GrupiiBankësBotërore DrejtnjëStrategjietëre për Energjinë

Grupi i Bankës Botërore GrupiiBankësBotërore DrejtnjëStrategjietëre për Energjinë Grupi i Bankës Botërore Tiranë, Qershor 2010

Drejt një Strategjie të Re për Energjinë Afati kohor për Zhvillimin e Strategjisë Tetor Shkurt- Qer Korrik -Shta Nëntor- Dhjetor Shkurt ose Mars Dokumenti i Strategjisë për Energjinë i aksesueshëm on-line Raundi i parë i konsultimeve nëpërmjet web-it ballë për ballë Hartimi i Draft Strategjisë Raundi i dytë i konsultimeve nëpërmjet web-it Bordi i Drejtorëve Ekzekutive

KËRKOHET KONTRIBUTI JUAJ Rrethkëtijtakimikonsultativ Si bazë për diskutime, dokumenti mbi Strategjinë e Energjisë, i aksesueshëm online, paraqet qasjen e propozuar. Kontributet nga takimet konsultative dhe nga njerëzit që komentojnë nëpërmjet web-site do të dokumentohen dhe do të përdoren si material për strategjinë. Ne do të përgatisim një përmbledhje të komenteve të marra sot, do t i postojmë në web dhe do të pranojmë komente të tjera shtesë me shkrim. Deri në fund të Korrikut, do të përgatisim një përmbledhje të të gjithë feedback-ut të marrë gjatë procesit të konsultimit me një përgjigje nga Grupi i Bankës Botërore mbi mënyrën se si janë konsideruar. Konsultimet mbi Strategjinë World Bank e Energjisë Group të Energy Grupit Strategy të Bankës Consultations Botërore

KERKOHET KONTRIBUTI JUAJ Struktura e prezantimit Konteksti dhe sfidat Roli i Bankës Botërore në sektorin e energjisë Mësimet e marra Objektivat Fushat që propozohen për t u përfshirë

SFIDAT Sfidate rejadhetëvjetra Aksesi për energji, varfëria në energji: 1.5 miliardë njerëz nuk kanë akses të energjisë elektrike dhe shumë të tjerë përdorin karburantet për gatim dhe ngrohje. Ndryshimet klimatike: Plotësimi i nevojave për energji në vendet në zhvillim dhe ndalimi i ndryshimeve klimatike do të kërkojë veprim global dhe bashkëpunim. Menaxhimi i pasigurive: Luhatjet së fundmi të çmimit të naftës theksojnënevojënpërdiversifikimine portofolittëenergjisë, ruajtjene energjisë dhe përmirësimin e efiçencës së energjisë. Kriza financiare globale ka rritur pasigurinë në investime, ndërsa ka ulur burimet e në dispozicion për asistencën në zhvillim dhe transfertat në investime.

SFIDAT NE RAJON Tëpengoshkrizënenergjetike Vendete EuropësLindoredheAzisëQëndoremundtëpërballenme krizë energjetike brenda pesë- gjashtë viteve të ardhshme. Kriza financiare ka krijuar një lloj frymëmarrje dhe një dritare mundësie për të lehtësuar ndikimin e krizës së pritshme. Për të shmangur krizat, reagimet në lidhje me kërkesën dhe ofertën janëtënevojshme. Investimete nevojshmedo tëarrijnënë3% tëpbb kumulativ nga viti 2010 deri në 2030, duke kërkuar investime si nga sektori publik ashtu dhe ai privat. Vendetkanënevojëtëmarrinmasapërtëkrijuarnjëklimëinvestimi që mund të tërheqë financimet e nevojshme për sektorin e energjisë.

SFIDAT NË SHQIPERI Furnizimime energjielektrike Ndërprerjet e shpeshta të furnizimit me energji elektrike, shumë gjeneratorë me naftë si mundësi rezervë, ndërprerjee furnizimitme energji elektrike që nga viti 1997 Furnizimi me energji elektrike shqetësimi kryesor për bizneset e të gjitha madhësive dhe llojeve sipas VëzhgimitmbiPerformancëne Mjedisit të Biznesit dhe Ndërmarrjeve 2008 Humbjetmëtëmëdhateknikedhejo teknike në rajon Qeverisja e dobët përbën pengesë në përmirësimin e shkallës së arkëtimit të tarifave % humbje Vendet <8 BE-15, Çekia, Sllovakia, Sllovenia 9-11 Bullgaria, Hungaria, Polonia, Rumania 12-14 Armenia, Bjellorusia, Gjeorgjia, Turqia, Ukraina 15-17 B&H, Kroacia, Serbia 20-30 Kazakistani, Kirgistani, Taxhikistani,Uzbekistani >35 Shqiperia, Kosova, Moldavia

SFIDAT Në SHQIPERI Përballimiisfidavenësektorine energjisë Të garantohet nëpërmjet kuadrit rregullator që tarifat të caktohen të tilla që të mbulojnë kostot mesatare afat-gjata të furnizimit me energji elektrike Rritjee tarifësmesatareme 15% nëtermarealengajanari2010 Tëgarantohetqëkuadrirregullatortësigurojëincentivapëruljene humbjeve, rritjene arkëtimeve, dheinvestimenërrjetine shpërndarjes Reduktimihumbjevenëshpërndarjenga34% në2009 në17% deri në vitin 2014 Rritje e shkallës së arkëtimeve nga76% të faturimeve në 2009 deri në91% në2014 Vlerësim i mundësive për të garantuar nivelet bazë të konsumit të energjisë elektrike Të sigurohet mbrojtja për më të varfërit pa subvencionime për pjesën tjetër të popullsisë Lehtësim i investimeve serioze në kapacitetet e prodhimit të energjisë dhe fuqizim i lidhjeve të transmetimit me rrjetet rajonale të energjisë

ROLI I GRUPIT TË BANKËS BOTËRORE NË ENERGJI Objektivat e sektorit të energjisë Strategjie re përsektorine Energjisë 2011 Kuadri Strategjik për Zhvillimin dhe Ndryshimet Klimatike 2008 (Fondet e Investimeve Klimaterike) 2009 Investimet tejkalojnë premtimine Bonnitme mëshumë se trefish 2005 Kuadri i Investimit në Energjinë e Pastër zhvilluar sipas këresës së G8 (Strategji të zhvillimit me nivele të ulta të karbonit) 2004 Konferencae Bonn-it mbier (premtimpër20% rritjevjetore nga2005 derinë2009) Instrumentat Kryesore Investimet në Projekte Ndërmjetësimi Financiar Zhvillimi i Politikave Huadhënëse Asistenca Teknike

ROLI I GRUPIT TE BANKES BOTERORE NE ENERGJI Shpërndarja sektoriale(fy2004 09) US S$ billion 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 FY04 FY05 FY06 FY07 FY08 FY09 Other energy Transmission and distribution Thermal generation Oil, gas, and coal Energy efficiency Large hydro New renewables 40% energjie huazuarka qënëpërre/ee nëfy09 rritje 24%ngaFY08 Pothuajse$4.5 miliardtëinvestuarnëprogrameqëmerrendirektme aksesin e energjisë Premtimi i Bonn-it për 20% rritje vjetore u tejkalua trefish

ROLI I GRUPIT TE BANKES BOTERORE NE ENERGJI Vëzhgime dhe mësime të Marra Një sektor energjetik efiçent, i besueshëmdheme kosottëulëtështëi rëndësishëm për zhvillimin ekonomik të barabartë Performanca e mirë operacionale dhe financiare është thelbësore Kapacitete dhe qeverisje të përmirësuara janë të nevojshme për një performancë mëtëmirëtësektoritdhemundësipërtë adresuar ndryshimet klimatike Përmëtëvarfërit, përcaktuesimëi rëndësishëm i aksesit dhe përdorimit të energjisëjanëtëardhurate tyrenëkesh

RAST STUDIMOR I PROGRAMIT 1 Fondi për Efiçencën e Energjisë në Bullgari Njësie krijuarnëvitin2006 ngafinancimet me bazëppp Ndertesë në Bashkinë e Bregovo PARA Kapital fillestar prej $15 milion($10 milion nga Fondi Global për Mjedisin) Tre produkte financimi(ndërtesa, ndriçimi rrugë, bashkë-gjenerimi) për bashkitë dhe kompanitë e shërbimeve të energjisë Derinë2009, mëshumëse 75 projektetë vlerësuara në $21.9 million, me $11.5 milion nga fondi PAS

Ndriçimi efiçent RAST STUDIMOR I PROGRAMIT 2 Zëvendësimi i llampave të ndricimit inkandeshente me llampa kompakte fluoreshente me efiçencë të lartë(cfls) Filloinëmestëviteve1990s me mbështetjene GEF Në5 vitete fundit, projektetëmëdhanëargjentinë, Bangladesh, Burundi, Etiopi, Mali, Meksikë, Marok, Pakistan, Ruanda, Senegal, dhe Ugandë Meksika(e planifikuar): 45 milioncfls për15 milionfamiljeme të ardhuratëulta, duke reduktuarkërkesënpërkapacitetegjenerueseme 1400 MW MW kursimerreth1/40 en e kostossëenergjisëprodhuarnganafta Çmimete lartatëcfls bienngarreth$7 secilanë1995 nëmëpakse $1 në 2009. ReduktimidukshëmishkarkimevetëCO 2 dheuljee faturavetë përdorimit të konsumatorëve, me pagesa të prapambetura në më pak se njëvit

RAST STUDIMOR I PROGRAMIT 3 Kina: Rritja e eficençës së energjisë në prodhimin e hekurit dhe çelikut SynimiiQeverisë: Tëreduktojëintesitetine ekonomisënëenergjime 20% ndërmjet 2005 dhe 2010. Plani i Veprimit për 1000 ndërmarrjet e mëdha industriale për ruajtjen e energjisë filluar në Prill 2006, synon 1,008 konsumatorët më të mëdhenj industrialë të energjisë(30% të totalit të energjisë primare të Kinës), duke perfshirë hekurin dhe çelikun Projekti i Efiçencës së Energjisë për Hekurin dhe Çelikun: Rikuperimi dhepërdorimiinxehtësisësëhumburpërprodhimenergjie, me gjenerimnetotëenergjisëprej250 GWhnëvit Marrëveshjetpërblerjene shkarkimevetëreduktuarapër900,000 KreditetëÇertifikuaratëshkarkimeveme 9.5 përton CO 2

QASJA E PROPOZUAR Sfidaështëtëbalancoshdyobjektivat, të aksesitmëtëmadhdheqëndrueshmërisë Përmirësim i aksesit dhe besueshmërisë të furnizimit me energji elektrike Lehtësimi i kalimit në zhvillimin e sektorit të energjisë së qëndrueshme nga pikëpamja mjedisore

Në të gjitha vendet Përmirësim i eficencës së energjisë në aspektin e ofertës dhe kërkesës QASJA E PROPOZUAR Rritje e investimeve për energjitë e rinovueshme përfshi këtu edhe projekte të mëdha hidro Ndërtimi i kapaciteteve institucionale për të identifikuar dhe zbatuar projekte të përballueshme me nivel të ulët karboni Reformë politikash dhe institucionale Përshpejtimi i transferimit të teknologjisë Transmetimi dhe shpërndarja Tregëtimi i energjisë përtej kufirit Gjenerimi termik në përputhje me kriteret e parashikuara në Kuadrin Strategjik për Zhvillimin dhe Ndryshimet Klimaterike Investime strategjike në industritë nxjerrëse në përputhje me përgjigjen/reagimin e menaxhimit të WBG për Rishikimin e Industrive Nxjerrëse

Vendet me të ardhura të ulëta, të brishta, post-konflikti dheme tëardhuramesatareme aksestëulët Aksesi për shërbime energjie të besueshme dhe moderne do të mbetet prioritet kryesor Eksplorimiitëgjithaopsioneve: jashtë-rrjetit, kooperativat, metodafinancimipro-tëvarfërve, tarifa të subvencionura dhe të përballueshme Energjia hidrike me fokus tek menaxhimi i integruar i burimeve ujore Tregtia Cross-border (ndërkufitare) Përmirësim i përballueshmërisë duke rritur efiçencën e furnizmit dhe kalimin e fitimeve ga eficenca tek konsumatorët Ndihmëpërtëndërtuarkapacitetetpërbërëtë përballueshëm financimin e alternativave me nivel të ulët karboni FUSHAT E PROPOZUARA PER T U PERFSHIRE

FUSHAT E PROPOZUARA PER T U PERFSHIRE Vendet me të ardhura mesatare Ndihmëpërtëadresuarsfidatlokaledhe ato globale dhe rritje e mbështetjes për inovacione dhe transformime Mbështetje në shkallë komerciale për energjitëe rinovueshme, përefiçencëne energjisësingaanae kërkesësdhe ofertës, si dhe rritja e teknologjive të pastra dhe mjetet infrastrukturore të lidhura me to Ndihmë për të lëvruar financime për klimën, financime për sektorin privat dhe mundësi të tjera financimi

Fondet e Investimeve për Klimën Të menaxhuara së bashku nga MDBs për të dhënë grante dhe financime konçesionale për vendet në zhvillim të cilat duhet urgjentisht të adresojnë sfidat e ndryshimeve klimatike Fondi i Teknologjisë së Pastër (CTF) ~ $4.3 b INSTRUMENTAT FINANCIARE Fondi Strategjik për Klimën ~ $1.9 b Rritja e RE në Vendet me të Ardhura të Ulta ~ $0.3 b SREP çështje të aksesit Financa e karbonit 10 Fonde Karboni ~ $2.2 b (200 projekte) Skema e Investimeve të Gjelbra Njësia e Partneritetit të Karbonit (CPF)

QASJA E PROPOZUAR Si punojmë ne Nëpartneritet me qeveritë, donatorët, sektorin privat, shoqërinë civile, dhe komunitetet Rritim-Mesatarisht, çdodollar iwbg mundëson mobilizimin e $4 të tjerë shtesë Qasje Programatike duke kombinuar investimet, këshillimin për politikat, dhe asistencën teknike Në mbështetje të më të varfërve Me teknologjinëmëtëmirëpërpunën Projektete WBG janëneturalenga pikpamja teknologjike Teknologji të reja të pastra sigurojnë asistencë teknike dhe këshillim politikash/rregullatore për të lehtësuar vendosjen e tyre. Mobilizojnë financime(gef, CF, CIFs).

Pyetje për mendimin tuaj KERKOHET KONTRIBUTI JUAJ 1. Ku mendonise ështëmëe nevojshmendihmae GrupittëBankës Botërore për sektorin e energjisë në vendet në zhvillim? 2. Mendonise qasjae propozuar iadresonsiduhet nevojate tëvarfërve dhe të marxhinalizuarve? Nëse jo, si mund të fuqizohet kjo? 3. Mendoni se qasja e propozuar kap ekuilibrin e duhur midis plotësimit të nevojavedheprioritetevetëvendeveme tëardhuratëultadheatyreme të ardhura mesatare? 4. Cilat janë trade-offs midis plotësimit të nevojave lokale për energji të vendeve individuale dhe uljes së shkarkimeve gazeve me efekt serë në nivel global, cfarë parimesh duhet të ndjekë Grupi i Bankës Botërore në zgjidhjene këtyre trade-offs? 5. CiliduhettëjetëroliiGrupittëBankësBotërorenëpromovimine teknologjive të reja dhe/ose ndihmën në transferimin e teknologjive ekzistuesenëtregjetëreja, dhesapeshëduhett ijapëgrupiibankës secilës prej tyre? 6. Çfarë sugjerime apo komente të tjera keni?

KERKOHET KONTRIBUTI JUAJ Vizitoni faqen në internet të Bankës Botërore për të ndarë pikpamjet tuaja, për t u përditësuar dhe për të marrë më shumë informacion. http://www.worldbank.org/energyconsultations Faleminderitpërpjesëmarrjen.