PUSAT UNDANG-UNDANG KULLIYYAH UNDANG-UNDANG AHMAD IBRAHIM UNIVERSITI ISLAM ANTARABANGSA MALAYSIA

PUSAT UNDANG-UNDANG KULLIYYAH UNDANG-UNDANG AHMAD IBRAHIM UNIVERSITI ISLAM ANTARABANGSA MALAYSIA DIPLOMA LANJUTAN UNDANG-UNDANG PENTADBIRAN KEHAKIMAN ISLAM (DAIJ) TAJUK TUGASAN: MENGEMBALIKAN FUNGSI SEBENAR ISLAM DALAM PERLEMBAGAAN MALAYSIA UNTUK SUBJEK: SISTEM UNDANG-UNDANG MALAYSIA (LAW 5110/1) NAMA PELAJAR: NIK MUHAMMAD NASRI BIN NIK MALEK NAMA PENSYARAH: DR MOHAMED FADZLI BIN HJ HASSAN 1

Mengembalikan Fungsi Sebenar Islam Dalam Perlembagaan Malaysia Tajuk Islam Dalam Perlembagaan Malaysia adalah di antara tajuk popular di kalangan bukan sahaja ahli akademik, tetapi juga orang awam. Mereka membincangkannya dari pelbagai aspek sesuai dengan sifat Islam itu sendiri. Dalam tugasan ringkas ini, saya cuba memfokuskan perkara ini di bawah tajuk Mengembalikan Fungsi Sebenar Islam Dalam Perlembagaan Malaysia. Justru perbahasan dan perbincangannya berkisar kepada perkara-perkara berikut secara ringkas: 1) Islam dan Perundangan -Ciri penting perundangan Islam 2) Kedudukan Islam dalam sistem perlembagaan Malaysia -Sejarah Perlembagaan dari kesultanan Melayu Melaka sehingga sekarang -Peruntukan Perlembagaan Ruang-lingkup perbincangan tentang Islam dalam perlembagaan tidak sama dengan perbincangan tentang Islam di Malaysia. Perbahasan mengenai kedudukan Islam di dalam perlembagaan lebih bertumpu kepada peruntukan-peruntukan yang berkenaan; yakni tafsiran dan perbahasan mengenai ruang-lingkup dan implikasi peruntukanperuntukan itu 1 3) Tahap pemakaian Islam dalam konteks perundangan Malaysia A. Tafsiran Mahkamah B. Undang-undang Keluarga Islam C. Hudud dan Qisas 4) Prospek masa hadapan 1) Islam dan Perundangan 1 Abdul Aziz Bari, Islam Dalam Perlembagaan Malaysia, Intel Multimedia and Publication, Petaling Jaya, 2005 Cetakan 1 ms 7 2

-Ciri penting perundangan Islam 2 Perundangan Islam adalah salah satu cabang syariat. Syariat Islam sendiri mempunyai ciri-ciri tersendiri yang sekaligus mewarnai Perundangan Islam. 1. Rabbaniyyah atau syariah itu datangnya dari Allah. Kesannya ialah: a) semua prinsip dan hukumnya bersih dari segala bentuk kezaliman, kelemahan dan menurut hawa nafsu kerana penciptanya iaitu Allah mempunyai sifat kesempurnaan mutlak. b) Hukum syarak mempunyai kehebatan dan kehormatan dalam jiwa. 2. Balasan duniawi dan ukhrawi. Pihak kerajaan/negara menjatuhkan hukuman berdasarkan perbuatan jenayah yang dilakukan demi kestabilan negara, masyarakat dan keluarga. Balasan ukhrawi pula melibatkan hati dan anggota zahir. Ia menjadikan seseorang menjaga dirinya dari melakukan jenayah walaupun berada keseorangan. 3. Alamiyyah dan umumiyyah. Syariah Islam menjadi rahmat kepada seluruh alam, meliputi seluruh manusia, tempat, masa. Ia bersifat sejagat tanpa batas geografi dan lain-lain. 4. Kekal Ia tidak boleh dibatal, terbatal atau mengalami perubahan. Ia dibina berdasarkan membawa kemaslahatan dan menolak kerosakan. Prinsip syariah dan tabiat hukumnya yang rigid dan fleksibel menjamin kekalnya syariah. Prinsip seperti syura, saksama dan keadilan adalah prinsip yang kekal untuk dipegang. 5. Syumul. Ia mencakupi seluruh aspek kehidupan tanpa kecuali. 2) Kedudukan Islam dalam sistem perlembagaan Malaysia 2 Mohd Saleh Haji Ahmad, Pengantar Syariat Islam, Pustaka Haji Abdul Majid, Kuala Lumpur, 1999. Cetakan 1 ms 5-29 dengan ringkasan. 3

-Sejarah Perlembagaan dari kesultanan Melayu Melaka sehingga sekarang Islam mempunyai kedudukan yang sangat penting dalam sejarah dan kebudayaan Melayu. 3 Perkara ini diakui oleh ramai sarjana dalam penulisan mereka. Islam bukan sahaja dalam bentuk ibadat tetapi dalam bentuk undang-undang negeri. Sultan Melaka pertama iaitu Parameswara, yang menukar namanya kepada Sultan Iskandar Syah selepas menganut Islam menerima undang-undang Islam sebagai undang-undang Negara. Undang-undang Melaka pertama ini ditulis oleh Hang Sidi Ahmad berjudul Qanun Melaka dan Qanun Laut Melaka. Undang-undang ini ada dua bahagian iaitu Qanun Melaka yang dikuatkuasakan di negeri Melaka dan Qanun Laut Melaka yang dilaksanakan di atas kapal. Ia mengandungi 40 fasal merangkumi hukum berkaitan muamalat, munakahat, jenayah, acara dan keterangan serta perhubungan antarabangsa. Kekuasaan Melaka menjadi kuat selepas menerima Islam sehingga menguasai negerinegeri Melayu lain. Perlaksanaan undang-undang Islam juga diperluas seperti Qanun Pahang. Pada akhir abad ke 19, British menjajah Tanah Melayu. Beberapa perjanjian dibuat oleh British dengan pihak berkuasa tempatan untuk mengukuhkan edudukannya di Tanah Melayu. Walaupun negeri-negeri Melayu diletakkan di bawah kekuasaan British, undang-undang Islam masih diakui oleh pihak berkuasa penjajah. Perkara ini dapat dilihat melalui pengakuan Hakim Throne J. dalam kes Rahman lawan Laton dan kes Syaikh Abdul Latif lawan Ilyas Bux yang mengatakan undangundang Islam bukanlah undang-undang asing tetapi undang-undang negeri. 4 3 Syed Naquib al-attas, Islam dalam Sejarah Kebudayaan Melayu, Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia, 1972 4 Aminuddin Ruskan al-dawamy, Syariah dan Perundangan, Cetak Ratu Sdn Bhd, Johor 1998 ms 18-19 dengan ringkasan 4

Penjajah terus berusaha menghapuskan unsur Islam dan menggantikannya dengan undang-undang Inggeris. Pembentukan Piagam Keadilan I pada 1807, Piagam Keadilan II pada 1826 dan Piagam Keadilan III pada 1855 membuktikan perkara ini. Undang-undang sivil juga dikuatkuasakan pada 1837 dan berikutnya pada tahun 1956 5. Peruntukan piagam dan undang-undang telah memberi kuasa yang lebih banyak dan lebih luas kepada penjajah mengubah dan menghapuskan undang-undang tempatan dan menggantikannya dengan undang-undang Inggeris keseluruhannya. 6 Secara de factonya, undang-undang Inggeris sudah mengambil tempat undang-undang Islam. 7 Ada pandangan dari sarjana undang-undang mengatakan: Meskipun kedudukan Islam tidak dapat dipertahankan dengan demokrasi, kedudukan tersebut boleh dipertahankan dengan merujuk kepada sejarah; khususnya persetujuan antara kaum sebelum merdeka 8. Orang-orang bukan Melayu sendiri pun sebenarnya menikmati hak-hak tertentu seperti hak sama rata, hak mengundi dan seumpamanya berdasarkan sejarah dan tolak ansur sebelum merdeka 9. 5 Ahmad Ibrahim Sistem Undang-Undang di Malaysia, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 1986 ms 71-72. Lihat juga Jurnal Hukum JH (1407)H Jld V Bhg II ms 241. 6 Aminuddin Ruskan al-dawamy, op.cit, ms 19 7 Mahmood Zuhdi Abdul Majid, Pengantar Undang-undang Islam di Malaysia, Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya, 1997, ms 45-91 8 Abdul Aziz Bari. op.cit.,, ms 2 9 Abdul Aziz Bari, op.cit., ms 3 5

-Peruntukan Perlembagaan Di dalam Perlembagaan Malaysia, diperuntukkan beberapa perkara yang berkait dengan Islam. Di antara peruntukan penting yang berkaitan dengan kedudukan Islam ialah Perkara 3, 11, 12(2) dan 150 (6A) 10. Secara sekali imbas, peruntukan-peruntukan tersebut ialah: i. perisytiharan Islam sebagai agama rasmi persekutuan (Perlembagaan Persekutuan, Perkara 3 (1) ii. hak kebebasan beragama (Perkara 11) iii. kebenaran menggunakan wang awam untuk tujuan-tujuan Islam (Perkara 12(2) ) iv. kedudukan mahkamah syariah di dalam sistem perundangan (Perkara 121(1A) ) v. pengecualian undang-undang Islam daripada undang-undang darurat (Perkara 150 (6A) ) vi. penetapan hal ehwal Islam sebagai sesuatu yang terletak di dalam bidang kuasa negeri (Jadual Ke 9, Senarai 2-Senarai negeri, seksyen 1) Berkenaan Perkara 3(1) yang menyebut: Agama Islam ialah agama bagi Persekutuan, tetapi agama-agama lain boleh diamalkan dengan aman dan damai di mana-mana bahagian Persekutuan. Menurut Profesor Ahmad Ibrahim, banyak salah faham berlaku tentang tafsirannya. Antaranya, pendapat yang menyatakan setiap upacara rasmi di Persekutuan mesti diselitkan dengan unsur-unsur amalan agama Islam.Ini tidak benar kerana Perkara 3 memberi kebebasan yang meluas untuk penganut-penganut agama lain mengamalkan kepercayaan mereka. Perkara 3 secara nyata memberi jaminan kepada orang bukan 10 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 11 6

Islam untuk mengamalkan kepercayaan mereka secara aman tanpa apa-apa gangguan. Jika perkataan agama merangkumi bukan sahaja aspek kepercayaan dan amalan keagamaan tetapi termasuk juga undang-undang yang terpakai kepada penganutpenganut agama tersebut, maka makna yang sama juga sepatutnya diberi kepada agama Islam. Islam bukan sahaja satu kepercayaan keagamaan dan upacara agama, tetapi satu cara hidup yang merangkumi semua aspek termasuklah undang-undang 11 Melihat daripada perspektif undang-undang perlembagaan dan jika dirujuk secara keseluruhan kepada Perlembagaan Persekutuan Malaysia, maka beberapa kesan boleh dilihat daripada peruntukan Perkara 3 tersebut. Antaranya: i. Perkara 160 memberi definisi Melayu sebagai seorang beragama Islam, lazim bercakap bahasa Melayu dan menurut adapt istiadat Melayu. Menurut Tun Salleh Abas Melayu dan Islam adalah unsur yang bercantum dan tidak boleh dipisahkan untuk tujuan undang-undang dan Perlembagaan 12 ii. Yang di Pertuan Agung dilantik daripada kalangan raja-raja di negerinegeri Melayu dan di dalam setiap perlembagaan negeri menghendaki rajanya seorang berbangsa Melayu beragama Islam dan dari keturunan diraja. iii. Di dalam sumpah memegang jawatan Yang di Pertuan Agong, beliau mengangkat sumpah dengan didahului lafaz Wallahi, wabillahi, watallahi yang merupakan lafaz sumpah yang dikehendaki dalam agama Islam (Perkara 37 dan jadual keempat Perlembagaan Persekutuan) 11 Ahmad Ibrahim, op.cit., 1987 dan Aminuddin Ruskam, op.cit., ms 33 12 Tun Salleh Abas, Traditional Elements of the Malaysian Constitutions dalam Mohamed Suffian, H.P. Lee dan Trindade (ed) The Constitution of Malaysia: Its Development 1957-1977, Kuala Lumpur, Oxford University Press. 1986 7

iv. Yang di Pertuan Agong mengikut peruntukan Perkara 3(3) adalah ketua agama Islam di negeri-negeri Melaka, Pulau Pinang, Sabah, Sarawak dan juga Wilayah Persekutuan yang tidak mempunyai raja. v. Raja dan sultan di negeri-negeri yang beraja ialah ketua agama Islam bagi negeri masing-masing. Dalam menjalankan tugas sebagai ketua agama Islam, mereka mempunyai budi bicara dan tidak terikat dengan nasihat Majlis Mesyuarat Negeri (EXCO). vi. Adalah menjadi tanggungjawab Yang di Pertuan Agong untuk melindungi hak istimewa orang-orang Melayu seperti yang termaktub di dalam Perkara 153 Perlembagaan Persekutuan. Oleh kerana Melayu dan Islam ialah dua entiti yang tidak boleh dipisahkan maka tugas menjaga hak-hak istimewa orang-orang Melayu juga termasuk menjaga dan melindungi agama Islam. Perkara 3 dan kesan dari peruntukan Perkara 3 nampaknya boleh ditafsirkan untuk kebaikan Islam dan kepentingan umat Islam. Penggubal undang-undang dan pengamal undang-undang boleh melebarluaskan pentafsiran ini bagi kepentingan Islam dan umatnya. Cuma ada pandangan yang menyebut bahawa Perkara 3(1) tidak harus digunakan untuk menilai kedudukan Islam dalam kerangka perlembagaan secara keseluruhannya. Peruntukan berkenaan juga tidak cukup kukuh untuk menjadi landasan buat pelaksanaan Islam. Untuk tujuan pelaksanaan Islam secara yang sempurna, perlembagaan perlu dipinda dan diubahsuai. 13 13 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 2 8

Demikian juga Profesor Ahmad Ibrahim mempertikaikan sama ada Perlembagaan boleh mengatasi peruntukan-peruntukan di dalam al-quran dan Sunnah atau tidak 14 tetapi Perlembagaan Persekutuan yang sering dilihat sebagai penghalang pelaksanaan Islam; akibat wujudnya peruntukan perlembagaan yang menyatakan bahawa perlembagaan adalah undang-undang yang tertinggi, mengatasi undang-undang lain (Perlembagaan Persekutuan, Perkara 4 (1)). Sebenarnya sama ada peruntukan berkenaan benar-benar menghalang perlaksanaan Islam pada hakikat dan praktiknya banyak tertakluk kepada tafsiran dan juga polisi-polisi yang dibuat bagi pelaksanaan Islam. 15 Sekali lagi, ia kembali kepada political-will di kalangan mereka yang berotoriti dalam perkara ini. 3) Tahap pemakaian Islam dalam konteks perundangan Malaysia A. Tafsiran Mahkamah Dalam menilai perkara ini, tafsiran mahkamah adalah penting kerana ia mempunyai kesan perundangan dan penguatkuasaan. 16 Beberapa contoh kes berkaitan disebutkan secara ringkas: i. Kes Wong Ah Fook lawan State of Johore 17 Hujah-hujah dikemukakan: pihak berkuasa negeri tidak boleh diminta bertanggungjawab kerana Sultan adalah kuasa eksekutif; di bawah undang-undang Islam, kuasa sultan yang berdaulat adalah mutlak dan oleh kerana Johor terletak di bawah undang-undang Islam, maka kuasa sultan tidak terbatas. Whitley HMT tidak membuat komen terhadap hujah ini dan memutuskan bahawa 14 Ahmad Ibrahim, op.cit, 1989 15 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 81. 16 Abdul Aziz Bari, op.ci, ms 17) 17 Lihat [1937] MLJ 128 9

undang-undang negeri berkenaan bukan sepenuhnya Islam, malah setengahnya bertentangan dengan undang-undang Islam. Beliau juga memutuskan Fasal LXIV dari Perlembagaan Johor 1895 menekankan soal keadilan tanpa menyebut undang-undang Islam. ii. Kes Anchom bte Lampong lawan Public Prosecutor 18 Poyser KH memutuskan undang-undang Islam tidak pernah dilaksanakan sepenuhnya di Johor. Selain undang-undang adat, hakim berkenaan menyebut hukuman ke atas kesalahan zina-penjara dan denda- yang jelas bukan undang-undang Islam. iii. Kes Che Omar bin Che Soh lawan Public Prosecutor 19 Mahkamah Agong diminta membuat keputusan mengenai cabaran terhadap hukuman mati mandatory di bawah Akta Dadah Berbahaya 1952 dan Akta Senjata Api 1974. Pihak perayu menghujah kesalahan-kesalahan berkenaan bukan kesalahan hudud atau qisas yang memperuntukkan hukuman mati. Perayu menghujah bahawa kedudukan Islam di dalam Perkara 3 Perlembagaan Persekutuan meletakkan Islam sebagai kayu ukur yang boleh digunakan untuk mencabar kesahihan undang-undang. Salleh Abas KHN menolak hujah dengan menyebut Islam di dalam perlembagaan tidak dihasratkan untuk tujuan tersebut kerana ia hanya terbatas kepada soal-soal upacara dan seumpamanya. iv. Kes Meor Atiqulrahman bin Ishak and Ors lawan Fatimah bt Shihi and Ors 20 Mohamed Noor Ahmad HMT memutuskan bahawa kedudukan 18 Lihat [1940] MLJ 22) 19 Lihat [1988] 2 MLJ 55 20 Lihat [2000] 5 MLJ 375 Islam adalah tinggi dan mengatasi agama-agama lain. Larangan memakai serban yang dikenakan oleh pihak kerajaan menyalahi perlembagaan. 10

Keputusan ini dibatalkan oleh Mahkamah Rayuan. Dalam keputusannya, Gopal Sri Ram HMR tidak menyetujui penghakiman mahkamah tinggi itu. Tetapi beliau tidak menyentuh keputusan hakim di mahkamah tinggi mengenai kedudukan Islam. Ada sarjana berpendapat perkara ini boleh menjadi hujah bahawa ketinggian kedudukan Islam yang diputuskan oleh mahkamah tinggi masih kekal. 21 v. Kes Lina Joy lawan Majlis Agama Islam Wilayah dan Anor 22 Faiza Thamby Chik HMT memilih untuk melihat kaitan dan implikasi kedudukan Islam terhadap ruang lingkup kebebasan beragama. Beliau memutuskan bahawa apa yang didakwa sebagai hak seorang Melayu untuk meninggalkan agama Islam perlu dilihat dalam konteks Perkara 3 (1) dan Perkara 160 (2) yang tidak membenarkan orang Melayu murtad. 23 Sebagai kesimpulan, kedudukan yang ada sekarang masih tidak jelas dan penuh dengan kekaburan, seperti pelbagai implikasi dan makna dalam konteks Perkara 3 (1) terutamanya datang dari Laporan Suruhanjaya Reid dan Kertas Putih sendiri 24. Pelaksanaan Islam melalui kerangka perlembagaan perlu dibuat dengan meminda dan menyesuaikan perlembagaan. Pelaksanaan Islam yang menyeluruh memerlukan sebuah kerangka yang lengkap. 25 B. Undang-undang Keluarga Islam Masalah yang ada tidak banyak melibatkan soal hukum; ia lebih berkait dengan soal pentadbiran, penguatkuasaan dan soal-soal lain yang berhubung dengan kemudahan di mahkamah syariah, kekurangan hakim dan kakitangan sokongan dan seumpamanya. 26 21 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 19 22 Lihat [2004] 2 MLJ 119 23 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 20 24 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 24 25 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 25 26 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 88 11

C. Isu Hudud dan Qisas Perlaksanaan terhadap hukuman ini boleh dilaksanakan melalui kerangka perlembagaan dan undang-undang yang ada dengan beberapa penyesuaian dalam bentuk pindaan dan pengkanunan undang-undang baru. Undang-undang mengawal gejala murtad sebagai contoh, belum semua negeri telah meluluskan enakmen berkaitan walaupun telah sedia dibenarkan oleh perlembagaan sejak merdeka lagi. Negeri yang telah meluluskan enakmen seperti itu pula belum menyediakan prasarana perlaksanaan yang perlu, menyebabkan undang-undang tinggal undang-undang. 27 Kedudukan murtad perlu dilihat dalam konteks peruntukan-peruntukan perlembagaan yang umumnya menekankan ciri dan sejarah negara ini yang kedua-duanya meletakkan Islam di atas agama-agama lain 28. Alasan: 1.Perlembagaan meletakkan Islam sebagai elemen penting dalam tafsiran Melayu itu sendiri. 2.Kelebihan yang diberi kepada Islam tidak menindas dan menafikan hak orang-orang bukan Islam. Dalam pentafsiran hak, konflik dan pertentangan nilai tidak dapat dielakkan. 29 Justru, apa yang dikatakan sebagai halangan itu pada hakikatnya bukanlah sesuatu yang tidak boleh diatasi. Apa yang dikatakan halangan itu juga bukanlah sesuatu yang mendarah daging dalam perlembagaan itu sendiri. Halangan-halangan itu boleh dikatakan lebih bersifat politik dan dengan demikian memerlukan kehendak politik untuk menyelesaikannya. 30 27 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 87 28 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 4 29 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 5 30 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 4 12

4) Prospek masa hadapan Peruntukan-peruntukan perlembagaan yang ada boleh ditafsir bagi merumahkan sebahagian daripada tuntutan Islam; baik di peringkat individu mahupun masyarakat, dan ia boleh dihasilkan melalui pendekatan dan kaedah tafsiran perlembagaan yang konvensional. 31 Di antara hujah-hujah menarik yang dikemukakan oleh sarjana perundangan bagi meletakkan ketertinggian Islam atau menidakkan/ mengurangkan sifat sekular perlembagaan ialah seperti berikut: i. Kertas Putih mencadangkan peruntukan mengenai Islam di dalam perlembagaan dan di dalam masa yang sama memberi jaminan kebebasan beragama serta kedudukan Raja-Raja Melayu tidak akan terjejas. Kertas Putih juga menyebut bahawa kedudukan Islam tidak akan menjejaskan sifat sekular persekutuan. 32 Hujah menolak sifat sekular persekutuan ini ialah bagaimana perlembagaan atau negara ini boleh terus atau kekal sekular dengan adanya peruntukan mengenai Islam. Ini kerana negara sekular ialah negara yang tidak mahu dikaitkan dengan apa bentuk agama dan kerohanian. Walaupun peruntukan mengenai Islam yang ada tidak menjadikan perlembagaan atau negara ini Islam, ia memberi beberapa kelebihan dan keistimewaan kepada Islam dan penganutnya. 33 Sifat utama negara sekular pula menghalang penyertaaan negara di dalam soal-soal agama termasuk kedudukan istimewa, bantuan kewangan dan lain-lain 31 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 6 32 Abdul Aziz Bari, op.cit,, ms 9 33 Abdul Aziz Bari, op.cit,, ms 10 13

seperti yang boleh dilihat di dalam Perlembagaan Amerika Syarikat dan India, dua buah negara yangs ecara rasmi mengaku sebagai sekular 34. ii. Berkenaan Perkara 3, ia telah disebut sebelum ini. Sebagai penambahan perbincangan, hujah yang dikemukakan ialah bunyi Perkara 3 (1) Islam ialah agama bagi Persekutuan.. seolah-olah mengisyaratkan negara ini mempunyai agama atau anutan tertentu seperti seorang manusia. Ia juga semacam memberi isyarat bahawa Islam menjadi tunjang kepada falsafah atau ideologi negara. Justru seperti seorang manusia, ia perlu melaksanakan tuntutan agama. Oleh kerana peruntukan berkenaan merujuk kepada agama Islam, ia harus dilihat dalam konteks Islam. Agama menurut Islam merujuk kepada kepercayaan pada Tuhan dan sifat-sifat serta kekuasaan Tuhan dan penerimaan ajaran dan perintahnya. Agama juga didefinisikan sebagai hubungan seseorang dengan Penciptanya, sesuatu yang menyebabkan wujudnya tanggungjawab ke atas individu itu. Dalam menangani persoalan tanggungjawab itu, rujukan mesti dibuat kepada doktrin agama berkenaan. Dalam konteks peruntukan mengenai Islam, rujukan perlu dibuat terhadap sumber-sumber Islam iaitu al-quran, Sunnah dan seterusnya. Perkataan rasmi pula boleh dikatakan sebagai kedudukan yang mewujudkan tanggungjawab atau hak. Rasmi juga merujuk kepada sesuatu yang diisytiharkan, ditentukan atau disahkan oleh pihak yang berkuasa. 35 Tetapi mungkin yang kelihatannya menjadi penghalang dan sekatan terhadap Perkara 3(1) ialah Perkara 3(4) yang memperuntukkan bahawa Tiada apa-apa jua dalam Perkara ini mengurangkan mana-mana peruntukan lain dalam Perlembagaan ini. Dan Perkara 4(1) yang 34 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 16 35 Abdul Aziz Bari, op.cit,, ms 12-13 14

menyatakan kedudukan Perlembagaan sebagai undang-undang utama persekutuan 36. iii. Perkara 150(6A) melindungi hal-hal berhubung dengan Islam, walaupun di dalam keadaan darurat. Perisytiharan darurat mempunyai kesan menggantung sebahagian besar peruntukan-peruntukan perlembagaan 37. Peruntukan di bawah Perkara 150 (6A) ini menarik kerana Perkara 3(4) di atas kelihatan seolah-olah hendak memenjarakan Islam di dalam lingkungan tertentu. Perkara 150 (6A) pula sebaliknya nampak semacam hendak melindungi kedudukan Islam 38. iv. Meskipun perlembagaan tidak menetapkan Yang di-pertuan Agong sebagai ketua agama bagi seluruh persekutuan, perlembagaan meletakkan tanggungjawab ke atas baginda supaya menjaga agama Islam seperti dalam sumpah jawatan berkenaan 39. v. Berkenaan undang-undang syariah, perlembagaan tidak menyebut ia tidak boleh dilaksanakan. Bagaimanapun, oleh kerana undang-undang jenayah terkandung dalam Kanun Keseksaan dan ia adalah undang-undang umum yang terpakai kepada semua orang, maka dengan sendirinya undangundang syariah diketepikan. Bidangkuasa mahkamah Syariah juga terbatas seperti dalam Akta Mahkamah Syariah 1965. Statut-statut ini yang membataskan ruanglingkup hukum syariah 40. Justru, ia perlu dipinda bersama-sama peruntukan yang lain bagi membolehkan hukum syariah itu didaulatkan. 36 Abdul Aziz Bari, op.cit,, ms 13 37 Lihat Perlembagaan Persekutuan, Perkara 150 (4), (5), (6) 38 Abdul Aziz Bari, op.cit,, ms 15 39 Abdul Aziz Bari, op.cit,ms 16 40 Abdul Aziz Bari, op.cit, ms 15 15

Kesimpulan: Peruntukan berkenaan Islam yang sedia ada di dalam Perlembagaan adalah satu peluang bagi para pembuat dasar, pengamal undang-undang dan penafsir undangundang menegakkan fungsi sebenar Islam dalam seluruh aspek kehidupan sejajar dengan semangat dan sifat Islam itu sendiri. Usaha bersungguh dari semua pihak perlu digembeling bagi merealisasikan hasrat besar ini. Kesilapan dan kealpaan akan memberi ruang kepada mereka yang jahil atau anti-islam menggunakan aspek undang-undang dan perlembagaan bagi menidakkan fungsi Islam dalam Perlembagaan dan seterusnya meruntuhkan Islam dari asasnya lagi. 16

Bibliografi: Abdul Aziz Bari, Islam Dalam Perlembagaan Malaysia, Intel Multimedia and Publication, Petaling Jaya, 2005 Cetakan 1 Ahmad Ibrahim, Sistem Undang-Undang di Malaysia, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 1986 Aminuddin Ruskan al-dawamy, Syariah dan Perundangan, Cetak Ratu Sdn Bhd, Johor 1998 Jurnal Hukum JH (1407)H Jld V Bhg II Mahmood Zuhdi Abdul Majid, Pengantar Undang-undang Islam di Malaysia, Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya, 1997, Mohd Saleh Haji Ahmad, Pengantar Syariat Islam, Pustaka Haji Abdul Majid, Kuala Lumpur, 1999. Cetakan 1 Syed Naquib al-attas, Islam dalam Sejarah Kebudayaan Melayu, Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia, 1972 Tun Salleh Abas, Traditional Elements of the Malaysian Constitutions dalam Mohamed Suffian, H.P. Lee dan Trindade (ed) The Constitution of Malaysia: Its Development 1957-1977, Kuala Lumpur, Oxford University Press. 1986 www.tamanilmu.com 17