Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 1. Ekzistojnë disa mënyra për lëshimin në punë të Word-it, të cilat janë shpjeguar në vijim.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 1 Word Në çdo hap te punës së përditshme na duhet të shkruajmë tekste të ndryshme. Shkrimi i tyre me dorë, ose shkrimi me makinë mekanike shkrimi, është diçka e tejkaluar, sepse tekstet shumë më lehtë shkruhen me kompjuter. Për këtë qëllim, gjatë punës në kompjuter, përdoren programe që njihen si përpunues të teksteve, përkatësisht tekst procesorë. Aktualisht, shfrytëzohen disa tekst procesorë. Por, më i popullarizuari mes tyre është ai që njihet me emrin Word, i cili është përfshirë ne paketën me programe Office, i kompanisë softuerike Microsoft. Këtu do të jepet versioni Word 2007, përkatësisht do të shpjegohen shkrimi dhe përpunimi i teksteve përmes tij, pa u ndalur në hollësi të mundësive të shumta që ai i ofron. Njëkohësisht do të shpjegohet procedura e ruajtjes në kujtesën periferike te kompjuterit e fajllave të shkruara në Word, rihapja e tyre në ekran me qëllim të plotësimit me tekst të ri ose ndryshimit të tyre, si dhe shtypja e tyre në printer. Meqë gjatë punës me kompjuter kryesisht përdoret tasti i majtë i miut, në pjesën vijuese të këtij teksti, me shtypjen e tastit të miut ose klikim, kur nuk përcaktohet ndryshe, duhet nënkuptuar shtypjen e këtij tasti. 1. Lëshimi i Word-it në punë Ekzistojnë disa mënyra për lëshimin në punë të Word-it, të cilat janë shpjeguar në vijim. 1.1. Mënyra e parë Nëse ikona e Word-it, e cila duket si në fig. 1, është vendosur në desktopin e kompjuterit, për aktivizim të Word-it, pas pozicionimit me mi mbi këtë ikonë, duhet të shtypet dy herë tasti i majtë i tij. Fig. 1. Ikona e Word-it Në fund, kur Word-i është aktiv, në ekran paraqitet dritarja e Word-it, me hapësirën punuese të një dokumenti të zbrazët, p.sh. ashtu siç shihet në fig. 2.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 2 Fig. 2. Hapësira punuese brenda dritares së Word-it Pas kësaj, në hapësirën punuese mund të fillojë shkrimi i tekstit dhe krijimi i një dokumenti të ri. Teksti i shkruar duhet të ruhet në kujtesën e kompjuterit si fajll. Me qëllim që fajllat të sistemohen sa më mirë në hapësirën memorie të kujtesës periferike, përkatësisht në disk, paraprakisht krijohen folderet (Folder). Menytë që janë vendosur në pjesën e sipërme dhe të poshtme të hapësirës punuese përmbajnë vegla të ndryshme të cilat përdoren gjatë punës në Word. Shfrytëzimi i veglave në fjalë do të shpjegohet më vonë, prandaj në këtë çast atyre nuk duhet kushtuar vëmendjen. 1.2. Mënyra e dytë Kur në desktopin e kompjuterit nuk gjendet ikona e Word-it, për aktivizimin e tij mund të shfrytëzohet nënopsioni përkatës i cili gjendet në nënmenynë e opsionit All Programs, të menysë rritëse të pullës Start. Për zgjedhjen e këtij nënopsioni, së pari klikohet pulla Start dhe në menynë rritëse përkatëse, zgjidhet opsioni All Programs. Pas kësaj, në ekran paraqitet menyja përkatëse me nënopsionin Microsoft Office prej të cilës e zgjedhim opsionin Microsoft Word, ashtu siç shihet në fig. 3.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 3 Fig. 3. Aktivizimi t Word-it përmes opsionit Programs Në fund, për aktivizimin e Word-it duhet të klikohet nënopsioni përkatës. 1.3. Mënyra e tretë Word-i mund të aktivizohet edhe duke hapur një dokument të ri përmes opsionit New Office Document që ofrohet në menynë rritëse të pullës Start. Për këtë qëllim kursori i miut së pari vendoset mbi pullën Start, i cili siç u tha edhe më sipër gjendet në fund të ekranit. Pastaj, në meny zgjidhet opsioni New Office Document, ashtu siç shihet në fig. 4 dhe shtypet tasti i miut, ose tasti Enter ne tastierë.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 4 Fig. 4. Aktivizimi i Word-it përmes opsionit New Office Document Pas kësaj në ekran paraqitet dritarja New Office Document, me shumë opsione të menysë përkatëse, p.sh. ashtu siç shihet në fig. 5. Fig. 5. Dritarja e opsionit New Office Document Nëse, p.sh., zgjedhim opsionin Blank Document, vijon aktivizimi i Word-it dhe në ekran paraqitet hapësira e dokumentit të zbrazët, siç shihet në fig 2. 1.4. Mënyra e katërt Word-i mund të aktivizohet edhe duke e hapur një dokument ekzistues te shkruar më pare i cili ruhet në kujtesën e kompjuterit. Për këtë qëllim duhet të shtypet pulla Start dhe në menynë rritëse të zgjidhet opsioni My Recent Documents, ashtu siç shihet në fig. 6.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 5 Fig. 6. Aktivizimi i Word-it përmes opsionit My Recent Documents me listën e dokumenteve te hapura së fundi Ose me shtypjen e opsionit My Documents ku pas kësaj, në ekran shfaqet dritarja me folderin aktual dhe lista e dokumenteve që gjenden në atë folder. P.sh., kjo dritare mund të duket si në fig. 7, ku në folderin aktual My Documents janë vendosur shumë nënfolderë dhe fajlla, prej të cilëve fajlli Wordi është fajli i krijuar në Word (para tij qëndron ikona standarde e Word-it). Fig. 7. Dritarja pas zgjedhjes së opsionit My Documents Për ta hapur fajllin Wordi, këtu mund të shfrytëzohet njëra ndër mënyrat vijuese. Zgjidhet me mi fajlli dhe pastaj klikohet pulla Open; Në kornizën File Name shkruhet emri i fajllit dhe pastaj klikohet pulla Open; Pas pozicionimit mbi fajll shtypet dy herë tasti i miut.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 6 Por, nëse fajlli i dëshiruar nuk gjendet në folderin e ofruar nga kompjuteri, për ndryshimin e folderit duhet të shtypet tasti i miut pas pozicionimit mbi shigjetën e kornizës me folder (në shembullin e treguar në fig. 7 kjo është korniza në të cilën shkruan My Documents). Si rezultat në ekran ofrohen njësitë memorie të kompjuterit (njësia e disketave A, disku C, njësia e disqeve kompakt D), përfshirë edhe listën e disa foldereve, p.sh., ashtu siç shihet në fig. 8. Fig. 8. Lista e njësive memorie të kompjuterit Pas kësaj, me mi mund të zgjidhet njëra ndër njësitë memorie Nëse, p.sh., zgjidhet disku C (Local Disk C:), folderët e tij mund të duken ashtu siç është paraqitur në fig. 9.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 7 Fig. 9. Folderet e diskut C Në fund, për ta fituar përmbajtjen e njërit nga folderët, ai duhet të zgjidhet me mi. Word-i mund te startohet edhe me komandën Run (Start Run) ku në kornizën Open shënohet programi ekzekutiv i Word-it (Winword) fig 10. Fig. 10. Startimi i programit Word me komandën Run 2. Dritarja kryesore e Wordit Pas aktivizimit të Word-it me njërën nga mënyrat e përmendura më sipër, në ekran paraqitet dritarja kryesore e tij (fig. 2), brenda së cilës shihet menyja kryesore, shiritat me vegla pune të ndryshme si dhe disa pulla aktive. 2.1. Menyja kryesore Në kuadër të menysë kryesore gjenden opsionet që shihen në fig 11. Fig. 11. Menyja kryesore

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 8 Për kalim në menynë kryesore duhet të shtypet pulla Alt, ose kursori i miut duhet të pozicionohet në njërën nga opsionet e saj. Për zhvendosje nëpër opsionet e kësaj menyje, në tastierë shfrytëzohen pullat me shigjeta për lëvizje majtas e djathtas. Kurse opsioni i zgjedhur i menysë kryesore aktivizohet dhe në ekran paraqitet menyja me ikonat përkatëse, nëse në tastierë shtypet tasti Enter, ose nëse shtypet tasti i shkronjës qe paraqitet te opsioni. Kështu, p.sh., nëse pas pozicionimit në opsionin Insert shtypet tasti Enter, ose nëse, pavarësisht se në cilin opsion të menysë kryesore gjendemi, shtypet tasti N, në ekran do të paraqitet ikonat e këtij opsioni, ashtu siç shihet në fig. 12. Fig. 12. Ikonat ne shiritin e ikonave te opsioni Insert 2.1.2. Zgjedhja e drejtpërdrejtë e opsioneve të menysë kryesore Opsionet e menysë kryesore mund të zgjidhen edhe drejtpërdrejt, me shtypjen a tastit Alt ne tastierë e pastaj te tastit qe e definon atë zgjedhje. Për kalim në menynë kryesore dhe për aktivizimin e opsioneve të veçanta në këtë meny, duhet të klikohen ato. Fig. 13 Zgjedhja e opsioneve me shtypjen ne tastin Alt dhe shkronjën qe e definon atë opsion 2.4. Pullat aktive Në dritaren e Word-it vendosen disa pulla aktive, të cilat mund të përdoren drejtpërdrejt, ashtu siç është shpjeguar në vijim.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 9 2.4.1. Pullat kryesore Pullat që gjenden në rreshtin e parë të dritares së Word-it quhen edhe pulla kryesore, sepse përmes tyre përcaktohet gjendja e dritares në ekranin e kompjuterit. Në këndin lart-djathtas të ekranit, janë vendosur 3 pulla kryesore (fig. 14): pulla për minimizim, pulla për zvogëlim dhe rritje të dritares dhe pulla për ndërprerje të punës. Fig. 14. Pullat kryesore 2.4.1.1. Pulla për minimizim Pulla ne të cilën është shënuar simboli për nënvizim ( _ ) e paraqet pullën për minimizim. Nëse pas pozicionimit të kursorit në këtë pullë shtypet tasti i majtë i miut, në ekranin e kompjuterit paraqitet gjendja e tij pata se të aktivizohej dokumenti i Word-it ne të cilin jemi duke punuar. Nëse është aktiv vetëm një dokument i Word-it, pas shtypjes së pullës për minimizim, në ekran më nuk do të shihet dritarja e Word-it. Kështu, p.sh., nëse aktivizimi i Word-it është bëre prej desktopit dhe përveç Word-it nuk është aktiv asnjë program tjetër, pas shtypjes së kësaj pulle ekrani duket si në fig. 15. Fig. 15. Pamja e ekranit të minimizuar Nga figura e dhënë shihet se ekrani i minimizuar në fakt është i njëjtë me atë para aktivizimit të Word-it, por në rreshtin e fundit të tij aktivizohet pulla në të cilën përveç simbolit të Word-it, shkruan edhe WordiKomplet.doc -... Këtu, WordiKomplet.doc është emri i fajllit i cili është minimizua. Pas minimizimit të ekranit, puna në kompjuter mund te vazhdohet në ndonjë program tjetër aktiv. Por, puna e filluar në Word në çdo çast mund të vazhdohet duke e klikuar pullën aktive përkatëse në fund të ekranit. Gjatë kësaj, në ekranin e kompjuterit do të riparaqitet dritarja e Word-it në gjendjen e tij para minimizimit. 2.4.1.2. Pulla për zvogëlim dhe rritje të dritares Pulla në të cilën janë shënuar dy katrorë (shih pullën e dytë në fig. 18) e paraqet pullën për zvogëlim të dritares punuese të Word-it. Nëse kjo pullë klikohet, madhësia e dritares punuese do të reduktohet, p.sh., ashtu siç shihet në fig. 16.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 10 Fig. 16. Pamja e ekranit kur reduktohet madhësia e dritares Dritarja me madhësi të reduktuar mund të lëvizet brenda ekranit, përkatësisht të vendoset në pjesë të ndryshme të tij ashtu siç na përgjigjet më mirë. Për ta lëvizur dritaren me mi duhet të pozicionohemi në rreshtin e parë të saj (ky është rreshti në të cilin janë vendosur pullat kryesore) dhe pasi të mbahet i shtypur tasti i majtë, miu lëvizet me zvarritje në pozitën e dëshiruar të dritares. Pas kësaj, p.sh., ekrani me dritaren e reduktuar mund të duket ashtu siç është treguar në fig. 17.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 11 Fig 17. Ndryshimi i pozitës së dritares me madhësi të reduktuar Kompjuteri e mban në mend pozitën qe ne e zgjedhim për vendosje të dritares me madhësi të reduktuar dhe më vonë, gjatë riaktivizimit të Word-it, dritaren e vendos përsëri në pozitë të njëjtë. Madhësia e dritares së reduktuar mund të ndryshohet përpjesëtimisht në të dy drejtimet (prej të majtës në të djathtë dhe prej lart-poshtë) duke e pozicionuar kursorin e miut në këndin e poshtëm-djathtas të dritares. Gjatë kësaj, pasi të paraqitet shigjeta dykahshe në vetë diagonalen e dritares, nëse lëvizet miu me zvarritje (lëvizet miu duke e mbajtur të shtypur tastin e majtë të tij), dritarja e Word-it do të zvogëlohet ose do të rritet (në vartësi nga drejtimi i lëvizjes së miut). Dritarja mund të rritet ose të zvogëlohet edhe vetëm në një drejtim. Për këtë qëllim duhet të pozicionohemi me mi në njërën nga katër vijat kufitare të dritares dhe pasi të paraqitet shigjeta dykahshe (horizontale ose vertikale), e lëvizim atë me zvarritje në drejtimin e dëshiruar për rritje, ose për zvogëlim të dritares. Pas kësaj, dritarja ma madhësi te reduktuar mund te duket, p.sh., si në fig. 18, ku shihet se krahasuar me dritaren e treguar në fig. 17, dritarja është rritur horizontalisht në të majte.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 12 Fig. 18. Zgjerimi horizontal i dritares me madhësitë reduktuar Pas zvogëlimit të dritares punuese, në vend të pullës për zvogëlim, në mes të pullave kryesore paraqitet pulla për rritje, e cila shënohet me një katror, ashtu siç shihet në fig. 19. Fig. 19. Pullat kryesore në dritaren me madhësi të reduktuar Nëse klikohet pulla për rritje, dritarja kryesore e Word-it do të vendoset në të gjithë ekranin, duke e kthyer njëkohësisht në mesin e pullave kryesore pullën për zvogëlim. 2.4.1.3. Pulla për ndërprerje të punës Pulla e shënuar me x e cila gjendet në mesin e pullave kryesore (shih fig. 14 dhe fig. 19), përdoret për ndërprerjen e punës së Word-it. Kështu, nëse klikohet kjo pullë, do te mbyllet dritarja e Word-it, përkatësisht në ekran do të kthehet gjendja para aktivizimit të Word-it. Gjatë ndërprerjes së plotë të punës së Word-it kompjuteri mund të na pyet për ruajtjen në disk të dokumentit të hapur. Veprimet që duhet ndërmarrë në këtë rast do të shpjegohen më vonë. 2.5. Pullat për paraqitje në ekran Dokumenti në ekran mund të paraqitet në forma të ndryshme. Për këtë qëllim shfrytëzohen pullat për paraqitje në ekran, të cilat janë të vendosura në këndin majtas-poshtë të ekranit, menjëherë nën hapësirën punuese të Word-it dhe duken ashtu siç shihet në fig. 20.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 13 Fig. 20. Pullat për paraqitje në ekran Mënyra e shfrytëzimit të tyre do të shpjegohet në më vonë. 2.6. Pulla Start Në fund të desktopit gjendet pulla Start, përmes së cilës, ashtu siç u tha edhe më herët, aktivizohet menyja rritëse e dhënë në fig. 3. Kjo pulle i përket Windows-it dhe përdoret drejtpërdrejt edhe kur është aktiv Word-i, pa asnjë kufizim, plotësisht njëlloj si edhe gjatë punës në Windows. 3. Shiritat me vegla Në kuadër të dritares së Word-it gjenden shirita me vegla të ndryshme, të cilat përdoren gjatë punës në shkrim, ndryshim, ruajtjen ose shtypjen e tekstit. Shiritat janë të vendosur rreth hapësirës punuese të Word-it dhe sipas nevojës mund të eliminohen nga ekrani ose mund të rikthehen në ekran. Pozita e tyre në kuadër të hapësirës së ekranit përcaktohet edhe nga vetë përdoruesi. Numri i veglave në kuadër të një shiriti mund të ndryshohet, duke hequr ose shtuar vegla. Këtu, fillimisht vetëm do të përmenden shiritat me vegla që përdoren më shpesh: shiriti standard, shiriti për formatizim, shiriti i tabelave, shiriti i pikturave dhe shiriti i grafikes. Kurse përdorimi i veglave të cilat gjenden brenda shiritave do te shpjegohet kur të paraqitet nevoja për përdorimin e tyre. 3.1. Shiriti standard Shiriti standard zakonisht gjendet i vendosur menjëherë nën menynë kryesore dhe ne kuadër të tij përfshihen veglat që shihen në fig. 21. Fig. 21. Shiriti standard 3.2. Shiriti për formatizim Ne Word-in 2007 është tentua qe te gjitha zgjedhjet tekstuale te zëvendësohen me ikona përkatëse te formatizimit siç shihen ne fig 22. për opsionin Home.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 14 Fig. 22. Shiriti për formatizim 3.3. Shirita të tjerë Në dritaren e Word-it mund të vendosen edhe disa shirita të tjerë, siç janë: shiriti i tabelave, shiriti për vizatim, shiriti i pikturave, shiriti për lëvizje horizontale, shiriti për lëvizje vertikale, vizorja, shiriti i statusit, shiriti i programeve aktive etj., për disa nga të cilët shpjegime të hollësishme do të jepen më vonë. 3.3.1. Shiriti për lëvizje vertikale Shiriti për lëvizje vertikale është i vendosur vertikalisht në pjesën e djathtë të ekranit dhe i shtrirë horizontalisht duket si në fig. 23. Fig. 23. Shiriti për lëvizje vertikale Për lëvizje lart e poshtë brenda tekstit i cili gjendet në hapësirën punuese të Word-it, përdoren dy shigjetat ne dy skajet e shiritit. Shigjetat aktivizohen nëse klikohen. Mes dy shigjetave në shirit gjendet pulla rrëshqitëse, përmes së cilës mund të lëvizet më shpejt lart e poshtë tekstit. Për këtë qëllim miu duhet të pozicionohet mbi pullën rrëshqitëse dhe pasi të mbahet e shtypur pulla e miut me zvarritje lëvizet lart e poshtë. Në pjesën e poshtme të shiritit për lëvizje vertikale gjenden edhe tri pulla të tjera: pullat mbi të cilat janë shënuar nga dy shigjeta përdoren për lëvizje lart e poshtë për një faqe. Nëse shtypet pulla e tretë, e cila gjendet mes tyre, në ekran do të fitohet dritarja me objekte të ndryshme (shih fig. 24), përmes së cilëve mund të bëhen lëvizje selektive brenda tekstit. Fig. 24. Dritarja me objekte për lëvizje selektive brenda tekstit 3.3.2. Shiriti për lëvizje horizontale Në pjesën e poshtme të ekranit, menjëherë nen hapësirën punuese të Word-it, gjendet shiriti për lëvizje horizontale (fig. 25). Ky shirit është i ngjashëm me shiritin për lëvizje vertikale dhe përdoret për lëvizje horizontale të tekstit, i cili gjendet në hapësirën punuese të Word-it. Për lëvizje majtas dhe djathtas shfrytëzohen dy shigjetat të cilat janë vendosur në dy skajet e shiritit, ose pulla rrëshqitëse e cila gjendet mes këtyre shigjetave. Shiriti për lëvizje horizontale përdoret kur punohet me përmasa të rritura të shkronjave, përkatësisht kur përmbajtja komplete e rreshtave nuk shihet në ekran. Por, nëse shkronjat në hapësirën punuese të Word-it kanë madhësi normale, pulla rrëshqitëse e këtij shiriti e mbulon hapësirën mes dy shigjetave. Fig. 25. Shiriti për lëvizje horizontale dhe vizorja Shiritin për lëvizje horizontale dhe shiritin për lëvizje vertikale shfrytëzuesi nuk mund t'i largojë nga ekrani, përkatësisht janë te përhershëm në ekran.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 15 3.3.3. Vizorja Menjëherë mbi hapësirën punuese të Word-it është vendosur vizorja, e cila shihet në fig. 25. Përmes vizores matet gjerësia e tekstit, e hapësirës së kryerreshtave dhe e pozitës se pjesëve të tjera brenda dokumentit që shkruhet. Ajo zgjidhet nga opsioni View nënopsioni Ruler, fig. 26. Fig. 26 Paraqitja e vizores ne dokumentin e Word-it 3.3.4. Shiriti i statusit dhe i programeve aktive Në fund të dritares së Word-it gjenden dy shirita, shiriti i statusit dhe shiriti i programeve aktive. Pamja e shiritit të statusit është dhënë në fig. 27. Fig. 27. Shiriti i statusit dhe i programeve aktive Në shiritin e statusit kompjuteri i jep informatat lidhur me pozitën e aktuale të kursorit. Kështu, në bazë të informatave të cilat shihen në shembullin e shiritit të statusit, i cili është dhënë në fig. 35, kemi se: kursori gjendet në faqen e 15 (Page 15) të pjesës së pare të tekstit (Sec 1), i cili gjithsej ka 88 faqe (15 of 88). Shiriti i programeve aktivë (fig. 27) gjendet në fund të ekranit, menjëherë nën dritaren e Word-it. Ky shirit fillon me pullën Start të Windows-it, kurse në vazhdim të tij vendosen nënshirita, fillimisht ai me pullat për aktivizimin e shpejtë të disa programeve, pastaj vijnë programet të cilat aktualisht janë aktive. Në fund të këtij shiriti jepet edhe informata për kohën aktuale të kompjuterit. 4. Shkrimi i tekstit Në hapësirën punuese të dritares së Word-it, e cila duket ashtu siç u dha në fig. 3, mund të fillojë shkrimi i tekstit përmes tastierës së kompjuterit. Pozita aktuale në këtë hapësirë përcaktohet me pozitën e kursorit, i cili pulson si një vijë vertikale. Kështu, p.sh., pas shkrimit të një teksti të shkurtër, i cili është marrë nga teksti, "Word-i", hapësira punuese e mbushur me tekst duket si në fig. 28. Fig 28. Shkrimi i tekstit në hapësirën punuese Në tekst kryerreshtat janë shkruar të futur më brenda, për çka në tastierë është përdorur tasti Tab. Teksti i një paragrafi shkruhet duke mos e përdorur në fund të rreshtave tastin Enter, sepse Word-i është programuar ashtu që, nëse më nuk ka vend në rreshtin aktual, shkrimin e vazhdon automatikisht në rreshtin vijues. Tasti Enter shtypet vetëm kur përfundon paragrafi

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 16 Gabimet që bëhen gjatë shkrimit te tekstit mund të korrigjohen përmes tastierës, duke i shfrytëzuar tastet për fshirje Delete (Del) dhe BackSpace ( ). Me tastin Delete fshihet simboli i cili gjendet pas kursorit, kurse tasti BackSpace përdoret për fshirjen e simbolit që gjendet para kursorit. Fshirja e grupeve të simboleve, ose e një blloku të tekstit do të shpjegohet më vonë. Për kthim te gjendjes së dokumentit për një hap pas, ose për shkuarje në gjendjen e dokumentit një hap para, pas ndonjë ndryshimi të bërë, shfrytëzohen pullat e shiritit standard për anulim të ndryshimeve (ang.undo Typing), të cilat shihen në fig. 29. Fig. 29. Pullat për anulim te ndryshimeve Nëse, p.sh., gjatë shkrimit të një teksti e kemi fshirë ose ndryshuar një pjesë të tij, gjendja para ndryshimit të tekstit mund të rikthehet në ekran, nëse klikohet pulla për anulim të ndryshimit, mbi të cilën shihet shigjeta në formë të harkut - majtas. Sa herë që shtypet kjo pullë, kompjuteri e kthen gjendjen hap pas hapi, ashtu siç kanë ndodhur ndryshimet. Nëse gjatë procesit të anulimit të ndryshimeve jemi kthyer shumë pas, për t'i zbatuar ndryshimet e anuluara, me pullën mbi të cilën shihet shigjeta në formë të harkut - djathtas, ndryshimet mund të rikthehen. Gjatë kësaj duhet pasur kujdes në mbështetje të shfrytëzimit të pullave për anulim të ndryshimeve, sepse në kompjuteri ruhet një numër i kufizuar gjendjesh. 4.1. Lëvizja nëpër tekst Gjate shkrimit të tekstit ne kompjuter shpesh duhet lëvizur në pjesë të ndryshme të tij. Lëvizjet e programuara në Word, në përgjithësi, mund të jenë: për një simbol, për një rresht, për një ekran, në fillim të rreshtit, në fund të rreshtit, në fillim të faqes paraprake, në fillim të faqes vijuese, në fillim të tekstit dhe në fund të tekstit. Këto lëvizje realizohen përmes tastierës ose miut, gjë që është shpjeguar në vijim. 4.1.1. Lëvizja përmes tastierës Për lëvizjet e programuara, të cilat u përmendën më sipër, përdoren taste ose kombinime të caktuara tastesh në tastierë. 1. Për lëvizje për një simbol, nga pozita ku aktualisht gjendet kursori, në tastierë përdoren tastet me shigjeta për lëvizje majtas ( ) dhe djathtas ( ). 2. Lëvizja e kursorit nga një fjalë (në fillim të çdo fjale) realizohet përmes tasteve me shigjeta për lëvizje majtas ose djathtas, duke e mbajtur njëkohësisht të shtypur tastin Ctrl. Kombinimet e tilla të shtypjes së tasteve, kur mbahet i shtypur tasti Ctrl dhe shtypet tasti me shigjetë për lëvizje në të majtë ose në të djathtë, në literaturë shkurtimisht shkruhen si Ctrl + dhe Ctrl +, gjë që do të praktikohet edhe në pjesët vijuese të librit. 3. Pozicionimi i kursorit në fillim dhe në fund të rreshtit bëhet duke i shtypur tastet Home ose End. 4. Për lëvizje të kursorit për një rresht lart dhe një rresht poshtë, në tastierë përdoren tastet me shigjetat dhe. 5. Vendosja e kursorit në fillim, ose në fund të komplet tekstit të shkruar, realizohet duke e mbajtur të shtypur në tastierë tastin Ctrl dhe njëkohësisht duke e shtypur tastin Home, përkatësisht End, të cilat kombinime shkurtimisht shkruhen si Ctrl + Home dhe Ctrl + End. 6. Lëvizja e kursorit për një ekran, lart ose poshtë realizohet përmes tasteve PageUp, përkatësisht PageDown.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 17 4.1.2. Lëvizja përmes miut Për lëvizje nëpër tekstin e shkruar përmes miut shfrytëzohet shiriti për lëvizje vertikale (shih fig. 30), i cili gjendet në pjesën e djathte të ekranit, si dhe shiriti për lëvizje horizontale, i vendosur në fund të hapësirës punuese. Në vijim janë dhënë mundësitë e lëvizjeve, duke shfrytëzuar miun si mjet lëvizës. 1. Për vendosje të kursorit në një pozitë të caktuar brenda tekstit të shkruar përdoret miu, duke e shtypur tastin e majtë të tij, pas pozicionimit të kursorit në pozitën e dëshirueshme. 2. Teksti lëviz për një rresht lart ose poshtë, nëse në shiritin për lëvizje vertikale klikohet pulla me shigjetë për lëvizje lart, ose pulla me shigjetë për lëvizje poshtë. 3. Teksti lëviz për një ekran lart, nëse shtypet tasti i majtë i miut, pasi kursori të pozicionohet në hapësirën mes shigjetës për lëvizje lart dhe pullës rrëshqitëse të vendosur mbi shiritin për lëvizje vertikale. Ngjashëm, teksti do të lëvizë për një ekran poshtë, nëse shtypet tasti i majtë i miut, pasi kursori të pozicionohet në hapësirën mes shigjetës për lëvizje poshtë dhe pullës rrëshqitëse të vendosur mbi shiritin për lëvizje vertikale. 4. Për lëvizje sipas dëshirës, pasi kursori të vendoset mbi pullën rrëshqitëse të shiritit për lëvizje vertikale, mbahet i shtypur tasti i miut dhe miu lëvizet lart ose poshtë. 5. Teksti lëviz për një faqe lart ose poshtë, nëse shtypet pulla me dy shigjeta për lëvizje lart, ose pulla me dy shigjeta për lëvizje poshtë. Për lëvizje horizontale në tekst përdoret shiriti për lëvizje horizontale, i cili gjendet nën hapësirën punuese, plotësisht njëlloj si edhe shiriti për lëvizje vertikale. Siç u tha edhe më pare, këto lëvizje horizontale kanë rëndësi, nëse zmadhohet hapësira punuese. 5. Ruajtja e tekstit në kujtesën periferike Gjatë shkrimit të tekstit, kompjuteri atë e ruan përkohësisht në kujtesën kryesore të tij. Nëse ndërpritet puna e kompjuterit para se ai të ruhet në kujtesën periferike (në disk), p.sh., për shkak të ndërprerjes së rrymës, teksti i shkruar humbet përgjithmonë. Prandaj, menjëherë në fillim, teksti duhet të ruhet si fajll në kujtesën periferike të kompjuterit, me një emër të caktuar të cilit i shoqërohet edhe prapashtesa. 5.1. Emrat e fajllave Emrat e fajllave i zgjedhim si kombinim të shkronjave, numrave dhe simboleve të tjera, kurse fajllat e krijuar në Word zakonisht e kanë prapashtesën doc, të cilën, nëse nuk ua shkruajmë, kompjuteri ua shton automatikisht. Praktikohet që emrat e fajllave të jenë të afërt me natyrën e teksteve që përfshihen brenda tyre, ashtu që më vonë të gjendet më lehtë fajlli me përmbajtje të caktuar. P.sh., fajllat në të cilët ruhen tekstet e kapitujve të veçantë të një libri, mund të emërohen me Kap_l, Kap_2 etj. Në disk këto fajlla do të ruhen si Kap l.doc dhe Kap_2.doc, ku prapashtesat i shton automatikisht vetë kompjuteri. Me qëllim të ruajtjes së organizuar të fajllave, ne disk krijohen folder të veçantë. Për krijimin e folderëve kryesisht shfrytëzohet programi Windows Explorer, i cili gjendet në kuadër të Windows-it. Para se të fillojë procedura e ruajtjes së një fajlli në folderin e caktuar në disk, nëse nuk ekziston folderi duhet të krijohet. 5.2. Ruajtja e fajllit në folderin aktual Për ruajtjen e fajllave në disk shkohet në opcionin Save As... i cili gjendet ne menynë rënëse të opsionit File të menysë kryesore të Word-it (shih fig. 30).

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 18 Fig. 30. Menyja rënëse e opsionit File të menysë kryesore Procedura e ruajtjes së fajllit në disk rrjedh: 1. Me mi pozicionohemi në opsionin File të menysë kryesore dhe shtypet tasti i majtë i miut për ta fituar menynë rënëse të dhënë në fig. 30. 2. Në menynë rënëse zgjidhet opsioni Save As... pas se cilës në ekran fitohet korniza për dialog, ashtu siç shihet në fig. 31. Fig. 31. Korniza për dialog gjatë ruajtjes së fajlit me Save As... Në fig. 31 shihet se folderi aktual është folderi My Documents, i shënuar në kornizën e cila gjendet në vazhdim të mesazhit Save in:. Kurse kompjuteri, në kornizën që gjendet në vazhdim të tekstit File name: na propozon që fajllin ta quajmë me emrin: 4.doc, tekst të cilin kompjuteri e ka marre në fillim të fjalisë së parë të tekstit të shkruar. Nëse nuk e pranojmë propozimin e kompjuterit, në të njëjtën kornizë ne e shënojmë emrin me të cilin duam ta quajmë fajllin. Nëse, p.sh., për fajllin e zgjedhim emrin Wordi pjesa 1, me ketë

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 19 emër duhet të mbulohet emri i propozuar nga kompjuteri. Në fund, për ta ruajtur fajllin në disk, me mi duhet te klikohet pulla që gjendet në vazhdim. Si rezultat, fajlli me emrin Wordi pjesa 1 do të vendoset në disk në folderin aktual My Documents, pas së cilës në ekran e shohim emrin e fajllit në rreshtin e parë (këndi i majtë lart) dhe në shiritin e programeve aktive (në fund të ekranit), gjë qe është treguar në fig. 32. Fig. 32. Pamja e ekranit pas ruajtjes së fajllit në disk 5.3. Ruajtja në folder tjetër Nëse nuk duam që fajllin ta vendosim në folderin aktual, me mi duhet të shtypet pulla me shigjetë e cila gjendet në fund të kornizës ku paraqitet folderi aktual. Si rezultat, në ekran fitohet lista e folderëve në diskun aktual C, p.sh., ashtu siç shihet në fig. 33, e cila te shfrytëzues të ndryshëm të kompjuterit do të duket ndryshe.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 20 Fig. 33. Pema e folderëve në diskun C Nëse me mi zgjidhet njëri nga folderët e paraqitur në listë dhe pastaj shtypet pulla: folderi i zgjedhur do të bëhet folder aktual. Folderi bëhet aktual edhe nëse pas pozicionimit mbi të shtypet shpejt dy herë tasti i majte i miut. 5.4. Ruajtja e fajllit ekzistues në disk Pas ruajtjes së parë të fajllit në disk, përkatësisht pasi është përcaktuar emri i fajllit dhe folderi ku ai ruhet, për ruajtjen e tij, pas plotësimit ose ndryshimit, mund të përdoret komanda Save, e cila gjendet në menynë rënëse të opsionit File të menysë kryesore. Në këtë rast, fajlli mund të ruhet më lehtë, nëse klikohet pulla me pamje të disketës, e cila gjendet në shiritin standard. Por, komanda për ruajtje të fajllit mund të jepet edhe duke e përdorur shkurtesën Ctrl + S. 5.5. Ruajtja e fajllit përmes tastierës Fajlli në disk mund te ruhet edhe duke e përdorur vetëm tastierën. Kështu, për kalim në menynë kryesore, në tastierë përdoret tasti Alt. Pastaj shtypet shkronja F dhe ne fund shkronja F ose A. Fig. 34 Arkivimi i fajlit përmes tastierës

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 21 5.6. Hapja e fajllit Krijimi i një dokumenti tekstual fillon me hapjen e një fajlli të ri. Por, edhe dokumentet që janë krijuar më parë mund të plotësohen me tekste, ose mund të ndryshohet përmbajtja e tyre, për çka duhet të hapen fajllat përkatës. 5.6.1. Hapja e fajllit të ri Siç është shpjeguar më parë, gjatë lëshimit të Word-it në punë automatikisht hapet një fajll i ri. Por, fajlli i ri mund të hapet edhe duke e zgjedhur nënopsionin New, i cili gjendet në menynë rënëse të opsionit File të menysë kryesore, ose duke e shtypur tastin e pare - majtas te shiriti standard, pas së cilit ekrani duket si në fig. 35 a. Fig. 35. Hapja e një fajlli të ri (Blank Document) dhe mostrat e gatshme për dokumente Nëse pas kësaj, zgjidhet Blank Document, në ekran do të fitohet dritarja e Word-it me hapësirën punuese, ashtu siç është treguar në fig. 2, dhe mund të fillohet shkrimi i tekstit në një dokument të ri. Mund te zgjidhen edhe mostrat e gatshme te dokumenteve ne gjuhen angleze nëse zgjidhen Templates (On my computer...). Komanda për hapjen e një dokumenti të ri mund të jepet edhe përmes tastierës, duke e shfrytëzuat kombinimin e tasteve Ctrl+N. 5.6.2. Hapja e fajllit ekzistues Fajlli me tekst, i cili është vendosur në disk, pasi të jetë aktivizuar Word-i, mund të thirret nga disku, përkatësisht dokumenti përkatës mund të hapet në ekran, duke e zbatuar procedurën vijuese. Kalohet në menynë kryesore të Word-it përrnes tastit Alt. Zgjidhet opsioni File dhe shtypet tasti Enter. Në menynë rënëse zgjidhet opsioni Open... dhe shtypet tasti Enter. Pas kësaj, në ekran paraqitet korniza me listën e fajllave qe gjenden ne folderin aktual, p.sh. ashtu siç është dhënë në fig. 36.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 22 Fig. 36. Hapja e fajlit ekzistues dhe korniza me listën e fajllave gatë hapjes së fajlit Nëse si aktual është follderi ku gjendet fajlli të cilin ne duam ta thërrasim nga disku, ai do të figurojë në listën e fajllave të shfletuar në ekran. Duke e zgjedhur, p.sh., fajllin WordiKomplet 2007, të cilin e kemi krijuar më pare, pas pozicionimit të kursorit në tastin Open që gjendet në kuadër të kornizës dhe të shtypjes së tastit te majte të miut, fajlli do të hapet në ekran. Fajlli hapet edhe nëse pas pozicionimit me kursor mbi emrin e fajllit tasti i majtë i miut shtypet shpejt dy herë. Për kalim. në menynë kryesore, zgjedhje të opsionit File dhe të nënopsionit Open... në menynë rënëse përkatëse, mund të shfrytëzohet miu. Korniza me listën e fajllave, e cila shihet në fig. 49, fitohet në ekran edhe duke e përdorur kombinimin e tasteve Ctrl + O në tastierë, ose duke e klikuar tastin e dytë që gjendet në shiritin standard, i cili duket si libër i hapur me një shigjetë mbi të. Nëse fajlli që duhet hapur nuk gjendet në follderin aktual, për ndërrimin e follderit kursori i miut duhet të pozicionohet në kornizën ku është shënuar follderi aktual, për ta fituar pemën e mediumeve memorie të kompjuterit me një pjesë të follderëve brenda tyre, p.sh. ashtu siç shihet në fig. 37. Duke u pozicionuar në diskun dhe në follderin ku gjendet fajlli, pasi të zgjidhet ai, mund edhe të hapet. Fig. 37. Pema e mediumeve memorie dhe e follderëve në kompjuter

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 23 Fajlli mund të hapet edhe duke shkruar emrin e tij në vazhdim të mesazhit: File name: i cili gjendet brenda kornizës që fitohet me komandën Open... Kur fajlli nuk gjendet në follderin aktual, përveç emrit të fajllit, duhet të shënohet edhe shtegu ku fajlli gjendet, p.sh. kështu: File name: C:\Documents and Settings\bbaxhaku\My Documents\Wordi pjesa 1.doc ku është zgjedhur për hapje fajlli Wordi pjesa 1, i cili gjendet në follderin Documents and Settings\bbaxhaku\My Documents të diskut C. Pas hapjes së fajllit, në të mund të vazhdoje shkrimi i tekstit, duke u pozicionuar në fund të tij, ose të bëhen korrigjime dhe ndryshime të nevojshme. 6. Dalja nga Word-i Para se te ndërpritet puna në Word, duhet të mbyllet fajlli punues, duke shfrytëzuar komandën Close, e cila gjendet në menynë rënëse të opsionit File te menyja kryesore. Por, nëse fajlli nuk është vendosur në disk pas ndryshimeve të bëra, kompjuteri para mbylljes do të pyesë se a duhet të ruhen ndryshimet në fajll, duke gjeneruar në ekran mesazhin i cili shihet në fig. 38. Fig. 38. Mbyllja e fajllit para se të ruhet në disk Për ruajtje të ndryshimeve, është e nënkuptueshme se në mesazhin e dhënë duhet të përgjigjemi duke e klikuar pullën Yes, pas së cilës kompjuteri e ruan fajllin në disk dhe e mbyll atë. Me të puna në Word përfundon, prandaj edhe mund të dilet prej tij, duke e zgjedhur në menynë kryesore opsionin File dhe në menynë rënëse përkatëse nënopsionin Exit. Komanda Exit për dalje nga Word-i mund të jepet edhe pa e dhënë komandën për mbyllje të fajllit, sepse Word-i vetë do ta mbyllë fajllin. Por, dalja nga Word-i mund të urdhërohet edhe drejtpërdrejt, përmes kombinimit të tasteve Alt+F4. Edhe në këto dy raste të daljes nga Word-i, nëse pas ndryshimeve të bëra fajlli nuk është vendosur në disk, kompjuteri do ta gjenerojë mesazhin e dhënë në fig. 51, kur duhet vepruar siç u shpjegua më sipër. Fajlli mund të mbyllet drejtpërdrejt edhe nëse në tastierë shfrytëzohet kombinimi i tasteve Ctrl + F4. Nëse pas mesazhit të gjeneruar nga kompjuteri gjatë përfundimit të punës në Word përgjigjemi me No, në disk nuk do të ruhen ndryshimet e bëra në fajll pas ruajtjes së fundit të tij në disk. Kurse, nëse përgjigjja jonë është Cancel, kompjuteri do ta ndërpresë procedurën e filluar për dalje nga Word-i dhe fajlli nuk do të mbyllet. 7. Gjetja dhe korrigjimi i tekstit Gjatë krijimit të dokumenteve tekstuale shpeshherë nevojitet të gjendet, ose edhe të korrigjohet një simbol, grup simbolesh, fjalë ose grup fjalësh. Për këtë qëllim, në kuadër të opsionit Home të menysë kryesore ekzistojnë komanda përkatëse ne zgjedhjen Editing, ashtu siç shihet në fig. 39. Fig. 39. Nënopsionet në menynë Home/Editing për gjetjen dhe zëvendësimin e tekstit 7.1. Gjetja e tekstit Për gjetjen e pjesës së caktuar të tekstit, në Word përdoret komanda Find..., e cila gjendet ne të opsionit Editing. Nëse pas pozicionimit në nënopsionin Find shtypet tasti Enter, ose tasti i majtë i miut, në ekran do të paraqitet korniza e treguar në fig, 40.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 24 Fig. 40. Korniza e komandës Find Pas kësaj, në vazhdim të mesazhit: Find What: duhet shënuar çka kërkohet të gjendet ne tekst. Nëse, p.sh., shënohet se kërkohet fjala dhe, pasi me mi të shtypet tasti Find Next, kur kompjuteri e gjen fjalën e kërkuar, do të ndalet duke e nxirë atë. Kompjuteri do te ndalet edhe te të gjitha fjalët e tjera të cilat e përmbajnë fjalën dhe, siç është p.sh. fjala edhe. Kërkimi mund të ndërpritet nëse zgjidhet opsioni Cancel. Përmes opsionit More, i cili gjendet pranë dy opsioneve të tjera Find Next dhe Cancel, mund të përcaktohen kushte te tjera të kërkimit, ashtu siç shihet në fig. 41. Fig. 41. Nënopsionet e opsionit More Nga nënopsionet e ofruara shihet se kërkimi mund të bëhet duke marrë parasysh edhe madhësinë e shkronjave (shkronjat e vogla dhe shkronjat e mëdha Match case), ose duke kërkuar vetëm fjalët komplete (Find wholw word only) etj. Për kthim në pamjen e dritares së dhënë në fig. 53 duhet të klikohet pulla Less. Komanda Find mund të jepet edhe drejtpërdrejt, përmes kombinimit të tasteve Ctrl + F. Kurse, aktivizimi i komandës Find Next, kur është aktive komanda Find, mund të bëhet edhe duke i shtypur tastet Alt + F. 7.2. Zëvendësimi i tekstit Për korrigjimin e gabimeve gjatë shkrimit të tekstit përdoren tastet Delete dhe Backspace. Me tastin Delete fshihet simboli i cili gjendet pas kursorit, kurse tasti Backspace përdoret për fshirjen e simbolit që gjendet para kursorit. Por, korrigjimi i gabimeve, të cilat përsëriten brenda dokumentit të shkruar, bëhet duke i zëvendësuar ato në rrugë automatike, përmes komandës Replace, ose përmes tastierës, por pasi të gjenden paraprakisht me komandën Find. Komanda Replace gjendet në menynë rënëse të opsionit Edit të menysë kryesore. Pas zgjedhjes së këtij nënopsioni, ekrani do ta ketë pamjen si në fig. 42.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 25 Fig. 42. Pamja e ekranit pas komandës Replace Gjetja dhe zëvendësimi i tekstit të dëshiruar mund te fillojë pasi të shënohet teksti që duhet të ndryshohet, në vazhdim të mesazhit: Find What: dhe pas mesazhit: Replace with: shënohet teksti me të cilin behet zëvendësimi. Kështu, p.sh., nëse duhet të zëvendësohet teksti pasi me atë pase, këto dy fjalë duhet të shënohen në vazhdim të mesazheve të mësipërme dhe pastaj zgjidhet njëri nga opsionet e mënyrës së zëvendësimit: Find Next, Cancel, Replace, Replace All dhe More. Nëse zgjidhet opsioni Find Next, kompjuteri do ta fillojë kërkimin e fjalës pasi dhe, nëse e gjen, do ta ndërpresë kërkimin e mëtejmë, duke pritur konfirmimin e zëvendësimit të saj me fjalën pase, përmes komandës Replace. Opcioni Replace All kompjuterin e urdhëron t'i zëvendësojë fjalët e kërkuara në komplet dokumentin, kurse me opsionin Cancel do të ndërpritet kërkimi dhe zëvendësimi i mëtejmë. Opsioni More përdoret njëlloj si edhe te komanda Find..., për ta përcaktuar më saktë tekstin i cili zëvendësohet. Aktivizimi i komandës Replace mund të bëhet edhe përmes kombinimit të tasteve Alt+R, kurse zgjedhja e opsioneve të veçanta në ekranin përkatës, përveç përmes miut, mund të bëhet edhe duke shtypur në tastierë tastet e shkronjave të nënvizuara brenda tyre (p.sh. tastin me shkronjën R për Replace, tastin me shkronjën A për Replace All etj.). 8. Zgjedhja e tekstit Për të operuar në vetëm një pjesë të caktuar të tekstit, ai duhet të zgjidhet. Zgjedhja e tekstit të dëshiruar mund të bëhet përmes miut ose tastierës. Teksti zgjidhet përmes tastierës, duke e pozicionuar kursorin në pozitën ku fillon zgjedhja, mbahet i shtypur tasti Shift dhe me shigjetën përkatëse lëvizet djathtas, majtas, lart ose poshtë. Teksti nëpër të cilin lëvizet në këtë mënyrë është tekst i zgjedhur, gjë që dallohet sepse nxihet prapavija e tij, ashtu siç shihet në shembullin e dhënë në fig. 43.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 26 Fig. 43. Pamja e tekstit të zgjedhur Gjatë zgjedhjes së tekstit përmes tastierës mund te përdoren të gjitha format e lëvizjes nëpër tekst, të cilat u përmendën më sipër. Kështu, p.sh., për zgjedhje të tekstit prej pozitës ku është vendosur kursori e deri në fund të tij, pasi të mbahet i shtypur tasti Shift, shtypen edhe kombinimi i tasteve Ctrl+End. Në këtë mënyrë mund te zgjidhet komplet teksti në dokument, nëse pasi te pozicionohemi në fillim të tij e shtypim kombinimin e tasteve Ctrl+End. Ose, i gjithë teksti mund të zgjidhet edhe nëse shtypet kombinimi i tasteve Ctrl+A, pavarësisht nga pozita aktuale e kursorit. Procedura e zgjedhjes së tekstit përmes miut është e ngjashme me zgjedhjen e tekstit përmes tastierës, por, këtu, pasi kursori të pozicionohet aty ku fillon teksti që zgjidhet, duke e mbajtur të shtypur tastin e majtë, lëvizet miu në të katër kahet e mundshme. Një fjalë e tekstit mund të zgjidhet nëse pas pozicionimit brenda fjalës shtypet dy herë tasti i majte i miut. Zgjedhja e një fjalie të tekstit realizohet duke e mbajtur të shtypur tastin Ctrl dhe shtypet një herë tasti i miut. Për zgjedhje të disa rreshtave, kursori pozicionohet para rreshtit ku fillon zgjedhja dhe pasi të mbahet i shtypur tasti i majtë, lëvizet miu poshtë ose lart. Anulimi i zgjedhjes së tekstit përmes tastierës bëhet duke lëshuar tastin Shift dhe pastaj duhet shtypur njërën nga shigjetat për lëvizje në ekran. Kurse për anulim të zgjedhjes përmes miut, pavarësisht se ku është pozicionuar kursori brenda tekstit, shtypet një herë tasti i majtë i tij. 9. Kopjimi, zhvendosja dhe fshirja e tekstit Teksti i zgjedhur mund të kopjohet, pritet për t'u zhvendosur ose edhe të fshihet, duke i shfrytëzuar komandat përkatëse në menynë rënëse te opsionit Edit, përkatësisht tastet e shiritit standard. Nëse gabohet gjatë kopjimit, zhvendosjes ose fshirjes se tekstit, për kthim në gjendjen para veprimit të gabuar mund të përdoret opsioni Edit, Undo Underline, ose shkurtesa Ctrl + Z, ose tasti për anulim të ndryshimit (shih poshtë), i cili gjendet në shiritin standard. Kurse për shkuarje një hap para pas kthimit pas, përdoret opsioni Edit, Repeat Typing, ose shkurtesa Ctrl+Y, ose tasti me shigjetë të lakuar djathtas (shih poshtë). 9.1. Kopjimi i tekstit Për kopjim të tekstit duhet zbatuar procedurën vijuese: Zgjidhet teksti ashtu siç u shpjegua më sipër. Përmes komandës Copy, në menynë rënëse të opsionit Edit, kopjohet teksti i zgjedhur. Pozicionohet kursori në pozitën ku duhet të vendoset kopja e tekstit.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 27 Përmes komandës Paste, e cila gjendet në menynë rënëse të opsionit Edit, vendoset në dokument kopja e tekstit. Komandat Copy dhe Paste mund të ekzekutohen edhe duke i klikuar tastet përkatëse: të cilat gjenden në Home. Por, këto dy komanda mund të ekzekutohen edhe duke i shfrytëzuar në tastierë shkurtesat Ctrl+C dhe Ctrl+V. Kështu, p.sh., nëse është zgjedhur teksti i dhënë në fig. 57, pasi në shiritin standard të klikohet pulla për kopjim dhe kursori të pozicionohet në fillim të rreshtit të zbrazët, si dhe shtypet tasti që i përgjigjet komandës Paste, do të kopjohet teksti Nga shkaku i pjerrësisë. Kopjimi i tekstit në fjale mund të përsëritet sa herë që duam, duke e klikuar tastin përkatës për kopjim, p.sh., ashtu siç shihet ne fund të tekstit në fig. 57, ku ky tekst është kopjuar dy herë. Fig. 44. Teksti i zgjedhur për kopjim dhe kopjet e tij hapen. Teksti i kopjuar mund të inkorporohet kudo brenda dokumentit, ose edhe në dokumente që mund të 9.2. Zhvendosja e tekstit Teksti i zgjedhur mund edhe të zhvendoset, duke e prerë paraprakisht përmes opsionit Home, Cut, ose shkurtesës Ctrl+X, ose përmes tastit me gërshërë i cili gjendet në shiritin standard. Teksti i prerë pastaj mund të vendoset prej pozitës ku aktualisht gjendet kursori, përmes komandës Paste, siç vendoset teksti i kopjuar. 9.3. Fshirja e tekstit Teksti i cili fshihet, paraprakisht duhet të zgjidhet. Pastaj, për fshirje mund të përdoret tasti Delete në tastierë. 10. Tipi dhe madhësia e shkronjave Gjatë shkrimit të teksteve në Word mund të përdoren shkronja të ndryshme, si për nga tipi ashtu edhe për nga madhësia.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 28 10.1. Tipi i shkronjave Në kuadër të Word-it, ekziston një numër i caktuar i tipave të ndryshëm të shkronjave, ose siç thuhet edhe fonteve, të cilët kanë emra të caktuar, siç janë: Garamond, Times New Roman, Arial, Courier etj. Zgjedhja e tyre bëhet ne menynë rënëse e cila paraqitet kur shtypet shigjeta e cila gjendet ne dritaren e dytë të shiritit për formatizim, ashtu siç është treguar në fig. 45. Fig. 45. Menyja rënëse me tipa të ndryshëm shkronjash Për zgjedhjen e fontit të dëshiruar, nëpër menynë rënëse përkatëse mund të lëvizet duke shfrytëzuar miun, shigjetat për lëvizje lart dhe poshtë, përfshirë edhe shiritin për lëvizje vertikale. Tipi i shkronjave, përkatësisht fonti, ndryshohet para se të fillojë shkrimi e tekstit, prej pozitës ku aktualisht gjendet kursori. Por, tipi i shkronjave mund të ndryshohet edhe për pjesë të caktuara të tekstit në dokumentin i cili është shkruar më parë, duke e zgjedhur paraprakisht atë, ashtu siç u tha më sipër për mënyrat e zgjedhjes së tekstit të dëshiruar. Në fig. 46 është treguar se si duket teksti në disa nga tipat e shkronjave të përfshira në kuadër të Word-it. Fig 46 Disa tipa te shkronjave në Word 10.2. Zgjedhja e atributeve të shkronjave Shkronjat e tipave të ndryshëm mund të merren ashtu që të jenë të nxira, të pjerrëta dhe te nënvizuara. Për këtë qëllim, në shiritin për formatizim ekzistojnë 3 taste, në të cilat janë shënuar shkronjat: B

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 29 (nga Bold, të nxira), I (nga Italic, të pjerrëta) dhe U (nga Underline, të nënvizuara). Për zgjedhjen e njërit nga këto atribute të shkronjave, duhet të klikohet tasti përkatës para se të fillojë shkrimi. Por edhe tekstit të shkruar më parë mund t'i shoqërohet njëri nga këto atribute, nëse, pasi teksti të zgjidhet përmes procedurës për zgjedhje, shtypet tasti përkatës. Në fig. 60 është dhënë shembulli i tekstit të shkruar në 3 rreshta te veçantë, duke shfrytëzuar tipin e shkronjave Arial, përmes shkronjave të nxira, të pjerrëta dhe të nënvizuara, Tekstet në Word mund të shkruhen edhe ashtu që njëkohësisht të përdoren kombinime të këtyre tri atributeve të teksteve. Kështu, p.sh., teksti mund të shkruhet me shkronja të nxira dhe të nënvizuara, ose me shkronja të pjerrëta dhe të nënvizuara etj. Fig. 47. Shkronja të nxira, të pjerrëta dhe të nënvizuara 10.3. Madhësia e shkronjave Shkronjat që përdoren për shkrim të një teksti mund të kenë madhësi të ndryshme. Madhësia e tyre matet me pika. Te tekstet e zakonshme, kryesisht, përdoren shkronjat me madhësi 10, 11 ose 12 pikëshe. Por, në titujt e teksteve përdoren edhe shkronja më të mëdha, ose, kur jepen shpjegime plotësuese, zgjidhen shkronja më të vogla - 9 dhe 8 - pikëshe, ashtu siç shihet në fig. 48 Fig. 48. Shkronja me madhësi të ndryshme Madhësia e shkronjave mund të përcaktohet para se të fillojë shkrimi e tekstit, nga menyja rënëse e numrit të pikave për shkronja, e cila fitohet duke shtypur shigjetën në dritaren e tretë të shiritit për formatizim, ashtu siç shihet në fig. 49.

Dr sc Bashkim Baxhaku Ligjëratat e autorizuara 30 Fig. 49. Menyja rënëse për madhësitë e shkronjave Për ndryshimin e madhësisë së shkronjave brenda tekstit të shkruar më parë, duhet të zgjidhet paraprakisht pjesa e tekstit që ndryshohet. Pastaj, në menynë rënëse të madhësisë së shkronjave zgjidhet numri i pikave, duke u pozicionuar në numrin e dëshiruar dhe duke shtypur tastin e majtë të miut. P.sh., ndryshimi i madhësive të shkronjave për disa pjesë brenda tekstit të dokumentit të Word-it të krijuar shihet në fig. 50. Këtu, pjesët e tekstit me madhësi të shkronjave të ndryshuara njëkohësisht janë edhe të nxira dhe të pjerrtë. Fig. 50. Tekste me madhësi të ndryshme të shkronjave