C H A P T E R 1 FIRMAT Prepared by: Punuar nga: Fernando Quijano and Yvonn Quijano Dr. Qazim Tmava Mr. Besart Hajrizi
C është firma? Njësi që orgnizon dhe koordinon faktorët e prodhimit (burimet natyrore, punën, kapitalin njerëzor, kapitalin financiar dhe aftësitë ndërmarrëse), në procesin e prodhimit.
FORMAT LEGALE TE PRONËSISË SË NJË FIRME PRONËSIA MUND TË JETË Individuale Bashkëpronësia ortakëria Korporatë FAKTORËT NDIKUES : Kapitali i nevojshëm Natyura e biznesit
PRONËSIA INDIVIDUALE Pronësia individuale e biznesit kryhet në emrin personal, ka të bëjë me bizneset që nuk kanë formën e kompanive. Pronari është i përfshirë direkt në menaxhimin e biznesit dhe zhvilimin e tij Forma më e shpeshtë e biznesve
PRONËSIA INDIVIDUALE PËRPARËSITË : Liria e veprimit (biznesi është i juaji, shef i vetvetes), merrni lehtë vendime dhe vendosni vet lidhur me profitin. Lehtësia e fillimit dhe përfundimit. Taksat më të thjeshtë (tatimi në të ardhura)
PRONËSIA INDIVIDUALE TË METAT : E tërë përgjegjësia bie mbi pronarin, përgjigjeni me tërë pasurinë tuaj. Vështirësitë për të siguruar kapitalin për investime. Duhet të keni aftësi të shumnduarta (kryeni shumë punë vet).
BASHKËPRONËSIA ORTAKËRIA Dy ose më shumë pronarë bashkojnë kapitalin për formimin dhe zhvillimin e biznesit. Raportet lidhur me punën, menaxhimin, ndarjen e fitimit dhe rrezikut, hyrjen dhe daljen nga partneriteti duhet të jenë të precizuara mirë me kontratën ose marrëveshjen e themelimit të biznesit
BASHKËPRONËSIA ORTAKËRIA PERPARËSITË Bashkimi bën fuqinë, sinergjia (kapitali, aftësitë etj). Mundësitë më të mëdha për rritje dhe zhvillim. Thjeshtësia e procedurave të menaxhimit dhe marrjes së vendimeve në krahasim me korporatën.
BASHKËPRONËSIA ORTAKËRIA TE METAT Përgjegjësia e pakufizuar fnanciare Jofleksibiliteti lidhur me organizmin, perspektivën, zhvillimin dhe futjen e partnerëve të rinj. Mosmarrëveshjet midis partnerëve potencialisht të mundshme rreth menaxhimit dhe autorizimeve (ndarja e punës, zhvillimi, personeli etj). Jetë e kufizuar biznesore
KORPORATA Një formë më e komplikuar e organizmit të biznesit, dallon nga ortakëria, sepse jeta dhe zhvillimi i biznesit janë qartazi të veçuara nga pronarët Menaxhmenti dhe prona janë qartazi të përkufizuara:prona mund të shitet -biznesi vazhdon; Në aktin e themelimit (Statuti/kontrata) paraqitet edhe mënyra e qeverisjes- Bordi, aksionet dhe qeversija korporative Pronësi e transferueshme dhe jo e transferueshme
KORPORATA PËRPARËSITË Orientimi kah zhvillimi Lehtësia për të siguruar burime financiare për investime Letësia në ndryshimin/ transferin e pronës- jetëgjatësia (ekzistenca nuk varet nga nje individ) Përgjegjësia e kufizuar financiare
KORPORATA TE METAT Kapitali i nevojshëm për themelimin e tyre (kushtueshmëria) Tatimi para fitimit, por edhe tatimet në dividende për pronarët
Rrugët e rritjes sw kapitalit Shitja e oligacioneve Emetimi I aksioneve (1) aksionet e preferuara dhe 2) aksionet e konvertueshme) Marrja e kredive bankare Fitmi i pashpërndar Fondi i amortizimit Shkrirja (bashkimi vertikal dhe horizontal dhe konglomeratet)
II. PËRGJEGJËSIA E BIZNESVE SI PERSONA JURIDIKË/LEGALË Shoqëritë tregtare me pergjegjësi të plotë Shoqëritë tregtare me përgjegjësi të kufizuar Shoqëritë komandite
Shoqëritë tregtare me pergjegjësi të plotë Ortakët, pronarët/ pronari përgjigjen për obligimet e firmës me tërë pasurinë e tyre, jo vetëm më kapitalin që kanë investuar për themelimin e firmës
2) Shoqëritë tregtare me përgjegjësi të kufizuar Pronari/pronarët/partneret përgjigjen për obligimet e firmës vetëm deri në lartësinë e kapitaleve të tyre të investuar me rastin e themlimit të firmës Me ligj mund të kufizohet kapitali minimal për themelimin e këtyre shoqërive
3) Shoqëritë komandite Disa nga pronarët kanë përgjegjësi të plotë e disa nga ta kanë përgjegjësi të kufizuar. Me statut caktohen të drejtat dhe pjesëmarrja në menaxhim.
PASQYRAT FINANCIARE Bilanci i gjendjes Pasqyra e rezultatit financiar
BILANCI I GJNDJES Bilanci i gjendjes paraqet gjendjen financiare në një moment të dhënë Aktiva Shuma Pasiva Shuma Mjetet qarkulluese Detyrimet afatshkurtera 1. Para 20000 1. Pagesat per t'u kryer 20000 2. Malli 80000 2. Detyrimet rrjedhese 30000 Mjetet fikse Detyrimet afatgjata 1. Pajisje 150000 1. Detyrimet 100000 2. Ndertesa 100000 2. Kapitali 200000 Totali 350000 Totali 350000
PASQYRA E REZULTATIT FINANCIAR Pasqyra e rezultatit financiar përmbledh transaksionet e firmës gjatë një periudhe të dhënë kohore. 1. Te ardhurat 2185 a) nga shitjet 1693 b) nga qirate dhe sherbimet 492 2. Minus kostot 1924 a) kostot, perjashtuar zerat e meposhtem 977 b) amortizimi 140 c) kostot e shitjes dhe ato administrative 619 d) shpenzimet per kerkim dhe zhvillim 161 e) interesi neto 27 3. Fitmi para tatimit (1-2) 261 4. Minus tatimin ne te ardhura 51 5. Fitimi neto (3-4) 210 a) dividenda 15 b) fiimi i pashperndar 195