,. J. NAMBA 1 Trixide Ogas Prais 1Oc

Similar documents
Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia

Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT)

Jisas Krais. Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris. Sabat Kaikai. slotu Sel, Wok Pris. September - December No. 190

Septemba - Disemba N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church. Gutpela Pasin. Rot bilong kamapim.

RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION PANEL O KOMITI BILONG GLASIM

May - August No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS WITH CHRIST

Indigenous knowledge and the value of plants. Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two. Laspela hap long buk Tu

Ol dia brata na susa bilong

Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek

MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY

Lapun tasol strong yet...

ISTA. Wantok. Somare tok tenkyu. Lukim spesel saplimen bilong Gren Sif Sir Michael long ol pes insait. K1 tasol. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Madang solwara bisnis. senta bai go het: Kulit

Ista... INSAIT. King Jisas Krais... P4,5. P8,9 Lukim ol stori bilong Ista insait.. Tingim dai bilong. Lukim Ista Spesel insait. long pes...

SunRice Group Speak Up Policy

Femili dai wantaim long balus birua

Hevi bilong Telikom na PNG Power givim hevi long ol Hailans kastoma

Pes 16 na 17. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

BILO AGO. WantOk. Askim. Aliwan ka ikaj. men, baj

MARASIN. TUMBUNA SW/TIM BEL. Namba 73 Trinde, 1 Ogas 1973 prais 1O. Dokta Taureka

NG rausim ios wokman

Liklik Baibel Dikseneri

?rais 10. bilong dispela dipatmen. Mista En I gat 35 krismas, I kam long Kerema,

Namba waa long. kornonwelt

Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy. Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi. Issue Date: May 2013

Insait: 2012 Krismas Saplimen. Wantok Riviu bilong dispela yia...

Meri Krismas. Hepi Niu Yia Olgeta! Amamasim dispela bikpela de bilong yumi, stap wanbel na lukautim yu yet!!

National weekly in Melanesian Pidgin.

I Sir Maori Kiki i tok J PNG bosim arni AUSAITMAN BAI LUSIM TIKET. mba 112 Trinde, 19 Mask 1975, Prais 10 HET OFIS BILONG GAVMAN

PNG hat long sekim rekot ilong Fainens Dipatmen

PNG i ran olsem Afrika

Paraka, O Neill aut long nupela COI. Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23. Ol poto 14 na 15 SOIM RISPEK. K1 tasol.

40 YIA NA I GO REFOMESEN ANIVESARI. Nius na toktok bilong 500 yia selebresen Lukim long pes 60 MAS NAMBA 30 ELCPNG SINOT LONG HELDSBACH Pes...

Namba 1949 Desemba 29, Janueri 4, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

O Neill makim. nupela minista

Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset

Chan wari long birua bilong ol risos projek

Namba Tri Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

antri bai sot long mani

Planti senis i daunim rait bilong ol yangpela sumatin. Sensasip. Awenes long. woksop... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Bikpela hat wok. tru long boda... INSAIT P15. Fri Wes Papua. NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... bringim pret long ol pipel..

Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu

Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS?

Gavman skelim K20m bilong Nesenel I.D. kad sistem

Guria toktok. - Rasia Saina Stori Tumbuna Baibel Piksa

Sios helt sevis bungim hevi

Wokman pilim pen long takis

Strongim skul, strongim pipel - PM

Ol gavman bisnis i winim K20 bilien

Dion em i Deputi Praim Minista

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Tupela memba i kros. 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15

Gutbai Oseah Philemon(OP)

Published on April 25, Significance of the centenary: history and commemoration of the

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Pilai bai kamap long taim

Ka Husat Kaunsil Be/hat?

Kisim pepa long stop drag long komyuniti - p7. NHC wokman kisim 4-pela de profesenel in haus trening - p2

Narapela kain Pop INSAIT P15. Pablik sevis i slek... Selebretim yia bilong Snek long Basamuk... Moa stori long nupela Pop long pes 4 na 5...

OPOSISEN I GAT NAMBA:

Vot pepa bai kam long mun Mas. Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2. Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3

PNG i no gat helt standet

Compiled By: Anchor Baptist Church P.O. Box 34 Kandrian, WNBP Papua New Guinea. Digicel:

op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Bai stap long vatiken monastri na pre I go moa long pes 2... Jada 013

Polis Pawa! P10. Bai kostim K15.6 bilian. opim bek Panguna main... Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek...

pas! Paul Zuvani i raitim

avman makim 20, 000 long gol medol

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

... wantok Nk..p.p bk..,g ml P..5..., N, NUPELA POP I DAI - kadinal.

LA1KIM SUSU** BILONG MAMA TASOL

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Spes i sot. Ailan sindaun long bikpela wari - Pes 2. Tisa lonsim intanet benking websait - Pes 4

oken mamas ani yet Lukim ol Wol nius poto... Pes LAIPSTAIL- Nupela drama pilai kempein bai helpim MDG... Pes I go moa long pes 3

Olgeta plen long kantri mas lukluk moa long populesin - Dokta Mola

Gavman putim ai long ol Supa Fan

Glasim Judisal Kondak Bil

OL ELEMENTERI SKUL PIKININI:

Madang taun bagarap - pes 7

Gavman bai rausim 2010 Envaironmen Loa senis

Papagraun bai gat sea long Ok Tedi na BCL

I Indépendens De Selebresen

Mande neks wik- O Neill o Somare?

BCL i stopim sampela wok program

Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT

Asbisop John Ribat kamap Kardinel

Wokabaut bilong Prins Charles bai kostim K10 milian

Namba tri UN bos i raun long PNG

Dinau baset bai go antap tru

PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010

ol nupela provins go pas

Sastiti 01155_878_Chastity.indd 1 7/13/12 10:52 AM

Juffa laikim eksen long SABL ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

2015 baset salens. Stanley Nondol i raitim

Branch Offices: Wewak Phone: InP.N.G. Ms. Penny Donald Phone: WANTOK - Sarere, 20 Me 1978 Pes 2

O Neill promotim invesmen

OTML papagraun egensim O Neill

edim plen bilong tuna isnis na klaimet senis

Ol sios i egensim lo bilong kilim ol kalabus

STORI KAM LONG PANGUNA DAILOG PROJEK

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Transcription:

,. J NAMBA 1 Trixide Ogas 5 1970 Prais 1Oc

Sapps yu gat tok yu raitim sotpela tasol. Sapos yu raitim iongpela bai mipela i sotim. Yu mas raitim nern bilong yu tru long olgeta pas i kam long mipela. Sapos yu no laik mipela prinim nem bilong yu tru orait yu raitim arapela nem bilong yu tu. Dia Edita. - Eel bilong ml i gut tru taim ml harim yupela lalk kamapim wanpela nupela niuspepa ol kollm WAN T0K. Planti taim ol bik pela man bliong Niugini ± wan tngt±ng olsem wanem yuml ken bunglm moa yet ol p±pel bllong d±spela kantrl bllong yuml. Tru, Gavman ± gat plantl wailes stes±n blong salim tok ± go. Gavman ± prlnlm tu plan t ka±n l±kllk buk b± long bringim save long ol manmerl. Tasol ol dlspela samt±ng ± bhalnlm ol tlngting na ol aidla bilong Gavman tas ol. 01 tu ol i save em ± no nap. 01 áldla na tlngtlng bllong ol pipel ruml save palrim we? Bal ol Nluglnlan ken autlm tingtlng na warl bllong em we? Olsem wanem ol blkpela man bllong gayman ken mekim nupela lo o kamaplm nupela pas- n sapos ol ± no save gut long tlngtlng bllong ol plpel yet? no ken. Ba tok kros na trabel tasol kamap. Nuspepa i gat wok bllong autlm ol tngtlng na wan blong ol plpel, bal olgeta arapela man ken rltlm na harim na save long ol Olsem nluspepa nambawan samtlng b long kantrl bllong yuml. Tru tumas, yupela man wok long raitlm nius pepa WANTOK bal gat hatpela wok tru, Atlng yupela lalk ol blkpela man nsait wantaim ru pela na wanbel tru wantalm yupela. Orait, yupela mas som ol man bilong Niugln tingting bllong yupela blhalnim tingtlng blong ol yet. WANTOK - Trinde Ogas U EliJ1k LEJU1T Tasol, lukautl Yupela R. bal ol tingting no ken bihalnim wanpela long sailim samting bal lain 0 wanpela pati. Nogat. Yupela sanap nam helpim yuml, na em i ken pepa blong yuml ken el long ol, bai rupela wok gut tasol long helpim bllong ol. cen skelim t±ngting bi Long ol. Na yupela ± no Tenkyu, ol wantok, pret long autlm t±ngting sapos yuml wok bung long bilong yupela yet. Nas dispela pepa bal yumi k, sampela man i no ken amamas long olgeta laik hanlm. Maski sam taim yumi nltlm WANTOK pela man ± kros. Yupela em pepa bilong olgeta. ± no ken pret. lumi man Salmon Gaius blong N±ug±n± yim± mas Bisop bilong gat sampela man ± sanap strong olsem. Eel bilong ml gut long yupela. Holim gut wok. Siaman Haiis John Guise av Asembli Dia Edlta, - Mi amamas tru long save bal wanpela pepa ± kamap namel long yuml. Plantl talm ml go long sampela hap longwe long Nugin. Long taim ml bungim wan pela long yum long sampela ples olsem Aust ralia, ml save tok Se, em wantok bllong m Naskl ml no save long tok ples bilong em, ta sol mitupela bilong wan pela hap, na mltupela ± ken toktok long Tok Pis n o nglls. Ml ting em minng bllong dlspela pepa. Long dispela taim yuml gat plantl buk long tok nglls, Tasol Dispela helpim ol manmeni em ol ± save tok nglls. no gat planti buk long ol tok plea na tok Pisin. Mi tlng em wanpela gutpela samting long WANTOK. Plantl mannienl, ol na yang bal ritlm. M amamas long dlspela pepa, na save ol long Yunaitet Sios long Nu gin Allan Rjan bal ol lalklm dispela pepa. Tasol pasln bilong dispela kaln wok o pepa, bal no wok gut sapos ol manmeri em ol lak m nltlm dlspela pepa i no nait i go na putm stori o nius long dlspela pepa. Ba ml askim ol, na ol pipel long Yu naltet Sios long N.G.L 5 1970 - Pes 2 Yunaltet Sios Dia Edita.- Bipo, long taim tumbuna bilong yu mi,ol ± no gat niuspepa, ol ± no save long nit na ralt.olsem na ol i sing aut tasol long man ± stap klostu. Man ± stap longwe ples, ol sutim garamut long ol, na win- m taur long ol, Dispela ± olsem bnlngim tok ± go ± kam. Blpo tumbuna bllong yumi ol ± mekim olsem na save long narapela narapela na toktok wantaim. Sapos garamut ± krai baimbai ol tok "sing autim yumi". Sapos taur knal na ol save tok: "singautlm yuml". Sampela taim ol save pasim tanget 0 pasim nop bilong makim de bilong wantok ± go kam. Nau dispela talm em nupela taim kamap. Po lltikal na Ekonomlk na Sosial Divelopmen bilong kantnl kamap bik pela, na yum mas i gat wanpela pepa bunglm yum olgeta Papua Niu gin wantalm, na pasln bilong Kristen ± kamap gutpela. Olsem na mipela long Evanjelikal Luteran Slos bllong Niugini amamas tru na tok gude long dispela niuspepa "WANTOK" Yuml Lida raitim tok ± go long dispela pepa na yumi wanbel na wok wantaim na kirapim kantn ± kamap gutpela, Rev, Zurewe K. Nanibatu Bisop ELCONG Lutenan Zurenuo, bilong Misin, Somare Tok Long Sydney Wanpela lida bilong Pangu Pati, Michael Som are, i bin tok long Syd ney olsem: em kirap nogut long lukim hamas samting kantnl bilong Afrika bin go het blpo ol kisim ndependens. Em i klrap nogut tu long lukim plantl waitman moa wok yet insait long gavman bilong ol dispela kantnl, Em tok wok bi long Australia long Nu gn no map long wok blong Englan inäit long Af nika. Mr. Somare bin go wantaim wanpela selek komltl bilong Haus av Asembli bilong lukluk naun long At nika. Dispe. la komiti bin lwni Pont Monesby long Jun na ol bin stap map wan mun long At nika, Em his ol arapela memba bilong dispela lain: Mr. W. Lussick, Mn, Donatus Nola, Mr. Ebia OlewaLe na Mn. Tom Leahy. Wanpela anapela lain bilong Has av Asembli ± lusim tenitoni long dis pela mun bilong go luk luk naun long ol kantni ± stap long Saut Pasi uk, Em hia ol memba bi long dispela lain: Mn. Paulus Anek, Mn, Matias Toliman, Mn, Sinake Giregire, Mn, Oala Oala Rarua, Mn. John Middleton, na Mn, Geoff Littler, Lnng bigin bilong dls pela y±a tupela lain wantaim bilong Selek Komiti ± go raun long Niugini na mekim klbung wantalm ol pipel na tok tok long taim bihan b long Tenitoni, Dspela tupela lain mas givim nlpot long Haus av Asembli long ol lukluk naun bilong ol insait long Niuglni na ol nara pela kantni. Bai ol meklm long mlting i blgin long namba 31 de bilong mun Ogas,

Atlng A Yr i v rr 7, WPdN - - -w - w - w Niuspepa Bilong Yu, Gude, wantok! Nau yu lukim his namba wan taim dis pela nupela niuspepa yumi kollm Wantok. Em Wantok tru bilong yu, bilong yu stret. ** ** ** ** Nau yu harim. Niugini em kantri bilong yu. Tok pisin em i tok bllong yu. Nau yu gat wanpela nus pepa bilong yu stret, em Wantok tasol. map nau no gat wanpela pies yu ken autim wan biiong yu, tingting biiong yu, iaik bllong yu. map nau maus biiong yu pas. Nau dispeia niuspepa kamap na tok iong yu,i apik: "Poroman, mi wantok tru bliong yu. Yu gat tok, yu autim - bai ml ken hanlm, na ml ken brlnglm go long pianti man". ** ** ** ** Yu laikim tumas bai Niugini go het. Em gutpela tru. Tasoi, poroman, yuml mas iainim pastaim ol arapela kantri go het olsem wanem; yumi mas kis- m save long ol. map nau husat bin toklm yu ol dispeia samting? ** ** ** ** lu laik hanliti tu ol hetman bilong yumi mekim wanem long Pot Mosbi. Bai mipela tokim yu. Na sapos yu no laikim samting ol mekim, orait, nau yu ken tok. map nau, no gat man i ken harim yu. Nau mipela i givim maus long yu - na mipela 1 giv im tu planti yau ken harim yu. ** ** ** ** Yu save gut tumas wok bilong wanpela wantok. Wantok tru em save skulim yu, em i givim gutpela tok long yu, em i strongim bel bilong y-u, em ± tekwe wan b±long yu, em help±m yu, em mek±m bai yu sindaun gut. Orait, ol d±spela saniting em i wok bilong n±uspepa Wantok tu. Em Wantok tru bilong yu! ** ** ** ** Na wanpela samt±ng moa: ±nap nau ± gat kain kain tok save kamap long tok pisin. Tasol husat map ritim? Em hapkas tok pisin tasol. Man hatwok long nitim. Dispela niuspepa Wantok em ba± i spik olsem wantok tru bilong yu, em i no tanim tok pisin. Nogat. Em i tok olsem yu yet yu tok. ** ** ** ** Sampela taim yu save lukim pepa ± kamap long wanpela blsnls o wanpela mis±n,o wanpela pati, 0 wanpela kiap 0 gavman. 01 man hia ± bihainim ting ting bilong ol yet. Dispela niuspepa Wantok i no mekim olsem, em i no bihainim tok bilong wanpela lain tasol. Nogat. Mipela save kisim nius na tok bilong olgeta wantaim. Sapos ol gat gutpela tok; tok yu mas harlm, orait, mipela hepl turnas long autim bal yu ken hanim. Mlpela pren bilong ol - tasol namba wan mipela ± pren bilong yu. ** ** ** ** Wanpela kantni ± no ken go het sapos ol pipel ± no gat niuspepa bllong ol yet. No ken tru. Em nau: kantni bilong yu. Em hia: Niuspepa bilong yu - Wantok. ** ** ** ** Yu harim: mipela ± wok long helpm yu. Yu mas bek im: yu mas help±m mipela. Mitupela mas wok wantaim. M±tupela ± mas poroman tru. Yu ting wanem? Nogut yu sarap stap. Mipela ± wetim tokbek bilong yu. OL MAJAUNGAN GOWENAU Rabaul Ripota 01 Mataungan bilong Rabaul i bin pinisim tok kros na pait wantaim gavman - bilong nau tasol. no gat man i ken save wataim bai ol i kirapim bek. map nau gavman bin lusim klostu wan milion dola long dispela trabel long Rabaul. Planti niuspepa moa i bin prinim stori long ol Whitlam bai helpim ol pasin b±long ol hetman tru. Tingting bilong ol bilong ol Mataungan. i solap moa, na sanipela no stret yum± kolim ol t±ng God yet helpim hetman hia "Presiden" maus bilong ol taim ol o toktok wantaim ol "Waspapa" 0 "Kuskus" bilong ol. sanit±ng, long wanem Mat- Gavman. aungan Asosiesen i no sem likl±k na lusim planti mani moa bin kis±m naniba yet na long dispela ol planti tingting na lo rabel map nau gavman no bin bilong ol i hait yet. Gavman i bin s±ngautim samting olsem 1200 plis man wa.ntaim masket bi long go long Rabaul ; na ami tu sambai redi long helpim ol. Tru, ol Mataungan belhat na i bikmausim ol, tasol i no gat pait i kirap. Dispe la tairn em i naniba wan taim ol plisman win liklik, na ol Mataungan i sunk go bek. Tasol nau bai wanem samting i kaniap? Gavman tu long Rabaul i no save. 01 Niuginian na waitman save tru insait bilong ol dispela tnabel ting na tok olsem: 01 Mataungan no krai tunias long ol graun long Keravat. 01 i pasin tingting bilong ol man long dispela ol hap tasol. Sapos ol Mataungan sunk i go, no bilong oltaim. Nogat. Eal ol i kern bek planti taim, mekim mekim map ol win....0 pait bal ± karn ap wantaim ol plisman. 01 hetman bilong ol stapim ol Mataungan. Tasol gavman no ken sunk moa. Nogut em 1 lusim namba na strong bilong bosim graun. Planti man ting gat wanpela man tasol map long stretim dispela trabel, em nupela nambawan gavman, Mista Johnson. Taim em namba j tu gavman yet, em i bin mekim strongpela stret pela tok long Oscar Tammur na ol man bilong em. Em no man b±long toktok nating; em map mak im save long ol. As bilong trabel em fopela hap graun. Tripe- la hap i stap arere long wara Kerevat, ol Tolai b±long bipo i bin kisim long ol Baining tasol. M±sta H. West, kiap bi long Rabaul, tok gayman yet i bin bairn ol 1 fopela hap graun, bin rnakirn, na laik tilim long Ol Tolal na ol Baining. gat 800 hap graun bikpela i go long bilong ol eka map 90 eka. no Mataungan hambak moa, gat tok, sapos ol Mataungan yet bin putim long wanem ol pilim ol bin winim gavman oltaim nern bilong klsirn wanpela map nau. 01 làikim wanpela hap graun, bai. tumas ol niuspepa ± kis ol ken kisim. Tasol ol im tok na piksa bilong yet i no laik wetlm tok ol. 01 1 ting Mista Luk±rn Long Pes 5 1 WANTOK - Trinde Ogas 5 1970 - Pes 3 j j J --.

Olgeta bk stap long dispela niuspepa ol bin paitim pastaim lông wanpela masin bilong rail, nem bilong em. TERRTORY AGENTS N ag. PlY LTD. MADANG LAE RABAUL MT HAGEN WEWAK KETA P.O. Box 1549. Boroko. P.O. Box 185, P.O. Box 557. P.O. Box 222. P.O. Box 237. P.O. Box 178. P.O. Box 72. BREC KWQ LDT & CO. PORT MORESBY.. i / STRKE UP THEBAND/i, Tomorrow s talitng shape today... Today man travels in outer space.. explores the secrets of the Universe. Today man puts science and technology to work in new ways expanding production increasing leisure, assuring a better, more abundant life for all. The wonders of tomorrow take shape today... and we in Papua-New Guinea know the impact of amazing changes throughout our daily lives. Ours is a partnership with progress, meeting challenges, sharing responsibilities. We at Burns Philp are striving for greater ervice * and shopping comfort for each and every One of our customers and with this goal, present to you a wonderful new world of shopping... 1 % #. Burns Philp as one of the Founders. of Trade and a partner in the development of the Territory are proud of the Giant steps taken in the last 30 years to forge this great country the rnerging nation into it has becometoday. / / Burns Philp, Agents for the most sought after products including :-. National radio & appliances Stormline louvres British Paints Ltd. Philips Appliances James Hardie Products Alpina Cyma Watches Caron Marcel Rochas Perfumes Mikimoto Pearls and Rings Seppelts Rhum Negrita John Valves McNaught fittings. Hermes typewriters Byford Sox Maidenfrm Max Factor Ronson Wilkinson Sword. BURNS PHLPNEWGWNEALTD SERVNG YOU BETTER r L.JL J WANTOK - rr11dc Ogas 5 1970 - Pt s 4

han Hap Long Tok ± stap long ol. hap graun bilong Long Pes 3. Keravat. Na taim ol i b±long komitibilong bo rauslm Oscar Tammun, sirn graun. 01 yet go long wik i go pinis, em insait, kisirn wanpela 1 bin tok bal em kam bikpela hap, katirn bus; bek wantalm 15,000 man na laik tilim aut long samtlng. laik bilong ol yet. 01 1 Sampela man tu i tok tok dispela olgeta graun gat narapela as bilong bilong wanpela Tolai trabel long Keravat. Em tasol na gavman no bin hia: Long yia 1959 wanpela balm. Tasol sampela man hetman bilong ol tok em no pasin bi Mataungan, John Kaputin, long ol Tolai. Long pas bin meklm tnabel na ol in bilong ol, ol kolim man bilong Keravat i bin "vunatarai", wanpela hap rab±$im em tru. Bel bilong graun no bilong wan em ± hat yet long pela man; bilong lain dispela samting na em i bilong em, a tupela tn laik mekim save soim pela lain wantaim. Na ol Mataungan rnek. waitman na i bikpela man tru. ±m kranki tu taim ol John Kaputin na Oscar sindaun long dispela tamrnun, tupela saveman graun. 01 ± kalapim mak tru long ol pasin bilong kisirn hap graun long tanim bel na t±ngting Skul Didirnan long Vudal. bilong planti man. Kapu Son sapos i gat wanpela tin i bin stap long Lae papa tru bilong graun, na i bin toktok gen insalt long wanpela kibung ating em mas save long mak bilong em. bllong ol skulboi. Tammur i hambak i tingting map long L.,000 ol Mataungan bin sindaun em bin winlm Namba wan Gavman bilong Australia, Mista Gorton, long ples balus bilong Rabaul. Nau em i save mekim kain toktok olsem: A Em bai i singaut long Yunaitet Nesens. B Em bai i singaut long pati bilong ol wokman bilong Australia bai _oj_ i helpim em long kot. C Em bal i go long wanpela kantri bilong kisim help bilong rausim ol Australia long Niu gini. Em no kolim nem bilong kantni em i laik go long en. Kain mauswara olsem ol niuspepa laikim tumas, na dispela samting Oscar tu i save tumas. Tasol ol hetman bilong ol Mataungan bai lusim kwiktaim ol pren bilong ol long redio na niuspepa sapos ol i mekim pasin olsem ol bin mekim long ples balus bilong Rabaul taim Mista Gorton bin kamap. Pas taim ol ripota bilong redio na niuspepa i bel gut long ol Mataungan. Tasol bihaln 01 hetman hia spak llklk long bual na bla, ol kam bek ronim ol ripota pren bilong 01 na "mekim pasin bilong ol welman", olsem wanpela blong ol i nlpot. Kain pasin olsem i bin mekim nogut bel bilong planti, pren bilong ol Mataungan. Olsem nau 01 tingting planti, 1 givim baksait long ol Mataungan na i sambai long gavman. Em tnabel bilong Oscar tasol na ol wanwok bilong em. Wanem samting bai kamap nau? Husat i* ken save? Dispela niuspepa i no gat tok. Em i sambai tasol bilong autimolgeta nius bilong dispela trabel bllong Rabaul. Sapos mi pasim mi no ken givim wanpela samting, na mi no ken ki sim wanpela samting tu. B.&G. MOTORS PlY. LTD. Q P.O. BOX 1, WEWAK PHONE: 123, A.H. 257, Vehicle Repairs & Service All Work Done By Expert Mechanics WEWAK NEWSAGENCY & STATONERS PHONE: 122, A.H. 257 Australian & Local Newspapers Books, Stationery, Magaz ines, Postcards, Etc. NEW CAR. SALES AGENTS FOR: DATSUN - NSSAN - FORD CARS FORD TRACTORS AGENTS FOR: ELECTROLUX FREEZERS - HOOVER - SONY - EVNRUDE OUTBOARD MOTORS - VCTA LAWN MOWERS WANTOK - Trinde Ogas 5 l970 - Pes.5

- Hay! Go Mista D. Hay wantaim misis bilong em tupela i luslm Tenitoni long Fonde namba 23 de bilong mum. Julai long kisim nupela wok long Australia olsern kuskus bilong Dlpatmen bllong ol Tenitoni. Dispels dlpatmen lukautim Niugini na Mists C. Barnes i bosim, Mists Hay kaniap ol ol allan, Niugini bik sem numbs wan gavman pies, na Hailans na insalt long Papua tu. long yia 1967 na em kisim ples bilong Sir Mi arnamas olsem long Donald Cleland. talm ml stap olsem namba Bipo Mista Hay i bin wan gavman, na Haus av mekim tupela wok long Asembli i bin kamap bik Australia, Pastalm em pela wantaim plantl moa wok long Yunaitet Nesens netif elektlf memba, na olsem maus 8-pela long ol dispels bilong 01 Australia, Blhain memba wok wantaim ml em wok olsern naniba tu kus kus bilong Dlpatmen bi long 01 Tenitor. Taim Mista Hay lusim Teritonl, em bin mekim dispela tok hia. Namba wan taim mi bin kamap long Terltorl bi long Niugini long Janue ni 1967, Mi amaman long wanem gat wanpela bik pela wok stap: wok wantairn ol Niuginian bi long helplm go het. Dispela wok i no pinis yet, gat wok moa, em gavrnan na Haus av Asembli save mekim toktok long yupela ol pipel man mekim. Bel bilong ml hepi na bel bilong Minis Hay hepi tu long ol dispels wok 1 bin stat, Mitupela go, tasol mitupela no lusim,ru pela olgeta. Bikpela wok bllong ml olsem sekreteni bilong Dlpatmen bi long External Tenitoni, em long painim ol pas n bilong helpim Tentori i go het. nsalt long dispels nupela wok, ml bai wok klostu tni, wantaim nupela Adminis treta bilong yupela, Mista Leslie Johnson. M bin naun planti na lukluk long olgeta hap bllong Tenitoni. Mi bin lukim yupela long ol pes wok, ml bin map tru long sindaun wantaim ol lida bilong yupela, na lainim ol samting bi long ol tingting bilong yupela. Mi bin go long WANTOK - Trinde Ogas 5 1970 - Pes 6 Gazelle Presiden Dai New Guinea News Service Mn. Thomas Tobunbun, Presiden bilong Gazelle Kaunsil long s Nu Bniten, dai long Nonga haus slk long Rabaul long naniba 15 de bllong mun Julal. Em bin kls im baganap long ka. 01 Yia bilong em map 2+8. Mama bn karirn em long ples Matupit klostu long Rabaul. Em go skul long Nondup na long :ia 19 +8 em go tneln ing long Sogeni. Bihain em wok olsem tsa bi long gavman. Pastaim ol salim em go long ples bilong em yet na bihain em go tisa long Madang na Mapnik, Long yia 195 + em go bek long Nu. Briten long tin olsem ol memba bilong cave long ol dic.pela eksekutlf kaunsil. senis kaniap na dinpela Em nogutpela long i ken statim ol trabel, tok olsem: mipela bal Tasol ml bin painlm mekim olgeta wok bilong olsem *ol Niuglni save gavman nau, sapos planti moa long plantl sarnting. plpel i no tok oralt, na Plantl taim i go plnis, mekim wanpela tok tasol ol gat pasin bilong long dispela. Planti sindaun na toktok long pipel no save mekim ol trabel bilong ol:long wankain toktok yet long wok, na pc planti anapela saniting. Planti wanem kaln gavman 01 1 lalkm. Gavman bllong long ol trabel ol bin Australia wok naii long stretim long d.ispela long hap bilong Pabaul. mekim olgeta samting em pasin. M ting olsem bai Bihain em kamap naniba ken bilong bningim yupela wokim yet dis wan tisa bilong Matupit dlspela talm kern han pels pasn bllong sn viles skul. ap. Selek komiti bilong daun na toktok long ol Long yla 196+ em Konstitusonal Divelopmen trabel o wani bilong yu sanap long maus bilong bin go painimaut ting pela, Ejukesen Dlpatmen long tlng bllong ol ppel. Em Mi, ml no lusim yupe bikpela klbung bllong painim tu ol pasin bi la, tasol bai ml stap Saut Pasifik Komisen long gavman nsalt long klostu long yupela. Mi long Noumea long Geneva ol arapela kantni olsem tlng bai ml kam bek long long yla 1965 em i go bal ken mekim nipot Niugini planti taim, ol long kibung bilong go long sosaiti bilong ol wokman na Hans av Asembli sem ml ken lukim yupela long ol dlspela samting. long ol pasin em yupela em tu wanpela Dlspela bilong tenitoni bin go het na olsem bai ol kaunsila em 01 1 bin go het long planti gutpela pasmn. Wanpela bik wantaim planti olpela tralia. ml ken toktok liklik go lukluk raun long Aus- pela samting em long pren namel long ol kain Mn. Tobunbun bin edukesin. 01 gavman skul skin insait long Ten±to statim asosiesen bilong na planti long misin ni. ol wokman long Rabaul skul nau bung wantaim em numbs wan presiden anlnit long nupela eduk bilong dispela asosiesen map E-pela yla. Em bin stap long Gazelle Kainsil map 8-pela yla. Em karnap pnesiden 2- esin sistem. 01 Nlugini go het tu long ol bls nis na wok bllong taming, na plantl arapela saniting. Em tru olsem gat ol trabel. Tasol mipela mas gat trabel nsalt long wanpela kantnl em i wok long go het haçiap. Long wanem i gat plantl senls kamap long olgeta de. Sampela nirpi i no map long Thomas Tobunbun pela wik blpo em N. G.N. S. dai. God yet i save lukautim yupela. Olsem na olgeta hevi bilong yupela em tupela mas putim long han bilong em. Pita 5,7

Kam Johnson Mista L. Johnson i bin kisim pies bilong namba wan gavman long Fonde, de namba 23 bilong Julai. Em gat k knismas. Long April 1966 map dispe la yia em holim wok bilong namba tu gavman Bihain ol singautlm em bllong boslm wanpela bikpela skul long Tasmania. Long yia 1962 map 1966 long salim nipot go Mista Johnson i hetman long Australia na Gavman bllong bosm ol skul hla long Niugini. Sampela taim tu em i helpim nam ba wan gavman, talm em no stap, 0 :i go lip. Namba wan gavman bi long Australia yet,nlsta Gorton, bin asklm Mista Johnson long ham bek long Niugini bilong ki sim pies bilong namba wan gavnian. Sampela man kinap nogut talm ol hanlm dispels tok. Tasol planti moa ting Mista Gorton bin makim Mlsta Johnson long wanem ol manmeni bilong Niuginl laikim em tru tru. Tam em kamap long Port Monesby, em mekim dlspela tok: Mi wantalm Mlsis blong ml, mitupela bin lusim Nluglni long mun Aprl bilong go long Australia na nan mltupeis amarnas gen long kam bek luklm yupela. Mitu pela tekim tru 01 pipel bllong Nluginl bilong Australia tok onait long mitupela. kam bek, Wok bliong namba wan Gavman insalt long Nugni blkpela moa, tas 01 ml amamas long wanem planti p±pel long Niugi ni bai wok wantalm ml, Mi no map promis wanem samting bal kamap long taim bihain, tasol mi save gut tumas yuml man gat wanem saintlng hla long Niug±n. Yumi man gat moa pipel gat save, yumi man klslm gutpela sindaun, painim gutpela rot bilong sai±m ol toktok, woklm moa gutpela rot na moa gutpela haus, kinapim planti bisnls na moa wok bi long ol wokman. Yumi laiklm plantl lokal ofisa man kam kwiktaim nsalt long Pablik Sevis, na mipela laiklm tu moa pipe? blong Niugini mas go insalt long wok bllong Yu Gat Tok Yu Laik Kaikai-- New Guinea News Service Nupela namba wan gay.-. man, Mlsta Johnson, bin tokim Mists Guise, slaman bilong Haun av Asem.- bll, olsem: "Olgeta taim 3U lalk slndaun toktok wantalm ml, 0 slndaun kalkal, yu ham tasol," Msts Johnson bin meklm dlspela tok llklik talm bihain em bin kam bek long Niuglni long de namba 23 bllong Julai, Mista Guise bunglm Mista Johnson tupela ml- 515 bllong em long plea balus. Em givirn kls long han bllong Misla Johnson, na hollmpas tru Mlsta Johnson. Mists Guise bin tok olsem long nipota b±long Niuglnl Nus Sevis: "Em tupela lila gutpela p1- pel tru. Ating nau ol samting long Nlugini bai ran gut tm." Nluglni Nus Sevls tok as, namba wan gavman bliong b±po, Mists Hay, 1 gutpela man tru tasol em no save pnen long ol man kwlktalm tumas. OLsem na plantl man gat tok 0 wan long ol blkdela samting bllong Tenltoni, toktok wantalm em, N.G.N.S. pret long go didiman na was long 01 blsns bllong kantrl. 01 dispela wok laikim planti saveman na plantl na plantl savemeni na lalkim plantl mani tu bilong kinapim go het, Orait, yumi laikim wanern samtlng? Yurni stap hangre naii, bal rum kaikal gut long taim bihaln? 0 yumi kaikai nan, bal sampela yia bi haln yuml stap hangre? Sapos mani yuinl kisim no map long bairn ol samtlng yumi laik±m, yu ml mas asklm yumi yet long mekim moa wok bi long kisim map man±, Long talm blpo Nugini bin wok hat tru, Plantl helpim kern long Gavman bllong Australa ATA., LJ L. /A&l VA MtM1 na ol pipel bilong Austrails. 01 KniCten pasin bllong anapela kantrl save helpim tu arapela kantnl i save go het, Lukim long Pen 15 *% BLONG SP, TRAK, PLANTESN - 0 HAUS GO ANTAP LONG HAP KA M1PELA SAVE WOKM GUT M.ipela save wokim gut sel long olgeta kainkain lap1ap 01 i nambawan kain laplap bilong sanap strong long san i hat na bikpela ren long dispela kantri hia Laplap hia ol i kolim katen, o kanis, 0 nailon Sapos yu laik askim sel i kostim hamas, yu mas raitim pas kam long mipela stret na toksave long wanem kain sel yu laik, na bikpela bilong ern Na mipela bekim pas i kam bek stret long yu Ating ol kepten bilong ol smolpela sip i save pinis long mipela Faktori bilong mipela save tumas long wokim planti sel moa bilong ol Yu rait longmipela pastaim * M KEN SALM GO NSAT LONG 21. AtM * SALM t GO LONG OLGETA HAP PLES CANVAS & CORDAGE PlY. LTD. AK CHEE AV., RABAUL. P.O. BOX 476 PHONE 2008. ANOK Trincle Ogas 5 1970 - Pes 7

Pop Karn Long Australia Long mun Novemba hetman bllong ol katolik, Pop Pol, bal i flai, kam long Sydney, bllong kamap long wanpela ki bung bilong ol blsop bi long Australia, Nlugini, Niu Zilan, na ol Pasifik Ailan. Long hap not balus bningim Pop bai i pundaun pastaim long Manila long Filipln Allan, His bai ol bisop bilong 16 kantni kibung wantaim em. 01 bai kam long dlspela ol kantni hia: ndia, Seylon, Taiwan, Salna, ndonesia, Not na Saut Korea, Pasklstan, Not na Saut Vietnam, Bunria, Japan, Laos, Kernbodia, Singapon, na Filipins. Dispela wokabaut bi long Pop winlm ol amapela em bin mekim bipo; na em namba wan taim bilong Dispels em Dispela stua em as pies bilong balm ol sarnting bhong wail is na bilong poto..antok - Trinde Ogas 5 1970 - Pes 8 karn Saut long hap Pasifik. Pop Pol l bin lukluk naun long: srael, ndia, Not America, Tanki,Swsean, Uganda long Afnlka, na long Saut Amerika, :..T Long yia go pinla 2+pela sosaiti bilong ol katolik bllong Australia bin askim Pop long kam long Australia, long wanem dispels yla pento bilong Kepten Kuk palnlm Australia namba wan talm. 01 1 tok sapos Pop kam, em givim blkpela ona long kantri yet, long 01 pipel bilong Australia, na long 5105 bilong Australia. Planti tausen pipe? long ol kantri klostu long Australia bal flal go long Sydney long mun Novemba bilong lukim blkpela misa bal Pop i meklm insalt long wanpela bikpela pies pilal. For all your electrical and photographic requirements. 1. T STORE 1 - -.,,.: AKA PHLPS NATONAL HTACH SANYO CAMERAS SLDE PROJECTORS MOVE EQUPMENT WHJ STOOL P.O. Box 107, Wewak, Telephone 252. : Niugini Nius Sevis Wantok em i no wanpela niuspepa bllong wanpela lain o mlsin 0 pat].. Rlong em yet em bal kisim nius kam long olgeta hap na long olkaln samting. Ba em i poromanim wanpela kámpani bllong bungim nius, 01 1 kolim Niuglni Nius Sevis. Niugini Nius Sevls kamap long Jun long yla 1969. Wok bilong em bilong kislm nius kam long Nlugini na salim shun bilong Niuginl go long ol arapela kantnl, Hetkota bllong dispels kampani stap long Pont Moresby na gat sampela man bilong Australls, Niuginl, na Wes rian bang long meklm dspels wok bllong bungm nlus, Nluginl Nius SevLs salim ol nius bilong Niuginl go long: Asso slated Press bllong Amenika, Copley Nius Sevis Australia, Time Life ncorporated, Readers Digest, Pacifc slands Monthly, Pacific slands Trade News, Macquane Broadcasting Serv ce, Radio 2GB,3DB, 3AW, New Zealand Broadcasting Corporation na planti arapela tu. Niuglni Nius Sevls save prinim plantl smol pela niuspepa bilong [lugini. Em sarnpela hia: Kàunsil niuspepa bilong ol lokal gavman asosie sen, P.S.A, Bulletin bllong o:i man i wok long gavman, Kbu blong o:l koprativ sosaltl, Kumu2. bilong ol plisinan na Pangu patl Nus. Samtlng yupela kisim em yupela kism natlug na no gat pe long en. Olsem na yupela mas givim dlspela long ol na yupela i no ken kislm pe long en. Matyu io,8

Tripe/a Soldia Kisim Medal Bnigadia F, T, Einldge, nambawan ofisa bllong Ami bllong Niugini givim bikpela emamas long Kopral Nawani Larowe bllong ples Nadri klostu long Altape long Wes Seplk Distrik, na givim em wanpela medal long gutpela wok b long em. Em bin stap long arnl map 18 yla. Arapela tupela soldia em hia: Stat Saiden Stephenson Watuna-Baraganl bllong Wedau long Milne Bay Distrikna Waren Oflsa, Klan 2, Reg Brown bilong Gosford long Niu Saut Wales, Tupela tu kisim wankain medal olsem Nawanl Larowe, 01 bin mekim ol dlspela samting long Taurama Barracks long Port Moresby taim ol mekim bikpela asasait. Nilles Winim eksen Long 1k de bllong mun Julal Pater Jon Mules i win long leksen long Chlmbu.Em kisim 18,1+96 vot, Dlspela tok kam long hetman bllong boslm ol leksen,mr,. Simon Kauni. Namba wan talm ol vot kamap olsem: Jon Nllles,17,11k vot. mbakey Okuk, 5,71+5 vot. Gela Dom, 5,698 vot. Fransla rere,,738 vot. Graham Gilmore, 4, 258 vot, Long las kaunlm ol vot kamap olsem: Jon Nilles,18,1+96 vot. mbakey Okuk, 6, O8kvot. Gela Dom, 5,887 vot. Fransla rere, +,9 +9 vot. Oralt, long las kaunlm bilong ol vot Mr. Graham Gllmore luslm vot pin- s. OLGETA PEPA NSAT LONG DSPELA NUSPEPA. KAM LONG KAMPAN BLONG MPELA TASOL. EDWARDS DUNLOP AND COMPANY LMTED BRSBANE, QUEENSLAND Mipela i amamas tru long wanem mipela i lukim niuspepa Wantok i kamap namba wan taim. gutpela samting tru ol pipel bilong. Niugini gat wanpela niuspepa bilong ol stret, DSPELA BKPELA MASN BLONG BUNGM OL PEPA KAM LONG KAMPAN BLONG MPELA. EDWARDS DUNLOP AND COMPANY LMTED Sydney Brisbane Melbourne Adelaide Perth Newcastle WANTOK - Trinde Ogas 5 1970 - Pes 9

.-. L 4 4: :. wl+& 1 MANUS.Suhh *.rc,-.5 Loengau NEV 4= NO r - -.-, Wutun Bauan EAST,_ T WEST.!--- 4:. SSanoL3Oofl *Pe ; Astope : ------.._ cj ---- :,,. monda *..---*......- : Lun.,, 4 % ; --S.-. : S------ :.Anrb :.Nuku 4 Gen r - -.L : ve, - -.,.. 1* - 4.,, r. :AnGo.o; c: - : River AmbU-.. / 1. SEPK., MADN.. * * L Arnbon,/ tkn!wr- $,,,.A$mn -Aom SF4DTK : --....... <: flfl!, -.k_ O.c.p.r. :, "Ompam.-- mbi z r-. - - - 7 ;..? r.,. r - - 4.,,.-, V LC i rj½%j f. 0 V.GbP. Vrt.. %. Gouce5 4 -...,, T T T Q -... 0Wøpmtv.0..Lj.L, - *...-.. : * Nflq, M - % -....-.,-. -.. _$ -... --....P 1: S * *::-. -: k* M;n: j... -- TQ..p o,.d4t:;..l Mt Hag*. Kun Clh 1. Koo S T J TT hij, Nomad PLoke :21 :, : KuU4bu tci.1 - -. RM.Qp. *- *. t! T TQ...... : WJL. s-.,. * 1ok L. % Mw.Poy -..-. WESTERN E :. ::-T *, t 4 1alh%o Dierfl.. S B1;-wt1i :, : kprn loino a WeOM GULF ;. 4 eheod. -., %_4r 1 *Btno. 5.NORTHERN Fndett.t" kdiodo DGPL 4..4b Moi e.sby 5t ii * j, : - kia,, r-.: Kups -z;;:1 L CENTRAL - - - - WANTOK - Trindr Ogas 5 1970

- -+. 4+t* Kavien RELAND La Tcsnas Wobog OUTHERN SCALE OF MLES 0.0 to Wcipenamonda WESTER} BL. Mendi *Tumbul o,bu g SLDSNL GULF - CH1MU MADANG -:,N Kanrt,uj ;" Lofo Hengonof, EASTERN *.SLDS Nissc4n 0 BOUGANVLLE b,n --7-7 K + S * SGuclSopo Sehuk. MLNE BAY. TERRTORY OF PAPUA AND NEW GUNEA Akioma a Territory boundary ---+- Di$tPict boundary- x.a.?4rsz ir *. SCALE OF MLES #00 50 #00 Qo D..E.S. ± orait mipela kisim dispela piksa bilong graun.

WEWAK TMBERS PTY. LTD. MASTA SNO NA MASTA ED PHONE93&22s OL HAUS BLONG MPELA STRONG TRU TASOL KOSTM LKL1K TASOL 3 Bedroom 2 Bedroom All houses passed by the Building Board long somil bilong mipela yu map kisim olkain plang - painim ol samting redi bilong wokim haus - painim ol kamda bilong wokim haus ALL TYPES OP SAWN TMBER Low cost houses built or material supplied Also at: BOUGANVLLEA DR. MADANG, PHONE 2214 Christian Literature Books for service and educaflon, Schoo supphes in Engush and Pidgin Kain kàin buk bilong lotu naskul KNSENPRFS Publishers - Printers - Booksellers - Statloners Sales Division: Chrisfian Book Centre P_ 0. Box 222, Madang WEWAK CHRSTAN BOOK SHOP Christan books - Sunday School suppfles ch;ldren s games - Stationery/School supplies Locally made basketware - Books on New Guinea THE CENTRE, WEWAK. PHONE 232. WANTOK - Triride Ogas 5 1970 - P s 12 Yes, ol brata, long mun go pin±s Pralm M±nista Gorton bin kern hia long Nluginl bllong luk±m yu bilong Nug±n na glv±m sampela gut- ml ol. manmeni pela toktok long yumi. Tairn em :i kam, 01 manmen laikim tumas harim em i gat wanem kain toktok long seip gavman na independens, Bilong wanem ol tingting plantj_ long dispela samting? Long wanem olgeta man pilim dispela samtlng bilong seip gavman na ndependens, tupela bikpela samtng tru long kantri bilong yuzni hia long Niugini. Na tu, rumi pilim bikpela hevi na wan long dispela samting Yunii pret no-- gut ol Yunaitet Nesens wantaim Australia i lusim yumi na yumi painim taim nogut, taim bilong pait na hangre, taim bilong sik na indal Tru tumas, ol brata, dispela samting bikpela samting tru na yumi wan moa long en Tasol husat map long stretim ol dispela samting? Husat map helpim yumi bai y1m1i abrusim ol dispela taim nogut? Husat map strongim yuxni bal yumi painim gutpela sindaun, gutpela lo na gutpela taim? Mi ting yupela ol yangpela manmeri, boi na gel tasol map kisim hevi long dispela wok. Bilong wanem? Bikos kan tn bilong yurni hia long Niugini olsem wanpela sip. Na yupela ol yang pela manmeni ± olsem stia bilong sip.yupela save, sapos stia ± stret, sip save ran gut. Sapos stia ± bagarap, bai sip i paul na goap long wanpela rip. olsem long kantri bilong yum± hia long N±ugin±. Sapos yupela ol yangpela manmeri wok hat long stia±m na stretirn kantri b±long yiim, sapos t±ngting bilong rupela go pas long helpim, strongim kantni bilong yumi bai samting i ran stret. Tasol sapos yupela ting ting long skin b±long yupela tasol na long mani,spak, na ol gutpela samting b±long graun; tarangu, son tru long Niugini. Kantri bilong y-umi no ken kamap gutpela. Wok bilong yurni noken ran gut, na wantu taim nogut pa±nim mlpela. Olsem, mipela hia long WANTOK plum ol d±slong ol- pela samting na geta niuspepa mipela lalk ra±tlm sampela gutpela nius na skul na glvlm sampela gutpela a±dia long yupela ol yangpela manmerl bai yupela ken skruim d±spela tingting na aid±a go insalt long wok na lap b±long yupela hia long Niugin± bal kantri b long yum± ken gut. kamap READ? THE tjteracy AND UTERATURE MAGAZNE, PubUshed Quarter y Subscription $1 yearly The Editor, Box 43, P.0, Ukarumpa, E,H.D. God i save mekim olgeta samting ± wok wantaim bilong mekim gut long ol man i save laikim em. Rom 8, 28

Guise Wan Long Graun. DSPELA NUSPEPA WANTOK BA KAM LONG YU LONG faa. New Guinea News Service Hetman b±long Hans av Asembli, M±sta Jon. Guise tok em wan bikos planti man tumas save salim planti graun bilong ol, Long de namba 18 bi long Jula± em i sp±k, olgeta lo b±long graun long d±spela kantri mas gat wanpela prom±s ±nsait long en, Man laik balm graun em mas ra±tim wanpela promis pasta±m. Em mas promis em i no ken kisim graun sapos pepa bilong graun no la±k, Na wanpela samting moa: em no ken g±amanim papa bllong Mista Guise autim d±spela tok bikos em save Gavman ting long ra±t±m sampela nupela lo bilong balm graun. Gayman ± mas lukaut gut na helpim ol netif pipel taim ol dlnau long ol graun bilong ol bilong k±sim mani long han bilong ol waitman, Mista Guise ± t±ng±m bek wanpela toktok wan pela bikpela kepten b± long ol sp b±long Eng lan ± mekim long yia 188k taim em ± karnap long Port Moresby. Nem bilong dispela rrian Komoddoa Erskine, Em ± promisim ol N±ug±n±an bai ± no gat man ± ken stilim graun bllong ol. Gavman na arapela man ± no ken klcim graun bilong ol netif sapos papa bilong graun ± no oralt long ol. Long tingtlng bllong Mista Guise gavman ± maa makim sampela netif blong bosini graun; na sampela viles pipel tu ± mas sindaun long ol komiti bilong bosim graun. 01 yet ± mas orait long ol tok b±long balm graun. N.G.G.S KBUNG LONG LAE Het Asosiesen bilong ol wokman bilong Niugini na bai meklm wanpela ki bung long Lae long namba.14 de bilong mun Ogas bilong ilekt±m ol of isa. Dispela Het Asosiesen kamap namba wan taim long namba 5 de bilong man Desemba long yia 1969, taim sarnpela wokman bilong ka±n kain Asosiesen bung long Lae. Kuskus bllong dispela Asosiesen map nau na preslden bilong ol wokman long Lae, Mr. Mich-- ael Kanin±ba, tok TAA namba wan baustru Olsem na ol misis bilong balus bai lukautim yu gut tru. 01 mama tu ken flai long TAAC Sapos yu laik flai tong balus bilong TAA, yu iken kisim tiket long Ofis bilong TAA long olgeta hap bilong dispela Teritori. J No,1the friendly one olsem: map tue 8-pela Asosiesen bin Lung p1- nis insait long dispela Net Asolesen na i bin trorno. takis olsem memba tru. Em ± tok ol dispela Asoslesen stap long Goroka, Mt. Hagen, Mad ang, Wewak, Rabaul, Popondeta Daru na Lae, Samting olsem 6,ooo wokman bilong Niugini na sarnpela waitman tu kamap memba bilong ol dspela Asosiesen. HusatlTok Long Septemba 1969 ± gat 2,312,064 manmèrl insait long Niug±ni. Bikpela b±long N±ug±ni WANTOK nap 93,000 skwea mail.. olsem: long N±ugin± gat 25 man ±nsa±t long wanpela wanpela skwea mail sapos yumi tllim nabaut ol Nluginian, Tasol em l±kl±k nating, Yu luk±m,,,, Long kantri Monaco gat 39,655; Long kantrl Holan ± gat 959; Long kantn± Japan ± gat 692; Long karitr± W,Jeman± ± gat 600; Long Englan ol ± gat 579; ± tok mipela Niuglni ± planti tumas, Orait, nau yu ting wanem long ol sampela man ± no lalk mipela gat planti piklnmn± lông Nlugini? Ating ol i pret rnipela ± pulap tru... giaman bilong ol. - Trinde Ogas 5 1970 - Pes. 13 1

Gorton Lukiuk Raun Niugini. Long Sande namba 5 de bllong Jula±, Pralm Minista b±long Australia, Mlsta Jon Gorton, kamap long Port Moresby bilong meklm wanpela lukluk raun long Nluglnl. nsalt long wanpela wlk stret em go luk±m Goroka, Hagen, Mend±, Wewak, Madang, Lae, Pabaul na Kieta. Long Janueri wanpela ol, Mista Jon Kaputln, arapela man, nem bilong mekim wanpela toktok em Mista Whitlam, bin long nem bilong ol, kam tu long Niugini na Nsta Gorton bekm tok em i bin mekim planti ± spik, em i save ol promis bai Niugin gat Tolal bruk tupela lain selp gavman long yia long t±ngting bilong ol, 1972 na independens long Olsem em ± lalk meklm yla 1976. Nau Mlsta wanpela blkpela kibung Gorton raun bllong na askim olgeta Tolai paln±maut ol Niuginlan wantaim long autlm tng ting wanem samting tni t±ng bilong ol, bai cmi long ol dlspela tok. Long bikpela toktok Mista Gorton mekim long wanpela k±bung long Port Moresby em i tok gavman laik senisim tripela samtlng long Niuglni. Em hia: 1. Bai 8-pela minis terial memba wok nsalt long kaunsil bllong namba wan gavman mas klslm moa pawa. 2. Bal Haus av Asemb 1± yet i gat moa strong long mekim ol lo na long tlllm ol maul insa±t long Nugin. 3. Sapos talm bilong selp gavman na indepen dens kamap, oralt, 1000 saveman bllong Aus tralia bal mas stap hel plm ol Nluglnlan. Nogut ol man bllong Nugn tlng olgeta 68oo saveman ± stap nau ba± ol ± ran awe.nogat. Dlspela wan tausen bal ± stap; na b±ha±n wok bllong ol p±nls, ol ba± ± gat wok gen long Australia, Long olgeta hap bllong Niugini blkpela lan manmenl mba i kaxn bunglm M±sta Gorton, Long ol Hal lan sampela ± woka baut longwe moa bilong lukim em. 01 ± bllas naispela tru. Long ples balus bllong Pabaul ± gat 10,000 man bilong Mataungan Asos±e sin ± bungim Mista Gorton na pesman bilong WANTOK - Trinde Ogas 5 1970 -Fe; 14 save wanem t±ngt±ng ± win: tlngtlng bilong ol Jvlataungan o tiñgtlñg blong ol arapela man. Tasol ol Mataungan ol ± no la±k, Taim Mlsta Gorton o laik lush Niugin na go bek long Australia, em tok wantalm moa: Niugni ± ken kislm selp gavman long lalk bllong ol Nu ginian tasol, Em samt±ng bllong ol, no samtlng bilong wanpela hap, wanpela lain, bi-. long wanpela patl. No gat, em samt±ng bilong olgëta man; dispela kan tn em kantnl b±long Mr. Matlas Tol±man,mlni stenial memba bilong boslm ol skul,wantalm Dok-. ta McK±nnon, hetman tru bilong boslm ol skul,tu pela lukluk long wan pela masin raltim 5000 sek bllong pelm ci lisa bllong mlsln, Dlspela kain misln save wok harlap tru, Em i:n.ap raltim 35 sek insalt long wanpela minlt, 5000 sek nsait long tupela aua. Bihain long namba wan de bilong Julal olgeta tisa bilong mlsin an bi long gavman bung long wanpela lain. Dispela 5000 sek olsem pe go long ol. 01 tisa ± no mas bringim dispela kain sek i go long beng bi long senisim. Nogat 01- geta misin, olgeta stua map senisim. Bihaln long wanpela yia ba± ol t±sa bilong misin i ken tok, 01 1 laikim pe kamap stret long han bilong ol, o ol i laik bai gayman sa lu i go stret long beng bai kamap long serbuic; bilong ol, olgeta Nluginian. Olsem dens kamap, Sapos wanpela wanpela ken plantl moa lalkim, vot wantaim em laikim oralt, Australia hepl selp gavman na indepen- tumas 1ong g±v±m Pralm Mlnista bllong Australia Mr. John Gorton toktok wantaim ol soldia bllong Pasif 1k Allan Rej imen taim em ± lukiuk raun long Niuginl.

HELT P1ant± pipel long ol ples insalt long Nugini i save kism slk long wanem ol ± no save long olkain slk kamap olsem wanem. Sampela dai long wanem ol no save go long haus sik n. kls mm marasin, Nau ml laik toklm rupela long samtlng mipela mas mekim bilong stophm ol sik ± kamap bikpela, 01 sam ting hia lsi tru long mekim, Namba wan lo bllong helt em hia: olgeta sam ting bilong yuml mas stap klin. Yum mas gat kl±npela skin, yumi mas gat kllnpela haus, yum mas gat klinpela ples, El long wanem yumi man olsem? Yuml mek±m olsem bal yuml klnim ol jerm. Jerm em i wanem kahn samting? Jerm em i wan pela l±kl±k binatang tru. Yum no map long lukhm long a bilong yuml; ol ± save glasim na luklm. 01 jerm save kamap wantu na no longtaim bal ol gat, planti tauseni pikinini moa. Olsem ol save bringhni planti sik long yumh Nau,ru hanim! 01 dn pela llklk blnatang h no lalklm dlspela sam ting hia: wara na sop, ples tulait, na ples gat win, Grail, cci yumi melcin wanem nau? Namba wan samting yuml man lukaut im skin bllong yumi, Yu ml man wac wantaim o,p. olgeta de iumi ±aik kaikal, oralt yuml man waslm han bllong yuml. Na tu bihaln long yuml go long smolhaus, yumi man waslm han bilong yu ml Ṅamba tu samting yiim± man lukaut±m haus bhiong yumh. Erum±m na kllnim haus b±long yuml long olgeta de, Yuml man opifli dua na windo bllong lanmm win na lalt go nsait long haus. Yumi man hangamaplm ol blanket na ol laplap long án na san bal klinlm ol jerm. Yum no ken tromol plpla na hap kalkal nabaut, nogut bal ol lang kam ap. Ncmba tn samting yumi man lukautim pies bilong rum, Yumi man }<atim sotpela Li gras na bur stap klontu. Yumi no man tromoi skin tin, botol na sel kokonas nabaut long plen bilong yumi. Mobeta yumi mekim hul na planim ol dispela sa nting. Yumi man lukautm tu long nmothaus bilong pies na putim tuptup long hul biiong em. Sapos yumi lusim ting ting long dispela samting bai planti aik, tumas kamap long yumi an bal plant pikinini i dai, Olsem na olgeta samting bilong mipela ± mas stap KLN. God ± mekim olgeta sam ting ± wok wantaim bi Long mekim gut long ol man save laikim God. Wanpela man bilong Gameria em wokabaut long rot na kani kamap long dispela man....na bel bi long em son tni long em. Luk io,3+ Hap long tok stap long Pes 7. Long lo-pela yia go pinls, dispela kantnh bin go het kwkta±m tru. Tasol sampela kahn wok moa mas kamap gut tru. 01 plpel mas save gut lo, wok bllong Gavman na we bllong meklm ol dis pela wok. Em no map long ol kaunsll na ol memba bllong Haus av Asembli save long ol dlspela wok. Plpel b long dnpela kantri ± man tlngting: yumi olge ta bilong wanpela kantrl tasol. 01 pipel long Nugini man mekm planth moa bikpela wok insait long pablik 5evis, ol man wok tu long lukautlm ol bisnis. Yum no map long meklm ol dispela samt±ng harlap; tasol ol dispela samting bikpela tm na yum± Husat Tok - gat 316 Nethf Kopra tiv Sosaiti long Nu gini. nsait long ol gat 100,000 netif memba na ol save wok long $7,000,000 seven million dola long wanpela yia. Husat i tok ol Niu glnian no gat mani? man mekim pantaim. Mi ting ol man kam long arapela kantrl ± save pinn olnem ol Papua pipel na Niuglni phpei man gat pipe 1 bilong ol yet innait long wok bliong bhsnln na wok bilong Gavman. Sapos ol pipel wok wantaim, ml ting bai gat gutpela taim. * WEWAK S LARGEST WHOLESALE AND RETAL MERCHANTS WSH WANTOK EVERY SUCCESS TANG MOW196o PTY. LTD. p. 0. BOX 105, PHONE 59 WANTOK Tride Ogas 5 1970 - Fes is

SANYO TEP BKODA Srnolpela tru. Strongpela rnoa. no kostirn planti Yu map yusirn long bateri tasol. NAMBAWAN REDO bilong harirn musik na nius. Yu bairn Sanyo long lmklik rnani tasol. Karirn Sanyo i go long pies bai ol m arnarnas tru9 baj yu gat narnba. 01 sarnting bilong SANYO kamap long dispela kampani hia: PKAP NA BEDO WANTAM Sanyo - aarnting tru. Sanyo - smat rnoa. Tupela spika. Yu laik harirn redio? Orait. Yu laik pilai rekot? Orait. Sanyo i redi - oltairn. Maski lektrik. Bateri map. TERRTORY AGENTS BRECKWOLDT & CO. NAG. PT Y LTD. PORT MORESBY MADANG LAE RABAUL MT HAGEN WEWAK KETA P.O. Box 1549, Boroko. P.O. Box 185. P.O. Box 557. P.O. Box 222. P.O. Box 237. P0. Box 178. P.O. Box 72. to1 WANTOK Trindc Oga 1970 - Pes 16