PARATHENIE Vendosja e veprimtarisë kërkimore e shkencore në një platformë të organizuar dhe të koordinuar institucionalisht, përbën iniciativën më të rëndësishme të FSHE-së, që shkon përkrahë strategjive reformuese të UE-së, për të takuar standardet europiane lidhur me rolin dhe funksionet e reja të universiteteteve shqiptare, si qendra të zhvillimit dhe të integrimit të dijes dhe kërkimit të aplikuar. Në kuadër të kësaj iniciative, FSHE paraqet projektpropozimin për ngritjen e Qendrës për Kërkimin dhe Zhvillimin në Edukim (QKZHE), që vjen njëherazi si përgjegjësi e stafit akademik dhe bashkëpunëtorëve të saj, për t`iu përgjigjur me ekspertizë nevojave urgjente për ndryshim dhe inovacion në sistemin tonë edukativ, në mënyrë që të përballohet me sukses presioni legjitim dhe kërkesat në rritje të shoqërisë moderne. Roli i QKZHE-së në këtë drejtim është që të mbështesë kërkimin rigoroz për të kontribuar në zgjidhjen e problemeve sinjifikative të edukimit jo vetëm në rajonin e Elbasanit, por edhe më gjërë, me prioritet sigurimin e arritjeve shkollore për të gjithë nxënësit, në veçanti për ata, të cilët kanë mbetur mbrapa në aspekte të ndryshme të edukimit për shkak të shërbimit arsimor të papërshtatshëm dhe gjëndjeve të shoqëruara me varfërinë, kulturën, racën/etninë, nivelin e pamjaftueshëm të zotërimit të gjuhës shqipe, aftësinë e kufizuar dhe rrethanat familjare. Më poshtë, FSHE prezanton QKZHE-në, duke përfshirë misionin, qëllimet, strategjitë, mënyrën e organizimit, drejtimit, funksionimit dhe financimit të veprimtarisë së saj.
REPUBLIKA E SHQIPËRISË UNIVERSITETI A. XHUVANI FAKULTETI I SHKENCAVE TË EDUKIMIT QENDRA PËR KËRKIMIN DHE ZHVILLIMIN NË EDUKIM Përgatitën projektin: Prof. Dr. Vilson Kuri Dr. Valentina Haxhiymeri Ndihmuan me ide, drejtues dhe anëtarë të departamentit të metodologjisë së mësimdhënies, departamentit të psikologjisë, sociologjisë dhe edukimit, departamentit të edukimit qytetar Elbasan më 09.03.2011
Tabela e përmbajtjes I. Misioni, qëllimet dhe strategjitë e QKZHE-së II. Struktura e organizimit dhe drejtimit të QKZHE-së III. Sektorët e kërkimit të QKZHE-së dhe funksionet e tyre 1. Sektori për kërkimin në edukim Seksioni për kërkimin në edukimin e zakonshëm Seksioni për kërkimin në edukimin special 2. Sektori i vlerësimit, untilizimit dhe inovacionit në edukim 3. Laboratoret e edukimit 4. Sektori burimor dhe informimit në edukim 5. Produktet e QKZHE-së IV. Axhenda e kërkimit për vitin 2011 V. Gjetjet / Financimi VI. Bibliografia/ Website VII. Rregullore e funksionimit të QKZHE-së
I. MISIONI, QËLLIMET DHE STRATEGJITË E QKZHE-së Ideja për krijimin e Qendrës për Kërkimin dhe Zhvillimin në Edukim (QKZHE) është inspiruar nga nevoja urgjente për të siguruar cilësinë në edukim, si premisën e domosdoshme për të çliruar shoqërinë nga varfëria, si mekanizmin më të mirë për të pajisuar individët me aftësitë, vlerat dhe besimin e nevojshëm për të sfiduar stereotipet, për të suportuar ritmin e ndryshimeve dhe për të ndërtuar një botë më të begatë, më të drejtë dhe më të qëndrueshme. Në këtë kontekst, QKZHE aspiron të bëhet një promotor për kërkimin dhe zhvillimin në edukim, një bërthamë shkencore ku gjenerohen dijet dhe kultivohet mendimi i ri, dhe një faktor me ndikim konkret në avancimin në tërësi të qëndrimit dhe rolit të edukimit në shoqërinë e shekullit të 21-të. Misioni i QKZHE-së është që të mbështesë kërkimin rigoroz për të ofruar zgjidhje për problemet më kritike të edukimit të sotëm, jo vetëm në rajonin e Elbasanit, por edhe më gjërë, me prioritet sigurimin e cilësisë në arsim dhe arritjeve shkollore për të gjithë nxënësit, në veçanti për ata, të cilët kanë mbetur mbrapa në aspekte të ndryshme të edukimit për shkak të shërbimit arsimor të papërshtatshëm dhe gjëndjeve të shoqëruara me varfërinë, kulturën, racën/etninë, nivelin e pamjaftueshëm të zotërimit të gjuhës shqipe, aftësinë e kufizuar dhe rrethanat familjare. QKZHE parashikon të arrijë këtë mision duke zhvilluar standarde të larta të kërkimit në edukim, që përfshijnë procedura të parashikuara me korrektësi për vlerësimin e projekt-studimeve kërkimore, për përzgjedhjen e metodave të përshtatshme, për matjen dhe verifikimin e të dhënave dhe sigurimin e tërësisë së komponentëve të një kërkimi me nivel të lartë të vlefshmërisë dhe besueshmërisë. Për këtë qëllim, QKZHE do të angazhojë në programet e saj të kërkimit dhe vlerësimit, një ekip të përbërë nga shkencëtarë dhe prakticientë të kualifikuar, ekspertë për çështje të ndryshme të edukimit dhe kërkimit në edukim, të cilët do të punojnë së bashku për të instaluar përvojën e kërkimit rigoroz, të lidhur ngushtësisht me praktikën shkollore, vendin ku ndeshen problemet, ku mund të lindin idetë, zhvillohen, testohen, përpunohen dhe aplikohen gjetjet më të fundit studimore. Nëpërmjet kërkimit të standardizuar, QKZHE-së synon që të zgjerojë më tej dijet dhe kuptimin për edukimin bashkëkohor, duke ofruar për mësuesit dhe drejtuesit e shkollës, politikbërësit dhe vendimmarrësit, prindërit dhe nxënësit, studiuesit dhe të interesuarit e tjerë, informacion të paanshëm, të përshtatshëm dhe të dobishëm.
QKZHE synon të hulumtojë pikat e takimit dhe ndasitë kritike të shkencës së edukimit me shkencat humane, sociale dhe të natyrës, me qëllim që të shpjegojë kuptimin teorik, metodologjik dhe fenomenologjik të edukimit në një marrëdhënie më të gjërë me shoqërinë, dhe në veçanti, të gjurmojë lidhjet midis edukimit dhe faktorëve të tillë socialë si: familja, shëndeti dhe mirëqënia. QKZHE parashikon të shtrijë kërkimin në një rang të gjërë të çështjeve edukative, të lidhura me programet shkollore, praktikat e mësimdhënies, politikat arsimore, reformat, kualitetin e mësuesve, lidershipin në arsim, konjicionin dhe të nxënit e nxënësve, përfshi edhe nxënësit me vështirësi në të nxënë në lexim, shkrim, matematikë dhe shkenca, duke filluar nga parashkollorët deri tek adoleshentët. Investigimi do të synojë identifikimin e problemeve dhe vështirësive, impaktin e tyre tek arritjet e nxënësve, zhvillimin e ndërhyrjeve edukative të reja, zhvillimin profesional të mësuesve, vlerësimin e efikasitetit të programeve dhe praktikave të zhvilluara. Gjithashtu, QKZHE synon të përkrahë shkollat e zakonshme që të rrisin kompetencat e tyre duke përdorur njohjen e bazuar në kërkim, për të transformuar veten në komunitete të nxëni që dinë të administrojnë dhe zhvillojnë me sukses vlerat, besimet dhe aftësitë profesionale të anëtarëve të tyre, në një mënyrë që garantojnë jo vetëm nivele të larta të arritjes për të gjithë nxënësit, por edhe sinergjinë e nevojshme për të shtuar numrin e shkollave të tjera si komunitete të suksesshme të të nxënit. QKZHE do të zhvillojë kërkime për evidentuar masën e përfshirjes së teknologjisë së informacionit dhe komunikimit në praktikat mësimdhënese në klasë dhe praktikat drejtuese në shkollë, si dhe mënyrat për të përshpejtuar këtë proces. Ajo do të sigurojë burime të shumta, mjete, materiale, broshura, guida, etj. që mund të ndihmojnë mësuesit në krijimin dhe implementimin e teknologjive efektive në edukim. Përmes kërkimit të kontrolluar dhe inovacionit në fushën e edukimit, QKZHE parashikon të kontribuojë për të siguruar vazhdimësinë e reformave në arsim dhe përvijimin në ardhmen e reformave arsimore më të qëndrueshme, në shkallë vendi. QKZHE do të zhvillojë programe kërkimi që u përgjigjen interesave dhe nevojave imediate të profesionistëve të edukimit duke inkurajuar kërkuesit që të forcojnë lidhjet e partneritetit me kopshtet dhe shkollat, duke rritur në këtë mënyrë përshtatshmërinë praktike të gjetjeve kërkimore me punën dhe përpjekjet e përditëshme të profesionistëve të edukimit. QKZHE synon të propogandojë dhe të shpërndajë rezultatet studimore për edukimin, të nxisë zhvillimin profesional, si dhe të informojë publikun e gjërë duke përdorur strategji dhe teknika të ndryshme si: publikime, promovime studimore, diskutime në grupe specialistësh për çështje kritike të edukimit, seminare, simpoziume,
konferenca, etj. Një vend të rëndësishëm në këtë drejtim, do të zenë botimet, si: revista shkencore e qendrës, tekstet, broshurat, guidat, etj. si dhe produktet teknologjike dhe informuese, të shfrytëzueshme për komunitetin shkencor, për mësuesit, prindërit dhe të interesuar të tjerë. Gjithashtu, QKZHE do të kujdeset që të mbështesë dhe të trajnojë kërkuesit e rinj në fushën e edukimit. Për këtë qëllim do të ndërthuren në programet e kërkimit të QKZHE-së, punimet e diplomimit të studentëve më të spikatur të FSHE-së që ndjekin Programin e Studimit Mësues për Arsimin Parashkollor, Mësues për Arsimin Fillor, Master Profesional në Mësuesi, Administrim dhe drejtim arsimi, Psikolog në institucione, Punë sociale me fëmijët dhe familjen, si dhe të gjithë studentët e Programit të Doktoraturës me drejtim mësimdhënien. QKZHE synon të zhvillojë një politikë të gjërë të bashkëpunimit në kërkim, me mësues dhe profesionistë të edukimit, me institucione të inspektimit dhe drejtimit në arsim, me axhensi të interesuara për studime në edukim, si dhe të intershipit, me qendra kërkimi ndërfakultetore të UE-së, ndëruniversitare brenda dhe jashtë vendit, kombëtare dhe ndërkombëtare. II. STRUKTURA E ORGANIZIMIT DHE DREJTIMIT TË QKZHE Qendra për Kërkimin dhe Zhvillimin në Edukim (QKZHE) është parashikuar të krijohet në Fakultetin e Shkencave të Edukimit, në Universitetin A.Xhuvani, në Elbasan. Ajo do të lokalizohet në mjediset e FSHE-së/korpusit të ri të UE-së, dhe do të funksionojë si strukturë më vete, jo-fitimprurëse. Stuktura përgjegjëse për veprimtarinë e Qendrës për Kërkimin dhe Zhvillimin në Edukim do të jetë Fakulteti i Shkencave të Edukimit, Universiteti A.Xhuvani, Elbasan. Mbështetja kryesore për aktivitetet kërkimore të qendrës do të jenë Departamenti i Metodologjisë së mësimdhënies, Departamenti i Psikologjisë, sociologjisë dhe edukimit, Departaenti i filozofisë dhe edukimit qytetar. Strukturat e tjera bashkëpunuese me QKZHE-në, brenda UE-së do të jenë Fakulteti i Shkencave Humane dhe Fakulteti i Shkencave të Natyrës. Bashkëpunimet me universitetet e tjera brenda dhe jashtë vendit, dhe subjekte të tjera të intresuara për edukimin, do të jenë prioritet i punës së QKZHE-së sapo ojo të fillojë të funksionojë. Skema e mëposhtme pasqyron mënyrën e organizimit të QKZHE së:
Drejtuesi i QKZHE-së Bordi për Kërkimin dhe Zhvillimin në Edukim Sektori i kërkimit në edukim Sektori i vlerësimit dhe utilizimit Sektori burimor dhe informimit Seksioni i kërkimit në edukim Seksioni i kërkimit në edukim special Laboratoret Biblioteka Fig.1. Skema e organizimit të Qendrës për Kërkimin dhe Zhvillimin në Edukim, në FSHE, Universiteti i Elbasanit. QKZHE do të përfaqësohet dhe drejtohet nga një kërkues i kualifikuar dhe me përvojë në shkencën e edukimit, i cili pritet të caktohet sipas rregullores së QKZHE së, FSHE së dhe UE së. Institucioni që bashkëdrejton QKZHE në është Bordi për Kërkimin dhe Zhvillimin në Edukim. Drejtuesi i QKZHE-së do të kryesojë qendrën kërkimore si një të tërë. Ai do të mbikqyrë politikat e administrimit dhe funksionimit të qendrës, do të mbajë përgjegjësi për menaxhimin e stafit të kërkimit dhe koordinimin e projekteve kërkimore në sektorë të ndryshëm, do të ushtrojë funksionet administrive lidhur me ekzekutimin e buxhetit për nevojat dhe veprimtaritë në sektorë të ndryshëm të qendrës, për pajisjet, facilitetet dhe sistemin e komunikimit dhe informimit. Gjithashtu, drejtuesi i QKZHE së do të kujdeset për mbarëvajtjen e cilësisë së aktiviteteve kërkimore, informuese dhe transferuese të qendrës. Ai do të ketë për detyrë të sigurojë korrektësinë e performimit të procedurave dhe
teknikave të vlerësimit të projekteve dhe produkteve të kërkimit, si dhe arritjen e standardeve të dëshiruara në këtë fushë. Drejtuesi i qendrës do të raportojë me gojë dhe me shkrim, përpara Bordit për KZHE-së, për aktivitetin e QKZHE-së. Bordi për Kërkimin dhe Zhvillimin në Edukim do të konsistojë në një grup anëtarësh jo më pak se 5 veta, ku domosdoshmërisht përfshihen drejtuesi i QKZHE-së, kryesuesit e sektorëve të kërkimit dhe përgjegjësi i laboratorëve të kërkimit. Detyrat e Bordit janë: këshillohet dhe konsultohet me Drejtuesin për politikat e zhvillimit të QKZHE së; konsideron dhe aprovon prioritetet e propozuara nga Drejtuesi për punën kërkimore të QKZHE së; kalon në shqyrtim dhe aprovon procedurat për recensim teknik dhe shkencor të aktiviteteve të QKZHE së; sugjeron Drejtuesin për aktivitetet që do të mbështeten nga QKZHE, duke përfshirë drejtimet kryesore të kërkimit që kryen çdo sektor i QKZHE së; rekomandon mënyra për fuqizimin e kërkimit në edukim dhe gjetjeve kërkimore të QKZHE së; Kqyr dhe vlerëson rregullisht punën e QKZHE së për t`u siguruar që kërkimi, zhvillimi, vlerësimi dhe analiza e të dhënave janë në përputhje me standardet e kërkuara; këshillon Drejtuesin që të garantojë se aktivitetet e QKZHE së do të jenë objektive, laike, neutrale, të paideologjizuara dhe të çliruara nga ndikimet partiake dhe nga paragjykimet raciale, kulturore, gjinore, ose krahinore; sugjeron mundësi për pjesmarrje në veprimtari të kërkimit dhe vlerësimit në edukim të studentëve, mësuesve, administruesve, etj.; rekomandon mënyra që krijojnë partnerë strategjik dhe përpjekje bashkëpunuese mes kërkuesve të QKZHE së dhe simotrave të saj brenda dhe jashtë vendit; etj.; III. SEKTORËT E KËRKIMIT DHE FUNKSIONET E TYRE QKZHE do të ketë tre sektorë në përbërjen e saj: 1) Sektori për kërkimin në edukim, me dy seksione (a) kërkimi në edukimin e zakonshëm dhe (b) kërkimi në edukimin special; 2) Sektori i vlerësimit
dhe untilizimit të kërkimit dhe inovacionit në edukim me rrjetin e laboratorëve rajonalë; 3) Sektori burimor. Të tre sektorët e QKZHE-së punojnë në bashkëpunim me njëritjetrin, pavarësisht se ndjekin programe kërkimi ose vlerësimi me tematikë të veçantë brenda fushës së gjërë të edukimit. Çdo sektor përbëhet nga një grup stabël (4-5 veta) kërkuesish të kualifikuar në fushat përkatëse. Sektori i kërkimit drejtohet nga një anëtar i grupit, me funksion kryetar, ndërsa seksionet e veçanta, me funksion nën/kryetar. 1. Sektori për kërkimin në edukim Sektori për kërkimin në edukim drejton aktivitete kërkimi të cilat rezultojnë me gjurmimin dhe gjetjen e zgjidhjeve të zbatueshme për problemet që ndesh aktualisht komuniteti i gjërë i edukimit dhe për sfidat e tij në të ardhmen për sigurimin e një arsimimi për të gjithë. Kërkuesit e këtij sektori, zhvillojnë dhe punojnë projekte kërkimi që përfshijnë studime afat shkurtra, afat mesme dhe afat-gjata (longitudionale), me tematikë të selektuar sipas seksionit ku ata bëjnë pjesë. Kërkuesit e seksionit të edukimit të zakonshëm fokusohen në tematika studimi që lidhen me investigimin e politikave, programeve dhe praktikave edukative ekzistuese, nga arsimi parashkollor e deri tek arsimi i mesëm dhe i lartë, dhe impakti që ato kanë në arritjet e nxënësve/studentëve. Gjithashtu, kërkuesit e këtij seksioni zhvillojnë ndërhyrje të reja dhe efikase për përmirësimin e kurrikulave shkollore, për mbështetjen dhe zhvillimin profesional të mësuesve, për avancimin e metodave të mësimdhënies dhe të të nxënit në fusha specifike si: lexim, shkrim, matematikë, shkenca të natyrës dhe shoqërore. Kontributi kërkimor i këtij seksioni shkon për sigurimin e cilësisë në edukim në atë shkallë që zvogëlon hendekut e krijuar mes nxënësve/studentëve me arritje të larta dhe atyre me arritje të ulëta, duke krijuar mundësi më të mëdha që shumica e nxënësve/studentëve të vijojnë shkollimin në nivele më të larta. Kërkuesit e seksionit të edukimit special angazhohen në tematika studimi që kontribuojnë në gjetjen e zgjidhjeve për probleme kritike të politikave, programeve dhe praktikave të edukimit special dhe gjithpërfshirës, me interes të veçantë në zgjerimin e njohjes dhe kuptimit për foshnjet, parashkollorët, fëmijët dhe adoleshentët me aftësi të kufizuara, dhe intervenimin e hershëm edukativ me efektshmëri të lartë, për të siguruar parandalimin e dëmtimeve të mëtejshme në zhvillimin e tyre.
2. Sektori i vlerësimit, untilizimit dhe inovacionit në edukim Sektori i vlerësimit, utilizimit dhe inovacionit në edukim përbëhet nga një grup kërkuesish me njohje dhe kompetenca të larta në fushën e vlerësimit të kërkimit dhe edukimit. Në fokus kryesor do të jenë çështjet metodologjike të kërkimit, të matjes dhe vlerësimit, si dhe përgatitja e guidave për aplikimin me efikasitet të projekteve kërkimore, dhe përdorimin me cilësi të lartë të mjeteve dhe metodave të vlerësimit, në kontekste të ndryshme edukimi. Kërkuesit e këtij sektori do të kryejnë vlerësime proceduriale për kualitetin dhe dobishmërinë e projekteve kërkimore që do të marrë përsipër të aplikojë QKZHE. Gjithashtu, ata do të zhvillojnë studime për vlerësimin e mjeteve dhe teknikave të vlerësimit të kërkimit, dhe të programeve dhe praktikave edukative, duke siguruar ndihmën teknike të bazuar në kërkim për studiuesit, mësuesit dhe politikbërësit, si dhe do të mbështesin përgjithësimin dhe përhapjen kudo të rezultateve të kërkimit dhe vlerësimit. Në këtë sektor pritet të punohet fuqishëm për të nxitur avancimin metodologjik në fushën e kërkimit në edukim dhe të vlerësimit në edukim, bazuar në standarde, përmes investigimit dhe analizimit të përvojës ekzistuese në këtë drejtim, eksplorimit të zbatueshmërisë së metodave të reja dhe zbulimit të strategjive alternative të vlerësimit, që rezultojnë efikase dhe me kosto të ulët aplikimi. Rezultatet e investigimeve në fushën e vlerësimit do të publikohen në formë raportesh për t`u përdorur nga kërkuesit, metodistët dhe specialistët e vlerësimit në kërkim dhe edukim. 2.1. Laboratoret e edukimit Laboratoret e edukimit administrohen nga QKZHE nëpërmjet sektorit të vlerësimit, utilizimit dhe inovacionit në edukim. Ato konsistojnë në një rrjetë prej 5 laboratoresh rajonalë, shpërndarë në zonat kryesore të vendit. Këto laboratore, përveç se ofrojnë shërbim edukativ në komunitetet/rajonet e caktuara, bashkëpunojnë me QKZHE - në për të siguruar aksesin për aplikimin e kërkimeve dhe valitetin e zbulimeve shkencore në edukim. Laboratoret e edukimit, si pjesë të QKZHE së, janë organizata rajonale jofitimprurëse, por me një staf të veçantë që i dedikohen me profesionalizëm edukimit dhe kërkimit në të njejtën kohë. Afërsisht 2/3 e stafit do të jenë mësues/drejtues dhe kërkues njëherazi. Kjo ndërthurje do t`i bëjë ata që të kuptojnë më mirë sfidat edukative të
punës së përditshme, të vërejnë nga afër çfarë shkon në klasën/shkollën ku punojnë ose instruktojnë, dhe çfarë duhet përmirësuar. Laboratoret e edukimit mbajnë lidhje të ngushtë me kopshtet/shkollat e rajonit ku ato shërbejnë. Ato rishikojnë faktet kërkimore nga perspektiva e profesionistëve të praktikës edukative dhe evidentojnë çfarë funksionon dhe çfarë duhet përmirësuar në të ardhmen. Laboratoret punojnë për të kthyer zbulimet e kërkimit të QKZHE-së në strategji dhe mjete praktikisht të përdorshme nga armata e edukatoreve dhe administratorëve të edukimit. Stafi përbërës i një laboratori komunikon me mësuesit, drejtuesit, politikbërësit, prindërit, etj., për të tejçuar kërkimin e drejtuar nga QKZHE dhe për të zhvilluar projekte studimore që përfundojnë me strategji dhe materile burimore të cilat synojnë të përmirësojnë mësimdhënien dhe të nxënit. Laboratoret luajnë një rol të rëndësishëm në propagandimin dhe transferimin e gjetjeve kërkimore më të fundit nga QKZHE në zonat përkatëse të vendit, duke ndikuar fuqishëm në zhvillimin rajonal të arsimit në përputhje me misionin e QKZHE-së dhe qëllimet kombëtare të edukimit. Ato jo vetëm verifikojnë rezultatet kërkimore, por edhe ndihmojnë partnerët/klientët e tyre rajonalë, për të sjellë më pranë kërkimin me praktikën në edukim, me anë të instruktimit të drejtpërdrejtë, zhvillimit profesional, asistencës teknike dhe shërbimeve informative në përputhje me nevojat e tyre. Në këtë kuadër, mësuesit-kërkues të laboratorëve të edukimit, ofrojnë standardet dhe vlerësojnë efektivitetin e programeve për zhvillim profesional rajonal, dizenjojnë dhe zbatojnë projekte për zhvillimin profesional të mësuesve të interesuar ose të stafit mësimdhënës/ drejtues të një kopshti/shkolle evidentuar nga DAR si me nevoja urgjente për kualifikim. Gjithashtu, ata lehtësojnë ndryshimin e vazhdueshëm, përmirësimin dhe përparimin e kopshteve/shkollave në rajonin e caktuar, si dhe realizojnë programe të përfshirjes së familjes dhe prindërve në procesin e edukimit, për të mbështetur punën e kopshtit/shkollës në arritjen e qëllimeve të tyre. Këto aktivitete bëjnë që të interpretohen dhe aplikohen gjetjet dhe risitë kërkimore të QKZHE-së, në përshtatje me kontekstin edukativ rajonal dhe më gjërë. 3. Sektori burimor dhe informimit në edukim Sektori burimor dhe informimit të QKZHE-së është parashikuar që të funksionojë si një bibliotekë dixhitale online, e cila do të sigurojë mundësi të gjëra të përdorimit të literaturës në fushën e edukimit, dhe materialeve të tjera në mbështetje të kërkimit dhe informimit në
edukim, dhe të përmirësimit të praktikave të të nxënit, mësimdhënies, vendim-marrjes, etj.. Ky sektor do të disponojë bibliografi të bazuar në interrnet, lehtësisht të përdorshëm, të kontrolluar për besueshmërinë e tij, si dhe një bazë të dhënash për kërkimin në edukim dhe informacion profesional që kontribuon në përshpejtimin dhe thellimin e proceseve reformuese të arsimit në vendin tonë. Sektori burimor dhe informimit do të depozitojë, ruaj dhe shpërndajë informacione dhe produkte të shumëllojshme që rezultojnë nga aktiviteti kërkimor i QKZHE-së, si dhe do të koleksionojë dhe ofrojë në mënyrë dixhitale dokumenta bibliografikë, artikuj revistash, tekste të plota, libra, raporte vlerësimi, përmbledhje të kërkimit, broshura, guida, etj. Shumica e literaturës, informacionit dhe produkteve të tjera të destinuara për t`u shpërndarë online do të ofrohet, fillimisht në gjuhën shqipe dhe në vazhdimësi në gjuhën angleze. Përdorues të sektorit burimor dhe informimit do të jenë kërkuesit e edukimit, mësuesit, administratorët, politikberësit, instruktorët dhe studentët e programeve që përgatisin mësues, prindërit, komunitetet e medias dhe biznesit, punonjësit e bibliotekës dhe publiku i gjërë. Materialet dhe literatura e lidhur me edukimin, do të sigurohet jo vetëm nga puna e kërkuesve të QKZHE-së, por edhe nga parneriteti me institucione dhe burime të tjera, kombëtare dhe ndërkombëtare, si: institute studimi, qendra të tjera kërkimi, organizata shkollore, shoqata profesionale, biblioteka universitare, shtëpi botuese, librari on line, etj.. Gjithashtu, sektori do të pasurohet gradualisht edhe nga kontribute individuale, si: botime nga konferencat (proceedings), referime në seminare, studime shkencore, punime mikrotezash, disertacioni, dhe materiale të tjera jo-tekst, si: rregjistrime audio dhe vidio të dobishme për edukimin. Të gjitha materialet burimore dhe informuese, tekste dhe jotekste, të siguruara nga burime të ndryshme, do të kalohen për rishikim shkencor dhe do të selektohen duke respektuar rigorozisht kriteret dhe standardet bashkëkohore të publikimit. Sektori burimor dhe informimit në edukim, parashikohet të përbëhet nga një staf i kualifikuar në fushën kërkimit dhe edukimit, si dhe punonjës biblioteke që dëshmojnë: - njohje të gjërë të literaturës në fushën e edukimit, - ekspertizë në përdorimin e website, shpërndarjen e informacionit dhe zotërimin e teknologjisë informative, - mirëkuptim për audiencat e ndryshme të edukimit dhe mënyrat që ata përdorin informacionin dhe teknologjinë në punën dhe studimet e tyre.
4. Produktet e QKZHE-së 1. Materiale burimore Libra, revistë shkencore, artikuj studimor, broshura, raporte vlerësimi, përmbledhje kërkimi, instruksione metodologjike, guida praktike, pyetësor të matjes/ vlerësimit sjelljes, manual për përdorimin e testeve/pyetësorve, monografi, punim teze, disetracione, etj.. CD-ROM Module për prezantim në Power Point Materiale për projektor CD / DVD Publikime On-line 2. Aktivitete të QKZHE-së Projekte kërkimi dhe vlerësimi në edukim Studime rasti Trajnime /kualifikime Takime dhe Workshope Asistencë teknike Prezantime Seminare Konferenca
IV. AXHENDA E KËRKIMIT (2011) QKZHE parashikon të përqëndrojë programet e kërkimit për vitin 2011 në pesë fusha kryesore të edukimit, si: 1) Vlerësimi dhe zhvillimi i programeve, kurrikulës dhe politikave të arsimit, 2) Optimalizimi i mësimdhënies dhe të nxënit në nivele të ndryshme të shkollimit dhe në fusha specifike të përmbajtjes, 3) Integrimi i teknologjisë në mësimdhënie dhe të nxënit, 4) Përfshirja e familjes dhe komunitetit në të nxënit e nxënësve, 5) Lidhja e kërkimit për nxënësit me aftësi të kufizuar dhe giftet/të talentuarit, me praktikën edukative të gjithëpërfshirjes në shkollën e zakonshme. 4.1. Projekte kërkimi të anonçuara nga sektori i edukimit të zakonshëm 1. Titulli: Politika arsimore dhe programet e të nxënit të hershëm Përmes këtij projekti QKZHE synon të kontribuojë për të përmirësuar aftësitë për gatishmëri shkollore (të tilla si: aftësitë e para-leximit, fondin gjuhësor, njohuritë e herëshme të shkencës dhe matematikës, aftësitë sociale) tek fëmijët e kopshtit (3-5 vjeç). Këtë synim studimor parashikon ta arrijë: a. duke eksploruar faktorët e ndryshueshëm (aftësitë e fëmijës, praktikat e mësimdhënies, politikat arsimore) që shoqërohen me rezultatet më të mira të fëmijës, si dhe faktorët e tjerë që ndërhyjnë dhe ndërmjetësojnë në marrëdhënien midis këtyre faktorëve dhe rezultateve të fëmijës, me qëllim që të identifikohen target-objektivat e mundshme të intervenimit të hershëm edukativ; b. duke zhvilluar qasje inovative në programet e fëmijërisë së herëshme, praktikat e mësimdhënies, politikat e arsimit parashkollor, për të siguruar përmirësimin e gatishmërisë së fëmijëve për shkollë; c. duke vlerësuar poliktikat e arsimit parashkollor, kurrkulën dhe programin e fëmijërisë së herëshme dhe praktikat e mësimdhënies, për përmirësimin e gatishmërisë për shkollë bazuar në prova kërkimore efikase ose të replikueshme; d. duke vlerësuar impaktin e politikave arsimore, kurrikulës, programit të fëmijërisë së herëshme dhe praktikave të mësimdhënies të implementuara për kërkim;
e. duke zhvilluar dhe provuar validetin e mjeteve të vlerësimit të njohurive dhe aftësive, për përdorim me efikasitet në mjediset mësimore të fëmijërisë së herëshme. Në termat afat-gjata, rezultatet e këtij projekti priren që të sjellin përmirësim të mjeteve dhe strategjive (të tilla si: mjetet e vlerësimit të njohurive dhe aftësive, qasjet edukative, programet e fëmijërisë së herëshme dhe politikat e arsimit parashkollor) të dëshmuara nga kërkimi si të efektshme për sigurimin e aftësive për gatishmëri shkollore tek fëmijët e kopshtit (3-5 vjeç) në mjediset e kopshtit. 2. Titulli: Teknologjitë e edukimit Përmes këtij projekti QKZHE synon të mbështesë kërkimin për mjetet e teknologjisë së edukimit që janë dizenjuar për të siguruar ose mbështetur mësimdhënien e leximit, shkrimit, matematikës ose shkencave (duke përfshirë para-leximin, parashkrimin, matematikën e herëshme, dhe shkencat e herëshme) ose që janë dizenjuar për të siguruar zhvillim profesional të mësuesve lidhur me mësimdhënien e leximit, shkrimit, matematikës ose shkencave. Projekti ka për qëllim që të kontribuojë për të përmirësuar të nxënit e leximit, shkrimit, matematikës ose shkencave: b. duke zhvilluar qasje inovative të mjeteve teknologjike të mësimdhënies për sigurimin e aftësive studimore të leximit, shkrimit, matematikës ose shkencave; c. duke vlerësuar mjetet teknologjike të mësimdhënies të zhvilluara për sigurimin e aftësive studimore të leximit, shkrimit, matematikës, shkencave ose për të siguruar aftësi të përgjithshme, referuar provave efikase ose të replikueshme; d. duke vlerësuar efektivitetin e mjeteve teknologjike të edukimit të zhvilluara nga kërkimi për sigurimin e aftësive studimore të leximit, shkrimit, matematikës, shkencave dhe aftësive të përgjithëshme, dhe të implementuara në kuadër studimi; e. duke zhvilluar dhe provuar valitetin e mjeteve të vlerësimit me bazë përdorimin e teknologjive të edukimit, si dhe mundësinë e përdorimit të tyre në mjediset edukative. Në termat afat-gjatë, projekti pritet të ndikojë në përmirësimin e mjeteve të teknologjisë së edukimit, të cilat janë dëshmuar nga kërkimi si të efektshme për sigurimin e arritjeve në lexim, shkrim, matematikë dhe shkenca.
4.2. Projekte kërkimi të anonçuara nga sektori i edukimit special 3. Titulli: Konjicioni dhe të nxënit e nxënësve me aftësi të kufizuara Kërkimi ka për qëllim që të kontribuojë për të siguruar arritjet zhvillimore për foshnjet dhe parashkollorët me aftësi të kufizuara ose në rezik për paaftësi dhe të nxënit e nxënësve me aftësi të kufizuara ose në rrezik për paaftësi, duke sjellë avantazhet më të fundit të shkencës së kondicionit: a. duke eksploruar faktorët e ndryshueshëm (të tillë si: praktikat e mësimdhënies, aftësitë e fëmijëve, etj.) që shoqërohen me arritje më të mira tek fëmijët me aftësi të kufizuar ose në rrezik për paaftësi si dhe faktorët që ndërhyjnë dhe ndërmjetësojnë marrëdhënien midis tyre dhe arritjes së fëmijës, me qëllim identifikimin e targetobektivave të mundshme për intervenim edukativ special; b. duke zhvilluar ndërhyrje inovative tek faktorët e ndryshueshëm; c. duke vërtetuar efikasitetin e ndërhyrjeve ekzistuese për sigurimin e arritjeve të fëmijës, me prova efikase ose të replikueshme; d. duke zhvilluar mjete matëse që mund të përdoren për vlerësimin e arritjeve zhvillimore dhe të të nxënit të foshnjeve dhe parashkollorëve me aftësi të kufizuara ose në rrezik për paaftësi; Në termat afat-gjatë projekti i kërkimit priret që të përmirësojë mjetet dhe strategjitë (qasjet edukative, instruktorët e kompjuterave) e ndërtuara mbi bazën e parimeve të të nxënit dhe të procesimit të informacionit, përftuar nga shkenca e konjicionit, dhe dëshmuar nga kërkimi si të efektshme për sigurimin e arritjeve zhvillimore dhe të nxënit e tyre, tek foshnjet dhe parashkollorët me AK ose në rrezik për paaftësi. V. GJETJET DHE FINANCIMI Duke qënë se QKZHE është e strukturë e FSHE-së, e varur nga UE, dhe një bashkësi kërkimore jo-fitimprurëse, të ardhurat financiare për të mbështetur tërë veprimtarinë e saj kërkimore në edukim dhe aktivitetet e tjera të përfshira në qëllimet e qendrës, do të sigurohen sipas rregullave të financimit të FSHE-së, nga UE. Në këto rrethana, për
llogaritjen e detajuar të shumës financiare për krijimin e QKZHE-së, do të bashkepunohet me Zyrën e Financës së UE-së. Në vija të përgjithshme, financimi ka të bëjë me drejtimet e mëposhtëm: - lokalizimi dhe arradimi i mjedisin ku do të instalohet QKZHE dhe mirëmbajtjen e tij; - pajisja me mjete dhe materiale të nevojshme për kërkimin dhe vlerësimin në edukim; - të ardhura për shpërblimin e ekipit të kërkimit; - të ardhura për blerje të materialeve të përherëshme dhe atyre të konsumueshme; - të ardhura për të mbuluar udhëtimet dhe proceset lidhur me zhvillimin e kërkimit në terren; - të ardhura për mirëmbajtjen e pajisjeve; - shpenzime të tjera specifike, sipas nevojës; BIBLIOGRAFIA/WEB-SITE Lisa Towne, Lauress L.Wise, Tina M.Winters (2005) Advancing Scientific Research in Education, Center for Education, National Research Council, The National Academies Press, Washington, D.C. USA; Richard C. Atkinson, Gregg B. Jackson, (1992) Research and Education Reform (Roles for the Office of Educational Research and Improvement) National Research Council, National Academy Press, Washington, D.C. USA; M.S. Donovan, A.K. Wigdor, C.E. Snow (2003) Strategic Education Research Partnership, National Research Council, National Academy Press, Washington, D.C. USA; Institute of Education Science (2011) http://ies.ed.gov/help/ieschart.asp (10.02.2011) National Center for Education Research (2011) http://ies.ed.gov/ncer/ (10.02.2011) Center for Educational Research and Innovation (2011) http://www.oecd.org/about/0,3347,en_2649_35845581_1_1_1_1,00.html (12.02.2011)