cauravou, mai ke ya sa rui batabata. E tiko li e dua na nomu kote ni katakata vinaka? E sega saka, e sega ni tiko e dua. A kauti koya na cauravou ki na tai kadua ni gaunisala ki na [dua] na sitoa ni volitaki sulu ka volia vua e dua na nona kote ni katakata vinaka sara. Na siga e a tokoni kina ena koniferedi me peresitedi ni Lotu, e a sasaga yani ena kedra maliwa na lewelevu e dua na goneyalewa lailai me saga me rau lululu. Ni tarai koya na ka e yaco o ya, oti sa qai lolou sobu ka keveta cake na goneyalewa lailai. Qai kila ni yacana o Venus Hobbs,... ka sa voleka sara tiko ni yabaki va. Ena nona siganisucu, e a ciqoma kina o Venus e dua na talevoni e veivakurabuitaki: erau qiri sara tiko mai vakayawa o Joseph Fielding Smith kei watina me rau lagata vua na Happy Birthday. 1 Na veika vivinaka qo e sega walega ni vagauna, ia sa ivakarau tu ni bula ni veiqaravi. O Peresitedi Smith e dua na turaga dauloloma ka yalololoma. Sa dau vakawasoma sara ga na kena laurai na kena iyaloyalo ena vanua e kune kina na nodra vukei na vakaloloma, vakalomavinakataki o ira na rarawa, vakasalataki o ira na veilecayaki, kei na kena bulataki na loloma uasivi ni sa ikoya na loloma dina va-karisito. [Moronai 7:47.] 2 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Na kila ni Kalou e Tamada kece sara, eda na gadreva meda vakalougatataki ira e so tani tale. Au nanuma ni kevaka eda na kila taucoko se o cei o keda, ka kidava na vanua eda taka mai kina, kei na veika e tiko vei keda ka tiki ni veika eda na rawata, ena tiko dina vei ira na yalo ni veikauwataki vei ira na wekadra, ka na veisautaka sara ga na ivakarau ni nodra bula ka kauta mai na bula sautu e vuravura. Eda vakabauta na kena rakorako ka vakalou na vanua eda tekivu mai kina. Na noda vakabauta e yavutaki ena dina ni Kalou e 284

302 Wase 20 Tamada, kei keda eda luvena, vakakina ni tamata kece sara e veitacini ena dua na matavuvale tawamudu. Me vaka ni da lewe ni nona matavuvale, eda a bula vata mai kei koya ni bera ni buli na yavu ni vuravura eda bula tiko kina, ka sa virikotora ka vakatabuya na yavu ni veivakabulai ka sa noda kina na madigi meda mai bula ka tubu kina eke me vaka na veika eda sa digidigi kina. Na Kalou eda qarava tiko, e lagilagi na Nona iserau ka tiko kece vua na kaukauwa kei na veika totoka, ka sa bulia na tamata me ucui koya ka itovo vata kei koya, na mataqali itovo kei na ivakarau ka tiko kece sara ga vua. Ni sa vaka tu ko ya na noda vakabauta na ituvaki kei na icavacava ni tamata, ni sa tiki ni noda ivakavuvuli vakalotu kei na ivakarau ni bula. Sa yavu sara ga ni ivakavuvuli ni noda Turaga ni imatai ka ivunau levu duadua na: Mo lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kecega ; kei na ikarua ni ivunau levu na: Mo lomana na kai nomu me vaka ko sa lomani iko. (Raica na Maciu. 22:37 39.) Me vaka ni Kalou e Tamada, ena tiko vei keda na gagadre meda lomana ka qaravi koya ka lewe ni nona matavuvale buladodonu. Sa na tiko na noda gagadre meda cakava na ka ena gadreva vei keda o koya, meda talairawarawa ki na nona ivunau ka bulataka na ivakavuvuli ni nona kosipeli ni ra sa tiki kecega ni veika bibi baleta na noda qarava na lotu. Ni da sa veitacini ga, sa na noda gagadre meda veilomani ka veivakaukauwataki vei ira ni oqo talega sa tiki ni noda qarava na lotu. O ya na vuna eda cakava tiko ena Lotu na veika e vakanamata ki na lawa vakalou ni dodonu meda lomana ka qarava na Kalou ka qaravi ira na kainoda. Sa na sega ni dua e kurabui kina ni ena lotu vakakina o keda na lewena, sa tu e yaloda na noda nanuma na nodra bula o ira kece sara na luvena na Tamada. Eda na sasagataka na nodra bula vakayago kei na bula vakayalo vakakina na noda bula oi keda. Eda masulaki ira ni da sa masulaki keda, ka da tovolea meda bula tiko me rawa ni ra raica na ka vinaka eda sa cakava tiko ka ra na 285

303 Wase 20 tovolea mera vakalagilagia na Tamada sa tiko mai lomalagi. [Raica na Maciu 5:16.] 3 2 Ni da sa veilomani ka veitokoni ena Lotu, eda sa na ivurevure vinaka ni kaukauwa e vuravura. Kevaka dou sa lomani au, dou talairawarawa ki na noqu vunau [ Joni 14:15]. Oqo na veivosa e a cavuta na ivakavuvuli ni vo toka e vica na auwa me mate, ni sa vakasoqoni ira vata mera mai kania na kanavata ni lako sivia, ka mai solia vei ira na iotioti ni ivakasala ni bera ni qai vakararawataki me baleta na ivalavala ca ni kai vuravura. Ena gauna vata ga o ya, ka bera ga vakalailai ni cavuta o koya na vosa oqori, e a tukuna vakaoqo ko koya me baleta na ulutaga vata ga: Oi kemudou na gone, vakalailai mada na noqu tiko vata kei kemudou. Dou na vaqarai au; me vaka ga au a sa kaya vei ira na Jiu, Na vanua au sa lako kina dou na sega ni rawa ni lako kina; kau sa kaya vei kemudou. E dua na vunau vou kau sa solia vei kemudou, mo dou veilomani, me vaka kau sa lomani kemudou, mo dou veilomani talega vakakina. [ Joni 13:33 34.] Eda sa sega walega ni veitokani, eda sa veitacini ga, eda luvena na Kalou, ka da sa lako mai me vaka au sa kaya, mai vuravura ka ia na veiyalayalati, meda maroroya na lawa ka talairawarawa ena veika kecega ka sa soli mai ena veivakauqeti. Eda sa vakaroti me da dau veilomalomani. E dua na ivunau vou sa kaya na Turaga, ia me vaka ga na ivunau tale eso sa na makawa ga me vaka sa tawamudu. E se sega mada ni dua na gauna me sega ni a tiko kina na ivunau oqori, ka sega ni manata na veivakabulai, ia sa vaka ga e ka vou. Ena sega ni qase mai, baleta ni dina. 4 Au vakabauta ni sa noda itavi meda veilomani, meda veivakabauti, meda veiyaloni, meda kakua ni vakaraica na nodra malumalumu e so tale, ka kakua ni mata lailaitaki ira ena noda rai se na rai na lewe ivuravura. Me sa kakua na veilasutaki, na veiliumuritaki, na veivosacataki, ena loma ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Meda sa na veidinadinati, ena veivakavuvuli kece sara ni lotu ka me sa kakua na veilomacataki. Meda kakua ni veivuvutaki, 286

304 Wase 20 Ni da sa dodoliga ka vukei ira na tani eda sa vakaraitaka na noda lomani ira. se dau veicudruvi, se me yaco mai e yaloda na vakasama ni na sega ni rawa ni da na vosota e dua ni caka cala. Sega ni dodonu me tiko ena yalo ni tamata ni Kalou na yalo e sega ni rawa ni veivosoti, veitalia sara madaga se o cei o koya Me kakua ni tiko vei keda na yalo ni cata e dua, ia meda na dau veiciqomi ka veivosoti me vaka na veitacini. Me nanuma na tamata vakayadua na nona malumalumu ka sasagataka me vakadodonutaka. Eda se bera ni yacova na itagede ni vinaka sara ka na sega ni rawa oqori ena bula oqo, ia ena veivuke ni Yalo Tabu sa na rawa kina ni da na duavata, veiraici tiko e matanavotu ka valuta tiko na ivalavala ca kei na malumalumu. Kevaka meda na cakava oqori, meda muria na ivakaro kece ni Turaga, eda na rawa ni vu ni kaukauwa e vuravura, eda na vakamalumalumutaki vunica, na veisaqasaqa ki na dina, ka yavutaka na buladodonu e delai vuravura. Ena tete yani na kosipeli ka ra na vakila na tamata ena veiyasai vuravura na veika ena kauta yani vei ira na lewe i Saioni, ka ra na qai vakayarayarataki mera veivutunitaka na nodra ivalavala ca ka ciqoma na dina

305 Wase 20 3 Eda vakaraitaka na noda loloma vei ira na wekada ena noda qaravi ira. E lako mai ki vuravura na ivakabula me tuberi keda meda veilomani, kei na kena sa matanataki na loloma o ya ena nona mai vakararawataki ka mate sara kina me rawa ni da na bula, ena sega li ni dodonu me vakakina vei keda ena noda na veiqaravi ena vukudra?... E dodonu meda na veiqaravi ena vukudra na tani. Meda dodoliga yani ka vukei ira na vakaleqai, vei ira era se bera ni rogoca na dina ka ra tu ena butobuto, vei ira na vakaloloma kei ira era vakararawataki. Ko sega tiko li ni rawata? Meda nanuma tiko na qaqani sere nei, Will L. Thompson.... Tekivu vakaoqo na serekali: Au cakavinaka beka li edai? Sa dua li e bau vukei? Au veivakayalo, Qaqataki tu li? Ke sega au sa druka. [Serenilotu, naba 131.] 6 Sa noda ilesilesi ki vuravura taucoko na bula sautu, na inuinui, kei na marau, kei na bula vakayago kei na nodra bula tawamudu na luvena na Tamada.... Na kaukauwa kece ni veivakauqeti e tu vei au, au sa vakamasuti ira na tamata oqo mera tomana na nodra dodoliga yani ka vakalougatataki ira na luvena na Tamada ena veivanua kece sara. 7 4 Meda na vakavinavinakataki ira na tamata ena nodra bula. Niu a se gonetagane lailai, dau dua tiko na neitou ose na yacana o Junie. Qo e dua na manumanu vuku sara au se qai bau raica vakadua. E vakasara ga e dua na tamata na ka e rawa ni cakava. Sega ni rawa meu lokataki koya ena vale ni manumanu baleta ni dau luvata laivi na beleti e vesuka tu na katuba ni nona imocemoce. Au dau vakacuruma na beleti ena isema ni katuba ki na imocemoce ena ulu ni duru ni katuba, e qai dau luvata laivi o koya ena nona vakayagataka na ucuna kei na batina. Sa qai dau curu yani ka laki tu e tuba. 288

306 Wase 20 Tiko e dua na paipo e tuba me dau tawa kina na vanua mera gunu kina na neitou manumanu. Ena qai dau dolava o Junie na paipo ena batina ka qai biuta me drodro tu na wai. Qai dau cudruvi au o tamaqu niu sega ni lokata vinaka na ose ena vale ni manumanu. Sega vakadua ni dro; ena dau dolava ga na wai ka qai mai taubale wavoki tu se lako yani ki veico me laki kana kina. Ena lomaloma ni bogi, au na dau rogoca na wai ni sa drodro tu, kau sa na qai dau duri ka laki sogota ka laki lokati Junie tale e vale ni manumanu. Tukuna o tamaqu ni sa vaka e vuku cake na ose mai vei au. Dua na siga sa lomana me sa na lokataki koya me rawa ni kua tale ni curu mai tuba. Taura na beleti ka dau vesuka na katuba ki na duru ka viviga wavoki qai vakadreta matua sara ena dela ni duru qai laki vesuka ena ruku ni kena kau vakababa, sa qai mai kaya yani, Ra marama, laurai mada se o na dro laivi rawa mai keri! Keirau biuta na vale ni manumanu ka lako yani ki vale, ia ni bera ni keirau yaco kina sa tu tale o Junie e yasai keirau. Lako ga o koya ka dolava sara na paipo ni wai. Au kaya ga yani ni o koya sa bau matai sara ga ena ka e cakava me vakataki keirau ruarua. Sa sega sara ga ni rawa me keirau sogolati Junie tu ga ena nona imocemoce. O ya e sega ni kena ibalebale ni o koya e sa rui ca, baleta ni sega sara tikoga e sega ni via volitaki koya o tamaqu, baleta ni tiko e levu sara na ka vinaka e rawa ni cakava o koya. Sa bau nuitaki sara toka ga na ose qo ni dau dreta na qiqi ni veitosoyaki mai vale, me vaka ga na nona dau drotaka mai na vale ni manumanu. Qo sa ka bibi sara, baleta ni o Tinaqu e vakalaiseni ni nasi vakasucugone. Ni dau kacivi mai me laki qarava e dua mai na bucabuca, vakabibi ena bogilevu, au dau lako ki na vale ni manumanu ka laki vakarautaki Junie me dreta yani na qiqi. Au a se qai yabaki tini se tinikadua tiko ena gauna oqori; ia na ose qori sa dau yalomalua sara ka kaukauwa me rawa ni kauti keirau kei tinaqu ki na bucabuca ena veimataqali draki kecega. Dua na ka au sega ni kila rawa, se cava era dau qai sucu ga kina na gone ena bogi, ka lewe levu vei ira ena gauna ni batabata. Au dau waraki tinaqu tu ga ena qiqi, kau taleitaka ni keirau tu vata ya kei Junie. Na veika e yaco tiko oqo e vinaka sara tiko vei 289

307 Wase 20 au, baleta niu se tekivutaka gone mai na noqu taleitaki koya. E ose vinaka sara o koya ia e tiko vua e so na ka e sega soti sara ni vinaka. Era tautauvata vaka o ya na tamata. E sega ni dua vei keda e sa vinaka sara na nona bula, ia eda sasaga tiko yani kina, me vaka sara ga na Tamada Vakalomalagi. E dodonu meda vakavinavinakataka ka lomani ira na tamata ena ka era sa rawata. De na rairai ganita mo nanuma tiko na ka oqo ena gauna ko na vakadikevi ira kina na nomu itubutubu se o ira na nomu qasenivuli se iliuliu ni tabanalevu se iteki se nomu itokani se tacimu se ganemu. Na lesoni qo e se kasa dei tu ga vei au meda raica ga na ka vinaka e tu ena nodra bula, dina ga ni da sasagataka tiko mera galala mai na ivakarau ca.... Au a vulica niu se gone meu loloma ka kakua ni vakalewai ira na tani, ena noqu sasagataka tikoga meu galala mai na noqu cala. 8 5 Ni da lomana na Turaga ena yaloda kei ira na wekada me vakataki keda, eda sa bula kaya tiko na lawa tabu cecere taucoko. Mo lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kecega. Ai matai ni vunau oqo ka levu. A sa tautauvata na kenai karua, Mo lomana na kai nomu me vaka ko lomani iko. Sa vu ni vunau taucoko kei ira na parofita na vunau e rua oqo. (Maciu 22:37 40.) Dua tale na kena itukutukuni, ni veika taucoko sa vakatakilai mai me baleta na vakabulai ni tamata mai na ivakatekivu me yacova ni kua, sa semati vata tu ena rua na ivunau levu oqo. Kevaka meda lomana na Turaga ena yaloda taucoko, ena lomada taucoko, ena noda nanuma kecega, kei ira na wekada me vakataki keda, sa na sega tale ni dua na ka ena qai gadrevi. Eda sa na qai semati taucoko kei na isoqoni ni lawa taucoko. Kevaka meda sa vakadonuya meda bulataka na rua na ivunau lelevu oqo ka sa dodonu me na vakakina e matana na Kalou sa na qai vakawabokotaki kece na 290

308 Wase 20 ivalavala ca me vaka na vuvu, kocokoco, kei na laba e vuravura. Sa na qai yaco mai na siga ni vakacegu kei na marau tawamudu. Qori sa na dua na siga lagilagi! Eda sa vakalougatataki ena ivunau meda kila, ni sa vaka tu oqori na ituvaki ni bula sa na qai yaco mai vua na tamata na ka e gadreva ka na qai tauyavutaki na Veitamani kei na Kalou kei na veitacini ni tagane.... Ena rawa li ni da tukuna ni da lomana na Kalou ena lomada taucoko? Ena rawa li ni da tukuna ni da sa gadreva dina sara meda veivukei vei ira na wekada me vaka na noda vukei keda vakaikeda? 9 Meda sa lomana na Turaga ni sa ikoya qo na yavu ni veika kece. Ni sa imatai ni vunau vakakina na ikarua ni vunau, meda lomani ira na wekada me vakataki keda, sa tautauvata kaya, ia ni da sa cakava o ya eda sa vakataucokotaka na lawa, baleta ni na sega tale ni dua na ka ena sega ni caka. 10 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Vakananuma na veika lalai e dau vakasamataka me dau cakava o Peresitedi Joseph Fielding Smith vei ira na tamata (raica Na Bula nei Joseph Fielding Smith ). Na cava e rawa ni da tauyavutaka mena tautauvata na ivakarau ni yalovinaka ena noda dui bula? Ena rawa vakacava ki na ivunau ena iwasewase 1 me vukei keda meda yalololoma vei ira eda bula veitikivi tiko? Na cava e lauti iko ena ivakasala nei Peresitedi Smith ena iwasewase 2? Na cava o nanuma kina ni da na vuni kaukauwa e vuravura baleta na vinaka ni da vakamuria na ivakasala oqo? Na cava sa cakava o Jisu Karisito me vakavulici keda kina meda veilomani? (Raica na iwasewase 3.) Eda na muria vakacava na Nona ivakaraitaki? Railesuva na italanoa baleti Junie na ose (raica na iwasewase 4). Na cava o nanuma ni ka bibi, meda lomani ira na tamata me vakataki ira? Na cava e rawa ni da cakava meda na raica tikoga na vinaka ena nodra bula kevaka sara mada ga eda tovolea tiko mera kauta laivi na veika ca mai na nodra bula? 291

309 Wase 20 Na cava na kena ibalebale vei iko mo talairawarawa ki na ivunau ena Maciu 22:37 40? (Me kedra ivakaraitaki, raica na iwasewase 5.) Na cava eda bula tiko kina ena loma ni lawa cecere ni da talairawarawa ki na ivunau? ivolanikalou Veisemati Cakacaka 17:28 29; Roma 8:16 17; 1 Joni 4:18 21; Mosaia 2:17; 18:8 10; Moronai 7:45 48 Veivuke ni Veivakavulici Vakasamataka mo sureti ira e so mera wilika na ulutaga lalai ena iwase ni ivola ka digitaka na kena e ibalebale vei ira se nodra matavuvale. Sureti ira mera vulica na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith ena iwase o ya, wili kina na taro e veidonumaki ena mua ni kena iwase. Qai kerei ira me ra wasea na veika era sa vulica. Me kilai 1. Ena Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, Na Bula nei Joseph Fielding Smith (1972), S. Perry Lee, Church Expresses Devotions to President Smith, Church News, Julai 14, 1956, Ena Conference Report Ripote ni Koniferedi, Epe. 1970, Ena Conference Report Ripote ni Koniferedi, Okot. 1920, Ena Conference Report Ripote ni Koniferedi, Epe. 1915, Ena Conference Report Ripote ni Koniferedi, Epe. 1968, Ena Conference Report, Epe. 1970, My Dear Young Fellow Workers, New Era, Janu. 1971, Ena Conference Report, Epe. 1943, Ena Conference Report, Okot. 1920,

310 W A S E 2 1 Vunautaki ni Kosipeli ki Vuravura Eda sa mai tovolea na vua ni kosipeli ka da kila ni sa kana vinaka, ka da gadreva mera ciqoma vakakina na veivakalougatataki vata ga oqo kei na yalotabu vata ga ka sa sovaraki mai vakalevu kivei keda. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Rau a sega ni kurabui o Joseph Fielding Smith kei watina, o Louie, ena gauna rau a taura kina e dua na ivola, ka saini toka mai kina o Peresitedi Lorenzo Snow, ka kacivi kina o Joseph me laki kaulotu tudei. Ena gauna o ya ni se qai tubu cake tiko na Lotu, era dau laki kaulotu vakayawa mai vale o ira na tagane vakawati. Ia ni sa yaco mai na ivola o ya ena ika 17 ni Maji, 1899, ni vo toka e dua na vula me marautaki kina na yabaki dua ni nodrau vakamau, rau sa ciqoma ga o Joseph kei Louie na madigi oqo ena vakabauta kei na yaloqaqa, ka waki vata kei na rarawa kei na vakasama ni veitawasei me rua na yabaki. A laki kaulotu o Elder Smith e Igiladi, voleka ni 4,700 na maile (voleka ni 7,600 na kilomita) na kena yawa mai vale. Rau sa qai mai veivolavolai toka yani kei Louie na ivola era umani tu kina na vakaraitaki ni loloma kei na ivakadinadina. Ena dua vei ira na imatai ni ivola nei Elder Smith vei Louie, a vola kina: Au kila ni cakacaka au sa kacivi kina meu cakava sa cakacaka ni Kalou se au sega ni vinakata meu tiko eke me dua tale na miniti, sega, au na sega beka ni biubiu mai vale. Ia au kila ni nodaru bula marau sa na vakatau tiko ki na noqu yalodina tiko ena gauna au tiko kina eke. E dodonu meu tuvakarau meu cakava oqo ena vuku ni nodra lomani na kawatamata ni a mai vakararawataki na noda ivakabula ena Nona vakayacora ena vukuda.... Au sa tu oqo ena veimaroroi 293

311 Wase 21 O Elder Joseph Fielding Smith ena 1910, ni se qai oti toka ga na nona tabaki me iapositolo 294

312 Wase 21 ni Tamada Vakalomalagi ka na wanonovi au matua ka taqomaki au tiko kevaka au cakava na nona lewa. Ka na tiko talega kei iko niu tu vakayawa oqo ka na wanonovi iko tiko o koya ka taqomaki iko mai na veika kecega. 1 E a italai yalodina ni Turaga o Elder Smith kei ira na nona itokani daukaulotu. Ena dua na nona ivola vei Louie, a tukuna kina ni veivula yadua, ni a veisoliyaka kei ira tale eso na daukaulotu e rauta ni 10, 000 na ivolalalai, se tikidua, ka sikova rawa e volekata ni 4, 000 na itikotiko. Ia, a talemuria na ripote oqo ena vakadidike bibi: Au sega ni vakabauta me a wiliki e dua, se sivia e dua na tikidua oqo ena veiyadrau. 2 Ena gauna a tiko kina mai Igiladi o Elder Smith, e vica ga na tamata era a ciqoma na itukutuku ni kosipeli vakalesuimai. Ena loma ni rua na yabaki ni veiqaravi oqo, a sega mada ga ni cakava e dua me saumaki mai, se me vakayacora mada ga e dua na papitaiso, e dina ga ni a vakadeitaka rawa e dua a saumaki mai. 3 A sega ni raica rawa me vakavotukana na nona cakacaka, ia a kune vakacegu ga ni kila ni sa cakava tiko na lewa ni Turaga ka sa veivuke tiko ena nodra vakarautaki na tamata era rawa ni ciqoma vakamalua na kosipeli ena nodra bula e muri. Ena rua na macawa ni nona kaulotu, a laki curu tu e valenibula o Elder Smith kei na va tale na daukaulotu. E ratou a tauvi bubuta ni yago na lima na daukaulotu oqo, e ratou sa mani vakadikevi vakavuniwai me tarovi na mate oqo me kua ni tete. E dina ga ni a vakatoka o Elder Smith na vakadidike oqo me veivesu, e ratou a marautaka sara vakaitokani na gauna oqo. E ratou a mani wasea talega na kosipeli vei ira na cakacaka e valenibula. Ni oti na nodratou vakadikevi, a vola na itukutuku oqo o Elder Smith ena nona ivolaniveisiga: Keitou sa mai veikilai sara kei ira na nasi kei ira tale eso era a sikovi keitou yani ena neitou tiko vakavesu. E vuqa na gauna keitou a veivosakitaka kei ira na veika ni kosipeli; ka solia talega vei ira na ivola eso mera wilika. Ni keitou sa biuta mai na valenibula keitou a lagata e dua se rua na sere, ka veivakauqeti oqo mai na veika tale eso vei ira era a vakarorogo tu, ka tuturu na wai ni matadra ni keitou sa biuti ira. Au kila ni keitou a ivakaraitaki vinaka e valenibula ena vuku ni veika vinaka, vakabibi vei ira na nasi, ka ra tusanaka ni keitou sega ni mataqali tamata era a nanuma taumada me o keitou [ka ra] sa na totaki keitou ena veigauna kece

313 Wase 21 A vakacavara o Elder Smith na nona kaulotu ena June ni Ni oti e vitusagavulu na yabaki, a lesu tale ki Igiladi ena nona itutu ni Peresitedi ni Lotu me laki dabe vakatulewa ena dua na koniferedi ni iwasewase e kea. Me yacova na gauna o ya, sa buroro ka tubu sara na sorenikau a tea kei ira eso tale. A marautaka nona raici ira e vuqa sara na Yalododonu kai Peritania ni ra gole mai ki na soqoni. 5 A kaya kina, Sa mai vica toka oqo na iteki kei Saioni, sa vakatabui e dua na valetabu vua na Turaga, sa vica vata na tabanalevu kei na vale ni iteki, ka vica toka na cakacaka gugumatua ni kaulotu sa mai ivakadinadina tiko ni sa matua sara na Lotu e Peritania. A kaya talega ni tubucake oqo e Peritania sa tukuna tiko na veika e rawa ni yaco e vuravura taucoko. A kaya ni kosipeli oqo sa nodra na tamata kecega ka sa na tauyavutaki na Lotu ena veivanua kecega, ena veimatanitu kecega, me yacova yani na iyalayala kei vuravura, ni bera na ikarua ni nona lako mai na Luve ni Tamata. 6 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Sai keda duadua ga e tiko vei keda na taucoko ni kosipeli vakalesuimai, ka sa noda gagadre mera ciqoma na veivakalougatataki oqo na tamata kecega. Mai na nona vuku tawayalani, ka me vakayacori na veiyalayalati kei na yalayala a vakayacori vei ira na parofita ni gauna makawa, sa vakalesua mai kina na Turaga ena iotioti ni gauna na taucoko ni nona kosipeli tawayalani. Na kosipeli sa ituvatuva ni veivakabulai. A tabaki ka tauyavutaki ena matabose ni veigauna tawamudu ni bera mada ni vakadavori na yavu ni vuravura oqo, ka sa mai vatakilaitaki vou ena noda gauna oqo me baleta na nodra vakabulai ka vakalougatataki na luvei Tamada kece sara ena veivanua.... Volekata toka ni ono na drau na yabaki ni bera na Karisito o ya, na nona yaco mai a kaya kina na parofita cecere o Nifai kivei ira na nona tamata:... ni sa dua ga na Kalou ka sa duabau ga na ivakatawa ni vuravura taucoko. Ia ena yaco na gauna ena vakaraitaki Koya kina vei ira na veimatanitu kecega.... (1 Nif. 13:41 42.) 296

314 Wase 21 Sa cadra mai oqo na siga a yalataki o ya. Sai koya oqo na gauna lokuci ni kena vunautaki yani na kosipeli ki vuravura taucoko kei na kena tara cake na matanitu ni Turaga ena veimatanitu kecega. Era tiko na tamata vinaka ka dodonu ena veimatanitu kecega era na vakarorogo ki na dina oqo; era na gole mai ki na Lotu; ka ra na yaco mera rarama ka dusimaki ira na wekadra Na kosipeli sa baleta na tamata kecega, ka sa na namaka na Turaga vei ira era na ciqoma mera bulataka na kena dina ka solia yani vei ira era sa matanitu vata ka ivosavosa vata. Ia oqo, ena yalo ni loloma kei na veitacini, eda sa sureti ira kina na tamata kecega ena veivanua kecega mera rogoca mada na vosa ni bula tawamudu sa vakatakilai mai ena gauna oqo vua na Parofita Josefa Simici kei ira na nona ilawalawa. Eda sa sureti ira kina na luve ni Kalou tale eso mera lako vei Karisito, mo dou vinaka kina, ka mera biuta tani na ivalavala sa sega ni vakalotu. (Moro. 10:32.) Eda sa sureti ira mera vakabauti Karisito kei na nona kosipeli, mera gole mai ki na nona lotu, ka mera sa duabau kei ira na nona yalododonu. Eda sa mai tovolea na vua ni kosipeli ka da kila ni sa kana vinaka, ka da gadreva mera ciqoma vakakina na veivakalougatataki vata ga oqo kei na yalotabu vata ga ka sa sovaraki mai vakalevu kivei keda. 7 Au kila deivaki ni ra tiko na tamata vinaka ka yalodina ena kedra maliwa na ilawalawa, isoqosoqo, kei na veimatalotu eso, era na vakalougatataki ka saumi ena veika kece e vinaka era cakava. Ia na dina e tiko ni sa tiko duadua ga vei keda na taucoko ni lawa oqori kei na kena cakacaka vakalotu ena vakarautaki ira na tamata ki na taucoko ni kedra isau ena itikotiko cecere mai cake. Eda sa qai kaya kina vei ira na tamata vinaka ka dokai, vei ira sa dodonu ka yalodina ena veivanua kecega: Ni maroroya tikoga na nomuni vinaka kece oqori; ququmi matua tiko ki na ivakavuvuli dina yadudua sa nomuni tiko oqo; ia mo ni gole mai ka votai ena ikuri ni rarama kei na kila-ka sa sovaraki tale mai kivei ira na nona tamata ni Kalou sa ikoyakoya tikoga e nanoa, e nikua, ka tawamudu

315 Wase 21 Na tamata yadua era sa ciqoma na rarama ni kosipeli era sa yaco mera dua na rarama ka idusidusi kivei ira kece ena vakavulica rawa o koya. Sa noqu masu mena maqusataki ka vakacavari yani na inaki ni Turaga ena vuravura oqo, ena loma kei na taudaku ni Lotu, me na vakalougatataki ira kina na nona Yalododonu yalodina; ka me tudonu ena mata ni Turaga na yalodra o ira na tamata kecega era sa vakasaqara tiko na dina kei na yalodra o ira sa dodonu mera sa na itaukei vata kei keda ena taucoko ni veivakalougatataki ni kosipeli vakalesuimai. 9 2 Sa tiko e dua na nodra itavi na lewe ni Lotu taucoko mera vakayagataka na nodra gugumatua, kaukauwa, ivurevure, kei na veivakauqeti mera vunautaka na kosipeli. Eda sa rogoca oti ni da sa daukaulotu kece sara.... Eda sa tabaki taucoko, sega ena veitabaki ni liga; e se bera ni dua noda veikacivi cecere; eda se sega ni digitaki vakatabakidua meda kaulotu, ia me vaka ni da sa lewe ni Lotu, ka da sa soli keda ki na kena vakatetei 298

316 Wase 21 yani na kosipeli i Jisu Karisito eda sa qai daukaulotu kina. Sai koya qori na tiki ni itavi ni lewe ni Lotu yadua. 10 Ena yalo sa sinai kina na yalo ni lomani ira na tamata kecega, au sa kerei ira na lewe ni Lotu mera vulica ka bulataka na kosipeli ka mera vakayagataka na nodra gugumatua, kaukauwa, kei na ivurevure ena kena vunautaki yani ki vuravura. Eda sa ciqoma e dua na ilesilesi mai vua na Turaga. Sa solia vei keda o koya e dua na ivakaro vakalou. Sa vakaroti keda meda gole yani ena vuku sega ni guce ka solia yani kivei ira na luvena tale eso na dina veivakabulai sa vakatakilai mai vei Parofita Josefa Simici. 11 Sa qai noda ilesilesi, meu kaya, ni sa tiko vei keda na kena kaukauwa, meda veivakabulai yani, ka muataki ira mera veivutuni, me vaka ga e vuqa vei ira na luvena na Tamada mai lomalagi ni sa rawa vei keda meda cakava.... Oqori na noda ilesilesi sa tuvanaka na Turaga ena Lotu, ka vakabibi vei ira na kuoramu ni matabete ena Lotu, ka sa nona talega na tamata yadua na ilesilesi oqo. 12 E vuqa vei ira na tamata yalodina cecere era tiko ena keda maliwa era se bera ni ciqoma mada na madigi, se mera bau gu yani mera vakasaqara, me rawa ni ra kunea na dina lagilagi oqo ka sa vakatakilai mai vua na Turaga. Era sega ni bau vakanananu ki na veika oqo, o ira era bula vata tiko kei keda, ka da veimaliwai tiko kei ira ka da veiraici tiko ena veisiga. Era nanuma tiko ni da tamata vinaka, ia e duatani toka na noda vakabauta vakalotu, ka sega kina ni ra kauwai mai ki na noda vakabauta, sa mai yaco kina na cakacaka cecere oqo ni kaulotu sa vakayacori tiko ena iteki kei Saioni mera sa vakasokomuni tiko ena tatamusuki ni tamata era sa savasava ka yalodina, ena kedra maliwa era se bera mada ni taura na madigi oqo, au kaya, ni sa nodra vakakina, mera rogoca na kosipeli. 13 Vei keda eda sa ciqoma na dina ni kosipeli tawayalani meda kakua ni kanamoce tiko ena dua na ka se bera ni kena e uasivi sara, ni sa uasivi sara na taucoko ni matanitu nei Tamada; ena inuinui oqori sa noqu masu kina meda bula ka ivakaraitaki ni ivalavala dodonu kivei ira na tamata kecega me kakua ni dua e tarabe koso, me kakua ni dua e bale, me kakua ni dua e gole tani mai na salatu ni ivalavala dodonu, e vakavuna e dua na ka eda rawa ni cakava se cavuta

317 Wase 21 E tiko e dua na veivakauqeti e sega ni dau cila duadua ga mai vua na tamata ia mai na Lotu talega. Au vakabauta ni noda rawa ka ena vuravura oqo e vakatau tiko vakalevu ki na nodra ivakarau na Yalododonu. Kevaka sa taucoko na noda duavata tiko, ena vakasama, ena cakavinaka, ena noda ivalavala; kevaka eda sa lomana na vosa ni dina, kevaka eda sa lako voli kina me vaka sa gadreva na Turaga meda cakava, sa na qai cila mai na itikotiko raraba oqo, mai vei ira na [ivavakoso] ni Yalododonu Edaidai ena veiitikotiko raraba kece oqo, ki vuravura taucoko, e dua na veivakauqeti veirawai dina. Era na saumaki mai e vuqa sara na tagane kei na yalewa dau dina, ni na liu tiko vei keda na yalo ni Turaga me vakarautaka tiko yani na kena salatu.... Kevaka, era na muria na tamata oqo, na vunau ni Turaga sa na yaco kina me dua na idre kei na kaukauwa kei na veivakauqeti ka na vakavurumemeataka na meca ka na vakarautaki ira na tamata mera ciqoma na rarama ni Kosipeli tawayalani; kei na gauna eda na sega kina ni cakava eda sa qai vakataqara tu ga vei keda e dua na itavi ena ca sara na kena revurevu. Na cava beka ena yaco vei au, se vei iko, ni daru sa kacivi ki na idabedabe ni veilewai kevaka e dua me dusi au mai ka kaya kevaka beka a sega ni cakava o koya oqo se ilawalawa oqo na ka o ya keu a ciqoma beka na dina, ia au a matavulotaki baleta ni ratou, a tukuna ni tiko vei iratou na rarama, ia ratou a sega ni bulataka tiko. 15 E kaya na Turaga kevaka eda na cakacaka ena noda bula taucoko ka vakabula walega e dua, ena cecere sara na noda reki vata kei koya [raica na V&V 18:15]; ena dua tale na yasana ena levu sara na noda rarawa kei na noda ca kevaka eda na muataka laivi e dua mai na dina oqo ena noda ivalavala. 16 O ira na Yalododonu Edaidai, ena vanua cava ga era tiko kina, era sa dodonu sara mera rarama kei vuravura. Na kosipeli sa dua na rarama e curu basikata yani na butobuto, ka ra na yaco na tamata yadua era ciqoma na rarama ni kosipeli mera dua na rarama ka idusidusi kivei ira kece era na vakavulica o koya. Na nomu itavi... o ya mo ivakadinadina bula tiko ni dina kei na kena sa vakalou na cakacaka oqo. Keimami nuitaka ko ni na bulataka na kosipeli ka cakacakataka mo vakabulai, kei na nodra raica eso na nomu cakacaka vinaka ka rawa mo vakalagilagia kina na Tamada mai lomalagi [raica na Maciu 5:16]

318 Wase 21 Eda sa vakavinavinaka kina vei ira sa veiqaravi tiko vakayaloqaqa ena inaki cecere oqo ni kaulotu. 3 Sa gadreva tu na Lotu e vuqa sara na daukaulotu mera gole yani ena veitalai ni Turaga. Eda gadrevi ira na daukaulotu.... Sa rabailevu na were; sa vakalewe na yabaki; ia sa le lailai ga na tamata cakacaka [raica na Luke 10:2]. Sa vakakina ni sa matua na were ka sa vakarau na tatamusuki [raica na V&V 4:4] Era sa gole yani na noda daukaulotu. E sega na kaukauwa me tarova na nodra cakacaka. Sa vakatovolei oti. A tekivutaki taumada ena sasaga cecere ena gauna se qai lewe vica ga na daukaulotu, ia na toso ni cakacaka oqo ena sega ni tarovi rawa. Ena sega ni tarovi rawa ena gauna oqo. Sa dodonu me toso tikoga yani me rawa ni yaco na madigi vei ira na lewe i vuravura mera veivutunitaka na nodra ivalavala ca ka gole mai ki na matanitu ni Kalou, ni bera ni yaco mai na iotioti ni veivakarusai vei ira na tamata ca, ni sa yalataki oti tu

319 Wase 21 Sa yaco kina vei ira na daukaulotu oqo, vakalevu o ira na cauravou, era sega ni vulica na veika ni vuravura, mera gole yani vata kei na itukutuku ni veivakabulai ka vakurabuitaki ira na tamata cecere ka kaukauwa, baleta ni tu vei ira na ka dina. Era sa vunautaka tiko na kosipeli oqo; ka ra sa rogoca o ira era dina ka dei ka ra sa veivutunitaka tiko na nodra ivalavala ca ena nodra gole mai ki na Lotu. 18 Eda sa nuitaka tiko meda raica na siga ena yaco kina na madigi vei ira yadua na tagane Yalododonu Edaidai kilikili ka vakadonui mera gole yani mera italai ni Turaga ni vakadinadinataka na dina ki na veimatanitu e vuravura. Era sa tu oqo vei keda e vuqa na veiwatini ituvaki vinaka ka matua meda vakayagataki ira vakavuqa ena inaki ni cakacaka cecere oqo, ka da sa nuitaka tiko vei ira era sa kilikili kaya ka vakadonui ni ra na vakatudonutaka na nodra cakacaka ka vakaio ki na veikacivi ni vunautaka na kosipeli ka vakayacora ena lomavinaka na nodra itavi. Era sa tu talega e vuqa na noda goneyalewa ka da rawa ni vakayagataki ira ena cakacaka oqo, e dina ga ni sega ni vakatabakiduataki vei ira na nodra cakacaka oqo na turaga, ka me sa noda gagadre levu o ya mera curuma yani na goneyalewa na nodra vakamautaki vakadodonu ena valetabu ni Turaga. Eda sa sureti ira na lewe ni Lotu mera veivuke mai vakailavo ena kena tokoni cake na inaki ni kaulotu ka cau mai ena galala ena veika sa tu vei ira me vakatetei kina na kosipeli. Eda sa vakavinavinaka vei ira era sa veiqaravi vakayaloqaqa tiko ena inaki cecere ni kaulotu. E kaya kina o Josefa Simici: Mai na veika kece sa tukuni, na itavi cecere ka bibi duadua o ya na kena vunautaki yani na kosipeli Meda sa vunautaka yani na ivakavuvuli ni kosipeli me vaka era sa toqai tu ena ivolanikalou ena kena rawarawa ka matata ena veidusimaki ni Yalotabu. Ena itekitekivu ni itabagauna oqo, a kaya kina na Turaga vei ira a kacivi ki na nona cakacaka vakalotu, mera vunau ko ira ena yaca ni Turaga na Kalou, na nodra ivakabula na kai vuravura;... Ia era 302

320 Wase 21 na vunautaka yani na uto ni noqu ivakavuvuli dina ko ira sa malumalumu kei ira na tamata wale, io mera vunautaka yani ki vuravura taucoko, vei ira talega na tui kei na turaga. (V&V 1:20, 23). Kivei ira sa kacivi mera laki vunautaka na nona kosipeli vakakina vei ira na italatala qase, na bete kei na ivakavuvuli ni nona lotu, a kaya kina: Mera na vunautaka yani na noqu itukutuku vinaka sa tabaki tu ena i Vola Tabu kei na ivola i Momani, vata kei na ivolanikalou tale eso, me vaka sa uqeti ira na Yalo Tabu mera kitaka. (Raica nav&v 42:11 13.) Me vaka ni da sa matataka tiko na Turaga eda sa sega kina ni kacivi se vakadonui meda vakavulica na ivakavuvuli kei vuravura se veivakasama tawakilai ni noda gauna ni vakadidike oqo. Sa noda ilesilesi ga meda vunautaka na ivakavuvuli ni veivakabulai ena kena rawarawa ka matata me vaka era sa vakatakilai ka volai tu ena ivolanikalou. Ni sa mai dusimaki keda meda vakavulica yani na ivakavuvuli ni kosipeli era sa tiko ena ivolayavu ni lotu, ena veidusimaki ni Yalotabu, sa qai cavuta kina na Turaga na ivakaro ka kovuti taucoko kina na kena vakavulici na nona kosipeli mai vua e dua ena loma ni Lotu: Raica ena soli vei kemudou na Yalotabu ni dou sa kerea ena vakabauta; ia mo dou vunau walega ena veivakauqeti ni Yalotabu. (V&V 42:14.) 20 5 Sa inuinui duadua ga kei vuravura na kosipeli, na sala duadua ga ena kauta mai na vakacegu e vuravura. O kila beka na kaukauwa cecere duadua, na cakacaka veivakauqeti bibi duadua, me tauyavutaki tudei kina na vakacegu ena vuravura oqo? Au na sauma ga na ka au sa taroga, meu bau vakaraitaka kina na noqu nanuma me baleta na ka oqo ka sega ni tukuna na veika tale eso vakavuravura. Na cakacaka cecere duadua e vuravura taucoko sai koya na kaukauwa ni Matabete Vakalou, ka sa nodra tu oqo na Yalododonu Edaidai. Mai na kena itekitekivu sara a talai ira na italatala qase na Turaga ki vuravura, ka vakaroti ira mera kacivi ira na tamata, ka kaya, ni Veivutuni, ka lako mai ki Saioni. Vakadinata na noqu kosipeli ko na qai kune vakacegu. 303

321 Wase 21 Ena yaco mai na vakacegu, ia, ena ivalavala dodonu, ena lewa vakadodonu, ena loloma veivueti ni Kalou, ena kaukauwa sa solia mai vei keda o koya ka na tarai kina na yaloda ka da na veilomani kina vakaikeda. Sa noda itavi oqo meda vunautaka yani na veika oqo ena kedra maliwa na tamata kecega, kacivi ira mera gole mai ki Saioni sa tu kina na kena ivakatagedegede na ivakatagedegede ni vakacegu ka ciqoma na veivakalougatataki ni vale ni Turaga kei na veivakauqeti ni nona Yalotabu Savasava ka sa yaco tiko eke. Kau gadreva meu tukuna vei kemuni ni oi keda vakai keda, kevaka meda na qarava na Turaga, ka na tu vei keda na kaukauwa totoka me baleta na kena tauyavutaki na vakacegu ena vuravura oqo. Sa qai lomada kina me toso tikoga na veika tale eso ena salatu oqo. Eda sa duabau ki na veika kece ena kauta mai na vakacegu ki na vuravura oqo; ia meda kakua ni guilecava, au raica ni kevaka meda vau vata na Yalododonu Edaidai, ka duavata ena qarava na Turaga ka kauta yani na vosa ni bula tawamudu ki na veimatanitu kecega, ena tu vei keda na kaukauwa cecere, me tauyavutaki na vakacegu ena vuravura oqo ka sega ni rawa ena dua tale na kaukauwa. Au duavata sara ena vakasama sa mai vakaraitaki tiko ni sa vakayagataka tiko na Turaga e vuqa na mata-cakacaka; na nona cakacaka e sega ni baleti ira walega na Yalododonu Edaidai, ni sa kaciva o koya e vuqa ki na nona cakacaka ena taudaku ni Lotu ka sa vakaedaumenitaki ira ena kaukauwa, ka ra sa vakauqeti kina mera vakayacora na nona cakacaka.... Ia, kemuni na taciqu kei na ganequ, meda sa kakua ni guilecava na dina oqo ni da sa dua na kaukauwa ena vuravura oqo me baleta na caka vinaka kei na kena vakatetei na dina kei na kena tauyavutaki na vakacegu ena kedra maliwa na veimatanitu, duikaikai, duivosavosa kei na tamata.... Sa noda ilesilesi mai liu kei na gauna oqo na, Dou veivutuni, raica sa voleka mai na matanitu vakalomalagi. [Raica nav&v 33:10.] Meda tomana tikoga me yacova ni ra sa vakasokomuni taucoko na tamata ivalavala dodonu, me yacova ni ra sa vakaroti na tamata kecega, me yacova ni ra sa vakarorogo o ira era na vakarorogo, kei ira era sega ni via rogoca mera rogoca talega, ni sa tukuna oti na Turaga ni na sega ni dua me na sega ni rogoca rawa, ka sega ni dua na yalo me sega ni laubasikati rawa [raica na V&V 1:2], ni na vakarogoi yani na nona vosa, mai na gusudra na nona italatala 304

322 Wase 21 qase se dua tale na sala, sa tautauvata ga, ia ena nona gauna ga ena vakalekalekataka kina na nona cakacaka ena ivalavala dodonu; ka na tauyavutaka na nona dina ka na yaco mai o koya me mai veiliutaki e vuravura. 21 Eda sa rokovi ira na luvei Tamada ena vakabauta, ilawalawa, kei na matalotu tale eso, ka sa noda gagadre ga meda raica mera na ciqoma na ikuri ni rarama kei na kila-ka sa yaco mai vei keda mai na ivakatakila, ka yaco mera taukena vakataki keda na veivakalougatataki cecere ni vakalesuimai ni kosipeli. Ia sa tu vei keda na yavu ni veivakabulai; eda sa qarava tiko na cakacaka ni kosipeli; ka sa inuinui duadua ga kei vuravura na kosipeli, na sala duadua ga ena kauta mai na vakacegu ena vuravura oqo ka vakadodonutaki na tamata cala era tiko ena veimatanitu kecega. 22 Eda sa kila tu ni kevaka era sa vakabauti Karisito na tamata, veivutunitaka na nodra ivalavala ca, veiyalayalatitaka ena wai ni papitaiso mera maroroya tiko na nona ivakaro, ka qai ciqoma na Yalo Tabu ena veitabaki ni ligadra era sa kacivi ka tabaki ena kaukauwa oqo kevaka mera na qai maroroya na ivakaro era na kune vakacegu ena bula oqo kei na bula tawamudu ena vuravura sa roro tiko mai [raica na V&V 59:23]. 23 E sega ni tiko e dua na iwali ni ca sa tu e vuravura vakavo duadua ga na kosipeli i Jisu Karisito. Na noda inuinui ni vakacegu, na rawa ka vakayago kei na vakayalo, kei na vakaitaukeitaki ena matanitu ni Kalou sa kune duadua ga ena kosipeli vakalesuimai. E sega na cakacaka me vakaitavitaki koya kina e dua vei keda e bibi cake me vakataka na nomu vunautaka yani na kosipeli kei na nomu tara cake na matanitu ni Kalou e vuravura. 24 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Vakasamataka mada na sala a cakacaka kina o Joseph Fielding Smith ni a bolei me laki daukaulotu tudei (raica na Bula nei Joseph Fielding Smith ). E veivakauqeti vakacava na nona ivakaraitaki ki na nomu veiqaravi ena Lotu? 305

323 Wase 21 Vakasamataka vakatitobu na veivakalougatataki ni tovolea na vua ni kosipeli (iwasewase e 1). Vakasamataki ira eso o na rawa ni laki wasea vei ira na vuanikau oqo. Ena vukei keda vakacava na vosa nei Peresitedi Smith ena iwasewase e 2 meda wasea yani na kosipeli vei ira na tamata? E kaya o Peresitedi Smith ni sa gadreva tiko na Lotu me levu cake na daukaulotu tudei, oka kina o ira na veiwatini matua (iwasewase e 3). Na cava e rawa ni da cakava mera vukei na cauravou mera vakavakarau ki na kaulotu? Na cava o rawa ni cakava mo vakaraitaki iko mo laki kaulotu? Ena sala cava ena vakadewataka kina na noda vosa kei na ivalavala ni sa rawarawa ka matata sara na kosipeli? (Raica na iwasewase e 4.) Na gauna cava beka o a vakila kina na nomu a dusimaki ena Yalo Tabu ena sasaga oqo? Na ivakavuvuli cava ena iwasewase e 5 e veivakauqeti vakabibi sara vei iko? Na cava o bau vakila ni ko sa nanuma mo wasea na inuinui duadua ga kei vuravura, na sala duadua ga ena kauta mai na vakacegu ena vuravura oqo? ivolanikalou Veisemati Maciu 24:14; Marika 16:15; 1 Nifai 13:37; 2 Nifai 2:6 8; 3 Nifai 12:13 16; V&V 1:17 24; 4; 50:13 14; 88:81; 133:57 58 Veivuke ni Veivakavulici Ni wilika tiko e dua e vakaitavi tiko na ivakavuvuli nei Peresitedi Smith, sureti ira na vo ni vakaitavi mera vakarorogo ka vakasaqara e so na ivakavuvuli uasivi se vakasama. Ke tiko eso na vosa tani se dredre, me vakamacalataki ni bera ni wiliki. Ke tiko na leqa se na dredre ni wilivola vua e dua na lewe ni nomu kalasi, kerea tale e dua me wilika (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula[1999], 64). Me kilai 1. Joseph Fielding Smith to Louie Shurtliff Smith, ena Joseph Fielding Smith Jr kei John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith (1972), Joseph Fielding Smith to Louie Shurtliff Smith, ena The Life of Joseph Fielding Smith, Raica na The Life of Joseph Fielding Smith, ivolaniveisiga nei Joseph Fielding Smith, Apr. 30, 1901, Church History Library; vakatauvatataki na pagitueti kei na matanivola levu. 5. Raica na Conference Report, British Area General Conference 1971, Ena Conference Report, British Area General Conference 1971,

324 Wase I Know That My Redeemer Liveth, Ensign, Dec. 1971, A Witness and a Blessing, Ensign, June 1971, Out of the Darkness, Ensign, June 1971, Take Heed to Yourselves,comp. Joseph Fielding Smith Jr. (1966), Ena Conference Report, Okot. 1970, Ena Conference Report, Apr. 1944, 50; raica talega na Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 1: Ena Conference Report, Epe. 1921, Ena Conference Report, Epe. 1923, Ena Conference Report, Okot. 1933, Ena Conference Report, Epe. 1951, Ena Conference Report, British Area General Conference 1971, Ena Conference Report, Epe. 1953, Ena Conference Report, Oct. 1970, 7; raica talega na Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici (2007), Ena Conference Report, Okot. 1970, Ena Conference Report, Okot. 1919, To the Saints in Great Britain, Ensign, Sept. 1971, Ena Conference Report, Okot. 1970, Counsel to the Saints and to the World, Ensign, July 1972,

325 Esa itavi ni itubutubu me na vakatavulici ira na luvedra mera dau masu ena gauna era sa tekivu yalomatua mai kina. 308

326 W A S E 2 2 Na Masu Dua na ivakaro kei na Veivakalougatataki E vica na veika ni bula era sa ka bibi me vakataka na veitaratara kei na Kalou ena masu. Mai na Bula nei Joseph Fielding Smith A vakatavulica o Peresitedi Joseph Fielding Smith ni sa dodonu meda cakava na yalo ni masu me tiki ni noda bula saraga. 1 E vakaraitaka okoya na ivakaraitaki ni ivakavuvuli oqo ena itovo e bulataka kei na itovo ni nona masu vakaikoya, vata kei na lewe ni nona matavuvale, ka vakakina e taudaku raraba. Ni oti na mate ni imatai ni watina, o Louie, a vola okoya na vakamamasu malumu oqo ena nona ivolaniveisiga, ka vakarautaka e dua na iro ki na nona masu vakatamata: I Tamaqu mai lomalagi, vukei au, au masuti Kemuni, meu na bula me rawa niu na ivalavala kilikili ni sotavi koya ena lagilagi tawamudu, ka semati tale ki vua, me kakua tale ni qai tawasei, ena veiyabaki tawawili ni bula tawamudu. Vukei au meu na yalomalumalumu, meu na vakadinati Kemuni. Solia vei au na yalomatua kei na kila-ka ni veika vakalomalagi me rawa ni tiko vei au na kaukauwa meu vorata kina na itovo ca kecega ka tudei tikoga ki na Nomuni dina. Kemuni na Turaga, vukei au, ni vakatara vei au na bula tawamudu ena nomuni Matanitu. Tubera na noqu ikalawa ena yalododonu, solia Taucoko vei au na Yalomuni. Vukei au meu susugi ira na luvequ taleitaki me rawa ni ra savasava ka tawaduka tikoga ena nodra bula taucoko, kei na gauna keimami sa na vakacavara kina na neimami ilakolako, kauti keimami ki na nomuni Matanitu vaka-silesitieli, keimami masuti kemuni. Ena yaca ni noda Dauveivueti, me qai vakakina, Emeni. 2 Na luvei Peresitedi Smith tagane o Joseph Jr. a talanoataka e dua na masu ivakananumi ka a cabora o Peresitedi Smith ena nodrau 309

327 Wase 22 ilakolako lesu ki na nodrau itikotiko e Salt Lake City ni oti e dua na igolegole ki na tokalau kei Utah. Rau a mai ovici tu ena dua na uca cava bibi sara ka rau muria cala na gaunisala, ka qai laki basika ena dua na vanua ka vakatokai na Indian Canyon. A tosocake tikoga na tarabi ni cava ka soso qai sisisi sara na gaunisala, ka vakavuna me sega walega ni rerevaki ia a mai tarova talega na sasaga ni toso tale. Na vavaku ni kabu e vunia na qakilo titobu mai na sala duka vakataudua, e rau qai saga o ko na gone o Joseph Jr. kei Dr. David E. Smith ka rau pasidia tiko me rau biliga ka vakamoica na motoka ena kena rerevaki ni na rawa ni sisi sobu ki na baranisavu e ra. A tekivu me vakacowiri na taya ena soso, ka kena itinitini me mai tu vakadua na motoka.... A voqa lesu vei Joseph ni a kaya o tamana, Tou sa cakava na ka kece tou rawata. Tou sa na kaci vua na Turaga. A vakacuvara okoya na uluna ena masu, ka kaciva na Turaga me vakarautaka na gaunisala me rawa ni na vakadodonutaka kina okoya na nona cala ka lako tani mai na vanua rerevaki oqo ka tomana na ilakolako lesu ki vale. E tukuna okoya vua na Turaga ni a tiko eso na itavi bibi ka gadrevi me na qarava okoya ena siga kadua, ka sa kena lewa mena tiko lesu tale okoya e Salt Lake City. Qai veivakurabuitaki, na malumu sobu ni cava, a liwa mai na cagi ka vakamamacataka na gaunisala ena ituvaki ka rawa kina me ratou... lesu tale vakaoti ki na gaunisala levu. Sega walega ni bera ena nodratou yacova na vanua lolovira na kena sa tocoko tale mai na cava, ka mai vakabera tu yani na veitosoyaki me vica na auwa ena vanua saraga oya. Ena nodratou muria sobu yani na Provo Canyon ka vakanaulu ki Salt Lake City, ni oti tiko e vica vata na auwa ni itosotoso, a tarovi ratou e dua na ovisa ni gaunisala levu ka taroga se evei na vanua eratou lako tiko mai kina. Ni tukuni vua ni ratou lako curuma mai na Indian Canyon a kaya na ovisa, E sega ni rawa qori! Esa ripotetaki ni ikawakawa taucoko ena yasayasa oya sa ra vakacacani ena waluvu. A ka ni kidroa vei iratou, ena kena ripotetaki ena imatai ni draunipepa ni siga kadua ni 200 na motoka era a tao tu ena yasa ni vanua keitou a drotani mai kina. 3 Donuya na 62 na yabaki ni nona veiqaravi vakaiapositolo o Peresitedi Smith, a vuqa sara na nona ivunau kei na masu raraba e tautuba a vakasaqara kina okoya na veivakalougatataki mai lagi me baleti ira na lewe ni Lotu kei ira na tamata raraba e vuravura. 310

328 Wase 22 Me kena ivakaraitaki, ena nona imatai ni koniferedi raraba vaka- Peresitedi ni Lotu, a kerea okoya, Au masuta ni na tadolava na katuba kei lomalagi na Kalou na Tamada Vakalomagi ka sovaraka kivei ira na luvena e vuravura taucoko na veivakalougatataki levu ka tawamudu oya ka na vakavinakataka na kedra ituvaki vakayago ka vakayalo talega. 4 A vakatakila na masu nei Peresitedi Smith na titobu ni nona ivakadinadina kei na nona loloma vua na Tamana mai Lomalagi kei na nona ivakabula. A kaya o Peresitedi Boyd K. Packer, ka a kacivi me veiqaravi ena Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua ena gauna a Peresitedi tu kina ni Lotu o Joseph Fielding Smith, Na rogoci ni masu nei Peresitedi Joseph Fielding Smith sa dua na ka me na sotavi. Ni sa mai sivia mada ga na ciwasagavulu ena masuta okoya me na maroroya na nona veiyalayalati kei na itavi vauci ka vosota me yacova na ivakataotioti. 5 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Eda sa vakaroti meda toro voleka vua na Tamada Vakalomalagi ena masu. E sa ivakaro mai vua na Turaga meda na dau qarai koya ena masu yalomalua. Ena gauna a tiko vata kina kei ira na nona tisaipeli na Turaga, a vakatavulici ira o koya ena masu ka qai biuta na ivakaraitaki vei ira ena masu wasoma ki vua na Tamana. Sa dodonu meda kila deivaki, me vaka ni sa ivakaro mai vua na Turaga, ni sa tiki ni bula dodonu na masu, kei na gauna eda qara kina na Turaga meda na qai vakayacora ena yalo e malumalumu ka vakarokoroko Sa itavi ni itubutubu mera vakatavulici ira na luvedra ena masu ena gauna saraga era sa tekivu yalomatua mai kina. Saga mo vakamatautaki ira mera dau veitaratara kei na Tamadra mai lomalagi, kei na kena kilai deivaki na inaki ni masumasu. Kevaka e tuvanaki na ivakarau oqo ni ra se gone, ena rawa ni tiko vata kei ira ena veiyabaki matua, kei na turaga se marama ka sa qara vagumatua na Turaga ka vakavinavinakataki koya ena veivakalougatataki, sa rawa ni namaka ni na sega ni vakanadakui ira na Turaga ena auwa ni gagadre

329 Wase 22 Au qai vakananuma ke da a tarova rawa meda vakasamataka se cava na vuna e vinakata kina vei keda na Turaga meda masu. E a tukuna beka o koya meda masu baleta ni vinakata meda cuva sobu ka qaravi koya? Oya beka na vuna levu? Au sega ni nanuma ni vakakina. O Koya na Tamada Vakalomalagi, ka da sa vakaroti meda qaravi koya ka masu vua ena yaca ni Luvena Daulomani, o Jisu Karisito. Ia na Turaga ena vakayacolomana ga veitalia kevaka eda a sega ni masu. Ena toso ga na Nona cakacaka vakatautauvata, kevaka eda masu se sega.... Na masu esa dua na ka eda gadreva, ka sega ni gadreva na Turaga. E kila sara tu ga o koya na iwalewale ni kena qaravi na veika e baleti koya kei na imoimoi ni kedra qarauni ka sega kina na noda veivuke. E sega ni inaki ni noda masu meda tukuna vua na iwalewale ni kena cicivaki na nona bisinisi. Kevaka e tiko vei keda e dua na vakanananu vakaoya, io sa na tiko vakaidina kei keda na vakanananu cala. E cabori vakalevu na noda masu ena vukuda, me tarai keda cake ka solia vei keda na kaukauwa kei na yalodei, ka vakatoroicaketaka na noda vakabauti koya. Na masu e dua na ka e vakamalumutaka na noda bula. E vakarabailevutaka na noda kila-ka; e vakatotolotaka na noda vakasama. E toroi keda vakavoleka vua na na Tamada mai lomalagi. Eda gadreva na nona veivuke; e sega ni dua na taro me baleta oya. Eda gadreva na veituberi ni nona Yalo Tabu.. Eda gadreva meda kila se ivakavuvuli cava e sa soli vei keda me rawa ni da lesu tale kina vua. Eda gadreva mena vakatotolotaki na noda vakasama ena veivakauqeti ka lako mai vua; ka ni oqo na vuna eda masu kina vua, mena rawa ni vukei keda o koya meda bula ka me rawa ni da kila na nona dina ka lako voli ena kena rarama, me rawa ni da, mai na noda yalodina kei na talairawarawa, lesu tale ki vua. 7 E vica na veika ni bula era sa ka bibi me vakataka na veitaratara kei na Kalou ena masu. Esa latia takoso na Turaga na noda vakasama ena dua na ilatilati ni guiguileca meda kakua kina ni nanumi koya kei na noda veimaliwai vata kei koya vaka-lewe ni nona matavuvale ena bula taumada. Na masu sa sala ni veitaratara e vakarautaka o koya vei keda meda veivosaki tale kina kei koya. Oya na vuna, e dua kina na inaki bibi ni noda bula vakawawa vakatamata na kena raici ke rawa ni da vulica ena kena tiko ga e lomada na 312

330 Wase 22 O Amuleki, ka taba toka oqo vata kei Alama, a vakayaloqaqataki ira na tamata mera masuta [na Turaga] me lomani kemudou, raica sa kaukauwa sara ko koya me ia na veivakabulai (Alama 34:18). yalo ni masumasu ka ni gauna e yaco kina me digitaka na Turaga me vosa, eda na rogoca na domona ena noda bula. 8 2 Na gauna ni masumasu e tawayalani. Raica au sa vakarota talega (oya, vei ira na itubutubu e Saioni), ko koya sa sega ni dau masu vua na Turaga ena kena gauna, ena tarogi kina ena nodra mataveilewai na noqu tamata. [V&V 68:33.] Au sega ni vakabauta ni da dau wilika vakalevu na tikina oya ena iwasewase oqo, kau vakananuma ena so na gauna kevaka eda dau vakasamataka na kena bibi vakaidina na ivakaro oqo. Ena sega ni rawa ni taura tikoga na Yalo ni Turaga e dua na tamata, vakavo ke 313

331 Wase 22 masu. E sega ni na rawata e dua na tamata na veivakauqeti ni Yalo Tabu, vakavo ke sa kune e lomana na yalo ni masumasu oqo.... Au na via toka mada ena veiiyatu vosa oqo me dua na gauna se rua.... Cava sara mada na gauna ni masu? Eso vei keda ena rairai nanuma ni gauna ni masumasu oya ni da yadra mai ena mataka, kei na noda sa vakarau vakacegu ena bogi ni sa oti na noda cakacaka, ka sa sega tale ni dua na gauna ni masumasu. Ia au sa tukuna vei kemuni, ka levu era duavata kei au, ni gauna ni masumasu e tawayalani. Meu na wilika mada yani vei kemuni. O kila niu dau vinakata meu vakadinadinataka na ka au tukuna; Au dau vinakata meu kauta mai na ivakadinadina me vakadeitaka na veika au sa tukuna, kau dau sega ni tukuna vei ira na tamata mera vakadonuya na veika au tukana vakavo ke sa na duavata, vakaidina, vata kei na ka esa tukuna vakadodonu na Turaga se mai vei ira na nona parofita. Eda wilika ena ivola i Momani na vosa nei [Amuleki] ki vei ira na Soramu dravudravua ka ra sa lako tani mai na dina, kei na nodra vakasavi tani mai na nodra vale ni sokalou, baleta ni ra dravudravua, ka nanuma ni ra na rawa ni masu ga vakayadua ena dua na gauna ni ra cabeta na rameumitomi, me vaka e vakatokai kina [raica na Alama 31:12 23], era sa sega ni kila na ka mera cakava. Sa qai vakatavulici ira o [Amuleki] ka vaka: Io, dou masuti koya me lomani kemudou, raica sa kaukauwa sara ko koya me ia na veivakabulai; ia mo dou yalomalumalumu ka dau masu tikoga vua; dou masuti koya ni dou sa tiko ena nomudou iteitei, se ni dou sa vakatawani ira na nomudou manumanu; dou masu vua ena nomudou veivale, dou daumasu vakavuvale, ena mataka, ena sigalevu, kei na yakavi; ia dou masuti koya me vakamalumalumutaki ira na nomudou meca; dou masuti koya talega me kakua ni rawai kemudou na tevoro, o koya na meca ni valavala dodonu kecega. Dou masulaka vua na nomudou iteitei, me vuavuai vinaka mai; dou masulaka vua na nomudou qele ni manumanu, mera tubu mera lewe levu mai. Ia mo dou masu vua ena nomudou loqi, na nomudou tikina vuni se ni dou sa tiko ena lekutu; ia ni sa tini na nomudou masu votu vua na Turaga, mo dou vakavinavinaka tikoga vua e lomamudou, ia mo dou ia tikoga na 314

332 Wase 22 masu lo, dou masulaka na nomudou bula, ka masulaki ira talega na wekamudou. Oi kemudou na wekaqu lomani, au sa kaya vei kemudou, dou kakua ni nanuma ni sa ikoya ga oqori, raica kevaka dou sa kitaka rawa na veika oqo, dou qai sega ni vukei ira sa dravudravua, vakasulumi ira sa luvawale, ka sega ni vukei ira sa tauvimate ka rarawa tu, ka wasea na veika sa tu vei kemudou vei ira sa dravudravua; au sa kaya vakaidina vei kemudou, kevaka dou sa sega ni kitaka na veika oqo, sa tawayaga na nomudou masu, ia dou sa vakataki ira ga na dauveivakaisini ni ra sa cakitaka na ka dina. [Alama 34:18 28.] Au nanuma ni oqo na ivunau totoka vakaoti, kau wilika meu vakauqeta kina na nomuni vakasama ena gauna ni masumasu. Na gauna ni masumasu oya ena mataka ni se bera ni veitawasei na matavuvale. E dua na gauna vinaka ni masumasu oya ena nomudou dabe vata ena teveli ni se bera na katalau, ka soli na gauna mera masu yadua kina na lewe ni matavuvale. Oya na gauna ni masumasu. Na gauna ni masumasu vua na dauvolivolitaki oya ena mataka ni gole okoya ki na vanua ni nona bisinisi ka ni se bera ni tekivuna na nona cakacaka ena dua na siga, ena vuku ni nona ivoli. Na gauna ni masumasu vua na dauvakatawamanumanu, oya ena nona tiko vata kei ira na nona manumanu ka vakaraici ira voli. Na gauna ni masumasu vua na dauteitei oya ni gole vata kei na nona isiviara ki na were, me laki tea na nona sorenikau, ka qai laki kumuna vata na nona isigana. Ia kevaka mena masu e dua na tamata me vaka esa vakaroti ena tiki ni ivolanikalou kau sa wilika, sa na rawa ni kunea o koya ena veika taucoko ni muria tiko ena yalodina na ivakaro ni Turaga. 9 3 Me na semavata tiko na veika kece eda cakava kei na veivosa ni noda masumasu. Meda kakua ni masu walega ena tebenigusuda; ia ena veitavi kece, ena noda veivosaki, ena veika kece eda saga meda cakava, sa dodonu meda tovolea na vakamatautaki ni noda masumasu, ka me na vakalomavatataki kei na vakanananu eda tusanaka ena noda vakamamasu ni veisiga vua na Turaga

333 Wase 22 Sa da taukena tiko li na yalo ni masumasu? Eda sa cakava beka me dua na tiki ni noda bula saraga? Sa da veitaratara tiko beka kei na Tamada mai lomalagi ena Yalo Tabu, se sega? 11 4 Sa dodonu meda talaucaka na lomada ena vakavinavinaka ni da masu. Sa dodonu meda dau qaqarauni ni da vakabulabulataka e dua na ivakarau ni vakavinavinaka, ena ituvatuva ni bula masumasu. Au vakabauta ni dua na ivalavala ca levu duadua ka ra vakaleqai kina na vakatawani vuravura nikua oya na ivalavala ca ni tawavakavinavinaka, na vinakati [se kena lailai] ni veivakaliuci, ena nodra yasana, na Turaga kei na nona dodonu ni vakatulewa kei na veiliutaki. 12 Sa dodonu meda talaucaka na lomada ena vakavinavinaka ni da masu me baleta na bula kei na kena ituvaki, me baleta na isoro veivueti ni Luve ni Kalou, na kosipeli ni veivakabulai, o Josefa Simici kei na cakacaka levu ni veivakalesuimai ka a vakavuna okoya. Sa dodonu meda vakaliuca na liga ni Turaga ena ka kecega ka vakavinavinakataki koya ena ka kecega sa vakayago ka vakayalo Sa dodonu meda vakatakekere vua na Tamada Vakalomalagi me baleta na noda gagadre dodonu kece sara. Sa dodonu meda vakatakekere ena vakabauta vua na [Tamada Vakalomalagi] ena uasivi ni bula kei na itovo kecega vakalou, ena ravuravu kei na rawati ni nona cakacaka, ena veituberi ni nona Yalo Tabu, kei na veivakabulai ena nona matanitu. Sa dodonu meda masulaka na noda matavuvale, na watida kei na luveda, kakana, itikotiko kei na isulu, ena veika eda ogataka tu vakabisinisi, kei na noda gagadre dodonu kece sara. 14 Au masuta mena tiko vata kei keda kei ira kece sara na tamata na veivakalougatataki mai lomalagi. Me qai sovaraka sobu mada ga mai o lomalagi na dina kei na yalododonu e vuravura taucoko! 316

334 Wase 22 Me qai tiko mada ga vei ira kece sara na tamata e veivanua na daliga vakadirorogo, ka mera na tugana na vosa ni dina kei na rarama ka lako mai vei ira na italai ni Turaga! Me na qai vakatotolotaki mada ga na vakataucokotaki ni inaki ni Turaga vei ira kece na tamata ena veimatanitu! Au masuti ira na lewe ni Lotu, era sa yalododonu nei ikoya sa Ceceresara, me rawa ni ra vakaukauwataki ena nodra vakabauta, ka yaco mena vakalevutaki na gagadre dodonu ena vunilomadra, ka mera na cakacakataka na nodra vakabulai ena rere kei na sautaninini ena mata ni Turaga [raica na Filipai 2:12; Momani 9:27]. Au masulaka na vinaka kei na tudodonu ni tamata kecega, me rawa ni ra tuberi mera qara na dina, mera tokona na veiivakavuvuli dina, ka tosoya na sasaga ni tugalala kei na veisaututaki. Ena gauna dredre ka veilecayaki oqo, au masuta mera na tuberi na tamata kecega mai na rarama oya ka vakararamataki ira vakayadua na tamata era lako mai ki vuravura [raica na Joni 1:9; V&V 93:2], ka yaco mera rawata mai kina na vuku ni vakameautaka na veidredre eso ka vesuka tu na kawatamata. Au vakamasuta e dua na Tama dauloloma me sovaraka mai na nona veivakalougatataki kivei ira na tamata kecega, na gone kei na qase, vei ira era dau rarawa, vei ira na viakana ka vakaloloma, vei ira era vesuki tu ena so na ituvaki veilecayaki kei na draki ni bula torosobu, o ira kece ka ra gadreva na veivakacegui, kei na veivuke, na veiqaravi, kei na yalomatua, kei na veika kecega e vinaka ka levu e rawa ni solia duadua ga o koya. Ka tautauvata kei kemuni taucoko, e tiko vei au na loloma kei na kauwai kei na veinanumi me baleta na luve ni Tamada e vuravura taucoko, ka masuta ni na vinaka cake na ituvaki ni nodra bula vakayago ka vakayalo; Au masuta ni ra na lako mai vei Karisito, ka vuli mai vua, ka vakataqara na nona ivua kivei ira, me rawa ni ra kunea na vakacegu ni yalodra, ni sa rawarawa na nona ivua ka mamada na nona icolacola [raica na Maciu 11:29 30]. Au masuta ni o ira na Yalododonu Edaidai kei ira kece era na semati vatakaya ena muri ni ivakaro ni Tamada kece sara mera na bula ka rawata na vakacegu ena bula oqo kei na bula tawamudu ena vuravura ka na lako mai [raica na V&V 59:23] na ka taucoko 317

335 Wase 22 oqo au kerea ena yalomalumalumu kei na vakavinavinaka, ena yaca ni Turaga o Jisu Karisito. Emeni. 15 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Na Bula nei Joseph Fielding Smith e tiko kina e va na ivakaraitaki ni masu ka a cabora o Peresitedi Smith. Na cava e rawa ni da vulica mai na ivakaraitaki yadua oqo? Raimuria na nomu ivakarau ni masumasu vakaiiko. Na cava e rawa ni da cakava me na vukei keda kina na noda masumasu ni toro voleka sara ki vua na Tamada mai lomalagi? (Raica na iwasewase e 1.) A vakatavulica o Peresitedi Smith, Na gauna ni masumasu e tawayalani (iwasewase e 2). Ena sala cava e rawa ni da vakamuria kina na ivakasala meda dau masu tikoga? Na cava e kena ibalebale vei iko mo vakayacora na ivosavosa ni noda masumasu? (Raica na iwasewase e 3.) Vakasamataka na ka o rawa ni cakava mo vakavinakataka kina na tikina oqo. Ena veisau vakacava na noda ivakarau ni bula ni da talaucaka na yaloda ena vakavinavinaka ki vua na Tamada Vakalomalagi? (Raica na iwasewase e 4.) Ni ko vulica na masu nei Peresitedi Smith ena iwasewase e 5, dikeva mada na nomu masumasu vakaiiko. Vakasamataka vagumatua ena vagagalu na taro oqo: Na tamata kei na veika eso cava e dodonu mo na okata vakawasoma ena nomu masu? ivolanikalou Veisemati Maciu 7:7 8; Filipai 4:6; 1 Cesalonaika 5:17 18; Jemesa 1:5 6; 2 Nifai 32:8 9; Alama 34:38 39; 3 Nifai 18:18 21; V&V 10:5 Veivuke ni Veivakavulici Me vakauqeta na veivosaki, vakayagataka na veitaro ena itinitini ni wase yadua. Sa rawa tale ga mo vakarabailevutaka nomu taro vakataki iko vakabibi vei ira o vakavulica tiko (mai na tabana e (vi) ena ivola oqo). 318

336 Wase 22 Me kilai 1. Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1918, Ena Joseph Fielding Smith Jr. kei na John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith (1972), ; matanivola kala ena kena imatai ni ilavelave. 3. Joseph Fielding Smith Jr. kei na John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith, Ena Conference Report, Epe. 1970, Boyd K. Packer, Covenants, Ensign, Nove. 1990, 84; matanivola kala ena imatai ni kena ilavelave. 6. Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 vols. ( ), 3: Ena Conference Report, Epe. 1968, 10; matanivola kala ena matai ni kena ilavelave. 8. President Joseph Fielding Smith Speaks on the New MIA Theme, New Era, Sepi. 1971, Ena Conference Report, Okot. 1919, Ena Conference Report, Okot. 1913, Ena Ripote ni Koniferedi, Epe. 1918, Ena Conference Report, Okot. 1969, President Joseph Fielding Smith Speaks on the New MIA Theme, President Joseph Fielding Smith Speaks on the New MIA Theme, Ena Conference Report, Epe. 1970,

337 Na Turaga... sa nakama tiko meda na kila na veika vakayago. 320

338 W A S E 2 3 itavi ni Tamata Yadua Keitou namaki ira na lewenilotu ena veivanua mera vulica na ivakavuvuli dodonu ka bulataka sara. Na Bula nei Joseph Fielding Smith E a taubale yani o Baraca D. Arthur Haycock ki na Valenivolavola ni Veiliutaki ena Lotu ena dua na siga ka qai raica ni sa dolava tiko na katuba e yasa ni vale o Peresitedi Joseph Fielding Smith. Ni gadreva me curu ki loma, me vaka ni cakacaka tiko kina vaka sekeriteri kina Kuoramu ni iapositolo Le Tinikarua, sa qai vakusakusa cake ena ikabakaba o Baraca Haycock ka kalawa yani vakayarua kina tolu ena ikabakaba me rawa ni yaco ki na katuba ni bera ni tasogo. Voleka sara me calata. Ni curu yani ki lomanivale sa vakatotolo sara me laki tomani Peresitedi Smith me rau salavata yani ki na liva. Tukuna sara vua, Au nuitaka niu na rawa ni kalougata meu curu ki lomalagi ena katuba ko na dolava. E a sega ni tukuna o Peresitedi Smith e dua na ka, ka sa qai lomaleqa tu o Baraca Haycock de rairai cala na ka e a tukuna. Ia, ni rau sa yaco yani ki na liva e a qai kaya cake mai o Peresitedi Smith ena nona mata mamarau, Vosota sara, kua ni nuitaka ni na vakaoqori! 1 Ena ivunau kei na ivakaraitaki, e a dau tomana tu ga o Peresitedi Smith na ka e a vakaraitaka o ya vei Baraca Haycock: E a dau vakabibitaka vei ira na Yalododonu Edaidai ni dina ga e dodonu mera dau veivukei mera vakalougatataki ena kosipeli, ia na veivakabulai e ka ni tamata yadua. E a dau vakauqeti ira na Yalododonu mera rawati ira vakataki ira ka cakacaka vagumatua ena nodra bula vakayago. Qori sara ga na ka e baleta na bula oqo, e a kaya, meda vakatorocaketaki keda, vakabibi ena noda rawa ka vakaikeda. 2 O Joseph Fielding Smith e a vulica me dau cakacaka ni se gonetagane lailai. Vuqa na gauna e sega ni dau tu kina e vale o tamana, ka sa vakavuna me dau cakava tu kina o koya e so na cakacaka 321

339 Wase 23 era dau cakava ga na qase. O koya sa daucakacaka sara ga, ni a rawata e dua na cakacaka ena gauna e se gonelailai sara kina, ka ni a lobaka rawa e dua na tina ni bulumakau ena nona sasaga vuni me vakaraitaka kina ni rawata na cakacaka o ya, ka sa vakavuna me soli kina vua me sa nona cakacaka tudei. 3 Na nona sasaga me cakacaka e a tomani yani kina nona sa laki kaulotu tudei ki Igiladi. E a vola vaka oqo na watina o Louie ena nona a tu voli mai ke ya: Au kila ni ko lomana vakalevu na itavi o qarava mai na veika vakavuravura kau sa rui lomana ka vakararavitaka ni vaka o sa voleka ni vinaka sara ena nomu bula vaka cauravou. 4 Me ikuri ni nona vakataucokotaka na nona itavi ena vakavulici ni kosipeli vei ira na tani, sa cakacaka sara vakaukauwa me vulica sara mada ga o koya na kosipeli. Ena dua na ivola ka a vakauta ki vale, e a tukuna kina na nona sasaga me wiligusutaka e dua na tiki ni ivolanikalou: Au a tovolea ena siga taucoko meu vulica e dua na tiki ni ivolanikalou kau se bera tikoga ni rawata. Ia au sa vakadeitaka niu na rawata ga vakaidina. 5 E a vakadewataka na nona cakacaka gugumatua o Peresitedi Smith vei iratou na luvena. Kaya o koya vei iratou: Era mate na tamata ena imocemoce. Sa vaka kina na gagadre. Ni sa tawana na vakasama na ivakavuvuli qo, erau sa qai segata kei watina mera na dau yadra vakamataka na gone mera samaka na loma ni vale ka vakavakarau yani. E sega soti ni rairai savasava vei Tamaqu me keitou davo tu ga ena imocemoce ni sa ono na kaloko, e a nanuma lesu e dua na luvena tagane. Dina sara, niu a tovolea ga vakadua. E a tinia sara ga e keya o tamaqu. 6 Dau veivuke wavoki talega e loma ni vale o Peresitedi Smith. Ni rau se qai veiwatini ga kei watina o Louie, sa gumatuataka sara ga o koya na nona sasagataka me tara rawa na imatai ni nodra vale. Ena veiyabaki e tarava, sa dau qarava sara ga o koya na ripea ni vale, veivuke e valenikuro, ka laki beti vuanikau ka mai tawaitavayataka sara. 7 O Baraca Haycock, na tamata vata ga ka a sasaga me muri Peresitedi Smith kina Valenivolavola Liu ni Lotu, e a qai sekeriteri ki na lima na Peresitedi ni Lotu, wili kina o Peresitedi Smith. Ena nodrau sa mai veivolekati, sa qai raica kina na sasaga nei Peresitedi Smith me torocake na nona bula vakayalo. Tukuna o koya ni veigauna e 322

340 Wase 23 curu kina ki na valenivolavola nei Peresitedi Smith, ena raica ni na vulica tiko na ivolanikalou se dua tale na ivola. 8 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Sa namaka na Turaga meda gugumatua ena vaqarai ni veivakalougatataki vakayago kei na vakayalo. Tukuna na Turaga vei [Atama]: Mo na kana mai na buno ni yadremu [ivakatekivu 3:19; raica talega na Mosese 4:25], sa vakakina ena veitabatamata kece sara ni kacivi ira na Turaga mera gugumatua ka qaravi Koya ena vakabauta ka daucakacaka.... Ena gauna e tekivu kina na lotu ena bucabuca oqo [mai Utah], sa vakabibitaki sara ga na gugumatua ena cakacaka mai vei Peresitedi Brigham Young kei ira na veitacini. Ka sa ganita me vaka o ya baleti ira na tamadra era a mai tekivu eke ena sega. Mera dau cakacaka. Mera sa gugumatua. Sa na gadrevi mera na rawata na veika ena gadrevi, kara sa vakasalataki sara ga kina mera na gugumatua ena cakacaka ka sasagataka na nodra bula mera dau rawa-ka. Era sa vakavulici mera kakua ni dokadoka e lomadra. Era a lako mai e ke me rawa ni ra qarava na Turaga na nodra Kalou ka talai rawarawa ki na nona ivunau. Tukuni vei ira mera yalomalua ka yalodina.... Isa, Au nuitaka ni da rawa ni nanuma toka o ya. Au rarawataka na noda sa guilecava E kaya na Turaga, Mo kakua ni vucesa, raica ko koya sa vucesa ena sega ni kania na kena kakana se tokara na nona isulu na daucakacaka. [V&V 42:42.] O ya e rogo vinaka sara, se vakaevei? Na cava me dua kina na tamata e sega tu ni cakacaka me laki vakayagataka na nona buno e dua e gugumatua sara ni tamata oqo ka sa rui vucesa, e tu vinaka sara ga na nona bula ka na rawa vua me cakacaka. Au na sega sara ga ni duavata ena dua na vakatutu me vakacacani kina na nona bula vakatagane e e dua na tamata ena vakauqeti tiko ni vakasavuliga, kau sega ni via kauwaitaka se sa yabaki vica. Sega ni dua na ka se sa yabaki vica, kevaka me se tiko vua na kaukauwa me rawa ni veiqaravi. Sa dodonu me na bula rawati koya vakai koya; o ya na ka e vinakata vua na Turaga. Kaya vakaoqo na Turaga ena dua tale na ivakatakila: 323

341 Wase 23 Raica au sa kaya talega vei kemudou, ko koya yadua sa rawa ni qarava ga na nona vuvale, me kitaka vakakina ia me laki qarava sara na cakacaka ni lotu, raica ena tauca vakaidina na kena isau. Ia, mera gumatua sara na tamata yadua ena ka kecega. Ia sa sega na nona tikina na tamata vucesa ena Lotu, kevaka sa sega ni veivutuni ka veisautaka na nona ivalavala. [V&V 75:28 29.] O ya sara ga na ivakasala sa solia na Turaga ki na Lotu nikua. Qo e sega walega ni wili kina na kena laki siviyarataki na lomanibai, se na gauna ni tatamusuki se cakacaka ena kabani, e sa vaka sara ga ni dua na tamata sa gumatua sara ena veika vakayalo vakakina na veika vakayago ka na rawata tiko kina na nona bula. 9 Eda mai tiko eke me baleta e dua na inaki bibi. Na inaki o ya e sega ni da mai bula me 100 na yabaki, se lailai mai, ka teitei, tatamusuki ka tauci na veta ni vuata, bula ena veivalevale, ka vakaiyautaki keda ena veika vakavuravura. O ya e sega ni inaki ni bula. Qo na veika meda na bula rawa tiko kina, ni o ya sara ga na vuna e gadrevi kina na sasaga, ka meda na rawa ka vakalevu. Ia, e vica na tamata era sa vakaogai ira tu ga ena kena vakanananutaki me vakaiyautaki ga na bula oqo ena veika vakaoqori, meda bula marau, ka vakaiyautaki keda ena veika vivinaka kece sara e rawa ni rawati ena bula oqo, ka sega ni bau vakasamataka na bula sa bera mai. Cava na vuna, ni veika oqo e vagauna tu ga na kena veivakalougatataki. Eda kana meda bula. Eda vakaisulu meda vakatakatari ka maroroi na yagoda. Eda bula tu ena dua na vale ka da maroroi kina meda taqomaki, ia e dodonu meda raica na veivakalougatataki oqo ni vagauna tu ga ena noda bula tu e vuravura. O koya wale sara ga oqori na kena yaga vei keda. Ena sega ni rawa ni da kauta e so vei ira na ka oqo nida sa lako. Na koula, na siliva kei na vatu talei ka dau vakatokai ni iyau, era na sega ni yaga vua na tamata ka ni ra solia ga vua na tamata na veika mera bula tiko kina eke. 10 Na Turaga e namaka meda kila na veika vakayago, me rawa kina ni da na qaravi keda vakaikeda; me rawa ni da veiqaravi vei ira na wekada; ka me rawa ni da na kauta yani na itukutuku ni kosipeli ki na veiyasai vuravura. 11 Na inaki ni noda mai bula eke meda mai cakava na veika sa vaka na loma ni Tamada me vaka sa caka tiko mai lomalagi, meda 324

342 Wase 23 buladodonu tiko e vuravura, ka buturaka sobu na ivalavala ca, meda valuta na ca kei na vuni ca ka dau temaka na yaloda, ka bula ena ivalavala savasava, ena veivakauqeti ni nona kaukauwa na Turaga, ni da sa nona yalododonu na Turaga e vuravura Ni da na saumi taro kecega vua na Turaga ena vuku ni noda qarava na noda itavi. Eda sa na cakacaka ga ena noda vakabauta; ko ni sega ni veivosaki tiko kei au; sega ni Mataveiliutaki ni Lotu, ia na Turaga. Au sega ni veitaratara tiko kei na tamata baleta na ikatini au sa vakaliuca tikoga na Turaga; o ya na; noqu veimaliwai ena Lotu kei na noqu sa dau sasaga meu bulataka na veimataqali lawa e so kei na ivakaro ni Lotu. Kevaka meu sa sega ni muria na lawa ni Lotu, ia au sa na saumi taro kina vua na Turaga, ia na noqu sega ni dina kina noqu itavi au sa na qai laki saumi taro kina Lotu baleta na noqu lewenilotu. Kevaka meu sa dinata na noqu itavi, me vaka na ka au sa kila me baleta na ka e gadreva vei au na Turaga, sa dodonu me na galala na noqu vakasama. Sa dodonu me tu vinaka na yaloqu niu sa qarava vakadodonu na itavi au kacivi kina kau na tu vakarau meu saumi taro kina. Vei au, me keirau na qai veitalanoa ga kei na Turaga; ka sa vakakina vei keda kece sara. O Koya ni sa tala oti mai ki vuravura na Luvena e Duabauga, me mai vakayacora na veika sa talai mai kina, sa talai keda yadudua mai kina, o keda kece sara, meda mai vakacokotaka na inaki ni noda lako mai, ia sa na sega ni rawa me qaravi na veika o ya kevaka e tiko kina na vakawelewele, se vakalecaleca, se me na qaravi rawa ena dela ni lecaika. E dodonu meda vulica na itavi eda qarava vua na Turaga kei ira na noda, ni sa rui ka bibi sara, ka na sega ni rawa ni da na rawa-ka; ka sega ni da na tubucake ena noda kila na Turaga se na yalo sa vuku, kevaka me sega ni da yalodina ka guta meda vakatorocaketaki keda ena noda vulica na veika e baleta na Turaga. 13 Dau ka rawarawa sara na veidusi ni sa dau tasova na sucu, ka sa dau vaka o ya vei keda baleta ni sa noda ivakarau ni bula, meda na taleitaka ga na ka eda rogo vinaka kina ka vakarairaivinakataki keda. Ia eda sega ni rawa ni ciqoma na revurevu ni noda cala, ka 325

343 Wase 23 Sega ni dua na tamata, ena vakatulewa nei Tamada, me sa vakaukauwataki me caka vinaka.... Mera sa dui cakava ga na nodra. dau rawarawa noda biliga vakatikitiki vei ira tale e so.... Meda tu vakarau ka colata na noda itavi, ka kakua ni laki vakararavitaka tale vua e dua Sa solia vei keda na Kalou na galala ni digidigi, ka sa namaka meda vakatulewa kina. Na galala ni digidigi sa dua na isolisoli mai vua na Turaga vei keda meda vakatulewa kina, meda lewa na ka eda digitaka, meda matataka na kaukauwa ni kena vakabauti na dina ka ciqoma na bulatawamudu se vakacala na dina ka ciqoma na veivutuni ena vakasama. Oqo e dua vei ira na isolisoli levu mai vua na Kalou. Eda na cava beka kevaka me a sega, ka meda sa na vakaukauwataki tu ga me vaka era vinakataka e so na tamata mera na vakamuri ena nodra lewa? Ena sega na veivakabulai, ena sega na veivakalougatataki ni buladodonu; ena sega ni dua ena totogitaki baleta na cala 326

344 Wase 23 ni ka e a cakava, baleta ni tamata era na sega ni saumitaro vua na nodra Dauveibuli. 15 E a tarogi o Josefa Simici se liutaki ira vakacava tiko na iwiliwili levu ni tamata ka ra sa mai lewe ni Yalododonu Edaidai. Qai sauma: Au vakavulici ira ena ivakavuvuli dina ka ra qai veiliutaki ga vakaiira. Oqo na ivakavuvuli ka da sa veiliutaki tu kina ena Lotu. Eda sa namaki ira na lewenilotu ena veivanua mera sa na vulica na ivakavuvuli dina ka ra qai veiliutaki ga vakaiira. 16 Na isolisoli levu qo ni galala ni digidigi, ka sa ka ni veivakalougatataki ki na tamata me vakatulewa ga vakai okoya, e se bera vakadua ni veisau ka na sega vakadua talega ni veisau. Sa ivakavuvuli tawamudu ka sa solia na galala ni vakasama kei na galala ni ka e caka vua na tamata yadua. Sega ni dua na tamata, me lewai mai vua na Tamada, me vakaroti me laki cakavinaka; se dua na tamata e vakaukauwataki me laki caka ca. O koya me sa lewai koya sara ga. Na tuvatuva nei Setani me vakacacana na galala ni digidigi ka vakaukauwataki ira na tamata mera vakamuri koya. Ena sega soti ni vinaka na bula ni sega ni tiko na isolisoli talei oqo. Me na tiko vua na tamata na dodonu me digidigi, kevaka sara mada ga mera na vakadrecike ki na lewa vakalou. Sa dina sara ni veivakabulai kei na bula vakalagilagi e dodonu me na rawati ena galala ni digidigi ka sega kina na veikerekerei ka sa ka ga ni bula yadua me na rawati kina na kalougata se na itotogi vei ira era sa caka cala. 17 Eda vakabauta ni loloma walega eda sa vakabulai kina ka segai ena vuku ni cakacaka, kei na tarai cake ni yavu veisorovaki i Karisito, ka vakayacora vakadodonu na nomudou itavi mo dou bula kina. [raica na 2 Nifai 25:23; Momani 9:27]. 18 Sa dina sara ni sa cakava oti na Kalou vua na tamata, me vaka sa volai tu ena ivolanikalou na ka e sega ni rawa vua na tamata me cakava ga vakaikoya me rawata na veivakabulai, ia e na gadreva o koya me cakava na tamata na ka e rawa ni cakava ena kaukauwa sa tu vua. Ena ivakavuvuli oqo sa na veicalati kei na ituvatuva mai na kena tauyavu na vuravura, mera lako mai na italai vakalomalagi ka ra sa tucaketale se o ira era italai mai lagi, mera lako mai ki vuravura ka mai cakava na cakacaka e rawa ni cakava ga vakaikoya na tamata

345 Wase 23 Sa na veivakacalai sara me na vakabauti tiko ni o Jisu sa cakava kece na cakacaka me baleta na tamata, ka vakatusa ena tebe ni gusudra ni sa na sega tale ni dua na ka mera qai cakava. E tiko na cakacaka me cakava na tamata kevaka mera na vakabulai. E salavata kei na lawa tawamudu oqo ena nona a tukuna na agilosi vei Koniliasi me lako vei Pita [raica na Cakacaka 10], kei Ananaiasa me lako vei Paula [raica na Cakacaka 9:1 22]. Sa vaka talega kina na talairawarawa nei Moronai ki na lawa oqo ni a kila na veika e volai tu ena peleti nei Nifai ka sega ga ni vakadewataka, ia ena veidusimaki ni Turaga, e a solia kina vei Josefa Simici na Urimi kei na Cumimi, ka vakavuna me vakadewataka rawa kina na cakacaka bibi o ya ena isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou Na rua na itavi bibi meda cakava, sa ikoya meda na vakasaqara na veivakabulai kei na noda sasagataki ira na tani mera na vakabulai talega. Oqo e rua na noda itavi bibi.... Ai matai, meda vakasaqara na veivakabulai; kei na ikarua, na noda itavi vei ira na tani. Sa imatai ni noqu itavi, me vaka au sa kila, sa ikoya meu sasagataka na veivakabulai. Sa imatai ni nomu itavi vakataki iko, ka sa vaka talega kina vei ira kece na lewe ni Lotu. 20 Na imatai ni ka meda cakava sa ikoya na noda vakabulai. Meda vakasaqara na veivakalougatataki kece sara me noda. Meda na papitaiso ka curu ki na ituvatuva ni vakamau vakasilesitieli me rawa kina ni da na rawata na taucoko na matanitu ni Tamada. Meda na qai vakasamataki ira na noda matavuvale, ira na luveda, kei ira na tubuda. 21 Sa... noda itavi meda vakabulai vuravura, ira era sa mate kei ira era se bula. Eda sa vakabulai ira tiko na bula ena kena vunautaki na kosipeli ki na veimatanitu ka vakasoqoni ira vata mai na kawa i Isireli, o ira sa yalodina. Eda sa vakabulai ira tiko na mate ena noda lako ki na valetabu ni Turaga ka cakava kina na kena cakacaka papitaiso, tabaki ena liga, vakadeitaki, kei na so tale ka gadreva vei keda na Turaga me baleti ira. 22 Sa noqu itavi, ka sa nomu itavi, kemuni na taciqu kei na ganequ ni sa vakotori vei kemuni na itavi oqo meda sasaga ena 328

346 Wase 23 noda kaukauwa taucoko, ka kakua ni soro, ia, meda sasaga vakaukauwa sara meda dinata na itavi sa kacivi keda kina na Turaga, meda dinata na itavi oqo mera vakabulai kina na lewe ni noda matavuvale, kei na nodra vakabulai o ira na wekada, kei ira era tiko yawa mai vei keda. 23 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Na cava e tarai iko ena nona vakavulici ira na luvena o Peresitedi Smith ena cakacaka? (Raica na Na bula nei Joseph Fielding Smith. ) Na cava e rawa ni da cakava mera vukei na gone mera gugumatua? E vakalevutaka vakacava na nomu kila na bula rawati iko mai na ivakavuvuli e tiko ena wase 1? Vakasamataka na ka o rawa ni cakava mo na bula rawati iko kina. Railesuva na ivakasala ena wase 2. Na cava na kena ibalebale vei iko mo dina vua na Turaga? Vakavulica o Peresitedi Smith, Keitou namaka vei ira na lewenilotu ena veivanua mera vulica na ivakavuvuli dina ka veiliutaki vakataki ira (iwasewase 3). Ena vinaka vakacava ki na matavuvale na ivakavuvuli oqo? Ena tuberi ira vakacava na kuoramu ni matabete kei na isoqosoqo ni Veivukei? Nida saga meda qaravi ira na tani, cava na vuna o nanuma kina ni sa imatai ni noda itavi sa baleta sara ga na noda vakabulai? (Raica na iwasewase 4.) ivolanikalou Veisemati Filipai 2:12; 2 Nifai 2:14 16, 25 30; V&V 58:26 28 Veivuke ni Veivakavulici Ni ko sa veivakavulici mai na ivola oqo, sureti ira e so mera wasea mai na nodra vakasama, taroga e so na taro ka veivakavulici vakai ira. Ni ra sa dinata na vakaitavi, era sa na qai vakarau ki na vuli ka ciqoma na ivakatakila (mai na tabana v vi ena ivola oqo). 329

347 Wase 23 Me kilai 1. Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, Na Bula nei Joseph Fielding Smith (1972), Joseph Fielding Smith, ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart, Na Bula nei Joseph Fielding Smith, Louie Shurtliff Smith, ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith, Joseph Fielding Smith, ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith, Ena Joseph Fielding McConkie, Joseph Fielding Smith, ena Leonard J. Arrington, ed. Na Peresitedi ni Lotu (1986), ; raica talega na Na Bula nei Joseph Fielding Smith, Raica na Na Bula nei Joseph Fielding Smith, 12 13, ; Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God (1992), Raica na Jay M. Todd, A Day in the Life of President Joseph Fielding Smith, Ensign, Julai 1972, Ena Conference Report, Epe.1945, Salvation for the Dead, Utah Genealogical and Historical Magazine, Epe. 1926, ; raica talega na; Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voliumu. ( ), 1: Vosa ena Logan Utah Institute of Religion, Janu. 10, 1971, 2, Church History Library; itukutuku sega ni tabaki. 12. Ena Conference Report, Okot. 1969, Ena Conference Report, Okot. 1969, Ena Conference Report, Okot. 1932, Ena Conference Report, Okot. 1949, Ena Conference Report, British Area General Conference 1971, 6; raica talega na Nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici (2007), isaunitaro ni Taro ni Kosipeli, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 na voliumu. ( ), 2: Out of the Darkness, Ensign, June 1971, Priesthood Restoration of Divine Authority, Deseret News, Sept. 2, 1933, iwasewase ni Lotu, 4; raica talega na Doctrines of Salvation, 3: Na itavi ni Matabete ena Cakacaka ni Valetabu, Utah Genealogical and Historical Magazine, Janu. 1939, 3; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Sealing Power and Salvation, BYU Speeches of the Year ( Janu. 12, 1971), Ena Conference Report, Okot. 1911, 120; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Ena Conference Report, Epe. 1921,

348 W A S E 2 4 Na Nodra Cakacaka na Marama Yalododonu Edaidai: Veiqaravi Sega ni Nanumi Koya Ga ena inaki Lagilagi Oqo E sega ni vakaiyalayala na vinaka e rawa ni ra cakava na noda marama. Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ena dua na soqoni raraba ni isoqosoqo ni Veivukei ena ka 2 ni Okotova, 1963, e kaya kina o Peresitedi Joseph Fielding Smith, O keimami, na Veitacini iliuliu ni Lotu, keimami dokai ira ka rokovi ira na ganeda vinaka ena nodra veiqaravi sega ni nanumi ira ga ena inaki lagilagi oqo. 1 Ena nona tauca na itukutuku oqo, e vosa tiko kina o Peresitedi Smith mai na veika sa kila mai ena loma ni veiyabaki sa sivi. Sa veiqaravi voli ena nona bula taucoko e yasadra na marama Yalododonu Edaidai yalodina. A tekivu na veiqaravi oqori ena mua ni 1880 vakacaca, rauta ni se qai yabaki 10. Ena gauna oya, era dau vakayaloqaqataki na marama Yalododonu Edaidai me ra vulica na veiqaravi vakavuniwai kei na qaravi bula. A muria na ivakasala oqori na marama tinana ka vulica me dau veivakasucumi. E vakavuqa ni dau vakayadrati koya ena lomaloma ni bogi me draivataki koya ena nodratou qiqidreti ena ose ki na dua na vuvale sa vakarau me sucu kina e dua na gone. Ni veiqaravi voli vata kei tinana ena sala oqo, sa raica kina na gonetagane o Joseph Fielding Smith na ivakaraitaki ni igu kei na yalololoma e tu vei ira na marama ena Lotu. 2 A qai veiqaravi e muri o Sisita Smith vakadaunivakasala ena mataveiliutaki raraba ni isoqosoqo ni Veivukei. 331

349 Wase 24 Ena itukutuku taucoko ni Lotu, era dau qarava na marama na itavi e gadrevi vakalevu sara ena cakacaka ni Turaga ena gauna oqo. 332

350 Wase 24 E dau rokova vakalevu sara na isoqosoqo ni Veivukei o Peresitedi Smith, ka tukuna ni oqo e dua na tiki bibi ni matanitu ni Kalou e vuravura. 3 Na ikarua ni watina o Ethel, a veiqaravi vakalewe ni matabose raraba ni isoqosoqo ni Veivukei ena loma ni 21 na yabaki. E kaya vaqo o Sisita Amy Brown Lyman, ka a veiqaravi vata kei Ethel ena matabose, qai veiqaravi e muri vakaperesitedi raraba ni isoqosoqo ni Veivukei: O Sisita Smith e dua vei ira na marama vuku au se qai bau kila. Au raici koya me dau volavola ka gusunivosa vinaka duadua [ena loma] ni matabose. 4 Ena itutu oqori, sa dau lako kina o Ethel ki na veikoniferedi ni iteki me veidusimaki vei ira na marama ena isoqosoqo ni Veivukei. Erau dau lako vata kei Peresitedi Smith ena so na ilesilesi vaka-lotu, ka rau dau wasea na itutunivunau me rau vakavulici ira na lewenilotu. 5 Ni mate o Ethel, a qai vakawatitaki Jessie Evans o Peresitedi Smith. E dau lako vata kei koya o Jessie voleka ni veigauna kece e dau lako kina me vakavulici ira na Yalododonu. E tiko vua e dua na domo vinaka ni lagasere, ka dau vinakata tu ga o Peresitedi Smith me dau lagasere ena veisoqoni erau dau tiko kina. E nanuma lesu o Elder Francis M. Gibbons, ka a veiqaravi vakasekeriteri ni Mataveiliutaki Taumada: Ena veigauna kece e dabe vakatulewa kina o Joseph Fielding, e dau vinakata me lagasere kevaka sara mada ga, me rogoca tikoga kina na domona ni lagasere. Ena dela ni veika oqori, sa vakaikuritaka na vakayalo ni veisoqoni oqori na nona lagata na veiserenilotu tabu oqo ena domona memela vinaka, me vakauqeti ira na vakarorogo, ka laveta cake na nona maqosa ena nona tauca na ivunau. E muri, ena nona veiwali kei na veivakauqeti ni watina, ena so na gauna e dau duavata kei Jessie o Joseph ena dua na domorua ka veiwakitaka kina kei na domoi watina na domona bi rogo vinaka. Ena veigauna vakaoqori, erau na dau dabe vata ena idabedabe ni tabapiano ka tabaka toka o Jessie na ivakatagi veitokani, ka vakarauta toka na domona rogolevu me kua ni ubia na domoi watina. 6 Ni Peresitedi tiko ni Lotu, sa dau cakacaka ena veigauna eso o Joseph Fielding Smith vata kei Sisita Belle S. Spafford, na peresitedi raraba ni isoqosoqo ni Veivukei. A qai tukuna e muri o Sisita Spafford na veika a sotava ena nona cakacaka vata kei koya: O Peresitedi Joseph Fielding Smith, e dua na turaga yalomalua ka lomani 333

351 Wase 24 ira vakalevu sara na tamata, sa dau vakaraitaka ena veigauna kece sara na nona kila vakatitobu na nodra cakacaka na marama ena Lotu, ka dau vakadewataka oqori ena vuqa sara na gauna ki na mataveiliutaki ni isoqosoqo ni Veivukei, e dolava na neimami rai ka dusia vei keimami na sala. 7 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 E tukuni ena ivolanikalou me baleti ira na marama yalodina era sa vakaitavi oti ena nona Lotu na Turaga. Eda na wilika beka ena Mataniciva Talei ni sa oti na veika erau a vakavuna o Atama kei Ivi ena lutu tani, a vunautaka o Ivi na ivakavuvuli. E lekaleka ia e sinai na kena ibalebale ka vakaoqo:... Kevaka keirau a sega ni talaidredre, ke a sega na luvei keirau, ka keirau a sega talega ni kila na ka vinaka mai na ka ca, io ke keirau a sega ni rekitaka na neirau vakabulai kei na bula tawamudu sa solia na Kalou vei ira kecega sa vakabauta. [Mosese 5:11.] A rau sa vakarokorokotaka na Kalou ko Atama kei Ivi, ia erau sa vakatavulica na ivakavuvuli oqo vei ira na luvedrau. [Mosese 5:12; vakamatatataki.] Eda vulica mai kina ni rau a ciqoma o Ivi vakakina o Atama na ivakatakila kei na ivakaro me rau vakavulici ira na luvedrau ena sala ni bula tawamudu. 8 Eda wilika ena veigauna [taumada] era dau cakacaka vagumatua na marama ni Isireli ka tu na itavi me ra qarava [raica na Lako Yani 15:20; Dauveilewai 4 5]. 9 Ena Veiyalayalati Vou eda wilika kina e dua na wiliwili levu ni marama yalodina era a vakasaqara ka soli ivakasala. E vuqa vei ira era dau muria na Turaga ka qaravi koya [raica na Luke 8:1 3; 10:38 42]

352 Wase 24 2 Ena veigauna e muri, era dau qarava na veiitavi bibi sara ena Lotu vakalesui mai nei Jisu Karisito na marama ena isoqosoqo ni Veivukei. Ena ika 17 ni siga ni Maji, 1842, a sota kina na Parofita o Josefa Simici kei na vica na marama ena Lotu mai Nauvoo ka tauyavutaki ira ki na dua na isoqosoqo qai vakatokayacataki me Nodra isoqosoqo ni Veivukei na Marama e Nauvoo.... Ni vu mai na ivakatakila na tautauyavu oqo, e sega ni rawa ni vakabekataki. Sa dau vakaraitaki vakalevu sara ena loma ni veiyabaki na dina oqo ia nikua sa vakadinadinataki vakalevu sara na kena yaga kei na kena gadrevi. 11 Sa dina sara ni na sega ni taucoko sara na kena tauyavutaki na Lotu i Jisu Karisito kevaka a sega ni vakavotui mai na isoqosoqo vakasakiti oqo.... Ena sega ni taucoko na veivakalesui mai oqo kevaka a sega na isoqosoqo ni Veivukei ka rawa kina vei ira na marama me ra qarava e dua na itavi lesi vakalou ka gadrevi sara vakalevu ena welefea ni Lotu. 12 Na Nodra isoqosoqo ni Veivukei na Marama e Nauvoo a tauyavutaka na Parofita o Josefa Simici ena veivuke nei Elder John Taylor. A vakatakila mai na Turaga ni dodonu me ra tauyavutaki na marama ena Lotu ki na dua na isoqosoqo, ni tiko na cakacaka bibi me ra cakava me ra vukea na kena vakadeitaki na inaki kei Saioni. [V&V 6:6.] Na nodra cakacaka na marama oqo sa baleta vakatabakidua me ra vinaka, vakayaloqaqataki, ka vakatorocaketaki na marama ena Lotu me ra vakarautaki kina ena veika kecega me dua na nodra tikina ena matanitu selesitieli. A soli talega vei ira na itavi me ra veivuke ena cakacaka ni loloma kei na nodra vukei mai na leqa kei na veivakararawataki o ira na dravudravua, na tauvimate, kei ira era vakaleqai ena loma ni Lotu raraba. Ena loma ni veiyabaki taucoko me tekivu mai na tautauyavu oya, era sa dau dina tiko na marama ena isoqosoqo oqo ki na nodra veikacivi ka ra sa vakalevulevui ira kina ena nodra yalodina ki na cakacaka oya. E sega ni dua na cakacaka e lesi yani me dredre vakalevu; e sega ni dua na itavi me vakawaleni, ia ena nodra veiqaravi era sa vakalougatataki kina e udolu vakaudolu. 13 Na isoqosoqo ni Veivukei... sa tubu me dua na kaukauwa ena Lotu. Sa gadrevi dina sara eda dau tukuna ni dua na 335

353 Wase 24 Na isoqosoqo ni Veivukei na isoqosoqo cecere duadua ni marama e vuravura, e dua na isoqosoqo ka tiki bibi sara ni matanitu ni Kalou e vuravura. mataisoqosoqo, kena ibalebale e dua na liga ni veivuke, ia na isoqosoqo ni Veivukei e levu cake sara. E gadrevi. 14 Au gadreva meu vakacaucautaki ira na marama ena isoqosoqo cecere oqo ena nodra bula dokai kei na yalodina ka dau vakavotukanataki tiko mai e veigauna me tekivu mai na gauna kei Nauvoo. 15 Sa marautaka na Turaga na nomuni veiqaravi. O kemuni, ena nomuni veiqaravi, o ni sa veivuke ena kena tara cake ka vaqaqacotaki na matanitu ni Kalou. E tautauvata sara ga na kena gadrevi na nodra veiqaravi na isoqosoqo ni Veivukei ena Lotu me vaka meu kaya mada? vei ira ena kuoramu ni Matabete. Eso beka era na nanuma ni sa rui kaukauwa na noqu vakaraitaka tiko, ia ena noqu vakatulewa na cakacaka o ni cakava tiko na ganei keimami vinaka, e vakaimawe ka tautauvata ga na kena bibi ena kena tara cake na matanitu ni Kalou, kena vaqaqacotaki, kena vakatetei, kena vakotori na yavu me rawa ni da tara cake kece kina, me vaka vei ira 336

354 Wase 24 na turaga era taura tu na Matabete ni Kalou. Ena sega ni rawa ni keimami toso ke sega o kemuni. 16 [O ira na marama ena isoqosoqo ni Veivukei] era lewena na isoqosoqo ni marama cecere duadua e vuravura, e dua na isoqosoqo ka tiki bibi sara ni matanitu ni Kalou e vuravura ka caka ka cicivaki me vukei ira na lewena yalodina me ra rawata na bula tawamudu ena matanitu i Tamada.... A tauyavutaki na isoqosoqo ni Veivukei ena yalo ni veivakauqeti, ka sa dau tuberi tiko mai na yalo oqori [me tekivu mai na gauna koya], ka sa vakadabera ki yalodra na veimarama vivinaka e sega ni wiliki rawa na gagadre oya ni buladodonu ka dau taleitaka na Turaga O ira na marama ena isoqosoqo ni Veivukei era veivuke ena kena qarauni na nodra tiko vinaka vakayago ka vakayalo talega na luvena na Kalou. Ena nona yalomatua na Turaga sa kacivi ira kina na marama me ra veivuke vei ira na Matabete. Ena nodra dau yalomalua, yalomalumalumu, ka yalovinaka, sa raici ira kina na [marama] na Turaga ka solia vei ira na itavi me ra dau qaravi ira na vakaleqai tu kei ira era kune rarawa. Sa dusia o Koya na sala me ra muria, ka solia vei ira na isoqosoqo cecere oqo ka tu kina vei ira na dodonu me ra veiqaravi ena ruku ni nodra veiliutaki na bisopi ni veitabanalevu ka yalovata kei ira na bisopi ni veitabanalevu, ka taqomaka na nodra tiko vinaka vakayalo ka vakayago talega na tamata. Sa rawa kina vua na Turaga me kacivi ira na noda marama me ra lako ki na veivale ka vakacegui ira era vakaleqai tu, me ra vukei ira era kune rarawa, me ra tekiduru ka masu vata kei ira, ka na rogoca na Turaga na nodra masu na marama ni cabori mai vu ni yalodra ena vukudra na tauvimate, me vaka ga na nona rogoca na nodra masu na italatala qase ni Lotu. 18 E levu tu na inaki kei na itavi ni isoqosoqo ni Veivukei.... Na tamaqu, o Peresitedi Joseph F. Smith [a kaya vaqo:] Oqo e dua na isoqosoqo a tauyavutaka na Parofita o Josefa Simici. O koya, sa isoqosoqo qase duadua kina ni Lotu, ka sa bibi duadua kina. E sega ni yaga ga vei ira na dravudravua kei na vakaleqai, ia e dua na tiki ni 337

355 Wase 24 kena itavi na tikina levu cake talega me yadravi kina na nodra tiko vinaka vakayalo na tina kei na goneyalewa kei Saioni; me raica ni sega ni dua e vakawaleni, ia me ra taqomaki kece sara mai na kalouca, mai na veigauna ca, mai na kaukauwa ni butobuto, kei na veika ca e dau yavalati ira e vuravura. Sa nodra itavi na isoqosoqo ni Veivukei me ra yadrava na nodra tiko vinaka vakayalo o ira kei ira kece na lewe ni Lotu yalewa. 19 Sa itavi ni isoqosoqo ni Veivukei, sega walega ni taqomaki ira na lewe ni isoqosoqo ni Veivukei, ia me tete yani na nodra veiqaravi me sivia na iyalayala oqori. Ena veivanua kecega e vakaleqai tiko kina e dua, gadreva na veivuke, sotava na dredre, tauvimate se kune rarawa, eda na kacivi ira na isoqosoqo ni Veivukei.... E rawa ni ra cakava e dua na cakacaka cecere ka vakasakiti ena nodra veivakayaloqaqataki vei ira era cidroi, vukei ira, vakabulabulataki ira mai, vukei ira me ra rawā nodra malumalumu se ivalavala ca kei na nodra druka, ka kauti ira mai me ra kila tale na dina. Au kaya tale ni sega ni yalani na vinaka e rawa ni ra cakava na noda marama....au sega ni kila se cava e rawa ni ra cakava na noda peresitedi ni iteki kei na bisopi ena tabanalevu kevaka era a sega na marama vinaka oqo ena isoqosoqo ni Veivukei me ra vakararavi kina; ka rawa ni ra kacivi ira ena nodra veiqaravi, ena vuqa na gauna, me ra qarava na veika dredre eso, ka baleti ira na turaga, ia ena daumaka cake sara kevaka era qarava na marama. Ena dua na ka vakasakiti sara kevaka me sa taucoko tu na nodra vinaka na lewe ni Lotu kece sara. Ke a vakakina ke sa na lailai sara na noda itavi, na tagane kei na yalewa, ia na gauna oqori se bera ni yaco mai. Era tu na lewenilotu ena kedra maliwa na ganeda era gadreva tu na veivakayaloqaqataki, e dua na veivuke lailai vakayalo ka vakakina vakayago, e sega ni dua e rawa ni cakava vakavinaka cake me vakataki ira na ganeda era lewena na isoqosoqo cecere ka vakasakiti oqo. Ena cakacaka oqo e rawa ni ra solia na marama na nodra veivuke ena nodra vakayaloqaqataki na cidroi, na dau vakasavuliga, kei na lomawele, me vaka ga na nodra dau kacivi na turaga ena Matabete me ra cakava ena vukudra na cidroi, na lomawele, kei na dauvakasavuliga vei ira na turaga veitacini. Sa dodonu me da dau cakacaka vata kece me rawa kina na buladodonu kei na sasaga me 338

356 Wase 24 ra vakabulabulataki tale mai o ira era sa kuitaki yani ka vakaweleweletaka tu na itavi ni Lotu. 20 Mai na [kena] itekivu malumalumu ena veituvaki dredre, ni se lailai na lewe ni Lotu, eda sa raica na kena tubu na isoqosoqo oqo.... Na vinaka sa rawati ena nodra qaravi na dravudravua, nodra vukei na tauvimate kei na kune rarawa, kei ira era vakaleqai tu vakayago, vakasama se vakayalo, ena sega ni kilai sara vakavinaka.... Na veika kece oqori sa rawati ena yalo ni loloma ka sala vata kei na yalo dina ni kosipeli i Jisu Karisito E namaka na Turaga me ra vakasaqara na rarama kei na dina o ira na marama me ra vakaivotavota kina ena lagilagi vakasilesitieli. E tautauvata na ibalebale ni kosipeli vei ira na marama ka vakakina vei ira na turaga. E tautauvata ga na nodra kauwaitaka me vakataki ira na turaga. Ni sa kaya na Turaga vua na Parofita o Josefa Simici, Dou vulica matua na ivunau kece sa tu ena ivola oqo, ni sa dina ka dodonu, raica ena vakayacori vakaidina na parofisai kei na vosa ni yalayala kece sa tu kina, [V&V 1:37] a sega ni yalana walega o koya na ivakaro oqori vei ira na lewe ni Lotu tagane.... Sa ka bibi sara me ra kila na ganeda na Yavu ni Veivakabulai me vakataki ira ga na tagane. Sa gadrevi talega me ra muria na ivakaro. E sega ni dua na marama ena vakabulai ena matanitu ni Kalou kevaka e sega ni papitaiso me baleta na vakabokoci ni ivalavala ca kei na veitabaki ni liga me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu Ni kaya na Turaga e sega ni dua na tamata ena vakabulai ena lecaika [raica na V&V 131:6], au vakabauta ni vakaibalebaletaka tiko o koya vei ira na marama me vaka ga na nona vakaibalebaletaka tiko vei ira na turaga, kau vakabauta ni ra sa vakaitavitaki talega na marama me ra vulica na ivolanikalou. 22 E gadreva na Turaga vei ira na marama, ka vakakina vei ira na turaga ena Lotu, me ra kila na lomana vakalou ka rawata e dua na ivakadinadina veivauci e yalodra me baleta na dina vakatakilai mai ni veivakabulai ena matanitu ni Kalou. A sega ni vakatakila mai na ivola i Momani na Turaga me yaga ga vei ira na Matabete, ia me 339

357 Wase 24 E gadreva na Turaga vei ira na marama,... me ra kila na lomana vakalou ka rawata e dua na ivakadinadina veivauci e yalodra. baleta na yalo kecega ena vakasaqara na dina, era tautauvata ga na tagane kei na yalewa. 23 E namaka na Turaga vei ira na marama me ra rawata e dua na ivakadinadina ni ka dina me ra kila na ivakavuvuli ni Lotu me vaka ga e gadreva vei ira era taura tu na Matabete. Kevaka eda rawata na bula vakacerecerei, ka da nuitaka tu me da rawata, sa gadrevi me da vakarautaki keda ena kila ka, ena vakabauta, ena masu. Ia ni kaya vaqo na Turaga, Ia dou vakasaqara taumada na matanitu ni Kalou kei na nona yalododonu, [Maciu 6:33; 3 Nifai 13:33] a sega ni vosa tikoga o koya vei ira e dua na ilala tagane, e dua na ivavakoso veicurumaki. 24 Na marama kece e papitaiso mai ki na Lotu a vakotori ki uluna na ligadra na italatala qase me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu me tuberi koya kina na Yalotabu ena veika dina kecega. Na loma ni Turaga me kakua ni dua e sega ni soli vua na veituberi vakalou ka na vakatakila vei ira na dina ka me rawa kina vei ira me ra kila na rarama mai na butobuto ka me ra vaqaqacotaki kina ka soli vei ira na kaukauwa me ra vorata na ivunau lasu, na vakasama, kei na vakabauta lasu kecega, ka ra sa takalevu tu e vuravura nikua

358 Wase 24 E ganiti ira vakalevu sara na ganeda na veivakauqeti ni Yalo Tabu ena vuku ni veika era gadreva me vakataki ira na turaga, tautauvata vinaka. E ganiti ira na isolisoli ni parofisai ena vuku ni veika ena yaga me ra kila.... Ni ra masu e dodonu me ra masu ena yalodina, ka namaka me saumi mai na nodra masu. Ena rogoci ira na Turaga, kevaka era yalodina, ka vakadinata, me vaka ga ena vakayacora ko koya vei ira na turaga. 26 Sa yalataka na Turaga vei ira kece, tagane kei na yalewa vakatautauvata, na isolisoli ni Yalo Tabu kevaka era sa yalodina, yalomalumalumu, ka veivutuni dina. Sa gadrevi vei ira me ra vuli ka kila na dina ni kosipeli ka me ra vakarautaki ira ena vuli, kei na vakabauta, kei na talairawarawa ki na ivakaro kecega me ra vakasaqara na rarama kei na dina me kilikili kina kei ira na lagilagi vakasilesitieli Ena vuku ni matabete, sa solia tu kina na Kalou vei ira na luvena yalewa na veisolisoli kece sara vakayalo kei na veivakalougatataki era rawa ni rawata na Luvena tagane. Au vakabauta ni da sa kila kece tiko ni sega ni yalani ga vei ira na tagane na veivakalougatataki ni matabete. Sa dau sovaraki talega na veivakalougatataki oqori... vei ira kece na marama yalodina ena Lotu. O ira na marama vinaka oqo e rawa ni ra vakarautaki ira, ena nodra talairawarawa ki na ivakaro kei na nodra veiqaravi ena Lotu, me baleta na veivakalougatataki ni vale ni Turaga. Sa vakarautaka na Turaga vei ira na luvena yalewa na isolisoli kece sara vakayalo kei na veivakalougatataki e rawa ni ra rawata na luvena tagane, ni sa sega ni tu duadua ga na tagane me tu tani na yalewa, se tu duadua ga na yalewa me tu tani na tagane ena Turaga [raica na 1 Korinica 11:11]. 28 Eda kila kece tu ni a tukuna vei Eparama na Turaga ni na tamadra na veimatanitu e vuqa ka na vaka na iwiliwili ni kalokalo ni lomalagi kei na nuku ni matasawa na nona kawa, ia me da kakua sara ni guilecava ni a soli talega vei Serai na veivakalougatataki vata oya. Sa kaya talega vei Eparama na Kalou, ko Serai na watimu, mo kakua ni vakatoka na yacana ko Serai, sa na yacana ga ko Sera. Ia kau na vakalougatataki koya, ka solia me sucu mai vua e dua na 341

359 Wase 24 luvemu tagane, io, kau na vakalougatataki koya, ena tubu talega mai vua na matanitu eso; a nodra turaga lelevu na veimataqali ena tubu mai vua. [Nai Vakatekivu 17:15 16.] 29 Ni vosa tiko na Turaga me baleta na matabete kei na mana ni matabete, kei na cakacaka vakalotu ni Lotu eda dau ciqoma mai vei ira na matabete, a vakakina oqo na ka e tukuna: Raica sa ilesilesi ni matabete levu me vakayacora na cakacaka kecega vakalotu, ia sa tu kina na kaukauwa me vakatakila na veika vuni ni matanitu, kei na kaukauwa me kilai kina na loma ni Kalou....Meu wilika tale mada oya: Raica sa ilesilesi ni matabete levu me vakayacora na cakacaka kecega vakalotu, ia sa tu kina na kaukauwa me vakatakila na veika vuni ni matanitu kei na kaukauwa me kilai kina na loma ni Kalou. Ia, na ilesilesi oqo, sa vakatakilai mai kina na kaukauwa va-kalou. Ia kevaka sa sega na ilesilesi oqo kei na kaukauwa ni itutu vakabete, ena sega ni vakatakilai na kaukauwa vakalou vei ira na tamata; io kevaka sa sega na ilesilesi oqo, ena sega na tamata e raica rawa na mata ni Kalou ko Tamada, me qai bula tiko. [V&V 84: ] Ni da wilika na veika vakaoqo, e dodonu me reki kina na tagane kecega e tu vei ira na matabete ni da vakasamataka ni tu vei keda na dodonu cecere ka rawa kina ni da kila na Kalou. E sega walega ni ra kila tu na dina cecere oqo o ira na tagane era taura tu na matabete, ia ena vuku ni matabete oqori kei na kena veicakacaka vakalotu, ena rawa kina vei ira kecega na lewe ni Lotu, na tagane kei na yalewa vakatautauvata, me ra kila na Kalou. 30 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Na cava e rawa ni da vulica mai na veika e vakamacalataki ena Na Bula nei Joseph Fielding Smith? Na cava soti beka o sa bau sotava e tautauvata kaya? E tukuna o Peresitedi Smith me baleti ira na marama ena veitabagauna duidui era sa qarava na veiitavi bibi eso ena matanitu ni Kalou (raica na iwasewase 1). Na sala cava soti o sa raica era cau kina na marama ena kena vaqaqacotaki na nodra matavuvale kei na Lotu? 342

360 Wase 24 Na sala cava o raica kina na kena gadrevi ena welefea ni Lotu na nodra veiqaravi na isoqosoqo ni Veivukei? (Raica na iwasewase 2.) Na sala cava era dau cakacaka vata kina na marama ena isoqosoqo ni Veivukei kei ira na matabete me tara cake na matanitu ni Kalou? Na sala cava era dau yadrava kina na isoqosoqo ni Veivukei na nodra tiko vinaka vakayalo na marama Yalododonu Edaidai? Na sala cava era dau vakateteya yani kina na marama ena isoqosoqo ni Veivukei na nodra veivakauqeti ki na taudaku ni nodra isoqosoqo? (Me baleta eso na kena ivakaraitaki, raica na iwasewase 3.) E vakabibitaka o Peresitedi Smith ni dodonu me ra kila o ira kece na marama kei na turaga na ivakavuvuli ni kosipeli, vaqaqacotaka na nodra ivakadinadina, ka ciqoma na ivakatakila (raica na iwasewase e 4). Na cava na vuna o nanuma ni bibi kina vei keda kece me da vakasaqara na isolisoli oqo? E vakavuvulitaka o Peresitedi Smith ni sa sovaraki...vei ira kece na marama yalodina ena Lotu na veivakalougatataki ni matabete (iwasewase e 5). Na cava era gadreva kina na marama na veivakalougatataki ni matabete me ra qarava na nodra itavi e vale kei na Lotu? Na ivakaraitakai cava o sa raica ena nodra ciqoma na marama na isolisoli vakayalo? ivolanikalou Veisemati Cakacaka 5:12 14; Alama 32:22 23; V&V 46:8 9 Veivuke ni Veivakavulici Ena vukei iko sara vakalevu e na nomu veivakavulici ke mo tekivu vakasamataka sara tiko na lesoni ena tarava mai ni oti na nomu vakavulica na lesoni oqo. O na rairai kilai ira vinaka kina na lewe ni nomu kalasi, na veika era dui gadreva kei na veika era vinakata ni oti na nomu tiko kei ira (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula, 118). Me kilai 1. Purpose of the Relief Society, Relief Society Magazine, Janu. 1964, Me baleta na itukutuku tale eso ni nona vukei tinana o Joseph Fielding Smith ena itavi vakadauveivakasucumi, raica na wase 24 ena ivola oqo. 3. Mothers in Israel, Relief Society Magazine, Tise. 1970, Amy Brown Lyman, ena Joseph Fielding Smith and John J. Stewart, The Life of Joseph Fielding Smith (1972), Raica na Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God (1992),

361 Wase Francis M. Gibbons, Joseph Fielding Smith: Gospel Scholar, Prophet of God, Belle S. Spafford, Latter-day Prophet-Presidents I Have Known (vosa ena Brigham Young University, 29 ni Me, 1973), Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 vols. ( ), 3: The Relief Society Organized by Revelation, Relief Society Magazine, Janu. 1965, Answers to Gospel Questions, 3: Purpose of the Relief Society, The Relief Society Organized by Revelation, Relief Society Responsibilities, Relief Society Magazine, Okot. 1954, Relief Society An Aid to the Priesthood, Relief Society Magazine, Janu. 1959, Relief Society Responsibilities, Relief Society Magazine, Okot. 1954, Relief Society An Aid to the Priesthood, 6; vakatautauvatataki na icegu. 17. Mothers in Israel, Relief Society An Aid to the Priesthood, Teaching the Gospel, Relief Society Magazine, Janu. 1966, 5; raica talega na Joseph F. Smith, ena Conference Report, Epe. 1906, Relief Society Responsibilities, Relief Society Magazine, Maji 1954, Purpose of the Relief Society, Obedience to the Truth, Relief Society Magazine, Janu. 1960, Relief Society Responsibilities, Relief Society Magazine, Okot. 1954, Relief Society Responsibilities, Relief Society Magazine, Maji 1954, Relief Society Responsibilities, Relief Society Magazine, Okoto. 1954, Obedience to the Truth, Answers to Gospel Questions, 3: Ena Conference Report, Epe. 1970, Mothers in Israel, And the Truth Shall Make You Free, Deseret News, 30 ni Maji, 1940, iwasewase ni Lotu e 4; raica talega na Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 na voli. ( ), 3:

362 W A S E 2 5 Na Sucu i Jisu Karisito: itukutuku Rekitaki Dina Ena vakacava na itukutuku totoka oqo? Eda sa vakatara li me curuma ka vakatulewataka na noda bula? Eda sa ciqoma li ena kena ibalebale taucoko ka sega na vakatitiqa? Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ena Siganisucu ni yabaki 1971, e a lako yani e dua na dauvolaitukutuku me laki vakatarogi Peresitedi Joseph Fielding Smith kei ira na nona matavuvale. E vakaoqo na ka e a vakaraitaka na dauvolaitukutuku baleta na bula nei parofita: Na Siganisucu e dua na gauna duatani vei Peresitedi Joseph Fielding Smith. Sa dua na siga me baleta na matavuvale kei na siga ni veivakananumi. Ia, ena kena veta sara e cake, vei Peresitedi Smith, na Siganisucu sa nodra siga ga na gone. Au nanuma ni ka duadua au dau taleitaka baleta na Siganisucu sai ira na gonelalai, e kaya o Peresitedi Smith, ena nona sa keveta voleka sara vua e dua na makubuna yalewa. Ni dabe toka vua e dua na ivola Tabu levu vakaiyaloyalo kei na rua na makubuna yalewa, o Shanna McConkie, yabaki 4 kei Sherri, yabaki 2, sa qai tekivu o, Peresitedi Smith me cereka na tabana yadua, ni talanoataki tu kina na nona sucu na Karisito. E dede toka na nodratou vakaraica toka na tabana e tiko kina na iyaloyalo mai na vale ni manumanu. E ratou a veiyaloni sara vakavoleka o Peresitedi Smith kei rau na goneyalewa lalai.... A marautaki ira vakalevu e vuqa na vulagi ni matavuvale o Peresitedi Smith ena gauna ni marau ni Siganisucu. Na Siganisucu sa gauna mera na dau tuvata kina na matavuvale, e a kaya

363 Wase 25 Kevaka me tukuni wasoma, ena sega ni rawa ni na madra mai se vakacava na levu ni kena tukuni na italanoa ni sucu ni ivakabula. 346

364 Wase 25 Vei Peresitedi Smith, na Siganisucu sa gauna ni kena vakananumi na bula, veiqaravi, kei na Veisorovaki ni ivakabula. Ni sauma na kadi ni vakanuinui vinaka ena Siganisucu ka ciqoma mai vei ira na lewe ni Lotu, e kaya kina: Au vakavinavinaka vei ira era dau vakau kadi mai ni Siganisucu. Au okata me ivakaraitaki ni loloma ka ivakananumi ni sucu ni ivakabula, o koya eda vakaliuca ka qaravi koya tiko ni sa iliuliu ni lotu. Na nona itukutuku sa baleta na vakacegu kei na yalovinaka. Oqo na noqu gagadre vei ira kece na noqu itokani ena veivanua. 2 Ena Tiseba ni 1970, a tabaka kina o Peresitedi Smith e dua na itukutuku ni Siganisucu vei ira na lewe ni Lotu ena veiyasai vuravura taucoko. E vakaoqo e dua na tikina, a kaya o koya: Au kidavaki kemuni ena Siganisucu oqo, ena loloma kei na kauwai ka masu vei Tamada Tawamudu me wanonovi kemuni ena loloma veivueti ka sovaraka mai vei kemuni na Nona loloma levu. Ena gauna oqo ni sa levu na ivalavala ca, ni sa levu na veivakacacani e vuravura, ni sa carubi tu na ivalu kei na irogorogo ni ivalu, eda na gadreva na veivakacegui, ni nona veituberi kei na veimaroroi na Turaga. E dodonu meda kila tiko ni dina sa tu na leqa kei na veika rarawa e dau yacovi keda, ia, na Turaga e sa vakatulewa tikoga ena veika ni noda bula ka kevaka meda na talairawarawa tiko ena nona ivunau ka dinata sara na Nona lawa, ena vakalougatataki keda nikua ena gauna sara ga oqo, ka na solia vei keda na bula tawamudu kei na bula ena Nona matanitu ena gauna sa bera mai Au sa masu me yaco ena Siganisucu oqo kei na veigauna kece sara, meda na vakaliuca tu ga ena noda bula na Luve ni Kalou ka rawata mai na vakacegu ena sega ni solia rawa tale e dua. 3 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Na italanoa ni sucu ni noda Dauveivueti sa bau tasereki vinaka sara ga me rawarawa vei keda. Ena sega ni dua na italanoa e totoka se me na vakayavalata na yalo me tautauvata kei na italanoa cecere na kena ibalebale me vaka na sucu ni noda Dauveivueti. Ena sega ni dua na vosa me 347

365 Wase 25 cavuta na tamata ena rawa ni veisautaka se vakaikuritaka na totoka ni kena rawarawa. Ena sega ni makawa mai, se na mani tukuni vakavica vata, kei na kena dau tokaruataki ena noda veivalevale. Meda sa vakananuma mada me vaka ni da a tu vata voli kei ira na ivakatawa ni sipi ni ra vakaraici ira tiko na sipi ena bogi o ya. Oqo o ira na tamata yalomalua ka ra se sega ni vakayalia na vakabauta e a tu mai vei tamadra, ka se bera ni kaukauwa na yalodra me vakataki ira na nodra iliuliu na Jiu ena gauna ni nona bula naturaga, ni kevaka me va o ya, ke a sega ni ra rairai vei ira na agilosi kei na nodra itukutuku lagilagi. Meda tokaruataka mada na italanoa veivakayavalati oqo. A sa so na ivakatawa ni sipi ena vanua o ya era sa tiko mai na vanua veico a ra veivuke mera vakatawa na sipi ena bogi. Ka raica sa dua na agilosi ni Turaga sa rairai vei ira, a sa cila vakavolivoliti ira na iukuuku ni Turaga, a ra sa rere vakalevu. A sa kaya vei ira na agilosi, dou kakua ni rere, raica au sa kauta mai vei kemudou e dua na itukutuku vinaka mo dou reki vakalevu kina kei ira kecega na tamata. Ni sa sucu vei kemudou ena siga oqo ena koro i Tevita, na ivakabula ko Koya na Karisito na Turaga. Ia, oqo na kena ivakatakilakila vei kemudou, dou na kunea na gone sa viviraki vua na isulu ni gone, a sa davo ena nodra tikina na manumanu. A ra sa lewe vuqa na kai lomalagi era sa tiko kaya vakasauri na agilosi a ra sa vakavinavinaka vua na Kalou ka kaya, Sa nona na Kalou na vakarokoroko ena veiyasana e cake sara, a sa veivinakati rawa ko ira e vuravura a sa lomani ko ira na tamata. Ia ni ra sa lako tani mai vei ira ko ira na agilosi ki lomalagi, era sa kaya vakai ira na ivakatawa ni sipi. Me datou mai lako ki Peceliema me raica na ka oqo sa qai yaco, o koya sa vakatakila mai vei kedatou na Turaga. A ra sa lako vakatotolo yani, a ra sa kunei Meri kei Josefa kei na gone sa davo ena nodra tikina na manumanu. [Luke 2:8 16.] Ena dua beka li ena wilika na ka oqo ka na sega ni tarai koya na yalomalumalumu ka qai vakayavalati ena dina ni italanoa? 4 348

366 Wase 25 Ni a se gone o Jisu e a rawata na kila ka ena nona vulica na vosa ena vosa kei na vunau ena vunau. 2 E dina ga ni o Jisu Karisito e Luvena na Kalou, e a lako mai ki vuravura me vaka e dua na gone ka qai tubucake ena loloma me yacova ni sa qai ciqoma o Koya na kena taucoko. Au vakabauta ni o keda kece eda sa kila ni o Jisu Karisito ga o Jiova, o Koya ka a kauti ira mai na Isireli ena gauna i Eparama kei Mosese me tekivu sara ga mai vei Atama. Ni o Jiova se o Jisu Karisito, ena nona itutu ni bulavakayalo e a rairai vua na Taci Jereti kei na nona sucu mai me vaka e dua na gone e vuravura qo ka tubucake me laki qase. 5 Na noda ivakabula e a Kalou tu ni bera ni mai sucu e vuravura ka kauta vata mai kei koya na itutu o ya ena nona yaco mai. E a dua tu na Kalou ko koya ena nona a sucu mai e vuravura me vaka ga mai liu. Ia me vaka na ivakarau ni bula eke e dodonu me tekivu me vaka ga e dua na gonelailai me rawata na tubucake me vakalailai eke ka vakalailai e kea. Kaya o Luke e tubucake ko koya ena vuku kei na yagona talega a sa vinakati koya vakalevu cake tikoga na Kalou kei ira talega na tamata. [Luke 2:52.] Vola vakaoqo o Joni a 349

367 Wase 25 sa tubucake tiko ena nona iukuuku, ia e dodonu me tosocake me yacova ni sa rawata na nona iukuuku taucoko. [V&V 93:13.]... E tukuni ni bera ni yabaki 12 e a vakagalui ira na loya kei na vunilawa ena valetabu ni sa vulica e levu sara na ka me baleta na bisinisi nei Tamana [raica na Luke 2:46 49]. Na kila oqo ena lako mai vei koya ena ivakatakila ena nodra veituberi na agilosi se ena dua tale na kena sala. Ia na kila oqo, me vaka na ivakarau ni bula oqo, me na lako mai vakalalai ena veigauna. Ena sega tale na lomatarotaro, ni o koya ena veitaratara tikoga kei na Tamana Vakalomalagi.... E a tubucake o Jisu kei ira na tacina, ka sa vakaukauwataki, ka waraka na Turaga me yacova na gauna sa na tekivu kina na nona veivakalotutaki. Sa qai veiqaravi ena rukui tamana, ka sa sega ni vaka e so tale na tamata ka na sega talega ni rawa ni na vakavulici; ni sega ga ni ganita me dua tale na tamata me na vakavulici koya. Ni sa oti e levu sara na veiyabaki sa qai roro voleka mai na nona gauna ni veivakalotutaki. [ Joseph Smith Translation, Maciu 3:24 26.] Na ka e tukuna na noda Turaga ni sega ni rawa me cakava e dua na ka e sega ni cakava na Tamana sa kena ibalebale ni sa vakatakilai ga mai vua na ka e a sa cakava oti na Tamana [raica na Joni 5:19 20]. Sega ni vakabekataki, ni o Jisu e a lako mai ki vuravura, me vakataki keda sara ga ena veika ena gadrevi vei keda o koya e sa guilecava kece sara ga, ka sa na gadrevi me na vulica lesu kece tale ka tubu cake tu ga vakalalai. Na nona guilecava, se na kena kau laivi na veika e a dau kila tu mai liu, sa ivakaraitaki ni na gadrevi talega vakakina vei keda, me na vakataucokotaki kina na bula vakatamata eda donumaka tiko oqo. Na ivakabula e a sega ni taucoko mai na kena itekivu, ia ni sa mai vakayago ka sa tucaketale sa tu kece vua na kaukauwa mai lomalagi kei vuravura. Dina ga ni o koya e dua na Kalou, ka ni o koya e Luve ni Kalou, tiko vua na kaukauwa kei na dodonu, me bulia na vuravura kei na so tale na vuravura, ia eso ga na ka e se sega ni tu vua ka a sega ni ciqoma me yacova ni sa tucaketale mai na mate. Ni o koya e sega ni tu vua na taucoko me yacova ni sa tucaketale na yagona mai na mate

368 Wase 25 3 E a lako mai eke o Jisu Karisito me mai vueti keda mai na mate vakayago kei na mate vakayalo. E a lako mai eke o Jisu me mai vakayacora na ilesilesi ka a soli taumada vua ni bera ni buli na vuravura. E dau tukuni tu ena ivolanikalou o koya me na Lami ka a vakamatei mai na vakatekivu kei vuravura. [ivakatakila 13:8.] E a bole o koya me lako mai, ena Taucoko ni Gauna, me vueti ira na tamata mai na lutu ena yaco mai ni sa ivalavala ca taumada o Atama.... Sai Jisu duadua na tamata e a sucu mai ki vuravura ka sega na tamana vakayago. Na Tama ni yagona e Tama talega ni Yalona, ka Tamadra taucoko sara na yalo ni tamata. E rawata na bula tawamudu mai vua na Tamana, ka rawata na kaukauwa mai vei tinana ni o tinana e vakayago. E rawata na nona dra mai vei tinana kei na tawa mate rawa mai vei Tamana. Na kaukauwa me solia na nona bula ka taura lesu tale, sa na rawa kina ni sauma na ivalavala ca nei Atama ka vueti ira kece na tamata mai na ibulubulu. 7 Na vu ni nona lako dina mai o Jisu Karisito ki vuravura... me, imatai, mai vueti ira kece na tamata mai na mate vakayago, ka a kauta mai ki vuravura o Atama, ka ikarua, me mai vueti ira kece na tamata mai na mate vakayalo se na nodra vagalalataki mai matana na Turaga ena nodra na veivutunitaka ka bokoci ni ivalavala ca ka vosota yani vakadede me yacova na ivakataotioti ni gauna. 8 Eda marautaka na sucu ni Luve ni Kalou ena keda maliwa na tamata. Eda vakavinavinakataka na nona veisorovaki ena nona a vakadavea na Nona dra. Eda vakavinavinaka ni da sa vueti mai na mate ka sa dolavi vei keda na katuba meda na rawata kina na bula tawamudu. Eda masulaka na veivinakati e vuravura, na kena vakatetei na kosipeli, kei na kena cadra me qaqa tikoga na dina. Eda kerei ira na luvena na Kalou ena veivanua kecega mera mai duavata kei keda ena qaravi ni veisaututaki e vuravura kei na rawati ni bula tawamudu ena bula sa bera mai [raica na V&V 59:23]

369 Wase 25 4 Sa dodonu meda vakatara na italanoa ni sucu ni ivakabula me ukutaka ka me vakaliuci ena noda bula. Ena [mataka ni Siganisucu] e so ena vakacuva na uluna ena vakarokoroko vua na Tama ni Rarama baleta na veivakalougatataki era sa ciqoma ena vuku ni nona vakararawataki na Luvena ka na vakawilika na italanoa vakatubu yalololoma ni nona vakacerecerei. E so tale ena vuku ni lailai ni veika era kila, kevaka me tiko vei ira e so na kila, baleta na dinau era biuta tu e matana na Luvena na Kalou, era na veimarautaki, sega ni ena yalo ni masumasu se vakavinavinaka, ia ena yalo velavela ni mateni, ka sega saraga kina na vakasama ni nona a mai sucu na Turaga kai Kalili.... Ena rawa vakacava vua e dua sa wilika oti na italanoa ni sucu i Jisu Karisito me sega ni na gadreva me biuta laivi na nona ivalavala ca? Ena gauna oqo ena loma ni yabaki vei keda kece sara na tui ena loma ni nona vale vakatui, kevaka mera se tikoga oqo na tui ena dui nodra vale vakatui, na dauteitei ena nona vale vakenani, o ira na vutuniyau kei na dravudravua vakatautauvata mera vakarokoroko ka cuva vua sa sega na nona ivalavala ca, o koya ka a mai cabori me isoro baleti ira na wekana vakayago, ka sa dave na nona dra me baleta na isoro ni ivalavala ca Ena vakaevei li na italanoa totoka oqo? Eda sa vakatara li me ukutaka ka veiyalonitaka na noda bula? Eda sa ciqoma li ena kena ibalebale ka sega na lomatarotaro? Eda sa vakabauta dina li ni gone ka sa mai sucu me vakalewe oqo sa Luvena e duabau ga na Kalou? Sa dei tiko li na noda vakabauta baleta na nona inaki ka sa lomada dina meda na muri koya ena yalodina? Kevaka me sa vakabauta o vuravura ka yalodina ki na nona ivakavuvuli, ke a sega na tatawasewase ena leqa kei na ivalavala ca ena veitabagauna.... Sa levu sara era sa mai vakamuria na Luve ni Kalou ena vosa walega, ka lailai sara na qaravikalou ena yalodina ena nona ivakavuvuli. E a tukutuku na agilosi ena bogi lagilagi o ya, ni sa kauta tiko mai na itukutuku ni reki me baleti ira kece na tamata [raica na Luke 2:8 10], ia o ira na tamata ena veivanua kece sara e vuravura, era sa bese ni ciqoma na veivakalougatataki ni itukutuku talei o ya. Era se bera tikoga ni vinakata mera kauta laivi na nodra ivalavala ca, 352

370 Wase 25 mera vakamalumalumutaki ira ka solia na nodra bula ena vuku ni ivakavuvuli ni ivakabula.... Au kerekere vakadua tale vei kemuni kece ena veivanua: Ni vuki tani mai na nomuni ivalavala tawakilikili ka mai qarava na Luve ni Kalou, mo ni vakabulai kina ena nona matanitu. 10 Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici Taro Na cava o cakava mai vale mo vakananuma kina na ivakabula ena gauna ni Siganisucu? Na cava e rawa ni da vulica mai vei Peresitedi Smith baleta na ivakarau ni Siganisucu? (Raica Na Bula nei Joseph Fielding Smith. ) Na cava ena sega kina ni rawa me na madra mai kina na italanoa ni Sucu nei Jisu Karisito? (Raica na iwasewase 1.) Railesuva na vosa nei Peresitedi Smith baleta na lako mai ki vuravura nei Jisu Karisito me vaka e dua na gonelailai ka mai sotava na dredre ni bula vakavuravura (raica na iwasewase 2). Na cava na nomu vakasama kei na cava o vakila ni ko vakasamataka na nona lomasoli na ivakabula me mai cakava na veika oqo? Vakasamataka na isema ni nona sucu kei na Veisorovaki na ivakabula (raica na iwasewase 3). Mera na vukei ira vakacava na luvedra na itubutubu mera kila na veika oqo? Ena vakatulewataka vakacava na ivakarau ni Siganisucu na kila oqori? Na cava e rawa ni da cakava meda vakatara kina na italanoa ni sucu ni ivakabula me ukutaka ka vakatulewa ena noda bula? (Raica na iwasewase 4.) ivolanikalou Veisemati Aisea 53; Luke 1:26 35; 2; 1 Nifai 11:8 23 Veivuke ni Veivakavulici Ni vakayacori na veivosaki vakailawalawa ena soli na galala me ra vakaitavi mai e na lesoni e lewe levu na tamata. E so na lewenikalasi era dau lomalomarua na vakaitavi, era na rairai vakaitavi e na iwasewase lalai ka madua se rere mera vakamacalataki ira e matadra na lewelevu (Veituberi, Me ilutua ni Noda Bula, [1999], 196). 353

371 Wase 25 Me kilai 1. A Big Christmas Hug from Pres. Smith, Church News, 25 ni Tise., 1971, A Big Christmas Hug from Pres. Smith, Vakanuinui vinaka ni Siganisucu mai vei Peresitedi Joseph Fielding Smith vei ira kece na Lewe ni Lotu ena veiyasai Vuravura, Church News, 19 ni Tise, 1970, The Restoration of All Things (1945), Veivolavolai ka cavuti ena Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 na voli. ( ), 1: Veivolavolai ka cavuti ena Doctrines of Salvation, 1: Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 vols. ( ), 2:134, The Resurrection, Improvement Era, Tise. 1942, ; raica talega na Doctrines of Salvation, 2: Vakanuinui ni Siganisucu, The Restoration of All Things, , , 286; punctuation standardized. 354

372 W A S E 2 6 Vakavakarau ki na Lako Mai ni Noda Turaga Dou caramaka na sala ni Turaga ka cakava me dodonu na nona salatu, raica sa voleka na gauna me lako mai kina ko Koya (V&V 133:17). Na Bula nei Joseph Fielding Smith Ena dua na gauna e a kaya o Peresitedi Joseph Fielding Smith vei ira eso na ilawalawa Yalododonu Edaidai ni sa masulaka tiko na itinitini kei vuravura. Tukuna o koya, Kevaka me yaco mai ni mataka, au marautaka. Me isau ni vosa o ya, qai kaya vaka oqo e dua na yalewa e tu e kea mera rogoca na kena vo. Isa, au nuitaka ni na sega, e a kaya. Ni wasea na ka oqo ena dua na gauna e muri, qai kaya vakaoqo o, Peresitedi Smith: O ni sega li ni vinakata me yaco mai na itinitini kei vuravura? E levu na tamata era nanuma cala tiko baleta na itinitini kei vuravura Ni sa lesu mai o Karisito sa na mai tini kina o vuravura.... Sa na sega kina na ivalu, veilecayaki, veilomacataki, veilasutaki; sa na sega na ivalavala ca. Sa na vulica kina na tamata me lomana na Turaga ka muria na Nona ivakaro, kevaka me sega era na sega ni mai tiko e ke. O ya na itinitini kei vuravura, o ya na ka e a masulaka na ivakabula ni ra sa lako mai Vua na Nona tisaipeli ka kaya, Vakavulici keitou ena masu. Na cava e qai cakava? Qai vakavulici ira, Tamai keimani mai Lomalagi, me vakarokorokotaki na yacamuni, Me yaco mai na nomuni matanitu, me caka e vuravura na ka sa caka tiko mai lomalagi. [Raica na Luke 11:1 2.] 355

373 Wase 26 Eda sa vakanamata tu ki na siga ena tadu mai kina na Tui ni Sautu. 356

374 Wase 26 O ya na ka au masulaka tiko. Na Turaga e a masulaka tiko na itinitini kei vuravura, vakakina o au. 1 Ena ivunau kei na volavola, o Peresitedi Smith sa dau cavuta wasoma na veitiki ni ivolanikalou ka parofisaitaki tu kina na itinitini kei vuravura, na itavi nei Parofita Josefa Simici ena vakarautaki ni nona sala na Turaga ni sa lesu mai ena lagilagi. E a vakaraitaka o koya ena yalololoma, na veika me baleta na parofisai oqo ena kena a vakatabui na Valetabu mai Ogden Utah: Ko ni sa kila, na neimami Kalou, keimami sa bula tu oqo ena iotioti ni gauna ni sa vakatakilai tiko mai na vakatakilakila; ena nomuni sa vakusakusataka na nomuni cakacaka ena kena gauna; kei na neimami sa rogoca na domo ni dua sa kacikaci ena loma ni vanua: Cakava me dodonu na nona salatu [raica na Maciu 3:3].... Oi kemuni na Tamai keimami, keimami sa vakanamata ki na siga ni nona yaco mai na Tui ni Sautu, ni sa na vakacegu o vuravura ka sa na kune na ivalavala dodonu ena veivanua; ka sa neimami masu, mai na boto ni yaloi keimami, ni keimami sa na vakarautaka na siga me keimami na mai bula vata kei koya ni ko ni sa talai koya mai me mai nodra Tui na tui ka nodra Turaga na turaga, ka sa na nona na lagilagi, na vakarokoroko, kei na kaukauwa me tawamudu. 2 ivakavuvuli nei Joseph Fielding Smith 1 Sa voleka ni lako mai na Turaga. Eda sa voleka sara tiko yani ki na nona siga na Turaga, na gauna ni veivakavoui, ni na lako mai ena dela ni o mai lagi me ravuti ira na tawa vakabauta ka vakarautaka na vuravura me baleta na gauna ni bulavakacegu vei ira kece era na vinakata mera talairawarawa ki na nona ivakaro [raica na Cakacaka 3:19 20]. 3 Levu na ka sa yaco... me yavalati ira na lewe ni Lotu yalodina mera vakarau ni sa voleka mai na Turaga. Sa vakalesuimai na kosipeli. Sa tauyavutaki na taucoko ni Lotu. Sa vakatikori na matabete kivei ira na tagane. Sa vakatakilai na veitabagauna mai na ivakatekivu kei na kedra idola kei na dodonu sa soli kina Lotu. Sa vakasoqoni vata tiko oqo o Isireli ki Saioni. Era sa lesu tiko oqo 357

375 Wase 26 na Jiu ki Jerusalemi. Sa vunautaki oqo ki vuravura na kosipeli me kena ivakadinadina. Sa tara na valetabu, kei na cakacaka vakalotu baleti ira na mate kei ira na bula, sa vakayacori tiko kina. Sa vagolei na yalodra na gone vei ira na qase, ka ra sa vakasaqarai ira na wekadra sa mate na gone. Na veiyalayalati ka a yalataka na Turaga ni na cakava vei ira na Isireli ena siga mai muri, sa vakatakilai mai, ka sa udolu vaka udolu na Isireli era sa curu oti kina. Sa toso tiko na cakacaka ni Turaga, ka sa vakatakila tiko ni sa voleka sara mai na nona sa na lesu mai kina na Turaga.... Sa vakavotukana tiko vakamaqusa na nodra vosa na parofita, ia e sa vakayacori tiko ena kena ivakavuvuli ka vakavuna me da sega ni kila kina na kena sa yaco tiko. E a parofisaitaka o Joeli, ni Turaga ena sovaraka mai na yalona vei ira na tamata: era na parofisai na luvena tagane kei na yalewa, era na tatadra na nodra qase, ka ra na raica na raivotu ko ira na nodra cauravou [raica na Joeli 2:28 29].... E dua na ivakatakilakila ni iotioti ni gauna na kena na tosocake na sasaga ni vuli-ka. E a vakaroti o Taniela me... maroroya na vosa ka dregata na ivola [ni nona parofisai], me yacova na kena itinitini: [ia ena siga o ya] era na veiciciyaki na lewe vuqa, e a kaya ka na vakalevutaki talega na vuku. (Tani. 12:4.) Era sega li ni veiciciyaki vaka ka vaka na tamata, nikua me vaka e se bera vakadua ni yaco ena dua na gauna e vuravura? Sega li na sa vakalevutaki na vuku? Sega li ni se bau dua na gauna kei vuravura me sovaraki kina vakalevu sara na vuku vei ira na tamata? Ia, e ka ni rarawa ni vosa i Paula e sa dina sara ni o ira na tamata era sa dau vakatavulici tiko, ka sega ni rawata mera kila na ka dina. (2 Timoci 3:7.)... Eda sega beka ni se sotava e levu na irogorogo ni ivalu? [Raica na V&V 45:26.] Eda se bera beka ni sotava na ivalu me vaka e se bera ni sotava o vuravura? Era sega beka ni veicacati na veimatanitu nikua, era sega li ni vakalomaleqataki kina o ira na kena iliuliu? Era sega beka ni vakatoboicu na veimatanitu ka basika na veisau ena veivanua vakaoqori? Sa veilecayaki sara ga mai o vuravura. Sa uneune ga ena veivanua ena veisiga [raica na V&V 45:33]

376 Wase 26 Ia, o vuravura e se saga tikoga na nona bisinisi ena veisiga ka sega ni galeleta na veika sa tukuna oti na Turaga me baleta na ivakatakilakila sa soli oti tu. Era na lomaqa na tamata ka kaya,... ni na vakabera na nona yaco mai na Karisito me yacova ni sa rusa na vuravura. (V&V 45:26.) 4 Au a tarogi ena taro se gauna cava ena yaco mai kina na Turaga. Au kaya kina, : Io, ka sauma : Io qo sara ga. Au kila na gauna ena lako mai kina. Ena lako mai o koya ni mataka. Sa tiko qo vei keda na ka e kaya kina. Meu wilika mada yani: Raica sa vakatokai na gauna oqo me yacova ni sa lesu tale mai na Luve ni Tamata, io, me gauna ni nodra vakacabora na nodra isoro ka solia na nodra ikatini ko ira na noqu tamata; raica ko koya sa solia na nona ikatini ena sega ni vakarusai ena siga sa lako mai kina ko Koya. Oqo, na ivakavuvuli ni ivunau ni ikatini. Ni sa oti na siga edaidai sa na yaco mai na siga ni veivakarusai ni oqo na ka sa tukuna na Turaga ia au sa kaya vakaidina ena siga ko ya, ko ira kece sa viavialevu kei ira kece era sa cakaca era na vaka na vu ni sila, raica au na vakamai ira koi au na Turaga ni Lewe Vuqa kau na sega ni laiva e dua me vo mai Papiloni. [V&V 64:23 24.] Sa lako mai na Turaga, au kaya, ni mataka. Meda sa vakarau yani kina. 5 2 Ena yaco e dua na veilewai ni sa yaco mai na Karisito. Na vosa vakatautauvata ka cavuta na Turaga baleta na Sila vinaka kei na Sila ca e baleta tiko na itinitini ni gauna. Na italanoa e baleta e dua na daukakaburaki e tea e so na sore ni kau vinaka ena nona iteitei, ia ni sa moce era qai lako mai na meca ka kaburaka na sore ni kau ca ena iteitei. Ni sa tekivu tubu mai, era sa vinakata na tamata cakacaka mera cavuta laivi na sila ca, ia sa qai tarovi ira na Turaga me ra laiva na sila vinaka kei na sila ca me rau tubucake vata, me yacova na gauna ni tatamusuki, de ra na cavuta laivi na sila ca qai vakacacana na sila vinaka. Ni sa na cava na tatamusuki, mera na lako yani ka soqona vata mai na sila vinaka ka vesuka vata na sila ca me kau yani me laki kama. Ena ivakamacala ni vosa vakatautauvata oqo, 359

377 Wase 26 Eda sa voleka sara yani ki na siga e levu ni Turaga, na gauna ni veivakavoui ni na lako mai ena dela ni o mai lagi. 360

378 Wase 26 e a kaya vaka oqo na Turaga vei ira na nona tisaipeli, Na tatamusuki sa ikoya na itinitini kei vuravura; kei ira na tatamusuki sai ira na agilosi. [Raica na Maciu 13:24 30, 36 43; V&V 86.] 6 Na sila ca kei na sila vinaka erau a tubu vata voli ga ena loma ni dua na iteitei ena vica na yabaki sa oti, ia sa voleka mai na gauna me na tamusuki na sila vinaka ka maroroi, ka vesu vata na sila ca ka vakamai, ka sa na qai yaco na veitawasei, o ira na ivalavala dodonu mai vei ira na ivalavala ca, ka sa na kena gauna vei keda meda na talairawarawa ki na ivunau ni Turaga, meda veivutuni, meda sa yalododonu, kevaka me gadrevi na veivutuni e yaloda. 7 Tara cake ka vaqaqacotaki ira na lewe ni Lotu ena vakabauta na Kalou; ni oqo na ka eda vinakata kece sara. Levu sara na idre sa tu oqo ka na tawasei keda, vei ira sara ga na lewe ni Lotu ka na lako tikoga mai, ena vica ga na gauna mai oqo na tawasei ni sila vinaka mai na sila ca, ni o keda eda na vaka ga na sila vinaka se sila ca. Eda na tu ena yasana oqo se yasana o ya. 8 Ena yaco mai na siga ni sa na sega kina vei keda na vuravura qo. Ni sa na veisau. Ena dua tale vei keda na vuravura e vinaka cake. Ena dua vei keda e yalododonu, baleta ni sa lako mai o Karisito ena vakasavasavataka na vuravura. Wilika na ka e volai tu ena noda ivolanikalou. Wilika na ka sa tukuna tu o koya. Ni sa na lako mai, sa na mai vakasavasavataka na vuravura qo mai na ivalavala ca, ni da vosa tiko baleta na Lotu, sa tukuna tu o Koya ni na tala mai na nona agilosi ka ra na vakasoqoni ira vata mai na nona matanitu sa ikoya na Lotu, mai na veika kece e dau veivakacacani. [raica na Maciu 13:41]. 9 [Na] siga e levu ka rerevaki ena sega tale ni dua na kena gauna, ia sa siga ga ena basika kina o Jisu Karisito, me mai tauyavutaka na nona matanitu ena kaukauwa, vei ira na yalododonu e vuravura ka vakasavasavataki vuravura mai na ivalavala ca kecega. Ena sega ni dua na siga ni rere me vakavuna na taqaya vei ira na yalododonu, ia ena dua na siga ni rere ka vakadomobula vei ira sa sega ni vakalou. Qo na veika eda sa vulica mai vua na ivakabula ni a vakavulici ira tiko na nona tisaipeli [raica na Maciu 24; Joseph Smith Maciu 1]. 10 Ena yaco e dua na veilewai ni sa yaco mai o Karisito. Sa tukuni tu vei keda ni na dola na ivola, era sa na qai lewai na mate ena veika 361

379 Wase 26 sa volai tu kina, ka na tiko kina na ivola ni bula [raica na ivakatakila 20:12]. Eda na raica na kena draunipepa yadua. Eda na raici keda vinaka sara ga, ka da na kila vinaka talega ni vakatulewa sa soli mai me baleti keda yadua sa ganita vakavinaka, se eda na lako mai ki na Matanitu ni Kalou,... meda na mai vakalougatataki kina se meda na vakatalai laivi. 11 Au vakamasuti ira na Yalododonu Edaidai me ra tudei ka yalodina ena veiqaravi, ena muri ni ivunau ni Turaga, rokova na matabete, meda na tucake rawa kina e matana na Turaga ni sa lako mai ni da bula tiko se mate, sega ni dua na ka, ka me noda na kena lagilagi Meda vakavakarau ki na lako mai ni Turaga, meda vakatawa ka masu ka tuva vinaka na noda matavuvale. Sa levu na ka sa yaco tu e vuravura nikua ka vakaraitaka tiko ni sa voleka mai na nona basika na Dauveivueti me vakarewataka na nona matanitu ka namaki yani na yabaki udolu ni tiko sautu. Ni oqo sa itavi ni lewe ni Lotu me vaqara na vuku ka vakarautaki ira ena vuli kei na vakabauta me baleta na kena sa roro tiko mai na siga e levu ka lagilagi o ya. 13 Meda kakua ni leqataka tiko na gauna se na draki ni nona na yaco mai na Karisito, ia sa ganita meda sa vakatawa ka masulaka ka vakarau kina. 14 Au dau cudru ena so na gauna baleti ira na noda qase ni ra dau vosa, ka kaya ni Turaga ena qai yaco mai ni da sa na yalododonu tiko me rawa ni da na ciqomi koya. Na Turaga ena sega ni waraka na gauna meda na qai yalododonu kina. Ni sa vakarau me lako mai sa na lako ga mai ni sa sinai na bilo ni ivalavala ca ka da se bera tikoga ni ivalavala dodonu, sa na qai ca sara vakalevu vei keda, ni da na wili vata kei ira e ra sega ni vakalou, ka da na vaka na kau sa na samaki laivi e delai vuravura, ni sa kaya na Turaga ni ivalavala ca ena sega ni qai kune tale. 15 Sa na vakaevei beka meda sa na moce tu ga ka kua ni kauwai ena veika sa veivakasalataki tiko mai kina na Turaga? Au kaya vei kemuni, O koya mo dou qai vakatawa ni dou sa sega ni kila na tikinisiga sa lako mai kina na nomudou Turaga. 362

380 Wase 26 Ena gauna e sikovi Josefa Simici kina na agilosi o Moronai, e a parofisaitaka na Lakomai Vakarua ni ivakabula (raica na Joseph Smith History 1:36 41). Ia, dou kila ga oqo, kevaka e kila na itaukei ni vale na tiki ni bogi e lako mai kina na daubutako, sa vakatawa ga ka sega ni biuta na nona vale me ravabasuki.... O koya mo dou qai vakarau tu: koi kemudou talega: ni sa lako mai na Luve ni Tamata ena tikinisiga dou sa sega ni nanuma kina. (Maciu. 24:42 44.) 363