PENGHARGAAN. bersyukur ke hadrat Allah kerana dengan limpah taufik dan hidayahnya. kitab ÔÌÉÍ al-albéb li MurÊd al-nikéí bi al-øawéb, dapat

Transcription

1 ABSTRAK Kajian ini adalah berdasarkan kitab ÔÌÉh al-albéb Li MurÊd al-nikéí bi al-øawéb karya Syeikh Daud Bin Abdullah al-fatani seorang ulamak tersohor di Nusantara pada abad ke 18M. Kajian ini bertujuan untuk menghurai konsep perkahwinan yang ditulis dalam Bahasa Melayu Klasik dan meneliti penekanan pengarangnya dalam menghasilkan karya ini. Kajian ini merupakan kajian teks fiqh munékahét. Data yang digunakan ialah naskhah-naskhah ÔÌÉh al-albéb sama ada berbentuk manuskrip atau bercetak. Kajian ini menggunakan kaedah tranlisterasi iaitu menyalin semula teks asal dari tulisan jawi kepada tulisan rumi tanpa menggugurkan atau mengubah kandungan asalnya. Perkataan-perkataan penting dihuraikan, istilah-istilah Arab diterjemahkan dan hadishadis ditakhrijkan. Dapatan kajian menunjukkan bahawa Kitab ÔÌÉh al-albéb merupakan bukti keilmuan Syeikh Daud al-fatani kerana kupasan dan huraian yang mendalam pada bab nikah dan disusun dengan teratur. Kitab ini juga merupakan kitab yang paling banyak disalin sebelum ia diterbitkan dan antara kitab yang paling banyak digunakan di dunia Melayu untuk pengajaran ilmu fiqh khususnya dalam bab nikah. Ini sekali lagi membuktikan bahawa pengaruh, ketokohan dan keilmuan beliau besar sekali di rantau Nusantara ini. iv

2 ABSTRACT This study is based on Kitab ÔÌÉh al-albéb Li MurÊd al-nikéí bi al-øawéb by Syeikh Daud bin Abdullah al-faïani. He was an Islamic Scholar of Nusantara in 18AD century. The aims of this study are to elaborate the concept of marriage that has been written in Malay classic, and to scrutinize the author s emphasis in producing the masterpiece. This study is the study of feqh munékahét texts. The data used were copies of Idah al- Bab either in manuscript or printed form. The study utilizes the transliteration method whereby, all texts are converted from Jawi font to Roman alphabets without dropping or changing any of the original text. The important words are justified, while the Arabic terminologies are translated and all the ÍadÊth are expounded. The study found that Kitab Idah al-bab was the evident of Syeikh Daud s knowledge because of his in-depth description and analysis in the chapter of marriage and it was properly prepared. This book is widely printed before it is published and it is among the most widely used book in Malay world to teach Islamic Jurisprudence particularly in chapter of marriage. The findings affirm his great authority and knowledge in Nusantara. v

3 PENGHARGAAN Penulis bersyukur ke hadrat Allah kerana dengan limpah taufik dan hidayahnya disertasi yang bertajuk : Konsep perkahwinan mengikut Syeikh Daud bin Abdullah al-faïani dalam kitab ÔÌÉÍ al-albéb li MurÊd al-nikéí bi al-øawéb, dapat disempurnakan penulisannya. Penulis menyedari bahawa tanpa bantuan, kerjasama dan bimbingan pihak-pihak tertentu sudah tentu kajian ini tidak dapat disiapkan. Penulis sangat terhutang budi yang tidak terhingga kepada Al-Fadhil Prof. Madya Dr. Abdul Karim Bin Ali (pensyarah di Jabatan Fiqh Dan UÎËl Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya) selaku penyelia kajian ini. Sesungguhnya segala masa, nasihat, teguran, bimbingan dan tunjuk ajar yang diberikan sepanjang penulisan disertasi ini amat bermakna sekali kepada penulis dan semoga ia menjadi sebahagian dari amal soleh beliau. Jutaan terima kasih juga penulis nukilkan kepada pensyarah-pensyarah di Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya khususnya kepada mereka yang mengajar dalam program Sarjana Syariah di Nilam Puri yang diketuai oleh Prof. Dato Dr. Mahmood Zuhdi Bin Hj. Ab. Majid, Prof. Madya Dr. Anisah Binti Abdul Ghani, Prof. Madya Md Salleh Bin Hj. Ahmad, Prof. Madya Datin Dr. Paizah Binti Hj. Ismail, Prof. Madya Dr. Shamsiah Binti Mohammad dan lain-lain atas ilmu dan bimbingan yang telah diberi. Begitu juga tidak dilupakan pensyarah-pensyarah APIUM Nilam Puri terutama kepada Mohamed Azrien Mohamad Adnan yang banyak membantu, memberi nasihat dan semangat serta mendoakan kejayaan ini sepanjang tempoh pengajian penulis di Nilam Puri. Sebagaimana ucapan jutaan terima kasih ditujukan kepada kakitangan Perpustakaan Utama Universiti Malaya, Perpustakaan APIUM Nilam Puri, vi

4 Perpustakaan Peringatan Za aba dan Perpustakaan Al-Zahra Kota Bharu yang telah banyak memberi kerjasama serta segala kemudahan dan sokongan moral kepada penulis sehingga dapat menyiapkan tesis ini, tidak lupa juga kepada mereka yang terlibat secara langsung ataupun tidak langsung bagi menjayakan penulisan ini. Seterusnya sanjungan diberikan kepada keluarga, teristimewa Allahyarham ayahanda (Haji Ghazali, yang mendidik penulis mengenal alifbata sehingga pandai membaca al-quran. Semoga Allah mencucuri rahmat ke atas roh ayahanda dan menghimpunkan ayahanda di kalangan orang-orang yang beriman dan beramal soleh), bonda (Hjh. Rokiah, yang mendidik penulis dari kecil sehingga mengenal erti kehidupan), isteri tercinta (Nasimah Wan Harun, yang sentiasa menjaga kesejahteraan dan keharmonian rumah tangga dan bersabar tanpa mengenal erti kepenatan dan keletihan dalam menjaga, mendidik dan melayani kerenah anak-anak) dan anak-anak tersayang (Hibatullah, Aala, Mawaddah, Hamzah, Qatrunnada, Hanaan dan Ru ya). Kehadiran kalian telah membahagiakan keluarga kita. Sanjungan juga diberikan kepada Allahyarham mak mertua (Hjh. Azizah, yang sangat menyayangi, menghormati menantu dan tabah melayani karenah cucu-cucunya, semoga Allah mencucuri rahmat ke atas rohnya dan menghimpunkan bonda di kalangan orang-orang yang beriman dan beramal soleh. Seterusnya salam persahabatan yang berpanjangan dihulurkan kepada semua rakan-rakan yang sama-sama dengan penulis mengikuti kursus Sarjana Syariah APIUM terutamanya Ghazali Mat Taib, Lutfi Omar, Mohd Azli Mansor, Hanapi Abd. Hamid, Hilmi Daud, Asif dan Meurah Patani. Kerjasama kalian diucapkan jutaan terima kasih dan selamat maju jaya dalam menghadapi hari-hari mendatang serta sama-samalah kita mengeratkan tali persahabatan yang telah dijalinkan. Sekian, wassalam. vii

5 SENARAI KEPENDEKAN APIUM Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya c. cetakan Ibid h J S.W.T SAW a.s r.a r.m Bil Jum Dr m.s op.cit t.t M H no t.t.p t.p MAIK pada tempat yang sama halaman Juzuk / jilid SubhÉnahu wa Ta Éla Øalla AllÉh a laihi wa SallÉm alaih al-salém RaÌiya AllÉh anhu raíimahulléh bilangan jumlah Doktor muka surat dalam karyanya yang dirujuk sebelum ini tanpa tarikh Masihi Hijrah nombor tanpa tempat penerbit tanpa penerbit Majlis Agama Islam Kelantan viii

6 PANDUAN TRANSLITERASI 1.HURUF Huruf Arab Huruf Latin Huruf Arab Huruf Latin b t th j Í kh d dh r z s sy Î Ì Ï Ð ix

7 2.VOKAL PANJANG : É : Ë : Ê VOKAL PENDEK (fathah) : a (kasrah) : i (dammah) : u DIFTONG : aw : ay : iy / i : uw 3.TA MARBÕTAH Contoh Transliterasi al- Tarbiyah al-islémiyyah muqaddimah al-madrasah NasÊmah x

8 ISI KANDUNGAN Tajuk Halaman Hadapan Halaman Judul Perakuan Keaslian Penulisan Abstract Abstrak Penghargaan Senarai Kependekan Panduan Transliterasi Isi Kandungan Halaman i ii iii iv v vi viii ix xi BAB PENDAHULUAN Pengenalan 1 Latar belakang kajian 1 Pengertian Tajuk 5 Masalah Kajian 6 Objektif Kajian 8 Kepentingan Kajian 8 Skop Kajian 9 Sorotan Literatur 10 Metodologi Kajian 16 BAB SATU RIWAYAT HIDUP SYEIKH DAUD BIN ABDULLAH AL-FATANI 1.1 Riwayat Hidup Syeikh Daud al-fatani Nama dan Asal Usul Keturunannya Gelaran Kelahiran Pendidikan Guru-guru Murid-murid Karya-karya Meninggal Dunia Kesimpulan 40 xi

9 BAB DUA PENGENALAN KEPADA KITAB ÔÖÓ AL-ALBÓB 2.1 Pengenalan Kitab Makna Tajuk Latarbelakang kitab Manuskrip Perbandingan Teks ÔÌÉÍ al-béb Perbezaan dari segi tajuk Perbezaan dari segi dakwat Perbezaan dari segi baris dan nombor halaman Perbezaan dari segi tanda kurung ( ) Kaedah transliterasi Pengukuhan bahasa dan ayat Memodenkan perkataan klasik Penambahan tanda bacaan Perkataan klasik Bahasa Perbendaharaan kata dan ejaan Kesimpulan 53 BAB TIGA KONSEP PERKAHWINAN MENURUT SYEIKH DAUD AL-FATANI 3.1 Pendahuluan Konsep Perkahwinan Syeikh Daud Definisi Nikah Kata Nikah dalam al-quran Kelebihan Berkahwin Hukum Berkahwin Bab Rukun-rukun Nikah dan Syarat-syaratnya Rukun Nikah Konsep KafÉah Mahar KhiyÉr dalam perkahwinan Sumber Rujukan Mukaddimah Rujukan Pengarang Metodologi Penulisan Syeikh Daud al-fatani Teknik Penulisan IÌÉÍ al-albéb li MurÊd al-nikéh bi al- ØawÉb Metode dalam mengemukakan pandangan fiqh 136 xii

10 3.5.3 Metode penukilan fakta fiqh Metode penggunaan istilah khusus tentang pandangan- 140 pandangan dalam mazhab 3.6 Kesimpulan 141 BAB EMPAT TRANSLITERASI TEKS KITAB ÔÖÓ AL-ALBÓB LI MURÔD AL-NIKÓ BI AL-ØAWÓB Mukadimah pengarang 143 Kelebihan Berkahwin 145 Beberapa kelebihan berkahwin 145 Pandangan Ulama Terhadap Kelebihan Berkahwin 148 Hukum Berkahwin 148 Mereka yang Sunat Berkahwin 149 Barang yang sunat pada perempuan yang dikahwinkan 150 Faedah Sunat Menilik Kepada Perempuan Yang Hendak Dipinangnya 150 Hukum Hamba Perempuan 154 Hukum Pandang Perempuan 154 Khutbah Nikah Dan Khutbah Membaca Nabi ( S.A.W )Pada Ketika Akad 156 Nikah Ali Dengan Siti Fatimah Sunat berbuat Walimah Dan Perkenankan Seruan. 159 Rukun Nikah Dan Syaratnya 164 Rukun pertama 164 Rukun kedua: dua syéhid 170 Rukun ketiga: wali 174 Kufu 192 Rukun keempat: zauj yakni suami 194 Rukun yang kelima: isteri 200 Penentuan Baligh 201 Penjelasan Khiyar 205 PENUTUP Kesimpulan 209 Cadangan 210 BIBLIOGRAFI 164 xiii