(Master) Ligjerata 8 Metodologjia hulumtuese Metodat kualitative në hulumtimet shkencore Prof.asc. Avdullah Hoti 1
Literatura Research methods for Business Students, Saunder, M., Lewis, P. And Thornill, A., Pearson Education Limited, Essex, 2009 Kapitulli 13, faqe 480-520 2
QËLLIMII LIGJËRATËS Çfarë është kërkimi kualitativ? Karakteristikat themelore të kërkimit kualitativ, Mundësitë e përdorimit të kërkimit kualitativ, Si ndikon natyra e problemit në qasjen që aplikohet në kërkimin kualitativ? Shembuj praktik të kërkimit kualitativ 3
Çfarëështëstudimikualitativ? Studimkutëdhënatjanëjonumerikeoseqënukmund të maten në terma sasior: Listë e përgjigjeve të mundshme: ku i kaloni pushimet (hulumtim në turizëm) Pyetjetëhapura: jepvlerësiminpërnvm Intervistat e thella: përvoja individuale në një sektor Anketa e përvojës: përvoja individuale në një sektor Studimet e rastit: përvojae njëfirmenëeksportine mallitnëbe Intervistat: për çështje kualitative Dokumentet: tëdhënatsekondaresiçjanëraportete auditimit Materiale audio vizuale etj. 4
Qqasjanëanalizëne tëdhënavekualitative Kategorizo dhe gjej lidhjen në mes të kategorive Puzzle Pjesët përfaqësojnë të dhënat Kategorizoni të dhënat Lidhni kategoritë Fitoni pikturën 5
Dallimetnëmestëtëdhëna kualitative dhe kuantitative Të dhënat kuantitative Të dhënat kualitative Kuptimi Derivohet nga numrat Derivohet nga fjalët Natyrae të dhënave Analiza Numerike Të standardizuara dhe rëndom të shprehura në njësi të vazhdueshme Bëhet duke përdorur diagrame dhe tregues statistikor Tekstuale Të pa standardizuara që rëndom shprehen në kategori Bukepërdorurteknikate konceptualizimit 6
Korniza teorike Dallimetnëmestëtëdhëna kualitative Objektivat hulumtuese dhe kuantitative Të dhënat kuantitative Kërkohet të konfirmohen hipotezatlidhurme fenomene Përdoren instrumente të standardizuara, si anketat Të kuantifikohet variacioniix dhey Të predikohet lidhja shkak-pasojënëmestëx dhey Të përshkruhen karakteristikate popullacionit Të dhënat kualitative Kërkohet të eskplorohen fenomenet Përdoren instrumente jo standarde(biseda për përvojën) Të përshkruhet variacioni i X dhey Të përshkruhet lidhja në mestëx dhey Të përshkruhen përvojat individualedhenormate sjelljes grupore 7
Dallimetnëmestëtëdhëna kualitative Formati i pyetjeve dhe kuantitative Të dhënat kuantitative Të mbyllura Të dhënat kualitative Të hapura Fleksibiliteti në dizajnimine studimit Dizajniistudimitështëi definuar nga fillimi në fund Përgjigja e të anketuarit nuke determinonse cilën pyetje e shtron anketuesi në vijim Dizajnimi i studimit është i përcaktuar nga supozimet bazike fillestare Studimi mund të ndryshoi gjatë zhvillimit Përgjigjete tëanketuarite përcaktojnërrjedhëne hulumtimit Dizajnimi i studimit është interaktiv 8
Përgaditjae tëdhënavekualitativepër analizë Të dhënat kualitative mund të gjendet në forma të ndryshme Të dhëna nëpër dokumente Raporte Email dhe gazetë Audio dhe vizuale Përgjigje nga pyetje të hapura etj Transkriptimi i bisedave, intervistave etj. Mbledhja, kategorizimi dhe analiza e të dhënave kualitative është proces interaktiv Shumë çështje analitike mund të lindin gjatë mbledhjes të të dhënave Interaksioni mundëson identifikimin e çështjeve më të rëndësishme Kjo mundëson ri-kategorizimin e të dhënave 9
Qasjetnëanalizimine tëdhënavekualitative Qasja deduktive Përdorimi i teorizë ekzistuese për të: dizajnuar hulumtimin, kategorizuar përgjigjet, analizuar pergjigjet, testuar teorinë/hipotezat dhe nxjerrë konkludimet Qasja induktive Ndërtimi i një teorie që mbështetet në të dhënat në dispozicion 10
Qasjetnëanalizimine tëdhënavekualitative Qasja deduktive Teoria përdoret për të dizajnuar hulumtimin Si rezultat, të dhënat që nxjerren analizohen në kontekst të teorisë Megjthëse, më shumë adekuate tek të dhënat kuantitative Argumenti kundër përdorimit të kësaj qasje tek të dhënat kualitative: Specifikimi paraprak i teorisë dhe pritjeve e kufizon çështjen që hulumtohet në gjetjen e përgjigjeve ose jo në çëshjtet e pritura Në plot situata, teoria në shkencat sociale lidhet me kontekste, prandaj mund të mos jetë adekuate Por, kjo qasje ka avantazhe pasi e lidh studimin e juaj me teorinë dhe studimet paraprake 11
Qasjetnëanalizimine tëdhënavekualitative Qasja induktive Korniza analitike: Mbledh të dhënat dhe pastaj eksploro ato Nuk ka qasje/pritje/hipoteza paraprake Identifikoni lidhjet në mes të të dhënave dhe zhvilloni konceptin e përgjithshëm për dukurinë që analizoni Teoria (lidhja në mes të variablave) derivohet nga të dhënat Qasje e vështirë për ata që nuk kanë përvojë, pasi nuk dinë ku janë nisur dhe ku shkojnë Qasja adekuate: analizo të dhënat gjatë mbledhjes dhe dizajno procesin hulumtues në vijim Prapë, kjo involvon një formë të qasjes deduktive pasi duke analizuar të dhënat gjatë procesit mund të ngritni një hipotezë dhe ta testoni me të dhënat më tutje 12
Proceseveanalitiketekhulumtimetkualitative Nuk ka qasje standarde për të analizuar të dhënat kualitative Tri llojet të proceseve të tilla: Përmbledhje/kondenzim i kuptimeve (induktive), Kategorizim i kuptimeve (deduktive), Strukturim i të dhënave bazuar në narracion. Procesi që përdoret varet nga situata dhe të dhënat që analizojmë Proceset mund të kombinohen 13
Proceseve analitike tek hulumtimet kualitative Përmbledhje/kondenzim i kuptimeve Vlerësime të gjata në vlerësime të shkurtra dhe precize Nxjerrje e principeve të të menduarit dhe vepruarit 14
Proceseveanalitiketekhulumtimetkualitative Kategorizimi i kuptimeve Dy procese: Derivimi i kategorive Nga të dhënat ose nga teoria Bazuar në qëllimin e hulumtimit (përgjegjet e femrave vs meshkujve, firmave të vogla vs të mëdha etj.) Kategoritë duhet të kenë: kuptim internal : të dhënat në atë kategori duhet të jenë të ngjajshme Kuptim eksternal : të kenë lidhje me kategoritë e tjera Unisimi i të dhënave Lidhja e të dhënave me kategorinë përkatëse Testimi i pritjeve paraprake 15
Proceseveanalitiketekhulumtimetkualitative Kategorizimi i kuptimeve (vazhdim) 16
Proceseveanalitiketekhulumtimetkualitative Strukturim i të dhënave bazuar në narracion Avantazhi: të dhënat nuk copëtohen në kategori Mundësohet analiza e të dhënave si tërësi Problem: narracioni i të dhënave bazohet në përvojën e hulumtuesit që mund të jetë e kufizuar Metoda më e përhapur: intervistat e thella Analiza ka këtë formë: Për çfarë është hulumtimi? Çfarë ka ndodhur dhe përse? Pasojat e asaj që ka ndodhur Rëndësia e kësaj ngarjeje Rezultati final 17
Çështjetjeralidhurme hulumtimetkualitative Mund të përdoret krahas studimit kuantitativ Mund t i paraprijë studimit kuantitativ dhe ta definoi të më mirë 18
Përmbledhje 1. Çfarë kuptojmë me kërkim kualitativ? 2. Karakteristikat ekërkimit kualitativ 3. Pse ky lloj hulumtimi përshkruhet si proces interaktiv? 4. Çfarë lloj të dhënash analizohen në këtë proces hulumtues? 5. Si definohet dhe përdoren qasjet induktive dhe deduktive në hulumtime kuantitative? 6. Cilat janë proceset në analizimin e të dhënave kualitative? 19
Shembujnëstudimetkualitative 1. Përvojae njëpersoni(personave) tëpa punëngahumbja e vendittëpunësderinëinkuadrimintësërishëmnëpunë Rëndësia e këtij studimi: rritja e efikasistetit të Zyrave të punës Intervistim i thellë i një personi ose fokus grupi. 2. Procedurat e nevojshme për të eksportuar mallra në BE Rëndësia e studimit: niveli i byrokratizimit dhe koha që marrin procedurat për eksport të mallit në BE Studim i përvojës së një firme ose disa firmave lidhur me këto procedura 3. Përmirësimi i ambientit për biznes në Kosovë Fokus grup Ose anketim me firma (mostra sikur në metoda kuantitative, por duhet kodifikuar përgjigjet) 20
Detyrë Dizajnoni një hulumtim kualitativ dhe përshkruani në detale qasjen që do të përdornit në atë studim 21