CODICI IURIS CANONICI AUTHENTICE INTERPRETANDO - N. 1

Transcription

1 P O N T I F I C I A C O M M I S S I O CODICI IURIS CANONICI AUTHENTICE INTERPRETANDO VOL. XVIII N. 1

2 C0MMU5TICATI0JSES PONTIFICIA COMMISSIO CODICI IURIS CANONICI AUTHENTICE INTERPRETANDO PIAZZA PIO XII, ROMA NUM. 1 IUNIO 1986 Sodales, Oficiales et Consultores Commissionis 3 EX ACTIS IOANNIS PAULI PP. II Constitutio Apostolica Spirituali militum curae circa Ordinariatus militares seu castrenses 12 Dalla lettera del Santo Padre all'episcopato del Brasile 18 ALLOCUTIONES Dal discorso del Santo Padre a Vescovi brasiliani in «Visita ad Limina» Discorso del Santo Padre ai Membri del Tribunale della Rota Romana 26 Discorso del Santo Padre ai Giuristi polacchi 31 Dal discorso del Santo Padre al Congresso Internazionale di Teologia Morale Dal discorso del Santo Padre alla Plenaria della Congregazione per i Sacramenti.. 39 Dal discorso del Papa ai partecipanti al V Colloquio giuridico organizzato dal Pontificio Istituto «Utriusque Iuris» dell'università Lateranense 43 EX ACTIS SANCTAE SEDIS CONGREGATIO PRÒ DOCTRINA FIDEI I. Epistola Ordinariis locorum missa: in mentem normae vigentes de exorcismis revocantur 46 II. Dall'Istruzione Libertatis conscientia, su Libertà Cristiana e Liberazione EX ACTIS PONTIFICIAE COMMISSIONIS CODICI IURIS CANONICI RECOGNOSCENDO I. Coetus Studiorum «De Clericis» (Sessio III) 54 II. Coetus Studiorum «De Clericis» (Sessio IV) Ili III. Coetus Studiorum «De Religiosis» (Sessio III) 171 IV. Coetus Studiorum «De Laicis» (Sessio III) 210 NOTITIAE 252 Opera a Bibliotheca Commissionis recepta 253

3 COETUS STUDIORUM «DE CLERICIS» Sessio IV (Conventus dd. 4-7 martii 1968 habiti) Diebus 4 ad 7 martii 1968, in Aula huius Pontificiae Commissionis Codici Iuris Canonici recognoscendo, habita est IV Sessio Consultorum qui Coetum studiorum efíormat ad recognoscendas normas canónicas «De clericis». Conventibus adfuerunt quinqué Exc.mi Consultores, sex Rev.mi Consultores una cum Rev.mo Commissionis Secretario adiuncto, qui muñere praesidis fungebatur, atque Rev.mo Actuario. Quaestio in hac quarta Coetus Sessione tractanda fuit recognitio legislationis de Episcopis, qua de re Consultores sua vota paraverant. Ineunte sessione, Rev.mus Secretarius Ad. adstantibus communicat quasdam quaestiones iam prius tractatas adhuc revisendas esse sub luce documentorum quae nuper prodierunt. Notatim consideranda erit legislado de diaconibus, qua de re Constitutio Apostolica edita est. Habetur deinceps disceptatio de peractis in praecedenti Coetus sessione, prout apparent in relatione ex officio confecta. Sequentes proponuntur animadversiones: I DE AMISSIONE STATUS CLERICALIS 1) Rev.mus quidam Consultor obiectionem movet contra verba «post congruum probationis tempus» in can , I o et in canone 214 bis, quia non bene intelligitur quid sit talis probatio. Respondet Rev.mus Secretarius Ad. tale verbum servandum sibi videri; nam significat tempus maturae reflexionis, cum pro Episcopo turn pro eo cuius intersit. Claritatis autem causa, ipse Rev.mus Secretarius Ad. proponit ut dicatur «post congruum considerationis et probationis tempus», quae formula omnibus placet. Quoad canonem 211, 1, est Consultor cui minus placent verba «Etsi sacra ordinatio, semel valide recepta, numquam irrita fiat», quia

4 112 COMMUNIOATIONES agitar de Sacramento, et ecclesiastica auctoritas irritare nequit id quod est iuris divini. Respondet autem Rev.mus Secretarius Ad. hanc esse formulam vigentis Codicis, pro qua ergo stat praesumptio. Fit suffragatio et Consultoribus placet ut textus non mutetur. 2) Circa canonem 213, est Consultor qui dubitat de opportunitate formulae «nullum interim officium... possunt». Respondent tamen alii Consultores in canone non agi de privatione quadam, sed contineri solummodo formulam prudentiae consentaneam, quia ansa dari posset scandalo si clericus talis ministerium exercere pergat. Placet ergo ut formula haec remaneat. II DE CIRCUMSCRIPTIONIBUS ECCLESIASTICIS 1) Rev.mus quidam Consultor censet 1 canonis 1 expungi posse, quia eaedem ideae iam continentur in canonibus sequentibus, et quidem in meliorem ordinem redactae. Alter postulai praeterea ut 1 canonis 2 transferatur in can. 1, quia non bene congruunt expressiones «Quae in Ecclesia... ri tus latini» et «Ecclesiae particulares... exsistit». Rev.mus Secretarius Ad. respondet verba intelligi non posse eo sensu ut «Ecclesia Christi» confundatur cum «Ecclesia latina». Rev.mi duo priores Consultores censent tamen has locutiones in canone eundem sensum habere. Fit ergo suffragatio utrum paragraphus I a canonis 1 expungi debeat necne et placet Consultoribus ut textus maneat, exceptis Rev.mis duobus Consultoribus qui supra. 2) Circa canonem 2, Rev.mus Secretarius Ad. asserì t Vicariatus, Praefecturas et Administrationes Apostólicas stricte non habere proprium pastorem, quapropter vocari nequeunt Ecclesiae particulares. Ideo hanc emendationem proponit: «2. Ecclesiis particularibus in iure aequiparantur Vicariatus Apostolicus, Praefectura Apostolica, Administratio Apostolica et, nisi ex rei natura aut iuris praescripto aliud appareat, Praelatura personalis de qua in can. Ill, 2».

5 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 113 Est Consultor qui obiicit Vicarios, Praefectos et Administratores Apostolicos habendos esse ut pastores proprios, qui pascunt in nomine Domini, quapropter Vicariatus, etc. vero sensu dici valent Ecclesiae particulates. Rev.mus Secretarius Ad. adducit verba Deer. Christus Dominus, n. 11, ad ostendendum talem potestatem esse vicariam. Quidam e Consultoribus addenda censet haec verba in 1 canonis 2: «... exsistit et proprio Pastori commit titur...». Est qui asserii quamlibet potestatem esse vicariam, utpote quae a Christo proveniat, et ideo in Const. Lumen gentium dicitur omnes Episcopos esse Christi vicarios. Respondet Rev.mus Secretarius Ad. hoc verum quidem esse sub aspectu theologico, haud tarnen in ambitu iuridico. In iure enim distinetio fit inter potestatem propriam et vicariam, et sensu iuridico potestas Vicarii, Praefecti et Administratoris Apostolici est potestas vicaria. Est Consultor qui concordat cum Rev.mo Secretano Ad., additque hoc tam verum esse, ut Vicariis, Praefectis et Administratoribus saepissime detur munus Episcopi titularis. Alter Consultor anceps haeret quoad hanc quaestionem; nam Administrationis Apostolicae Pastor proprius videtur esse Summus Pontifex. Negat tamen Rev.mus Secretarius Ad., qui censet hoc sensu Summum Pontificem esse Pastorem universae Ecclesiae. His perpensis, Rev.mus Secretarius Ad. novam formulam proponit pro canone 2, quae sic sonat: «1. Ecclesiae particulates sunt certae Dei populi portiones, in quibus et ex quibus una et unica Ecclesia Christi exsistit, videlicet dioeceses; quibus, nisi aliud constet, assimilantur Vicariatus Apostolicus et Praefectura Apostolica, Praelatura et Abbatia cum proprio populo christiano atque Administratio Apostolica. «2. Ecclesiis particularibus in iure quoque aequiparatur, nisi ex rei natura aut iuris praescripto aliud appareat, Praelatura personalis de qua in can. Ill 3». Haec formula placet omnibus. 3) Quoad canonem 8, 1, est Consultor qui desiderai ut expungantur verba «etiam per communem, ubi id expediat, actionem», nam actio haec sese referre etiam potest ad alias institutiones. Suffragatione autem statuitur ut canon maneat cum his verbis.

6 114 COMMUNIO ATIONES 4) Quoad canonem 9, 2, Consultor quídam opportunius ducit ut Episcopus audiat Consilium pastorale, sed respondet Rev.mus Secretarius Ad. id expedire non videri, quia in casu agitur de ordinatione dioecesis. 5) Relate ad canonem 10, 2, duo Consultores proponunt hanc redactionem: «... omnes itaque et singulae dioeceses at que quae ad normam can. 2 2 eisdem assimilantur, provinciae ecclesiasticae adscribí debent» (Placet omnibus). Circa canonem 11, est qui desiderat ut in 2 et 3 adhibeatur numerus singularis, cui mutationi ceteri Consultores assentiunt. Ill DE CONCILIIS PARTICULARIBUS ET DE EPISCOPORUM CONFERENTIIS 1) Quoad canonem 6, 3, 3 est Consultor qui proponit ut dicatur: «... atque Decani Facultatum Studiorum Sacrorum» (vel: «Decani Facultatum Sacrae Scripturae, Historiae Ecclesiasticae, etc.»). Censet tamen Rev.mus Secretarius Ad. eorum numerum sic nimis multiplican, additque Exc.mus alter Consultor ipsos vocari iam posse ad normam 4 eiusdem canonis. Placet ergo omnibus Consultoribus ut textus maneat uti iacet, uno excepto Consultore proponente. Circa 6 eiusdem canonis, quidam Consultor proponit ut addantur verba: «... ecclesiasticae aut Episcoporum provinciae ecclesiasticae expediat...», quae additio omnibus placet. 2) Idem Consultor proponit quoque ut in canone 8 adda tur «... debent et in eo habent sujfragium deliberativum...», quod omnibus placet. 3) Quoad canon 9, ipse Rev.mus Consultor suggerit ut, loco «universali Ecclesiae», dicatur: «... salvo semper iure superioris instantiae...», quod pariter placet omnibus. 4) Circa canonem 12, 1, idem adhuc Consultor dubitat de opoportunitate verborum «quae quidem natura sua est permanens», et postulai ut expungantur.

7 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 115 Respondet tamen Rev.mus Secretarius Ad. Conferentiam dici permanentem quatenus est institutio, licet non semper coadunata inveniatur. Postulat Exc.mus quidam Consultor ut Conferentiae Episcopales gaudeant personalitate iuridica, sed Rev.mus Secretarius Ad. respondet easdem non esse organa Parlamento similia, qua de causa personal itas utique competit Regioni et provinciae ecclesiasticae, haud vero Conferentiae. 5) Quoad canonem 13, 1, est quidam Consultor obiectiones quasdam movens circa figuram iuridicam Episcoporum Orientalium in locis ubi maior pars fidelium ad alium ri tum pertineant, qua de re quaestio iam agitata est in praecedenti sessione. Rev.mus Secretarius Ad. animadvertit eandem regulam servandam esse tum quoad Orientales in conventibus latinorum tum quoad latinos in adunationibus orientalium. Instat Rev.mus Consultor qui supra, proponitque ut in iure Orientali condendo eadem obligado statuatur convocandi Ordinarios ritus latini, quod tamen minus placet Rev.mo Secretario Ad.; nam contingere posset ut votum alicuius invitati valorem haberet decisivum in adunatione alterius ritus. 6) Relate ad canonem 15, 1, Exc.mus quidam Consultor proponit ut dicatur: «... eligat Praesidem et Pro-praesidem...». Respondet tamen Rev.mus Secretarius Ad. melius sibi videri si Pro-praeses ad casum seligatur quotiescumque Praeses impedimento detineatur, quia aliter dificultas oriri posset si Praeses et Pro-praeses simul abessent. Placet ergo ut textus maneat. 7) Circa canonem 17, est Consultor qui postulai ut addatur «necnon Coadiutoribus» statim post «locorum Ordinariis», quod omnibus placet. 8) Quoad canonem 18, obiectio movetur contra verba 1 «vim legis habere» et 2 «vim defìnitivam obligandi non obtinent» frequenter enim Conferentiae Episcopales ponunt acta mere administrativa, de quibus dici nequit ea vim legis habere. Assentii his verbis Rev.mus Secretarius Ad., sed animadvertit nullam adesse oppositionem inter duas sententias citatas, quia contingere potest ex.gr. ut Concilium regionale prohibeat frequentationem spectaculorum ex parte clericorum, quod quidem habet «vim legis», haud

8 116 COMMUNIO ATIONES vero «vim definitivam obligandi» doñee S. Sedes decisiones recognoverit. Quaerit tamen Consultor qui supra quid si agatur de nominatione aliqua vel de alio actu mere administrativo: hac de causa proponit ut in utraque paragrapho dicatur solummodo Decreta (loco «Decisiones seu Decreta»), quod omnibus placet. 9) Iisdem rationibus, idem Consultor desiderai ut in canone 19, lin. 3 expungantur verba «decisiones seu»; attamen Rev.mus Secretarius Ad. manifestai hoc in casu dari posse decisiones quae non sint decreta, ex. gr. quoad nominationem Praesidis. Sic ergo expletur disceptatio de peractis in praccedenti sessione, et relatio unanimiter approbatur ab adstantibus. EXAMEN SCHEMATIS CANONUM DE EPISCOPIS Transitus fit ergo ad quaestionem propositam pro hac Coetus sessione, et Rev.mus Secretarius Ad. haec praemittit: «Ut iam in Coetu studiorum «De clericis» admissum est, novi Codicis structura immutanda est ita ut, ad mentem Concilii Vaticani II, imprimis tradantur normae de universa Ecclesia: de populo Dei in universo; de Hierarchia in eodem consti tuta ad regimen Ecclesiae universae; ut deinde habeantur normae de Ecclesiis particularibus: de portione Populi Dei quae Ecclesiam particularem constituit; et de ministris in Ecclesia particulari constitutis: 1) De Episcopo dioecesano; 2) De Episcopis coadiutore et auxiliaribus; 3) De Curia episcopali; 4) De presbyteris, praesertim parochis, etc. Exinde exsurgit difficultas componendi schema canonum de Episcopis, scilicet de omnibus Episcopis seu de Episcopis in genere. Re quidem vera aliquae normae sunt communes omnibus episcopis: de iis tractandum esse videtur sive sub titulo de universa Ecclesia, in quo nempe agendum est de munere quod Episcopi habent in universa Ecclesia, sive sub titulo de Ordine sacro, in quo inseri possunt normae determinantes quaenam sint qualitates requisitae (aetas, idoneitas, etc.) ad Episcopatum (sicut id fit pro ordinandis ad presbyteratum).

9 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 117 In hac parte Codicis, de qua modo agendum est, illae tantummodo componendae sunt normae, quae Episcopos dioecesanos respiciunt, qui nempe Ecclesiis particularibus praesunt. Attamen proponuntur quaedam normae quae Episcopos in genere spectant, sed apte distinguantur oportet a normis quae episcopos dioecesanos respiciunt, et determinandus est locus novi Codicis in quo normae de Episcopis in genere poni debeant. Itaque quaedam normae proponuntur de Episcopis in genere, ut deinde illae proponantur quae Episcopos dioecesanos respiciunt. Tandem denique non pauca praescripta de Episcopis, praesertim quae ad Episcopos in genere attinent, in Ecclesiae lege fundamentali, si quae habebitur, locum suum habent, ita ut in ipso Codice latino inseri non debeant, si revera in Codice fundamentali enuntientur». I DE EPISCOPIS IN GENERE Can. 1 Textus propositus hie est: «1. Episcopi, qui ex divina institutione in Apostolorum locum succedunt, per Spiritum Sanctum qui datus est eis, in Ecclesia constituuntur ut sint et ipsi doctrinae magistri, sacri cultus sacerdotes et gubernationis ministri (cf. Const. Lumen gentium, nn ; Deer. Christus Dominus, n. 2; can. 35 schematis Legis fundamentalis). 2. Episcopi ipsa consecratione episcopali recipiunt, cum muñere sanctificandi, muñera quoque docendi et regendi, quae tamen natura sua nonnisi in hierarchica communione cum Collegii Capite et membris exercere possunt (Const. Lumen gentium, n. 21)». Quidam Consultor postulai ut in 1 dicatur «in Ecclesia Pastores constituuntur», quod verbum adhibetur in textu conciliari et servandum esse videtur, quia significai eos esse Doctores, Sacerdotes et Rectores (Placet ceteris Consultoribus). Idem Rev.mus Consultor postulat ut, in 2, dicatur «legitime» loco «natura sua», quippe quod verbum aptius sonet sub aspectu iuridico.

10 118 Attamen Rev.mus Secretarius Ad. et socius retinenda esse censent in hoc primo canone verba a Concilio adhibita, quamvis deinceps aliae determinationes fieri possint. Textus ergo servatur uti iacet, quia sic approbatur a Consultoribus. Can. 2 Hie est textus propositus: «1. Hoc suum episcopale munus, quod per consecrationem episcopalem receperunt, Episcopi, sollicitudinis omnium Ecclesiarum participes, in communione et sub auctoritate Summi Pontificis exercent, ad magisterium et regimen pastorale quod attinet, omnes uniti in Collegio seu corpore, quoad universam Ecclesiam. 2. Illud exercent singuli quoad assignatas sibi dominici gregis partes, unusquisque Ecclesiae particularis sibi commissae curam gerens, aut quandoque aliqui coniunctim necessitatibus quibusdam diversarum Ecclesiarum communibus providentes, ad normam sacrorum canonum (cfr. Const. Lumen gentium, n. 22; Decr. Christus Dominus, n. 4)». Est Consultor qui animadvertit verbum «Illud», in initio paragraph 2 ae significare munus de quo in 1 seseque etiam referre ad potestatem sanctificandi. Censet tamen redactionem modificandam non esse, ut Concilii verba serventur, qua in re ceteri Consultores concordant. Can. 3 Textus propositus sic sonat: «Episcopi sunt aut dioecesani, quibus scilicet alicuius dioecesis cura commissa est ad normam canonum, aut titulares, quibus nempe dioecesis non est concredita, sed qui officium coadiutoris vel auxiliaris in certa dioecesi explent aut alia munia in bonum sive diversarum Ecclesiarum particularium sive etiam universae Ecclesiae adimplent». Quidam proponit ut supprimatur institutio Episcopi titularis. Respondet tamen Rev.mus Secretarius Ad. actum iam esse de hac quaestione, et adducit praeterea textum Decr. Christus Dominus, n. 43. Alter Consultor postulai ut expungantur verba «ad normam canonum», quod Consultoribus placet.

11 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 119 Tertius Consultor quaerit quomodo in hoc canone includatur figura Episcopi titularis qui sit simul Vicarius Apostolicus. Ad hanc solvendam quaestionem, Rev.mus Secretarius Ad. proponit ut textus sic mutetur: «aut alia munia in bonum sive alicuius portionis Populi Dei, sive diversarum Ecclesiarum sive etiam universae Ecclesiae adimplent», quae formula a Consultoribus approbatur. Can. 4 Hic est textus propositus: «1. Episcopos libere nominai Summus Pontifex, aut legitime electos confirmât (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 20; Motu pr. Ecclesiae Sanctae, I, 10). 2. Episcoporum Conferentiae regionis ecclesiasticae, vel provinciae ecclesiasticae regioni non adscriptae, quotannis in priore plenario conventu de viris ecclesiasticis ad episcopatus officium in proprio territorio aptioribus, prudenti Consilio et sub secreto agant, eorumque nomina Apostolicae Sedi transmittant (Motu pr. Ecclesiae Sanctae, I, 10). 3. Nisi aliter pro certis regionibus legitime fuerit provisum, quoties vacante aliqua sede dioecesana nominandus est episcopus dioecesanus, itemque quoties designandus est Episcopus coadiutor, Metropolita una cum Episcopis provinciae ecclesiasticae in qua sita est dioecesis de qua agitur, elenchum componat trium saltem virorum ecclesiasticorum qui ad officium episcopale magis idonei videantur; consultis etiam, si id expedire iudicaverint, certis presbyteris vel etiam laicis sapientia praestantibus, immo vel habita eiusdem dioecesis Consilii presbyteralis et Consilii pastoralis sententia, per electionem sub secreto etiam prolata». Quoad 1, est Consultor qui dubitai num formula «aut legitime electos confirmât» Ecclesiis Orientalibus conveniat. Respondet Rev.mus Secretarius Ad. hic agi tantum de iure latino et haec verba respicere casus in quibus adsunt legitimae electiones (v.g. factas a Capitulo Cathedrali, etc.). Quoad 2: Alter Consultor exponit praxim adhibitam ad Episcopos designandos in Gallia, censetque nimiam esse interventionem Nuntii. Postulat tertius Consultor ut paragraphus 3 a expungatur, sed obiicit Rev.mus Secretarius Ad. redactionem huius paragraphi respondere ad ideas in praecedenti sessione expositas.

12 120 COMMUNIO ATIONES Quartus Consultor censet normam in 3 contentam utilem esse si natio non sit magna; si autem magna sit, sufficere videtur ut exponantur necessitates pastorales provinciae ac loci, et sic postea perpendi poterit quae nomina magis congruant ex iis quae indicantur in elencho de quo in 2. Consultado ergo habeatur de necessitatibus pastoralibus loci, potius quam de nomine personae designandae (assentiunt nonnulli Consultores). Sextus Consultor manifestai clericos consociatos esse in aliquibus magnis dioecesibus Americae Septentrionalis et desiderare ut sua vox audiatur saltem quoad eligendum Episcopum suae dioecesis. Septimus Consultor censet id quod in 2 continetur esse minimam concessionem faciendam pro Germania. Laici enim non volunt esse solummodo pars oboediens, sed desiderant quoque ac postulant partem activam. Obiicit tamen quidam Exc.mus Consultor, et assentiunt alii Consultores, quosdam laicos videri Ecclesiam gubernare desiderare et constituere sic dictos coetus pressionis. Exc.mus Secretarius Ad. proponit ut expungantur verba «per electionem» et «etiam», ita ut ultima verba 3 sint «sententia sub secreto prolata». Est qui exponit facultatem dari Conferentiis Episcoporum in Motu Pr. Ecclesiae Sanctae praesentandi elenchum candidatorum ad Sanctam Sedem. Concordai Rev.mus Secretarius Ad. sed obiicit Sanctam Sedem minime teneri ad eligendum unum ex propositis. Exc.mus Alter Consultor proponit ut repraesentatio Consilii presbyteralis tria nomina eligat, quae ad Sanctam Sedem transmittantur. Rev.mus tertius Consultor censet Conferentiam Episcopalem difficile cognoscere posse omnes candidatos elenchi, si regio ecclesiastica sit ampia et in plures districtus regionales divisa, uti contingit in Brasilia, etc. Proponit ergo hanc formulam in addendam: «Si Episcoporum Conferentia plures provincias aut districtus regionales comprehendit, prius quam nomina candidatorum Conferentiae regionis submittantur, Episcopi provinciarum elenchum proprium componere debent». Hoc modo, enim, determinatur systema graduale selectionis candidatorum (placet ut textus in hoc sensu redigatur). Quartus Consultor existimat quaestionem adhuc non esse maturami, et sic procedendum esse censet:

13 1) concordamus omnes in eo quod in Ecclesia latina provisio canonica unice datur ab Apostolica Sede; 121 2) diversae autem sunt sententiae quoad designationem candidatorum: rebus autem sic stantibus, melius videtur esse ut omnes possibilitates simul ponantur, ut quaestio postea solvatur. Exc.mus Consultor tres proponit animadversiones quoad 3: a) prima animadversio respicit personas: ampia consultatio sive clericorum sive laicorum non videtur opportuna, saltem ut norma generalis, sed tunc expedit ut de tali consultatione omnino sileatur in Codice; b) neque opportunum videtur limitatam consultationem statuere, sive presbyterorum sive laicorum; nam ansa dari posset recriminaiionibus ex parte laicorum; c) minus apta aestimatur formula «si id expedire iudicaverint», contenta in 3, ex qua multae difiicultates practicae orirentur. Praeterea quidam Consultor censet in canone indicandum esse quid sit faciendum cum elencho confecto, utrum nempe transmittendus sit ad Sanctam Sedem, an ad Nuntium, etc. Rev.mus Secretarius Ad. censet necessitatem alicuius consultationis esse signum temporis. Est Consultor qui existimat problema in eo consistere ut determinetur utrum haec sit functio laicorum an sit indebitus eorum interventus in sphaera hierarchica. Rev.mus Secretarius Ad. assentii, et concordat in neganda qualibet specie iuris eligendi quae ad Populum Dei competat, sed de hac quaestione aliquid dicendum esse existimat. Exc.mus quidam Consultor, quocum concordat alter Consultor, melius esse existimat ut de hac consultatione sileatur. Exc.mus Consultor est qui censet id pendere posse a gradu maturitatis Populi Dei in diversis regionibus; quapropter iudicium de opportunitate huius consultationis relinqui potest ad determinationem singularum Conferentiarum. Respondet tamen Rev.mus Secretarius Ad. id videri periculis plenum quia, si in aliquibus regionibus haec facultas concedatur, molestiae persentientur ubi talis consultatio non vigeat. Alter Consultor est qui sequentem textum proponit pro 3:

14 122 COMMUNIO ATIONES «Nisi ali ter pro certis regionibus legitime fuerit provisum, quoties vacante aliqua sede dioecesana nominandus est Episcopus coadiutor, Episcoporum Conferentia tria candidatorum nomina Summi Pontificis considerationi submittat; quae nomina secreto tegenda sunt. Valde expedit ut, ad haec nomina seligenda, Metropolita una cum Episcopis provinciae ecclesiasticae in qua sita est dioecesis de qua agitur, secreto consultatis, si id congruum videatur, certis presbyteris vel etiam laicis sapientia et prudentia praestantibus, qui omnes iuxta normas ab ipsa Episcoporum Conferentia statutas determinandi sunt, necessitates et optata dioecesis viduatae ipsi Conferentiae patefaciant». Explanat Rev.mus quidam Consultor hoc in textu nihil dici de Consilio Pastorali, quia quibusdam in casibus ipsum efformant laici cum mentalitate clericali, qui de Ecclesia vivunt et exigua consideratione gaudent in activitatibus saecularibus, quapropter apti non sunt qui Populum Dei repraesentent. Rev.mus Secretarius Ad. expedire censet ut formula rigida non detur de modo consultationis, sed magis opportunum existimat ut Episcopis coprovincialibus relinquatur facultas determinandi formulam in casu adhibendam. Quidam Exc.mus Consultor solvendam esse censet quaestionem utrum facultas interveniendi in electione sit ius Populi Dei necne. Respondet alter Consultor hanc praxim historice viguisse, sed consuetudinem suppressam esse propter incommoda quae ex ea sequebantur. Attamen Rev.mus Secretarius Ad. censet hodiernis in adiunctis hanc facultatem aliquo modo recognoscendam esse. Fit ergo suffragatio: 1) Utrum aliquid sit dicendum in Codice necne de consultatione quorundam presbyterorum: Placet: 8 Consultores. Non placet: 2 Consultores. 2) Utrum aliquid dicendum sit necne de possibilitate consulendi etiam aliquos laicos: Placet: 7 Consultores. Non placet: 4 Consultores. Invenienda est igitur apta formula quae hos conceptus exprimat, et Rev.mus Secretarius Ad. postulai ut ceteri Consultores textus de hac re proponant.

15 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 123 Est Consultor qui quaerit utrum interventus presbyterorum et laicorum versari debeat circa necessitates dioecesis, qualitates candidati, etc. an circa nomina concreta quae proponenda sint. Post brevem disceptationem de hac materia, Rev.mus Secretarius Ad. aliam proponit suffragationem circa sequens quaesitum: An Episcopi coprovinciales consulere debeant non de nomine eligendi, sed de necessitatibus dioecesis et de qualitatibus personae in genere. Exitus suffragationis: Sufficit haec consultatio: Novem Consultores, ex quibus (unus tarnen censet talem consultationem sufficere quidem pro laicis, haud vero pro clericis). Non sufficit: Duo Consultores. His attends, Rev.mus Secretarius Ad. formulam praeparabit. Postulat Rev.mus quidam Consultor ut textus ita rediga tur, ut laici qui audiuntur sint vere repraesentantes, vitatis quidem monopoliis vel coetibus pressionis alicuius associationis vel tendentiae. Can. 5 Textus propositus est sequens: 1. Ut quis idoneus ad officium Episcopi habeatur, requiritur ut sit: 1) natus legitimus (aut saltem per subsequens parentum matrimonium legitimatus); 2) annos natus saltem triginta quinque (alii aestimant 30, alii 40); 3) a quinquennio (alii: decennio) saltem in presbyteratus ordine constitutus; 4) bonis moribus, pietate, animarum zelo, prudentia, sapientia et iis quoque quae homines magni faciunt virtutibus humanis excellens, ceterisque dotibus praeditus quae ipsum aptum efficiunt ad officium de quo agi tur explendum (in dioecesi de qua agi tur); 5) laurea doctoris vel saltem licentia in Sacra Scriptura, Sacra Theologia aut iure canonico potitus in Institute Studiorum a Sede Apostolica probato, vel saltem in iisdem disciplinis vere peritus. 2. Iudicium de promovendi idoneitate ad Apostolicam Sedem pertinet.

16 124 Quoad 1 N. 1: Exc.mus quidam Consultor postulat ut addantur verba: «aut saltern per subsequens parentum matrimonium legitimatus», quia: a) quibusdam in regionibus magnus est numerus puerorum qui legitimantur per subsequens matrimonium, nec quispiam admirationem experitur si legitimatus ad Episcopatum promoveatur; b) multi e contra non intelligunt cur pueri puniendi sint propter peccatum quod parentes iam reparaverunt. Rev.mus alter Consultor etiam dubitai de opportunitate servandi hanc restrictionem, quia de facto illegitimi dispensantur. Respondet autem Rev.mus Secretarius Ad. dispensationem utique concedi quoad presbyteratum, haud vero quoad episcopatum. Tertius Consultor tenet multis in nationibus filios Ilegítimos omnino aequiparari legitimis; quapropter haec discriminatio in canone a spiritu Christi omnino aliena esse videtur et praeterea excludere potest multos viros optimis condicionibus praeditos. Fit suffragatio, et omnes adstantes servandum esse censent hoc requisitum, uno excepto; ergo requisitum manet. Quaerit Exc.mus quidam Consultor quid de fìliis adoptatis. Respondet Rev.mus Secretarius Ad. eos esse vel legítimos vel illegitimos, iuxta Iuris Canonici praescripta, quia lus noster non recipit leges civiles de legitimatione filiorum adoptivorum. Quoad 1, n. 2 omnes Consultores concordant circa aetatem 35 annorum. Quoad 1, n. 3 omnes Consultores sufecere censent quinquennium a recepto presbyteratu, exceptis duobus Consultoribus, qui malunt ut transeat saltem decennium, ita ut candidatus experientiam pastoralem habeat. Approbatur ergo tempus quinquennii, iuxta sententiam maioritatis. Quoad 1, n. 4 Rev.mus Secretarius Ad. postulat ut in redactione expungantur verba inter parentheses posita, nempe «in dioecesi de qua agitur», quia condiciones requisitae valent pro omnibus Episcopis, et non tantum pro iis qui alicui dioecesi praeficiuntur. Hoc placet omnibus, ergo praedicta verba expunguntur. Em.mus Praeses Commissionis postulat ut verbum «sapientia» ponatur ante «prudentia», quod omnibus placet.

17 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 125 Paragraphus 1,». 5, approbatur uti iacet. Quoad 2, est Consultor qui censet iudicium de idonei tate candidati aliquo modo pertinere quoque debere ad eos qui partem habent in eius selectione. Em.mus Cardinalis Praeses proponit ut dicatur: «Iudicium definitivum de promovendi...». Can. 6 Textus propositus sic sonat: 1. Ab accepta authentica notitia canonicae provisionis, Episcopi sive dioecesani sive titulares facultatibus gaudent de quibus in can. 239, 1, nn. 4, 5, 6, 7-12, itemque facultatibus: 1) Verbum Dei ubique terrarum praedicandi, nisi loci Ordinarius expresse renuerit; 2) Confessiones fidelium, etiam religiosarum, ubique terrarum audiendi, nisi loci Ordinarius expresse renuerit; 3) Fideles quoslibet ubique absolvendi in actu sacramentalis confessionis ab omnibus censuris, etiam reservatis, exceptis tamen: a) censuris ab homine; b) censuris specialissime Apostolicae Sedi reservatis; c) censuris quae adnexae sunt revelationi secreti S. Congregationis pro doctrina Fidei; d) excommunicatione qua plectuntur sacerdotes omnesque cum illis matrimonium etiam civiliter tantum contrahere praesumentes et actu simul conviven tes; 4) Sanctissimam Eucharistiam in suo oratorio domestico asservandi, dummodo legum liturgicarum praescripta rite serventur; 5) Missam celebrandi iusta de causa qualibet diei hora, et Communionem etiam vespere distribuendi, servatis de cetero servandis. 6) Celebrandi Missam cum presbytero assistente, atque iusta de causa eam celebrandi sine ministro. 7) Deferendi insignia episcopalia, servatis quidem legibus liturgicis. 2. Quilibet ad Episcopatum promotus, qui contra praescriptum canonis (333), intra tres menses consecrationem episcopalem suscipere neglexerit, praedictas facultates amittit, donec consecrationem acceperit.

18 126 COMMUNIO ATIONES 3. Praedictas facilitates Episcopi retinent, etiamsi ab omni muñere cessaverint. Quoad 1 animadvertit Rev.mus Secretarius Ad. referentias ad cánones vigentis Codicis non esse definitivas, uti patet. Consultor est qui censet melius esse ut dicatur «Ab accepta consecratione», quia, iuxta Concilium Vaticanum II, provisus nondum consecratus dici nequit Episcopus. Rev.mus Secretarius Ad. respondet facultates in canone recensitas concedi quoque posse ei qui solam provisionem recepit. Brevis habetur disceptatio de hac re, sed tandem Rev.mus Secretarius Ad. proponit ut dicatur «A recepta consecratione episcopali», quae formula placet omnibus. Alter Consultor animadvertit iusta de causa etiam Presbyteros Missam celebrare posse sine ministro. Quoad hoc concordant omnes, ergo expungitur n. 6 paragraphi l ae huius canonis. Tertius Consultor idem asserii quoad celebrationem qualibet diei hora. Respondet tamen Rev.mus Secretarius Ad. id valere solummodo in aliquibus nationibus, non tamen esse ius commune. Ergo manet n. 5 paragraphi l ae. Post emendationem factam in initio 1, evidenter expungitur 2 huius canonis. Attamen quartus Consultor servandam esse normam existimat ubi dicatur promotum consecrationem episcopalem recipere debere intra tres menses. Hoc placet omnibus, et Rev.mus Secretarius Ad. sequentem textum proponit: «Nisi legitimo prohibeatur impedimento, promotus ad Episcopatum, debet, intra tres menses a receptis apostolicis Litteris, consecrationem episcopalem recipere». Haec formula placet omnibus, ita tamen ut de hac quaestione non agatur iterum in canone 3 3 de Episcopis dioecesanis. Quoad 3 unus e Consultores tractandam esse censet quaestionem de effectibus qui sequuntur ex abrupta communione cum Collegii Capite et membris, qua tamen de re, iuxta sententiam maioritatis, alio in loco agi debet.

19 127 Can. 4 (de quo iterum agitur) Rev.mus Secretarius Ad. manifestai 2 tractare de omnibus, etiam de Auxiliaribus. Magnis autem in nationibus ipsa Conferentia Episcopalis statuere poterit modum opportuniorem redigendi elenchum. Rev.mus quidam Consultor novam formulam proponit, eo in sensu ut: a) Episcopi provinciae candidatos eligant et; b) eorum nomina exhibeant Conferentiae. Textus hie est: «Si Episcoporum Conferentia plures provincias ecclesiasticas aut districtus regionales comprehendit, prius quam nomina candidatorum Conferentiae regionis submittantur, Episcopi provinciarum elenchum proprium componere debent». Est Consultor qui existimat confectionem elenchi pertinere non debere ad Conferentiam, utpote quae candidatos difficile cognoscere possit. Obiicit tamen Rev.mus Secretarius Ad. normam hanc desumptam esse a Motu Pr. Ecclesiae Sanctae et praeterea rem non esse tam difficilem, quia Conferentia singulis annis haec nomina perpendit. Quidam Exc.mus Consultor expedire existimat ut persona Auxiliaris sit grata Auxiliato, quia aliter figura Auxiliaris reddi potest vacua, saltem de facto. Alter Rev.mus censet in Ius novum forte introduci posse id quod nunc est praxis generalis Sanctae Sedis: designandi nempe unum inter tres proposites ab Episcopo dioecesano. Id omnibus placet, sed Rev.mus Secretarius Ad. quaerit quae sit tunc functio elenchi a Conferentia conficiendi. Respondet Rev.mus Consultor qui supra Episcopum dioecesanum talem elenchum cognoscere, ex quo igitur nomina sumere valet; sin autem, ultimum iudicium de idoneitate competit Sanctae Sedi. Unus Consultor existimat hoc in casu audiendam esse etiam Conferentiam, cui propositioni assentii et alter. Exc.mus Consultor novam proponit quaestionem: si nempe moriatur Episcopus dioecesanus, successor acceptare debebit Auxiliarem, et ita oriri possunt difficultates. Rev.mus Secretarius Ad. hoc systema proponit: Episcopus dioecesanus tria nomina proponat eaque communicet Conferentiae, quae ea Sanctae Sedi transmittat cum propria sententia.

20 20COMMUNIOATIONES Est Consultor denique qui nomina transmittenda esse censet Conferentiae solummodo si non inveniantur in elencho ab ipsa confecto, quod adstantibus placet. Ergo canon redigendus est ad mentem harum animadversionum. II DE EPISCOPIS DIOECESANIS Can. 1 Textus propositus sic sonat: «Episcopi dioecesani, quibus nempe singulis alicuius Ecclesiae particularis cura commissa est, sub auctoritate Summi Pontificis, tamquam proprii, ordinarii et immediati eius pastores, oves suas in nomine Domini pascunt, munus docendi, sanctificandi et regendi in eas exercentes, ad normam iuris (Decr. Christus Dominus, n. 11)». Rev.mus Secretarius Ad. manifestai sibi non piacere verba «oves suas» etiamsi in textu conciliari inveniantur. Quidam Exc.mus Consultor in definitione addendum censet spiritum missionarium : non tantum pascere, sed etiam alias quaerere. Assentiunt et alii tres Consultores. Est qui dicendum censet «christifideles», loco «oves suas», sed servandum existimat verbum «pascere», utpote quod a S. Paulo Apostolo adhibeatur. Alter Consultor postulat ut textus in numero singulari redigatur, dicatur nempe «Episcopus...» loco «Episcopi...» (Placet). Alter adhuc Consultor proponit ut, loco «sub auctoritate Summi Pontificis» dicatur «in communione cum Romano Pontifice», ra rione oecumenismi, necnon quia expressio invenitur in Const. Lumen gentium. Attamen Rev.mus Secretarius Ad. obiectionem movet contra verbum Romanum Pontificem, utpote quod sibi minus placeat quam Summus Pontifex. Est Rev.mus Consultor qui aliam formulam magis completam itemque e Const. Lumen gentium desumptam proponit, nempe: «in hierarchica communione cum Capite et membris Episcoporum Collegii» (Placet).

21 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 129 Alter Consultor postulai ut expungantur verba «ad normam iuris» eorumque loco dicatur «ad Regnum Dei extendendum» vel aliquid simile. Tertius Consultor concordat, quia ubi viget hierarchica communio, iam subintelligitur eam esse ad normam iuris. Attamen Rev.mus Secretarius Ad. cum socio ilia verba servanda esse censent. His attentis, Rev.mus Secretarius Ad. hanc formulam proponit, quae ab omnibus approbatur: «Episcopus dioecesanus, cui nempe alicuius Ecclesiae particularis cura commissa est, in communione hierarchica cum Capite et memhris Colle gii Episcoporum, t am quam proprius, Ordinarius et immediatus eius pastor, populum sibi concreditum in nomine Domini pascit, munus docendi, sanctificandi et regendi in eum exercens, ad normam iuris» (cfr. Const. Lumen gentium, cap. III, et Deer. Christus Dominus, n. 11). Can. 2 Textus propositus sic sonat: «1. Ut Episcopus dioecesanus quis constituatur, necessaria est missio canonica seu provisio canonica vel institutio, qua quidem sacra quam episcopali consecratione reeepit potestas, ad populi Dei portionem pascendam fit expedita (Const. Lumen gentium, n. 24, una cum Nota praevia, 2 ). 2. Missio canonica fieri potest per legitimas consuetudines, a suprema et universali Ecclesiae potestate non revocatas, vel per leges ab eadem auetoritate latas aut agnitas, vel directe per ipsum Summum Pontificem, quo renuente seu communionem apostolicam denegante, Episcopi in officium assumi nequeunt (Const. Lumen gentium, n. 24). 3. Ante canonicam missionem seu provisionem, candidatus fidei professionem emittat de qua in cann , atque iusiurandum fidelitatis erga Apostolicam Sedem edat, secundum formulam ab eadem Apostolica Sede probatam». Quoad 1: Rev.mus Consultor postulai ut expungatur verbum «episcopali». Obiicit Rev.mus Secretarius Ad. formulam propositam valere pro omnibus Episcopis, quia provisio vel missio dan tur ad officium implendum, quodeumque ipsum sit (cfr. Nota explicativa praevia Const. Lumen gentium).

22 130 Animadvertit Rev.mus quidam Consul tor in Episcopis dioecesanis provisionem praecedere consecrationi, qua tamen in re Rev.mus Secretarius Ad. non concordat. His attends, Rev.mus Secretarius Ad. proponit formulam canonis, qui erit canon 8 de Episcopis in genere: «Ut Episcopus officium sibi commissum adsumat, necessaria est missio canonica, qua quidem sacra quam consecratione episcopali recepit potestas ad officium sibi concreditum implendum fit expedita». Haec formula placet omnibus, duobus Consultoribus exceptis. Quoad 2: Est rev.mus Consul tor qui censet redactionem huius paragraphi minus aptam esse, quia in prima eius parte dicitur «per legitimas consuetudines», deinceps vero additur «per legem» et «directe» (sive per actum administrativum): existimat autem Rev.mus idem Consultor missionem canonicam iuridice semper dari per actum administrativum. Rev.mus Secretarius Ad. censet missionem dari etiam per legem tenetque praeterea textum Concilii non ess mutandum (cfr. Const. Lumen gentium, n. 24 cum nota 38), etiam propter eius momentum oecumenicum quoad orthodoxos. Adiungit quidam consuetudinem in iure legi aequiparari. Fit ergo suffragatio, et omnes desiderant ut textus 2 servetur uti iacet, uno excepto, qui postulai ut loco «per» dicatur «secundum». Quoad 3: Quidam Rev.mus Consultor censet fidelitatem exhiberi personae, quapropter mutanda esse censet verba «erga Apostolicam Sedem» in «erga Summum Pontificem». Respondet Rev.mus Secretarius Ad. nomine Sanctae Sedis, iuxta canonem 7 vigentis Codicis, venire ipsum Romanum Pontificem et adiungit praeterea formulam adhibitam esse traditionalem. His assentit unus e Consultoribus. Alter Consultor postulai ut deleantur verba «seu provisionem», quod omnibus placet. Tertius Consultor aliam formulam proponit, nempe: «... fidei professionem edat atque documentum hierachicam communionem significans legat ac subscribat...». Alii tamen Consultores, facta suffragatione, stant pro textu huius paragraphi qui in initio propositus fuerat.

23 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 131 Canon 3: de Episcopis in genere Rev.mus Secretarius Ad. attentis deliberationibus hactenus habitis, novos textus proponit. Canon 3 sic sonai: «Episcopi sunt aut dioecesani, quibus scilicet alicuius dioecesis cura commissa est, aut titulares, quibus nempe dioecesis non est concredita, sed qui officium coadiutoris vel auxiliaris in certa dioecesi explent aut alia munia in bonum sive alicuius portionis Populi Dei sive diversarum ecclesiarum particularium, sive etiam universae Ecclesiae adimplent». Hic textus omnibus placet. Can. 4: de Episcopis in genere Textus sequens est: «1. Episcopos libere nominat Summus Pontifex, aut legitime electos confirmat. 2. De viris ecclesiasticis ad Episcopatus officium in proprio territorio aptioribus, communi Consilio et secreto, quotannis in priore plenario conventu agant singulae Episcoporum Conferentiae regionum ecclesiasticarum, elencho quidem nominum ab Episcopis dioecesanis singularum provinciarum ecclesiasticarum regionis proposito, itemque Episcoporum Conferentiae provinciarum ecclesiasticarum quae alicui regioni non sunt adscriptae, atque nomina virorum delectorum Apostolicae Sedi transmittant. 3. Nisi ali ter pro certis regionibus legitime provisum fuerit, quoties vacante aliqua sede dioecesana nominandus est Episcopus dioecesanus, itemque quoties designandus est Episcopus coadiutor, Metropolita una cum Episcopis provinciae ecclesiasticae in qua sita est dioecesis de qua agitur elenchum componant trium saltem virorum ecclesiasticorum qui ad hoc officium episcopale magis idonei videantur, illudque transmittant Consilio permanenti regionis, quod, voto suo addito, eundem Apostolicae Sedi transmittat: quem elenchum ut componant, Episcopi provinciae, si id expedire iudicent, de necessitatibus dioecesis deque dotibus specialibus personae ad officium episcopale in ea dioecesi implendum requisitis, certorum presbyterorum, immo vel laicorum sapientia praestantium, secreto sententiam exquirere possunt.

24 132 COMMUNIO ATIONES 4. Nisi aliter legitime provisum fuerit, Episcopus dioecesanus qui auxiliarem suae dioecesi dandum aestimet, elenchum proponat trium saltern presbyterorum ad hoc officium aptiorum; quem elenchum, si tantummodo nomina contineat virorum ab Episcoporum Conferenza ad normam 2 probata, ad Apostolicam Sedem transmittat; si alia nomina complectatur, eundem mittat ad Episcoporum Conferentiae Consilium permanens, quod, voto suo addito (vel: existimatione sua addita) eum Sedi Apostolicae transmittat. 1 et 2 huius canonis omnibus placent. Quoad 3 est Rev.mus Consultor qui dicit verba «Nisi aliter pro certis regionibus legitime provisum fuerit» forte intelligi posse tamquam legitimum reddentia ius praesentationis ex parte auctoritatis civilis. His attends, Rev.mus Secretarius Ad. proponit textum addendum, qui sic sonat: «5. Nulla in posterum iura et privilegia electionis, nominationis, praesentationis vel designationis Episcoporum civilibus auctoritatibus concedantur» (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 20). Haec nova paragraphus ab omnibus approbatur. In eandem 3 Exc.mus quidam Consultor proponit ut deleantur verba «Metropolita una cum», ne distinctio fieri videatur Metropolitani inter aliosque Episcopos (Placet). Proponitur etiam ut deleátur verbum «saltem», sed maioritati Consultorum placet ut hoc verbum maneat. dioece- Duo Consultores postulant ut addatur verbum «Episcopi sani provinciae ecclesiasticae» (Placet). 4 huius canonis omnibus placet. Can. 5: de Episcopis in genere Textus huius canonis, qui prius erat canon 2 sectionis «de Episcopis dioecesanis», sic sonat: «1. Ut Episcopus officium sibi commissum assumat, necessaria est missio canonica, qua quidem sacra quam episcopali consecratione recepit potestas ad officium sibi concreditum implendum fit expedita.

25 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO Missio canonica fieri potest per legitimas consuetudines, a suprema et universali Ecclesiae potestate non revocatas, vel per leges ab eadem auctoritate latas aut agnitas, vel directe per ipsum Summum Pontificem, quo renuente seu communionem apostolicam denegante, Episcopi in officium assumi nequeunt» (Const. Lumen gentium, n. 24). 3. Ante canonicam missionem directe per Summum Pontificem collatam, candidatus fidei professionem emittat de qua in cann , atque iusiurandum fidelitatis erga Apostolicam Sedem edat, secundum formulam ab eadem Apostolica Sede probatam». Quoad 3, Rev.mi duo Consultores postulant ut expungantur verba «directe per Summum Pontificem», quia casus adsunt in quibus professio et iusiurandum emittenda sunt, licet collatio non fiat directe a Summo Pontifice sed ex. gr. a Patriarcha. Assentii unus ex Exc.mis Consultoribus, quia aliter, si collatio non fiat «directe», obligatio non aderii emittendi professionem ac iusiurandum. Obiicit tamen Rev.mus Secretarius Ad. locum non esse professioni ac iuriurando si missio conferatur «per legem vel legitimam consuetudinem». Fit ergo suflragatio circa suppressionem verborum «directe per Summum Pontificem», et placet omnibus ut praedicta verba deleantur, exceptis tribus Consultoribus. Ergo haec verba supprimuntur. Quidam exc.mus Consultor proponit ut professio et iusiurandum emittantur ante captam possessionem, sed obiicit Rev.mus Secretarius Ad. Romanum Pontificem non ante officium esse collaturum, quam certior sit de candidati fidelitate, quod etiam congruit cum iure nunc vigenti (cfr. CIC, can. 332). Can. 6: de Episcopis in genere Textus propositus sic sonat: «Nisi legitimo detineatur impedimento, quicumque ad Episcopatum promotus debet intra tres menses ab acceptis apostolicis Litteris consecrationem episcopalem recipere». Hic textus placet omnibus. Nunc sequitur examen canonum «De Episcopis dioecesanis»

26 134 COMMUNIO ATIONES Can. 3 Textus propositus sic sonat: «1. Episcopus promotus in exercitio officii sibi commissi, ñeque per se ñeque per alios, nec ullo titulo, sese ingerere potest, nisi prius dioecesis possessionem canonice coeperit; qui vero ante suam ad episcopatum promotionem vicarius generalis vel episcopalis, officialis, oeconomus fuerit renuntiatus, hoc officium etiam post suam promotionem retiñere et exercere potest. 2. Episcopus canonicam possessionem dioecesis ne capiat antequam consecrationem episcopalem acceperit. 3. Nisi legitimo prohibeatur impedimento, promotus ad Episcopatum debet, intra tres menses a receptis apostolicis litteris, consecrationem episcopalem recipere, et intra quattuor menses canonicam suae dioecesis possessionem capere». 4. Canonicam dioecesis possessionem capit Episcopus, simul ac in ipsa dioecesi, per se vel per procuratorem, apostólicas litteras Capitulo cathedrali ostenderit, praesente secretario Capituli aut cancellano Curiae, qui rem in acta referat. In hoc canone omnia continentur quae respiciunt canonicam possessionem. Est Rev.mus Consultor qui textum legit a se propositum quoad hanc materiam, qui sic sonat: «1. Episcopus cui aliqua Ecclesia particularis committitur ministerium suum incipit cum, post consecrationem si tunc ad Episcopatum promotus fuerit, in territorio aut in sede per se vel per procuratorem litteras apostólicas illi qui eo tempore ad normam iuris Ecclesiam gubernat coram testibus clericis et laicis ostenderit, praesente Cancellano Curiae, qui rem in acta referat. 2. Si de dioecesi vel circumscriptione tunc constituía agatur, Episcopus possessionem capit coram delegato Apostolicae Sedis, praesentibus dignioribus clericis et laicis, acta referens sacerdos dignior novae Ecclesiae. 3. Oportet vero ut semper assumptio muneris magna cum simplicitate fiat atque, nisi ex adiunctis bonum Populi Dei aliud exigat, cum Episcopi ad Ecclesiam sibi commissam pergant, omnes mundanas pompas devitent.

27 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO Antequam Episcopus hoc modo officium assumat, in regimen Ecclesiae neque per se nec per alios sese ingerere potest, nisi alio titillo iam aliquod munus habeat, et tunc secundum hoc munus tantum». Attends his expositis, Rev.mus Secretarius Ad. dicit se apparaturum esse formulam qua 4 compleatur, ita nempe ut respiciat quoque dioeceses noviter constitutas. Est Consultor qui in adstantium mentem revocai formulam a se propositam quoad modum capiendi possessionem in genere, nempe: «Episcopus suae dioecesi ordinatione episcopali in eius titulum secundum provisionem canonicam facta, vel si ordinatione episcopali iam auctus sit, provisione canonica praefìcitur». Cum his tamen non concordat Rev.mus Secretarius Ad., qui affirmat Episcopum dioecesi praefici non per consecrationem, sed per missionem canonicam; ceterum iam prius dictum est neminem possessionem capere posse ante recepì am missionem canonicam. Consultor qui supra insistit super conceptione a se exposita de duplici modo quo quis fieri potest Episcopus dioecesanus: per consecrationem vel, si ipsam iam receperit, per missionem canonicam. Duo reverendissimi Consultores cum iis dictis non concordant, quia aiunt officium committitur semper per missionem canonicam. Idem Consultor respondet hoc ita esse in iure latino vigenti, haud vero in iure orientali. Rev.mus Secretarius Ad. obiicit non semper requiri consecrationem ut exerceri possint quaedam potestates episcopales, uti contingit ex. gr. quoad Vicarium Capitularem, licet non sit Episcopus; idem accidit etiam in Concilio Oecumenico, in cuius solemni Magisterio partem habent Superiores religiosi, qui non sunt Episcopi. Unus e Consultoribus suggerìt ut, si quis missionem ante consecrationem receperit, fiat administrator dioecesis et ita finem habeat potestas Vicarii Capitularis; potestatem autem proprie episcopalem exercebit post receptam consecrationem episcopalem. Alter Consultor manifestai ius orientale pro iis casibus statuere ut Metropolita vigilantiam exerceat super dioecesi quae iis in adiunctis versetur. Rev.mus Secretarius Ad. censet hanc potestatem forsitan concedi posse Metropolitae in iure latino, qua tamen de re agendum erit cum tractetur figura Metropolitae. Rev.mus Secretarius Ad. proponit ut 1 eo sensu mutetur ut sicut statuitur in Decr. Christus Dominus, n. 26, sede vacante,

28 136 COMMUNIO ATIONES Episcopus Auxiliaris qui sit Vicarius generalis vel Vicarius episcopalis suam potestatem non amittat. Iuxta haec exposita, novam formulam huius paragraphi redigere ipse curabit. Est Consultor qui instat proponens ut, ante hunc canonem 3, sequens novus canon ponatur: «Episcopus dioecesanus constituitur ordinatione in titulo suae dioecesis post praeviam provisionem canonicam factam, vel si ordinatione episcopali iam auctus sit, per missionem canonicam». Attamen Rev.mus Secretarius Ad. obiectionem admovet, quia non apparet cur dicendum sit provisionem vel missionem canonicam requiri ut condicionem praeviam consecrationi. Exc.mus Consultor haec exponit: per consecrationem quis inseritur in Collegium Episcopale, et ita fit Episcopus cum potestatibus radicaliter habitis pro universa Ecclesia; per missionem autem canonicam eae potestates fiunt expeditae pro determinata portione Populi Dei. Hoc valet pro omnibus et est doctrina Concilii. Quoad hoc alii Consultores concordant. Quoad hanc ipsam quaestionem, quidam Consultor affirmat Episcopos non consecrari pro determinata dioecesi, sed pro universa Ecclesia, uti apparet ex Decr. Ad gentes, n. 38: «Episcopi omnes, ut membra corporis Episcoporum Collegio Apostolicorum succedentis, non solum pro aliqua dioecesi, sed pro totius mundi salute consecrati sunt». Can. 4 Textus propositus sic sonat: «Episcopus dioecesanus in dioecesi sibi commissa ut proprius eius pastor munera magistri, pontificis et rectoris exerceat ad normam iuris, sub auctoritate supremae Ecclesiae auctoritatis, salvis iuribus quae aliis hierarchicis auctoritatibus ad normam iuris competunt» (Const. Lumen gentium, n. 23, 27; Decr. Christus Dominus, n. 11). Exc.mus Consultor est qui, prae oculis habitis iis quae dicta sunt in disceptatione canonis 1, censet hie forsitan expungi posse verba «sub auctoritate supremae Ecclesiae auctoritatis». Hoc tamen non videtur necessarium Rev.mo Secretano Ad., quia iam dicitur in ipso canone «salvis iuribus quae aliis hierarchicis auctoritatibus ad normam iuris competunt»: proponit tamen ut formula ita mutetur: «sub auctoritate supremae Ecclesiae potest at is», quod omnibus placet.

29 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 137 Alter agendum esse censet de plenitudine potestatis quam Episcopus habet ad exercendum munus pastoris, salvis causis reservatis Supremae Potestati. Adhuc alter expedire censet ut potestas Episcopi exhibeatur non solum per respectum ad supremam Auctoritatem, sed etiam per respectum ad ceteras auctoritates aequales vel inferiores, ad apte determinandum munus episcopale atque ad abusus vitandos. Rev.mus Secretarius Ad. censet tamen haec omnia postea determinanda esse, in canonibus ubi de hac re expresse agatur, servato etiam principio subsidiarietatis, quae omnia dici nequeunt in hoc canone 4. His perpensis, ipse Rev.mus Secretarius Ad. proponit hanc formulam: «Episcopo dioecesano in dioecesi sibi commissa per se omnis competit potestas ordinaria, propria et immediata...» (Placet). Can. 5 Textus propositus sic sonat: «In exercendo suo munere pastoris, Episcopus in medio suorum sit sicut qui ministrat, et sollicitum se praebeat erga omnes qui suae curae committuntur, cuiuscumque sint aetatis, condicionis vel nationis, tum incolas, tum advenas et peregrinos» (cfr. Decr. «Christus Dominus», n. 16). Rev.mus Secretarius Ad, ut principium subsidiarietatis atque tuitio iurium personarum serventur iuxta principia a Synodo Episcoporum approbata, proponit ut haec verba addantur: «... ministrat, iura quae fidelibus propria sunt seduto servet ac tueatur atque sollicitum...». Quidam Consultor exprimendam quoque censet sollicitudinem missionariam, tum erga non baptizatos tum erga eos qui fidem dereliquerunt. Iuxta hanc animadversionem, Rev.mus Secretarius Ad. sequentum textum proponit: «... nationis, tum in territorio dio e ce sis habit antes tum in eodem ad tempus versantes, et quidem sive in doctrina Chris ti sint fideles, sive earn non sequantur vel non cognoscant, quippe ad quos omnes docendos et salvandos Christus miser it Apost olos suos». Hic textus omnibus placet. Novus canon forte addendus Consultor quidam proponit textum novi canonis, inserendi post eum qui nunc est canon 2 «de Episcopis dioecesanis»:

30 138 COMMUNIO ATIONES «Episcopus dioecesanus constituitur per provisionem canonicam una cum ordinatione episcopali in titulum dioecesis ipsi commissae, vel si ordinatione episcopali iam auctus sit, per solam provisionem canonicam». Rev.mus Secretarius Ad. obiicit textus Concilii, praesertim Notam Praeviam, distinctionem dare statuere ordinationem episcopalem inter et missionem canonicam. Adiungit Exc.mus Consultor Episcopos adesse non catholicos qui consecrantur sed non habent missionem canonicam. Alter Exc.mus Consultor censet consecrationem et missionem canonicam esse duos actus diversos ac successivos. Praeterea Rev.mus Secretarius Ad. existimat ius statuere posse ut Episcopus designatus sed nondum consecratus potestatem vere episcopalem in dioecesi exerceat, excepta quidem potestate ordinis. Quidam Rev.mus Consultor postulat ut haec quaestio submittatur iudicio Commissionis Interpretis, utpote quae in Coetu resolvi nequeat. Hac ratione, Rev.mus Secretarius Ad. rogat sufiragationem circa sequens quaesitum: An addendum textus novi canonis ab uno Consul forum propositus. Contra introductionem huius novi canonis omnes Consultores votant, duobus exceptis. Novi textus «de Episcopis dioecesanis» Can. 1 Rev.mus Secretarius Ad. hunc textum proponit: «Episcopus dioecesanus, cui nempe alicuius Ecclesiae particularis cura commissa est, in communione hierarchica cum Capite et membris Collegii Episcoporum, tanquam proprius, ordinarius et immediatus eius pastor, populum sibi concreditum in nomine Domini pascit, munus docendi, sanctificandi et regendi in eum exercens, ad normam iuris». Placet omnibus. Can. 2 Textus propositus sequens est: «1. Episcopus promotus in exercitio officii sibi commissi, neque per se neque per alios, nec ullo titulo, sese ingerere potest, nisi prius dioecesis canonicam possessionem coeperit; qui vero ante suam

31 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 139 ad officium Episcopi dioecesani promotionem, in eadem dioecesi vicarius capitularis, officialis, oeconomus fuerit renuntiatus, haec officia retinet et exercere potest; item, nisi aliud a competenti auctoritate statutum fuerit, qui ante promotionem suam episcopus auxiliaris in eadem dioecesi fuerit, potestates et facultates, quibus uti vicarius generalis aut episcopalis, instructus fuit ad normam can...., retinet et exercere potest. 2. Episcopus canonicam dioecesis possessionem ne capiat antequam consecrationem episcopalem receperit. 3. Nisi legitimo prohibeatur impedimento, promotus ad officium Episcopi dioecesani, debet intra quattuor menses a receptis litteris apostolicis canonicam suae dioecesis possessionem capere. Vel: Nisi legitimo prohibeatur impedimento, promotus ad officium Episcopi dioecesani debet canonicam suae dioecesis possessionem capere, si iam sit consecratus episcopus intra duos menses a receptis apostolicis litteris, si non iam sit consecratus intra quattuor menses ab eisdem receptis. 4. Canonicam dioecesis possessionem capit Episcopus, simul ac in ipsa dioecesi, per se vel per procuratorem, apostolicas litteras Capitulo cathedrali ostenderit, praesente secretano Capituli aut cancellano Curiae, qui rem in acta referat, aut, in dioecesibus noviter erectis, simul ac clero populoque in ecclesia cathedrali praesenti earundem litterarum communicationem procuraverit». 1 placet. Etiam placet 2, sed Rev.mus Consultor est qui postulai ut dicatur: «Episcopus promotus canonicam...» (Approbatur haec proposino). Quoad 3, maioritati placet secunda formula proposita; postulai praeterea alter Consultor ut, latinitatis causa, loco «prohibeatur» dicatur «detineatur» (placet). Postulai praeterea adhuc alter Consultor ut redactio sic emendetur: «... capere, si non iam sit... litteris, si iam sit...» (Placet). Can. 3 Textus propositus sequens est: «Episcopo dioecesano in dioecesi sibi commissa per se omnis competit potestas ordinaria, propria et immediata, quae ad exercitium eius

32 140 muneris pastoralis requiritur, iis exceptis in causis quae ipso iure aut particulari Summi Pontifici decreto supremae aut alii auctoritati ecclesiasticae reserven tur». Placet omnibus. Can. 4 Textus hic est: «In exercendo suo muñere pastoris, Episcopus in medio suorum sit sicut qui ministrai, iura quae fidelibus propria sunt sedulo servet ac tueatur, et sollicitum se praebeat erga omnes qui suae curae committuntur, cuiusvis sint aetatis, conditionis vel nationis, tum in territorio dioecesis habitantes, tum in eadem ad tempus versantes, et quidem sive in doctrina Christi sint fideles, sive eam non sequantur vel non cognoscant, quippe ad quos omnes docendos et salvandos Christus miserit Apostolos suos». Placet omnibus. Sequitur nunc examen ceterorum canonum. Quaerit imprimis Rev.mus Secretarius Ad. utrum manere debeant necne cánones a se propositi (qui in suo schemate sunt cánones 6, 7, 8 et 9 «de Episcopis dioecesanis», nunc autem, si serventur, fient cánones 5, 6, 7 et 8), utpote qui materiam contineant non proprie iuridicam, sed potius pastoralem. Fit suffragatio, et omnes desiderant ut hi textus maneant, uno excepto Rev.mo Secretario Ad. Ergo textus manent, et de ipsis fit disceptatio ut sequitur: Can. J> Textus est sequens: «1. Imprimis corde habeat presbyteros suos, providos suos cooperatores, atque ad eos audiendos semper se paratum ostendat (Decr. Christus Dominus, n. 16). «2. Sollicitus sit eorum conditionum spiritualium, intellectualium et materialium, ut sánete pieque vivere atque ministerium suum fideliter ac fructuose adimplere valeant; quare curet ut presbyteri obligationes suo statui proprias rite adimpleant utque ipsis praesto sint media et institutiones quibus ad vitam spiritualem et intellectualem fovendam egent; curet etiam ut, secundum praescripta Episcoporum

33 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 141 Conferentiae regionis, clericis suis praesto sint quae ad honestam sustentationem subsidia, atque ad praevidentiam socialem requiruntur (Decr. Christus Dominus, n. 16; Deer. Presbyterorum ordinis, nn )». Quoad hunc textum Rev.mus Secretarius Ad. postulai ut in 1 expungatur verbum «... providos suos cooperatores...», ne bis dicatur suos (Placet). 2 approbatur. Can. 6-8 Textus propositi sunt: (Can. 6) «1. Laicorum dignitatem atque propriam quam in missione Ecclesiae habent partem agnoscat et promoveat, eos de propriis obligationibus monens atque iura quae ipsis in Ecclesia competunt tuens (Decr. Presbyterorum ordinis, n. 9). 2. Peculiarem sollicitudinem habeat fidelium, qui ob vitae conditionem communi ordinaria parochorum cura pastorali non satis frui valent, ut sunt quamplurimi migrantes, exsules et profugi, maritimi sicut et aéronavigantes, nomades aliique id genus, itemque eorum qui relaxationis causa ad tempus in dioecesi sua versantur; eorum curam pastoralem promoveat ad normam praescriptorum Apostolicae Sedis et Episcoporum Conferentiae regionis (Cfr. Decr. Christus Dominus, n. 18)». (Can. 7) «Edam erga fratres seiunctos in dioecesi versantes cum humanitate et caritate semper se gerat, oecumenismum quoque, ut ab Ecclesia intelligitur, quam maxime fovens (Decr. Christus Dominus, n. 16)». (Can. 8) «Commendatos sibi quoque habeat non baptizatos, ut et ipsis Caritas eluceat Christi Iesu, cuius coram omnibus testis esse debet Episcopus (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 16)». Hi textus admittuntur sine emendationibus. Can. 9 Textus propositus hie est: «1. Episcopus dioecesanus, quippe qui fidelium suae curae commissorum authenticus sit fidei doctor et magister, ipsis veritates fìdei

34 142 COMMUNIO ATIONES credendas et moribus applicandas declarare et illustrare tenetur, ministerio verbi, litteris pastoralibus variisque quae hodie praesto sunt mediis et instrumentis utens (cfr. Const. Lumen gentium, n. 25). «2. Ipsius tarnen non est dirimere quaestiones doctrinales maiores, de quibus scilicet theologi communiter inter se dissentiunt, quarum quidem decisio auctoritativa uni Ecclesiae auctoritati supremae reservatur». Quoad 2, Consultor quidem postulai ut expungatur verbum «maiores», quia ñeque «minores quaestiones» hac in re possunt dirimere (Placet). Est alter qui desiderai ut dicatur: «... de quibus scilicet periti communiter...», quod tamen non placet maioritati. Tertius Denique Consultor postulai ut expungatur verbum «scilicet», et textus ponatur in numero singulari (Placet). Sed, et quartus Consultor suggerii ut dicatur «... decisio auctoritativa uni Ecclesiae supremae potestati reservatur», quia sic vitatur repetitio eiusdem verbi. Non tamen concordant Rev.mus Secretarius Ad. cum Socio, quia reservatio fit ad organa. Can. 10 Textus propositus sic sonat: «1. Episcopi dioecesani officio tenentur per se ipsi, nisi legitimo detineantur impedimento, Evangelium praedicandi populo sibi commisso, et curare debent ut doctrina Christiana integra eidem annuntietur, ad normam canonum (ad normam praescriptorum de ministerio verbi statutorum). 2. Curent edam ut puerorum et iuvenum praesertim institutio secundum catholicae religionis principia tradatur, iuxta normas de institutione Christiana statutas». Quoad 1, Desiderat quidam Consultor ut dicatur «Evangelium frequenter praedicandi», quae additio ceteris non placet. Quoad 2, est tandem qui postulai ut expungatur verbum «etiam» (Placet).

35 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 143 Can. 11 Textus propositus sequens est: «Praeterea, cum omnium Ecclesiarum una cum ceteris Episcopis sint sponsores, adiutricem operam, quantum id proprii perfunctio muneris sinat, praestare tenentur ut verbum Dei omnibus gentibus nuntietur (cfr. Const. Lumen gentium, n. 23; Decr. "Christus Dominus", n. 6)». Est qui postulai ut deleatur verbum «praeterea» (Placet). Rev.mus Secretarius Ad. mavult ut textus redigatur in numero singulari (Placet). Rev.mus Consul tor est qui manifestat hunc canonem sibi non videri magna utilitate praeditum, quia adiutrix haec opera praecipue manifestati potest in clericis mittendis, qua de re iam agi tur ubi de incardinatione et excardinatione. Can. 12 Hie est textus propositus: «Episcopi qui, utpote plenitudine sacramenti Ordinis insigniti, sunt summi sacerdotes et praecipui mysteriorum Dei dispensatores, iugiter adniti debent ut christifìdeles suae curae commissi paschale mysterium penitus cognoscant et vivant per Eucharistiam, utque Sacramentorum receptione in gratia crescant et fideles ita sint Domino testes (Decr. Christus Dominus, n. 15). Est qui dicit redactionem sibi minus piacere, quatenus sonat ac si Eucharistia Sacramentis contraponatur. Rev.mus Secretarius Ad. respondet Eucharistiam non esse solum Sacramentum, verum etiam Sacrificium; attamen proponit sequentem emendationem : «... commissi Sacramentorum receptione in gratia crescant utque praesertim paschale mysterium penitus cognoscant et fideles ita sint Domino testes» (Placet). Quidam Consultor proponit ut textus huius canonis redigatur etiam in numero singulari, sed obiicit Exc.mus alter Consultor id fieri non expedire, quia tunc servari non possent verba Sancti Pauli «mysteriorum Dei dispensatores».

36 144 COMMUNIO ATIONES Can. 13 Textus propositus sic sonat: «1. Omni opera promovere studeant clericorum suorum, religiosorum et laicorum sanctitatem, secundum suam uniuscuiusque propriam vocationem, imprimis exemplum sanctitatis praebendo, in cantate, humilitate et vitae simplicitate (cfr. Deer. Christus Dominus, n. 15). 2. Vocationes sacerdotales et religiosas quam maxime foveant, speciali cura vocationum missionalium adhibita (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 15)». Placet omnibus. Can. 14 Textus hic est: «1. Episcopi dioecesani, post captam dioecesis possessionem, debent singulis diebus dominicis aliisque diebus festis in sua regione de praecepto, Missam pro populo sibi commisso applicare, nisi pro certis regionibus ob specialia adiuncta aliter Apostolica Sedes statuerit. 2. Episcopus Missam pro populo diebus de quibus in 1 per se ipse celebrare et applicare debet; si vero ab hac celebratione legitime impediatur, iisdem diebus per alium, vel aliis diebus per se ipse applicet. 3. Episcopus, cui praeter propriam dioecesim aliae, titulo etiam administrationis, sunt commissae, obligationi satisfacit unam missam etiam pro universo populo sibi commisso applicando. 4. Episcopus qui obligationi de qua in superioribus non satisfecerit, quamprimum pro populo tot Missas applicet quot omisit». Quoad 1, Rev.mus quidam Consultor postulat ut redigatur in numero singulari, quod placet ceteris. Quoad 4, idem Consultor mavult ut paragraphi praecedentes alio modo citentur, sed respondet Rev.mus Secretarius Ad. hunc modum a Codice vigenti adhiberi. Est Exc.mus Consultor qui exponit praxim vigentem quoad reductionem obligationis applicandi Missam pro poulo, sed quaestiones quae exinde exsurgunt non videntur hoc in canone pertractandae.

37 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 145 Can. Iß Textus hic est: «1. Episcopi dioecesani, quippe qui vitae liturgicae in Ecclesia sibi commissa sint moderatores, promotores atque custodes, invigilare debent ut vita liturgica in eadem quam maxime foveatur, atque ordinetur secundum praescripta Apostolicae Sedis atque Episcoporum Conferentiae regionis (Decr. Christus Dominus, n. 15; Const. Sacrosanctum Concilium, n. 20). 2. Frequenter praesint in Ecclesia cathedrali cultui liturgico, praecipue Eucharistico, in festis praesertim de praecepto aliisque sollemnitatibus in quibus partem habet notabilis populi pars (cfr. Const. Sacrosanctum Concilium, n. 41)». Est qui postulat ut deleantur verba «in Ecclesia sibi commissa», sed id minus placet, quia re vera non sunt moderatores in Ecclesia universa. Alter Consulter desiderai ut mutetur ordo verborum, et dicatur: «promotores, moderatores atque custodes», sed textus non mutatur, ut servetur redactio conciliaris. Can. 16 Textus hic est: «1. Episcopus dioecesanus in universa sua dioecesi, ne exemptis quidem locis exceptis, pontificalia exercere potest; non vero extra propriam dioecesim sine expresso vel saltem rationabiliter praesumpto Ordinarii loci consensu, et, si de ecclesia exempta agatur, de licentia Superioris instituti. 2. Exercere pontificalia in iure est sacras peragere functiones quae ex legibus liturgicis requirunt insignia pontificalia, idest baculum et mitram». Quoad 1, aliquis e Consultoribus manifestai sibi non piacere verba «sine Ordinarii loci consensu», et potius quam de consensu loquendum esse existimat de «licentia». Obiicit tamen Rev.mus Secretarius Ad. verbum «consensus» opportunius videri, quia agitur de actu iurisdictionis. Praeterea aestimanda et roboranda est auctoritas Ordinarii: si ergo ad pontificalia exercenda in domo religiosa requiritur licentia Superioris (quae est simplex nihil obstat), congruit ut, quoad Ordinarium, adhibeatur verbum

38 146 COMMUNIO ATIONES consensus. Sic patet differentia inter potestatem iurisdictionis quae Episcopo competit et simplicem custodiam ecclesiae quam Superior localis religiosus exercet. Est Rev.mus Consultor qui postulat ut omittatur vox «Instituti». Explanat tamen Rev.mus Secretarius Ad. se adhibuisse hoc verbum ut includerentur etiam Instituía saecularia. Alter Consultor proponií uí dicalur simpliciter «Superioris domus». Alter adhuc Consultor mavult formulam «competenlis Superioris Insliiuti». Tandem Rev.mus Secretarius Ad. proponií ul dicaiur «Superioris localis», quod omnibus placer. Tertius Consultor distinguendum esse censet inter pontificalia, quae omnibus Episcopis competunt, et usum baculi, quo non fruuntur Auxiliares, ergo sufficere existimat ut dica tur «insignia pontificalia». At est Consultor qui censet hanc quaestionem pertinere ad leges litúrgicas. Animadvertit Rev.mus Secretarius Ad. heic agi de Episcopis dioecesanis, quibus utique competit usus baculi et mitrae. His attentis, maioritati placet ut haec verba maneant. Can. 17 Est Rev.mus Consultor qui quaestionem praeviam proponit: cum hie incipiat descriptio muneris regendi, expedire videtur ut adsit titulus specialis de Consilio presbyterali ac de Consilio pastorali, ponendus quidem post titulum de Capitolo Cathedrali. Haec tamen quaestio relinquitur, ut suo loco tractetur. Textus ergo canonis 17 sic proponi tur: «1. Episcopis dioecesanis officium est et ius regendi Ecclesiam particularem ipsis commissam tum in spiritualibus tum in temporalibus, ad normam sacrorum canonum. 2. Ipsis omnis competit quae ad regimen dioecesis exercendum requiritur potestas, tum legislativa, tum exsecutiva et iudicialis, iis exceptis in causis quae ad normam iuris auctoritati Ecclesiae supremae aliive auctoritati reservan tur. 3. Potestatem legislativam exercent sive in Synodo dioecesana sive extra eandem; potestatem exsecutivam exercent sive per se sive per vicarios generales aut episcopales, ad normam iuris; potestatem

39 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 147 iudicialem sive per se sive per Officialem et iudices ad normam iuris constitutos». At exstat Consultor qui censet redactionem 3 intelligi posse ac si Synodus dioecesana charactere polleat collegiali, quapropter hanc emendationem proponit: «Potestatem legislativam exercet ipse Episcopus sive in Synodo...» (Placet). Proponit etiam Rev.mus Secretarius Ad. ut totus canon redigatur numero singulari, quod pari ter placet. Rev.mus Consultor adest qui censet alia organa adesse, praeter ea in canone recensita, quoad exercitium potestatis exsecutivae. Concordat quidem Rev.mus Secretarius Ad., sed textum emendandum non censet, quia in casu non agitur de veris officiis. Can. 18 Textus propositus hie est: «1. Ecclesiae universae unitatem quoque cum tueri debeant, Episcopi disciplinam cunctae Ecclesiae communem promovere et ideo observantiam omnium legum ecclesiasticarum urgere tenentur (cfr. Const. «Lumen gentium», n. 23). 2. Advigilent ne abusus in ecclesiasticam disciplinam irrepant, praesertim circa administrationem Sacramentorum et Sacramentalium, cultum Dei et sanctorum, praedicationem verbi Dei, sacras indulgentias et piarum voluntatum implementum». Textus hie ab omnibus approbatur, cum emendatione ab uno Consultorum proposita, nempe: in 2 dicatur: «... ministerium verbi, sacras...». Can. 19 Textus propositus hie est: «1. Episcopi dioecesani in disciplinaribus legibus universalibus Ecclesiae, turn praeceptivis et prohibitivis, turn irritantibus et inhabilitantibus, dispensare valent, in casibus particularibus, fideles in quos ad normam can. (de dispensatione) auctoritatem habent, quoties id ad eorundem bonum spirituale conferre iudicent, salvo praescripto Dispensare nequeunt in legibus in quibus iuris praescripto dispensario Apostolicae Sedi aliive auctoritati specialiter reservatur. Est qui censet redactionem 1 esse nimis generalem, et magis prae

40 148 COMMUNIOATIONES oculis habendum esse existimat bonum spirituale fidelium, quia omnes leges ecclesiasticae aliquo modo ad bonum spirituale fidelium tendunt. His assentit Rev.mus Secretarius Ad., qui hanc emendationem proponiti «... Ecclesiae, quae bonum spirituale fidelium directe intendunt, tum praeceptivis...» (Placet). Rev.mus Secretarius Ad. explanat quoque in textu mentionem fieri legum irritantium et inhabilitantium licet haec terminologia non adhibeatur in Motu Pr. De Episcoporum muneribus quia leges irritantes et inhabilitantes non eaedem sunt quam leges prohibentes. Unus e Consultoribus proponit ut dicatur «auctoritatem exercent» (loco «habent»), quia haec sunt verba Deer. Christus Dominus (Placet). Alter vevo quaerit an de hac re sermo quoque fiat in loco Codicis ubi de dispensationibus. Rev.mus Secretarius Ad. affirmative respondet. Tertius Consultor periculum adesse existimat si nihil dicatur de observandis iuribus aliorum in dispensai ione concedenda. Ex.gr. si parochus dispensationem obtineat a lege residentiae, id vertere potest detrimento boni fidelium, nisi apte provideatur per substitutum, etc. Rev.mus Secretarius Ad. cum iis dictis concordat, sed dicit haec omnia in canone subintellegi, ac praeterea de hac quaestione agi in titulo Codicis de dispensationibus. Quidam Consultor addendum esse censet in fine paragraphs «firmis praescriptis canonum... (de dispensationibus) et salvo praescripto 2». Secundus Consultor censet 2 expungi posse, quia iam alibi dicitur quae quaestiones Summo Pontifici reserventur. Concordat quidem Rev.mus Secretarius Ad., sed paragraphum retinendam esse existimat, quia continet principium generale, sine quo id quod in 1 enuntiatur esset nimis absolutum. Tertius Consultor proponit ut in 2 addatur «vel decreto particulari», quia Summus Pontifex potest quoque reservationem statuere in casu particulari per decretum (Placet). Quaerit Rev.mus quidam Consultor utrum manere debeat necne norma canonis 81 vigentis Codicis circa dispensationem in casibus reservatis si recursus ad Sanctam Sedem difficilis sit aut impossibilis. Respondet Rev.mus Secretarius Ad. hanc normam servatum iri, et quidem pro omnibus Ordinariis, non exclusis Vicariis Generalibus, etc., dum norma in hoc canone contenta respicit solos Episcopos dioecesanos. Praeterea de hac re alio in Coetu studiorum agitur.

41 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 149 Canti. 20 et 21 Textus propositi sic sonant: (Can. 20) «Episcopi dioecesani, attentis normis ab Apostolica Sede et ab Episcoporum Conferentia statutis, in dioecesi erigant Consilium presbyterale, scilicet coetum seu senatum sacerdotum, presbyterium repraesentantium, qui Episcopum in dioecesis regimine suis consiliis efficaciter adiuvet (Decr. Christus Dominus, n. 27; Presbyterorum ordinis, n. 7; M. P. Ecclesiae Sanctae, n. 15)». (Can. 21) Item, quantum adiuncta id sinant, attentis edam normis ab Apostolica Sede et Episcoporum Conferentiis editis, in dioecesi constituant Consilium pastorale, clericis, religiosis et laicis constans, cuius est ea omnia quae ad opera pastoralia spectant investigare, perpendere et de eis practicas conclusiones expromere (Decr. Christus Dominus, n. 27; Presbyterorum ordinis, n. 7; M. P. Ecclesiae Sanctae, n. 16)». Hi canones sunt provisorii, quia alia de eadem re statuentur ubi agatur de Consilio presbyterali ac pastorali. Ideo Rev.mus Secretarius Ad. proponit ut ex duobus his canonibus unus fiat, ubi solummodo enuntietur haec Episcopi obligatio, et remissio fiat ad titulum de Consilio presbyterali ac pastorali (Placet). Quaerit quidam Consultor cur nihil hie dicatur de modo promulgandi leges episcopales. Respondet Rev.mus Secretarius Ad. hanc quaestionem pertinere ad Coetum studiorum de normis generalibus. Quintus Consultor agendum esse censet de coniunctione canonica Episcopi cum dioecesi, ita ut eam possit repraesentare. Proponit ergo Rev.mus Secretarius Ad. ut novus canon 20 sic sonet: «In omnibus negotiis canonicis Episcopus personam gerit dioecesis» (Placet). Praeterea redigendus est novus canon 21, iuxta criteria supra exposita. Can. 22 Textus propositus hie est: «1. Varias apostolatus rationes in dioecesi foveant Episcopi, atque curent ut in universa dioecesi, vel in eiusdem particularibus districtibus, omnia apostolatus opera sub suo regimine coordinentur (Decr. Christus Dominus, n. 17).

42 Urgeant officium quo tenentur fideles ad apostolatum pro sua cuiusque condicione et aptitudine exercendum, atque ipsis commendent ut varia opera laicorum apostolatus, secundum necessitates loci et temporis, participent et iuvent». Quoad 1, Rev.mus Secretarius Ad. desiderai ut clarius exprimatur sensus verbi «coordinatio», quod ut fiat hanc formulam proponit: «salvis personarum et institutorum iuribus». Quidam Exc.mus Consultor desiderai tamen ut expungantur verba «sub suo regimine», ad vitandam possibilitatem abusus. Cum hoc tamen non concordat Rev.mus Secretarius Ad., quia hoc pertinet quidem ad potestatem regiminis: coordinatio autem significai etiam observantiam erga naturam et fines proprios institutionis ac praeterea prae oculis sunt habenda incepta libera conventione inita (Deer. Apostolic am actuositatem, n. 19). Proponit ergo Rev.mus Secretarius Ad.: «servatis quidem personarum physicarum et moralium iuribus propriis...» (Placet). Est Rev.mus Consultor qui proponit ut loco regimine dicatur moderamine, quia hoc est verbum adhibitum in Decr. Christus Dominus (Placet). Rev.mus Secretarius Ad. manifestat Episcopum agnoscere debere vera charismata et varietatem formarum apostolatus quas Spiritus Sanctus promovet. Omnes enim fideles ius et officium habent exercendi apostolatum, ergo Episcopus coordinare debet servatis legitimis iuribus. Exc.mus Consultor est qui quaerit an Episcopus nullam habeat interventionem in associationibus privatis. Respondet Rev.mus Secretarius Ad. Episcopo in casu competere ius generale vigilantiae, ne quid habeatur contra fidem vel mores: hoc quidem ius et officium Episcopo competit sive erga singulos fideles sive erga ipsos associatos. Est Rev.mus Consultor qui quaestionem quoque proponit de laicis qui sese immiscere desiderant in quaestionibus ad Hierarchiam pertinentibus. Tandem Rev.mus novum textum proponit pro canone 21: «1. Episcopus dioecesanus, attentis nor mis ab Apostolica Sede et ab Episcoporum Conferentia statutis, in dioecesi erigat Consilium presbyterale et, quantum adiuncta id sinant, etiam Consilium pastorale, iuxta normas canonum...

43 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO Episcopi est curare ut actiones Consilii presbyteralis, Consilii past oralis at que aliorum quae legitime in dioecesi aut paroecia constituantur consiliorum rite coordinentur» (Placet). Can. 23 Textus propositus hie est: «Consociationes fidelium quae finem supernaturalem directe aut indirecte persequuntur promoveant, eas, ubi id expediat, erigendo, atque quas fideles libera inter se conventione inita condunt et moderantur fovendo et sustinendo (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 17)». Placet, cum addictione a Rev.mo Secretario Ad. proposita, nempe: «legitime condunt...». Can. 24 Hie textus proponi tur: «Curent etiam ut omnia incepta atque instituía catechetica, missionalia, caritativa, socialia, familiaria, scholastica, atque quaelibet alia finem pastoralem persequentia, ad concordem redigantur actionem (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 17)». Obiectionem movet unus e Consultoribus contra verbum «socialia», utpote quod minus apte intelligi valeat. Respondet tamen Rev.mus Secretarius Ad. textum non agere de syndicatis vel de activitatibus professionalibus, sed de iis tantum quae finem pastoralem persequuntur. Textus propositus approbatur. Can. 25 Ab hoc canone usque ad finem huius sectionis obligationes Episcoporum enumeran tur. Textus propositus pro canone 25 sequens est: «1. Episcopi dioecesani, etiamsi coadiutorem vel auxiliarem habeant, tenentur lege personalis in dioecesi residentiae. 2. Praeterquam causa visitationis Sacrorum Liminum, vel Conciliorum, Episcoporum Synodi, Episcoporum Conferentiae, quibus interesse debent, vel civilis officii Ecclesiae suae legitime adiuncti, a dioecesi aequa de causa abesse possunt non ultra duos intra annum menses, sive continuos sive intermissos, dummodo cautum sit ne ex eorum

44 152 COMMUNIO ATIONES absentia dioecesis quidquam detrimenti capiat; quam tamen absentiam coniungere non possunt sive cum absentia ratione suae promotionis, vel visitationis Sacrorum Liminum, vel adsistentiae Concilio, Synodo aut Conferentiae, sive cum absentia vacationis causa anni subsequentis. 3. Ab ecclesia cathedrali ne absint tempore Adventus et Quadragesimae, diebus Nativitatis, Resurrectionis Domini, Pentecostes et Corporis Christi, nisi ex gravi urgentique causa. 4. Si ultra sex menses e diocesi illegitime abfuerit, Episcopum Metropolita, ad normam can. 274, n. 4, Metropolitam antiquior Suffraganeus Sedi Apostolicae denuntiet». Rev.mus Secretarius Ad. postulat ut in 1, loco «vel» dicatur «aut» (Placet). Quoad 3, aliquis Consultor manifestai quibusdam in locis Americae Meridionalis et Centralis ecclesiam cathedralem inveniri in parvis civitatibus, qua de causa Episcopus obligari non potest ut habitualiter degat in loco ecclesiae cathedralis. Postulat ergo ut dicatur «A dioecesi», loco «Ab ecclesia cathedrali» (Placet). Idem Consultor ac supra pariter postulat ut 4 expungatur, utpote quae minus deceat, eo vel magis quod Episcopi bene adimplent hanc obligationem. Potius quam denuntiatio, habeatur fraterna admonitio Metropolitae. Non concordat tamen Rev.mus Secretarius Ad., quia sanctiones praevidentur contra presbyteros non residentes, ergo etiam contra Episcopos statuantur oportet. Can. 26 Hic est textus propositus: «1. Ad sanam et orthodoxam doctrinam servandam, bonos mores tuendos et pravos corrigendos, pacem, pietatem et disciplinam in populo et clero promovendam ceteraque pro ratione adiunctorum ad bonum religionis constituenda, tenentur Episcopi obligatione dioecesis vel ex toto vel ex parte quotannis visitandae, ita ut singulis saltern quinquenniis universam dioecesim, vel ipsi per se, vel, si legitime fuerint impediti, per Episcopum coadiutorem, aut per auxiliarem, aut per Vicarium generalem vel episcopalem, aut per alium presbyterum lustrent.

45 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO Fas est Episcopo sibi eligere quos maluerit clericos in visitatione comites atque adiutores, reprobato quocumque contrario privilegio vel consuetudine. 3. Si obligationi de qua in 1 Episcopus graviter defuerit, servetur praescriptum can. 274, nn. 4, 5». Quoad 2, est Rev.mus Consultor qui postulai ut dicatur «tres clericos quos maluerit...». Fit suffragai io, et omnes concordant, non excluso Rev.mo Consultore qui supra, ut textus maneat uti est. Quoad hanc ipsam 2, est Consultor qui postulai ut dicatur «ex proprio clero». Alii tamen censent textum non esse modifkandum, quo maiore Episcopus gaudeat hac in re libertate attentisque etiam necessitatibus pastoralibus, quia potest esse opportunum ut Episcopum comitetur sacerdos qui linguam calleat alicuius communitatis migrantium, etc. Ipse Rev.mus Consultor postulai ut in 1 addatur aliquid de sensu missionario, et approbatur sequens formula: «... promovendam, apostolatum fovendum, ceteraque...». Approbatur insuper ut, loco «pacem», dicatur «caritatem». Can. 27 Textus propositus hie est: «1. Ordinariae episcopali visitationi obnoxiae sunt personae, institutiones catholicae, res et loca pia, quae intra dioecesis ambitum continentur, nisi probari possit specialem ipsis a visitatione exemptionem ad Apostolica Sede fuisse concessam. 2. Religiosos exemptos eorumque domus Episcopus visitare potest in casibus tantum iure expressis». Animadvertit Rev.mus Secretarius Ad. 2 aptatum iri normis quae de exemptione condantur. Quaerit Rev.mus quidam Consultor quid Episcopus facere valeat relate ad «institutiones catholicas» de quibus in 1, an nempe, si a privatis fidelibus scholae aliave id genus condantur, Episcopus ea visitare possit. Respondet Rev.mus Secretarius Ad. quoad has institutiones privatas Episcopo competere generale ius invigilandi circa doctrinam et mores, haud vero ius eas visitandi. Quo clarius tamen res exprimatur, in canone dicetur «instituta», loco «institutiones» (Placet).

46 154 COMMUNIO ATIONES Can. 28 Textus propositus sequens est: «Visitator, in iis quae obieetum et finem visitationis respiciunt, paterna forma procedere debet, et ab eius praeceptis ac decretis datur recursus in devolutivo tantum; in aliis vero causis, etiam tempore visitationis, Episcopus ad normam iuris procédât necesse est». Hie textus sine animarversionibus approbatur. Can. 29 Hie est textus propositus: «Studeant Episcopi debita cum diligentia, sine inutilibus tamen moris, pastoralem visitationem absolvere; caveant ne superfluis sumptibus cuiquam graves onerosive sint, neve ratione visitationis ipsi aut quisquam suorum pro se suisve dona quodvis genus petant aut accipiant, reprobata quavis contraria consuetudine: ad victum ipsi suisque ministrandum, atque ad procurationes et expensas itineris quod attinet, serventur locorum legitimae consuetudines». Est Exc.mus Consultor qui postulat ut expungantur ultima verba, nempe: «ad victum... consuetudines», quod omnibus placet. Can. 30 Textus propositus hie est: «1. Omnes Episcopi dioecesani tenentur singulis quinqueniis relationem Summo Pontifici exhibere super statu dioecesis sibi commissae, secundum formam ab Apostolica Sede datam. 2. Quinquennia sunt fixa et communia, atque pro Episcopis singularum regionum ecclesiasticarum ab Apostolica Sede determinantur. 3. Si annus pro exhibenda relatione determinatus ex toto vel ex parte inciderit in primum biennium ab inito dioecesis regimine, Episcopus pro ea vice a conficienda et exhibenda relatione abstinere potest». Est Exc.mus quidam Consultor qui postulat ut deleantur verba «et communia», quia iam dici tur postea «pro Episcopis singularum regionum» (Placet).

47 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 155 Can. 31 Hie est textus qui proponitur: «1. Omnes et singuli Episcopi dioecesani, eo anno quo relationem Summo Pontifici exhibere tenentur, nisi aliter ab Apostolica Sede decisum fuerit, ad Urbem, Beatorum Apostolorum Petri et Pauli sepulchra veneraturi, accedant et Romano Pontifici se sistant. 2. Episcopi praedictae obligationi per se ipsi satisfacere debent, nisi legitime sint impediti; quo casu eidem statuto tempore satisfaciant per Coadiutorem, si quem habent, vel Auxiliarem, aut per idoneum sacerdotem, qui in sua dioecesi resideat». Placet omnibus. De facultatibus In textu a Rev.mo Secretano Ad. proposito indicabatur hoc loco agendum esse de facultatibus quas Episcopi habent. Ipse tamen Rev.mus Secretarius Ad. et alter Consultor postulant ut hae facultates non hic sed suis in locis enumerentur, quod placet omnibus. Can. 32 «In suo territorio Episcopus dioecesanus praecedit omnibus Archiepiscopis et Episcopis, exceptis Cardinalibus et Patriarchis, Legatis Romani Pontificis et proprio Metropolita; extra territorium serventur normae traditae in can. 106». Quidam Consultor postulai ut addatur figura Archiepiscopi maioris. Non concordat tamen Rev.mus Secretarius Ad., quia haec figura non exsistit in iure latino. Rev.mus Secretarius Ad. postulai ut, post «Patriarchis» addatur «orientalibus», quia alii Patriarchae non habent iurisdictionem (Placet). Can. 33 Textus propositus sequens est: «1. Enixe rogantur omnes Episcopi dioecesani aliique ipsis iure aequiparati, qui septuagesimum quintum aetatis annum expleverint, ut renuntiationem ab officio sua sponte exhibeant Auctoritati competenti, quae, omnibus singulorum casuum inspectis adiunctis, providebit (MP. Ecclesiae Sanctae, n. 11).

48 156 COMMUNIO ATIONES 2. Item enixe rogantur Episcopi dioecesani, qui ob infirmam valetudinem aliamve gravem causam officio suo adimplendo minus apti evaserint, ut vel sua ipsi sponte vel a competenti Auctoritate invitati, renuntiationem ab officio exhibeant (Deer. Christus Dominus, n. 21)». Quoad 1, Unus e Consultoribus quaerit cur dicatur «Auctoritati competenti». Respondet Rev.mus Secretarius Ad. hanc formulam adhibitam esse attentis quibusdam casibus exceptionalibus, ex. gr. in Gallia renuntiatio exhibetur Praesidi Reipublicae. Proponitur tamen ut dicatur «Summo Pontifici», quod Consultoribus placet. Est Rev.mus quidam Consultor qui hanc formulam proponit: «Episcopus dioecesanus aliique ipsi iure aequiparati, qui..., debet renuntiationem ab officio Summo Pontifici exhibere, qui...» (Placet). Quoad 2 nulla animadversio proponitur. Can. 34 Hie est textus propositus: «1. Episcopus, cuius renuntiatio ab officio acceptata fuerit, habitationis sedem aliquam, si id exoptet, in ipsa dioecesi servare potest, nisi in certis casibus ob specialia adiuncta Apostolica Sedes aliter providerit. 2. Ipsi dioecesi incumbit congruae et dignae Episcopi renuntiantis sustentationi providere, secundum normas ab Episcoporum Conferentia regionis statutas». Quidam Consultor postulat ut Episcopus renuntians retineat titulum Episcopi emeriti suae dioecesis, iuxta hanc formulam: «... acceptata fuerit, titulum emeriti suae dioecesis retinet, atque habitations...» (Placet). Quoad 2, Consultor adest qui obiectionem movet, quia adsunt dioeceses penuria laborantes, pro quibus grave onus esset providere sustentationi Episcopi cessantis. Censet Exc.mus alter Consultor sufficere verba canonis, quia iam dicitur «secundum normas ab Episcoporum Conferentia statutas». Suggerii tamen Rev.mus tertius Consultor ut dicatur obligationem primarie incumbere dioecesi, secundarie autem aliis dioecesibus, si ipsa non possit.

49 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 157 Rev.mus Secretarius Ad. sequentem textum proponit: «2. Episcoporum Conferentiae regionis curare debent ut congruae et dignae Episcopi renuntiantis sustentationi provideatur, attenta quidem primaria obligatione qua tenetur ipsa dioecesis cui inservivi t». Exc.mus quartus Consultor censet praescriptum huius paragraphi applicatum iri si Episcopus renuntiaverit ad normam canonis praecedentis, haud vero si a dioecesi amoveantur propter delictum commissum. Hac in re omnes concordant, licet de re odiosa agatur. Sic expletur disceptatio de rebus hac in sessione pertractandis. In proxima Coetus adunatione agendum erit de Episcopis coadiutoribus et auxiliaribus atque de Vicariis generalibus et Episcopalibus. J. HERRANZ, Actuarius Can. 1 TEXTUS IN HAC SESSIONE APPROBATI I DE EPISCOPIS IN GENERE 1. Episcopi, qui ex divina institutione in Apostolorum locum succedunt, per Spiritum Sanctum qui datus est eis, in Ecclesia Pastores constituuntur ut sint et ipsi doctrinae magistri, sacri cultus sacerdotes et gubernationis ministri (cfr. Const. Lumen gentium, nn ; Decr. Christus Dominus, n. 2; canon 35 schematis Legis fundamentalis). 2. Episcopi ipsa consecratione episcopali recipiunt, cum muñere sanctificandi, muñera quoque docendi et regendi, quae tamen natura sua nonnisi in hierarchica communione cum Collegii Capite et membris exercere possunt (Const. Lumen gentium, n. 21). Can Hoc suum episcopale munus, quod per consecrationem episcopalem receperunt, Episcopi, sollicitudinis omnium Ecclesiarum participes, in communione et sub auctoritate Summi Pontificis exercent, ad magisterium et regimen pastorale quod attinet, omnes uniti in Collegio seu corpore, quoad universam Ecclesiam.

50 158 COMMUNIO ATIONES 2. Illud exercent singuli quoad assignatas sibi dominici gregis partes, unusquisque Ecclesiae particularis sibi commissae curam gerens, aut quandoque aliqui coniunctim necessitatibus quibusdam diversarum Ecclesiarum communibus providentes, ad normam sacrorum canonum (cfr. Const. Lumen gentium, n. 22; Decr. Christus Dominus, n. 4). Can. 3 Episcopi sunt aut dioecesani, quibus scilicet alicuius dioecesis cura commissa est, aut titulares, quibus nempe dioecesis non est concredita, sed qui officium coadiutoris vel auxiliaris in certa dioecesi explent aut alia munia in bonum sive alicuius portionis populi Dei sive diversarum Ecclesiarum particularium sive etiam universae Ecclesiae adimplent. Can Episcopos libere nominat Summus Pontifex, aut legitime electos confirmat. 2. De viris ecclesiasticis ad Episcopatus officium in proprio territorio aptioribus, communi Consilio et secreto, quotannis in priore plenario conventu, agant singulae Episcoporum Conferentiae regionum ecclesiasticarum, elencho quidem nominum ab Episcopis dioecesanis singularum provinciarum ecclesiasticarum regionis proposito, itemque Episcoporum Conferentiae provinciarum ecclesiasticarum quae alicui regioni non sunt adscriptae, atque nomina virorum delectorum Apostolicae Sedi transmittant. 3. Nisi aliter pro certis regionibus legitime provisum fuerit, quoties vacante aliqua sede dioecesana nominandus est Episcopus dioecesanus, itemque quoties designandus est Episcopus coadiutor, Episcopi dioecesani provinciae ecclesiasticae in qua sita est dioecesis de qua agitur elenchum componant trium saltem virorum ecclesiasticorum qui ad hoc officium episcopale magis idonei videantur, illumque transmittant Concilio permanenti regionis, quod, voto suo addito, eundem Apostolicae Sedi transmittat; quem elenchum ut componant, Episcopi provinciae, si id expedire iudicent, de necessitatibus dioecesis deque dotibus specialibus personae ad officium episcopale in ea dioecesi implendum requisitis certorum presbyterorum, immo vel laicorum sapientia praestantium, secreto sententiam exquirere possunt.

51 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO Nisi aliter legitime provisum fuerit, Episcopus dioecesanus qui auxiliarem suae dioecesi dandum aestimet, elenchum proponat trium saltem presbyterorum ad hoc officium aptiorum; quem elenchum, si tantummodo nomina contineat virorum ab Episcoporum Conferentia ad normam 2 probata, ad Apostolicam Sedem transmittat; si alia nomina complectatur, eundem mittat ad Episcoporum Conferentiae Consilium permanens, quod, voto suo addito (vel: existimatione sua addita) eum Sedi Apostolicae transmittat. 5. Nulla in posterum iura et privilegia electionis, nominationis, praesentationis vel designationis Episcoporum civilibus auctoritatibus concedantur (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 20). Can Ut Episcopus officium sibi commissum assumat, necessaria est missio canonica, qua quidem sacra quam episcopali consecratione recepit potestas ad officium sibi concreditum implendum fit expedita. 2. Missio canonica fieri potest per legitimas consuetudines, a suprema et universali Ecclesiae potestate non revocatas, vel per leges ab eadem auctoritate latas aut agnitas, vel directe per ipsum Summum Pontificem, quo renuente seu communionem apostolicam denegante, Episcopi in officium assumi nequeunt (Const. Lumen gentium, n. 24). 3. Ante canonicam missionem collatam, candidatus fidei professionem emittat de qua in cann , atque iusiurandum fidelitatis erga Apostolicam Sedem edat, secundum formulam ab eadem Apostolica Sede probatam. Can Ut quis idoneus ad officium Episcopi habeatur, requiritur ut sit: 1) natus legitimus aut per subsequens parentum matrimonium legitimatus; 2) annos natus saltem triginta quinque; 3) a quinquennio saltem in presbyteratus ordine constitutus; 4) bonis moribus, pietate, animarum zelo, sapientia, prudentia et iis quoque quas homines magni faciunt virtutibus humanis excellens, ceterisque dotibus praeditus quae ipsum aptum efficiunt ad officium de quo agi tur explendum;

52 160 COMMUNIO ATIONES 5) laurea doctoris vel saltem licentia in Sacra Scriptura, Sacra Theologia aut iure canonico potitus in Instituto Studiorum a Sede Apostolica probato, vel saltem in iisdem disciplinis vere peritus. 2. Iudicium definitivum de promovendi idoneitate ad Apostolicam Sedem pertinet. Can. 7 Nisi legitimo detineatur impedimento, quicumque ad Episcopatum promotus debet intra tres menses ab acceptis apostolicis litteris consecrationem episcopalem recipere. Can A recepta consecratione episcopali, Episcopi sive dioecesani sive titulares facultatibus gaudent de quibus in can. 239, 1, nn. 4, 5, 6, 7-12, itemque facultatibus: 1) Verbum Dei ubique terrarum praedicandi, nisi loci Ordinarius expresse renuerit; 2) Confessiones fìdelium, etiam religiosarum, ubique terrarum audiendi, nisi loci Ordinarius expresse renuerit; 3) Fideles quoslibet ubique absolvendi in actu sacramentalis confessionis ab omnibus censuris, etiam reservatis, exceptis tamen: a) censuris quae adnexae sunt revelationi secreti S. Congregationis pro doctrina Fidei; d) excommunicatione qua plectuntur sacerdotes omnesque cum illis matrimonium etiam civiliter tantum contrahere praesumentes et actu simul conviventes; 4) Sanctissimam Eucharistiam in suo oratorio asservandi, dummodo legum liturgicarum praescripta rite serventur; 5) Missam celebrandi iusta de causa qualibet diei hora, et Communionem etiam vespere distribuendi, servatis de cetero servandis; 6) Deferendi insignia episcopalia, servatis quidem legibus liturgicis. 2. Praedictas facultates Episcopi retinent, etiamsi ab omni muñere cessa verint.

53 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 161 II DE EPISCOPIS DIOECESANIS Can. 1 Episcopus dioecesanus, cui nempe alicuius Ecclesiae particularis cura commissa est, in communione hierarchica cum Capite et membris Collegii Episcoporum, tanquam proprius, Ordinarius et immediatus eius pastor, populum sibi concreditum in nomine Domini pascit, munus docendi, sanctificandi et regendi, in eum exercens, ad normam iuris. Can Episcopus promo tus in exercitio officii sibi commissi, ñeque per se ñeque per alios, nec ullo titulo, sese ingerere potest, nisi prius dioecesis canonicam possessionem coeperit; qui vero ante suam ad officium Episcopi dioecesani promotionem, in eadem dioecesi vicarius capitularis, officialis, oeconomus fuerit renuntiatus, haec officia retinet et exercere potest; item, nisi aliud a competenti auctoritate statutum fuerit, qui ante promotionem suam episcopus auxiliaris in eadem dioecesi fuerit, potestates et facultates, quibus uti vicarius generalis aut episcopalis, instructus fuit ad normam can..., retinet et exercere potest. 2. Episcopus promotus canonicam dioecesis possessionem ne capiat antequam consecrationem episcopalem receperit. 3. Nisi legitimo detineatur impedimento, promotus ad officium Episcopi dioecesani debet canonicam suae dioecesis possessionem capere, si non iam sit consecratus episcopus intra quattuor menses a receptis apostolicis litteris, si iam sit consecratus intra duo menses ab eisdem receptis. 4. Canonicam dioecesis possessionem capit Episcopus, simul ac in ipsa dioecesi, per se vel per procuratorem, apostólicas litteras Capitulo cathedrali ostenderit, praesente secretario Capituli aut cancellano Curiae, qui rem in acta referat, aut, in dioecesibus noviter erectis, simul ac clero populoque in ecclesia cathedrali praesenti earundem litterarum communicationem procuraverit, presbytero inter praesentes seniore in acta referente.

54 162 COMMUNIO ATIONES Can. 3 Episcopo dioecesano in dioecesi sibi commissa per se omnis competit potestas ordinaria, propria et immediata, quae ad exercitium eius muneris pastoralis requiritur, iis exceptis in causis quae iure aut particulari Summi Pontificis decreto supremae aut alii auctoritati ecclesiasticae reserventur. Can. 4 In exercendo suo munere pastoris, Episcopus in medio suorum sit sicut qui ministrat, iura quae fidelibus propria sunt sedulo servet ac tueatur, et sollicitum se praebeat erga omnes qui suae curae committuntur, cuiusvis sint aetatis, conditionis vel nationis, tum in territorio dioecesis habitantes tum in eadem ad tempus versantes et quidem sive in doctrina Christi sint fideles, sive earn non sequantur vel non cognoscant, quippe ad quos omnes docendos et salvandos Christus miserit Apostolos suos. Can. ß 1. Imprimis corde habeat presbyteros suos, providos cooperatores atque ad eos audiendos semper se paratum ostendat (Deer. Christus Dominus, n. 16). 2. Sollicitus sit eorum conditionum spiritualium, intellectualium et materialium, ut sancte pieque vivere atque ministerium suum fideliter ac fructuose adimplere valeant; quare curet ut presbyteri obligationes suo statui proprias rite adimpleant utque ipsis praesto sint media et institutiones quibus ad vitam spiritualem et intellectualem fovendam egent; curet etiam ut, secundum praescripta Episcoporum Conferentiae regionis, clericis suis praesto sint quae ad honestam sustentationem subsidia, atque ad praevidentiam socialem requiruntur (Deer. Christus Dominus, n. 16; Deer. Presbyterorum ordinis, nn ). Can Laicorum dignitatem atque propriam quam in missione Ecclesiae habent partem agnoscat et promoveat, eos de propriis obligationibus monens atque iura quae ipsis in Ecclesia competunt tuens (Deer. Presbyterorum ordinis, n. 9).

55 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO Peculiarem sollicitudinem habeat fidelium, qui ob vitae conditionem communi ordinaria parochorum cura pastorali non satis frui valent, ut sunt quamplurimi migrantes, exsules et profugi, maritimi sicut et aèronavigantes, nómades aliique id genus, itemque eorum qui relaxationis causa ad tempus in dioecesi sua versantur; eorum curam pastoralem promoveat ad normam praescriptorum Apostolicae Sedis et Episcoporum Conferentiae regionis (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 18). Can. 7 Etiam erga fratres seiunctos in dioecesi versantes cum humanitate et caritate semper se gerat, oecumenismum quoque, ut ab Ecclesia intelligitur, quam maxime fovens (Decr. Christus Dominus, n 16). Can. 8 Commendatos sibi quoque habeat non baptizatos, ut et ipsis caritas eluceat Christi Iesu, cuius coram omnibus testis esse debet Episcopus (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 16). Can Episcopus dioecesanus, quippe qui fidelium suae curae commissorum authenticus sit fidei doctor et magister, ipsis veritates fidei credendas et moribus applicandas declarare et illustrare tenetur, ministerio verbi, litteris pastoralibus variisque quae hodie praesto sunt mediis et instrumentis utens (cfr. Const. Lumen gentium, n. 25). 2. Ipsius tamen non est dirimere quaestiones doctrinales de quibus theologi communiter inter se dissentiunt, quarum quidem decisio auctoritativa uni Ecclesiae auctoritati supremae reservatur. Can Episcopus dioecesanus officio tenetur per se ipse, nisi legitimo detineatur impedimento, Evangelium praedicandi populo sibi commisso, et curare debet ut doctrina Christiana integra eidem annuntietur, ad normam canonum , (ad normam praescriptorum de ministerio verbi statutorum). 2. Curet ut puerorum et iuvenum praesertim institutio secundum catholicae religionis principia tradatur, iuxta normas de institutione Christiana statutas.

56 164 COMMUNIO ATIONES Can. 11 Cum omnium Ecclesiarum una cum ceteris Episcopis sit sponsor, adiutricem operam, quantum id proprii perfunctio muneris sinat, praestare tenetur ut verbum Dei omnibus gentibus nuntietur (cfr. Const. Lumen gentium, n. 23; Deer. Christus Dominus, nn. 6-16). Can. 12 Episcopi qui, utpote plenitudine sacramenti Ordinis insigniti, sunt summi sacerdotes et praecipui mysteriorum Dei dispensatores, iugiter adniti debent ut christifideles suae curae commissi Sacramentorum receptione in gratia crescant utque praesertim paschale mysterium peni tus cognoscant et fideles ita sint Domino testes (Deer. Christus Dominus, n. 15). Can Omni ope promovere studeant clericorum suorum, religiosorum et laicorum sanctitatem, secundum suam uniuscuiusque propriam vocationem, imprimis exemplum sanctitatis praebendo, in caritate, humilitate et vitae simplicitate (cfr. Deer. Christus Dominus, n. 15). 2. Vocationes sacerdotales et religiosas quam maxime foveant, speciali cura vocationum missionalium adhibita (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 15). Can Episcopus dioecesanus, post captam dioecesis possessionem, debet singulis diebus dominicis aliisque festis in sua regione de praecepto, Missam pro populo sibi commisso applicare, nisi pro certis regionibus ob specialia adiuncta aliter Apostolica Sedes statuerit. 2. Episcopus Missam pro populo diebus de quibus in 1 per se ipse celebrare et applicare debet; si vero ab hac celebratione legitime impediatur, iisdem diebus per alium, vel aliis diebus per se ipse applicet. 3. Episcopus cui praeter propriam dioecesim aliae, titulo edam administrationis, sunt commissae, obligationi satisfacit unam Missam pro universo populo sibi commisso applicando. 4. Episcopus qui obligationi de qua in superioribus non satisfecerit, quamprimum pro populo tot Missas applicet quot omisit.

57 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 165 Can Episcopi dioecesani, quippe qui vitae liturgicae in Ecclesia sibi commissa sint moderatores, promotores atque custodes, invigilare debent ut vita liturgica in eadem quam maxime foveatur, atque ordinetur secundum praescripta Apostolicae Sedis atque Episcoporum Conferentiae regionis (Decr. Christus Dominus, n. 15; Const. Sacrosanctum Concilium, n. 20). 2. Frequenter praesint in Ecclesia cathedrali cultui liturgico, praecipue Eucharistico, in festis praesertim de praecepto aliisque sollemnitatibus in quibus partem habet notabilis populi pars (cfr. Const. Sacrosanctum Concilium, n. 41). Can Episcopus dioecesanus in universa sua dioecesi, ne exemptis quidem locis exceptis, pontificalia exercere potest; non vero extra propriam dioecesim sine expresso vel saltem rationabiliter praesumpto Ordinarii loci consensu, et, si de ecclesia exempta agatur, de licentia Superioris localis. 2. Exercere pontificalia in iure est sacras peragere functiones quae ex legibus liturgicis requirunt insignia pontificalia, idest baculum et mitram. Can Episcopo dioecesano officium est et ius regendi Ecclesiam particularem sibi commissam tum in spiritualibus tum in temporalibus, ad normam sacrorum canonum. 2. Ipsi omnis competit quae ad regimen dioecesis exercendum requiritur potestas, tum legislativa, tum exsecutiva et iudicialis, iis exceptis in causis quae ad normam iuris auctoritati Ecclesiae supremae aliive auctoritati reservantur. 3. Potestatem legislativam exercet ipse episcopus sive in Synodo dioecesana sive extra eandem; potestatem exsecutivam exercet sive per se sive per vicarios generales aut episcopales, ad normam iuris; potestatem iudicialem sive per se sive per Officialem et iudices ad normam iuris constituios.

58 166 COMMUNIO ATIONES Can Ecclesiae universae unltatem cum tueri debeat, Episcopus diseiplinam eunctae Ecclesiae communem promovere et ideo observantiam omnium legum ecclesiasticarum urgere tenetur (cfr. Const. Lumen gentium, n. 23). 2. Advigilet ne abusus in ecclesiasticam diseiplinam irrepant, praesertim circa administrationem Sacramentorum et Sacramentalium, cultum Dei et Sanctorum, ministerium verbi, sacras indulgentias et piarum voluntatum implementum. Can Episcopus dioecesanus in disciplinaribus legibus universalibus Ecclesiae, quae bonum spirituale fidelium directe intendunt, tum praeceptivis et prohibitivis, tum irritantibus et inhabilitantibus, dispensare valet, in casibus particularibus, fideles in quos ad normam can. (de dispensationibus) auctoritatem exercet, quoties id ad eorundem bonum spirituale conferre iudicet, fìrmis praescriptis canonum... (de dispensationibus) et salvo praescripto Dispensare nequit in legibus in quibus iuris praescripto vel decreto particulari dispensatio Apostolicae Sedi aliive auctoritati specialiter reservatur. Can. 20 In omnibus negotiis canonicis Episcopus personam gerit dioecesis. Can Episcopus dioecesanus, attentis normis ab Apostolica Sede et ab Episcoporum Conferentia statutis, in dioecesi erigat Consilium presbyterale et, quantum adiuncta id sinant, etiam Consilium pastorale, iuxta normas canonum Episcopi est curare ut actiones Consilii presbyteralis, Consilii pastoralis atque aliorum quae legitime in dioecesi aut paroecia constituantur consiliorum rite coordinentur. Can Varias apostolatus rationes in dioecesi foveat Episcopus, atque curet ut, servatis quidem personarum physicarum et moralium iu-

59 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 167 ribus propriis, in universa dioecesi, vel in eiusdem particularibus districtibus, omnia apostolatus opera sub suo moderamine coordinen tur (cfr. Deer. Christus Dominus, n. 17). 2. Urgeat officium quo tenentur fideles ad apostolatum pro sua cuiusque condicione et aptitudine exercendum, atque ipsis commendet ut varia opera laicorum apostolatus, secundum necessitates loci et temporis, participent et iuvent. Can. 23 Consociationes fidelium quae finem supernaturalem directe aut indirecte persequuntur promoveat, eas, ubi id expediat, erigendo, atque quas fideles libera inter se conventione inita legitime condunt et moderantur fovendo et sustinendo (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 17). Can. 24 Curet etiam ut omnia ineepta atque instituía catechetica, missionalia, caritativa, socialia, familiaria, scholastica, atque quaelibet alia finem pastoralem persequentia, ad concordem redigantur actionem (cfr. Decr. Christus Dominus, n. 17). Can Episcopus dioecesanus, etiamsi coadiutorem aut auxiliarem habeat, tenetur lege personalis in dioecesi residentiae. 2. Praeterquam causa visitationis Sacrorum Liminum, vel Conciliorum, Episcoporum Synodi, Episcoporum Conferentiae, quibus interesse debet, vel civilis officii Ecclesiae suae legitime adiueti, a dioecesi aequa de causa abesse potest non ultra duos intra annum menses, sive continuos sive intermissos, dummodo cautum sit ne ex eius absentia dioecesis quidquam detrimenti capiat; absentiam coniungere non potest sive cum absentia ratione suae promotionis, vel visitationis Sacrorum Liminum, vel adsistentiae Concilio, Synodo aut Conferentiae, sive cum absentia vacationis causa anni subsequentis. 3. A dioecesi ne absit tempore Adventus et Quadragesimae, diebus Nativitatis, Resurrectionis Domini, Pentecostes et Corporis Christi, nisi ex gravi urgentique causa.

60 168 COMMUNIO ATIONES 4. Si ultra sex menses e dioecesi illegitime abfuerit, Episcopum Metropolita, ad normam can. 274, n. 4, Metropolitans antiquior Suffraganeus Sedi Apostolicae denuntiet. Can Ad sanam et orthodoxam doctrinam servandam, bonos mores tuendos et pravos corrigendos, caritatem, pietatem et disciplinam in populo et clero promovendam, apostolatum fovendum ceteraque pro ratione adiunctorum ad bonum religionis constituenda, tenetur Episcopus obligatione dioecesis vel ex toto vel ex parte quotannis visitandae, ita ut singulis saltem quinquenniis universam dioecesim, vel ipse per se, vel, si legitime fuerit impeditus, per Episcopum coadiutorem, aut per auxiliarem, aut per Vicarium generalem vel episcopalem, aut per alium presbyterum lustret. 2. Fas est Episcopo sibi eligere quos maluerit clericos in visitatione comités atque adiutores, reprobatis quocumque contrario privilegio vel consuetudine. 3. Si obligationi de qua in 1 Episcopus gravi ter defuerit, servetur praescriptum can. 274, nn. 4, 5. Can Ordinariae episcopali visitationi obnoxiae sunt personae, instituía catholica, res et loca pia, quae intra dioecesis ambitum continentur, nisi probari possit specialem ipsis a visitatione exemptionem ab Apostolica Sede fuisse concessam. 2. Religiosos exemptos eorumque domus Episcopus visitare potest in casibus tantum iure expressis. Can. 28 Visitator, in iis quae obiectum et finem visitationis respiciunt, paterna forma procedere debet, et ab eius praeceptis ac decretis datur recursus in devolutivo tantum; in aliis vero causis, etiam tempore visitationis, Episcopus ad normam iuris procedat necesse est. Can. 29 Studeat Episcopus debita cum diligentia, sine inutilibus tamen morís, pastoralem visitationem absolvere; caveat ne superfluis sumptibus

61 EX ACTIS PONT. COMMISSI ON IS C.I.C. RECOGNOSCENDO 169 cuiquam gravis onerosusve sit, neve ratione visitationis ipse aut quisquam suorum pro se suisve dona quodvis genus petat aut accipiat, reprobata quavis contraria consuetudine. Can Omnis Episcopus dioecesanus tenetur singulis quinquenniis relationem Summo Pontifici exhibere super statu dioecesis sibi commissae, secundum formam ab Apostolica Sede datam. 2. Quinquennia sunt fixa, atque pro Episcopis singularum regionum ecclesiasticarum ab Apostolica Sede determinantur. 3. Si annus pro exhibenda relatione determinatus ex toto vel ex parte inciderit in primum biennium ab inito dioecesis regimine, Episcopus pro ea vice a conficienda et exhibenda relatione abstinere potest. Can Omnis Episcopus dioecesanus, eo anno quo relationem Summo Pontifici exhibere tenetur, nisi aliter ab Apostolica Sede decisum fuerit, ad Urbem, Beatorum Apostolorum Petri et Pauli sepulchra veneraturus, accedat et Romano Pontifici se sistat. 2. Episcopus praedictae obligationi per se ipse satisfacere debet, nisi legitime sit impeditus; quo casu eidem statuto tempore satisfaciat per Coadiutorem, si quem habet, vel Auxiliarem, aut per idoneum sacerdotem, qui in sua dioecesi resideat. Can. 32 In suo territorio Episcopus dioecesanus praecedit omnibus Archiepiscopis et Episcopis, exceptis Cardinalibus et Patriarchis orientalibus, Legatis Romani Pontificis et proprio Metropolita; extra territorium serventur normae traditae in can Can Episcopi dioecesani aliique ipsis iure aequiparati, qui septuagesimum quintum aetatis annum expleverint debent renuntiationem ab officio exhibere Summo Pontifici, qui, omnibus singulorum casuum inspectis adiunctis, providebit (M.P. Ecclesiae Sanctae, n. 11).