Syllabusi i lëndës TEORITË SOCIALE POSTMODERNE Kurs zgjedhor, Semestri V, BA Departamenti i SOCIOLOGJISË Fakulteti Filozofik, UP Ardian Gola, PhD Candidate ardiangola@gmail.com 038 224 783 ext. 177 Përshkrimi dhe qëllimet e kursit: Zhvillimet shoqërore në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar dhe këtij fillimshekulli kanë prodhuar efekte të shumëfishta dhe shumëdimensionale duke prekur një mori sferash, si: politikën, kulturën, ekonominë, shkencën, teknologjinë, mediat etj. Këto efekte prodhuan ndryshime të tilla në strukturën dhe organizimin shoqëror, duke krijuar një realitet social, për shpjegimin e të cilit teoritë sociologjike ndihen gjithnjë e më të pafuqishme. Kjo edhe për arsyen se perspektiva sociologjike, duke tentuar të jetë më scientiste, themeltare, totalizuese, esencialiste dhe veçuese (Seidman) me qëllim të gjetjes së njëfarë rregullsie dhe ligjësie në zhvillimet shoqërore, po përballet me një realitet social tepër fluid, dinamik, të fragmentuar, të paqëndrueshëm, gjithnjë në ndryshim dhe skajshmërisht kompleks, që i shpëton skemave teorike sistemore. Prandaj perspektiva teorike postmoderniste, duke mos synuar të jetë gjithëpërfshirëse për botën sociale, karakterizohet me qasje fragmentare, anti-totalizuese dhe jo esencialiste. Ky kurs është më shumë hyrje në teoritë postmoderne. Larmia e autorëve, që synon t i mbulojë, e bën të pamundshme që të jetë ndryshe. Kështu kursi prek autorët kryesorë postmodernë si dhe temat dhe konceptet qendrore, me të cilat ata përpiqen të shpjegojnë realitetin social të botës bashkëkohore. Në këtë kuptim, kursi synon që studentëve të sociologjisë t u ofrojë perspektiva tjera teorike për botën sociale, ndryshe prej teorive sociologjike qofshin ato klasike ose bashkëkohore. Kursi përmban edhe autorë, të cilët jo vetëm që refuzojnë të kategorizohen si postmodernë, por edhe veprimtaria intelektuale e të cilëve është në funksion të avokimit të modernitetit, si projekt i papërfunduar tek Habermas, ose si modernitet i lartë tek Giddens. Kjo është bërë me qëllim që peizazhi teorik i postmodernizmit të jetë sa me i kompletuar dhe ku perspektivat teorike sqarohen duke u kundërshtuar dhe përplotësohen duke dialoguar ndërmjet vete. Përmes trajtimit të përgjithshëm të këtyre autorëve, kursi do të identifikojë veçoritë kryesore me të cilat teoritë sociale postmoderne dallohen prej teorive sociologjike duke u konsideruar si plotësuese dhe jo përjashtuese të tyre. Në këtë mënyrë studentit të sociologjisë do t i mundësohet një zhvillim teorikisht më interdisiplinar në mënyrë që të ketë pamje më të zgjeruar për kompleksitetin e botës bashkëkohore. Kursi mëton që ju:
1. të përvetësoni një perspektivë teorike për botën sociale ndryshe prej perspektivës së pastër sociologjike. 2. të fitoni dije kritike për botën bashkëkohore; 3. të bëheni të hapur ndaj perspektivave tjera teorike. Rezultatet e pritura të kursit: Pas përfundimit të këtij kursi, ju do të jeni në gjendje që t i deshifroni: 1. veçoritë kryesore të teorive postmoderne për shoqërinë. 2. dallimet kryesore ndërmjet teorive sociologjike dhe atyre shoqërore postmoderne. 3. pikëpamjet dhe nocionet themelore të teoricienëve postmodernë. Metodologjia e punës: Ligjëratë duhet të jeni të rregullt në vijimin e ligjëratave dhe konform planifikimit javor të lëndës, duhet të lexoni paraprakisht materialet e parapara me syllabus. Kjo ju lehtëson dukshëm përcjelljen aktive të ligjëratës dhe përvetësimin sa më të suksesshëm të njësisë përkatëse; Recension/Seminar ju duhet t i bëni recension ndonjë libri (jo domosdoshmërisht prej atyre të listuar në syllabus jo vetëm që jeni të lirë, por edhe inkurajoheni të hulumtoni për libra tjerë që ndërlidhen me tematikën sociologjike të paraparë me këtë syllabus), tematika e të cilit lidhet me përmbajtjen e kursit ose të zgjidhni një temë për punim seminarik, që po ashtu ndërlidhet me tematikën e kursit. Recensioni, përkatësisht seminari duhet të prezantohet për diskutim, ndërsa qasja (si në shkrim ashtu edhe në prezantim) duhet reflektojë qëndrimin tuaj kritik. Diskutim pjesëmarrja aktive dhe angazhimi konstruktiv i juaji gjatë ligjëratave dhe ushtrimeve me ide, koncepte, pikëpamje etj. të mbështetura në argumente, inkurajohet fuqishëm, sidomos në diskutimin e prezantimeve të studentëve tjerë. Nevojë për ndihmë? Vlerësimi i performancës: Të hasni në probleme, sfida ose pengesa të ndryshme, të cilat ju pengojnë të ecni përpara me përcjelljen e kursit, është plotësisht e kuptueshme. E pakuptueshme është mosballafaqimi me to, andaj ballafaqohuni! Pasi që keni shteruar të gjitha mundësitë nga vetvetja dhe mendoni se prapë keni nevojë për ndihmë, atëherë unë tërësisht do jem në dispozicionin tuaj, prandaj lirisht konsideroni moton tradicionale të Nike-it: JUST DO IT! Nota përfundimtare e juaja do të bazohet në: 10% vijim 30% recension (së pari duhet ta propozoni me shkrim një libër mund t i referoheni por jo domosdshmërisht të kufizoheni në Literaturën e rekomanduar - dhe vetëm pas miratimit nga bartësi i lëndës mund të filloni me shkrimin e recensionit, i cili duhet t i ketë rreth 2000-3000 2
fjalë/; të punohet me fontin Times NewRoman, 12, me hapësirë ndërmjet rreshtave 1.5; duhet të prezantohet për diskutim në njërën prej 15 orëve të ushtrimeve me kohëzgjatje maksimale prej 10-15 min) 30% kollokvium 30% testi final 100% totali Politikat e kursit: Duhet të jeni të përgjegjshëm për statusin tuaj. Nga ju pritet që sjelljet dhe qëndrimet tuaja të jenë në përputhje me këtë status, përkatësisht t i përmbaheni politikave akademike dhe rregullave të mirësjelljes të Universitetit të Prishtinës. Plagjiatura, mashtrimi, përshkrimi apo bashkëpunimi në test dhe provim përfundimtar janë prerazi të ndaluara. Kushdo që zihet duke bërë një nga këto veprime, do të marrë notën 5 në atë kurs dhe do të raportohet në komisionin disiplinor të Fakultetit. Rregullat e mirësjelljes, sidomos arritja me kohë në orë mësimore, shkyçja e celularëve, mosprishja e rendit në orë mësimore dhe në veçanti në provime duhet të respektohen rreptësisht. Prishjet e rënda të rendit, sidomos në provim, do të raportohen në komisionin disiplinor të Fakultetit. Ju rekomandohet fuqishëm që të (ri)lexoni Statutin e UP-së për t u informuar për obligimet dhe të drejtat tuaja. Vlerësimi, përkatësisht notimi i dijeve tuaja, bëhet sipas kritereve dhe parametrave objektivë dhe neutralë, e nuk është vendim tekanjoz i mësimdhënësit. Nëse keni pyetje apo kërkoni sqarim në lidhje me një notë apo vlerësim që keni marrë në kollokvium, provim, punë seminarike apo detyrë tjetër, së pari duhet të paraqitni një kërkesë me shkrim, pastaj duhet të caktoni një termin për t u marrë me kërkesën tuaj. Assesi nuk do të diskutohen pyetjet në lidhje me notat dhe vlerësimet që nuk janë paraqitur me shkrim ose për të cilat nuk është caktuar termin. Literatura e obligueshme: Literatura e rekomanduar: 1. Ritzer, George (1997) Postmodern Social Theory. New York: The McGraw-Hill. 2. Ritzer, George & Goodman, Douglas (2008) Teoria Sociologjike. Tiranë: UFO. 3. Lewis Coser & Dr. Larry Ridener (2005) Teoritë sociologjike. Plejad, Tiranë. [fq.371-389] 1. Baudrillard, Jean (1998) Simulacra and Simulation. Stanford: Stanford University Press. 2. Baudrillard, Jean (1998) The Consumer Society: Myths and Structures. London: Sage. 3. Baudrillard, Jean (2001[1007]) Seduction. CTheory Books. 3
4. Baudrillard, Jean (2007 [1977]) Forget Foucault. Los Angeles: Semiotext. 5. Bauman, Zygmunt (1989) Modernity and the Holocaust. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press. 6. Bauman, Zygmunt (1991) Modernity and Ambivalence. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press. 7. Bauman, Zygmunt (1992) Intimations of Postmodernity. London: Routledge. 8. Bauman, Zygmunt (2000) Liquid Modernity. Cambridge, Eng.: Polity Press. 9. Bauman, Zygmunt (2007) Liquid Times: Living in an Age of Uncertainty. Cambridge, Eng.: Polity Press. 10. Beck, Ulrich (1992) Risk Society: Towards a New Modernity. London: Sage. 11. Beck, Ulrich (1996) World Risk Society as Cosmopolitan Society? Theory, Culture and Society 13:1 32. 12. Choliaraki, Lilie dhe Fairclough, Norman (1999) Discourse in Late Modernity: Rethinking Critical Discourse Analysis. Edinburgh: Edinburgh University Press. 13. Cuff, E.C. & Sharrock, W.W. & Francis D.W. (1990) Perspectives in Sociology. London: Routledge. 14. Deleuze, Gilles dhe Guattari, Félix (1983) Anti-Edipus: Capitalism and Schisophrenia. Minneapolis: University of Minnesota Press. 15. Deleuze, Gilles dhe Guattari, Félix (1987) A Thousand Plateaus: Capitalism and Schisophrenia. Minneapolis: University of Minnesota Press. 16. Derrida, Jacques (1981) Dissemination. London: The Athlone Press. 17. Derrida, Jacques (1982) Margins of Philosophy. Chicago: The University Chicago Press. 18. Derrida, Jacques (1997) Of Grammatology. Baltimore: The John Hopkins University Press. 19. Foucault, Michel (2003) Historia e marrëzisë në periudhën klasike. Tiranë: SHLK & Toena. 20. Foucault, Michel (2009) Pushteti dhe Dija katër sprova. Tiranë: ISP Dita 2000. 21. Foucault, Michel (2011) Disiplinë dhe Ndëshkim Lindja e Burgut. Tiranë: Odeon. 22. Foucault, Michel (2012) Historia e seksualitetit. Tiranë: UET Press. 23. Giddens, Anthony (1991) Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age. Stanford, Calif.: Stanford University Press. 24. Giddens, Anthony (1992) The Transformation of Intimacy: Sexuality, Love and Eroticism in Modern Societies. Stanford, Calif.: Stanford University Press. 25. Giddens, Anthony (2013 ) Pasojat e Modernitetit. Tiranë: UET Press. 26. Habermas, Jürgen (1981) Modernity versus Postmodernity në New German Critique 22. Winter. 27. Habermas, Jürgen (1981) Theory Of Communicative Action: Volume 1 - Reason and the Rationalization of Society. Boston: Beacon Press. 28. Habermas, Jürgen (1987) The Philosophical Discourse of Modernity. Cambrdige: Polity Press. 29. Habermas, Jürgen (1987) Theory of Communicative Action: Volume 2 - Lifeworld and System. Boston: Beacon Press. 4
Planifikimi javor i mësimit: Java 1: Prezantim i kursit 30. Kullashi, Muhamedin (2008) Pushteti dhe dija te Michel Foucault. Prishtinë: AShAK. 31. Lacan, Jacques (2006) Écrits. New York: W. W. Norton & Company. [edicioni plotë, përkth. Bruce Fink]. 32. Lyotard, Jean Fransoa (1996) Gjendja Postmoderne: Raport mbi dijen. Prishtinë: Dukagjini. 33. Meštrovid, Stjepan (1998) Anthony Giddens The Last Modernist. London: Routlegde. 34. Passerin d Entrèves, Maurizio dhe Benhabib, Seyla (1997) Habermas and the Unfinished Project of Modernity. Cambrdige: The MIT Press 35. Ritzer, George (1998) The McDonaldization Thesis. London: Sage. 36. Ritzer, George (2008) The McDonaldization of Society 5. Thousand Oaks, Calif: Pine Forge Press. 37. Seidman, Steven dhe Wagner, David G (eds.) (1992) Postmodernism and Social Theory: the Debate over General Theory. Cambridge: Basil Blackwell. Veprat autoriale mund të shfrytëzohen edhe për recensione. Java 2: Teoritë sociale Postmoderne: konteksti dhe zhvillimi 1. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 18-36). 2. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 620-625) Java 3: Pushteti dhe dija: Foucault 1. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 37-47). 2. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 606-609; 612-614) Java 4: Çmenduria, civilizimi dhe seksualiteti: Foucault 1. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 47-54; 63-75). 2. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 609-612; 614-616) Java 5: Shoqëria e konsumit dhe Këmbimi simbolik: Baudrillard 5
1. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 76-91). 2. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 630-632) Java 6: Simulacra, Hiper-realiteti dhe Fundi i shoqërores: Baudrillard 1. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 92-118). 2. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 609-612; 614-616) Java 7: Dekonstruksioni dhe fundi i metanarracioneve: Derrida dhe Lyotard 1. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 604-605) 2. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 128-132). Java 8: Vlerësimi intermediar Java 9: Anti-Edipi dhe Imagjinarja, Simbolika dhe Realja: Deleuze dhe Guattari dhe Lacan 1. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 124-128; 132-137). Java 10: Moderniteti si projekt i papërfunduar: Habermas 1. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 152-155). 2. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 581-586) Java 11: Racionaliteti, Sistemi dhe Kolonizimi i botës-së-jetës: Habermas 1. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 551-555) 2. Coser & Ridener (2005) Teoritë sociologjike. (382-389) Java 12: Moderniteti i zhvilluar dhe Juggernaut-i: Giddens 1. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 564-570) 2. Coser & Ridener (2005) Teoritë sociologjike. (374-381) Java 13: Shoqëria e rrezikut dhe Mcdonaldizimi: Beck dhe Ritzer 1. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 570-577) 6
2. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 149-152; 219-224). Java 14: Nga Holokausti drejt të jetuarit me ambivalencën: Bauman 1. Ritzer & Goodman (2008) Teoria Sociologjike. (fq. 577-581) 2. Ritzer (1997) Postmodern Social Theory. (fq. 155-169). Java 15: Vlerësimi final 7