Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia

Similar documents
Jisas Krais. Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris. Sabat Kaikai. slotu Sel, Wok Pris. September - December No. 190

Septemba - Disemba N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church. Gutpela Pasin. Rot bilong kamapim.

May - August No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS WITH CHRIST

Ol dia brata na susa bilong

Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek

Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT)

Liklik Baibel Dikseneri

Indigenous knowledge and the value of plants. Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two. Laspela hap long buk Tu

RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION PANEL O KOMITI BILONG GLASIM

MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY

SunRice Group Speak Up Policy

Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy. Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi. Issue Date: May 2013

Ista... INSAIT. King Jisas Krais... P4,5. P8,9 Lukim ol stori bilong Ista insait.. Tingim dai bilong. Lukim Ista Spesel insait. long pes...

ISTA. Wantok. Somare tok tenkyu. Lukim spesel saplimen bilong Gren Sif Sir Michael long ol pes insait. K1 tasol. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Compiled By: Anchor Baptist Church P.O. Box 34 Kandrian, WNBP Papua New Guinea. Digicel:

Sastiti 01155_878_Chastity.indd 1 7/13/12 10:52 AM

Lapun tasol strong yet...

Hevi bilong Telikom na PNG Power givim hevi long ol Hailans kastoma

40 YIA NA I GO REFOMESEN ANIVESARI. Nius na toktok bilong 500 yia selebresen Lukim long pes 60 MAS NAMBA 30 ELCPNG SINOT LONG HELDSBACH Pes...

Pes 16 na 17. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Madang solwara bisnis. senta bai go het: Kulit

Femili dai wantaim long balus birua

PNG i ran olsem Afrika

Gavman skelim K20m bilong Nesenel I.D. kad sistem

STORI KAM LONG PANGUNA DAILOG PROJEK

oken mamas ani yet Lukim ol Wol nius poto... Pes LAIPSTAIL- Nupela drama pilai kempein bai helpim MDG... Pes I go moa long pes 3

Meri Krismas. Hepi Niu Yia Olgeta! Amamasim dispela bikpela de bilong yumi, stap wanbel na lukautim yu yet!!

Namba Tri Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Sios helt sevis bungim hevi

Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT

Spes i sot. Ailan sindaun long bikpela wari - Pes 2. Tisa lonsim intanet benking websait - Pes 4

RIPOT SAMERI BEKGRAUN NA AS BILONG SEVEI. Ol de bilong sevei. Sotpela toktok long sevei eria

O Neill makim. nupela minista

Insait: 2012 Krismas Saplimen. Wantok Riviu bilong dispela yia...

Chan wari long birua bilong ol risos projek

NG rausim ios wokman

BCL i stopim sampela wok program

Ripot Namba PG

antri bai sot long mani

Strongim skul, strongim pipel - PM

op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Bai stap long vatiken monastri na pre I go moa long pes 2... Jada 013

Gavman bai rausim 2010 Envaironmen Loa senis

Wokman pilim pen long takis

Polis Pawa! P10. Bai kostim K15.6 bilian. opim bek Panguna main... Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek...

Olgeta plen long kantri mas lukluk moa long populesin - Dokta Mola

Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset

Tupela memba i kros. 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15

avman makim 20, 000 long gol medol

Paraka, O Neill aut long nupela COI. Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23. Ol poto 14 na 15 SOIM RISPEK. K1 tasol.

Planti senis i daunim rait bilong ol yangpela sumatin. Sensasip. Awenes long. woksop... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Gutbai Oseah Philemon(OP)

PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010

Bikpela hat wok. tru long boda... INSAIT P15. Fri Wes Papua. NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... bringim pret long ol pipel..

Dion em i Deputi Praim Minista

Namba 1949 Desemba 29, Janueri 4, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS?

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Pilai bai kamap long taim

PNG i no gat helt standet

PNG hat long sekim rekot ilong Fainens Dipatmen

Mande neks wik- O Neill o Somare?

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

OL ELEMENTERI SKUL PIKININI:

Ol gavman bisnis i winim K20 bilien

OPOSISEN I GAT NAMBA:

Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Narapela kain Pop INSAIT P15. Pablik sevis i slek... Selebretim yia bilong Snek long Basamuk... Moa stori long nupela Pop long pes 4 na 5...

pas! Paul Zuvani i raitim

Namba 1991 Oktoba 18-24, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Guria kilim tupela long ARoB

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Vot pepa bai kam long mun Mas. Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2. Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3

Namba tri UN bos i raun long PNG

Dinau baset bai go antap tru

Madang taun bagarap - pes 7

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Wokabaut bilong Prins Charles bai kostim K10 milian

Kisim pepa long stop drag long komyuniti - p7. NHC wokman kisim 4-pela de profesenel in haus trening - p2

OTML papagraun egensim O Neill

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

ol nupela provins go pas

Ol sios i egensim lo bilong kilim ol kalabus

O Neill promotim invesmen

Givim bek mani bilong Ilektoral Komisin

Sekim o painim aut Rait bilong Komyuniti long save

2015 baset salens. Stanley Nondol i raitim

...Metal prais pundaun

Glasim Judisal Kondak Bil

Asbisop John Ribat kamap Kardinel

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6

Namba waa long. kornonwelt

National weekly in Melanesian Pidgin.

Papagraun bai gat sea long Ok Tedi na BCL

Juffa laikim eksen long SABL ripot

Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010

LA1KIM SUSU** BILONG MAMA TASOL

Gavman putim ai long ol Supa Fan

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Transcription:

Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia

' Long taim ol lain bilong Israel i gat sampela hevi, Nehemia i sfap wanpela GUTPELA LIDA TRU. Dispela em i stadi buk long wok bilong Nehmaia, em bai helpim yu long kamap wanpela GUTPULA LIDA TRU. ISBN 9980 67 160 2 PAT 356 02 5000 Vicror, Boob PO Box376 Mount Hagen

Gutpela Lida. Tru Neville Bartle ~ VICTORY BOOKS P. O BoK376 Mount Hagen WHP

Gutpela Lida Tru Neville Bartle ISBN 9980.67.160.2 PAT 356 02 5000 Copyright 2002 Victory Books Illustrations on pages 12, 22, 34, and 51 are used with permission from the Good News Bible, 1992, Australian Bible Society Printed by: Designer Printing Ltd. P. 0. Box 2020 Lae, Morobe Province We want to especially thank the Feed The Minds organisation for their generous help in funding the production of this book.

Gutpela Lida Tru I. Kamap Gutpela Lida................. 4 2. Lida I Mas I Gat Driman.............. 11 3. Arapela Tu I Mas Lukim Driman.... 16 4. Lida I Mas Skelim Wok.......'. 22 5. Birua I Laik Pasim Wok......... 28 6. Nehemia I Stretim Hevi..... 38 7. 01 I Pinisim Banis... :........ 46

Sapta 1 Kamap Gutpela Lida Bikpela taun Jerusalem i bagarap. Bipo em i bikpela siti bilong King Devit na King Solomon. Bikpela tempel i bin i stap long Jerusalem na planti manmeri bilong kain kain kantri i bin kam long lukim tempel. Jerusalem i bin i gat nem na ol i kolim "taun holi bilong God;'. Tasol nau nogat. Jerusalem i bagarap. 01 bikpela banis ston i bin raunim taun i bruk daun. Bipo i gat ol bikpela strongpela dua i stap long ban is bi long taun, tasol ol birua i bin kam na ol i kukim pinis ol strongpela dua bilong banis bilong taun. Nau ol manmeri i stap nogut olgeta. 01 i no gat gutpela sindaun na ol i stap wantaim pret. Planti yia i kam i go na i no gat wanpela gutpela senis i kamap. Planti haus long taun i bin paia pin is na ol manmeri i no wokim gen. Taun i stap nogut olgeta na em i isi long ol raskal i kam insait long taun na bagarapim ol. 01 arapela lain manmeri i wok long sutim nus long ol na lap long ol. 01 lain bilong Jerusalem i pilim sem nogut tru. Strong bilong ol i pinis na ol i pilim olsem God i lusim ol. Bikpela hevi i karamapim ol. Husat bai i helpim ol? Husat bai i sanapirn strongpela banis? Husat bai i wokim nupela dua bilong taun? Husat bai i helpim ol i sanap strong na bai ol birua i no inap lap long ol? Husat bai i stap lida bilong ol? Tude long Papua Niugini yumi tu i gat planti hevi. Planti manmeri i pret long ol raskol. 01 meri i pret long wokabaut long nait. Trabel pait i save kamap na ol man i yusim ol strongpela gan na kilim planti man i dai. Planti yangpela i sakim tok long ol bikman bilong lain bilong ol. Planti sios i stap, tasol planti yangpela i lap long tok bilong God na tingim lotu i samting nating. 01 raskol i gat planti strongpela gan na ol i pretim ol polis. Skul i sot long buk, na haus sik i sot long marasin. Rot i bagarap long planti pies na ol manmeri i no inap salim kofi o kopra. Kina i no gat strong na prais bilong ol samting i sut i go antap. Planti manmeri i lukim kantri bi long yumi na i tok, "Planti samting i bruk daun. Yumi no gat strong moa. Lida tru bilong yumi i stap we?" Planti man bilong politiks i tingting long ol yet na ol sapota bilong ol, na ol i no tingting long ol manmeri bilong pies. Sampela bisnis man na bikman i kisim moa na moa mani, tasol ol liklik manmeri bilong pies i wok long kamap rabis olgeta. Gutpela Kristen Iida tru i stap we? 4

Yumi nidim planti gutpela Kristen lida. Kantri i nidim strongpela Kristen Iida. Provins i nidim gutpela Kristen Iida na wan wan komuniti i nidim gutpela Kristen lida. Wan wan lokal sios i nidim gutpela Iida. Stori bilong Nehemia i soim yumi pasin bilong wanpela gutpela lida i gat sttongpela bi lip long God. Taim yumi stadi long stori bilong Nehemia, God inap tok long yumi na soirn yurni olsem wanem yumi ken i kamap gutpela Iida long pies bilong yumi. Stori Bilong Nehemia 600 yia bipo long Krais ol lain bi long Babilon i bin kam na bagarapim Juda. 01 i bagarapim tempel bilong Solomon na karim planti tausen manrneri i go kalabus long Babilon. Babilon i longwe long Jerusalem, samting olsem 1500 km na i winim V animo i go long Alotau. 01 i bin i stap 70 yia long Babilon na bihain Persia i bin kam na winim Babilon. Long 530 BC nupela king bilong Persia i bin tok orait long ol Juda i go bek gen long as pies bilong ol. Wantu 50,000 manmeri i wokabaut inap long 4-pela mun samting na i go bek long Juda. 01 i go bilong wokim gen ternpel bilong God. Tasol ol rnanmeri i stap klostu long Jerusalem i givim planti hevi long ol na ol i wokim liklik hap bilong tempel na ol i lusim. 16-pela yia bihain, (510 BC) tupela prof et Hagai na Sekaraia i kam bek long Jerusalem na kirapim ol na ol i pinisim tempel, tasol tempel i liklik na i no wankain olsem tempel bilong bipo. Bihain narapela 50 yia i kam i go pinis, (long 458 BC) Ezra i wanpela pris na em i bringim narapela lain i kam bek long Jerusalem. Em i wok strong long kirapirn ol manmeri long lotu tru long Bikpela. Tasol ol manmeri bilong Sameria na arapela lain i stap klostu i wok yet long givim planti hevi long ol. Klostu 140 yia i kam i go pinis long taim Babilon i bin kam na bagarapim Jerusalem. Na banis bilong Jerusalem i bruk daun yet na ol bikpela dua bilong taun i no stap, bikos ol i bin kukim long paia bipo tru. Bikpela hevi i stap yet long Jerusalem na God i kirapim wanpela man bilong stretim trabel bilong Jerusalem. Long 445 BC God i singautim Nehemia long go bek na stretim gen ol banis na dua bilong Jerusalem. Nehemia i stap longwe tru long Jerusalem, na em i no bin lukim Jerusalem. Long taim bipo ol Babilon i bin kam na kalabusim ol tumbuna bilong em na kisim ol i go longwe tru long Babilon. Planti yia i kam i go na God i bin blesim Nehemia na em i kisim bikpela wok long gavman. Em i wok long namba wan siti, Susa, long haus bilong king bilong Pesia. Em i lukautim wain bilong king, tasol yu no ken ting em i wanpela kukboi. 5

Nogat. Nehemia em i olsem hetman bilong lukautim sekuriti bilong king. 01 king i gat birua na sampela man i laik givim posin long king, olsem na Nehemia i wok long sekim olgeta kaikai bilong king bai ol man i no ken mekim nogut long king. Dispela i soim king i gat strongpela bilip long Nehemia na Nehemia i gat gutpela nem tru. Nehemia i gat bikpela wok long ofis na haus bilong king. Em i gat naispela haus na em i no sot long wanpela samting. Nogat tru. Tasol God i gat narapela plan long laip bilong Nehemia. Stori bilong Nehemia em i gutpela tru na em i skulim yumi planti long wok na pasin bilong gutpela Iida. Lida I Mas Karim Hevi Nehemia i stap long bikpela haus bilong king na sampela wantok i bin i stap long Jerusalem i kam long haus bilong en. Wantu Nehemia i askim ol long ol manmeri bilong Jerusalem i stap olsem wanem, na dispela bikpela taun holi bilong ol Juda i stap olsem wanem. 01 i tokim em, "... 01 dispela lain manmeri i gat bikpela hevi. Na ol lain haiden i stap klostu long Jerusalem, ol i wok long rabisim ol. Na banis bilong Jerusalem i bagarap i stap olsem yet. Na ol dua bilong banis bipo paia i kukim, ol tu i stap olsem tasol, na ol Jerusalem i no bin ting long wokim gen" Nehemia 1.3. Taim Nehemia i harim dispela ripot ~ilong ol em i bel hevi tru. Tru, em yet i no bin lukim Jerusalem, tasol papa bilong en i bin tokim em long ol stori bilong Moses na Devit na Solomon. Em i bin harim ol stori long ol mirakel God i bin wokim bipo tru. Tasol nau Jerusalem i bagarap olsem na em i sindaun na i krai i stap. Dispela em i wanpela mak bilong lida. Lida i mas karim hevi. Sampela i ting wok bilong Iida em i wanpela isi wok na ol tu i laik kamap Iida na kisim amamas. Tasol lida i mas karim hevi, na em i mas karim hevi bilong ol arapela manmeri. Nehemia i stap longwe long Jerusalem na em i gat gutpela haus na gutpela kaikai na em i stap gut...:-:.. ;..::;:...:. :,.....: :)tfida l 11t.s:fJtijj ;Ji,: d e/- :': : \.b-lll)ng: t1r#l, / ~rl1 <.,-.;,.......::;;;.:.. ~-.;;.;._:;.; ;.::;;;:: : :-: :-:. tru. Em i isi long tok, "Sori tru long ol Jerusalem, tasol em wari bilong ol. Mi gat narapela wok long mekim." Tasol Nehemia i no tok olsem. Nogat. Em i harim hevi bilong ol lain long Jeruslaem na dispela hevi i kamap bikpela long bel bilong em. God i putim dispela hevi long bel bilong Nehemia na em i pilirn tru. 6

01 manmeri bilong Jerusalem i stap nogut olgeta na ol i stap tasol. 01 yet i no mekim wanpela samting bilong helpim ol yet. Planti yia i kam i go pinis na ol i no gat gutpela sindaun. 01 i no gat Iida bilong lukautim ol na strongim ol. Nau God i kirapim Nehemia long go na karim hevi wantaim ol na stretim bek Jerusalem na kirapim gutpela sindaun bilong ol manmeri. Planti manmeri long olgeta hap graun i stap wantaim hevi. Laip bi long ol i nogut olgeta na ol i no gat bel isi o amamas. Long taim bilong Jisas dispela kain hevi tu i stap. Jisas "... i lukim ol bikpela Iain manmeri, na em i sori tru long ol, long wanem, tingting bilong ol i paul nabaut, na ol i stap nogut tru, olsem ol sipsip i no gat wasman" Matyu 9.36. Tude planti manmeri i wankain. 01 i bagarap na tingting bilong ol i paul nabaut na ol i painim gutpela lida bilong helpim ol na giyim stia long ol. Wok bilong Iida i no wanpela isi wok. Nogat tru. Gutpela Iida i mas redi long karim hevi bilong ol arapela manmeri. Lida I Mas Stap Man Bilong Prea Nehemia i harim dispela hevi bilong ol na kwiktaim em i mekim prea. Tasol em i no mekim sotpela prea na bihain em i lus tingting long dispela hevi. Nogat. Dispela hevi i kamap bikpela tru long laip bilong em. Nehemia i tok, "... Na mi bel hevi i stap na long sampela de mi tambu long kaikai na mi beten long God" Nehemia 1.4. Nehemia i givim planti taim long mekim prea. Dispela hevi i go bikpela moa yet na em i tambuim kaikai na i prea i stap. Dispela p_rea bilong Nehemia i gutpela tru na em inap skulim yumi gut long pasin bilong prea. Litimapim nem bilong God Pastaim tru Nehemia i stat long litimapim nem bilong God. Em i tok, "God, Bikpela, yu strongpela hos bilong heven..." Nehemia 1.5. Nehemia i save gut long ol bikman bi long gavman na em i wok insait long haus bilong namba wan king bilong dispela graun, tasol em i save antap long olgeta king na hetman bilong dispela graun God wanpela tasol i stap "strorigpela bos bilong heven". Em i save God i save bihainim kontrak bilong en na i no inap giamanim ol manmeri na em i save God i laikim tumas ol manmeri bilong en. "... yu no save lusim dispela kontrak na yu save. laikim mipela tumas" Nebemia 1.5.. Taim yumi gat hevi na wari na yumi laik mekim prea yumi no ken toktok kwiktaim long ol wari na hevi bilong yumi. Tasol pastaim yumi mas 7

mekim wankain olsem Nehemia, na tingting long strong bilong God na ol gutpela pasin bilong God na amamas long em. Autim sin Pastaim Nehemia i tokaut long strong na gutpela pasin bilong God, na bihain em i tokaut long ol sin bilong ol manmeri. Nehemia i prea olsem, "... Mi wantaim ol tumbuna bilong mi, mipe/a i mekim sin pinis. Na i no mipe/a tasol. Nogat. Olgeta manmeri bilong Israel i bin mekim sin. Mipela i bin mekim pasin nogut long ai.bilong yu na mipela i no bin bihainim tok bilong yu. Bipo yu bin givim mipela ol lo bilong yu long han bilong wokrnan bilong yu, Moses, tasol mipela i no bin bihainim ol dispela lo" Nehemia 1.6-7. Nehemia i no autim sin bilong em yet. Nogat. Em i autim sin bilong ol lain bilong en. Lukim hamas taim em i tok "mipela" long dispela Baibel ves. Em i daunim em yet na i karim hevi wantaim ol na em i autim sin bilong ol. Planti taim pasto i mas mekim wankain pasin. Em i mas karim hevi bilong ol komuniti bilong en na bilong ol kongrigesin bilong em na autim sin bilong ol. Sapos pasto na ol Kristen i autim sin bilong ol, ria ol sin bilong ol manmeri bilong pies, orait God bai i kapsaitim bikpela blesing long ol. Sapos yupela... i tanim bel na sori long ol bikhetpasin bilong yupela, na yupela i kam klostu long mi na beten long mi, na lusim ol dispela pasin nogut yupela i bin mekim, orait mi stap long heven na bai mi harim beten bilong yupela na lusim ol sin bilong yupela na mekim graun bilong yupela i kamap gutpela gen. 2 Stori 7.13-14 Gen na gen Baibel i tok sapos yumi autim sin orait bai God inap lusim rong bilong yumi na helpim yumi. Lukim ol dispela Baibel ves. Sapos man i ting long haitim sin bilong en, orait em i no inap i stap gut. Tasol sapos man i autim olgeta sin bilong en na i givim baksait long ol dispela sin, orait bai God.i marimari long en. Sindaun 28.13 Tasol sapos yumi autim sin bilong yumi, orait God bai i mekim olsem em i bin tok. Em bai i mekim stretpela pasin na lusim sin bilong yumi. Na em bai i rausim olgeta pasin nogut i stap long yumi na mekim yumi i kamap klin. 1 Jon 1.9 8

Tiogim promis na blesing biloog God Nehemia i autim sin pinis, orait em i wok long tingim ol promis bilong God, na em i autim ol dispela promis taim em i mekim prea bilong en. Bipo tru God i bin tokim ol Israel, "... Sapos yupela manmeri bi long Israel i givim baksait long mi, orait bai mi rausim yupela na bai yupela i go i stap nabaut long ol arapela kantri" Nehemia 1.8. Tru tumas dispela promis bilong God i bin karim kaikai. 01 Israel i bin sakim tok bilong God na bihainim ol giaman god, na God i bin rausim ol lain Israel i go nabaut. Tasol God i bin givim narapela promis tu, na Nehemia i tokaut long prea bilong en long narapela promis God i bin mekim. God i bin tok, "Tasol sapos yupela i tanim bel... na yupela i kam bek long mi na bihainim tok bilong mi, orait bai mi bringim yupela i kam bek... Maski sapos yupela i stap long olgeta kantri i stap longwe tru, mi bai kisim yupela long ol dispela kantri na bringim yupela i kam... "Nehemia 1.9. Nehemia i tingim ol dispela promis bilong God na tokaut long ol dispela promis long prea bilong em. Olsem na em i tok, "... Bikpela, mipela i kam bek pinis long yu, olsem na mi askim yu long bihainim dispela promis na helpim mipela nau" Nehemia 1.9. Askim God long helpim em Taim Nehemia i kamap long pinis bilong prea bilong em, Nehemia i prea olsem. "Mipela olgeta Israel i save amamas long yu na litimapim nem bi long yu. Na nau mi laik bai yu harim prea bilong olgeta Israel. Na tu mi laik bai yu harim dispela prea nau mi mekim. Na taim mi go lukim king, orait yu ken mekim king i sori long mi na em i ken helpim mi" Nehemia 1.11. God i bin givim tingting long Nehemia na Nehemia i save em i mas go na askim king long larim em i go bek long Jerusalem. Tasol em i gat kwesten, king bai i tok orait o nogat? Olsem na em i prea na askim God long redim bel bilong king, bai taim em i askim king, orait king bai i sori long em. Lida I Mas Wetim Taim Bilong God Nehemia i karim hevi bilong ol manmeri na em i prea na autim sin bi long ol, tasol ansa i no kamap wantu. Sampela mun i kam i go na i no gat wanpela samting i senis. Yu ting Nehemia i bin mekim wanem insait long dispela 4-pela mun? Nehemia i no givap na lusim bilip. Nogat. Nehemia i wok long prea yet, "Bikpela, long san na long nait mi save askim yu long helpim ol Israel" Nehemia 1.6. Nehemia i wok long prea yet na em i wetim taim bilong Bikpela i salim ansa. 9

4-pela mun i go pinis na long wanpela de em i stap long haus bilong king na givim wain long king. King i askim em long as bilong hevi bilong em. Nehemia i pret tru, long wanem long kastam bilong ol em i tambu tru long wanpela man i kam lukim king wantaim wanpela bel hevi. Tasol Nehemia i tok, "... Mi bel hevi tru, long wanem, dispela taun ol i bin planim ol tumbuna bilong mi long en i bagarap i stap na paia i bin kukim dua bilong banis bilong en" Nehemia 2.3. King i harim dispela tok na i askim Nehemia olsem, "Nau yu laik bai mi mekim wanpela samting, a?" Orait Nehemia i prea kwik long God na i tokim king, "King, sapos... yu laik, yu ken larim mi i go long taun bilong ol tumbuna bilong mi long graun bilong Juda na bai mi ken helpim ol wantok bilong mi long wokim gen dispela taun" Nehemia 2.4-5. Nehemia i tok, "Mi prea kwik" Nehemia 2.4. Dispela sotpela prea i karim kaikai, long wanem, Nehemia i bin givim planti taim long prea long Bikpela na em i wetim taim bilong Bikpela. Lida i mas wetim taim bilong Bikpela. Yumi no ken subim het na bihainim laik bilong yumi yet. Nogat. Yumi mas daunim yumi yet na karim hevi na wetim taim bilong God i helpim yumi. Lukim dispela Baibel ves. Tasol ol manmeri i bilip long Bikpela na i wetim em i helpim ol, ol bai i stap strong oltaim. Na bai ol i flai olsem ol tarangau. Bai ol i ran na ol i no inap sotwin, na bai ol i wokabaµt na ol i no inap les. Aisaia 40.31 Long dispela sapta yumi lukim tripela mak bilong gutpela Iida. Raitim tripela long hia.!.. 2. 3. _ 10

Sapta 2 Lida I Mas I Gat Driman Nehemia i harim stori long Jerusalem i bagarap na ol ban is i bruk daun na ol manmeri i stap nogut olgeta. Em i harim dispela na em i krai i stap inap long sampela de. Nehemia i mekim prea na i tingim strong na bik.nem na'save bilong God. Em i autim sin bilong ol lain bilong en na bilong ol tumbuna bilong en, na em i askim God long helpim em. Long dispela taim God i givim driman long Nehemia. God i wok long bel bilong Nehemia na kirapim em long em i mas i go long Jerusalem na wok wantaim ol manmeri na kirapim ol long sanapim banis ston gen. Driman em i olsem wanpela strongpela piksa i stap long tingting bi long wanpela man o meri. Sampela taim driman i kamap taim yumi slip. Sampela driman i kamap taim yumi ai op olsem Aisaia i lukim driman long sia king bilong God taim em i go long tempel (Aisaia 6). Sampela taim driman i olsem wanpela strongpela tingting i gro long bel bilong wanpela man o meri na i olsem piksa long samting em laikim bai i mas i kamap. Nehemia em i no lukim wanpela driman i kamap long nait o wanpela kain visin em i lukim long ai, tasol God i bin putim bikpela hangre long bel bilong en long sanapim banis bilong Jerusalem. Tru banis i pundaun na i bagarap i stap, tasol long bel na tingting bilong Nehemia em i lukim dispela banis i sanap pin is. Nehemia i bilip God inap yusim em long sanapim banis gen na putim nupela dua bilong taun. Long bel na tingting bilong Nehemia em i lukim ol manmeri i sindaun gut na i no gat pret moa. Em i lukim bikpela senis bai inap i kamap long Jerusalem na em i save God i singautim em long go na mekim dispela wok. Dispela driman i stap strong long bel na tingting bilong en, na dispela driman i kirapim em long mekim wok. Lida I Mas Kisim Driman I Kam long God Dispela em i namba wan mak bilong gutpela Iida. Lida i mas i gat driman. Lida i lukim sampela samting i mas senis na em i wok long mekim dispela driman i karim kaikai. Nehemia i gat driman na em i bilip dispela driman i bin kam long God. Em i tok dispela wok bilong stretim bek banis i wanpela ". 11 Lfdit ltn.ds i got drimq~,,ii.ka.m long God

samting God i bin kirapim tingting bilong mi long mekim long Jerusalem"Nehemia 2.12. Sampela man i gat driman long kamap mani man, sampela i driman long kamap bikpela bisnis man o man bilong politiks. Tasol yumi Kristen Iida i mas kisim driman i kam long God. Aposel Pol i bin birua tru long ol manmeri i bihainim Jisas, tasol wanpela de em i bungim Jisas long rot i go long Damaskas na laip bilong em i senis. Jisas i bin tokim em. "... Mi kam long yu nau bilong makim yu bi long holim wok bilong mi... Mi bai salim yu i go long ol bi long opim ai bilong ol, bai ol i ken givim baksait long tudak na tanim bel na i kam long lait. 01 i ken lusim strong bilong Satan na i kam long God. Olsem na mi ken lusim ol sin bilong ol, na ol... i ken i stap insait long ol lain manmeri mi makim bilong mi yet" Aposel 26.16-18. Planti yia bihain Pol i tingting bek long dispela bikpela de long laip bi long en na em i tok, "... Mi lukim dispela samting bi long heven, na mi no sakim tok bilong en" Aposel 26.19. Pol i bungim planti hevi long laip bilong en, na planti birua i laik kalabusim em na kilim em i dai, ~asol Pol i stap strong long bilip. Long wanem, disepla driman i kam long God i givim stia na strong long em. Yu mas givim taim na larim driman bi long God i gro long bel bi long yu. Sapos wanpela i stap klostu long Bikpela, orait God bai i putim sampela hevi long bel bi long en. Sapos em i no ranewe long dispela hevi, tasol em i wetim God i soim rot, orait God bai i givim driman na soim em we bilong stretim dispela hevi. Lida I Mas Wokim Plan Driman em i bikpela samting tasol i gat narapela samting i mas poroman wantaim driman. Lida i mas wokim plan. Em i mas tingting gut long wanem samting em i nidim bai driman i ken karim kaikai. Nehemia i harirn hevi bi long Jerusalem na em i wok long prea i stap na em i tingting tu i stap. Em i tingting long olgeta samting em i nidim bi long helpim em i sanapim dispela strongpela ston banis bilong Jerusalem. Em i tingting gut tru na em i bilip wanpela taim God bai i opim rot na bai em i ken askim king long ol samting em i nidim. Wanpela de em i wok long tingting long Jerusalem i bagarap na em i pilim bikpela bel hevi long \ dispela taun bilong God. Em i go insait 12

bilong king bilong givim wain long king. King i lukim bel hevi i stap long pes bilong Nehemia na i askim em, "Bilong wanem na yu no amamas? Yu no gat sik, tasol ating yu bel hevi long wanpela samting" Nehemia 2.2 Nehemia i harim dispela na em i pret tru, long wanem lo bi long ol i tok, "Taim yu lukim king pes bilong yu i mas soim amamas." Nehemia i prea kwik na i tokim king long Jerusalem i bagarap na i stap nogut olgeta. Kwiktaim king i askim Nehemia, "Yu laik mi helpim yu olsem wanem?" Nehemia i redi na kwiktaim em i autim tingting bilong em. Long 4-pela mun Nehemia em i bin askim God, "... Mi laik bai yu harim dispela prea nau mi mekim. Na taim mi go lukim king, orait yu ken mekim king i sori long mi na em i ken helpim mi" Nehemia 1.11. Nau God i bekim prea bilong em. Nehemia i bin wokim plan pinis long tingting bilong em olsem na em i askim king long tripela samting. Yu ken ritim long Nehemia 2.6-8. 1. Em i askim king long tok orait long em i ken i go long Jerusalem bilong stretim banis, na i askim king long givim pas long em i ken soim long ol bikman bilong ol arapela provins. 2. Em i tokim king long hamas mun em i nidim long go na mekim wok na kambek gen. 3. Em i askim king long givim pas bai em i ken i go long bosman bilong hetman bilong forestri na ol i ken givim plang long em bilong em i ken wokim dua bilong taun na haus bilong em yet. King i wanbel long dispela tripela askim bilong Nehemia na em i makim sampela soldia wantaim ol hos long go wantaim Nehemia bilong lukautim em long rot bai em i no ken painim bagarap. Nehemia i bin tingting gut na wokim plan na em i bin wetim taim bilong God. Nau God i opim rot na wantu olgeta samting i redi long Nehemia i ken i go long Jerusalem bilong mekim wok. Sampela man inap litimapim nem bilong ol na i tok, "Mi gutpela pren bi long king na mi grisim em gut tru na em i givim samting long mi." Tasol Nehemia i no tok olsem. Na Nehemia i no tok, "Mi laki tru na mi kisim ol samting." Nogat. Em i tok, "... God i stap wantaim mi na helpim mi, olsem na king i orait long ol dispela samting mi askim em long en" Nehemia 2~8. 13

Nehemia i soim gutpela pasin long yumi. Tru em i bikman bilong gavman na i save gut long king na ol bikman bilong kantri tasol em i man i bilip tru long Bikpela. Em i no mekim wok long strong bilong em yet, tasol em i man bi long prea planti na em i mekim. wok long strong bi long God. Oltaim em i wok long givim biknem i go long God. Hevi Bai I Kam Tasol Yumi No Ken Surik Nehemia i bin kisim driman i kam long God. Em i bin p~ea planti na wetim taim bilong God, em i bin wokim plan na God i opim dua na em i bin kisim helpim bilong king. Tasol kwiktaim em i lukim sampela man i no wanbel wantaim em na ol i laik pasim em. "Tasol Senbalat bilong taun Bethoron, na Tobia, wanpela ofisa bilong provins Amon, tupela i harim tok long mi bin kam bilong helpim ol manmeri bilong Israel. Olsem na tupela i bel nogut tru" Nehemia 2.10. Taim yumi mekim wok bilong God, bai yumi painim ol oposisin tu i stap. Satan i no inap amamas taim yumi laik helpim ol manmeri bilong God. Sampela manmeri i tingim olsem, "Sapos mi mekim wok bilong God bai mi no inap painim wanpela hevi," tasol dispela tingting i kranki. Jisas i bin karim planti hevi na ol birua i bin kilim em. Aposel Pol i bin kalabus na kisim kanda na ol i bin tromoi ston long em, sampela taim em i drip long solwara and planti arapela hevi i kamap long laip bilong em. 01 wokman bilong God bai i painim kain kain hevi long laip bilong ol. Long wanem, Sanbalat na Tobia i dai pinis tasol ol poroman bilong ol i stap yet, na bos bilong ol, Satan em tu i wok yet. Jisas i tok... "Sapos ol manmeri bilong graun i birua long yupela, orait yupela i no ken lusim tingting, pastaim ol i bin birua long mi tu"jon 15.18. Tru tumas, olgeta man i laik pas wantaim K.rais Jisas na i bihainim pasin bilong God, ol man bai i mekim nogut long ol. 2 Timoti 3.12 Jisas i tok, "Sapos ol i lukim yupela i stap long lain bilong mi, na ol i tok nogut long yupela na-ol i mekim nogut long yupela na sutim kain kain tok giaman long yupela, orait yupela i ken amamas. Yupela i ken belgut na amamas tru, long wanem, bikpela pe i wetim yupela long heven. 01 man i bin mekim ol wankain pasin nogut long ol profet i bin i go paslain long yupela." Matyu 5.11-12 Taim ol hevi na trabel i kamap yumi no ken kirap nogut na lusim bilip. Nogat tru. Yumi mas sanap strong long bilip na karim ol dispela hevi. 14

Long strong bilong Bikpela bilong yumi Jisas Krais, God i save strongim yumi na yumi winim pait. Olsem na, ol brata tru bilong mi, yupela i mas i stap strong, na i no ken surik liklik. Yupela i save olsem, hatwok yupela i save mekim long Bikpela, em bai i no inap lus nating. Olsem na oltaim yupela i mas wok strong long mekim wok bilong Bikpela. 1 Korin 15.57-58 Long dispela sapta yumi lukim tripela moa mak bilong Iida Raitim. tripela long hia. 1. 3. 15

Sapta 3 Arapela Tu I Mas Lukim Driman God i bin putim hevi long bel bi long Nehemia na tu God i givim driman long em long stretim ol banis bilong Jerusalem. Tasol sapos Iida wanpela tasol i gat driman, bai wok i...,,.,..:.:.,,., no inap karim kaikai. Lida i : :"bltlit I htt1$ hi/pjjh:.or-4/)ela ::~~pim arapela tu i lukim :.fu l lpk.im diflliii/,li.. : :... Nehemia I Kamap Long Jerusalem Nehemia i bin karim hevi long 4-pela mun paslain long rot i op long em i ken tokim king. King i tok orait, na bihain long en, em i wokabaut inap long 2-pela mun samting na i kamap long Jerusalem. Em i mas amamas tru long lukim taun Jerusalem, em i taun holi bilong God na em i as pies bilong ol tumbuna bilong en. Em i amamas tru, long wanem, em i kamap pinis long ples bilong mekim wok. Tasol em i no statim wok wantu. Nogat. " Mi kamap long Jerusalem pinis, orait mi sindaun nating inap tripeia de, na mi no tokim wanpela man long dispela samting God i bin kirapim tingting bilong mi long mekim long Jerusalem" Nehemia 2.11-12. Yumi no save long wanem as na Nehemia i sindaun nating. Tasol i mas i gat sampela gutpela tingting. Sampela i ting em i malolo long wokabaut long longwe rot tru. Sampela i ting em i lotu long Bikpela na wok long tingim gen olgeta samting em i laik mekim. Ating em i lukluk raun insait long taun na i wok long putim yau long harim ol hevi na tingting bilong ol manmeri. Nehemia i no tokaut wantu long olgeta plan i stap long tingting bilong em. 01 manmeri bilong Jerusalem tu i wok long skelim Nehemia. 01 tu bai i gat kwesten, "Nupela man i kam long stap bikman bilong Jerusalem em i wanem kain man?" Nehemia em i nupela manna sapos wantu em i kam insait na autirn olgeta tingting bilong em, ating ol manrneri long Jerusalem bai i lap long em. 01 inap i tok, "Yu sindaun long naispela haus bilong king na yu gat isi laip. Yu kam nau tasol na yu laik skulim mipela a?" 01 bai i tok bilas long em na ol i no inap harim tok bilong em. 16

Sapos wanpela pasto i go nupela long wanpela sios na i lukim planti samting long laip bilong sios i mas senis, orait pasto i no ken autim olgeta tingting bilong en wantu. Nogat. Tasol pasto i mas wet na prea na askim God long soim em wanem taim em i gutpela taim bilong autim tingting long ol Nogut em i tokaut kwik na ol manmeri i no redi na ol i no inap kisim tok bilong em. Lida i Mas Lukluk Gut Long 01 Wok na Hevi Tripela de i go pinis na Nehemia i go na lukluk gut long ol banis bilong Jerusalem. Tasol em i no go long biksan na em i no go wantaim bikpela lain manmeri. Nogat. "... mi wet inap long biknait na mi wantaim liklik lain man tasol i kirap lusim dispela hap mipela i sindaun long en na mipela i go lukim banis bilong taun" Nehemia 2.12. Bilong wanem Nehemia i go long biknait? Nehemia i save sampela man i laik pasim dispela wok, olsem na em i no laikim ol j save gut long plan bilong en. Sapos em i go long taim bilong biksan bai planti arapela man inap mekim kain kain tok long slekim bel bilong em. Em yet i laik lukim wanem hevi i stap na em i laik tingting gut. Em i sekim gut olgeta hap bilong banis. Em i laik lukim wanem pies i stap strong na wanem pies i bagarap. Em i laik tingting gut, bai em i nidim hamas man bilong stretim ol dispela banis. Nehemia i bin harim stori bilong ol arapela man tasol nau em i laik lukim long ai bilong em? : '. :... ;., ::,,ttd,1: ; m~../ukluk;-l!jt Jqng.. :pi lj,,y.i- :. :..-.-. ',,. ;,;.;-:-: : >>'. '-.... : : :. :-,y_ yet. Dispela i givim gutpefa stia bilong yumi. Lida i mas lukluk gut long ol hevi. Em i no ken pasim ai na tok, "Mipela i orait." Nogat. Em mas opim ai na lukluk gut long wanem hevi i stap na olsem wanem ol i ken stretim; Em i mas harim ripot bilong ol arapela man tasol em i mas save tru long wanem hevi i stap. Em i mas lukim gut long ai bilong em yet. Dispeia i tok wanem long yumi? Lida i no ken aipas. Nogat. Lida i mas save gut, Mipela i gat wanem kain hevi? Mipela i pundaun long wanem wok? Wanem hap long sios bilong mipela i no strong? Kornuniti bilong mipela i gat wanem hevi na wanem nid? 17

Lida I Mas I Gat Sampela Gutpela Pren Taim Nehemia i go long lukluk raun long banis bilong taun, em i no go wanpis. Nogat. Em i go wantaim liklik lain man tasol. 01 dispela man em i husat? 01 i no Iida bilong Jerusalem, long wanem Nehemia i no bin tokim wanpela pris o hetman o ofisa long Jerusalem long dispela plan bilong em. Planti i ting ol dispela lain em i ol brata bilong en i bin bringim ripot long em tairn em i stap yet long haus bilong king. 01 i save long hevi bilong en na ol ii bin prea wantaim em na ol i wanbel long karim hevi wantaim em. Wok bilong Iida i no isi na em i mas i gat sampela lain bilong poroman wantaim em. Moses i gat Josua olsem gutpela pren na poroman bilong em. Jisas i gat 12-pela disaipel, tasol insait long ol disaipel i gat narapela liklik lain i stap klostu long em. Taim Jisas i go long gaden Getsemani em i askim Pita Jems na Jon long stap klostu long em na prea i stap. Aposel Pol i no bin raun wanpis. Nogat. Em i go wantaim sampela lain olsem Sailas na Luk na Timoti na ol arapela tu. 01 Kristen Iida i nidim sampela pren bilong poroman na stap klostu long ol na prea wantaim ol. Sapos Iida i no gat gutpela poroman olsem, orait em i wanpis tru na em i isi long em i pundaun. "Sapos birua i pait long wanpela man, ating birua inap winim em. Tasol sapos birua i pait long tupela man, ating em i no inap. Sapos ol i tanim tripela string na wokim baklain, orait dispela baklain i no inap bruk kwiktaim" Saveman 4.12. Lida I Mas Helpim Arapela I Lukim Driman Nehemia i raunim olgeta banis bilong taun pinis na bihain em i go bek long haus bilong em yet. Nehemia i tok, "I no gat wanpela ofisa bilong Jerusalem i save long ol samting mi bin mekim long dispela nait, long wanem, mi no bin toksave long wanpela Juda. Mi no tokirn ol pris na ol hetman na ol ofisa na ol arapela man long dispela wok mipela olgeta Juda i mas mekim" Nehemia 2.16. Tasol nau em i taim bilong bungim ol lida bilong Jerusalem na tok save long ol long bikpela tingting bilong em. Nehemia i tok, "Yupela i save, ol dua bilong banis bilong Jerusalem i bagarap pinis na planti arapela hap bilong taun tu i bagarap. Olsem na yumi gat bikpela hevi tru. Orait nau yumi mas wokim gen banis bilong taun na long dispela pasin yumi ken pasim maus bilong ol man i save tok bilas long yumi" Nehemia 2.17. N ehemia i no mauswara. Nogat. Em i tok stret long ol, "... banis i bagarap pinis na planti arapela hap bilong taun tu i bagarap." Lida i mas helpirn ol man lukluk stret long ol hevi na problem. Tasol Iida i no ken daunim ol manmeri. Nogat. Em i mas kirapim ol long mekim wok. 18

Lukluk gen long tok Nehemia i mekim. Planti taim em i tok ''yumi" na em i no tok "yu" o "yupela." Yupela i save, ol dua bilong banis bilong Jerusalem i bagarap pinis na planti arapela hap bilong taun tu i bagarap. Olsem nayumi gat bikpela hevi tru. Orait nau yumi mas wokim gen banis bilong taun na long dispela pas in yumi ken pasim maus bilong ol man i save tok bilas long yumi. Nehemia 2.17 Nehemia em i wanpela gutpela Iida. Em i no daunim ol manmeri tasol em i kamap wankain olsem ol. Em i tok, "Yumi gat bikpela hevi tru... yumi mas wokim gen banis." Em i no krosim ol na tok, "Hamas yia yupela i stap na yupela i no wokim banis. Yupela i les lain na yupela i no gat gutpela tingting." Nogat tru. Dispela kain tok inap bagarapim bel bilong ol. Nehemia i soim em bai i karim hevi wantaim ol na wok wantaim ol. Hevi bilong ol em i hevi bilong em tu. Nehemia i mekim narapela gutpela tok. Em i autim testimoni bilong em long ol. ''Na tu mi tokim ol long ol samting God i bin mekim bilong helpim mi. Na mi tokim ol long olgeta gutpela tok bilong king" Nebemia 2.18. Nau bel bilong ol manmeri i kirap. 01 i amamas tru long harim king bilong Persia i tok orait long ol i wokim banis bi long taun gen, na king i tok orait long ol i ken kisim ol diwai, na em i bin salim Nehemia i kam bilong helpim ol. Olsem na ol i tok, " 'Gutpela tumas. Yumi kirap nau na mekim dispela wok.' 01 i tok pinis na ol i go redim ol samting bilong mekim wok" Nehemia 2.18. Dispela driman i bin i stap long bel bilong Nehemia nau i kamap na i stap tu long bel bilong ol man bilong Jerusalem. Wanpela bikpela wok bilong!7.7e ~i;(~~i7~?~i::;~~ '.t!ni/j!,f 1!!l!J~1l~ 10 -::. long wanem, birua bilong yumi "'... Satan i laik pasim bel na tingting bilong ol manmeri. Satan, em giaman god bilong dispela graun, em i bin pasim tingling bilong of dispela man i no bilip, na lait bilong gutnius bilong marimari na sori bilong Krais, em i no inap i go insait long bel bilong ol. Olsem na ol i no save lukim Krais, em i piksa tru bilong God. 2 Korin 4.4 19

Satan i save pasim bel na tingting bilong ol manmeri na ol i no tukim na ol i no tingim ol gutpela samting God i laik mekim insait long laip bilong ol. Jisas i bin tokim Aposel Pol, "Mi bai salim yu i go long or bilong opim ai bilong ol, bai ol i ken givim baksait long tudak na tanim bel na i kam long lait. 01 i ken lusim strong bilong Satan na i kam long God. Olsem na mi ken lusim o] sin bilong ol... " Aposel 26.18. Bikpela wok bilong pasto em bilong helpim ol manmeri bai ol i ken opim ai na lukim ol gutpela samting God i laik mekim bilong helpim ol. 01 i mas lukluk long Jisas na bilip tru long em inap helpim ol. "Yumi mas lukluk i go long Jisas, em i as bilong bilip bilong yumi, na bihain em bai inapim tru bilip bilong yumi" Hibru 12.2. Sampela Bai I Tok Bilas Long stori bilong Nehemia bai yumi lukim wanpela tok i kamap gen na gen. 01 man o meri i laik mekim wok bilong Bikpela bai i bungim ol kain kain hevi. Long Nehemia 2.19-20, Tobia na Sanbalat "... i kam na tok bilas na lap nogut long mipela. 01 i tok olsem, 'Yupela i laik mekim wanem? Yupela i laik wokim gen banis bilong taun, a? Yupela i ting bai yupela i mekim olsem na bai yupela i kamap strong na yupela inap pait long king, a?' " Tasol Nehemia i no surik long ol. Em i bekim tok long ol olsem, "God bilong heven bai i helpim mipela. Mipela i wokman bi long en, olsem na mipela.-,---...,.,.,.,..._,,..,,.,..,..,,...,.,..,.,.,...,..,..,.,...,,,.,...,.,.,,,,,..., ".,.,. '? "'" :.::.,,... '::::-.,...,... _,..,..,.,. :""" -.-:-,"""..,..,...-, ~ 7 tp~ la m :~! ~ --~ 6/kllf!}/jjl~:;:;~,.l=:,/; h'i/ijl/it/(/j)jw.l'i.~: i: ~~::;: w:~~. Mi:m4r~,--t;.;, Filipai 4.13, "Krais i save strongim mi, na long strong bilong em mi inap mekim olgeta samting." Nehemia i no tokaut long em i gat wanem namba o em i kisim pas bilong king. Nogat. Nehemia i sanap long bilip. Em i bilip long God i bin kirapim em long mekim dispe]a wok, na God bai i strongim ol na helpim o] long pinisim dispela wok. Devit i bin mekim wankain tok long Song 33. King i no save winim pait na rausim ol birua long strong bilong bikpela ami tasol. Soldia i no save winim ol birua long strong bilong em yet. 20

01 hos bilong pait i no inap helpim ol soldia long winim pait. Strong bilong hos i no inap kisim bek ol soldia i lus long pait. Tasol harim. Bikpela i save was long ol manmeri i stap aninit long em. Yumi wetim Bikpela i helpim yumi. Bikpela tasol i save helpim yumi. Em i olsem hap plang bilong pait na yumi hait long em. Yumi bilip tru long gutpela nem bilong em. Olsem na yumi amamas long em. Bikpela, mipela i bilip na wet long yu i helpim mipela. Yu mas marimari long mipela oltaim. Song 33. 16-18, 20-22 Long dispela sapta yumi lukim sampela moa gutpela mak na pasin bilong lida. Raitim long hia. I. 2. 3. 21

Sapta 4 Lida I Mas Skelim Wok Dispela wok bilong stretirn gen bikpela ston banis bilong Jerusalem em i wanpela bikpela wok tru. 01 i bin wokim banis long ol bikpela bikpela ston, na dispela ston banis em i bikpela tru. Banis em i l O mita hai na long bilong banis em i 3 o 4 kilomita. Banis em i bikpela na planti manmeri em inap wokabaut antap long dispela banis. Tasol ol dispela banis i bruk daun na ol ston i stap nabaut nabaut inap long 140 yia na gras na rop i gat nil i wok long karamapim o]geta bikpela ston. Nehemia i wokim plan long wokim dispela bikpela banis. Em i save wok em i bikpela tru olsem na em i skelim wok long wan wan haus lain long wokim. Wan wan haus lain i wokim narapela narapela hap bilong banis. Long Sapta 3 Nehemia i tokaut long nem bilong ol manmeri i wokim banis. Yumi no inap long ritim olgeta nem bilong ol dispela manmeri tasol moa long 40 kain kain grup na lain i bin wokim narapela narapela hap bilong banis. Long ves l het pris na ol arapela pris i wok bung wantaim long stretim hap bilong banis. 01 dispela hetpris i soim gutpela piksa. Tru namba wan wok bilong ol i stap insait long tempel. Tasol ol i lusim ol bilas bilong tempel na ol i kam na rausim ol pipia na apim ol bikpela ston na i wok long stretim banis bilong taun. Long sampela viles sampela pasto i ting ol kongrigesin i mas kam na wokim gaden bilong en na em yet i sindaun na malolo. Dispela em i piksa nogut. Gutpela Iida i no save surik long wok long han bilong en. Nogat tru. Long ves 8 i gat ol man bilong wokim gol i wok i stap. Ol dispela man i gat planti mani na ol i save wokim ol naispela gol dis na ol naispela gol ring na ol samting bilong bilasirn ol manmeri. Tasol nau ol i lusim dispela 22

wok na ol i wok long muvim ol bikpela ston na tanim simen bilong mekim banis ston i kamap strong. Klostu long ol i gat ol man i save wokim ol naispela sanda. 01 dispela lain i save kisim ol naispela plaua na kukim na tanim wantaim wel bilong wokim sanda, tasol nau ol i lusim ol arapela wok bilong ol na ol i taitim bun long wokim banis ston. Long ves12 wanpela hetman i wok wantaim ol pikinini meri bilong en long wokim banis ston. OJ dispela pikinini meri i pikinini bilong hetman, na ol i no save mekim ol strongpela wok long gaden. Tasol nau ol i kam na i wok wantaim ol arapela manmeri na wokim haus. 01 dispela kain kain lain i wok bung wantaim, long wanem, ol i gat wanpela tingting. 01 i wanbel tru long lukim banis ston i sanap. Sapos pasin bilong wanbel i stap bai planti wok inap pinis kwiktaim. 01 brata... mi tokaut strong long yupela olsem, yupe~a olgeta i mas wanbel long ol toktok yupela i mekim. Yupela i no ken bruk nabaut. Yupela i mas i stap wanlain tru long wankain tingting na wankain laik. 1 Korin 1.10 Lida I Mas Skelim Wok Lida i no inap mekim olgeta wok. Nogat tru. Lida i mas save gut tru long dispela bikpela wok ol manmeri i mas mekim. Em i mas kirapim bel bilong ol manmeri bai ol i amamas long mekim wok. Em i mas skelim wok bai olgeta manmeri i gat sampela wok long mekim. Em i was long ol na givim stia long ol na helpim ol, bai ol inap pinisim dispela wok. Moses i skelim wok Taim Moses i stap Iida bilong ol Israel, em i bin mekim planti wok tru long harim ol hevi bilong ol manmeri na em i wok long painim rot bilong stretim ol hevi bilong ol. Tasol i gat planti tumas manineri na em i wok long moningtaim i go inap long tulait long stretim ol hevi bilong ol. Tasol wok i bikpela tumas na wok i daunim em. Dispela stori i stap long Kisim Bek 18.17-23. Wanpela taim papa bilong meri bi long en i kam na i stap wantaim em na i lukim ol wok Moses i mekim. Jetro i askim Moses, "Bilong wanem yu wanpela tasol i rnekim dispela wok." Na em i tokim Moses, "Moses, yu no bihainim gutpela rot bilong mekim dispela wok. Dispela wok i bikpela tumas. Yu wanpela tasol i no inap mekim. Sapos yu yet i rnekim, bai skin bilong yu i les nogut na bai ol manmeri tu i les" Kisim Bek 18. 17-18. 23

Papa Jetro i tokim em, "Mi laik tokim yu long wanpela gutpela rot bilong mekirn wok bilong yu. Sapos yu harim, God bai i stap wantaim yu. Ating i gutpela sapos yu stap olsem man bilong bringim tok bilong ol manmeri i go long God. Yu mas bringim tok pait bilong ol i go long em. Na yu mas skulim ol long olgeta lo bilong God na tokim ol long rot ol i mas bihainim na pasin ol i mas mekim oltaim... Yu ken makim ol gutpela saveman bai ol i stap lida bilong ol manmeri. Sampela i mas bosim 1 OOO manmeri na sampela i mas bosim 100 na sampela 50 na sampela l 0-pela tasol" Kisim Bek 18.19-21. Moses i bihainim tok bilong papa Jetro na em i makim ol gutpela Iida i save stap aninit long God na ol dispela Iida i stretim ol dispela liklik trabel na ol i bringim bikpela hevi tasol i kam long Moses. Sapos wanpela man i laik bosim olgeta samting em i no inap kamap gutpela Iida. Gutpela lida i mas skelim wok. 01 aposel i skelim wok Long Aposel 6 i gat stori long hevi i kamap insait long sios long Jerusalem. Sios i wok long go het na planti manmeri i wok long bilip long Jisas, tasol hevi i kamap. 01 bilip manmeri i save givim kaikai long sampela manrneri i sot long kaikai. Planti tok i kamap long wanem, ol lain bilong tok Grik i tok kros long ol lain Aram. 01 i tok, "... Long olgeta de yupela i save helpim ol manmeri i sot long kaikai samting, tasol yupela i no save helpim ol meri bilong mipela, man bilong ol i dai pinis" Aposel 6. 1. 01 aposel i lukim dispela hevi na ol i bungim ol Kristen na i tok long i mas skelim dispela wok long 7-pela man. 01 i tok, "... yupela i mas painim 7-pela man name) long yupela, ol i gat gutpela nem namel long ol manmeri, na Holi Spirit i pulap long ol, na ol i gat gutpela save. Na yumi ken putim ol dispela man bilong lukautim dispela wok" Aposel 6.3. 01 manmeri i wanbel na ol i makim 7-pela manna mekim prea long ol na ol i putirn dispela wok long han bilong ol. God i blesim ol nupela wokman na sios i kamap strong moa yet. Nogat tru. Em i.,..... :::.c:... ;': :.....! mas skelim wok bai olgeta manmeri i ken painim sampela wok bilong mekim na bai wok bilong sios i ken kamap gutpela moa yet. holi:as;r g!;o :ae; I WjJ 'iii,~,iip, IR-1m iii,4~. I 24

Sios em i olsem wanpela bodi na bodi i gat planti hap bilong en, na olgeta hap i no gat wankain wok. Olsem tasol sios i gat planti manmeri na wan wan i gat narakain narakain presen. 01 Iida bilong sios i mas skelim wok bai ol kain kain man na meri insait long sios i gat sampela wok ol inap long mekim. "... K.rais em i bet bilong yumi na em i save mekim yumi olgeta han lek ai samting bilong bodi yumi mekim gut wok em i makim bilong yumi olgeta wan wan. Na em i save mekim yumi olgeta skru rop bun samting bi long bodi i pas gut wantaim na i bihainim pasin bilong laikim tru ol arapela, na long dispela pasin bodi i save kamap bikpela na strongpela" Efesus 4.15-16. Insait long sios yumi ken skelim wok olsem. Sampela i ken i stap Sande Skul tisa, narapela i ken kamap tisa bilong R.I. klas long komuniti skul, sampela ken paitim gita na arapela i ken singim spesel song. Sampela i ken katim gras arere long sios na narapela i ken brumim haus lotu na putim plaua. Sampela i ken lidim song long Sande, na sampela arapela i ken givim taim long prea wantaim ol sikman. Sampela i ken lidim song long nait lotu na arapela i ken wokim Baibel stadi long nait lotu. Sampela i ken wasim ol sikman na kukim kaikai bilong ol. Olgeta dispela kain kain wok i stap. Gutpela Iida bai i skelim wok na bai planti wok inap i kamap, na olgeta manmeri i ken pilim amamas. Lida I Mas Tingim Famili Em I Bikpela Samting Dispela bikpela ston banis i gat bikpela wok long banisim ol manmeri bai ol i no ken bagarap. Taim Nehemia i skelim wok em i tingting gut long haus bilong ol manmeri i stap we na planti taim em i tokim ol long stretim bek dispela banis i stap klostu long haus bilong ol. Lukim Nehemia 3.10. ''Na Jedaia,... wantaim ol sampela man i skruim narapela hap bilong banis klostu long haus bi/ong em yet." Naves 23 i tok, " Pris Benjamin na pris Hasup wantaim sampela lain i skruim hap banis klostu long haus bilong tupela yet. Na pris Asaria... wantaim sampela lain i skruim hap banis klostu long haus bi/ong en. " ''Na Sadok, wantaim sampela lain ol i skruim hap bi long ban is klostu long haus bi long Sadak yet." Ves 29. OJ dispela lain i tingting long sindaun bilong famili bilong ol, olsem na ol i wok strong long stretim ol hap bilong banis i stap klostu long haus bilong ol. Dispela tok i givim gutpela stia long ol lida bilong sios tude. Famili em i bikpela samting. Yumi mas lukautim gut famili bilong yumi bai ol i stap gut na ol kain pasin nogut bilong dispela graun i no ken bagarapim ol. 25

Sapos pasin bilong ritim Baibel na mekim prea i no stap strong insait long famili orait famili i no gat strong. Sapos pasin bilong lotu i no stap insait long famili, em i olsern famili i no gat banis na i isi long Satan i kam insait na bagarapim famili. Sapos papa na mama i no stap wanbel, orait banis bilong famili i bruk daun na em i isi long Satan i bagarapim dispela famili. Sapos yumi laikim sios i stap strong na komuniti i stap strong, orait famili i mas i stap strong pastaim. Pasin bilong ol famili i lotu wantaim em i bikpela samting bilong strongim ol Kristen manmeri. Long Nupela Testamen ol Kristen i no gat haus lotu, tasol ol i save bung na lotu long haus bilong ol manmeri. Na long olgeta de, ol i save go long tempel na long ol haus bilong ol manmeri, na ol i wok long skulim ol manmeri. Aposel 5.42 Na mi no surik long autim olkain gutpela tok inap long helpim yupela. Na long ol bung bilong ol manmeri na long olgeta haus bilong yupela tu, mi bin skulim yupela. Aposel 20.20 Em i gutpela sapos Iida bilong sios i bihainim pasin bilong Nehemia na skelim wok long ol haus lain. Namel long wik ol Kristen i ken wokim nait lotu insait long haus lain long pies bilong ol. 01 yet i ken makim sampela long ritim Baibel na prea na autim testimoni na wokim Baibel stadi. Na long Sande olgeta dispela grup bai i kam bung long haus lotu na bai ol i gat gutpela taim bilong lotu na litimapim nem bilong Bikpela. Lida I Mas Tingim 01 Manmeri Long dispela sapta yumi lukim narapela pasin bilong gutpela Iida. Gutpela Iida i save gut long ol wokman bilong en na em i litimapim ol. Long sapta 3 Nehemia i wokim lista long ol manmeri i bin wok long stretim banis. Em i kolim nem bilong samting olsem 40 man na wok bilong ol na wanem pies haus bilong ol i stap. Bilong wanem Nehemia i mekim olsem? Nehemia i gutpela Iida na em i save ol manmeri i bikpela samting tru na em i save gut long ol na nem bilong ol. Taim Iida i save gµt long ol wokmari na em i kolim nem bilong ol wan wan na i save long famili bilong ol, dispela i givim strong long ol. 01 i no ting, "Mi samting nating, mi wokman tasol." Nogat. 01 i save ol i gat nem na Iida i save gut long ol, na dispela i givim strong moa long ol. Nehemia sapta 3 i soim yumi Nehemia i save 26

long nem bilong ol, nem bilong famili bilong ol, haus bilong ol i stap we na ol i save mekim wanem kain wok. Jisas i gutpela Iida na long Jon 10.3-4 em i tok long gutpela wasman. "01 sipsip ol i save harim maus bilong em. Em i save kolim nem bilong ol wan wan sipsip bilong em yet, na em i kisim ol i go... Na ol sipsip i save long maus bilong en, olsem na ol i bihainim em i go. Sapos Iida i save gut long nem bilong ol manmeri na kolim nem bilong ol, orait ol bai i amamas long bihainim em. Taim Nehemia i raitim nem bilong ol long ripot bilong em, em i soim em i amamas long ol na givim tenkyu long ol na dispela i givim amama long ol. Long dispela sapta yumi bin lukim sampela moa gutpela pasin bilong gutpela Iida. Raitim long hia. 27

Sapta 5 Birua I Laik Pasim Wok Nehemia i gat gutpela bikpela driman. Em i wokim gutpela plan na skelim wok, tasol kain kain hevi i wok long kamap long Nehemia. Pastaim dispela hevi i no bikpela tumas, tasol taim wok i go het, dispela hevi i kamap bikpela moa moa yet. Birua I Laik Slekim Bel Bilong 01 Tupela man i wok strong tru long pasim wok bilong God. Nehemia i bungim tupela man taim em i kam long Jerusalem. Senbalat em i wanpela Iida bilong Samaria, na Tobia em i Iida bilong narapela lain i stap klostu long Jerusalem. Tasol Senbalat... na Tobia,... tupela i harim tok long mi bin kam bilong helpim ol manmeri bilong Israel. Olsem na tupela i be/ nogut tru. Nehemia 2.10 Tasol Senbalat na Tobia na Gesem, em wanpela man bilong lain Arap, i harim tok long dispela samting mipela i laik mekim. Olsem na ol i kam na tok bi/as na lap nogut long mipela. Nehemia 2.19 Pastaim tru ol i bel nogut na i ol i mekim tok nogut long Nehemia na ol wokman bilong em, tasol taim ol i lukim wok i go het na ol i stat long stretim banis, orait dispela hevi i go bikpela moa. Senbalat i harim tok long mipela Juda i wok long stretim banis, olsem na em i kros nogut tru na i tok bi/as long mipela... Em i tok olsem, "Ol dispela lain rabisman bilong Juda i laik mekim wanem? 01 i ting ol inap long wokim dispela taun gen, a? Na ol i ting sapos ol i mekim ofa long God bai ol inap long pinisim dispela haus long wanpela de tasol, a? 01 i ting ol inap kisim ol ston namel long ol hip pipia paia i bin kukim na wokim gutpela banis, a?" Nehemia 4.1-2 Nehemia i bin kirapim ol manmeri long mekim wok, na ol i harim stori long king i tok orait, na ol i amamas i stap. Tasol wantu ol birua lain i kam bilong sutim tok long ol na slekim bet bilong ol. Senbalat i tok, "01 dispela lain rabisman bilong Juda i laik mekim wanem? 01 i ting ol inap long 28

wokim dispela taun gen, a?" Tok bilong en i rabisim ol. Em i tok, ol i rabis lain na i no gat strong. Em i laik mekim ol i surik long dispela bikpela wok na bai ol i pilim ol i no inap pinisim wok. Planti taim Satan i mekim wankain long yumi. Em i laik daunim bilip bilong yumi. Em i tok, "Yu husat? Yu gat wanem namba? Yu kisim save we? Yu no gat strong. Yu laik kirapim sios a? Yu no inap. 01 i no inap harim tok bilong yu. Dispela pies em i hat tumas. 01 manmeri bai i lap long yu na ol i no inap bilipim tok bilong yu. Maski. Yu westim taim bilong yu. Wok bilong yu i no inap karim kaikai." Kain tok olsem na tingting olsem i save kam long yumi. 01 birua bilong Nehemia i mekim narapela tok tu, ''Na ol i ting sapos ol i mekim ofa long God bai ol inap long pinisim dispela haus long. 1J.L_.,....::: :..:<,.. 1 f.l,,./....0, =u1rua==,=/.:' =1.'Q1n fil'a.un,m. ~,YlP,.,:t!lil'!D/tJ/!!l. ::. wanpela de tasol, a?" 01 i lap long bilip bilong ol Juda. 01 i tok, "Wok em i bikpela tumas, na yu ting God bai i givim strong long yu. Nogat. Yu no inap." Yes, ol i bin lap nogut long Nehemia na ol tu i save lap long yumi tu. "Yu ting Jisas bai i kam bek gen? Nogat. Longpela taim mipela i wet i stap na em i no kambek." Sampela i tok, "Yu ting Jisas bai i senisim laip bilong ol manmeri. 01 i no inap senis. Bel bilong ol i strong pinis. 01 i no inap senis." Kain kain tok bilas bai i kam tasol yumi no ken surik. Yumi mas holim pas bilip na sanap strong. Lukim ol dispela Baibel ves. Mi no save sem long autim gutnius, long wanem, strong bilong God i stap long gutnius, em strong bilong kisim bek olgeta man i bilip. Rom 1.16 Tru, ol man i laik lus, ol i save ting tok bilong diwai kros em i kranki toktok tasol. Tasol... yumi save, tok bilong diwai kros em i strong bilong God. 1 Korin 1.18 Yumi no ken sem long gutnius, o lusim bilip, o lusim wok sapos arapela i lap o tok bilas long yumi. Yumi mas tingim dispela tok God i bin tokim Josua, "Mi tokim yu pinis... yu mas sanap strong na yu no ken pret, na yu no ken surik long wanpela samting. Long wanem, mi God, Bikpela bilong yu, bai mi go wantaim yu long olgeta hap" Josua 1.9. God i bin givim wankain tok long Jeremaia 29

"Yu no ken pret long ol. Long wanem, mi stap wantaim yu na bai mi lukautim yu" Jeremaia 1.8. 01 Birua I Bung Wantaim Taim yumi laik mekim wok bilong God, Satan bai i wok strong long daunim yumi na pasim wok yumi laik mekim. Yumi no ken kirap nogut taim yumi painim hevi long mekim wok bilong God. Jisas i tokim ol disaipel, "Sapos ol manmeri bi long graun i birua long yupela, orait yupela i no ken lusim tingting, pastaim ol i bin birua long mi tu" Jon 15.18. Aposel Pol i bin tokim yangpela pasto Timoti, "Yu mas i stap gutpela soldia bilong Krais Jisas na karim hevi bilong dispela wok wantaim mipela ol arapela man i karim hevi" 2 Timoti 2.3. Senbalat na Tobia na ol arapela i birua long ol Juda i no gutpela pren tru, na long ol arapela taim ol i no save poroman. Tasol taim wok bilong God i laik i go het, ol i bung wantaim bilong daunim wok bi long God. Taim Pailat na Herod i kotim Jisas wankain samting i bin kamap. "Herot wantaim ol soldia bilong en ol i rabisim Jisas, na ol i tok bilas long em. Bipo Herot i save birua wantaim Pailat. Tasol nau long dispela taim tupela i kamap pren" Luk 23.11-12. Pailat na Herot bipo i bin i stap birua tasol taim ol i wok long daunim Jisas, tupela i kamap pren. Yu tu bai i lukim kain kain man i bung wantaim bilong daunim wok bilong Bikpela. Bilong wanem ol i wok bung wantaim bilong daunim wok bilong God? As bilong en i olsem, Satan i wok long givim stia long ol. Satan i wok baksait na em i kirapim ol long daunim wok bilong God. Pol i tokim ol Kristen long Efesus, "Yumi no save pait long ol manmeri. Nogat. Yumi pait long ol strongpela spirit na ol gavman na ol kain kain samting i gat strong, ol i save bosim graun Jong dispela taim bilong tudak. Yumi pait long olgeta spirit nogut i stap antap" Efesus 6.12. Kain kain manmeri bai i bung wantaim bi long daunim wok bi long God, tasol yumi no ken pret o surik long ol. Jisas i tok, "... Long taim yupela i stap Jong dispela graun, ol hevi bai i kamap long yupela, tasol bel bilong yupela i ken i stap strong. Mi winim pinis strong bi long dispela graun" John 16.33. Yuml'<no ken pret l.t!.111, pf.. birtja... -;-.. :::.;.,-,.-.,., :.. 30

Taim hevi i kamap na i laik daunim yumi, orait yumi mas tingting bek long husat i bin singautim yumi long mekim wok. Sapos God i singautim yumi, orait em bai i lukautim yumi na strongim yumi. Jisas i bin tok, "Yupela i no bin makim mi... Nogat. Mi makim yupela bilong i stap ol lain bilong mi. Na mi givim wok long yupe/a, bai yupela i ken i go na karim kaikai, na bai kaikai bilong yupela i ken i stap gut. Olsem na sapos yupela i beten long Papa long nem bilong mi na askim em long givim wanpela samting long yupela, em bai i givim long yupela" Jon 15.16. Nehemia i save God i bin singautim em long mekim dispela wok. Em i bilip dispela wok i no inap lus nating, tasol bai i helpim ol lain bilong Jerusalem, olsem na em i mekim beten long God i ken givim strong long ol. Em i save God i bin singautim em long mekim dispela wok na olgeta taim God i stap klostu bilong helpim na strongim em. Nehemia I Mekim Prea Nehemia i harim ol man i laik daunim em na bagarapim wok, olsem na em i mekim strongpela prea tru. God, yu harim pinis tok bilas ol dispela man i mekim long mipela. 01 i bin rabisim mipela, olsem na mi laik bai yu rabisim ol yet, na yu ken larim ol arapela man i kam stilim ol samting bilong ol na kalabusim ol na karim ol i go long longwe pies. Yu no ken pinisim asua bilong pasin nogut-bilong ol, na yu no ken lusim sin bi long ol, long wanem, ol i bin mekim planti tok bilas na rabisim mipela ol man i wok long banis. Nehemia 4. 4-5 01 man i sutim planti tok nogut bilong daunim na rabisim ol lain bilong Nehemia na bilong daunim wok bilong God. Tasol Nehemia i no go na bikmaus na tok pait long ol. Nogat. Em i go na autim olgeta hevi na wari long God. Nehemia i tokaut stret long God long olgeta hevi na pen em i pilim. God i laikim yumi bringim olgeta hevi long em. God i save wari long yupela. Olsem na olgeta hevi yupela i karim, yupela i mas putim long han bilong en. 1 Pita 5. 7 Yupela i no ken wari long wanpela samting. Nogat. Oltaim yupela i mas tokim God long olgeta hevi bi long yupela. Yupela i mas prea long God na tok tenkyu long em, na askim em long helpim yupela. Filipai 4.6 3i

Yumi yet i no ken bekim rong o mekim nogut long arapela. Nogat. Yumi mas putim hevi long han bilong God. Yupela yeti no ken tingting long kros na pait. Oltaim yupela i mas painim rot bilong i stap wanbel wantaim olgeta man. 01 pren tru bilong mi, yupela yeti no ken bekim rong ol i mekim long yupela. Yupela i mas larim God i belhat long ol. Yupela i save, buk bilong God i gat tok olsem, 'Bekim rong, em i wok bilong mi. Mi yet bai mi bekim rong bilong ol na mekim save long ol.' Rom 12.19 Hevi i kam long ol tasol Nehemia i gutpela Iida tru. Em i no larim dispela hevi i daunim em na ol lain bilong en. Nogat tru. Baibel i tok, "Orait mi beten pinis na mipela i wok strong tru, na i no longtaim na banis i go antap inap long mak namel tru" Nehemia 4.6. Nehemia i soim tupela gutpela pasin, na dispela tupela pasin i wok poroman. Em i man bilong prea, long wanem, em i bilip tru long Bikpela. Na tu em i man bilong wok strong. Em i tok, "Mipela i wok strong tru." 01 manmeri i no tubel na ol i no gat tupela tingting. Nogat. 01 i givim olgeta strong bilong ol na ol i taitim bun tru long mekim wok. Banis ston i wok long go antap na hap i pinis na hap i stap yet. Yumi Kristen Iida i mas bihainirn pasin bilong Nehemia. Yurni mas i stap manmeri bi long prea na tu yumi mas wok strong. Strongpela prea na strongpela wok i save poroman. Yumi no ken holim wanpela na lusim narapela. Nogat. Yumi mas holim tupela wantaim. Aposel Pol i soim dispela tupela pasin bilong prea planti na wok strong. ;=-~);: 1.J~t-:1~,1ft::1~:1::1::::t<t,:illi.iI Olgeta taim mipela i save tingting long yupela na tenkyu long God. Mipela i save kolim nem bilong yupela long olgeta prea bilong mipela. I Tesalonaika 1.2 01 brata, yupela i save pinis long hatwok mipela i bin mekim taim mipela i stap wantaim yupela na i autim gutnius. Mipe/a i bin wok strong tru long san na long nait. 1 Tesalonaika 2.9 Pasin bi long prea na pasin bilong wok strong i save poroman. Nehemia i soirn dispela tupela pasin gen na gen long laip bilong en. Em i man bilong bilip long Bikpela na prea planti na tu em i save wok strong tru. 32

01 birua i harim wok i go het yet, olsem na ol i no amamas. God i bin harim prea bilong Nehemia na em i strongim ol wokman tasol hevi i no pinis yet. Nogat. Nau hevi i kamap strong moa yet. Mipela i mekim gutpela wok tru long dispela banis bilong Jerusalem, na mipela i bin wokim gen olgeta hap bilong banis i bin bruk na i pundaun. Olsem na ol i kros moa yet na ol i pasim tok long kam pail long mipela na bagarapim wok bilong mipela. Nehemia 4. 7-8 Bipo ol birua i lap na tok bilas long ol, tasol dispela i no daunim Nehemia na ol wokman. Tasol nau Senbalat na Tobia i bungim sampela arapela bilong helpim ol. 01 i bungim narapela tripela lain, em ol Arap na ol Amon na ol Asdot. 01 dispela lain i pasim tok na ol i laik kam na pait long Nehemia. 01 i pasim strongpela tok, "Bai yumi hait bait tasol na i go kamap long ol Juda. Na bai ol i no inap lukim yumi. Orait na wantu bai yumi kilim olgeta i dai, na bai ol i no inap pinisim wok bilong ol" Nehemia 4.11. Rot Bilong Pasim Birua Nehemia i bin mekim wanem bilong daunim ol birua? Nehemia i wokim tupela samting. 1. "Mipela i wok long mekim prea long God long helpim mipela" 2. "Mipela i putim sampela man long was long ol birua." Sampela Iida bai i putim ol man long was tasol ol i no inap givim taim long prea. Tasol Nehemia i wok long tupela sait wantaim. Em i save dispela wok em i wok bilong God na ol i no inap mekim long strong bilong ol yet. Tasol em i save ol i no ken aipas na ting olsem hevi i no inap i kam. Nogat. 01 i makim sampela man long was i stap. Bihain dispela hevi i go moa yet na Nehemia i mekim tripela samting. 1. Em i givim bainat na banara long olgeta man bilong wok. 2. Em i bungim ol long famili grup bai ol i lukautim ol wanblut bilong ol yet. 3. Em i tokim ol long go sanap long ol hap bilong banis i no pinis yet na ol i m~s redi long pait. 33

Yumi Mas Was Long 01 Birua Dispela stori bilong Nehemia i gat planti tok inap long helpim yumi ol Iida bilong sios. Satan i laik daunim yumi na yumi mas was. i stap. Yu no ken ting, "Mi stap Kristen longpela taim na mi no inap pundaun." Nogat tru. Baibel i tok, "... Sapos wanpela man i ting em i sanap strong, orait em i mas lukaut gut. Nogut em i pundaun" 1 Korin 10.12. Na Jisas i bin tokim disaipel bilong en, "Yupela i mas was na prea i stap. Nogut traim i kamap long yupela na yupela i pundaun" Matyu 26.41. Nehemia i bin tokim ol man long go sanap long ol hap bilong banis i no strong tumas. Nehemia i save ol birua bai i kam long ol pies we banis i no strong na ol bai i traim kam insait. Yumi mas was long ol birua. Kristen laip bilong yumi i wankain. Satan bai i kam na sutim spia bilong em long wanem hap long laip bilong yumi? Satan i no longlong. Em i glasim laip bilong yumi wan wan, na em i save long wanem ples yumi sot na long wanem pies yumi no gat strong. Yumi wan wan i gat sampela hap long laip bilong yumi, we yumi no strong tumas. Yu mas was gut long laip bi long yu, long wanem Satan tu i save wanem hap bilong laip bilong yu i no strong turrias na em bai i wok long sutim spia bilong en long dispela hap. Sampela Kristen Iida i bin pundaun long wanem ol i bin putim han i go insait long mani bilong sios na ol i kisim. Sampela Kristen Iida i bin harim tok gris long sampela meri i gat tingting nogut na ol i bin pundaun long pamuk pasin. Dispela i bagarapim ol na bringim bikpela sem long sios na daunim nem bilong Krais. Yumi mas lukaut gut. Birua bai i wok long kain kain we bilong daunim yumi. Putim Klos Pait 01 birua i redi long kam pait olsem na Nehemia tu i redim ol wok.man bilong en. ('Mi tokim olgeta Iain wok.man, bai sampela i mas wokim banis, na sampela i mas was. 01 man bilong was i save holim spia na hap plang na banara, na ol i putim siot kapa bilong pail" Nehemia 4.16. Satan i laik pait long yumi na daunim yumi, olsem na yumi mas i stap 34

redi long pait. Nehemia i tok, "Oltaim mipela i redi long pait." Nehemia i skelim wok na wanpela lain i wok long wokim banis na narapela lain i wok long holim ol spia na hap plang na banara. 01 i putim siot kapa bilong pait, na taim ol i go long kisim wanpela plang o wanpela ston, ol i holim samting bilong pait long han bi long ol na bainat i hangamap long let bilong ol. Yumi Kristen i mas putim klos pait bai yumi ken sanap strong na birua i no inap bagarapim yumi. Yumi mas wokabaut stret, olsem man i wokabaut long san. Yumi no ken hambak nabaut na spak. Yumi no ken mekim pasin pamuk na pilai nabaut long pasin doti. Yumi no ken kros nabaut na bel nogut long ol arapela man. Yupela i mas kisim Bikpela Jisas Krais na pasim em olsem klos pail bilong yupela. Na yupela i no ken tingting long bihainim laik nogut bilong bodi. Rom 13.13-14 Yes, yumi Kristen Iida i no ken ting birua i no inap pait long yumi. Nogat tru. Yumi mas putim klos pait na bai yumi ken sanap strong tru tairn Satan i tromoi spia long yumi. Klos pait em i gutpela samting tru na i banisim soldia bai em i no ken ranewe long ol birua, tasol em i ken sanap strong na pait long ol birua na daunim ol. God i givim klos pait long yumi. Yumi mas tingting gut long wan wan bilong ol dispela klos pait na pasim na bai yumi tu i ken sanap strong. Sapos yupela i laik sanap strong, orait yupela i mas pasim tok tru olsem let bilong yupela, na pasim stretpela pasin olsem siot kapa i karamapim bros bilong yupela, na yupela i mas redi long autim gutnius bi long God i laik wanbel wantaim ol manmeri, na putim dispela pasin olsem su bilong yupela. Yupela i mas kisim dispela olgeta samting bilong pait, na yupela i mas kisim tu pasin bilong bilip, na holim strong olsem hap plang, bai yupela inap long mekim i dai olgeta spia paia dispela man nogut Satan i save sutim i kam long yupela. Efesus 6.14-16 Dispela wok i stap i bikpela tru long tingting bilong Nehemia. Em i no malolo na oltaim em i tingting long pinisirn dispela wok. Long nait em i no senisim klos bilong en. Nogat. Klos bilong wok i stap oltaim. "... Na olgeta taim mipela i holim spia, na long taim mipela i go long wara tu, mipela i no save.lusim. Olsem na oltaim mipela i redi long pait" Nehemia. 4.23. 35

Lida I Mas Redi Long Karim Hevi King yeti bin makim Nehemia long kamap gavna bilong Juda, olsem na em i gat biknem na namba. Tasol Nehemia i no tingting ~ong biknem na namba bilong en. Nogat. Em i tingting long mekim wok. Yu lukim Nehemia i karim wankain hevi olsem ol wokman i mekim. Em i stap redi long pait na long de na nait em i was i stap. Long nait i no senisim klos bilong en, long wanem em laik i stap redi long olgeta taim. Sampela bikman bai i ting olsem, "Mi bikman olsem na mi mas i gat gutpela sindaun." Tasol Nehemia i no ranewe long karim hevi. Em wantaim ol lain bilong em, i karim hevi na karim ol ston na doti i pas long han na skin bilong ol. Gutpela Iida i mas i stap wankain. Em i no ken pret long wok. Em i no ken sindaun long ofis tasol na ting wok bai i pinis. Em yeti mas karim hevi na pilim pen na wok wantaim ol manmeri na bai wok i karim kaikai. Jisas i tok long Matyu 20.26-27 "Tasol dispela pasin i no ken stap namel long yupela. Nogat. Man i laik i stap bikman namel long yupela, em i mas i stap wokman bilong yupela. Na man i laik i stap namba wan bilong yupela, em i mas i stap olsem wokboi nating bilong yupela Prea Na Strongpela Bilip I Winim Birua Long sapta 4 yumi lukim ol birua i wokim plan na mekim kain kain samting bilong pasim wok bilong God tasol olgeta plan bilong ol i popaia. Lukim ol dispela tok. 01 birua i tok bilas na lap nogut. Nehemia 2.19 Tasol Nehemia i tok God bilong heven bai i helpim mipela 01 birua i kros nogut tru na tok bilas. Tasol Nehemia i beten na ol i wok strong tru. Nehemia 4.1 Nehemia4.6 01 birua i kros moa yet na i pasim tok long kam pait na bagarapim wok. Tasol Nehemia i wok long prea na putim sampela man long was long san na long nait. Nehemia 4.8-9 01 birua i pasim tok long hait na kilim ol i dai. Nehemia 4.11 Tasol Nehemia tokim ol long putim klos pait na sanap baksait long ol hap bilong banis i no pinis yet. Na God i pasim rot bilong ol. Nehemia 4.13,15 36

Nehemia i gat strongpela bilip na i tokim ol wokman, "God, Bikpela bilong yumi bai i pait long ol birua bilong yumi" Nebemia 4.20. Dispela pasin bilong Nehemia i poroman wantaim tok i stap long Nupela Testamen. Tru, mipela i save stap long dispela graun, tasol mipela i no save pait olsem ol man bi long graun. Olgeta samting bilong pait mipela i holim, ol i no samting bilong dispela graun. Nogat. 01 i gat strong bilong God, na ol inap brukim ol strongpela banis bilong ol birua. 2 Korin 10.3-4 Long dispela sapta yumi lukim sampela gutpela pasin Nehemia i bin mekim na ol dispela pasin i helpim em long daunim birua. Raitim ol dispela gutpela pasin long hia. 1. - ------------------ - -- 2. - --------- - ----------- 3. ---------------------- 37

Sapta 6 Nehemia I Stretim Hevi Long ol arapela sapta yumi lukim ol kain kain hevi i kam long ol birua na ovi laik long slekim na daunim ol lain bilong God. Tasol long Nehemia sapta 5, narapela kain hevi i kamap na i laik pasim wok bilong God: Na dispela hevi i kamap namel long ol Juda yet. 01 Juda i taitim bun long wokim banis na ol i amamas long lukim banis i go antap, tasol ol i sot long kaikai. Em i taim bilong drai na kaikai i sot na planti i bin kisim dinau bilong bairn kaikai. Olsem na planti bet nogut na tok nogut i kamap. Sampela i tok olsem, "Mipela i gat planti pikinini, na mipela i sot long kaikai. Na sapos mipela i no kisim kaikai bai mipela i dai." Na sampela moa i tok olsem, "Mipela i bin dinau long sampela wantok na kisim mani bilong bairn kaikai. Na ol i tokim mipela, sapos mipela i no bekim, orait bai ol i kisirn ol gaden na haus bilong mipela bilong bekim dinau." Na sampela lain i tok olsem, "Mipela tu i bin dinau long ol wantok na mipela i kisim mani bilong givim takis long king. Na sapos mipela i no bekim dinau, bai ol wantok i kisim graun na gaden wain bilong mipela. 01 i wantok bilong mipela yet, na ol i givim dispela hevi long mipela. Olsem wanem, ol i ting ol i winim inipela, a? Nogat. Mipela olgeta i wankain tasol. Na ol pikinini bilong mipela tu i wankain olsem ol pikinini bilong ol. Tasol mipela i no gat narapela rot. Olsem na mipela i larim ol pikinini bilong mipela i kamap wokboi nating bilong ol arapela man, bilong mipela i ken kisim mani. Olsem na ol dispela man i bin kisim sampela pikinini meri bilong mipela bilong kamap wokmeri nating bilong ol. Na tu ol i bin kisim graun na ol gaden wain bilong mipela, na nau mipela i no inap mekim wanpela samting bilong kisim bek ol pikinini. Nebemia 5.2-5 Bikpela hevi tru i stap na i no ausait lain i kamapim dispela bevi. Nogat. Hevi i kamap name) long ol yet. Em i wanpela taim bilong bikpela hangre na kaikai i sot tru. Na tu taim ol man i wok long banis bilong Jerusalem ol i no inap wok long gaden bilong ol, olsem na ol i sot tru long kaikai. Sarnpela i dinau long ol arapela Juda, na ol wanblut i no soim pasin bilong 38

sori, tasol ol i pulim graun na haus bilong ol. Sampela i bin kisim pikinini man o pikinini meri bilong narapela man na mekim ol i kamap wokboi o wokmeri bilong ol. Olsem na ol maniman i kisim moa mani na ol rabisman i go rabis olgeta. 01 dispela bikman bilong ol Juda i sakim tok bilong God na pulim samting bilong ol arapela man. 01 i daunim ol man i hangre na ol i bungim moa samting bilong helpim ol yet. 01 i lus tingting long ol dispela tok bilong Bikpela. Yupela i mas helpim ol rabisman, na ol pikinini, papa bilong ol i dai pinis. Na ol man i karim hevi na i no i stap gut, yupela i mas mekim gut long ol. 01 manmeri i stap nogut na i sot long ol samting, yupela i mas kisim bek ol long han bilong ol man nogut. Song 82.3-4 Man i save tingim ol rabisman na i helpim ol, dispela man i ken amamas. Bikpela bai i helpim em long taim hevi i kamap long em. Song 41.1 Sapos yu marimari long rabisman na yu givim samting long em, i olsem yu lariin Bikpela i dinau long yu, na bihain Bikpela bai i bekim dispela dinau. Sindaun 19.17 Taim Nehemia i harim dispela em i "belhat moa yet." Nehemia i belhat long wanem, ol dispela man i wok long mekim nogut long ol wantok na wanblut bilong ol yet. Dispela em i pasin nogut tru. Baibel i tok, "... God i belhat long ol man bilong sakim tok bilong em" Efesus 5.6. Jisas i bin belhat taim em i go insait long tempel na em i lukim ol man i bringim ol sipsip na meme na pisin long pies bilong prea. 01 i mekim pies bilong God i kamap olsem wanpela maket. Jisas i krosim ol na raunim ol i go ausait. Jisas i no belhat bikos ol i tok nogut long em, tasol em i belhat long wanem, ol i tingting tumas long mani na i pasim rot long ol arapela manmeri i laik kam na mekim prea. 01 dispela manmeri i sakim tok bilong Bikpela na i daunim ol rabisman na ol manmeri i no gat strong. Dispela i givim bikpela hevi long ol manmeri na Nehemia i belhat long dispela pasin nogut ol bikman i mekim. 39

Lida I Mas Save Long We Bilong Stretim Hevi Nehemia i belhat, tasol em i "tingting gut long rot bilong stretim dispela hevi." Baibel i tok, "Sapos bel bilong yupela i hat, orait. yupela lukaut. Nogut yupela i mekim sin" Efesus 4.26. Nehemia i mekim gutpela pasin. Em i no pairap wantu, tasol em i kisim t.aim bilong tingting gut na painim rot bilong stretim dispela hevi. Nehemia i gutpela Iida na em i soim yumi gutpela rot bilong stretim hevi. Em i tok stret long man i gat asua. Nehemia i tok, "... Mi save ol hetman na ol ofisa i bin mekim dispela pasin nogut, olsem na mi singautim ol i kam bung na mi tok strong long ol olsem, 'Yupela i save daunim ol brata bilong yupela na mekim nogut long ol' "Nebemia 5.7. Nehemia i no toktok nabaut. Nogat. Em i go stret long ol man i gat asua na i tok stret long ol. Dispela i poroman wantaim tok bilong Jisas. "Sapos brat.a bilong yu em i mekim rong long yu, orait yu go lukim em, na taim yutupela t.asol i st.ap, yu mas traim stretim tok want.aim em" Matyu 18~15. Taim hevi i kamap Iida i no ken surik. Nogat. Em i mas i tingting gut na i go stret long man i gat hevi. Dispela em i no wanpela isi wok, tasol sapos Iida i no stretim hevi, orait hevi bai i go moa yet na ol manmeri bai i pilim nogut tru. Bungim olgeta manmeri Nehemia i bungim olget.a manmeri long toktok long dispela hevi. Nehemia i tok stret long ol long dispela hevi. Em i tok dispela pasin bilong pulim mani bilong ol wantok na bilong mekim pikinini bilong ol i kamap wokboi na wokmeri nating i no gutpela. "... Pas in bi long yupela i no stret. Yupela i mas aninit long God na bihainim stretpela pasin oltaim. Sapos yupela i mekim olsem, orait ol birua bilong yumi tu i no inap tok bilas long pasin bilong yumi" Nebemia 5.9. Nehemia i krosim ol na ol i no gat tok. Sapos Nehemia i bin i gat asua, ol bai i sutim tok i kam bek long em. Tasol Nehemia i bin mekim gutpela pasin. Nehemia i bin givim mani long sampela man i s9t long kaikai, t.asol em i no pulim graun bilong ol, o singaut long bikpela win mani. Nogat tru. Em i bihainim lo bilong God, "Sapos ol manmeri bilong mi i sot tru long mani na ol i dinau long yupela, orait yupela i no ken mekim olsem man i wok bisnis long givim dinau. Yupela i no ken kisim winmani long taim ol i bekim dinau. Nogat tru" Kisim Bek 22.25. 40

Nehemia i bin tok "... Yupela i mas aninit long God na bihainim stretpela pasin oltaim. Sapos yupela i mekim olsem, orait ol birua bi long yumi tu i no inap tok bilas long pasin bilong yumi" Nehemia 5.9. Tru tumas, sapos yumi Kristen_ 1 mas f't;lm ;,,...;: :.. :q.~t/jel.~:i!ff!f,f/~;,.:: JC::.,.. Kristen i no mekim stretpela pasin bai planti man i stap ausait long sios bai i tok bilas na sutim tok long yumi. 01 bai i kolim yumi "giaman Kristen" na bai sios i kisim nem nogut. Yumi Kristen i mas soim gutpela piksa, na yumi mas i stap olsem lait bi long dispela graun. Jisas i tok "... lait bilong yupela i mas lait long ai bilong ol manmeri, bai ol i lukim ol gutpela pasin yupela i mekim, na bai ol i litimapim nem bilong Papa bilong yupela i stap long heven" Matyu 5. 16. Sapos ol Kristen i soim gutpela pasin na laikim tru na helpim ol arapela, orait dispela bai i opim ai bilong ol manmeri na bai ol i kam bek long Bikpela. 01 i stretim rong Tok bilong Nehemia i sutim bel bilong ol na ol i tok, "... Bai mipe1a i mekim olsem yu bin tok. Na bai mipela i givim bek ol samting bilong ol wantok na mipela i no ken singaut long ol i bekim dinau" Nehemia 5. 12. Nehemia i save em i isi long mekim gutpela toktok, tasol tu em i isi long lusim tingting. Olsem na em i singautim ol pris i kam na i tokim ol man i bin mekim rong, long mekim promis long ai bilong pris bai ol i mas bihainim tok ol i bin mekim. Orait ol i mekim promis long ai bilong ol pris. Nehemia i tok strong moa long ol, "... Sapos yupela i no bihainim dispela promis... orait God i ken... rausim ol haus na olgeta samting bilong yupela" Nehemia 5. 13. Na olgeta i tok, "Gutpela, God i ken mekim olsem." Lida I Mas Lukluk Long Hevi Bilong 01 Manmeri ~i:~~r:j;~eii~j~ Nehemia i soim yumi ':~~:r;~r, painim rot bilong helpim ol. Em i yusim rnani bilong em yet long 41

helpim ol manmeri i sot. Em i no tingting long em yet. Dispela gutpela pasin i bin i stap long taim bilong ol aposel tu. "01 i save larim ol man i bairn ol hap graun na ol samting bilong ol, na ol i kisim mani long dispela, na ol i tilim dispela mani long olgeta man i sot long kaikai saniting" Aposel 2.45. Yumi mas wok long kamapim gutpela sindaun bilong ol manmeri. Sios i no ken tingting long spirit tasol. Nogat. God i wokim spirit na bodi wantairn. Jisas i bin sori long ol manmeri na helpim bodi na spirit wantaim. 01 lida bilong sios i mas tingting tu long painim rot bi long kamapim gutpela sindaun bilong ol manrneri long komuniti. God i bin yusim sampela sios Iida bilong daunim birua. 01 i bin kamap namel man na i go i kam namel long tupela lain na daunim kros na pait na mekim wanbel pasin i kamap gen long pies. Sampela sios Iida i bin wok strong long kirapim ol manmeri long komuniti long wokim toilet na wasim ban gut na klinim viles. Dispela i bin daunim sik na bringim gutpela sindaun long ol manmeri. Gutpela Iida i save lukluk long hevi bi long ol komuniti na em i painim we bilong stretim ol hevi na kamapim gutpela sindaun. Lida I Mas Soim Gutpela Piksa King i bin makim Nehemia i kamap gavna bilong ol Juda. 01 arapela gavna i bin makim bikpela takis bilong ol manmeri na ol gavna i bin kisim planti mani na kaikai long ol manmeri. 01 i stap olsem bikpela man na ol i daunim ol arapela man. Tasol Nehemia i tok, "... Mi stap aninit long God, na mi no mekim pasin olsem. Na ol lain bilong mi, mipela i no bairn wanpela hap graun. Nogat. Mi wok strong tru na helpim ol man i wokim gen banis bilong Jerusalem. Na ol wokboi bilong haus bilong mi tu, ol i helpim ol man long wokim banis" Nehemia 5.15-16. Nehemia i gat bikpela namba long gavman tasol em i no tingting long lukautim em yet, tasol em i ting long helpim ol manrneri. Pita i raitim pas na i i tok tok long ol hetman bilong sios. Em i tok, "Yupela i no ken i stap olsem ol bikman na daunim dispela ol manmeri God i bin putim long han bilong yupela. Nogat. Yupela i mas mekim gutpela pasin tasol, bai ol i ken lukim na bihainim" 1 Pita 5.3. Tude Papua Niugini i gat planti hevi long wanem, planti Iida bilong kantri i no bihainim pasin bilong Nehemia. 01 i no tingting long ol manmeri bilong pies, tasol ol i tingting long ol yet wantaim ol wantok bilong ol. 42

Nehemia i wok long helpim ol manmeri na soim gutpela piksa long ol. Em i stap bikman bilong gavman na planti manmeri i save kam long haus bilong en. 150 manmeri i save kaikai long haus bilong en wan de wan de. 01 kukboi bilong en i save kukim wanpela bulmakau, 6-pela sipsip na planti kakaruk wan de wan de bilong givim kaikai long ol dispela manmeri. Lo bi long gavman i tok Nehemia inap kisim takis long ol manmeri bilong Juda, long kisim ol dispela kaikai. Tasol Nehemia i tok, "Mi save ol manmeri bilong Juda i gat bikpela hevi, olsem na mi no laik kisim dispela takis mani king i tok mi ken kisim long ol manmeri bilong bairn kaikai. Nogat. Mi bairn kaikai long mani bilong mi yet" Nehemia 5. 18. Nehemia i no tingting long kisi~ ol samting long han bilong ol manmeri, tasol em i mekim gutpela pasin bilong helpim ol. Yumi Iida bilong sios i mas lukaut gut sapos yumi holim mani bilong sios. Yu mas tingim dispela mani em i mani bilong God. Sapos yu putim han i go insait na yu kisim sampela bilong yu yet, orait yu gat asua. Lida bilong sios i mas lukautim gut ol samting bilong sios olsem, gita, kolmen lam, sia, tebol, bet na ol arapela samting. Taim pasto i lusim wanpela sios na i muv long narapela sios, em i mas putim ol sarnting long han bilong nupela man. Em i no ken karim ol wanpela samting i go. Nogat. Yumi Iida i mas soim gutpela piksa long ol manmeri. Pol i raitim pas long yangpela pasto Timoti na i givim dispela gutpela tok long em. Tasol ol man i Iaikim tumas long kisim planti mani sarnting, ol traim bai i kaniap na holimpas ol olsem umben i holimpas wanpela abus. Bel bilong ol bai i kirap long mekim planti samting nogut na dispela bai i paulim ol tru. Na long dispela pasin ol bai i bagarap olgeta. Pasin bilong laikim tumas mani em i as bilong olgeta pasin nogut. Sarnpela man ol i bin laikim tumas mani, na dispela pasin i pulim ol na ol i lusim bilip pinis, na ol i karim bikpela hevi moa. 1 Timoti 6.9-10 01 i lukim yu i yangpela liklik, tasol ol i no ken ting yu man nating. Nogat. Yu mas mekim ol gutpela pasin tasol, bai ol Kristen i ken lukim pasin bilong yu na bihainim. Yu mas mekim gutpela pasin long tok bilong yu na long wokabaut bilong yu na long pasin bilong laikim tru ol arapela na long pasin bilong bilip na long pasin bilong i stap klin tru long ai bilong God." 1 Timoti 4.12 43

Pol i givim gutpela stia tu long ol bisnis man na ol man i gat planti mam. Tokim ol man i gat planti mani samting bilong dispela graun long ol i no ken bikhet na litimapim nem bilong ol yet. 01 i no ken bi lip long ol dispela kain samting i save bagarap kwik. Nogat. Ol i mas bilip tru long God... 01 i mas mekim planti gutpela pasin bilong helpim ol arapela manmeri. Oltaim ol i mas givim planti samting long ol manmeri i sot. 01 i no ken ting samting tru bilong ol em ol mani samting bilong ol. Nogat. Samting tru bilong ol, em pasin bilong mekim gut long ol arapela. Sapos ol i mekim olsem, orait ol bai i bungim planti samting bilong helpim ol bihain, na ol bai i kisim dispela laip em i laip tru. 1 Timoti 6.17-19 Kristen Lida I Mas Wok Long Helpim Arapela Nehemia i soim gutpela piksa long pasin bilong Kristen Iida. Em i no ken tingting long em yet, tasol em i mas tingting long arapela na 1 mas wok long strongim na helpim arapela. Dispela i poroman wantaim pasin bilong Jisas. Jisas i bin soim dispela pasin long ol disaipel taim em i wasini lek bilong ol. Em i tokim ol, "Mi Bikpela na mi Tisa, na mi wasim lek bi long yupela. Orait yupela tu i mas wasim lek bi long ol arapela man bilong lain bilong yumi" Jon 13.14. Jisas i no litimapim nem bi long em yet. Nogat tru. Em i pikinini bi long God tasol em i wokabaut olsem man nating na i daunim em yet na mekim wok olsem wanpela wokboi nating. Jisas i soim gutpela piksa long pasin bilong Iida. Lida tru i mas i stap olsem wokboi bilong helpim ol manrneri bilong em. Lukim ol dispela arapela ves. Pikinini Bilong Man i no bin i kam bilong ol man i ken mekim wok bilong helpim em. Nogat. Em i kam bilong helpim ol, na bilong givim Iaip bilong em bilong bairn bek planti manmeri. Matyu 20.28 Na yupela i mas mekim gutpela pasin long ol manmeri. Na sapos sampela i sot long ol samting, orait yupela i mas givim sampela samting bilong yupela bilong helpim ol. Yupela i no ken lusim tingting long mekim ol dispela kain pasin, long wanem, em dispela kain ofa God i save laikim tru. Hibru 13.16 44

Pasin bilong Kristen i stap stret olgeta na i no gat asua long ai bilong God. Papa bilong yumi, em i olsem. Yumi mas tingting long ol pikinini, papamama bilong ol i dai pinis, na long ol meri, man bilong ol i dai pinis, na yumi mas helpim ol long karim ol hevi bilong ol. Narapela samting tu, yumi mas lukautim gut wokabaut bilong yumi yet, bai pasin bilong dispela graun i no ken mekim yumi i kamap doti long ai bilong God. Jems 1.27 Raitim sampela moa mak bilong gutpela Kristen Iida long hia. 45

Sapta 7 01 I Pinisim Banis Planti hevi na traim i kamap long Nehemia bilong daunim em na daunfm wok bilong Bikpela, tasol em i bin winim ol dispela kain kain hevi. Wok i go bet yet na nau olgeta hap bilong banis i pinis, tasol ol i no putim ol dua yet. 01 birua i save klostu bai wok i pinis na ol i wok yet long painim rot bilong pasim wok. 01 i bin traim long pretim Nehemia tasol ol i no inap, olsem na nau ol i wok long grisim em. Narapela Hevi I Kamap 01 i salim tok na askim Nehemia long kam na bung wantaim ol long wanpela pies Ono, wanpela pies daun i longwe liklik long Jerusalem. Tasol Bikpela i givim ~tia long Nehemia na kwiktaim em i save ol i laiktrikim em na pulim em i go bai ol i ken bagarapim em. Olsem na em i bekim tok long ol, "Nehemia i mekim wanpela bikpela wok, olsem na em i no inap lusim dispela wok na i kam daun na lukim yupela. Sapos em i kam bai ol wokman i no inap mekim wok" Nehemia 6.3. Dispela tok gris bilong ol birua i no kam wanpela taim tasol. Nogat. Em i kam 4-pela taim, na olgeta taim Nehemia i bekim wankain tok. Dispela traim i bin kam long Nehemia bai i kam tu long yumi Kristen lida. Kain kain man bai i grisim yumi long lusim wok bilong Bikpela. Wantok bai i grisim yumi, na ol man bilong politiks inap long grisim yumi, na bisnis man tu bai i grisim yumi. Tasol yumi no ken harim gris bilong ol. Dispela wok bilong stretim banis bilong Jerusalem i stap bikpela tru long tingting bilong Nehemia na em i no inap lusim. Em i save God i bin kirapim bel bilong en long mekim dispela wok na em i no inap lusim. Mi bin harim planti pasto i tok, "God i singautim mi long mekim wok bilong pasto." Sampela i holim strong long dispela singaut bilong God, tasol sampela i larim ol kain kain samting bilong graun i pujim oj. 01 i kamap wankain olsem wanpela man, Demas. Pol i tok, '.'Demas em i lusim mi pinis. Em i laikim tumas ol pasin bilong dispela graun, na em i go... " 2 Timoti 4.10. Mobeta ol pasto i bihainim pasin bilong Pol,''... Autim gutnius em wok Bikpela i givim mi na mi mas mekim. Mi no inap lusim dispela wok" 1 Korin 9.16. 46

Dispela tok bilong Nehemia em i strongpela tok, mi "... no inap lusim dispela wok na i kam daun." Dispela tu i poroman wantaim pasin bilong Jisas. Em i hangamap long diwai kros, na ol pris na ol manmeri nating na arapela tu i sutim tok long en na tok, "... Lusim diwai kros na ;f,fllj. :::... ;.; ~:::;ll:.:.::i :) ]\:::~::~:f 1;;;;\::;:.;:fa:::t:il:i).; ~!:!::;!~. :\:~::::'.it:j )(\}1i~l/1Jii1~[ kam daun" Matyu 27.40. Tasol Jisas i save em i mekim bikpela wok tru long diwai kros na em i no inap i kam daun. Sapos em i lusim diwai kros na i kam daun, em i no inap kisim bek ol manmeri bilong sin. Olsem na em i sakim gris bilong ol na em i no kam daun. Lida i mas save gut tru long wok God i bin givim em na em i mas taitim bun tru long mekim dispela wok bilong God. Yumi no ken lusim wok bilong God na bihainim singaut na tok gris bilong ol arapela man. Sutim Giaman Tok 01 birua i no lusim Nehemia tasol ol i wokim narapela trik bilong mekim em i lusim wok. Senbalat i salim wanpela pas i go long Nehemia. Tasol em i no pasim pas, olsem ol arapela man i save mekim. Nogat. Em i larim skin pas i stap op, bai olgeta kain man inap ritim. Pas i pulap long tok win na i sutim planti giaman tok long Nehemia. Pas i tok olsem. Mi Senbalat, mi bin harim Gesem i tok olsem, i gat wanpela tok win i kamap namel long ol lain manmeri i stap klostu long yumi. Na tok win i olsem, yu wantaim ol arapela Juda i no laik i stap moa aninit long king, na yupela i laik pait na kirapim gavman bilong yupela yet. Na long dispela as tasol yupela i wokim dispela banis gen. Na tu yu laik mekim yu yet i kamap king. Na yu bin tokim ol profet long ol i mas autim tok insait long Jerusalem olsem, 'Nau ol Juda i gat king bilong ol yet.' Mi laik save gut long as bilong dispela tok win, olsem na mi laik bai mitupela i ken bung na stretim tok, nogut king yet i harim dispela kain tok ol i mekim long yu. Nehemia 6.6-7 Senbalat i giaman na tok Nehemia i laik i kamap king. Em i salim dispela tok i go nabaut na singautim Nehemia long kam long stretim dispela tok. Senbalat i laik pretim Nehemia, long wanem sapos dispela tok i go long king bai king i belhat long Nehemia na bai i pinisim em long wok. Tasol Nehemia i mekim wanem?nehemia i bekim pas na i tok, "... Olgeta 47

dispela tok yu bin raitim, i no tru. Ating yu yet i kamapim dispela tok long tingting bilong yu" Nehemia 6.8. Nehemia i save ol i laik trikim em na ol i bin raitim dispela pas bilong pretim em, na bai em i lusim wok na i no inap pinisim banis. Nehemia i no wari tumas long ol dispela tok giaman ol i sutim long em. Nehemia i tingim wok em i mekim em i samting tru. Lida i mas save, sapos ol i sutim kain kain tok giaman long em na sampela i laik bagarapim nem bilong em, orait em i no nupela samting. 01 i bin sutim planti tok giaman long Jisas long taim ol i kotim em, tasol Jisas i sanap na pasim maus tasol. Jisas i bin givim dispela tok long ol disaipel bilong em. Sapos ol i lukim yupela i stap long lain bilong mi, na ol i tok nogut long yupela na ol i mekim nogut long yupela na sutim kain kain tok giaman long yupela, orait yupela i ken amamas. Yupela i ken belgut na amamas tru, long wanem, bikpela pe i wetim yupela long heven... Matyu 5.11-12 Yumi no ken kirap nogut taim ol man i sutim kain kain tok giaman bilong bagarapitn yumi. Long wanem, Satan em i papa bilong olgeta tok giaman. "... Satan... i no bihainim pasin i tru, long wanem, pasin i tru. em i no i stap long em. Tok giaman em i save mekim, dispela em i tok bi long em stret. Em i man bilong tok giaman, na em i papa tru bilong pasin bilong tok giaman" Jon 8.44. Dispela tok giaman i no pretim Nehemia. Nogat tru. Nehemia i mekim wankain pasin olsem em i bin mekim bipo long taim bilong hevi. Em i mekim beten, "God, maski long tok bi long ol. Mi laik yu ken strongim mi long mekim dispela wok" Nehemia 6.9. Nehemia i no sindaun na wari wari long ol dispela tok giaman. Nogat. Em i taitim bun na wok yet long pinisim dispela bikpela wok God i bin givim em. Nehemia i save sapos em i pret long ol dispela pas na ol tok giaman, bai ol wokman bilong en tu bai i pret na ol bai i no gat strong bilong pinisim wok. Tingim dispela gutpela tok bilong Profet Aisaia. Yupela i mas strongim ol man i no gat strong na strongim tu bel bilong ol man i pret na guria. Tokim ol man bel na tingting bilong ol i no strong olsem, "Yupela i mas sanap strong na i no ken pret. God bai i kam na kisim bek yupela na mekim save tru long ol birua bilong yupela." Aisaia 35.3-4 48

Ranewe Na Hait Nehemia i no pret long ol giaman tok bilong ol birua tasol ol birua i no givap. Nogat. 01 i wok yet long painim rot bilong daunim Nehemia. Ol i ting olsem. Nebemia em i man bi long bilip long God na bibainim tok bilong God, ol sem na ol i grisim wanpela profet na em i ken mekim giaman tok profet bilong pretim em. Wanpela man i gat nem 'profet' i stap long haus bilong en na em i singautim Nehemia long kam lukim em. Dispela man i tokim Nehemia olsem, "... Mitupela i mas i go bait insait long Rum Tambu bilong baus bilong God. Na yumi mas pasim ol dua, long wanem, ol birua i laik i kam long wanpela nait na kilim yu" Nehemia 6.10. Tasol Nebemia i tokim em, " Mi no man bilong pret na bai mi ranawe na bait. Olsem na mi no inap ranawe i go bait insait long baus bilong God. Nogat tru" Nehemia 6.11. Bihain Nehemia i skelim dispela tok "profet" na em i save dispela tok i no kam long God. Lo bilong God i tok pris tasol i ken go insait long Rum Tambu long tempel. Nebemia i no pris, olsem na em i save dispela tok em i giaman. Em i save sapos wanpela profet tru i autim wanpela tok profet i kam long God, orait dispela tok bai i poroman wantaim ol arapela tok bilong God. Olgeta tok i kam long Spirit bilong God bai i poroman wantaim tok i stap long Baibel. Na tu em i save God i bin givim bikpela wok long em na wok i no pinis yet. Olsem na em i no ken ranewe na bait. Nehemia i mekim prea gen, "God, yu ting long dispela pasin nau Tobia tupela Senbalat i mekim long mi na yu mekim save long tupela. Na yu tingim tu dispela profet meri Noadia na ol arapela profet i bin mekim kain kain tok bilong pretim mi" Nehemia 6.14. Banis I Pinis Long dispela stori bilong Nebemia yumi lukim ol kain kain hevi i kamap bilong slekim bun bilong ol wokman na pasim wok. Tasol ol i wok long prea long Bikpela na ol i sanap strong na winim ol kain kain bevi. Nau Baibel i tok, "Mipela wokim banis long Jerusalem inap 52 de" Nehemia 6.15. Olaman! Dispela em i wanpela bikpela mirakel. Banis em i bikpela tru na ol birua i wok long givim hevi long ol, tasol ol i go het na pinisim banis insait long 52 de. Dispela i no wanpela liklik wok. Nogat. Longpela bilong ban is em inap olsem 3-4 kilomita. Hai bilong banis inap olsem 1 O pela inita na banis i bikpela tru inap long planti manmeri i ken wokabaut antap long em. Dispela wok bilong stretim i bikpela tru, tasol ol i pinisim 49

insait long 52 de. Banis bilong Jerusalem i bin bruk inap long 140 yia. Planti manmeri i bin lukim banis i bruk. Planti manmeri i pilirn hevi, tasol ol i stap tasol. 01 i lukirn hevi na ol i no mekirn wanpela sarnting. Tude planti hevi i stap long ples bilong yumi. Planti manmeri i lukirn pasin nogut i wok long go bikpela, tasol ol i no mekim wanpela samting. 01 i stap tasol. Sampela i toktok long hevi i stap, na ol i laik lukirn senis i kamap, tasol planti samting i no senis. Tingirn stori bilong Nehemia. Sapos Nehemia i bin stap bek long dispela bikpela taun bilong king, dispela banis bai i bagarap yet. Dispela bikpela wok i kamap na i pinis kwik, long wanem, wanpela gutpela Iida tru i stap. Em i man bilong bilip tru long Bikpela na em i givirn bel bilong en na strong bilong em long pinisirn wok. God i yusim Nehemia long kirapim ol manrneri long Jerusalem long wokim gen dispela banis bilong Jerusalem. Nehemia i no litirnapim nem bilong em long dispela bikpela wok. Nogat. Em i tok, "ol birua bilong mipela long ol kantri i stap klostu long mipela, i harirn tok long mipela i wokim banis pinis, na ol i save olsem God yet i bin helpim mipela long mekim dispela wok. Na ol i save, pasin nogut ol i laik mekim long mipela, em i popaia. 01 i lukim nem bilong. ol i pundaun, na ol i pret'' Nehemia 6.16. Tru tumas God yet i helpim ol na ol i pinisirn dispela bikpela wok. 01 i bilip tru long God na ol i givim planti taim long prea, na ol i no pret long karim hevi, olsem na God i helpirn ol. God i yusim yurni manrneri long mekim wok bilong em. Sapos i:j~:ffl~:~el~~ :;r&~-? wan wan long mekim. God i no singautim yumi long wokirn traipela banis ston long Jerusalem, tasol God i gat sampela wok bilong yumi wan wan i ken mekirn. Wanpela bikpela kwesten yumi mas tingim em i olsem, "God yu gat wanem wok na yu laik mi mekim? 01 I Wokim Lotu Bilong Mak.im Banis I Bilong God Tairn banis i pinis, orait olgeta manmeri i kam bung long Jerusalem na mekim lotu bilong amamas na makim banis i bilong God. Dispela em i bikpela taim bilong amamas na singim song bilong tenkyu long God. 50