GENESIS 50:20 Pagbasa ng Kasulatan: Genesis 37:12-36, 50:14-21 AGPRF, Gabaldon, Nueva Ecija Introduction: 1. We believe and confess the absolute sovereignty of God. a. This means that God does what He wants. He does it when He wants. He does it how He wants. He does it to whom He wants. b. God controls everything in the universe. He determined and controls both big things and small things, both good things and bad things. c. In our text, Joseph made an amazing confession concerning this truth. He said: God is sovereign over all evils! 2. What makes this an amazing confession is that Joseph was personally affected by this truth. a. Joseph s brothers did evils, and did these evils to Joseph himself. His brothers made him suffer. b. But although he suffered, Joseph understood that God was in control. He confessed that the evils his brothers did to him were determined by God, and were used by God for good. GOD S GOOD PURPOSE WITH MAN S EVIL I. The Evil Of Men II. God s Good Purpose III. Confessing This Truth I. The Evil Of Men A. Joseph said to his brothers: Ye thought evil against me! 1. The word thought is literally planned. His brothers planned evil. They purposed to hurt him. They aimed to destroy and kill him. 2. Genesis 37 records this history. a. Joseph was sent by his father Jacob to visit his brothers. (1) They were caring for their cattle, and Jacob wanted to know if all was well with them. (2) So Jacob sent Joseph (who was 17 years old) to find out about his brothers. (3) But when the brothers saw Joseph coming, they immediately planned evil. Rev. D. Kleyn, PRCA Missionary Panimula: 1. Sumasampalataya at ipinapahayag natin ang lubos na pagka-soberano ng Dios. a. Ibig sabihin nito, ginagawa ng Dios anuman ang maibigan Niya. Ginagawa Niya ito kapag gusto Niya. Ginagawa Niya ito kung Paano Niya gusto. Ginagawa Niya ito kung kanino Niya ibig gawin. b. Ang Dios ang may kontrol sa buong kalawakan. Nalalaman at kontrol niya ang malalaki at maliliit na mga bagay, kapwa ang mabubuti at masasamang bagay. c. Sa ating teksto, si Jose ay gumawa ng isang kahangahangang pahayag patungkol sa katotohanang ito. Sinabi niya: Ang Dios ay soberano maging sa lahat ng kasamaan! 2. Ang kahanga-hanga sa pahayag na ito, si Jose mismo ay apektado sa katotohanang ito. a. Gumawa ng kasamaan ang mga kapatid ni Jose, at ginawa ang kasamaan mismo kay Jose. Pinagdusa siya ng kanyang mga kapatid. b. Pero kahit nagdusa man siya, naunawaan ni Jose na ang Dios ang may kontrol. Ipinahayag niya na ang masasamang ginawa ng kanyang mga kapatid ay alam ng Dios, at ginamit ito ng Dios para sa kabutihan niya. ANG MABUTING LAYUNIN NG DIOS SA KASAMAAN NG TAO I. Ang Kasamaan ng Tao II. Ang Mabuting Layunin ng Dios III. Ang Kapahayagan sa Katotohanang Ito I. Ang Kasamaan ng Tao A. Sinabi ni Jose sa kanyang mga kapatid: Kayo ay nagnasa ng masama laban sa akin! 1. Ang salitang nagnasa ay may ibig sabihin na nag-plano. Nag-plano ng masama ang kanyang mga kapatid. Naglayon sila na saktan siya. Kanilang plano na wasakin at patayin siya. 2. Nakatala ang kasaysayang ito sa Genesis 37. a. Isinugo ng ama si Jose para dalawin ang kanyang mga kapatid. (1) Nag-aalaga ng mga baka sila, at gustong malaman ni Jacob kung nasa mabuti ba sila. (2) Kaya isinugo ni Jacob si Jose (na isang 17 yrs old) para alamin ang patungkol sa kanyang mga kapatid. (3) Pero nang makita ng magkakapatid na dumarating si Jose, sila ay agad nagplano ng masama. Page 1 of 7
b. They hated Joseph, especially because of his dreams. (1) For dreams meant they (older brothers) would bow to and worship him. (2) They therefore wanted to get Joseph out of their lives, so that his dreams could not come true. c. As Joseph approached, the brothers said to each other: (1) Here comes that dreamer who thinks he will be our lord and ruler one day. Let s do something to him! Let us get rid of him! (2) If we have to kill him, let s do it. If we have to let him starve to death in a pit, let s do it. If we have to sell him as a slave, let s do it! (3) Let s do whatever it takes to stop his dreams from coming true. d. With hearts full of hatred and murder, they were terribly cruel to their brother. (1) As soon as he got near, they tore off his coat of many colors and threw him into a pit. When he cried out and begged for them to have pity, they ignored him. (2) And then when they saw traders, they sold Joseph as a slave. With hatred in their hearts, they were even willing to make some money by selling him. 3. Thus, as Joseph reminded his brothers, he suffered greatly because of the evils they did. a. Your actions against me led to a life of slavery. For more than 10 years, I had no freedom. b. First I was Potiphar s slave. Then I was a prisoner in the king s dungeon for many years. c. All those years I was separated from home and family. I was a stranger in a strange land. I was lonely. d. All because you thought and planned evil against me. You did this. You made me suffer! 4. Yes, the brothers did evil. They sinned against Joseph, against their father Jacob, and against God. b. Galit sila kay Jose, lalo na dahil sa kanyang mga panaginip. (1) Dahil, ang kahulugan ng panaginip, sila (mga matatanda niyang kapatid) ay luluhod sa kanya at sasambahin siya. (2) Kaya gusto nilang mawala sa buhay nila si Jose, para ang kanyang mga panaginip ay hindi magka-totoo. c. Habang dumarating si Jose, sinabi ng magkakapatid sa bawat isa: (1) Nariyan na ang mapaginipin na nagaakala na siya ay magiging panginoon at pinuno balang-araw. Kumilos tayo sa kanya! Alisin natin siya! (2) Kung papatayin natin siya, gawin na natin. Kung hahayaan natin siyang magutom hanggang mamatay, gawin na natin. Kung ibebenta natin siya para maging alipin, gawin na natin! (3) Gawin natin anuman para pigilan ang kanyang panaginip na magka-totoo. d. Sa lubos na galit at pagpatay na nasa puso nila, sila ay naging mabangis sa kanilang kapatid. (1) Nang si Jose ay makarating na, kanilang sinira ang kanyang kasuotan na may maraming kulay, at itinapon siya sa hukay. Nang siya ay sumigaw at nagmakaawa sa kanila, binalewala nila siya. (2) Pagkatapos, nang makakita sila ng mga mangangalakal, ibinenta nila si Jose para maging alipin. Sa galit nila sa kanilang puso, handa silang magkapera para ibenta siya. 3. Kaya nga, ipaalaala ni Jose sa kanyang mga kapatid, na siya ay nagdusa ng matindi sa kasamaan na kanilang ginawa. a. Ang inyong mga ginawa laban sa akin ay naghatid sa akin sa buhay-alipin. Sa mahigit sampung taon, nawalan ako ng kalayaan. b. Una, naging alipin ako ng asawa ni Potifar. Pagkatapos naging preso sa kulungan ng hari ng maraming taon. c. Sa mga taon na iyon ako ay nahiwalay sa aking tahanan at pamilya. Ako ay naging dayuhan sa ibang lupain. Ako ay nag-isa. d. At dahil iyan sa inyong inisip at binalak na masama laban sa akin. Kayo ang may gawa nito. Pinagdusa ninyo ako! 4. Oo, gumawa ng masama ang kanyang mga kapatid. Sila ay nagkasala - laban kay Jose, laban sa kanilang ama na si Jacob, at laban sa Dios. Page 2 of 7
B. As God s people, we sometimes experience and suffer as Joseph did. 1. The application of the text is not simply to the general troubles and sorrows of life that you are sick, that you have pain, that you are lonely, etc. 2. But the application is to the suffering you face because those close to you sin against you. a. They are members of your family your spouse, or children, or a parent. They are members of the church. They are friends, or fellow believers. b. But these people, who should love you, sometimes (or even often) hate you. They sin against you. They make you suffer. 3. Because these people should love you, their sins against you hurt deeply. They cut and wound like a knife. You suffer just as Joseph did. The wounds exist for many years perhaps for your whole life. B. Bilang bayan ng Dios, nakakaranas at nagdurusa tayo na gaya ni Jose. 1. Ang pagsasagawa sa teksto ay hindi lang sa pangkalahatang kahirapan at kalungkutan sa buhay na ikaw ay may sakit, na ikaw ay may kirot, na ikaw ay nag-iisa, atbp. 2. Kundi ang pagsasagawa nito ay pagdurusa na hinaharap mo dahil nakagawa ng kasalanan laban sa iyo ang mga taong malalapit sa iyo. a. Sila ay mga kaanib sa iyong pamilya asawa mo, o mga anak mo, o mga magulang mo. Sila ay mga kaanib sa iglesia. Sila ay mga kaibigan, o kapwa mananampalataya. b. Pero ang mga taong ito, na dapat nagmamahal sa iyo, minsan (o madalas) ay nagagalit sa iyo. Sila ay nagkakasala laban sa iyo. Pinagdurusa ka nila. 3. Dahil dapat nagmamahal sa iyo ang mga taong ito, ang kanilang mga kasalanan laban sa iyo ay sobrang sakit. Tulad sa tabak na nakakasugat. Nagdurusa ka gaya ni Jose. Ang mga sugat na matagal ng nariyan siguro sa buong buhay mo na. C. The question is: How do you respond to this? Do you hang on to the memory of the sins? Do you look for opportunities to get revenge? Do you let these evils boil inside you so you become bitter and angry? C. Ang tanong ay: Paano mo ito sinasagot? Ikaw ba ay nasa bingit pa rin ng alaala sa mga kasalanan? Ikaw ba ay naghahanap ng pagkakataon para maghiganti? Hinahayaan mo ba ang masasamang ito na kumulo sa loob mo para maging pait at galit? II. God s Good Purpose A. What did Joseph do? How did he respond? 1. The text gives the answer. Joseph said: BUT God meant it for good. II. Ang Layunin ng Dios A. Ano ang ginawa ni Jose? Paano siya tumugon? 1. Ibinigay sa atin ng teksto ang kasagutan: Sinabi ni Jose: NGUNIT inilagay ng Diyos para sa kabutihan. 2. Joseph s statement clearly shows that God plans sins. a. This is especially clear in the text because the words thought and meant are the same word. The brothers planned. God also planned! b. And we know that God s plan was first, for God s plan is eternal. Sin does not happen by chance, but is part of God s eternal counsel. 2. Maliwanag na nagpapakita sa pahayag ni Jose na nasa plano ng Dios ang mga kasalanan. a. Ito ay maliwanag sa teksto dahil ang mga salitang nagnasa at inilagay ay magkapareho. Nag-plano ang mga kapatid. Nag-plano rin ang Dios! b. At nalalaman natin na una ang plano ng Dios, dahil ang plano ng Dios ay walang hanggan. Hindi nagkataon lang na nangyari ang kasalanan, kundi ito ay bahagi sa walang hanggang plano ng Dios. 3. If you confess that God is sovereign, you must also confess He is sovereign over sin. a. He planned the fall of the devil. He planned man s fall into sin. He planned Cain killing Abel. 3. Kung ipinapahayag mo na ang Dios ay soberano, dapat mo na ipahayag na Siya ay soberano kahit sa kasalanan. a. Nasa plano Niya ang pagkahulog ng diablo. Nasa plano Niya ang pagkahulog ng tao sa kasalanan. Nasa plano Niya ang pagpatay ni Cain kay Abel. Page 3 of 7
b. He planned the sins of Moses, and Solomon, and Peter, and Paul and of Joseph s brothers. c. He also planned the worst sin of all time Jews condemning and killing His Son (Acts 2:23). 4. This is still true today. Every sin is planned by God. a. The sins of the devil. The sins of government. The sins of your parents, children, or siblings. b. The sins of terrorists. Every murder and theft. All cruelty and all corruption. c. Not one of these things is outside God s plan and control. 5. Wicked men make their plans. But always behind what they plan and do (and eternally before it), is the plan of God! B. But although God plans sins, God cannot be blamed for sin. God is not the author of sin. 1. The text makes this clear by telling us who committed the evils. a. It was not God Who did these sins. (1) It was not God Who hated Joseph. It was not God Who sold Joseph as a slave. It was not God Who was cruel to him. It was the brothers! (2) As Joseph said to them, YOU thought evil against me! The brothers planned it, and carried it out. God also planned it, but the brothers did it. b. Therefore the brothers were responsible before God for their sins. (1) They could not say: It was in God s plan. It is God s fault that we sold Joseph as a slave into Egypt! (2) They were to blame. For they did the sin, and did it willingly. They were not forced to do these evil things to Joseph. They did them because they wanted to. b. Nasa plano Niya ang mga kasalanan ni Moises, at ni Solomon, at ni Pedro, at ni Pablo at ng mga kapatid ni Jose. c. Nasa plano rin Niya ang masasahol na kasalanan sa kasaysayan paghatol at pagpatay ng mga Judyo sa Anak ng Tao (Mga Gawa 2:23). 4. Ganito pa rin ngayon. Ang bawat kasalanan ay nasa plano ng Dios. a. Ang mga kasalanan ng diablo. Ang mga kasalanan ng pamahalaan. Ang mga kasalanan ng mga magulang, mga anak, o ng mga kapatid. b. Ang mga kasalanan ng mga terorista. Ang bawat pagpatay at pagnanakaw. At ang kabagsikan at lahat ng kabulukan. c. Wala sa mga ito ang labas sa plano at kontrol ng Dios. 5. Gumagawa ng plano ang masasama. Pero palagi, ang nasa likod ng kanilang plano at ginagawa (at bago pa ito) ay ang plano ng Dios! B. Pero kahit pa ang nag-plano ang Dios ng mga kasalanan, hindi ang Dios ang dapat sisihin sa kasalanan. Dahil hindi ang Dios ang may-akda ng kasalanan. 1. Ginawang malinaw ito ng teksto nang sabihin sa atin kung sino ang gumawa ng kasamaan. a. Hindi ang Dios ang Siyang gumawa ng mga kasalanang ito. (1) Hindi ang Dios ang nagalit kay Jose. Hindi ang Dios ang Siyang nagbenta kay Jose bilang alipin. Hindi ang Dios ang Siyang naging mabagsik kay Jose. Ito ay ang kanyang mga kapatid! (2) Gaya sa sinabi sa kanila ni Jose, Nagnasa KAYO ng masama laban sa akin! Ang magkakapatid ang nagplano nito, at nagsagawa. Ang Dios din ang nagplano nito, pero ang gumawa ay ang magkakapatid. b. Kaya nga ang magkakapatid ang may pananagutan sa harap ng Dios sa kanilang mga kasalanan. (1) Hindi masasabi nila na: Plano naman ito ng Dios. Kamalian ito ng Dios kaya naibenta namin si Jose para maging alipin sa Ehipto! (2) Sila ang dapat sisihin. Dahil ginawa nila ang kasalanan, at kusang-loob nila itong ginawa. Hindi sila pinilit na gawin ang masasamang bagay kay Jose. Ginawa nila ito dahil iyon talaga ang gusto nilang gawin. Page 4 of 7
(3) God did not take hold of the brothers and force them to be cruel to Joseph, while the brothers themselves did not want to be cruel. (4) They willingly did it. They delighted in it. They actively did it. They were therefore responsible. c. That is true of sins today. (1) Noone is forced by God to do evils that he does not want to do. (2) Man willingly commits all his sins. He wants to do the evils that he does. (3) Therefore God cannot be blamed for sin. Man is fully at fault for all sin. 2. Another way in which the text makes clear that God is not the author of sin is this that although God decrees sin, He does it with a good purpose. a. The text states: God meant (planned) it unto good! (1) When God planned these evils, He never had an evil purpose or thought in mind. (2) He had a good purpose and goal in the evil plans and deeds of Joseph s brothers. b. The text mentions God s good purpose: To save much people alive! (1) God s good plan was salvation. He planned to save the life of His people. (2) God was saving the church. God s purpose was to preserve His church from being obliterated by famine. (3) That earthly salvation was a type of eternal, spiritual salvation through Jesus Christ. c. That is always God s purpose in everything He has planned both good and evil. And that, you must remember, is always God s plan in the sins that have been and are against you, too. They are for the purpose of your salvation. (3) Hindi hinawakan at pinilit ng Dios ang magkakapatid na maging mabagsik sila kay Jose, habang ang magkakapatid naman pala ay hindi mababagsik. (4) Kusang-loob nila itong ginawa. Masaya silang ginawa ito. Kaya sila ang may pananagutan. c. Ganito rin sa ating mga kasalanan ngayon. (1) Walang sinuman ang itinulak ng Dios na gumawa ng kasamaan na ayaw naman nating gawin. (2) Ang tao ang kusang-loob na gumawa ng kanyang mga kasalanan. Nais niyang gumawa ng kasamaan na ginagawa niya. (3) Kaya naman, hindi ang Dios dapat sisihin dahil sa kasalanan. Ang tao ang may lubos na kamalian sa lahat ng kasalanan. 2. Ang isa pang paraan na binigyang linaw sa teksto, na ang Dios ay hindi ang may-akda ng kasalanan, ay ito na kahit nasa panukala ng Dios ang kasalanan, ginawa Niya ito na may mabuting layunin. a. Isinasaad sa teksto: Inilagay (nai-plano) ng Diyos para sa kabutihan! (1) Nang planuhin ng Dios ang mga kasamaang ito, wala Siyang masamang layunin o iniisip. (2) Siya ay may mabuting layunin at pakay sa masasamang mga plano at gawa ng mga kapatid ni Jose. b. Nababanggit sa teksto ang mabuting layunin ng Dios: Upang mapanatiling buhay ang napakaraming tao. (1) Ang mabuting layunin ng Dios ay ang kaligtasan. Nasa plano Niya na iligtas ang buhay ng Kanyang bayan. (2) Iniligtas ng Dios ay ang iglesia Niya. Ang layunin ng Dios ay upang pangalagaan ang Kanyang iglesia mula sa taggutom. (3) Ang panlupang kaligtasan ay isang larawan ng walang hanggan, na espiritual na kaligtasan sa pamamagitan ni Jesu Cristo. c. Iyan ang palaging layunin ng Dios sa lahat ng Kanyang plano sa mabuti at masama. At dapat mong tandaan, na iyan ay laging plano ng Dios sa mga kasalanang nagdaan at nagagawa din laban sa iyo. Ang mga iyan ay para sa layunin ng iyong kaligtasan. Page 5 of 7
C. We must realize that sin is not an inconvenience to God. 1. Sin never messes up God s plans. Sin never makes God s plans come close to failure. But God always accomplishes salvation through the wickedness of men. 2. Joseph s brothers thought they could ruin God s plan. a. They said: If we can get rid of our brother by selling him as a slave into Egypt, we will be able to stop his dreams from coming true. We will never need to bow to him. b. But what they did actually served to make Joseph s dreams come true. They went to Egypt for food, and they all bowed to Joseph. He was their lord, and they were his servants. c. And thus God s purpose of saving the church was also accomplished through their sin. Their sin of selling Joseph brought about the salvation of the church. 3. That is also true today. a. The ungodly (and Satan) think they can ruin God s plan to save His church. b. But all their evil plans and purposes actually serve the salvation of the church. c. When they crucified Jesus Christ, God used that to save His church. d. When they hate and mock you as a believer, God uses that to strengthen your faith. e. When they persecute and kill God s people, God uses that to bring His saints to heaven. D. We confess: God is sovereign over every sin. God plans all sin. But God has a good purpose, and uses sins for our salvation. III. Confessing This Truth A. This is not simply an important and interesting doctrine to know. It is meant for your comfort. Therefore your calling is to make a personal confession concerning this truth. 1. Joseph did. C. Dapat nating maisip na ang kasalanan ay hindi sagabal sa Dios. 1. Hindi nagugulo ng kasalanan ang mga plano ng Dios. Hindi nabibigo ng kasalanan ang mga plano ng Dios. Pero palaging naisasakatuparan ng Dios ang kaligtasan sa pamamagitan ng kasamaan ng mga tao. 2. Inakala ng mga kapatid ni Jose na kanilang masisira ang plano ng Dios. a. Sinabi nila: Kung maaalis natin ang ating kapatid sa pamamagitan ng pagbebenta sa kanya para maging alipin sa Ehipto, magagawa na nating pigilan ang kanyang mga panaginip na magkatotoo. Hindi na natin kailangan pang lumuhod sa kanya. b. Pero ang ginawa nila ay nagsilbi para magkatotoo pa nga ang mga panaginip ni Jose. Sila ay nagpunta sa Ehipto para sa pagkain, at silang lahat ay lumuhod kay Jose. Siya ang kanilang panginoon, at sila ang kanyang mga lingkod. c. At kaya naman, ang layunin ng Dios na iligtas ang iglesia ay natutupad din sa pamamagitan ng kanilang kasalanan. Ang kanilang kasalanan ng pagbebenta kay Jose ang nagdala patungkol sa kaligtasan ng iglesia. 3. Iyan ay nangyayari din ngayon. a. Ang masasama (at si Satanas) ay nag-aakala na masisira nila ang plano ng Dios na iligtas ang Kanyang iglesia. b. Pero ang lahat nilang masasamang plano at layunin ay nagsisilbi pa nga para sa kaligtasan ng iglesia. c. Nang kanilang ipako si Jesu Cristo, ginamit iyan ng Dios para iligtas ang Kanyang iglesia. d. Nang sila ay magalit at manuya sa iyo bilang mananampalataya, ginagamit ito ng Dios para palakasin ang iyong pananampalataya. e. Nang kanilang usigin at patayin ang bayan ng Dios, ginagamit ito ng Dios para dalhin ang Kanyang mga banal sa langit. D. Ating ipinapahayag: Ang Dios ay soberano sa bawat kasalanan. Ang Dios ang may plano sa lahat ng kasalanan. Pero ang Dios ay may mabuting layunin, at ginagamit ang mga kasalanan para sa ating kaligtasan. III. Ang Kapahayagan sa Katotohanang Ito A. Ito ay hindi lang isang mahalaga at kawili-wili na aral na malaman. Ito ay para sa iyong kaaliwan. Kaya naman, ang pagkatawag mo ay para sa pansariling kapahayagan patungkol sa katotohanang ito. 1. Ginawa ito ni Jose. Page 6 of 7
a. He did not simply say something he knew was true. b. But he confessed it personally as something he believed and fully agreed with. 2. That was not easy for him. a. For the sins he spoke about were against him. The evils of his brothers affected him, and hurt him. b. He felt, in a real way, that God s eternal plan to have his brothers do this, meant years of pain and trouble for him. c. But he still confessed: But God meant it for my good, and for the good and salvation of His church! d. This is the confession you must make too. B. The key to Joseph being able to make this confession is these words, But God! 1. Joseph was aware of his brother s sins. But he did not dwell on those evils. a. He did not allow those sins to make him bitter and ruin every day of his life. b. He did not let those sins make him want to get revenge. 2. He focused on God. a. He thought about the will and purpose and hand of God in it all. b. He thought about the fact that God does all things, and does them for good. c. This kept Joseph from anger and revenge. This enabled Joseph to forgive his brothers. 3. This must also be our perspective. Be sure to recognize the hand and purpose of God in everything that happens also in all the sins and evils that affect you. Conclusion: 1. May you make Joseph s confession your personal confession with regard to everything in life also every evil. 2. Confess this: God is sovereign. He purposed this. And He meant it and uses it for my eternal, saving good! 3. What a blessing and comfort to know that He is sovereign, and rules everything for the salvation of your soul. a. Hindi lamang siya nagsabi patungkol sa kanyang nalalamang totoo. b. Kundi kanyang ipinahayag ito sa sarili bagay na kanyang pinapaniwalaan at lubos na sinasang-ayunan. 2. Hindi ito madali sa kanya. a. Dahil ang mga kasalanan na kanyang nasabi ay laban sa kanya. Ang kasamaan ng kanyang mga kapatid ay nakaapekto, at nakasakit sa kanya. b. Nadama niya, sa tunay na buhay na ang walang hanggang plano ng Dios para gawin ito sa kanya ng kanyang mga kapatid, ay nakasakit ng maraming taon at kaguluhan sa kanya. c. Pero ipinahayag pa rin niya: Ngunit inilagay ito ng Dios para sa aking kabutihan, at sa kabutihan at kaligtasan ng Kanyang iglesia! d. Ito ang kapahayagan na dapat mo rin gawin. B. Ang susi kaya nagawa ito ni Jose na ipahayag ang mga salitang ito, Pero sa Dios! 1. Alam ni Jose ang mga kasalanan ng kanyang mga kapatid. Pero hindi siya nanahan sa kasamaang iyon. a. Hindi niya hinayaan ang mga kasalanang ito para magalit at sirain niya ang bawat araw sa buhay niya. b. Hindi niya hinayaan ang mga kasalanang ito para maghiganti. 2. Nakatuon siya sa Dios. a. Inisip niya ang patungkol sa kalooban at layunin at kamay ng Dios sa lahat ng ito. b. Inisip niya ang patungkol sa katunayan na ang Dios ang gumagawa sa lahat ng mga bagay, at ginagawa ito para sa kabutihan. c. Ito ang nag-ingat kay Jose mula sa pagkagalit at paghihiganti. Nagawa ni Jose ang magpatawad sa kanyang mga kapatid. 3. Ganito rin dapat ang ating pananaw. Tiyakin na kilalanin ang kamay at layunin ng Dios sa bawat nangyayari ganoon din sa mga kasalanan at kasamaan na nakaka-apekto sa iyo. Pagtatapos: 1. Ang kapahayagan nawa ni Jose ay maging iyong kapahayagan din patungkol sa buhay at ganoon din sa kasamaan. 2. Ipahayag mo ito: Ang Dios ay soberano. Nilayon Niya ito. Ginawa at ginagamit Niya ito para sa aking walang hanggang mabuting kaligtasan! 3. Isang pagpapala at kaaliwan na malaman na Siya ay soberano, at naghahari sa lahat para sa kaligtasan ng iyong kaluluwa. Page 7 of 7