Formular për SYLLABUS të Lëndës Të dhëna bazike të lëndës Njësia akademike: Fakulteti I Mjekësisë Titulli i lëndës: SHËNDET RIPRODHUES DHE ETIKA - 1 Niveli: Bachelor Statusi lëndës: Obligative Viti i studimeve: III Numri i orëve në javë: 3 orë Vlera në kredi ECTS: 5 Koha / lokacioni: Mësimëdhënësi i lëndës: Albert Lila, PhD kandidatë Detajet kontaktuese: Albert.lila@uni-gjk.org Përshkrimi i lëndës Qëllimet e lëndës: Rezultatet e pritura të nxënies: Kjo lëndë do të pajisë studentët me një sfond të gjerë për kujdesin shëndetësor riprodhues, pasqyrimin etik dhe rëndësinë e etikës profesionale. Qëllimi i kësaj lende është që t'u ofrojë studentëve njohuri mbi parimet shkencore që karakterizojnë problemet shëndetësore të nënave dhe të porsalindurve, në të vërtetë me kujdesin shëndetësor riprodhues. Përveç kësaj,synohet të zhvillojë edhe aftësitë dhe njohuritë mbi etikën profesionale në praktikën e mamive. Të njohe dhe te rritë shkallën e njohurive me konceptin bazë të shëndetit riprodhues, elementet përbëresë, duke analizuar dhe evaluar veqv e veq secilën prej tyre, me synimin që studentët të përfitojnë dije dhe shkatthtësi në analizën dhe evaluimin e indikatorëve kyq të shëndetit riprodhues. Në veqanti të gjitha këto elemente të shëndetit riprodhues do të analizohen nga këndëvështrimi e respektimit të parimeve dhe normavë të etikës rpofesionale gjegjësisht etikës mjekësore në praktikimin e përditshëm të punës si mami. Me përfundimin e kësaj lënde studentët do të jenë në gjendje të: Të përshkruan komponentet bazë të shëndetit riprodhues Të shpejgoje secilën prej tyre një nga një secilën prej elementeve të shëndetit riprodhues 1
Identifikimi, përshkrimi, interpretimi dhe evaluimi I indikatorëve kryesorë të shëndetit rirrodhues Diskutimi i dimensionit ligjor dhe etik I ceshtjeve të shëndetit riprodhues. Përshkrimi I parimeve bazë dhe normave të etikës profesionale përfshi edhe atë etikën mjekësore në punën e përditëshme si mami. Të njohë përgjegjësit dhe detyrat nga Kodi ndërkombëtar për Etikë për Mami i draftuar dhe adaptuar nga Federata Ndërkombëtare për Mami. Të njohë paketën ligjore të Kosovës që definon detyrat dhe përgjegjësist e infermerëve gjegjësisht mamis në punën e përditëshme si mami. Kontributi nё ngarkesёn e studentit ( gjё qё duhet tё korrespondoj me rezultatet e tё nxёnit tё studentit) Aktiviteti Orë Ditë/javë Gjithësej Ligjërata 3 15 45 Ushtrime teorike/laboratorike Punë praktike 2 15 30 Kontaktet me mësimdhënësin/konsultimet Ushtrime në teren Kollokfiume,seminare 2 15 30 Detyra të shtëpisë Koha e studimit vetanak të studentit 44 (në bibliotekë ose në shtëpi) Përgaditja përfundimtare për provim Koha e kaluar në vlerësim (teste,kuiz,provim final) Projektet,prezentimet,etj 1 1 Totali 150 Metodologjia e mësimëdhënies: - Prezentimi I ligjerates me poëer point - Diskutim dhe debat interaktiv - Teste vleresuese - Detyrat per raste ne bashkepunim me asistenten Metodat e vlerësimit: Vlerësimi përfundimtar i studentëve për përvetësimin e 2
lëndës, do të bëhet duke vlerësuar: - Pjesëmarrja dhe angazhimi në ligjërata 5 % - Pjesëmarrja dhe angazhimi në seminare dhe ushtrime 5 % - Kolokuiumi I 20% - Kolokuiumi II 20% Literatura Literatura bazë: Literatura shtesë: - Provimi përfundimtar 50% 1. Melnyk BM, Fineout-Overholt E. Evidence-based practice in nursing and healthcare. A guide to best practice.philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2005. 2. Polit DF, Hungler BP. Nursing research. Principles and methods. 5th edition. Philadelphia: J.B. Lippincott Company,1995. Ethical guidelines for nursing research / International Council of Nurses. Geneva : ICN, cop. 1996. 3. Researching health care consumers : critical approaches / edited by Jennifer Burr and Paula Nicolson. - Basingstoke ; New York, N.Y. : Palgrave Macmillan, 2005. 4. Prof. Dr. Naser Ramadani: Shëndetësia Publike& Etika, Prishtinë, 2005. 5. Arras JD, Steinbock B: Ethical Issues in Modern Medicine, 4 ed. Mayfield Publishing Company, Mountain Wiew, California, 1995. Durand G. La bioethique, Paris, Cerf, 1989. Gelfand, M: Philosophy and Ethics of Medicine. Livingston, London, 1972 6. Jonsen AR., Siegler M., Winslade JW. Clinical Ethics. A Clinical Approach to Ethical Decisions in Clinical Medicine, 4 ed. McGraw-Hill, New York, 1998. 7. Lemon Mami Materiale1996. Kapitulli 9. Çështjet profesionale dhe morale. 1. Apollon Gjebrea: Cikël Leksionesh për Etikën Mjekësore, Tiranë 2007 2. Apollon Gjebrea: Dokumente ndërkombëtare për Etikën dhe Infermieristikën, Tiranë 2007 3. Sokrat Meksi, Cikël praktikash e ushtrimesh për etikën mjekësore 2007 4. Ylvi Vehbiu: Leksione mbi etikën dhe psikologjinë, Tiranë, 1988 3
5. Koço Poro,Raif Hasani,Dhimitër Kraja, Edvin Prifti Parimet e etikës dhe të drejtës mjeksore Tirane: ARCH, 1997 Plani i dizejnuar i mësimit: Java Ligjerata që do të zhvillohet Java e parë: Shëndeti riprodhues, kolonat bazë të tij. Konteksti social kulturor i Shëndetit riprodhues. Java e dytë: Përgjigja seksuale, normale dhe patollogjike, disfunksioni seksual. Planifikimi familjar natyral. Java e tretë: Kontracepsioni hormonal, llojet e tij (KOK, pilulat vetëm me përmbajtje progresterone, kontracepsioni i urgjencës). Java e katërt: Kontracepsioni barrierrë (dispozitivi intrauterine klasik dhe me përmbajtje levonorgestreli). Java e pestë: Kontracepsioni barrierrë (sfungjeri vaginal, kapat cervikale, si dhe substancat spermicide) Java e gjashtë: Norplanti dhe kontracepsioni kirurgjikal. Java e shtatë: Objekti dhe rendesia shkencore e etikes mjekesore. Permbajtja shkencore, veshtrimi historik i zhvillimit te Etikes ne bote dhe ne vendin tone. Betimi i Hipokratit & Betimi i Gjenevës. Betimi i Florence Naghtingale. Java e tetë: Perdorimi i njohurive dhe parimeve te Etikes ne praktiken infermierore/mjekesore. Legjislacioni ne fushen e Etikes dhe organet zbatuese. Ligji dhe Etika Java e nëntë: Kodi doentologjik i infermierit dhe rendesia e tij Etika e infermierit, mamise, mjekut. Te drejtat dhe detyrat e tyre gjate ushtrimit profesionit. Java e dhjetë: Etika e te semurit. Te drejtat e pacientit. Parimet etike te marredhenieve te infermierit me pacientet dhe familjaret e tyre. Java e njëmbedhjetë: Vlera etiko-ligjore e diagnoses dhe mjekimit. 4
Etika e diagnoses dhe mjekimit. Mjekimi dhe mjetet diagnostikuese Java e dymbëdhjetë: Refuzimi nga ana e pacientit i mjekimit dhe rastet e mjekimit te detyruar Java e trembëdhjetë: Eksperimenti klinik ndaj pacientit. Transplantimi mjekesor Trajtimi mjekesor paliativ dhe plastik. Java e katërmbëdhjetë: Aspekte ektike-ligjore te kequshtrimit professional te infermierit, mamise, mjekut. Java e pesëmbëdhjetë: Gabimi mjekesor. Fatkeqesia mjekesore. Pakujdesia mjekesore. Krimi mjekesor. Pergjegjesia etike, deontologjike dhe penale e infermierit, mamise, mjekut gjate kequshtrimit profesional. Politikat akademike dhe rregullat e mirësjelljes: -vijimi I rregullt -pjesemarrja active ne ligjerata dhe ushtrime 5