Prosiding PERSIDANGAN ANTARABANGSA FIQH SEMASA & PERUNDANGAN ISLAM 2015 (PAFSPI 2015) Undang-Undang Islam Menelusuri Globalisasi.

Transcription

1

2 Prosiding PERSIDANGAN ANTARABANGSA FIQH SEMASA & PERUNDANGAN ISLAM 2015 (PAFSPI 2015) Undang-Undang Islam Menelusuri Globalisasi 19 Disember 2015 Hotel Allium, Batam Indonesia Penyunting Nik Abdul Rahim Nik Abdul Ghani Anwar Fakhri Omar Mohammad Zaini Yahaya Muhammad Adib Samsudin Mohd Al Adib Samuri Anjuran Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia & Kolej Pengajian Islam Johor (MARSAH) dengan kerjasama Institut Agama Islam Sultan Thaha Saifuddin Jambi Indonesia

3 Diterbitkan oleh: JABATAN SYARIAH Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia, UKM Bangi, Selangor, Malaysia Tel: Faks: HAKCIPTA: Jabatan Syariah, Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia, 2015 Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitan semula, disimpan untuk pengeluaran atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, sama ada dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis dari Penerbit terlebih dahulu. No part of this publication may be produced or transmitted in any form or by means, electronic, including photocopy, recording or any and any information storage and retrieval system, without prior permission in writing from the publisher. ISBN: DISCLAIMER The views, opinions and technical recommendations expressed by the contributors and authors in these proceedings are not necessarily those of the editors, the department, the faculty nor the university. While every attempt has been made to ensure consistency of the format and the layout of the proceedings, the editors and the organizing committees are not responsible for the content of the papers and the views in these proceedings. ii

4 KANDUNGAN 1. Beberapa Masalah Alam Sekitar Menurut Islam Abdul Basir bin Mohamad 2. Penghinaan Mahkamah Di Mahkamah Syariah Malaysia Hariani Mohamad, Zuliza Mohd Kusrin & Mohd Zamro Muda 3. Hukum Perkongsian Susu Ibu Di Hospital Dan Cadangan Pelaksanaan Muhammad Yamin bin Ismail 4. Perdagangan Organ Tubuh Manusia Dilihat Dari Perspektif Undang-Undang Nomor 36 Tahun 2009 Tentang Kesehatan Dan Menurut Hukum Islam Ruslan Abdul Gani, SH.MH 5. Fiqh Versi Alam Melayu : Satu Analisis Sejarah Rahimin Affandi Abdul Rahim, Ahmad Farid Abdul Jalal, Badlihisyam Mohd Nasir, Wan Zailan Kamarudin Wan Ali, Abdul Halim Ismail, Nor Adina Abdul Kadir, Amirulhakim bin Ahmad Nadzri, Amienah binti Ridz & Mohd Emran bin Mohd Noor. 6. Ketokohan Imam Asim Al-Kufi Dan Sumbangannya Mohd Nazir bin Kadir 7. Majelis Tarjih Muhammadiyah Indonesia (Mencari Titik Temu Antara Fiqh dan Filsafat) H. Amhar Rasyid Lsc. MA 8. Penambahbaikan Isi Kandungan Pendidikan Akhlak Dalam Pendidikan Islam: Satu Tinjauan Kamarul Mutminah Bt Yusof & Zuliza Bt Mohd Kusrin 9. Bahasa Inggeris Sebagai Medium Pengajaran Di Sekolah Agama: Kajian Di Sri Ayesha Islamic School, Bangi, Selangor D.E Ibnor Azli Ibrahim, Siti Hawa Jaafar & Mohd Hafiz Safiai 10. Retaining the Usage of Islamic Terms in World Englishes: An Assessment Sakinah binti Md.Som & Nabilah binti Zainal 11. Penggunaan Teknologi Di Dalam Pendidikan Awal Islam Kanak- Kanak Mohammad Rahimee Ibrahim 12. Transformasi Pendidikan Bagi Membina Kemampanan Identiti Remaja Muslim Mohd Fadzil bin Jamal, Nurul Aini binti Hasim, Nurul Hidayah binti Mohd Salleh & Mohammad Saih bin Md Daud iii

5 13. Kepentingan Mempelajari Dan Menguasai Ilmu Bahasa Arab Dalam Mengistinbat Hukum Fiqah Menurut Imam Al-Shafie Fareed Awae, Ahmad Al Hafiz bin Rustam, Shahrulnizam bin Abu Sukor & Sumaiyah binti Mohamad Najib 14. Kontribusi Masyarakat Eropa Terhadap Gelombang Pengungsi Syria Ulya Fuhaidah, S.Hum, MSI 15. Perbandingan Sanksi Pidana Pemberontakan Menurut Kitab Undang- Undang Hukum Pidana (KUHP) Dan Hukum Pidana Islam H. Ishaq, S.H.,M.Hum 16. Perempuan Dalam Arus Politik Lokal Dedek Kusnadi 17. Politik Hukum Islam Melayu Jambi (Studi Atas Adat Besendi Syarak, Syarak Besendi Kitabullah Dan Hubungannya Dengan Upaya Kontekstualisasi Hukum Islam Di Jambi Bahrul Ulum 18. Tanggungjawab Terhadap Aset Dalam Al-Ijārah Thumma Al-Bayᶜ (AITAB) Menurut Perspektif Fiqh Nik Abdul Rahim bin Nik Abdul Ghani & Nur Hidayah Hamizah bt. Mat Tohid 19. Status Pemilikan Aset Dalam Kontrak Istiṣnāʿ Sebelum Penyeraha Lokmanulhakim Hussain 20. Penyelesaian Kemungkiran Dalam Kontrak Hutang Perbankan Menurut Perspektif Islam Mat Noor Mat Zain, Norwajia Umi Ismail, Salmy Edawati Yaacob & Nik Abdul Rahim Nik Abdul Ghani 21. Pelaburan Dana Sedekah Menurut Perspektif Syariah: Satu Tinjauan Mohd Hafiz Bin Mohd Dasar & Hamdana Bte Abd Hafidz 22. Parameter Pilihan Pengguna Islam Dalam Produk Pembiayaan Perumahan Berasaskan Maqasid Syariah Zamzuri Zakaria & Farah Farhanah 23. Kajian Konsep al-waᶜd dan al-waᶜdan menerusi Kaedah Lock Price dalam Urusniaga Bertangguh Emas Fizikal Muhamad Zuhaili Saiman & Ahmad Dahlan Salleh 24. Pembiayaan Peribadi Penjawat Awam Di Institusi Perbankan Kajian Di Negeri Melaka Ab.Rahim Bin Ibrahim, Mohd Azam Bin Hj Yahya, Noor Jeffri Bin Abdul Wahab, Shahrul Hilmi Bin Othman & Mohamad Taufiq Bin Mukhtar iv

6 25. Kepekaan Guru Agama Terhadap Produk Halal: Tinjauan Di Sekolah Rendah Agama Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur Munirah Abd Razzak et. al. 26. Kewarisan dalam Konteks Indonesia Yuliatin, MHI 27. Signifikan Hibah Sebagai Instrumen Perancangan Harta Orang Islam Di Malaysia Mohd Zamro bin Muda & Noor Lizza binti Mohamed Said 28. Wasiat Manfaat Harta Dalam Islam Noor Lizza Mohamed Said 29. Universiti Islam Malaysia (UIM) Wakaf Pendidikan Tinggi Pertama Di Malaysia Mohd Syakir Mohd Taib, Wan Kamal Mujani & Ermy Azziaty Rozali 30. Justifikasi Hukum Syarak Ke Atas Amalan Adat Perpatih Dalam Pewarisan Tanah Adat/Ulayat Di Indonesia Dan Malaysia Muhammad Aunurrochim, Nik Rahim Nik Wajis, Mualimin Mochammad Sahid, Setiyawan Gunardi, Mohd. Nasir Abdul Majid, Mariam Saidona Tagaranao & Nuur Athirah Ramli 31. Pelaksanaan Zakat Pertanian Oleh Komuniti Muslim Di Mukim Lanas, Keningau, Sabah Mohd Faizal Noor Bin Ariffin & Che Maryam Binti Ahmad 32. Analisis Modul Makanan Ubah Suai Genetik (Gmf) Mohd Izhar Ariff bin Mohd Kashim & Sharif Bin Mohd Tahir 33. Konsep Kesamarataan Gender dalam Perkahwinan Menurut CEDAW dan Akta Undang-undang Keluarga Islam (Wilayah-wilayah Persekutuan) 1984 Zuliza Mohd Kusrin & Muhammad Hazuman Zulkifli 34. Nusyuz dan Syiqaq dalam Rumahtangga: Sorotan Literatur Mohd Shukri Bin Ahmad Termizi & Che Maryam Ahmad 35. Prosedur Dan Tempoh Masa Perbicaraan Kes Permohonan Kebenaran Poligami Di Mahkamah Tinggi Syariah Selangor Ana Faiza Md Nor & Zuliza Mohd Kusrin 36. Perkembangan Dan Cabaran Pelaksanaan Undang-Undang Hudud Di Malaysia Mohd. Nasran Mohamad, Zuliza Mohd Kusrin, Nurhafilah Musa, Anwar Fakhri Omar & Mohd Zamro Muda v

7 37. Konsep Tatacara Penahanan Pra Perbicaraan Suspek Jenayah Menurut Islam Wafaa Binti Yusof & Anita Abdul Rahim 38. Tatacara Tangkapan Kanak-Kanak Yang Berkonflik Dengan Undang- Undang Jenayah Syariah : Analisis Perundangan Dan Amalan Di Malaysia Wafaa Binti Yusof & Anita Abdul Rahim 39. Naratif Undang-Undang Hudud Menerusi Khutbah di Masjid Malaysia Mohd Al Adib Samuri 40. Tekanan Mental Dalam Fasakh: Tinjauan Terhadap Amalan Dan Prosedur Di Malaysia Siti Shamsiah Md Supi & YAA Datuk Abdul Walid Abu Hassan 41. Elemen Balasan Dalam Pembentukan Kontrak: Perbandingan Antara Undang-Undang Malaysia dan Inggeris Mastura binti Mohd Zain حقوق المتهم في التشريع االسالمي: دراسة تحليلية.42 Ahmad Muhammad Husni et. al. االستحالة ومستجد اتها في منتجات الت جميل والت نظيف "دراسة فقهي ة".43 Muneer Ali Abdul Rabb vi

8 Universiti Islam Malaysia (UIM) Wakaf Pendidikan Tinggi Pertama Di Malaysia Mohd Syakir Mohd Taib, Wan Kamal Mujani & Ermy Azziaty Rozali Universiti Kebangsaan Malaysia ABSTRAK Institusi pendidikan wakaf bukanlah suatu yang asing di Malaysia. Dalam sistem pengajian Islam tradisional di Malaysia, masyarakat Islam mewakafkan tanah mereka untuk membina masjid dan sekolah. Kemudian ia semakin berkembang di mana orang Islam menyerahkan harta mereka untuk membina tempat tinggal bagi guru-guru bagi tujuan pendidikan. Boleh dikatakan wakaf pendidikan tradisi, bentuk aset wakafnya adalah berkisarkan tanah, rumah, masjid, bangunan, buku dan seumpamanya. Wakaf pendidikan bermula daripada institusi pendidikan tradisional di Malaysia seperti Sekolah Agama Rakyat (SAR), Sekolah Agama Negeri (SAN), madrasah dan pondok. Institusi pondok merupakan antara wakaf pendidikan yang terawal di Tanah Melayu diwakafkan oleh para ulama yang kebanyakannya tamat pengajian agama di Mekah. Bentuk pengajian pondok ini begitu popular di kalangan masyarakat Islam terutamanya di akhir abad ke 19 M dan awal abad 20 M. Perkembangan wakaf akhir-akhir ini semakin berkembang di mana wakaf pendidikan tidak lagi semata-mata berkisarkan kepada penyediaan pusat pendidikan pondok, madrasah, sumbangan buku atas nama sistem pendidikan tradisional, malahan ia turut melibatkan institut pengajian tinggi seperti Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM), Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Universiti Putra Malaysia (UPM), Universiti Teknologi Mara (UiTM), Universiti Teknologi Malaysia (UTM) dan Universiti Sains Islam Malaysia (USIM). Dalam kertas kerja ini akan membincangkan Kolej Islam Malaya atau (KIM) adalah institut pendidikan tinggi wakaf yang pertama di Malaysia tertubuh secara rasmi. KIM telah menjadi Institut pendidikan Islam yang telah diiktiraf oleh Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu sejak tahun Kini legasi KIM telah disambung oeh Universiti Islam Malaysia (UIM) sebagai Institusi pendidikan tinggi wakaf pertama di Malaysia. Kata Kunci: Pendidikan, tinggi, wakaf, pondok; Pengenalan Institusi pendidikan wakaf ialah sebuah organisasi atau institusi yang ditubuhkan melalui sumbangan masyarakat Islam atau dibina atas tanah atau bangunan yang diwakafkan untuk tujuan pendidikan Islam. Matlamat utamanya ialah untuk mendapat keredhaan Allah S.W.T, di samping melahirkan masyarakat Islam yang soleh, mukmin dan muttaqin. Institusi pendidikan wakaf bukanlah suatu yang asing dalam Islam. Masjid merupakan antara institusi pendidikan wakaf yang menjadi tempat pendidikan awal sebagaimana yang berlaku sejak pada zaman Nabi s.a.w. Diriwayatkan bahawa pada hari pertama ketibaan Rasulullah s.a.w di kota Madinah semasa peristiwa hijrah bersama Abu Bakar r.a, Baginda telah mengambil tanah milik Sahl dan Suhail untuk membina masjid dan tempat kediamannya sebagaimana yang diriwayatkan 369

9 oleh Imam al-bukhari dan beberapa riwayat yang lain di dalam hadith Rasulullah s.a.w. (Al- Bukhari, Abi Abdillah Muhammad b. Isma il, 1992, No.3906). Aktiviti ini diteruskan pula oleh generasi selepas Baginda s.a.w dan pada zaman kerajaan Abbasiyah ( M), Ayyubiah ( M), Mamalik ( M) dan kerajaan Uthmaniyah ( M), wakaf pendidikan berkembang dengan pesatnya melalui sekolah, perpustakaan dan universiti yang berjaya melahirkan ramai sarjana Islam. Wakaf merupakan institusi Islam yang telah bermula sejak zaman Rasulullah s.a.w lagi di samping zakat, baitulmal dan lain-lain. Seperti firman Allah S.W.T yang bermaksud: Tidaklah akan tercapai oleh kamu sesuatu kebaikan, sebelum kamu sanggup menafkahkan sebahagian harta yang kamu sayangi (Ali Imran 3: 92). Amalan wakaf ini telah lama diamalkan dan dipraktikkan oleh pemerintah dan hartawan-hartawan muslim sejak dahulu lagi. Sehinggakan sekarang ini di negara-negara Arab, Turki dan Asia telah wujud banyak kementeriankementerian khas yang ditubuhkan untuk mengendalikan urusan berkaitan dengan harta-harta wakaf umat Islam bagi memastikan pengurusan harta-harta tersebut berjalan dengan baik demi kepentingan agama dan maslahah umat Islam keseluruhannya. Ini terbukti dengan jelas bahawa wakaf merupakan produk ekonomi yang boleh membantu negara dalam mengurangkan kos belanjawan serta meringankan perbelanjaan dalam menyediakan kemudahan perkhidmatan kepada rakyat. Selain beramal jariah serta mendapat balasan baik dari Allah S.W.T, ia juga dapat membantu menaiktaraf pembangunan negara Islam dan sekaligus membuktikan keunggulan agama Islam di mata dunia. Dengan wujudnya wakaf pendidikan pada masa kini maka ia dapat membantu memantapkan lagi kemajuan dan perkembangan institusi pendidikan wakaf khususnya di Malaysia seterusnya dapat meningkatkan taraf sosio ekonomi negara malah ianya juga dapat membantu meringankan perbelanjaan kerajaan dalam menyediakan kemudahan perkhidmatan pendidikan kepada masyarakat. Maksud Wakaf Wakaf berasal dari Perkataan bahasa Arab iaitu waqf, iaitu nama terbitan (masdar) dari kata kerja waqafa, ia mempunyai pelbagai makna mengikut tujuan dan penggunaan ayat itu sendiri. Dari segi bahasa, waqf memberi makna berhenti menegah dan menahan. Ulama fiqah sepakat mentakrifkan wakaf mengikut istilah bahasa dengan al-habs ertinya menahan kerana perkataan al-habs itu lebih hampir kepada pengertian syarak. Perkataan al-habs itu banyak diucapkan oleh Rasulullah s.a.w dalam beberapa buah hadisnya, antaranya: Wakafkanlah tanah itu dan berilah hasil buahnya sebagai sedekah. Definisi Pendidikan Tinggi Wakaf Pendidikan tinggi bermaksud tahap pembelajaran atau pendidikan di peringkat yang lebih tinggi selepas pembelajaran di peringkat rendah atau menengah, iaitu peringkat diploma, ijazah sarjana muda, ijazah sarjana dan ijazah doktor Falsafah. (Kamus Dewan 2005). Pendidikan bolehlah diertikan sebagai "the knowledge or skill obtained (Robert Barnes 1986). Walau bagaimanapun dalam mendefinisikan pendidikan dalam konteks negara kita, rujukan terbaik haruslah berdasarkan kepada apa yang telah diungkapkan di dalam Falasafah Pendidikan Kebangsaan yang menjadi teras dan tonggak kepada pembangunan sistem pendidikan negara iaitu: Pendidikan di Malaysia adalah satu usaha berterusan ke arah lebih memperkembangkan potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan 370

10 kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan. Usaha ini adalah bertujuan untuk melahirkan warganegara Malaysia yang berilmu pengetahuan, berketrampilan, bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap keharmonian dan kemakmuran keluarga, masyarakat dan negara. (Akta Pendidikan 1996). Pendidikan tinggi bermaksud pendidikan yang disediakan oleh institusi pendidikan tinggi. Institusi pendidikan tinggi ertinya sesuatu institusi pendidikan yang sama ada atau tidak ditubuhkan di bawah mana-mana undang undang bertulis dan termasuklah institusi pendidikan swasta yang menyediakan pendidikan tinggi yang membawa kepada penganugerahan sijil, diploma, ijazah atau yang setaraf dengannya. (Akta Majlis Pendidikan Negara 1996) Wakaf Pendidikan Tinggi di Malaysia Tinjauan literatur yang dilakukan mendapati kajian mengenai wakaf pendidikan Tinggi di Malaysia tidak begitu banyak dilakukan dan kajian yang ada hanyalah berkisar kepada wakaf pendidikan di peringkat sekolah dan meliputi bidang agama sahaja. Ini kerana, wakaf pendidikan bermula daripada institusi pendidikan tradisional di Malaysia seperti Sekolah Agama Rakyat (SAR), Sekolah Agama Negeri (SAN), madrasah dan pondok. (Asmak Abdul Rahman 2008). Dalam sistem pengajian Islam tradisional di Malaysia, orang Islam menyerahkan tanah mereka untuk membina sekolah agama. Kemudian ia semakin berkembang di mana orang Islam menyerahkan harta mereka untuk membina tempat tinggal bagi guru-guru bagi tujuan pendidikan. Boleh dikatakan wakaf pendidikan tradisi, bentuk aset wakafnya adalah berkisarkan tanah, rumah, masjid, bangunan, buku (Hisham Sabri 2007) dan seumpamanya. Dalam satu kajian telah menekankan bahawa pembiayaan pendidikan melalui instrumen wakaf dapat mengurangkan masalah keciciran dan ketinggalan anak-anak bangsa yang tidak dapat meneruskan pengajian atas alasan kemiskinan. Beliau menggariskan empat faktor penentu kejayaan pelaksanaan wakaf untuk pendidikan iaitu kesedaran masyarakat, keadaan demografi iaitu populasi penduduk Islam yang tinggi, kedudukan ekonomi yang mantap yang dimiliki oleh umat Islam dan tadbir urus yang cekap dan profesional. (Abdul Halim Sunny 2007). Perkembangan wakaf akhir-akhir ini semakin berkembang di mana wakaf pendidikan tidak lagi semata-mata berkisarkan kepada penyediaan pusat pendidikan pondok, madrasah, sumbangan buku atas nama sistem pendidikan tradisional, malahan ia turut melibatkan institut pengajian tinggi seperti Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM), Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Universiti Putra Malaysia (UPM), Universiti Teknologi Mara (UiTM), Universiti Teknologi Malaysia (UTM) dan yang terbaru adalah Universiti Sains Islam Malaysia (USIM). Dana wakaf ini secara umumnya bertujuan untuk menerima aset,wang tunai, saham dan aset-aset kewangan dalam negara dan luar negara yang akan digunakan untuk membiayai biasiswa, pinjaman dan urusan pengembangan dana seperti aktiviti pelaburan. Universiti Antarabangsa AlBukhari (AiU) di Kedah pula adalah contoh institusi pengajian tinggi swasta di Malaysia yang dibiayai oleh dana wakaf sepenuhnya. Fokus pembangunan wakaf pendidikan pula bukan semata-mata kepada bidang pendidikan Islam sahaja, malahan terdapat saranan bagi mewujudkan wakaf pendidikan yang memenuhi pelbagai disiplin ilmu. Norsiah Sulaiman (2010) mencadangkan penubuhan wakaf pendidikan khususnya dalam bidang perubatan (kemudahan pelajar) dan mewujudkan wakaf perubatan 371

11 untuk mereka yang tidak berkemampuan (kemudahan pesakit) ke arah membantu menyelesaikan masalah pesakit kronik yang memerlukan dana segera bagi tujuan pengubatan. Usaha merancakkan wakaf pendidikan ini bukan sahaja diusahakan oleh sekolah dan IPT malah ia disambut baik oleh syarikat korporat seperti Johor Corporation Berhad (JCorp) menerusi anak syarikatnya iaitu Waqaf An-Nur Corporation Berhad (WANCorp) yang telah menjalankan pelbagai projek untuk menjana harta wakaf dan daripada pulangan wakaf tersebut digunakan antaranya bagi tujuan pendidikan dan pembangunan modal insan (Abd. Shakor bin Borham 2011). Sejarah Wakaf Pendidikan Tinggi Di Malaysia Amalan Wakaf dalam pendidikan di kalangan umat Islam di Malaysia pula telah bermula semenjak kedatangan Islam ke Alam Melayu dan boleh dianggap sebagai satu tradisi yang positif yang perlu dikembangkan. Amalan Wakaf pendidikan terdapat dalam pelbagai bentuk dan sifat harta yang telah diwakafkan oleh pewakaf. Antaranya ialah wakaf asrama pelajar, wakaf biasiwa, atau saraan, wakaf bangunan dan wakaf alat pembelajaran seperti buku, meja dan lain-lain. Institusi pondok merupakan antara wakaf pendidikan yang terawal di Tanah Melayu diwakafkan oleh para ulama yang kebanyakannya tamat pengajian agama di Mekah. Bentuk pengajian pondok ini begitu popular di kalangan masyarakat Islam terutamanya di akhir abad ke 19 M dan awal abad 20 M. Negeri-negeri yang terkenal dengan pengajian pondok ini seperti Pattani, Kelantan, Terengganu, Kedah, Perak, Seberang Prai dan lain-lain. Dapatan dari beberapa kajian dan bacaan yang dilakukan, menunjukkan madrasah yang terawal didirikan diatas tanah wakaf ialah Madrasah al-attas, Pekan, Pahang atau sekarang dikenali sebagai Sekolah Menengah Agama al-attas, Pekan, Pahang. Madrasah pertama telah didirikan diatas tanah yang telah diwakafkan oleh al-habib Hassan al-attas. Bagaimanapun ada juga yang berpendapat bahawa Madrasah al-masriyah, Bukit Mertajam, Seberang Prai, Pulau Pinang yang diasaskan oleh Tuan Guru Hj Salleh al-masri merupakan Institusi pendidikan wakaf terawal di Tanah Melayu ketika itu (Rahim, 1976). Setelah itu diikuti pula dengan penubuhan Madrasah al-iqbal di Singapura pada tahun Dengan wujudnya pengajian berbentuk madrasah memudahkan pelajar lulusannya untuk menyambung pelajaran ke peringkat yang lebih tingggi terutamanya ke universit di Timur Tengah khususnya ke Universiti al-azhar. Kemudian telah lahir beberapa buah sekolah dan madrasah yang telah didirikan atas dana dan sistem wakaf. Antara madrasah wakaf tersebut adalah: i. Madrasah khairiah Islamiah, Pokok Sena, Kepala Batas, Pulau Pinang. Madrasah ini telah diasaskan pada tahun ii. Maktab Mahmud, Kedah. Telah diasaskan pada 16 Jun iii.madrasah Masyhor Al-Islamiyyah, Pulau Pinang. Telah ditubuhkan pada tahun iv.maahad Al-Ihya Al-Syarif, Perak. Telah diasaskan pada 15 April v. Madrasah Arabiah Kluang, Johor. Telah diasaskan pada 8 mei vi.kolej Islam Malaya, Klang. Selangor. Telah ditubuhkan pada 25 Februari

12 Kolej Islam Malaya (KIM) Sebagai Wakaf Pendidikan Tinggi Pertama Kolej Islam Malaya atau (KIM) adalah institut pendidikan tinggi wakaf yang pertama di Malaysia tertubuh secara rasmi. KIM telah menjadi Institut pendidikan Islam Yang telah diiktiraf oleh Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu. (Abdul Talib 2001). Pendirian untuk penubuhan institusi pendidikan tinggi agama oleh orang-orang Melayu telah bermula sejak sebelum kemerdekaan Tanah Melayu. Ia bukanlah satu laluan mudah sejak penjajahan Inggeris masih ada di Tanah Melayu. Sejak sekularisasi masyarakat Melayu secara meluas yang dilakukan oleh penjajah, keperluan bagi mewujudkan sebuah Kolej Islam menjadi semakin penting kepada sebuah bangsa yang mengekalkan penerusan agama, politik dan sosial orang Melayu Islam. Idea-idea dari sebuah Kolej Islam telah dicadangkan oleh Za'ba dalam majalah Al-Ikhwan pada 16 Januari Za ba mengimpikan model Kolej Islam seperti Mohamadan Anglo Oriental College Aligarh, India yang telah ditubuhkan oleh Sir Syed Ahmad Khan yang menekankan pendidikan agama sebagai teras kemajuan masyarakat Islam. Pengasas KIM Almarhum Maulana Mohamed Abdul Alim Siddiqui dan Almarhum Dato' Syed Ibrahim Omar Al-Sagoff. Isu ini telah dibangkitkan oleh kedua-dua pihak politik berpengaruh Melayu-Islam, UMNO & PAS, juga dengan akhbar Melayu Raya. Pertemuan antara ulamak Malaya di Muar, Johor pada FEBRUARI 1950 yang ditaja oleh UMNO bersetuju dari idea tersebut. Jawatankuasa penaja KIM telah ditubuhkan pada 20 Mac Laporan Jawatankuasa Kolej Islam telah dimuktamadkan pada 19 September Dengan pengesahan daripada Sultan Pahang dan Sultan Selangor maka penjajah tidak dapat menghalang daripada pembinaan kampus Kolej. Pada tahun 1952, Tuanku Abdul Rahman mencadangkan Kolej Islam yang akan dibina prosedur yang sama dengan sekolah-sekolah mubaligh. Pada mulanya, kolej telah dicadangkan untuk dibina di Skudai, Johor. (Abdul Talib 2001). Pada mulanya kolej Islam ini telah dibina melalui dana dan sumbangan masyarakat awam, dimana PAS telah mengadakan minggu kutipan dana yang dikenali sebagai "Minggu Kolej Islam" untuk pembiayaan. Kolej Islam juga telah mendapatkan dana dari Taikun Cina dan kerajaan Arab seperti Aarb Saudi dan Kuwait. Kumpulan pertama yang terdiri daripada 58 pelajar dengan jumlah pelajar yang paling ramai yang berasal dari Kelantan. Termasuk juga dua profesor dari Universiti Al-Azhar. Kolej ini telah ditubuhkan tahun 1374 H/1955 M dan diberi nama Kolej Islam Malaya dengan Tuan Ismail Umar Abdul Aziz sebagai Guru Besar yang pertama. Kolej ini pertama kali dibuka kepada pelajar perempuan ialah pada tahun Bangunan Kolej Islam Malaya (KIM) Kolej Islam Malaya (KIM) telah didirikan di atas sebidang tanah seluas kira-kira 14.3 ekar (6 hektar) yang terletak di Jalan Kota Raja, iaitu kira-kira satu setengah batu dari Klang. Sekolah ini pada mulanya adalah sebuah istana kemudian telah diwakafkan oleh Sultan Hisamuddin Alam Shah Al-Haj ibni Almarhum Sultan Alaeddin Sulaiman Shah. Beliau berharap kolej itu akan menghasilkan ulama yang bertaqwa serta takut kepada Allah, dan dengan demikian dapat menerangi masyarakat dengan semangat Islam dan menghapuskan segala bentuk kekufuran dan kejahilan yang ada. Pada tahun 1386H/1966M, Kolej Islam Malaya telah berpindah ke bangunan baru di Petaling Jaya (kini sebgai Pusat Matrikulasi Universiti Islam Antarabangsa Malaysia) dan kemudian ke Bangi yang kini menjadi Fakulti Pengajian Islam Universiti Kebangsaan Malaysia UKM. 373

13 Walau bagaimanapun, penyediaan kursus asas masih dilakukan di Klang. Pada tahun 1967, kolej ini telah diambil oleh Kementerian Pendidikan dan menjadikannya sebuah sekolah bantuan penuh kerajaan yang diberi nama Kolej Islam Klang. Akhirnya pada tahun 1972, ia telah diangkat menjadi sebuah Sekolah Berasrama Penuh lengkap dengan pelbagai kemudahan sehingga ke hari ini. Kemudian pada tahun 1989, Kolej Islam Klang telah ditukarkan namanya kepada Kolej Islam Sultan Alam Shah atau KISAS oleh Almarhum Sultan Salahuddin Ibni Almarhum Sultan Abdul Aziz Shah, Sultan Selangor Darul Ehsan. (Abdul Talib 2001) Objektif KIM KIM telah ditubuhkan untuk berkhidmat sebagai lambang pengajian tinggi bagi belia Muslim di Tanah Malaya ketika itu dan juga di rantau Asia Tenggara. KIM merupakan pusat pengajian tinggi yang menawarkan Sijil Tertinggi Kolej Islam setara dengan BA Al-Azhar. Pelajar yang berjaya menamatkan pengajian dari Kolej Islam mengakui untuk melanjutkan pelajaran di Al- Azhar. Ianya juga berfungsi untuk berkhidmat sebagai asas untuk dasar dari universiti Islam di negara itu. (Abdul Talib 2001) Universiti Islam Malaysia UIM Sebagai Kesinambungan KIM Pada 8 April 2011 satu mesyuarat telah diadakan antara YB. Tan Sri Dr Mohd Yusof Noor dengan Kementerian Pengajian Tinggi yang telah di Pengerusi oleh YB Dato 'Seri Mohammed Khaled Nordin sebagai Menteri Pengajian Tinggi di Pejabat Menteri Kementerian Pengajian Tinggi Parcel E, Putrajaya. Mesyuarat itu telah diadakan untuk memaklumkan usaha untuk mengaktifkan semula KIM dan membincangkan perkara-perkara berkaitan dengan penubuhan Universiti Islam Malaysia. Mesyuarat itu telah diadakan rentetan perkenan Mesyuarat Majlis Raja-Raja kali ke-222 pada oktober 2010 di Istana Negara untuk menghidupkan semula Kolej Islam atas nama Universiti Islam Malaysia. Universiti Islam Malaysia UIM Sebagai Model Wakaf Pendidikan Tinggi Universiti Islam Malaysia (UIM) dahulunya dikenali sebagai Kolej Islam Malaya (KIM) yang ditubuhkan pada tahun 1955 dengan persetujuan Majlis Raja-Raja Melayu. Kini UIM ialah universiti pasca siswazah yang pertama ditubuhkan di Malaysia. Universiti ini terletak di Cyberjaya. Kampus Universiti Islam Malaysia (UIM) meliputi kawasan seluas 100 ekar. Inisiatif penubuhan Kolej Islam Malaya pada 1955 atau dua tahun sebelum kemerdekaan Malaysia, adalah satu usaha yang berani yang dibuat melalui persetujuan Diraja oleh Majlis Raja-Raja untuk meningkatkan kefahaman Islam di kalangan umat Islam di Tanah Melayu pada masa itu. Masyarakat Islam hanya terdedah kepada pengajaran Islam secara tradisional, menjadikan ia agak terpencil dari pembangunan masyarakat moden dengan pendidikan Islam, yang mana sebahagian besarnya dipisahkan daripada pengajaran sains, kemanusiaan dan teknologi. Penubuhan Kolej Islam Malaya merupakan titik permulaan dalam memecahkan ideologi dan mentaliti lama untuk berkongsi kepada umat Islam di Malaysia tentang keindahan dan rahsia Islam dengan cara yang lebih progresif dan moden. UIM bangun sebagai kesinambungan Kolej Islam Malaya yang mana objektif KIM adalah untuk mengharmonikan hubungan antara rakyat Malaysia yang terdiri daripada pelbagai kaum melalui cara yang universal dan pembelajaran islam secara sistematik untuk meningkatkan pentadbiran negara sejak kemerdekaan pada tahun

14 Oleh yang demikian, walaupun UIM ini telah menjalani beberapa evolusi, semangat Kolej Islam Malaya masih kekal. Yang mana KIM dan UIM ini wujud berasaskan dana Wakaf. Majlis Raja-Raja menggalakkan agar usaha ini diteruskan dengan memberi mandat agar Kolej Islam Malaya dinaiktaraf menjadi Universiti Islam Malaya. Adalah menjadi harapan dengan indentiti baru ini dapat membantu universiti ini dalam menghadapi cabaran persekitaran dan budaya yang berbeza dari tahun Universiti Islam Malaysia (UIM) merupakan satu keperluan masa hadapan bagi institusi pengajian tinggi yang menumpukan kepada ilmu pengetahuan serta kemahiran hidup dalam masyarakat untuk menyambung semula sumbangan yang telah dilakukan oleh pengasas UIM terhadap masyarakat dan negara. UIM menyediakan platform untuk meletakkan pengalaman kerja melalui perspektif akademik secara formal di bawah bimbingan tenaga pengajar yang profesional. UIM menawarkan ruang untuk meneroka idea-idea yang berkaitan dengan penyelidikan baharu dari pelbagai bidang melalui pengajaran interaktif dan berorientasikan penyelidikan, latihan kemahiran, seminar dan pelbagai wacana intelek di dalam program Sarjana dan Doktor Falsafah. UIM memfokuskan kepada keperluan pembelajaran yang lebih holistik untuk meningkatkan perspektif universiti secara global melalui pendekatan intelektual secara teliti dalam memenuhi keperluan dan permintaan ulama dengan secara komprehensif, fleksibel dan serba boleh. Bermulanya Wakaf UIM Universiti Islam Malaysia (UIM), universiti pertama di Malaysia dizahirkan dengan perkenan Majlis Raja-Raja Melayu, telah menerima dana wakaf berjumlah RM5.18 juta daripada tujuh pihak yang terdiri daripada syarikat, pertubuhan dan individu. Satu majlis penyampaian wakaf tersebut telah diadakan di Istana Kayangan Shah Alam telah disampaikan kepada Sultan Selangor Sultan Sharafuddin Idris Shah. Penubuhan UIM yang diputuskan Mesyuarat Majlis Raja-Raja Ke-222 pada 2010 adalah kesinambungan Kolej Islam Malaya (KIM) yang ditubuhkan pada 1955, namun ditangguhkan pada 1970 kerana keperluan mendesak waktu itu untuk menubuhkan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) bagi mengangkat martabat Bahasa Melayu ke peringkat universiti. Kampus tetap UIM akan dibangunkan di atas tanah seluas 27 hektar dengan struktur seni bina Islam dan istana Melayu termasuk pembinaan sebuah masjid serta menara jam sebagai lambang diraja. Kampus UIM bernilai kira-kira RM300 juta kini sedang dalam pembinaan di Cyberjaya. UIM bukan duplikasi Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) dan Universiti Sains Islam Malaysia (USIM) kerana ia adalah pusat penyelidikan khusus bagi pengajian Sarjana dan PhD serta sebagai penyambungan semula KIM yang ditubuhkan sebelum ini atas persetujuan Raja-Raja Melayu. UIM mengutamakan mereka yang berpengalaman dalam bidang masing-masing untuk menjalankan penyelidikan dalam pelbagai disiplin termasuk sains, kejuruteraan dan sains sosial, berteraskan Islam. Uniknya, jumlah pelajar dihadkan kepada 1,000 orang dan mereka boleh memilih bahasa antarabangsa yang ingin digunakan dalam penulisan tesis untuk memudahkan perkongsian dokumen antara negara, namun sinopsis tesis mesti dalam Bahasa Melayu sebagai 375

15 menghormati bahasa kebangsaan. UIM juga menyediakan kursus pendek seperti dilaksanakan di Universiti Harvard, Cambridge, Oxford dan Al-Azhar berikutan permintaan kursus berkenaan dari dalam dan luar negara. (Zanariah & Amalia 2012) Pada 12 Oktober 2010, persidangan Majlis Raja-Raja Melayu kali ke-222 telah berkenan mengaktifkan semula Kolej Islam Malaya sebagai UIM. Persidangan Majlis Raja-Raja tersebut juga telah berkenan untuk melantik tokoh-tokoh bekas pelajar Kolej Islam Malaya sebagai penggerak utama bagi menjayakan titah perintah Majlis Raja-Raja itu. Nama-nama mereka seperti berikut: Tan Sri Dr. Mohd. Yusof Noor sebagai Pengerusi Dato' Dr. Ismail Ibrahim sebagai Ketua Akademik Dato' Dr. Abdul Munir Yaakob sebagai Ketua Pentadbiran Datuk Abdul Manaf Haji Ahmad sebagai Ketua Kewangan Kesimpulan Masih banyak harta wakaf di Malaysia didapati yang berpotensi untuk dibangunkan, akan tetapi sehingga kini masih belum dimajukan sewajarnya. Malahan, banyak harta wakaf yang tidak ada rekod dan maklumat sistematik.hal ini tidak sewajarnya berlaku. Keputusan untuk mewujudkan semula wakaf pendidikan Tinggi negara melalui UIM yang menjadi kesinambungan KIM adalah amat tepat. Mengambil contoh negara luar, Wakaf pendidikan yang dilaksanakan oleh negara lain sudah pun membuahkan hasil dengan lahirdan berkembangnya pusat pengajian ulung seperti universiti Oxford, universiti al-azhar al-syarif, al-jamiah al-islamiyyah di Madinah, universiti Cordoba di Andalus dan sebagainya.universitiuniversiti ini kesemuanya terus maju dengan hasil dan sumbangan wakaf. Universiti al-azhar sebagai contoh telah membangun dan berkembang hasil sumbangan harta wakaf. Sehingga kini, pembiayaan universiti al-azhar yang dibina sejak 1000 tahun dahulu telah memberi khidmat pengajian percuma kepada pelajarislam di seluruh dunia. Mengambil manfaat daripada negara lain, kini, Malaysia telah menubuhkan Universiti Islam Malaysia (UIM) yang berteraskan wakaf selain sekolah-sekolah agama yang telah sedia ada. Wakaf pendidikan yang besar seperti pusat pengajian tinggi ini perlu diperbanyakkan dan diperhebatkan lagi. Hal ini kerana ia cukup berpotensi untuk memperkasakan lagi sektor ketiga ekonomi Islam, memperkasakan aktiviti ekonomi melalui pelbagai projek pembangunan, pelaburan dan perniagaan, dan seterusnya dapat menjadi pelengkap kepada skim bantuan dan kebajikan pelajaran oleh kerajaan serta akhirnya menyatupadukan rakyat berbilang bangsa atas dasar wakaf pendidikan nasional. Oleh itu, penubuhan pemusatan institusi wakaf dan penambahbaikan konsep wakaf perlu dilaksanakan. Tanpa pendekatan ini, institusi wakaf tidak mungkin berkembang maju dan dapat dikendalikan secara tersusun dan menyeluruh. Pentadbiran dan pelaksanaan institusi dan produk wakaf memerlukan perubahan yang drastik untuk ia berperanan secara lebih efektif dan perkasa. Institusi wakaf perlulah stabil, lestari dan fleksibel dalam menghadapi apa jua kemungkinan dan halangan yang ada serta tidak terbantut dalam apa-apa noktah. Perlu diingati bahawa wakaf merupakan aset tetap dan penting bagi umat Islam. Ia merupakan satu aset harta yang tidak mudah dimanipulasi dan dibinasakan berbanding sistem-sistem harta yang lain. Oleh itu,dengan cadangan pemerkasaan ini, adalah lebih menjadi tanggungjawab umat Islam 376

16 berusaha meletakkan kembali wakaf ke taraf yang sebenar dan menjadikannya satu ibadah yang disegani dalam pembangunan masyarakat dan negara. Rujukan Abd. Shakor bin Borham Pelaksanaan Pembangunan Wakaf Korporat Johor Corporation Berhad (JCorp): Satu Tinjauan. International Conference on Humanities Abdullah Ishak Pendidikan Islam dan pengaruhnya di Malaysia. DBP: Kuala Lumpur Abdul Halim Sunny Dana Wakaf untuk Pendidikan Satu Tinjauan Awal. dlm. Jurnal Pengurusan JAWHAR, 1(2). Abdul Talib Hamid Kolej Islam Malaya : Analisis sejarah penubuhan dan pentadbiran awal, Universiti Malaya. Abu Zahrah Muhadorah fi al-waqf. Dar al-fikr al-arabi: Kaherah Ahmad Shalaby Sejarah Pendidikan Islam. Pustaka Nasional Singapura: Singapura Abdul Halim Ramli Potensi Wakaf dalam Menjana Kemajuan Umat Islam. Dlm. Islam Hadhari: Pengukuhan Institusi Baitulmal dan Wakaf di Malaysia. Shah Alam: Universiti Teknologi Mara. Abd. Shakor bin Borham Pelaksanaan Pembangunan Wakaf Korporat Johor Corporation Berhad (JCorp): Satu Tinjauan. International Conference on Humanities Abdul Halim Sunny Dana Wakaf untuk Pendidikan Satu Tinjauan Awal. Jurnal Pengurusan JAWHAR, 1(2). Ahmad Zaki Abd. Latiff, Abdul Halim Ramli, Che Zuina Ismail, Kamarulzaman Sulaiman & Norzaidi Mohd Daud Wakaf Pengurusan dan Sumbangannya Terhadap Pendidikan Islam di Malaysia. Shah Alam: Pusat Penerbitan Universiti (UPENA), UiTM. Ahmad Zaki Abd. Latiff, Norzaidi b. Mohd Daud & Che Zuina bt. Ismail Pengurusan Harta Wakaf dan Potensinya Ke Arah Kemajuan Pendidikan Umat Islam di Malaysia. Jurnal Pengurusan JAWHAR, 2(2). Ahmad Zaki Abd. Latiff Pengurusan Harta Wakaf di Malaysia: Realiti dan Prospek. Dlm. Islamic Real Estate Education: A New Paradigm. Shah Alam: UIC Centre, UiTM. Ahmad Zaki Abd. Latiff Potensi Wakaf dalam Menjana Kemajuan Islam. Prosiding Kolokium Zakat dan Wakaf (KOZAWA), Pusat Pemikiran dan Kefahaman Islam (CITU), UiTM. Baharuddin Sayin & S. Salahudin Suyurno Waqaf: Konsep, Model Pelaksanaan dan Cadangan untuk Pelaksanaan di Pusat Pengajian Tinggi. Dlm. Baharuddin Sayin 377

17 (pnyt.). Isu-Isu Semasa Mengenai Waqaf. Shah Alam: Pusat Penerbitan Universiti (UPENA), UiTM. Mohamad Akram Laldin Waqf in education funding: The experience of the International Islamic University Malaysia in Managing Endowment (Waqf) Fund. ISRA Journal. Mohd Afendi Mat Rani Waqaf Pendidikan: Pengalaman di Pondok Moden Darussalam Gontor Ponorogo Indonesia dalam Isu-Isu Semasa Mengenai Waqaf. Dlm. Baharuddin Sayin (pnyt.). Shah Alam: Pusat Penerbitan Universiti (UPENA), UiTM. Mohd Jelani b. Ramly Kajian ke atas Wakaf bagi Tujuan Pendidikan untuk Memenuhi Permintaan Sekolah Agama Bersepadu di Johor Bharu. Skudai: Universiti Teknologi Malaysia. Syed Mohd. Ghazali Wafa Bin Syed Adwam Wafa Pembangunan Wakaf Pendidikan Di Malaysia. Bangi: Pusat Siswazah Perniagaan. Universiti Kebangsaan Malaysia. Zanariah Abd Mutalib & Amalia Hasannudin (2012). Universiti naungan Raja-Raja. Berita Harian. Sinar Harian Universiti Islam Malaysia terima dana wakaf RM5.18 juta. Kalender Uinversiti Islam Malaysia