TEKNOLOGJIA E INFORMIMIT DHE E KOMUNIKIMIT HYRJE Teknologjia e informimit dhe e komunikimit - TIK për klasën e dhjetë është vazhdimësi dhe zgjerim i njohurive paraprake nga kjo fushë. Kjo lëndë nxënësit i familjarizon me tektologjitë moderne të informimit dhe të komunikimit siç janë: puna me kompjuter, puna me pajisjet tjera përcjellëse: DVD, skaneri, aparati digjital, kamera digjitale, etj., demonstrimi i shkathtësive në përdorimin e këtyre pajisjeve dhe programeve përkatëse. Përfshinë gjithashtu sistemet që mundësojnë grumbullimin, organizimin, ruajtjen, përdorimin dhe transmetimin e informacioneve në forma të ndryshme. Kjo përfshin komunikimet audio (zëri) dhe video (grafika), si dhe përdorimin e multimediave interaktive. Në klasën e dhjetë nxënësit gjithashtu marrin dituri nga programi aplikativ për përpunim tabelar dhe grafik të të dhënave, mundësitë multimediale në sistemet kompjuterike si dhe nga programi aplikativ për përgatitjen e prezentimeve. QËLLIMET Qëllimet kryesore të mësimit të TIK-ut tek nxënësit janë: Zhvillimi dhe thellimi i njohurive në lëminë e TIK-ut dhe rëndësia e saj në shërbim të njeriut. Krijimi i shprehive dhe shkathtësive gjatë punës teorike dhe praktike, aftësive të kërkimit të informacioneve nga fusha e TIK-ut. Tabelat, grafikët dhe vizatimi me përdorimin e programeve aplikative kompjuterike janë gjithashtu thelbësore në praktikat teknologjike për përcaktimin dhe sqarimin e ideve dhe zgjidhjeve të propozuara. Fuqizimi për t i kontribuar shoqërisë teknologjike. 361
OBJEKTIVAT E PËRGJITHSHME Objektivat e përgjithshme të mësimit të lëndës mësimore TIK janë: Të njohë nxënësit me dimensionin e TIK-ut në veprimtarinë e njeriut. Të zhvillojë mundësitë për lidhjen e teorisë me praktikën në fushën e TIK-ut në veprimtarinë e njeriut. Të ushtrojë përdorimin e mjeteve, procedurave dhe teknikave kompjuterike me qëllim të zgjidhjes së problemeve në mënyrë krijuese në situatat e jetës së përditshme. Që nxënësit të jenë në gjendje t i përdorin aplikacionet softverike (EXCEL; POWER POINT) për realizimin e tabelave, grafikëve, administrimin e të dhënave, prezentimeve, datotekave. T i njohin mundësitë e pajisjeve multimediale që komunikojnë përmes kompjuterit dhe të jenë në gjendje t i përdorin kombinimin e tyre në funksion të një prezentimi multimedial. 362
TEKNOLOGJIA E INFORMIMIT DHE E KOMUNIKIMIT TIK 2 orë në javë, 74 orë në vit OBJEKTIVAT E VEÇANTA PËRMBAJTJA PROGRAMORE STANDARDET E ARRITSHMËRISË Programi aplikativ për përpunim tabelar dhe grafik të të dhënave: MS EXCEL Tema 1: Libri i punës dhe fleta e punës në Excel Fondi i orëve: 4 Njohja me programin Excel. Njohja me librin e punës dhe fletën e punës në Excel. Hyrje në programin Excel. Kuptimi i tasteve në toolbarin e Excel-it. Lëvizja nëpër fletën e punës. Futja dhe korigjimi i të dhënave në formë: teksti, numrash dhe formulash. Emërtimi dhe ruajtja e një pune në Excel. Shtypja e një flete pune. Dalja nga Exceli. Tema 2: Ndërtimi i një flete pune (worksheet-i) Fondi i orëve: 4 Njohja me mënyrën e ndërtimit të një flete pune (worksheet-i) Fillimi i një dokumenti të ri. Puna me kufijtë. Lëvizja e përmbajtjes së celulave. Kopjimi i në kryerjen e operacioneve themelore me librin e punës dhe fletën e punës në programin e Excel-it. Shkathtësi të përvetësuara në kryerjen e operacioneve UDHËZIME METODOLOGJIKE mënyrës së ekzekutimit të operacioneve. Puna mënyrës së ekzekutimit të LIDHJA NDËRLËNDORE Matematikë Matematikë 363
përmbajtjes së celulave. Fshirja e përmbajtjes së celulave, shtimi ose heqja e celulave. Shtimi ose heqja e shtyllave dhe rreshtave si dhe ndryshimi i gjerësisë së shtyllave dhe gjatësisë së rreshtave. Tema 3: Formatimi i një flete pune (worksheet-i) Fondi i orëve: 8 e programit të Excelit në formatimin e fletëve të punës. Tema 4: Formulat dhe funksionet Fondi i orëve: 8 Njohja me formulat dhe funksionet që përdoren në programin e Excel-it. Lëvizja nëpër fletë të punës brenda librit të punës. Përdorimi i mënyrës Help për Excel. Përdorimi i opcioneve: Number, Font, Align, Border dhe Pattern nga menyja Format. Kuptimi i formulave. Shkruarja dhe ekzekutimi i formulave të zakonshme me Excel. Çka është funksioni. themelore me të dhënat në celula dhe veprimet me shtylla dhe rreshta. Shkathtësi të përvetësuara në kryerjen e operacioneve që kanë të bëjnë me formatin e fletëve të punës. në lidhje me formulat dhe funksionet elementare të programit të Excel-it operacioneve. Puna mënyrës së ekzekutimit të operacioneve. Puna individuale dhe grupore mënyrës së ekzekutimit të operacioneve. Puna Matematikë Fizikë 364
Lista e funksioneve që përmban Exceli. Përdorimi i disa funksioneve elementare. Përdorimi i tastit AutoSum. Tema 5: Administrimi i një libri pune (workbook) Fondi i orëve: 4 e administrimit të një libri pune (workbook). Riemërtimi i fletëve punuese brenda librit të punës. Lëvizja dhe kopjimi i fletëve të punës brenda librit të caktuar. Heqja dhe shtimi i fletëve të punës nga libri i punës. Përdorimi i komandës Zoom. Përdorimi i opcionit Print Preview. Ndarja e një flete pune në faqe. Shtypja e një flete pune (Print). dhe shkathtësive në përdorimin e disa prej tyre. në lidhje me administrimin e librit të punës dhe shkathtësive në përdorimin e opcioneve të theksuara në përmbajtje. mënyrës së ekzekutimit të operacioneve. Puna individuale dhe grupore Matematikë 365
Tema 6: Ndërtimi i grafikëve Fondi i orëve: 8 e paraqitjes grafike të të dhënave numerike të sistemuara në një fletë pune. Tema 7: Administrimi i të dhënave Fondi i orëve: 6 e administrimit të të dhënave. Tipat e ndryshëm të grafikëve. Krijimi i grafikëve në fletë të njëjtë të punës ose jo. Krijimi i tipave të ndryshëm të grafikëve. Zmadhimi dhe rregullimi i formatit të grafikëve. Shtypja e grafikëve. Kuptimi i një Database (Regjistri). Ndërtimi i një Database. Përdorimi i komandës Form nga menyja Data. Shtimi i një regjistrimi të ri në Database. Heqja e një regjistrimi nga Database. Përdorimi i komandës Dataform për të kërkuar një regjistrim. Përdorimi i opcionit AutoFilter. në lidhje me llojet e grafikëve dhe shkathtësive në ndërtimin e grafikëve më të përdorshëm. në lidhje me kuptimin e Database dhe shkathtësive në administrimin e një Database të krijuar nga vetë nxënësi. ekzekutimit të operacioneve, puna individuale dhe grupore ekzekutimit të operacioneve, puna Matematikë 366
MULTIMEDIA Tema 8: Mundësitë multimediale në sistemet kompjuterike Fondi i orëve: 10 e veprimeve multimediale. Njohja me pajisjet multimediale dhe programet për ekzekutimin e veprimeve multimediale. Njohuri të përgjithshme mbi multimediat. Instalimi dhe demonstrimi i veprimeve me pajisjet multimediale: DVD, skaneri, aparati digjital, kamera digjitale, etj. Programet: Windows Media Player dhe Windows Movie Maker. në lidhje me multimediat dhe shkathtësive në përdorimin e pajisjeve multimediale dhe programeve përkatëse. ekzekutimit të operacioneve, puna Edukatë muzikore Art Programi aplikativ për përgatitjen e prezentimeve: MS POWERPOINT Tema 9: Njohuri fillestare për programin PowerPoint Fondi i orëve: 6 Njohja me veprimet fillestare për punë me programin e PowerPoint-it. Startimi i Powerpoint-it. Krijimi i një prezentimi me Autocontent Wizard, Design Template dhe Blank presentation. Format e ndryshme të pamjes së prezentimit në ekran (NORMAL VIEW, OUTLINE në lidhje me programin PowerPoint. Demonstrimi i shkathtësive në ekzekutimin e veprimeve elementare me këtë program. Paraqitja e prezentimit të secilit nxënës. demonstrimi i ekzekutimit të operacioneve, puna Krijimi i prezentimeve vetanake. 367
VIEW, SLIDE VIEW, SLIDE SORTER VIEW). Lëvizja nëpër prezentim përmes shiritit rrëshqitës. Ruajtja e një prezentimi (Save). Hapja e prezentimit të ruajtur më parë. Dërgimi i prezentimit në E-mail. Shkëmbimi i përvojave në mes të nxënësve bazuar në krahasimin e prezentimeve të tyre. Tema 10: Editimi i faqeve (slides) të një prezentimi Fondi i orëve: 6 e përpunimit të faqeve të një prezentimi. Selektimi i tekstit. Insertimi i tekstit. Fshirja e tekstit. Anulimi i ndryshimeve. Lëvizja e tekstit. Ndryshimi i rëndësisë së tekstit në faqe. Ndërrimi i fondit të tekstit. Rregullimi i madhësisë së tekstit. Ndërrimi i ngjyrës së tekstit, etj. Krijimi i faqeve të reja të prezentimit. Paraqitja e përmirësimit të prezentimeve nga secili nxënës, në bazë të njohurive të fituara nga kjo temë (editimi i teksteve). Shkëmbimi i përvojave në mes të nxënësve bazuar në krahasimin e prezentimeve të tyre. programore. Demonstrimi i punës me prezentime të ndryshme. Puna individuale dhe grupore. 368
Tema 11: Vendosja dhe organizimi i objekteve në faqet e një prezentimi Fondi i orëve: 6 e vendosjes së objekteve në faqet e një prezentimi dhe organizimi i tyre brenda faqes. Përdorimi i opcionit Slide Layot. Vendosja e formave të gatshme (Autoshape). Efektet e teksteve me opcionin WordArt Gallery. Përdorimi i opcionit Clip Art. Përdorimi i grafikëve. Lëvizja dhe ndryshimi i përmasave të një objekti. Tema e 12: Animacionet dhe tranzicioni i faqeve (slajdeve) Fondi i orëve: 4 e animacioneve dhe tranzicionit të faqeve të një prezentimi. Riorganizimi i faqeve dhe përdorimi i opcionit Custom Shows. Animacioni i objekteve në faqet e një prezentimi përmes opcionit Custom Animation. Tranzicioni i faqeve (Slide Transitions). Paraqitja e prezentimeve në ekran me opcionin View show. Paraqitja e përmirësimit të prezentimeve nga secili nxënës, në bazë të njohurive të fituara nga kjo temë (pasurimi i prezentimeve me objekte të ndryshme). Shkëmbimi i përvojave në mes të nxënësve, bazuar në krahasimin e prezentimeve të tyre. Paraqitja e versioneve përfundimtare nga secili nxënës, në bazë të njohurive të fituara nga kjo temë (Vendosja e animacioneve të objekteve dhe tranzicionit të faqeve). Shkëmbimi i përvojave përfundimtare në mes të nxënësve, bazuar në krahasimin e prezentimeve të tyre. programore. Demonstrimi i punës me prezentime të ndryshme. Puna programore. Demonstrimi i punës me prezentime të ndryshme. Puna 369
370 VLERËSIMI Vlerësimi i të nxënit bëhet në këto mënyra: 1. Çmuarja e angazhimit të nxënësit gjatë realizimit të përmbajtjes programore 2. Çmuarja e punës individuale në punë me kompjuter 3. Çmuarja e kontributit në punën grupore 4. Testimi gjatë procesit mësimor 5. Vlerësimi i detyrave dhe projekteve individuale kompjuterike UDHËZIME NË PËRDORIMIN E LITERATURËS DHE BURIMEVE TJERA MËSIMORE Literatura e propozuar 1. Kompjuterët dhe Informatika, për nxënësit e kl. I të shkollës së mesme, autorë Dr. Agni Dika, Mr. Seb Rodiqi 2. Kompjuteri për të gjithë, autorë Dr. Agni Dika, Seb Rodiqi 3. Programe Kompjuteri, autor Harallamb Papakroni 4. Literatura në gjuhën angleze për: MS Office 97, MS Office 2000, MS Office XP, etj. 5. Udhëzimet e integruara në MS Office, etj. Pajisjet dhe parakushtet tjera të nevojshme 1. Kabineti me kompjuterë, shtypës dhe pajisje multimediale (DVD, skaneri, aparati digjital, kamera digjitale, etj.) 2. Aplikacionet e nevojshme softverike 3. Lidhja në Internet, rrjeti lokal në kabinet 4. Trajnime për arsimtarë 5. Mirëmbajtja Kushtet minimale 1. Një kompjuter në shkollë për demonstrim të programit mësimor 2. Trajnime për arsimtarë VËREJTJE: Nëse shkolla nuk ka kompjuterë, të potencohen aspektet teorike të temave të parapara në program dhe të bëhet tyre nëse shkolla ka së paku një kompjuter.
Në fondin e paraparë të orëve janë të përfshira ligjërimi, përforcimi i lëndës dhe testimi i nxënësve. Nëse shkolla nuk ka kompjuterë propozohet që fondi i orëve të shpërndahet në temat tjera për të cilat këto kushte nuk janë të nevojshme. UDHËZIME METODOLOGJIKE TË PËRGJITHSHME 1. Theksi në demonstrim dhe punë individuale dhe grupore, p.sh. ligjërimi 25%, demonstrimi 25%, puna individuale dhe grupore 50%. 2. programore (25% e orës) duhet domosdoshmërisht të bëhet me anë të prezentimeve kompjuterike e jo përmes tabelës, ndërsa ligjëratat që kanë të bëjnë me pjesët hardverike domosdo duhet të shoqërohen edhe me prezentimin vizual të tyre. 3. Inkurajimi i punës individuale dhe shkëmbimit të dijes dhe shkathtësive ( puna interaktive). Përsëritja e përmbajtjes përmes detyrave që përfshijnë zbatimin e më shumë njohurive të fituara. ORIENTIMET PËR PUNË TË PAVARUR 1. Puna grupore dhe individuale 1.1. Krijimi i dokumenteve më të përbëra: prezentimeve të avancuara në programin e PowerPoint-it. 1.2. Zgjidhja e problemeve matematikore me përdorimin e programit MS Excel. 1.3. Publikimi i prezentimit më të mirë në PowerPoint 371