Chan wari long birua bilong ol risos projek

Size: px
Start display at page:

Download "Chan wari long birua bilong ol risos projek"

Transcription

1 Namba 1871 Wan Wik Jun 24-30, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Chan wari long birua bilong ol risos projek "WOK divelopmen em i no wok bilong groim ekonomi bilong kantri, na divelopmen i no bilong strongim ron bilong mani. Divelopmen tru tru em i taim laip bilong ol manmeri insait long wan wan liklik ples bilong dispela kantri i kamap gut." Dispela em i hap tok stia Gavana bilong Nu Ailan na bipo praim minista, Se Julius Chan i givim taim em i givim tingting bilong em long tok pait long ol nupela senis gavman i kamap long Envaironmen ekt, o lo i bosim lukaut bilong busgraun na solwara. Dibeit o tokpait long ol dispela senis i kamap long Palamen, tasol ol senis i klostu kamap lo pinis, bihain long em i kisim tok orait na luksave bilong palamen. Se Julius i bin autim belwari bilong em olsem planti ol bikpela risos projek we nau i stap pinis na i laik kirap long kantri i ken kamapim bikpela birua long busgraun na wara na laip bilong ol manmeri, na i nogat gutpela was long banisim sindaun bilong ol pipel long en. Em i givim tok piksa long hevi we nau Amerika i stap long en we wanpela bikpela wel divelopa i kamapim taim wanpela paip i bruk na wel i wok kapsait i kam aut na bagarapim bikpela hap solwara tru. Se Julius i tok taim dispela hevi i kamap, divelopa British Petroleum (BP) i tok i no rong bilong en, long wanem wanpela arapela kampani i bin silipim ol paip i bin bruk. Bihain long wok painim i kamap, ol i painimaut olsem i no bin gat gutpela strongpela wok sekim long ol hevi bilong wok ol kampani i karimaut taim ol i silipim ol dispela paip, olsem na paip i bruk na bagarapim ples. Se Julius i tok yumi PNG i mas lukim hevi Amerika i karim tude, na luksave bai yumi noken bungim wankain asua. Moa stori long pes 2 Belden holim strong! NESENEL Kapitel Distrik Gavana Powes Pakop na Minista bilong Forest Belden Nama, husat i makim gavman i kalap long wanpela masin bilong brukim graun na makim olsem rot bai go het nau long stretim ol rot long Mosbi long Godens Indastriel eria. Poto: Nicky Bernard Tok Pisin - p5 Tok English - p6 DON BOSCO 25 YIA SPESOL- Should Sir Michael step down? Pes 15, 16,17

2 P2 Wantok Jun 24-30, 2010 lokolnius Wok bilong LGL wantaim POM City Misin karim kaikai James Kila i raitim LGL Niu Laip Skils Trening Senta em wanpela ples we ol yangpela man husat pastaim i save mekim bikhet pasin i save go stap na senisim laip bilong ol na kamap gutpela pipel insait long komyuniti na sosaiti. Wanpela naispela stori tru i bin kamap long aste, taim ol i opim nupela domitori o bilong ol yangpela man i ken slip wantaim tu ablusin blok o ples bilong waswas na tu ples bilong kaikai. Mani mak long wokim kamap dispela nupela ol bilding i moa long K1.5 milien na i kisim samting olsem tupela yia long pinisim wok. Planti ol wok long dispela senta em ol yangpela man yet i mekim wantaim sapot i kam long ol Wanpela ofisa bilong Lihir Gol Limited (LGL) i bin stap long opim dispela nupela bilding wantaim helpim bilong ol pasta bilong dispela sariti ogenaisesin. Turangu long pastaim ol yangpela man i save slip long olpela haus tru we pastaim tru em haus bilong lukautim pik, tasol POM Siti Misin i senisim na stretim gut tru na mekim kamap olsem domitori Long aste LGL i lukim wok bilong ol i karim kaikai taim POM Siti Misin i opim nupela domitori o ples bilong ol yangpela man long slip na kisim trening na tu ablusin o ples bilong ol yangpela man ya long was was na tu kisim kaikai. Dispela senta i stap long Bootless Be, samting olsem 20-kilomita longwe Mosbi na stap arere long Magi Haiwe. Dispela ples long pastaim ol i save kolim Niu Laip Fam, tasol nau ol i senisim nem igo long LGL Niu Laip Skils Trening Senta. Ol bikman bilong LGL, Digicel, Telikom, PNG Lo na Jastis Sekta na Yumi Lukautim Mosbi i bin stap long lukim dispela seremoni. Palamen nius wantaim Paul Zuvani Stap 42 yia na save long lo: Somare Paul Zuvani i raitim Gavman i no paul long mekim lo.em i save long rot bilong mekim lo na em yusim olgeta saveman bipo long em i kamapim lo. I no ol man nating i kamapim dispela lo, Praim Minista Se Michael Somare i tok. Em i mekim dispela tok long Palamen long aste long tok pait long kamap bilong lo long busgraun na solwara we Palamen i kamapim long Fraide 28 Me, 2010 kibung. Dispela lo i pasim ol papagraun long ol i no ken kotim ol kampani na gavman long bagarap i kamap long busgraun na solwara bilong ol. Planti ol manmeri long kantri i no amamas long dispela lo na i askim gavman long rausim. Tasol Se Michael long bekim bilong em i tok dispela lo i kamap bilong lukautim wok bilong ol kampani we i kamap pinis na i no pasim rait bilong ol long graun bilong ol. Chan wari long birua bilong ol risos projek I kam long pes 1 Em i askim gavman sapos i gat inap mani i stap long stretim ol kain hevi olsem, sapos em i kamap long ol bikpela risos projek long kantri. "Ol dispela ol kampani i kam na rausim graun na busgraun bilong yumi i gat inap mani i stap long stretim ol kain kain hevi sapos i gat hevi i kamap? Na gavman i tingim ol dispela hevi tu na skelim mani long stretim o nogat?" em i askim. Wanpela bikpela projek we gavman na Praim Minista Se Michael Somare i wok long strong long em i mas kamap, em Ramu Nikel projek long Madang. Gavman i senisim lo i bosim busgraun na wara long banisim ol projek divelopa kampani bai ol i "Mi stap 42 krismas long Palamen na mi save long ol rot long kamapim lo." "Dispela lo i no kamap nating. Planti saveman i sindaun na glasim tingting bipo long ol i kisim i kam long Palamen i pasim olsem lo." "Em i no stret long ol manmeri na ol niusmanmeri i sutim pinga na tok mipela i no klia long taim mipela tok yesa long kamap bilong dispela lo." "Dispela em i no tru," Se Michael i tok. Em i tok sampela lo i mas kamap bilong strongim bilip bilong ol investa long kantri bilong mipela. Em i tok long Se Julius olsem long taim bilong ol lon g Palamen i nogat planti ol save manmeri olsem i gat long dispela taim. Tasol nau i gat planti bilong ol na olsem ol i save long wanem samting ol i mekim. Em i tok sapos em i asua ol Is Sepik manmeri inap long autim tiket bilong em long longtaim. Tasol dispela i no olsem na dispela i lukim em i stap yet olsem Memba bilong ol. Bipo long Se Michael i tok Minista bilong Envairnomen na Kosevesin Benny Allen i tok kamap bilong dispela lo i no pasim ol papagraun long rait bilong ol graun bilong ol. Nogat. Em i strongim ol. Wanpela bikpela senis em long ol i no inap long kotim divelopa taim projek i stap pinis. Dispela em bikos samting i stap pinis long han bilong gavman na em wok bilong gavman long lukim olsem kampani i bihainim lo we i stap pinis. Sapos bagarap i kamap em i wok bilong Dairekta bilong Envaironmen na Konsevesin long go long kampani na askim em long bihainim ol lo. "Taim mipela i larim ol samting olsem ol i stap long em nau dispela bai lukim kain kain ol kot o sut tok bai kamap na bagarapim ol projek we i kamap pinis." "Dispela bai bagarapim LO kisim K60 milion BDG mani Paul Zuvani i raitim ASTE i lukim namba wan pe bilong Benefit Sering Agrimen (BSA) bilong ol papagraun long Sauten Hailans Provins i kisim K60 milion Bisnis Divelopmen Gren mani long Gavman. Praim Minista Se Michael Somare i makim gavman na i givim dispela mani i go long Gavana bilong Sauten Hailans Anderson Agiru long opis bilong Se Michael long Palamen. Dispela mani i kamap bihainim tok orait bilong BSA long kamap bilong PNG Likuifaid Neturel Ges projek. Long taim bilong givim Se Michael i tok aninit long BSA inap olsem K36.4 milion bai go stret long ol laisens-bes Ambrela kampani na narapela K80.6 milion bai go long 17 Tras Akauns. Go bilong dispela mani long Gavana Agiru i stretim dispela BSA tok wantaim stat mani long 17 Tras Akaun. "Dispela ol laisens-bes Papagraun Ambrela Kampani i makim olgeta papagraun na bai givim mani long ol noken kisim kot hevi long husat ol papagraun o asples manmeri i no laikim projek i kamap o sapos i gat hevi dispela projek i kamapim long busgraun. Nau aninit long ol senis long envaironmen lo, Dairekta bilong Envaironmen na Konsavesen i gat pawa long tok oraitim ol pemit pepa i tok orait long kampani i go het na kirapim wok. Bikpela hevi nau i stap long kot i pasim Ramu Nikel main i go het i sut long i no bin i gat inap gutpela wok glasim na skelim long sekim sapos wok kampani Ramu Nikel i laik mekim i nap bagarapim solwara bilong Madang o nogat. Envaironmen Minista, Benny Allan wantaim Praim Minista Se ikonomi bilong kantri." "Long dispela as lo i kamap bilong kantri i kisim na stap long gutpela taim oltaim," Mista Benny i tok. Wankain tok em Minista bilong Pablik Sevis na Memba bilong Ialibu Pangia Peter O'Neil i mekim olsem kamap bilong dispela lo i gutpela long strongim bilip bilong ol investa long kantri. Gavman i kamap ol lo bihainim nesenal interes o laik. Olsem nogat wanpela hevi i mas baragarap gutpela kamap bilong narapela ol projek. "Ol manmeri long ples i laikim ol rot, helt, edukesin na ol arapela sevis na dispela i no inap kamap sapos gavman i nogat mani." "Inap long gavman i gat mani em bai bringim sevis i go long ol na kamap bilong ol bikpela projek bai kamapim inap mani long gavman long mekim olsem," Mista O'Neil i tok. kampani i stap long dispela ol rejisted grup." "Na ol olsem ol kampani bai givim mani i go long wan wan ol klen na sab klen na famili," Se Michael i tok. Em i tok 30 pesen wan wan dispela mani em wan wan ol grup bai investim long Laisens-Bes Ambrela Kampani bilong ol na 40 pesen bai go long wan wan klen na sab klen bilong ol na 30 pesen LBAC long ol i pasim na kamapim ol wok bilong ol. Em i tok givim bilong dispela mani i samting planti ol papagraun i wet long longpela taim na go bilong em i stretim wari ol i gat long em. Em hop tu olsem go bilong dispela mani bai lukim ol rejisted papagraun kampani i kisim na mekim sampela wok long kamap bilong LNG projek. Kain pasin bai wankain long mani bilong ol papagraun long Ramu nikel. Michael Somare i wok strong yet olsem dispela ol senis long lo i orait tasol. Samting ol i no tok klia long en, em long strong bilong Dipatmen bilong Envaironmen na Konsavesen long sekim gut gutpela bilong kain wok ol bikpela maining kampani i laik mekim long busgraun na wara bilong yumi. Wantok Niuspepa i save olsem taim Envaironmen Impek Stadi bilong Ramu Nikel main i bin go long opis bilong DEC, ol i no bin inap long karimaut wok glasim long sekim gut, long wanem, ol i nogat save long wanem kain hevi dispela Sabmarin Telings Sistem i ken kamapim.

3 lokolnius Jun 24-30, 2010 Wantok P3 Midiesin kamap lo long Suprim na Nesenel Kot James Kila i raitim APUA Niugini bai i gat lo nau ong lukluk igo insait long ol hevi a stretim dispela yusim miiesin. Dispela kain rot bilong tretim hevi yusim ol wok bilong amel man i stap long kamapim el-isi namel long husat tupela ain i laik stretim ol hevi. SIF JASTIS, Sir Salamo Injia ong las wik Fraide i bin launsim o utim aut long nambawan taim tru upela Alteneit Dispiut Resolusin ADR) lo long Mosbi. Dispela midiesin rul o lo bai lukim l sampela savemen bilong lo i sinaun wantaim husat ol lain i gat el-hevi namel long ol yet i bung na oktok igo kam na traim gutpela rot ong stretim hevi bilong ol. Sif Jastis Sir Salamo i tok olsem idiesin save stap bipo yet long apua Niugini taim ol tumbuna biong yumi save yusim long stretim evi we save lukim ol namel-man i tap long stretim hevi. Long bipo asin bilong midiesin tasol save ekim na wan-bel pasin save stap a ol bel-kros na hevi save pinis inait long komyuniti. Sir Salamo I tok sampela kantri ong wol save yusim midiesin long tretim ol hevi bilong ol. Tasol PNG no save yusim dispela kain lo I am nau tasol dispela ARD lo bai ukim PNG I traim yusim long kot. Em i tokaut olsem ol rul o lo bilong midiesin em PNG judisiari i bringim kamaut olsem lo stret long las yia olsem alteneit dispiut resolusin sistem. Na bikpela wok long dispela em long helpim ol lain husat i gat hevi namel long ol yet long go bung wantaim na stretim hevi igo kam yusim wanpela namel man. i gat ol narapela rot tu i stap we ol i ken stretim hevi na ino bilong yusim kot long sasim narapela husat i asua o mekim rong. Eksing Hai Komisina bilong Australia, John Feakes i tok olsem gavman bilong Australia i helpim PNG Kot sistem na bai gohet yet long helpim long ol yia i kam. Mista bilong Jastis na Atoni Jenerol, Ano Pala, husat i bin stap long dispela launsing seremoni i tok amamas long ADR komiti em Jastis Ambeng Kandakasi i go pas long en long redim ol rul o lo bilong ADR long helpim Kot Sistem insait long PNG. Jastis Kandakasi i tok olsem dispela ARD sistem i gutpela na bai helpim tru ol pipel. Dispela kain samting i bin kamap bipo we ino bin gat polis na kot sistem na midiesin i bin stap long kontrolim lo na sistem bilong lo namel long ol pipel bilong yumi bipo. Sif Jastis long dispela seremoni tu i bin givim setifiket igo long Jastis Kandakasi na tupela narapela sinia midietas em Tony Orgorman na Bridgett Barka Hartshon. Sif Jastis bilong kantri, Se Salamo Injia i givim wanpela buk wantaim ARD rul i go long Atoni Jeneral na Minista bilong Jastis, Ano Pala long Mosbi las wik. Poto: James Kila GIVIM LONG HELPIM: (L-R) Ruth Kedea em Maketing Komyuniti Sevis Menesa bilong Westpek Beng long PNG, wanpela wokman bilong Trukai Indastris na Jeanette Leeson em bos bilong Riteil Benking- Fainens Sevis i holim K20,000sekmaniweTrukaiigivimlongWestpekBengbilongsapotimkomyunitiresisbilongol. Poto: NickyBernard Trukai Indastris sapotim meri bisnis wantaim K20,000 Veronica Hatutasi i raitim BIKPELA Rais kampani long PNG em Trukai Rais Indastris long dispela wik i givim K20,000 manimak long helpim luksave awot resis bilong Westpac Meri long Bisnis we Westpek Beng (Westpac Bank) i ranim long 4-pela yia nau. Trukai Rais em i wanpela long 5-pela koporet o bikpela kampani i sponsaim Westpek Beng long sait bilong Komyuniti Sevis eria luksave awot i go long ol Bisnis meri long PNG husat i mekim gut long bisnis bilong em bihainim ol kategori o eria we beng i makim ol long glasim. Ol narapela kampani i sapotim tu Westpek Beng long taim em i statim luksave resis long yia 2007 em long IT kampani Daltron, IBBM, bikpela akaunting kampani em Coopers Waterhouse na Cardno Acil. Bikpela Mobail kampani, Dijisel i kam insait nau na sapot em i givim em olgeta lain i kamap fainelis bai i kisim wanpela Blekberi Dijisel telepon na Intenet Modem. Long dispela K20,000 Trukai Indastris i givim, K10,000 i bilong sponsaim Konyuniti Sevis kategori na narapela K10,000 i bilong sapotim Westpek Beng long ol narapela wok bioong em long putim kamap dispela resis. Maketing Menesa bilong Trukai Indastris em Pamela Penrose long taim bilong givim sekmani i go long Jeanette Leeson em bosmeri bilong Riteil Benking- Fainens Sevis, i tok kampani i amamas long givim sapot long dispela kain samting bikos em i bilong helpim komyuniti. " Kampani i amamas long putim mani bilong sapotim gutpela samting. Mipela i save givim bikpela sapot long spots pilai tasol mipela i lukim olsem dispela em i wanpela gutpela rot long helpim komyuniti na bai mipela i skruim sapot long ol yia i kam. Long makim maus bilong Westpek Beng, Ms Leeson i tok Westpek i lukim olsem ol meri i mas kisim luksave long ol wok we ol i mekim na dispela tu bai strongim ol long ol bisnis bilong ol, Na kamapim moa sans long skruim na kamapim gut wok bisnis bilong ol," Ms Leeson i tok. Ol nominesen fom long pulumapim na makim husat yu ting inap long kisim dispela awot i op nau na pablik i ken kisim ol long ol 15-pela han bilong Westpek beng long kantri. Nominesen bai pas long Septemba na ol bai tokaut long wina long Oktoba 20.

4 sabina skona Jun 24-30, 2010 Wantok P5 Se Michael bai mas lusim sia? LONG de we Profesa Nonggorr i bin askim Praim Minista Se Michael Somare long lusim posisen bilong em, wanpela wanwok i askim poroman bilong em sapos Se Michael bai mas step daun o nogat. Bekim em i kisim em: "WATPO NA EM I NO INAP? Sapos yumi skelim gut dispela bekim.maski. Yumi lukluk long dispela bekim gen. Em i no bekim long wanpela askim. Em i wanpela askim i go bek long husat i mekim askim, na i min olsem, sapos i gat wanpela tok i stap olsem PM i mas risain, orait, PM yet i mas soim stret watpo na em i noken risain. Em i stret? Na bekim bilong PM, olsem ol Sepik tasol i ken tokim em long risain, em i wanpela rabis bekim tru. Ol Sepik i bin votim Sir Michael long kamap Praim Minista bilong Papua Niugini? Na sapos dispela i tru, ol i holim wanem kain pawa tru aninit long lo bilong mekim dispela? Mipela i tok olsem PM i lusim pinis kontrol long olgeta samting. Nau em i olsem kepten bilong sip i pulap long ol long long lain i stap. Na olsem wanem na ol dispela lain bai save sapos em i fit yet long stap kepten bilong sip? Ol bai no inap save bikos ol tu i long long na stap. Na sapos yumi bihainim dispela tingting i go, bai yumi luksave olsem olgeta lain long dispela sip i long long pinis. Bikos watpo bai ol i mekim ol samting ol i mekim long ol wik i kam inap tude. Yumi lukluk long sampela ol longlong bilong ol: Namba wan em ol Maladina Amenmen i senisim Mama Lo ovanait tasol na i nogat wanpela gutpela tokpait long em i kamap sapos i gat nid i stap long daunim strong bilong Ombudsman Komisin bai em i no inap givim oda long ol mangi long pinis long stilim mani bilong pipel. Oposisen tu i bin vot long kamapim dispela senis. Tasol bihain long ol pipel i wokabaut mas na autim belhat bilong ol, Oposisen i surik, tasol, maski. Em i leit pinis bikos ol Maladina Amenmen nau em i stap olsem ol konstitusenal lo bilong dispela kantri. Mipela no inap tok stret sapos Spika i setifaim pinis ol dispela amenmen long kamap strong. Taim ol pipel i belkros long samting Maladina na ol poro bilong em i mekim, ol dispela honorable memba i go aut long pablik. Na Maladina yet i tokim mipela olsem ol amenmen i no rausim pawa bilong Ombdusman Komisin, tasol em i givim moa pawa i go long Komisin. Husat tru inap long bilipim dispela kain tok? Ol dispela lain i ting yumi ol wanem kain long long? Ol i ting olsem yumi bai bilipim ol? Ol i no save olsem mipela i ken rit, rait na tok inglis pinis, wankain tokples we ol i raitim ol dispela amenmen long en? Sapos Maladina na ol wan raskol bilong em i bin wok politiks long ol kantri olsem Australia, Nu Silan, Inglan o Amerika, bai ol i bagarapim na semim ol tru long ol tok giaman ol i mekim, na bai ol i rausim ol long palamen. Tasol hia long PNG. Nogat. Ol i ken mekim long laik. Peter Donigi tasol i bin wanpela man husat i luksave long giaman bilong Maladina. Em i mekim bikpela giaman tru olgeta taim em i toktok long pablik long strongim ol amenmen em i kirapim. Orait, yumi go bek long askim sapos Se Michael i mas lusim wok bilong PM. Em i tingting bilong mipela olsem Se Michael i no wok long lukim tingting i stap nau, ating long wanem em i aipas, o em i lukluk long narapela hap na i no luksave. Olgeta manmeri long kantri husat i ken tingting i gat wanpela toktok long autim, na dispela askim olsem ating PM i mas lusim wok em i wanpela tingting we i no tingting nating. Em i wanpela samting we i mas i gat tokpait long en. Ol lain olsem Profesa Nonggorr i tok bihainim ol hevi olsem Moti Afea na tok olsem PM i pekpekim pinis nepi bilong en, olsem na em i mas wokabaut i go longwe tru long ples olsem Timbaktu, na noken tru kam klostu long palamen haus. Mipela hia i autim pinis tingting bilong mipela long Moti Afea, olsem na mipela i nogat moa tok long en. Mipela i tok olsem PM i gat planti moa ol asua i wok bihainim em i stap. Lukluk bek i go long taim we Se Michael i bin PM. em i wanpela husat i bin kamapim Ogenik Lo long ol wok bilong Lida (Lidasip Koud). Dispela i bin kamapim bikpela kros namel long em na Se Julius Chan, husat i bin agensim tru dispela senis. Nau, wantaim Maladina amenmen, PM i senis gen na nau em i gat wankain lukluk olsem Se Julius. Sapos yu lukluk long ol rekot bilong ol praim minista bilong yumi bipo, mipela i tok olsem Se Julius em i namba wan saveman long olgeta, na em i bin gat visin. Mipela i ting olsem ating pablik bai no inap long belkros tumas sapos wanpela olsem Se Julius i kirapim ol dispela amenmen. Tasol Se Michael na ol lain bilong em i tokim Maladina long kirapim ol dispela senis olsem wanpela Praivet Membas Bil, olsem na gavman i yusim namba bilong em long oraitim i kamap lo. Ol i mekim wantaim spit bilong lait. Orait, yumi kamap long LNG projek. Dispela projek i kirap wantaim kain kain tok giaman na tok stil bilong gavman. Ol papagraun i kisim tok olsem i gat moa long 200 milian kina bilong ol sapos ol i givim tok orait. Ol i givim. Dispela LNG Projek em i wanpela taim bom na i redi pinis long pairap. Na projek i no kirapim gut yet. Yumi lukim planti askim i go long ol lain gavman long wanem tru dispela ol tok promis long mani ol i mekim long Kokopo. Fopela dipatmen i stap insait long dispela projek, em Petrolium na Eneji, Plening, IPBC na Fainens, i wok long traim painimaut husat tru i bosim mani i stap nau, na mipela i harim olsem Dipatmen bilong Komes na Tred i go insait tu long projek nau. Husat man i gat gutpela tingting i save olsem ol ples nogut tru long pilai nabaut em long Hailans rijen, long wanem ol lain antap i save belkros kwik, na mekim kain kain belhat samting. Na dispela LNG projek i stap tru long namba wan ples nogut, em long Sauten Hailans. Olsem, na sapos i gat wanpela i opim iau i stap, plis, kirap na mekim samting stret bai ol asples papagraun i kisim luksave. Sampela taim i go pinis, mipela i tok olsem gavman i mas kamapim wanpela Klems Komisin long kisim ol komplen, prosesim ol na stretim olgeta ol hevi na wari bilong ol papagraun. Nau ol i traim pinis ol kot, tasol ol kot i no inap long stretim ol dispela kain belhevi. I gat kain kain hevi bilong graun we gavman i pasim ai long en tasol. Lens Taitol Komisin we i mas stretim ol kros long graun i no kamap gut na mekim wok yet. Olsem na sampela ol kros long graun em ol i kirap long 2000 yet na ol i stap yet. Na bikpela wari tru long dispela LNG Projek, em ol likliki manmeri olsem yu na mi bai no inap lukim wanpela gutpela kaikai bilong en. Ol ekwiti na royalti peimen bai go long sampela ol papagraun, em sapos yumi stretim gut na klia long husat tru em ol papagraun. Sampela handret o moa bai painim wok wantaim projek na ol wok. Wanem samting bai go long ol bikpela namba manmeri husat i no ol papagraun o wokmanmeri long LNG na ol arapela han bisnis bilong en? Mipela i bilip olsem sindaun bilong sampela lain bai go antap tru bihainim gro bilong dispela projek, na ol liklik manmeri long strit bai lus moa yet bikos i nogat we bai em i ken bihainim ol bikmanmeri. Olsem na Katolik Bisops Konprens i bin autim tingting bilong ol na askim sapos dispela LNG projek em i wanpela blesing o wanpela samting nogut. Mipela i ting LNG projek em i wanpela blesing, we mipela bai gat sans long kisim moa mani i kam long ausait long kantri. Tasol rot we gavman bai yusim ol dispela mani, em mipela i no save yet. Olgeta woning lait i wok long lait i stap pinis. Na taim mipela i ting ol pipel i karim inap hevi pinis, mipela i lukim gavman i senisim Envaironmen Ekt Ol lain olsem Sekreteri bilong Jastis, Profesa Kalinoe na Atoni Jeneral Ano Pala long tokim mipela olsem ol amenmen i pasim tasol ol ausait lain long kisim gavman na kampani i go long kot, em i wanpela bikpela tok giaman. Inap dispela tupela man i makim stret wanem ol provisin long ol senis i tok olsem ol ausait lain manmeri tasol i gat banis aninit long ol lo senis? Ol dispela amenmen o senis i givim olgeta pawa long Dairekta bai em i ken givim tok orait o pemit we em bai antap moa long wanem arapela lo, na tok bilong em tasol bai i gat strong. Namba tu, ol amenmen i tok nogat wanpela samting Dairekta i mekim o investa i mekim we Dairekta i oraitim, i ken stap insait long kot eksen ol arapela manmeri kirapim. Em i klia olsem dispela i karamapim ol papagraun wantaim ol arapela ausait manmeri. Olsem na mipela i askim, watpo na Sekreteri bilong Jastis na Atoni Jeneral i wok tok giaman olsem? Namba tri, ol amenmen i tok olsem eksen bilong Dairekta em i fainal olsem na i nogat narapela i ken askim o senisim tok bilong en, maski em i go long kot tu, bai nogat. Bipo, PNG Suprim kot i kamaut na tok olsem wanem kain ol provisin i no inap long pasim kot long sekim sapos i gat askim long judisal riviu. So, i gat sampela liklik rot i stap long kisim eksen agensim ol disisen bilong Dairekta, tasol em i no inap long amamasim o strongim ol papagraun. Sapos yumi stop long hia na go bek long Bogenvil kraisis, bai yumi luksave olsem dispela kain pasin tasol gavman i mekim, na hevi i bin bruk. Francis Ona na ol wanples bilong em i bin askim long wanpela liklik samting, em long papagraun husat i kisim bikpela hevi, long kisim moa luksave long kaikai bilong Panguna main. Ol i tromoi dispela askim i go longpela taim tru, na i nogat bekim i kam long gavman na maining kampani. Em nau, Ona i mekim long laik. Dispela i ken kamap gen, sapos yumi no lukaut gut. Sapos yumi no inap long lukluk long gavman long banisim envaironmen na laip bilong yumi, orait, yumi mas mekim ol arapela samting long banisim yumi yet na laip na sindaun bilong yumi. Gavman em i wanpela 'Judas' gavman. Dispela gavman i tok gutbai na salim yumi go long ol waira man pinis long kam na mekim long laik long busgraun bilong yumi. Yumi mas paitim dispela longlong bilong NA Gavman. Yumi mas votim na rausim ol dispela lain long palamen long 2012 nesenel ileksen, na bai yumi lukim sapos ol i ken sindaun gut long mani ol i wok stilim tude.

5 P6 Wantok Jun 24-30, 2010 sabina skona Should Sir Michael step down? ON that day Professor Nonggorr's call on the Prime Minister, Sir Michael Somare to step down was published, a colleague asked her friend if Sir Michael should step down at all, and the answer was: WHY NOT? If we take the above answer for its face value no. Let us take another look at it again. The above comment is not an answer to a question? Literally, it is a question thrown back at the questioner, meaning, if the suggestion is made that the PM should resign, then let the PM show cause why he should not resign. And the response by the PM that only Sepiks can tell him to step down is rather pathetic. Did the Sepiks elect Sir Michael to be the Prime Minister of Papua New guinea, and if so, where is the source of their legal authority to do so? We say the PM has lost the plot. He is now like a captain of a shipload of hooligans, imbeciles and morons. And how would these unruly characters know if he is still fit to captain the ship? Obviously, they would not, because they are all in 'loco mode'. And if we can stretch the logic a little further, then we are bound to come to the conclusion that everybody on that ship is a likely candidate for the loony bin, then so is the captain. Because how else can you make sense of what these fellows have been up to lately. Thus, let us survey the debris: To start with, the Maladina Amendments changed the Constitution over night without any rational debate on whether the powers of the Ombudsman Commission ought to be curbed so that the Commission could no longer give directions to the boys to stop raiding the people's piggy banks. Even the Opposition opted for the change, but after the people took to the streets to voice their anger, the Opposition backed down, but, sorry that was too late because the Maladina Amendments are now part of the constitutional laws of this country. We are unable to say at this stage if the Speaker has certified the amendments to become operative. When the people objected to what Maladina and his mates were up to, these honourable members of parliament went public, particularly Maladina, telling us that the amendments did not ake away any powers from the Ombudsman Commission, but, rather the amendments gave the Commission more powers than it originally had. Can anybody out there believe this? Just whom do these guys think they are taking for a ride? Did they seriously think we would believe that, and how would they explain the fact that some of us can read, write and speak English being the language in which these amendments were written. If Maladina and his gangsters were politicians in countries like Australia, New Zealand, England or America, they would have been singled out on their lies, publicly disgraced and made to resign their seats in parliament in shame. Not here in PNG where anything goes. Except for Peter Donigi, the lone voice, nobody picked up Maladina on his les. He was allowed to lie through his teeth not once, but on all occasions that he went public to defend his amendments. Now, getting back to the question why Sir Michael should step down, it is our view that Sir Michael is not reading the writing on the wall, either because he is blind, or because he is looking in the wrong direction. What every thinking person out there thinks is one thing, but the rationale behind that thought and the suggestion that the PM should step down is something that ought to be picked up and discussed. People like Professor Nonggorr would single out isolated incidents like the Moti Affair to say that the PM has soiled his nappy, hence, he should go for a long walk to Timbuktu and not return anywhere near the parliament house. We of this column have expressed our own views on the Moti Affair, so we prefer not to dwell on that matter. We say that the PM has far more damaging records following him around than the Moti Affair. Take a look further back to the time, or times, Sir Michael has been the PM. He is the one who was instrumental in passing the Organic Law on Duties and Responsibilities of Leadership (the Leadership Code). This created a rift between himself and Sir Julius Chan, who was totally against it. And now with the Maladina amendment, the PM has done a U-turn and now is seeing eye to eye with Sir Julius. If you look at t6he records of our past prime ministers, we say that Sir Julius was the most intelligent of themn all, and the only one with some foresight. In our view, the public would not have been so aghast if somebody like Sir Julius initiated the amendments. However, what Sir Michael and his mob did was to get Maladina to introduce the amendments into parliament as a Private Member's Bill, and that way, get the government to move in and allow it to pass into the Law Book with the speed of lightning. It was done in a flash. Then comes the LNG Project. This project got off to a hasty start through lies, cheating and conning by the government. The landowners were told that they had over 200 million kina set aside for them if only they could give their blessing quickly which they did. This LNG Project is a time bomb that has already started to tick off minutes, even before the project starts in a meaningful way. We can already see the players bombarded by questions on what has happened tomost of the BSA funds promised in Kokopo. The four key departments, namely, Petroleum and Energy, Planning, IPBC and Finance are still trying to work out who has control over what is left of the money and now we hear that the Department of Trade and Industry has joined in the farce. Anybody with some common sense would know that the worst places one can play around is within the Highlands region known for the inhabitants' propensity toward aggression, lawlessness and the like. And this LNG project could not be in any worse place, than the Southern Highlands. Thus, if there is anybody out there who is listening, please, wake up and get the basics in order so that the local landowners' grievances are attended to and that they may see their way out of whatever predicament that they may find themselves in. We suggested in this column some time ago, that the government ought to create a Claims Commission of sorts, to receive complaints, process the complaints and that way, attend to the core issues raised by the landowners. So far, they have tried to go to the Law Courts, but it is common sense that the Law Courts are not geared to handle these kinds of disputes which encompass a broad range of social issues. There are underlying land disputes which have been swept under the carpet by the government. The Land Titles Commission which ought to determine any land disputes has not been operational for some time because of lack of funds and facilities. Thus, some disputes have been outstanding since 2000, or even earlier. And the most frightening aspect of this LNG Project is that the ordinary people are not likely to see any tangible benefits from this project. Obviously, the equity and royalty payments will go the handful of landowners, if we ever sort out who the landowners are. A few hundred or more may find employment with the project and any associated activities. And what will happen to the bulk of the people who are neither landowners nor employees in the LNG and other related activities? It is our hunch that more and more the standard of living will get higher and higher because of this project and the ordinary man on the street will get poorer and poorer because there is no way he can catch up with the high living standard. This is exactly the reason why the Catholic Bishops Conference earlier this year hit the front pages in the local media questioning whether the LNG project was a blessing or a curse. It is our view that the LNG project per se, is a form of a blessing in that for once, we are given the opportunity to access foreign capital. But how the government uses the funds and for what end, is a mystery right now. All the warning lights are now flashing red. And as if we the people have not had a gutful already, we are slapped with this amendment to the Environmental Act And for people like the Secretary for Justice, Professor Kalinoe and the Attorney General, Ano Pala to tell us that the amendments only outlawed third party proceedings and not interested or aggrieved parties like landowners, is a complete lie. Would these two gentlemen, please, refer to the exact provisions in the Amendment that say that only third party proceedings are affected and not proceedings by aggrieved or interested parties. What the amendments have done is to vest complete power in the Director so that where he issues an instrument of authority or issues a permit or approval of some sort, then in that even, that approval will over ride any other law or procedures so that the action by the Director shall prevail in the event of any conflict between any other law and the amended law. Secondly, the amendments provide that no action by the Director nor any subsequent conduct by the investor acting on the faith of the approval by the Director, shall give rise to any legal action by anybody. Obviously, this includes action by the landowners and not only third party proceedings. Thus, we ask why the Secretary for Justice and the Attorney General are both lying? Thirdly, the amendments provide that the action by the Director is final so that the decision is not open to question or such action shall not be reviewed before any court of law. In the past the PNG Supreme Court has come out and said very clearly that such a provision shall not stop a court of law from exercising its inherent powers of review where judicial review powers are invoked. So there is small comfort there that any further administrative action against the Director is not possible, but judicial review cannot be stopped. This is not much of a comfort for the aggrieved landowner. If we stop here and go back to the Bougainville crisis, one will note that it is conduct like this from the Government that started the whole conflict. Francis Ona and his tribesmen were asking for a simple request, namely, that the landowners who had to bear most of the burdens ought to take a fair share of the benefits derived from the Panguna mine. And they repeated this message for a long time, and when there was little response from the government and the mining company, Ona took the law into his own hands. Obviously, this is what we are now headed for. Since we cannot get the government to protect our environment and our livelihood, then we have to take whatever measures we can to protect ourseives and our way of life. This government is a 'Judas government'. This government has kissed us goodbye and handed us over to the foreigners to do as they please on our door steps. Let us fight this nonsense by the NA Government. Let us make it our business to turf these morons out of the parliament house in the coming 2012 national elections, and see if they can survive on the loot they have stashed away in their times as politicians.

6 P8 Wantok Jun 24-30, 2010 nius Henganofi pipel nau ken lukim EMTV HENZY YAKHAM i raitim OL PIPEL bilong Fayantina na tu ol narapela long Henganofi distrik long Isten Hailans provins ino inap moa kisim kar na ron long rot igo 30-kilomita long Goroka o Kainantu long lukim ol fevered televisin (TV). Nau yet ol i ken sindaun tasol long ples na lukim EMTV. Dispela i kamap bihain long wanpela kampani i wokim kamap tupela bilong tawa long wanpela eria long Henganofi long bringim televisin signol we i ken bringim TV long ol manmeri. Dispela tupela tawa em ol i wokim kamap wantaim mani mak olsem K200,000 na wanpela lokal kampani yet em Highlands Cable Televisin i bin pinisim olgeta wok long las mun (Me). Ol manmeri long ol viles na haus-lain long Henganofi nau i wok long kisim signol bilong EMTV na i lukim ol progrem olsem NRL ragbi gem long Fraide na tu long Sande na tu ol i bin lukim tu Stet ov Orijin Gem namel. Memba bilong Henganofi, Ferao Orimyo i tokaut olsem dispela em wanpela nupela SIKNEL TAWA: Wanpela komunikesin tawa long Mt Hakuna long Mehenave komyuniti eria long Fayantina LLG bai bringim EMTV signal. Poto: Henzy Yakham samting tru na em bikpela sevis tru ol pipel husat i gat TV i ken lukim nau. Ol manmeri bai ino inap moa westim taim na go long Goroka o Kainantu long lukim TV long taun. Mista Orimyo i tok olsem long pastaim planti pablik sevans i save kisim kar na go olgeta long Goroka long lukim ol NRL Gem long TV. Em i tok tu olsem dispela nupela sevis bai helpim ol pipel long lukim na kisim gutpela ol tingting na nius na tu kisim edukesin long sait bilong helpim sindaun bilong ol long haus-lain na komyuniti bilong ol.. Mista Orimyo i tokim ol pipel olsem ol i mas lukautim gut dispela sevis bikos em bilong olgeta lain long kisim helpim long en. Wanpela mausman bilong ples Mehenave insait long Fayantina LLG, Pentox Sayo i givim bikpela tok tenkyu igo long MP Orimyo long bringim kain sevis olsem igo long ol rurel komyunti long Henganofi. "Dispela em gutpela sevis tru. Nau mipela ino inap westim mani long go long Goroka o Kainantu long lukim EMTV. Mipela bai stap tasol long ples na putim ai tasol long TV." Mista Sayo i tok. Sevei bai skelim mak bilong hangere Veronica Hatutasi i raitim GAVMAN i gat bikpela salens long kisim ol sevis i go long ol rurel eria na tu, long gat ol save manmeri long mekim ol wok long ol Distrik na Lokol level Gavman (LLG) level. Alphonse Gelu em wanpela politikel saientis wantaim Nesenel Rises Institut i tok taim em i prisenim ripot bilong em long Fil Sevei wok i hap long Nesenel Stetistikel Opis (NSO) wanpela yia sevei bai i pinis long mun Oktoba long dispela yia. NSO i bi holim wanpela de woksop long dispela wik Mande long skelim ol sevei ripot we ol opisa bilong ol i kisim insait long 5-pela mun long olgeta hap bilong 19-pela provins we 20-pela tim i wok long ol. Long ol ripot we 5-pela opisa i bin givim long ol wan wan eria ol i bin wok long ol wantaim tu jenerel ripot we NSO projek dairekta, Francesa Tinabar i autim, planti komyuniti, pipel na ol famili long dispela kantri i no kisim gut ol sevis olsem helt, edukesen, inap mani long sapotim na lukautim gut ol i gat gutpela sindaun na laip, gutpela klinpela wara na toilet. Sevei bilong NSO i bin stat long las yia Julai na bai pinis long mun Oktoba long dispela yia em ol i kolim long "Household Income and Expenditure Survey (HIES)" i bilong skelim level bilong "poverty" o sot long samting insait long ol famili, komyuniti na kantri na stendet bilong sindaun na laip long kantri. Taim sevei i pinis, em bai helpim nesenel gavman na ol narapela sekta long wokim plening long sait bilong kisim sevis i go long pipel long ol ples na taun wantaim. Dokta Gelu i tok namel long 2000 n a 2001, gavman i bin luksave olsem sampela ol rifom we em (nesenel gavman) i bin statim long go hetim long yia 1995 i no wok tasol nau, em i strongim tingting long mekim dispela i wok. Em i tok insait long ol distrik na LLG, i nogat inap savelain long mekim wok. Olsem na em na narapela 4-pela opisa i givim ol ripot i bin toktok long ol sevis i no go gut long ol provins, distrik na LLG eria. Nogat save woklain i bikpela sot, nogat gutpela rot, komyunikesen, nogat gutpela wara saplai, pawa, toilet, helt sevis, edukesen na gutpela kaikai i as we i pulim planti famili, komyuniti na pipel long PNG i go daun long turangu level, sevei ripot i harim. Tasol sampela provins na ol distrik na LLG bilong ol i ron gut. Wanpela piksa em Is Nu Briten provins we ol LLG i wok long ron gut na yusim gut ol mani bilong Distrik Sevis na Improvmen Progrem long kamapim gut ol sevis eria. Ol narapela em long Finsafen long Morobe porvins, Rabaul long Is Nu Briten na Kavieng long Nu Ailan provins. Ripot bilong wanpela opisa i soim olsem long 5-pela mun sevei ripot bilong kaikai long eben eria, planti famili i wok long painim hat tru long stap lukautim ol yet na ol famili wantaim gutpela kaikai. Haus em i wanpela bikpela hevi na wari long ol taun na Mosbi siti we planti famili i stap long wanpela haus. K15 milien Fayantina rot projek long Henganofi kirap HENZY YAKHAM i raitim WANPELA bikpela rot projek ong stretim Fayantina rot insait ong Henganofi distrik long sten Hailans provins bai elpim tru lokal ikonomi bilong l liklik manmeri long rurel viles a haus-lain. Dispela rot projek em stap ong mani mak olsem K15 EM sian Divelopmen Benk (ADB) givim long karimaut wok wanaim narapela K1-milien I kam ong Memba bilong Henganofi, Ferao Orimyo. Rot projek ya i karamapim moa long 36-kilomita stat long mausrot klostu long Henganofi stesin bihainim Okuk Haiwe na bai go olgeta olsem long Okapa na Lufa mausrot. Long nau yet bikpela taim bilong san na ples-drai o draut long Isten Hailans i mekim wok long rot i gohet gut na i go kwik taim. Nau yet rot wok i stap hap-wei pinis namel long Henganofi na Okapa-Lufa mausrot. MP Orimyo i karimaut dispela bikpela rot projek insait long plen bilong em taim em i winim sia long kamap olsem MP long 2007 nesinol ileksin. Em yet i putim K1-milien long helpim wok na narapela bikpela mani i kam long Esian Divelopmen Benk (ADB). Dispela rot bai sevim moa long 20,000 pipel insait long Fayantina lokal level gavman eria long Henganofi distrik na tu ol eria klostu long ol olsem Okapa, Lufa na Kainantu. Mista Orimyo i tok wankain mani-mak bai go long stretim narapela 30-kilomita Dunantina rot we i stat long Dunatina mausrot na igo olgeta long Ramu Suga eria long boda bilong Isten Hailans na Madang provins. MP Orimyo i laikim lukim ol pipel bilong em long Henganofi i go bek long ples na wok long kopi gaden bilong ol na tu ol narapela agrikalsa wok taim dispela rot i pinis. Ol i ken yusim rot long bringim kopi na gaden kaikai bilong ol igo salim na kisim mani long helpim sindaun bilong ol long ples na haus-lain. "Partnership" - Wok-Wantaim WOK wantaim em rot bilong wok gut wantaim narapela man o narapela lain. Pastaim tupela mas skelim wok yutupela i laik mekim. Tupela i mas sindaun na toktok, serim tingting na painim rot bilong winim dispela wok. Bihain nau wok wantaim bilong mekim dispela wok i karim kaikai. Long las tripela mun, mipela sios lain hia long Pot Mosbi i bin trai hat long wok wantaim ol lain bilong Nesenal Aids Kaunsel Sekateriat (NACS)long HIV/AIDS plen bilong neks 5-pela yia, Mipela ol sios lain i raitim daun long pepa ol tingting bilong mipela tasol i luk olsem ol NACS i givim baksait long ol tingting bilong mipela. Ol i no laikim tok bilong mipela o ol i les long Tok bilong God o wanem samting, mipela i no save? Mipela i no save olsem wanem ol i bikhet long toktok na tingting bilong ol sios. I klia nau HIV i wok long go kamap bikpela insait long PNG. Long sampela ples i sut i go antap na i winim 10%. Dispela i mining, wanpela bilong ol tenpela i HIV pinis na i no longtaim bai kain ples i pulap long HIV na AIDS. i klia, olpela "Strategy Plen"( ) i no wok gut tumas bikos namba i kisim HIV i sut i go antap. Nupela "Strategy Plen" ( ) i mas sanap long ol samting yumi lainim pinis (our experience), long ol samting yumi save yumi mas mekim nau (the present needs), na taitim bun na strongim yumi yet (courage) long go het na mekim wok olsem yumi save yumi mas mekim bilong kontrolim HIV na lukautim ol siklain na arapela lain i karim hevi (orphans, widows, displaced persons). Yumi lainim pinis HIV i kamap bikpela long foapela rot long PNG: Man na meri i pren wantaim (heterosexual sex). Tasol planti pamuk pasin i stap! Ol sios-lain i tok long olgeta komuniti i mas sindaun na stretim tok long pasin bilong ol long pren pasin na marit laip (sex and marriage). Sios i tok long kirapim "community conversation" - wanwan komyuniti long kantri i mas bung na ol i tok long HIV/AIDS wantaim. Long pinisim HIV man na meri i mas senisim pamuk pasin bilong ol ("behavior change")na sindaun olsem gutpela Kristen manmeri. Ol sios i redi long gopas long kirapim dispela "community conversation". Dispela tingting i no stap long "Strategy Plen" Man i prenim man (MSM). Dispela em namba tu rot long HIV i kamap long PNG nau. Yumi mas toktok long dispela, painim rot long "prevention"na tu lukautim ol dispela lain i kisim HIV pinis. We program long "Strategy Plen" bilong lukautim ol dispela lain? Mama i bel i karim pikinini (PMTCT). Dispela program i gutpela tru na planti ol sios i go insait long mekim dispela wok. Tasol, wok i no pinis taim mama i lusim haus sik wantaim nupela bebi. i gat bikpela sapot na lukautim wok i stap yet. We program long "Strategy Plen" bilong lukautim tupela? Namba foa rot em miks long ol aksident long haus sik, injection use o yusim nidel, wokim tatu o katim skin long droim ol piksa samting na ol kain rot olsem. Sios i tok strong long yumi mas lukautim (protect) ol nes na dokta na ol lain i save wok wantaim na lukautim ol sikmanmeri. Dispela i no stap strong insait long nupela "Strategy Plen". Ol sios i gat planti arapela tok long wok yumi mas mekim nau i go inap NACS i no lain bilong mekim wok ("implimentating"). Sios em lain bilong mekim wok wantaim ol pipel. Wanem taim bai NACS i wakeap na harim tok bilong lain i save wok wantaim ol pipel, i go inap ol "grasrut" lain? Mipela i bin sharim tingting wantaim NACS long mun Mas i go inap nau. Tasol ol i no harim tok. i luk olsem, NACS i bihainim rot bilong ol yet, na ol sios i bihainim rot bilong sevim ol pipel. Wok wantaim - "Partnership" - nogat!

7 UBE bai kostim K10 bilion Teknikel na Vokesenel trening i bikpela samting heltnaedukesennius Jun 24-30, 2010 Wantok P9 3-pela yangpela meri Hagen tis nambawan taim long Balimo James Kila i raitim Veronica Hatutasi i raitim LONG karimaut YuniveseL Besik Edukesen (UBE) long 10-pela yia i kam long PNG, Gavman bai tromoim bikpela manimak bilong K10 bilion, Edukesen Minista James Marape i tok. Edukesen Dipatmen i bin lonsim UBE Plen las yia na karimaut program i bin stat long dispela yia we Elementeri skul level i fri, mining olsem ol sumatin i no peim skul fi. Wantaim sapot bilong ol narapela stekholda poroman na ol patna, mipela i laikim bai 85 pe sen bilong ol pikinini i stap long skul long pinis bilong Tasol kos bilong ranim dispela (UBE) program bai bikpela tru long wanem, gavman bai tromoim K10 bilion long 10-pela yia i kam. Gol em long ol pikinini long PNG i kam aninit long UBE long yia 1018, Mista Marape i tok. Aninit long UBE, gavman i laikim bai olgeta pikinini long kantri i mas go long skul taim yia 2018 i kamap, olgeta pikinini i mas kisim elementeri na praimeri skul, ol sumatin long dispela tupela level i mas gat kwaliti skul na lukim olsem ol sumatin i go long skul long stat bilong yia na ol i mas stap inap skul yia i pinis na noken lusim skul hapwe long skul yia. Mista Marape i tok taim kantri i go hetim UBE Plen, plabti moa sumatin bai go aut long Gret 8 na edukesen system i mas kisim ol i go insait. Olsem na Edukesen Dipatmen i opim rot long teknikel na vokesenel trening long kisim planti ol sumatin bai i go aut long system. Dispela rot i op bai lukim wan wan Politek Insitut long 4-pela rijen bilong kantri. Wan wan teknikel skul long olgeta provins na wan wan vokesenek skul long olgeta distrik long kantri, Mista Marape i tok. Wantaim ol dispela rot i op na patnasip yumi gat, mi askim ol patna bilong mipela long edukesen long wok bung wantaim long bildim dispela kantri, Mista Marape i tok. Vokesenel na Teknikel skul edukesen level long tude i kamap bikpela samting na moa moa yet, wantaim ol nupela wel, ges na maining projek i wok long kamap insait long PNG. Mista Marape i wokim ol dispela toktok las wik insait long seremoni we ol lain bilong Exxon Mobil na patna bilon g ol i bin givim ki bilong nupela mes o haus kaikai, tupela haus slip bilong ol tisa na ol toilet haus i go long Edukesen Minista ma ol bikman bilong Dipatmen. Pot Mosbi Jenerel Haus sik i kisim helpim ELPIM i go long Pot Mosbi Jenerel aus sik long dispela wik wantaim ol arasin bilong ol liklik bebi long speel neseri seksen. Dispela i bihainim ripot long niusepa long dispela wik olsem laip biong sampela bebi bai bagarap bikos ot Mosbi Jenerel haus sik i sot long cannalae tiub e ol i save yusim ong givim sut long ol bebi long ausim ol wara nogut, long kisim blut es na givim marasin. Dispela i no ong ol nupela bebi long neseri tasol ong ol wod bilong ol pikinini, autpeen seksen bilong ol pikinini na long pereting tiata. Bihainim ol ripot long Pos Kuria (Post Courier) niuspepa bilong dispela wik Tunde, helpim i go hariap wantaim 10-pela katen bilong cannalae tiube i kam long Primia Baiomedikel Enjiniaring na All national Womens grup. Pot Mosbi Haus sik i save lukim namel long 30,000 na 50,000 sik manmeri na pikinini insait long wanpela yia long planti taim i save sot long ol marasin na ol nes na dokta i save salim ol siklain long baim ol marasin long ol kemis o famasi insait long siti. Tasol planti grasrut pipel i save painim hat long baim ol marasin long kemis bikos pe bilong ol i bikpela moa. HIV/AIDS debeit i kamap stap long DWU MOA long 60 sumatin bilong 6-pela yunivesiti long PNG i bin statim HIV/AIDS dibeit bilong ol long Divain Wod Yunivesiti (DWU) aste. Gavana Jenerel Se Paulias Matane i bin opim dispela dibeit we bai givim sans long ol yangpela sumatin long teseri level i autim ol tingting bilong ol long sapotim na egensim 4-pela topik i sut long HIV/AIDS, sik we i wok long kisim na kilim dai planti yangpela pipel insait long dispela kantri. Sampela ol bikman i kamap taim dibeit i op na ol i sapotim dispela kain bung em long Madang Gavana Se Arnold Amet, Etministreta Bernard Lange na Siaman bilong Nesenel AIDS Kaunsel, Se Peter Barter. Ol toktok na tingting i kamap long dispela debeit em NACS bai yusim long HIV/AIDS Streteji o Plen bilong em. Tupela yangpela meri Hagen tisa, Wendy Tamai na Rose John i sanap fran bilong Balimo Praimeri skul. Poto: James Kila LIKLIK taun Balimo i stap longwe tru long Midel Flai distrik long Westen Provins. Long Balimo taun i gat skul, haus sik na tu nupela edministresen senta bilong Midel Flai distrik i stap long hap. Ol pablik sevan i go het long mekim wok long sevim ol pipel long komyuniti long dispela eria. I no long taim i go pinis, Wantok Niuspepa i bin raun i go long dispela taun na i bin bungim tripela yangpela meri bilong Westen Hailans provins i wok olsem praimeri skul tisa long Balimo top-ap praimeri skul. Dispela tripela yangpela tisa i lusim ples bilong ol long Westen Hailans na go stap longwe tru long Midel Flai. Na dispela em nambawan taim tru bilong ol long lusim ples na go stap longwe long papamama na famili na wok tisa long bringim edukesen long ol pikinini bilong Midel Flai distrik. Namel long dispela tripela yangpela meri, wanpela bilong Moge na narapela bilong Jiga wanpisin long Hagen Sentrel na wanpela bilong Mul-Baiyer. Tasol tripela i save bung wantaim na mekim save long givim tok-ples Hagen na strongim ol yet na bringim edukesen long ol sumatin bilong Midel Flai. Tripela tisa ya i bin amamas tru long bungim Wantok Niuspepa na ol i stori long stap bilong ol long dispela longwe ples Balimo. Olsem na hariap tru ol i raitim wanpela leta na stori liklik long laip na stap bilong olsem tisa long Balimo. Hia em hap bilong toktok bilong ol: Mipela i givim salens i go yangpela tisa insait long Papua Niugini olsem wok tisa long ol bus ples o longwe eria long kantri em bikpela salens tru, tasol em i gutpela na nais tu long stap long ol bus ples. Pasin long luksave na painimaut long ol nupela ekspiriens long ol bus ples na eria longwe long taun em gutpela tru. Mipela ol yangpela meri bilong PNG stret na mipela amamas long mekim wok long bringim edukesen na divelopmen i go long ol bus ples na longwe ples long kantri long bringim divelopmen long ol liklik sumatin we em bihain taim bilong kantri, ol dispela tisa i tok. Ol i tokaut olsem: Wok tisa em wanpela vokesen na ino wanpela profesen

8 P10 Wantok Jun 24-30, 2010 siosnius Debeini Meri Ministri grup lukluk raun long Wantok Redio Lait Helen Rei I raitim RAUN bilong Debeini Living Wara Sios (DLWC )long Gerehu Minitri bilong ol Meri i mekim i go long Wantok Redio Lait i helpim ol meri i luksave long wok we dispela Kristen redio stesen i mekim long PNG. Twelve (12) pela meri i bin mekim wokabaut lukluk raun long tupela awa las wik Sarere long Wantok Redio Lait Redio stesen olsem hap bilong Rekriesen program bilong ol long dispela mun. Progrem i bin stat long 10 kilok moning na em i bilong helpim ol meri i luksave long wok bilong dispela redio stesen na moa yet, olsem wanpela Kristen redio stesen. Long planti bilong ol, dispela wokabaut i opim ai bikos em i namba wan taim bilong ol long kam long dispela kain ples olsem redio stesen na ol kain masin we pipel i yusim long karimaut ol wok. Lucy Lapu bilong Yangoru long Is Sepik em i bikpela meri long grup i bin amamas tru long dispela wokabaut long gutpela redio stesen olsem Wantok Redio Lait. "Em i laik bilong Papa God long mipela i kam long dispela redio stesen na mipela i ken luksave long ol kain wok em i save mekim long autim Tok bilong God. Nan mipela i ken beten long ol bilong strongim wok bilong ol insait long kantri," Misis Lapu i tok. Duti anaunsa bilogn dispela de, Pasto Jack Edwards i bin welkamim ol long stresen na putim ol long laip so bilong PNG Gospel music program. Man, ol meri i kirap nogut tru bikos ol i no ting bai dispela samting i kamap long ol. Tasol ol i bin amamas long menesmen na ol woklain LAIKIM WOK- ABAUT LONG KRISTEN REDIO Dispela ol DLWC Sios Meri Ministri grup i amamas long raun bilon g ol long Wantok Redio Lait stesen long Gerehu las wiken. Poto: Helen Rei long givim ol sans long kamap long laip so na toktok long redio. Simbu mama, Helen Kavang i bin toktok long tokples bilong em long redio na tokim ol wantok na hauslain bilong em long kisim Gutnius o Gospel bilong Jisas i go lon g ol narapel poroman na famili memba. Progrem opisa em Paula Mini i bin kisim grup o go insaiti lukluk raun insait long opis na bungim ol woklain na wok ol i mekim i stap. Em bin mekim klia tu wok bilong enjinia, Bob Kabawa em i bikpela samting long ranim redio stesen. Ol meri i givim bikpelsa luksave i go long Wantok Redio Lait na menesmen na ol woklain long larim ol i lukluk i go long stesen bilong ol na tu, long autim Tok bilong Bikman long redio. Redio stesen ya i bin op long Waigani long yia 2002 na bihain i bin muv i go long taun. Nau em i stap long Gerehu na skruim wok long kisim Tok bilong Bikman i go aut i stap. Singsing na albam long luksave long Blesset Mary MacKillop Stori na poto i kam long Aurora Megesin. BIKPELA seremoni bai kamap long luksave long Blesset Mary MacKillop, em nambawan Santu bilong Australia long Katolik Sios long mun Oktoba long dispela yia. Taim ol wok redi i kamap, wanpela yangpela grup bilong Our Lady of Victories, Shortland we ol Sen Joseph Sister em kongrikesen we Blesset Mary MacKillop yet i bin statim, i kamapim wanpela singsing lotu long givim luksave long em (Blesset Mary MacKillop). Cathy Blackford i bin raitim singsing em i kolim, "God will Provide" O God bai Givim i bung wantaim narapela tupela yangpela skul poroman olsem Leanne Piller na Michael Somerville GOD BAI GIVIM: Cathy Blackford i raitim wanpela lotu singsing long luksave long Blesset Mary MacKillop em nambawan Santu bilong Australia long Katolik Sios, i pilaim singsing na gita i stap. Poto: Aurora Megesin, June 2010 Isu. long pilaim musik long ol Sarere nait misa lotu.ol i kolim grup bilong ol, EvenSounds na ol i wokim ol rekoding. Ol i kamapim 11- pela singsing long ol singsing lotu na kolim albam bilong ol, Coming Home. Cathy i tok raun bilong ol i go long Not Sidni na lukim musium bilong Blesset Mary MacKillop i bin givim tingting long raitim wanpela long ol singsing em i kolim long "God will Provide". " Mi no save tumas long stori bilong Mary tasol long raun i go long museum, mi painimaut olsem dispela meri i gat strongpela bilip long samting em i laik mekim na strong long sanap lon g ol bikpela sios atoriti long lukautim rait bilong olgeta pikinini na kisim ol long ol skul we em i statim, maski i gat mani na sosel hevi i stap. Mi gat bikpela luksave long em. Mi kisim tingting long kamapim dispela "hymn" o singsing lotu long luksave long Blesset Mary MacKillop taim mi wok long glasim laip bilong em. Taitel bilong dispela singsing lotu em mi kisim long hap tok bilong Mary em i save wokim olgeta taim," Cathy i tok. Grup i no bin mani long rekotim Even- Soun albam tasol sapot bilon g ol perisina na ol poroman i bin helpim grup bilong Cathy na nau dispela alban i kamap. Yu ken sekim ol singsing long Coming Home albam long intenet websait - na baim ol tu. Ol PNG Kristen i no longlong lain PNG yumi i no wanpela longlong kantri long pasin Kristen. Yumi olgeta i kisim baptismo na i stap pinis insait long banis bilong Papa God. Tru, sampela i no luksave yet long Jisas, tasol wok bilong autim Gutnius i wok long go yet. Sampela Kristen i no sanap strong long bilip na kwik taim kalap i go long Muslim o Bahai o ol narapela bilip lotu. Sapos yu wanpela Muslim na kam bung wantaim ol Kristen long ol Muslim kantri, em yu dai pinis. Laki tru na gavman bilong yumi i kamapim wanpela lo we i tok, Fridom bilong Relijen Muvmen. Tasol bikpela samting em, yumi glasim ol manmeri bilong PNG. Sapos yumi tokaut long bilip bilong yumi olsem Jisas em i bikpela na Lod bilong yumi, orait holim pasim dispela mak inap yumi lusim dispela graun. Yumi Kristen i mas poroman gut wantaim Jisas long wanem, Jisas tasol bai givim yumi gutpela laip, em tasol em i gutpela wasman, em tasol em i soim yumi rot i go long God na em tasol em i trupela lida man insait long laip bilong yumi. Planti ol kain kain lida long ol narapela kantri i kam na i ting olsem PNG Kristen i longlong yet na ol i save mekim planti sekap na paulim bilip bilong ol manmeri pinis. Dispela kain lain em yumi tok ol wail dok. Em ol i no save long rot stret. Ol i save brukim na i kam insait long kilim indai bilip bilong yumi Kristen manmeri bilong PNG. Sapos yumi glasim gut, i gat wanpela grup nau yet i stap insait pinis long PNG. Em ol saientolojis. Man husat i go pas long dispela saintoloji em wanpela kago kal grup husat i wok nau long paulim ol bilip manmeri bilong PNG. I moa gut sapos Mathew Andrew i go bek na lainim ol lain bilong em yet. Sapos em i ting olsem ol i paul na i no bilip long God, man i go pas long dispela Saientoloji grup, Mathew Andrew em i no wanpela sios grup. Sapos yumi glasim gut, em I wanpela kago kal grup na yumi Kristen bilong PNG i mas was gut. Olsem tok i go pinis, yumi i no longlong bilip manmeri, nogat, yumi holim bun tru bilong bilip tasol, pasin bilong yumi tasol krangi na yumi save paul. Ol bilip manmeri, yu noken paul na larim ol paul lain i sekim bilip bilong yu. Yu yet i mas sekim bilip bilong yu na pas gut wantaim God bilong yu taim yu tok yesa long baptisim. SELEBRETIM PINIS LONG YIA BILONG OL PATER:Ol dispela lain pater bilong Pesinis Kongrikesen long Katolik Sios long Pot Mosbi i stap insait long Misa Lotu selebresen i bin kamap long Mary Help ov Kristen Katitrel sios long Don Bosko Taurama bilong pinisim

9 merinius Wokabaut bilong ol mama amamasim ol kalabus pikinini BIKPELA amamas i bin kisim 19-pela yangpela manki i stap nau long Bomana Haus kalabus ausait long Mosbi taim Debeini Living Wara Sios Ministri DLWCM)bilong ol Meri i raun i go lukim ol long las wik Sarere. Long planti yia kalabus bilong ol, ol dispela yangpela manki we krismas bilong ol i stap namel long 11 na 18 yias i no lukim ol papamama stret bilong ol. Na wokabaut bilong DLWCM grup i bin sutim stret lewa bilong ol na mekim ol i amamas. I no ol presen ol mama i givim long ol, tasol long lukim ol mama na toktok wantaim ol i tasim lewa bilong ol. Dispela program bilong ol DLWCM grup i namba kain wokabaut long wanpela sios o wankain grup o ogenaisesen i go lukim ol yangpela manki i wokim trabel na ol i stap long haus kalabus. Em i tru olsem sampela ol grup i save raun i go lukim ol meri kalabus tasol dispela em i namba wan taim wanpela grup i raun lukim KALABUS: Ol Debeini Living Wara Sios Ministri bilong ol Meri long Mosbi wantaim ol 19-pela kalabus yut we ol i ukim long Bomana haus kalabus. Poto: Helen Rei ol yangpela manki kalabus lain na i luk olsem dispela i kamap bikos em i stap long plen bilong Bikman yet long kamap. Fred Abenko bilong Esa'ala insait long Milen Be provins husat i stap long kalabus inap em i dai i bin krai taim em i laik tok teknyu long ol meri i go lukim ol. "Mama bilong mi i bin dai taim mi stap long kalabus na lukim yupela i mekim mi tingim mama bilong mi," Yangpela Fred i krai na tok. Simeon Taupai hapkas Kerema na Nu Silan i wokim wankain toktok na em i bin tok em i amamas long wokabaut bilong ol mama i go lukim ol. Em i autim tok long rot we God i bin oraitim em long sik skin guria em bin kisim taim em i stap long haus sik. Wokabaut bilong DLWC Women's Ministri grup i go long Bomana i hap bilong program bilong ol we ol i bin plenim long mekim aninit long Rekriesen program bilong ol long dispela mun. Lida bilong grup, Christine Vincent i bin tokim ol yut olsem ol i spesel long ai bilong God. "God i gat plen long yupela wan wan. Noken ting olsem nogat man i tingim yupela, nogat. Stap gut na bilip long Bikpela olsem Buk Baibel long Jeremaia Sapta 1 ves 5 na sapta 29 ves 11 i tok. Progrem i bin pinis wantaim ol preis na givim tok tenkyu na luksave long Bikpela singsing ol yut yet i go pas long en. Sampela ol mama i givim ol toktok long strongim ol dispela yut na long pinis, ol mama i bin givim ol presen i go long ol. Opisa i lukautim ol dispela yangpela kalabuslain em Koporel Wai Sip i bin tok amamas long ol mama i mekim dispela wokabaut long lukim ol na tok i gutpela sapos ol i go bek long wankain program. Nu Silan i gat meri Hai Komisina Veronica Hatutasi i raitim NU Silan em i namba tu kantri i salim meri Hai Komisina long makim maus bilong em long PNG. Yunaitet Stets bilong Amerika (USA) em dispela kantri i bin gat planti meri liklik, olsem tripela o 4-pela em i salim pinis long wok olsem ol ambaseda bilong em long PNG. Long dispela mun, Marion Crawshaw i kam long statim wok bilong em olsem Hai Komisina bilong Nu Silan long PNG long Pot Mosbi na long las wik, em i bin prisenim pas bilong em long toksave i go long Praim Minista Se Michael Somare. Long tumora, bai Nu Silan Hai Komisin bai holim wanpela seremoni bung long welkamim Ms Crawshaw long PNG na wok bilong em hia long narapela 4-pela yia. Ms Crawshaw i tok long stap na wok bilong em long PNG, em NUPELA NU SILAN MERI HAI KOMISINA: Marion Crawshaw bai strongim moa wok bisnis namel long ol PNG na Nu Silan bisnis kampani bikos i gat ol gutpela sans i stap tasol tupela i no luksave long ol. Em i tok tu olsem em bai glasim gut tu ol helpim program na rot we ol i pas long ol divelopmen strateji i plen bilong PNG. Em i tok ikonomik na sosel divelopmen i go wantaim. Ms Crawshaw em i wanpela "career diplomet"i min olsem strongpela na bikpela tingting bilong em i stap long wok bilong em na i nogat taim tumas long narapela samting. Bekgraun long trening na wok bilong em i stap long eria bilong treid, ikomomik divelopmen na sekyuriti polisi. wok em i mekim em deputi Hai Komisina long Solomon Ailan, Peris long Frans, Suva long Fiji na Rom. Ol i bin sekonim em long Nu Silan Polis olsem nesenel menesa Polisi na kirapim Nu Silan Polis Polisi grup. Bipo ol i makim em long kisim wok bilong Hai Komisin long PNG, em i bin wok olsem Dairekta bilong Knowledge o Save Sevis Divisen long Foren Afeas na Tred Ministri. Ms Crawshaw i gat intres long kolektim Nu Silan na Pasifik At, Gadening na hendikraf. "Mi gat pinis sampela PNG at na kraf we mi bin kisim taim mi kam long PNG pastaim na mi amamas olsem bai mi kisim sampela moa long stap bilong mi long kantri. Mi save olsem PNG i gat ol kain gutpela plent na bai mi planim moa long ples we Hai Komisina i slip long en," Ms Crawshaw i tok. Jun 24-30, 2010 Wantok P11 Raun lukim ol mama na pikinini MERI LIDA: Bungim ol dispela meri lida em, Laeko Bala em Presiden bilong Sentrel Provinsel Kainsel bilong ol Meri, Ume Wainetti em I bosmeri bilong CIMC na Sally Mokis em Presiden bilong Papua Hahine grup, i save hatwok long pait long ol rait na gtupela sindaun bilong olgeta PNG yangpela meri na ol mama. Meri Wantok i bungim ol long wanpela bung long Palamen long dispela wik. Poto: Veronica Hatutasi RAIT YA:Dispela papa na ol pikinini i hap long bikpela lain Bogenvil pipel i stap long Mosbi i bung amamasim namba 4 Otonomes Bogenvil Gavman de las wik Sarere long Yunivesiti bilong PNG Dril Hal. Poto: Nicky Bernard Wanpela mama i winim K6,000 long Dijisel resis OL kain resis we mobai kampani Dijisel i wok long mekim olgeta de na wik i wok long helpim planti pipel long PNG i kisim gutpela samting long ol. Wanpela long ol em nupela resis kampani i bin statim tupela wik i go pinis na tupela pipel i winim bikpela manimak pinis long ol. Dispela resis em ol i kolim long "Dijisel Fujitiv" (Digicel Fugutive) i bin stat long Jun 10 na bai pinis long pinis bilong dispela mun, Jun 30. Long dispela resis, Dijisel Fujitiv i wanpela haitman na wok bilong en em long kamaut long tupela awa long wanpela ples klia long Mosbi. Tasol em i mas abrus long ol i painim em. Ol lain i laik go insait long dispela resis i mas putim yau i go long Nau FM namel long 8 kilok na 8.30 moning Mande inap long Fraide long harim ol klu long hap we Dijisel Fujitiv i hait long em. Tu, yu ken salim teks mesej i go long "Clue" na koud 3838 long kisim ol klu bipo ol i kamap long redi namel long 7.30 na 8.00 moning. Wan wan teks mesej bai kostim K1.00. Sapos man o meri i painim Dijisel Fujitiv, em i mas askim em : "Yu Dijisel Fujitiv"? Prais mani em long K5,000 tasol olgeta wan wan de nogat man i winim, prais i go antap long K1,000. Long las wik Fonde, Gertrude Gelo i gat 36 krismas na wanpela mama long 4-pela pikinini i bin winim K6,000 bihain long em i painim Dijisel Fujitiv long Ela Bis Hotel long Pot Mosbi. Misis Gelo i tok em i bin wok long go long wokples ma em i harim klu long Nau FM redio. Taim em i go kamap long wokples long De Loittes opis long taun, kwiktaim em i putim slipa na hariap wokabaut i go long Ela Bis Hotel long kisim dispela fujitiv. Taim em i askim em kwesten, Yu dispela Dijisel Fujitiv"? na em i tok yesa, baga meri i amamas nogut tru long kamap wina long bikpela winmani. Man bilong Gertrude, Spencer Gelo i bin go wantaim Gertrude long Dijisel hetopis long Gordins long kisim K6,000 prais mani. Em na meri bilong em i amamas tru na em i tok dispela kain resis we Dijisel i putim i gutpela bikos em i givim sans lon g olgeta manmeri i go insait we long wankain taim, i givim bek samtin g i go long komyuniti. Nogat narapela kampani i mekim dispela kain resis long givim bek long komyuniit, Mista Gelo i tok. Long las wik Fraide, resis mani em ol i kolim Bounty i bin go bek long K5,000 tasol sapos nogat man i meri i winim manimak bai go antap long K1,000 olgeta de.

10 P12 Wantok Jun 24-30, 2010 abc/pasifiknius Tok lukaut i go long ol Solomon Ailans pablik sevan i yusim opis long wok kempen SIAMAN bilong Solomon Ailans Ilektorel Komisin i tok lukaut long ol kendidet i resis long nesenel ileksen dispela yia long ol i noken yusim gavman opis long mekim kempen wok bilong ol. Solomon Ailans Brodkasting Koporesen i tok, Se Peter Kenilorea i bin toksave gen long ol memba bilong Oposisen na ol indipenden mena olsem ol i noken yusim ol opis bilong ol long mekim samting bilong ileksen taim Palamen i bin pinis long mun Epril. Em i tok, i gat ol lo i stap bilong ol pablik opisa long ol gavman dipatmen long kisim ol oda i kam long ol memba bilong palamen bipo. Filipins tuna bisnis nau i wok kisim taim FILIPINS tuna indastri i tok, dispela bisnis nau i wok long kisim taim long wanem ol i bin pasim sampela hap bilong Pasifik Osen o solwara wantaim tambu bilong pulim pis sikspela mun i go pinis. Dispela tambu bilong Westen na Sentral Pasifik Fiseris Komisin i bin stat long Janueri 1, na husat i bin karimaut pes seine tuna pising insait long dispela tupela hap solwara bilong westen na isten Pasifik Osen i bin inap brukim lo. Het bilong Socsargen Federal of Fishing na Allaid Indastris, Bayani B. Freddelcuces i tok, prodaksen i bin go daun tru stat long mun Janueri. Filipino pisaman i laikim Filipins gavman i toktok long wan wan long pising eksen agrimen wantaim ol Pasifik kantri, bilong ol i ken larim ol pes saine opereta i stat long pising gen long solwara bilong ol. Australia na Saina pasim tok long nupela bisnis kontrak OL bisnis kampani bilong Australia na Saina i bin yusim wanpela seremoni long Kanbera long pasim nupela ol bisnis kontrak em nap long sampela bilian dola. STORI: Vais Presiden bilong Saina, Xi Jinping (lephan), i toktok wantaim Gavana bilong Australia, Quentin Bryce long Gavman Haus long Kanbera long Tunde dispela wik. (AP Poto i kam long AAP Images) Linda Mottram i ripot olsem, dispela ol nupela bisnis dil i kamap wantaim visit bilong Saina Vais Presiden Xi Jinping long Australia. Praim Minista Kevin Rudd i bin bungim Vais Presiden Xi long saining seremoni long Palamen Haus long Kanbera. Planti long ol bisnis long dispela dil i kam long risos sekta, tasol i gat tu telekomunikesens, trening na wanpela kworentin protocol bilong ekspotim Tasmanian epols i go long Saina. Mista Rudd i bin tokaut tu long 30 milian dola bilong maketim Australia i go long Saina travel maket na wanpela bihain taim bung we ol bai lukluk long Saina turisim. Wanpela stetmen i kam long opis bilong Mista Rudd i tok, dispela i go het moa long bikpela na strongpela wok bung bilong Australia na Saina. Vanuatu Palamen tok oraitim mosen long Wes Papua PALAMEN bilong Vanuatu i pasim wanpela mosen bilong resim ol isiu na kamap wantaim sindaun bilong Wes Papua long Yunaitet Nesens. Wes Papua nau i hap bilong Indonesia. Mosen em olgeta memba i bin vot long en i askim Yunaitet Jeneral Asembli i helpim long tok klia long lo bilong proses we Wes Papua i lusim Netherlands na i go aninit long Indonesia long 1960s. Vanuatu i laikim Jeneral Asembli i kisim namel tok stia i kam long Intanesenel Kot bilong Jastis bilong Yunaitet Nesens long lo ol i bin bihainim long 1962 agrimen. Wanpela referendum long 1969 i bin lukim ol Wes Papua mausmanmeri i bin vot long go bung wantaim Indonesia, tasol planti i tok, gavman bilong Indonesia i bin kamapim referendum i bihainim laik bilong ol yet. Wanpela Bemis asailum sika i no amamas long longpela taim long Dawin WANPELA Bemis asailum sika husat i bin stap long wan wik protes long Darwin Ditensen Senta long Noten Teritori bilong Australia i tok, grup i kros long longpela taim ol i kisim bilong prosesim ol aplikesen bilong ol. Australia imigresen dipatmen i tok, 31 Rohingya pipel bilong Bema nau i stap long hanga straik o i no laik kaikai. Dipatmen i tok tu olsem, tenpela Irak man husat i bin no laik kisim kaikai, nau i wok long kaikai. Dipatmen i tok, eksen bilong ol dispela lain pipel i no nap mekim ol i hariap long prosesim ol aplikesen bilong ol asailum sika. Wanpela long ol Bemis Asailum sika, husat i no laik bai ol i autim nem bilong em long wanem nogut bai i gat bekim bek, i bin tokim Radio Australia olsem i gat nid bilong imigresen dipatmen i hariap na stretim ol. Kiribati Presiden i no amamas long spid bilong klaimet senis toktok PRESIDEN bilong Kiribati i tok, progress i go long kamapim wanpela global triti bilong daunim klaimet senis hevi i no samting bilong amamas long en nau. Long wanpela wok bihainim miting i no long taim i go pinis long Jemani, bihainim ol Kopenhagen toktok long yia i go pinis, ol wol lida i bin abrus long stretim agrimen em i bin nap long kisim ples bilong Kyoto Protokol. Anote Tong i tok, kantri bilong em bai kisim bikpela hevi tru i kam long klaimet senis, na em i bilip ol bai mekim moa pastaim long narapela raun toktok long Meksiko long dispela yia.

11 komentri Jun 24-30, 2010 Wantok P13 KOMENTRI Tokaut stret long as tru bilong senisim busgraun lo Takis lo mas sevim yumi pipel GAVMAN i kamapim lo pinis long stopim takis long ol bikpela kampani husat kam mekim wok maining long Papua Niugini. Ol bai no inap baim takis long sampela krismas inap bisnis bilong ol i ron gut na strong. Dispela i soim olsem taim ol dispela bikpela maining kampani i mekim bisnis na mekim ol win mani, ol no inap baim takis. Wanem samting ol kisim kam long ovasis long mekim wok bisnis wantaim bai nogat takis tu. Long tingting na skelim bilong gavman, dispela em wanpela gutpela rot bilong mekim ol dispela maining kampani i amamas long mekim gut wok bilong ol na sanap strong pastaim. Ol bai kisim planti wokmanmeri bilong Papua Niugini long go wok wantaim ol tu. Takis em wanpela bikpela samting kantri bilong yumi save kisim long strongim ol wok na sevis bilong kantri. Kain olsem takis mani save go long strongim ol sevis olsem rot, bris, ples balus, haus sik, skul na planti arapela moa we Gavman save skelim insait long baset bilong em. Gavman save mekim bikpela mani long takis tasol. Insait long Papua Niugini olgeta wokmanmeri bilong yumi save peim takis. Dispela takis save kam long potnait pei bilong ol we yumi save kolim Inkam Takis. Olsem na sapos papamama o husat famili bilong yu save wok wantaim gavman o kampani, ol save katim hap mani bilong ol go long Inkam Takis bilong kantri. Na dispela mani save go bek long mekim wok bilong kirapim kantri. Sapos yu save baim ol kago na ol kaikai long stua, yu save peim takis tu. Olsem na dispela i soim olsem olgeta manmeri bilong Papua Niugini save peim takis go long gavman. Wanpela bikpela askim planti wokmanmeri save askim olgeta taim em inap gavman daunim takis bilong ol liklik bikos prais bilong ol kaikai na ol samting long stua, skul fi, marasin bilong haus sik na arapela moa wok long go antap olgeta taim. Em wanpela bikpela askim ol wokmanmeri save stap wantaim. Narapela bikpela wari tu em taim ol wokmanmeri save pinis long wok, takis bilong gavman save bikpela tru na ol save kisim liklik mani tasol na go long ples. Maski ol wok 10-pela krismas na winim yia wantaim Gavman o kampani, pinis pei bilong ol em takis save kaikai. Em wanpela samting we i no gutpela tru long ol pipel bilong yumi. Ol peim takis i kam kam na taim ol laik pinis, sore pinis pei bilong ol save paia long takis. Sapos Gavman ken givim helpim long ol bikpela maining kampani Jada 2010 long noken baim takis long sampela taim, ating em gutpela long gavman noken katim takis long pinis pei bilong ol pipel bilong yumi. Gavman mas skelim gut Lo bilong takis na givim sampela kain helpim na bel isi go bek long ol pipel bilong yumi. Gavman em bilong ol pipel olsem na Gavman mas sore long ol pipel bilong em long kain samting olsem. Ol liklik manmeri bilong yumi bai sevim gut mani long helpim sindaun bilong ol na kampanim liklik bisnis olsem wanem sapos gavman wok long kilim ol wantaim takis olsem? Sapos ol liklik manmeri bilong PNG laik statim bisnis tu, moabeta gavman noken sasim takis long ol inap 5-pela krismas bihain. Larim ol ron na kamap strong pastaim orait ol ken stat long baim takis. Em kantri bilong yumi na Lo bilong takis mas lukautim na sevim gut ol pipel bilong yumi yet. LONG olgeta toktok i kamap long ol senis long envaironmen lo long ol wik i go pinis, i nogat wanpela lida long gavman i askim sapos ol savemanmeri bilong yumi long dipatmen bilong envaironmen na konsavesen i gat inap save long glasim na sekim gut ol envaironmen plen bilong ol bikpela risos projek bilong kantri. Namba wan bikpela, we i lukim gavman i kamapim senis long lo i bosim busgraun na solwara, em dispela Ramu Nikel projek. I tru olsem planti i les pinis long harim dispela nem yumi wok kolim olgeta wik yet. Tasol ating i mobeta yumi mas luksave long as tru bilong olgeta kros i kam long ol papagraun bilong Madang. Ol i gat as tru bilong belhat bilong ol, em long bihain taim na sindaun bilong ol na ol pipel bilong ol. Solwara bilong ol em i haus kaikai, haus sik, na laip tru bilong ol. Sapos solwara bilong ol i bagarap, ol i nogat moa ples bilong kisim kaikai. Na maski em i go pinis na traim toktok long ol asples long tanim tingting bilong ol, yumi mas askim yet. Watpo na praim minista i strong tru long dispela projek i mas i go het? Em bai lusim sampela samting sapos projek i no kamap? Na sapos em i man tru bilong PNG, watpo em i no luksave long krai bilong ol papagraun? Watpo na em i senisim lo bilong hariapim kirap bilong dispela projek? Olsem Se Julius Chan i tok long tok pait bilong ol dispela lo senis, divelopmen, em i no strongpela ekonomi, o kisim gutpela ron bilong mani i kam insait long kantri. Divelopmen tru tru, em i taim laip na sindaun bilong wan wan manmeri insait long wan wan ples bilong kantri i kamap gut. Sapos hevi i stap yet long asples bilong yumi ol manmeri bilong PNG, gavman i mas luksave olsem pipel i gat tingting, i gat strong, na i gat pawa bilong em yet, sapos em i laik autim tingting na laik bilong en. Olgeta toktok long ol senis bilong envaironmen lo na ol tok bilas i kam long gavman na opis bilong praim minista, em i wok long raun raun antap tasol olsem ol i bihainim lo na mekim samting. Watpo ol i no laik opim maus na tok stret, olsem yes, mipela i gat bikpela laik long dispela projek i go het, olsem na mipela i senisim dispela lo, long pasim rot bilong husat ol lain asples manmeri i laik kisim ol kampani i go long kot. Ol bikpela kampani bilong ol arapela ples, ol i kam long kirapim wok bisnis, na stilim na pinisim olgeta gris bilong kantri tasol. Taim olgeta gris bilong graun bilong yumi i pinis, husat bai stap na karim hevi. Praim Minista, i no yu husat bai sindaun long bikpela opis bilong yu long Mosbi, o Minista bilong Envaironmen husat bai ron long dak glas kar bilong yu. Em ol liklik manmeri long ples, we yupela i bagarapim, bai karim hevi. Ol pikinini bilong ol, na ol tumbuna bilong ol, bai karim hevi.

12 P14 Wantok Jun 24-30, 2010 wolnius Wol nius long poto... OL MOTOBAIK GENG: Ol memba bilong wan wan ol motobaik geng i bung wantaim long givim wanpela pas long Nu Saut Wels Atoni Jeneral long Palamen Haus long Sidni long Trinde dispela wik. I NO OLTAIM: I no oltaim bai ol manmeri i ken lukim ol kain lait olsem. Long tok inglis, ol i kolim Aurora Australis o ol Sauten Laits. Ol i save kamap wan wan taim tasol long sauten hap bilong wol. Dispela poto em ol spesman i kisim long bikpela intanesenel spes stesin i plai antap long spes. KILIM PAIA: Wanpela balus i tromoi wara marasin bilong kilim paia long wanpela bikpela paia i kukim bus long Noten Arizona long Amerika. Moa long 300 faia faita man i paitim na traim kilim dispela bikpela paia. (AP Poto i kam long AAP Images)

13 Jun 24-30, 2010 Wantok P15 Excellence in technical education FROM its foundation the mission of Don Bosco Technical school has been to provide education for the less privileged youth. When Archbishop Herman To Paivu invited the Salesians to the Archdiocese of Port Moresby, it was to care for those boys who had not been selected for further education and today, that fine tradition of reaching out and educating those who are most in need continues. First and foremost, the role of any Catholic School is to educate the students in the faith, to instill in them the spiritual and moral values that will make them faithful members of the Church and honest citizens. The vision and mission of Don Bosco Technical School is to do just this, and over the last twenty five years, they have succeeded in their goal of producing honest and productive citizens of Papua New Guinea. The school motto Ad Maiora Natus reminds us all that we are truly born for greater things. God continues to challenge us all to use the gifts we have been given to their full potential and so we are better equipped to serve the needs of the Church and the community where we live. My congratulations to the whole school community as you celebrate your Silver Jubilee. We give thanks to God for the many blessings he has bestowed on you since the first day when the school opened its doors. We also pray that what has been achieved may serve as solid foundation for what is yet to come, as the school continues to strive to provide excellence in technical education. May God bless you all. Most Rev. John Ribat MSC DD Archbishop of Port Moresby

14 P16 Wantok Jun 24-30, 2010 Don Bosco DBTS 25years achievement Y dear students, teachers, parents, friends and well-wishers, As you know, I am new to PNG and to Don Bosco Gabutu. I feel privileged to join the DBTS family in its Silver Jubilee year. Going through the chronicles and the history of the development of the school, I realize that I am STANDING ON HOLY GROUND. This campus has been sanctified by the dedication and hard work of the Salesians, Staff, Ancillary and hundreds of Bosconians who have striven to be good Christians and honest citizens. I am sure everyone of us at Don Bosco Gabutu feel that we are the blessed heirs of the mantle of Don Bosco. We are the privileged ones who have inherited the Mission - Vision of our predecessors, who have built up this institution to its present status with their sweat and tears! Their dreams are becoming reality through us! I recall the invitation of Archbishop Herman ToPaivu to the Salesians to cater to the non-selected youth of Port Moresby. In 1982 Frs. Joseph Savina and Oscar Zamora came to Port Moresby with the aim of starting an institution as per request of the Archbishop. They were hesitant to begin a school in the land offered by the Archdiocese at Gabutu as it seemed too small for a school. However, with the purchase of an adjacent plot, the plans for a school went straight ahead. Let me put down some of the milestones as we Praise and Thank God and Don Bosco for the wonderful progress: 11 February 1985 : the first batch of 120 students begin school. 30 August 1985 : Department of Eduation approves Don Bosco as a permited school (Death Centenary of Don Bosco), he 1st batch of Gr. 10 students graduate : One-year Technical course for Grade 10 leavers is offered : Recognized as a permitted Technical College, the first of its kind in PNG : The Church building is completed and Pope John II visits Don Bosco Gabutu : With the upgrading of the school to Senior Secondary, Don Bosco is recognized as the first Technical Secondary School in the country. 2000: New curriculum of competency based training is adopted as required by the National Apprenticeship & Trade Testing Board. The two-year ITC (Industrial Training Course) is offered : Short term courses (10 weeks) are offered for Grade 6-8 leavers in Metal Fabrication - Welding and House Wiring Installation : Short term courses in Motor Mechanics and Computer are added to the existing ones. Girls are permitted to join the short term courses : The OBE (Objective based education) is followed and syllabi are adapted to the system : The Technical syllabi are revised as per requirements of TVET : The IT Building is inaugurated, and new courses in Information Technology are offered. Yes indeed, it has been a steady growth reaching out to young people and helping them to be Good Christians and Honest Citizens. We can be proud that WE ARE SILVER. We need to remember the past, Celebrate the present, and we Commit ourselves to be true Bosconians. May Don Bosco guide us as we proceed from the Silver to the Gold. With every prayerful wish, Yours very sincerely, Fr. Dominic Kachira, sdb Rector

15 Jun 24-30, 2010 Wantok P17 Don Bosco played a vital role in technical education Congratulatory Message GREETINGS, THIS year marks a milestone achievement for the Don Bosco Technical School that celebrates 25 years of providing technical education to young men in the country. Congratulations Don Bosco Technical School on your Silver Jubilee celebration. Since the school s inception in 1985, Don Bosco has been providing quality education as well as Christian principles and values to students who have attended and are currently attending this school from all over the country. This achievement was made possible because of hard-work, commitment, dedication and sacrifices from you; the staff and students. I take this opportunity also to encourage the Saleans of Don Bosco and the teaching staff of the school in their uniting work of the young men, especially the less privileged and I urged the pupils and present Bosconians to become productive citizens of this country. Let me also acknowledge the School Principal, the Catholic Education, company sponsors and friends on this great achievement and I challenge you all to advance this school into the next decade. As you know, students who have graduated from Don Bosco are skilled and molded into disciplined young men who are sufficiently prepared to join the workforce in Papua New Guinea. Many graduated students are now working in industries like mining, shipping, fisheries, forestry, etc. Technical education is very important as it plays a vital role in the development of the country particularly with the current booming mining and LNG sectors. Thus, many job opportunities arise giving students the possibility to take on the challenges by demonstrating the skills they have acquired whilst in school. All in all, Don Bosco has done us proud as a Catholic run institution and is seen to many as one of the best providers of technical education in PNG. Once again Congratulations Don Bosco Technical School in your great milestone achievement. Sir Michael Somare, GCL GCMG CH CF KStJ Prime Minister

16 P18 Wantok Jun 24-30, 2010 komik Mande Fraide 6am 10am Sankamap show Host: KAS.T 6:15am Komiuniti Notis Bod 6:30am Nius Hetlains / Bondei gritings Trukai Rais - GES FAIA KOMPETISEN 6:45am Niuspepa Hetlains 7:00am Major Nius Bulletin YUMIFM Nius Senta 7:15am Toktok sapotim LO na JASTIS Sekta 7:30am Trukai Rais - GES FAIA KOMPETISEN 8:00am Major Nius Bulletin YUMIFM Nius Senta 8:15am Stori b long Skelim Tingting 8:30am - Trukai Rais - GES FAIA KOMPETISEN 9:00am Nius Bulletin YUMIFM Nius Senta 9:15am Luksave long Komiuniti (Redio Pilai) 9:30am - Trukai Rais - GES FAIA KOMPETISEN EMTV Television Guide FONDE JUN 24, 2010 Program bilong Wanwan De RADIO AUSTRALIA TOK PISIN PROGRAM HARIM LONG: FM 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Spots 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Helt 8.15PM Musik 8.30PM NIUS 8.40PM Spots Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas TUNDE - Moning - Nait 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Musik na Chit-Chat 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Mama Graun 8.15PM Musik/Spots 8.30PM NIUS 8.40PM Helt Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas TRINDE - Moning - Nait 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Musik na Chit-Chat 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Focus 8.15PM Musik/Spots 8.30PM NIUS 8.40PM Mama Graun Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas FONDE - Moning - Nait 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Musik na Chit-Chat 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Youth 8.15PM Musik/Spots 8.30PM NIUS 8.40PM Focus Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas FRAIDE - Moning - Nait 6AM Stesen Op - Nius Hetlain - Musik na ol intaviu 6.30AM Nius na Karent Afes 7AM Stesen Pas 7PM Stesen Op 7.01PM Ol Hetlain na Progrem Priviu 7.15PM Musik na Chit-Chat 7.30PM Nius na Karen Afeas 8PM Wantok 8.15PM Musik 8.30PM NIUS 8.40PM Youth Riplei 8.55PM Musik 9PM Stesen Pas SARERE - Nait 7PM Stesen op - Ol Nius Hetlain/Progrem Priviu 7.05PM Musik na Chit Chat 7.30PM Nius 7.40PM Wantok 8PM Lokal Ben 8.30PM Nius 8.40PM Musik/Chit Chat 9PM Stesen Pas SANDE - Nait 7PM Stesen op - Ol Nius Hetlain/Progrem Priviu 7.05PM Musik na Chit Chat 7.30PM Nius 7.40PM Femili Blong Serah (Redio Plei) 8PM Lukluk Bek Long Wik 8.30PM Nius 8.40PM Musik/Chit Chat 9PM Stesen Pas 4.29AM STATION OPEN 4.30AM G FIFA WORLD CUP Group D: GHANA v GERMANY (LIVE) Venue: Johannesburg Soccer city. 6.30AM G TODAY 9.00AM G JOYCE MEYER Religious Program 9.30AM G FIFA WORLD CUP Group D: AUSTRALIA v SERBIA (DELAY) Venue: Nelson Mandela Bay, Port Elizabeth AM G FIFA WORLD CUP Group C: SLOVENIA v ENGLAND (REPLAY) Venue: Nelson Mandela Bay, Port Elizabeth 1.30PM G FIFA WORLD CUP Group C: USA v ALGERIA (REPLAY) Venue: Tshawne/Pretoria, Loftus Versfeld. 3.30PM G HI PM G FIFA WORLD CUP Group D: GHANA v GERMANY (REPLAY) Venue: Johannesburg Soccer city. 6:00PM G NATIONAL EMTV NIUS 6.30PM G KARENT AFEAS 6.57PM NIUS LONG TOK PISIN 7.00PM G SPORTS SCENE 7.27PM G EMTV TOK SAVE 7.30PM G RAIT MUSIK 9:45am YUMI PAINIM WOK Segment 10:00am Nius YUMIFM Nius Senta 10am 2pm Monin Trek na Belo Pack Host: VAVIESSIE 10:10am Lukatim yu yet Helt toktok RH Hyper Mart 10:45am YUMI PAINIM WOK Segment 11:00am Nius YUMIFM Nius Senta 11:10am Cont d Lukauti yu yet - Helt toktok 11:30am Nius Hetlains b long Belo Taim 12:00pm Major Nius Bulletin YUMIFM Nius Senta 12:10pm BELO Taim wantaim sapot b long TELIKOM 12:15pm Komiuniti Notis Bod 12:20pm BELO Taim wantaim sapot b long TELIKOM 1:00pm Nius YUMIFM Nius Senta 1:10pm BELO Taim wantaim sapot b long TELIKOM 2:00pm Major Nius Bulletin YUMIFM NIUS SENTA 2pm 6pm Avinun Draiv Taim Host: Enjo Dabix 2:00pm 4:00pm (Tundei / Fondei) TOKAUT TOKSTRET 2:45pm YUMI PAINIM WOK Segment 3:00pm Nius YUMIFM Nius Senta MAMBU KRAI GUT: Batsen Tokana i traim krai bilong mambu i go long masta bilong Thomas Tokana taim ol rere long welkamim nupela Presiden bilong Otonomes Bogenvil John Momis long Jackson ples balus long Mosbi. 8.30PM G ELITE MUSIC ZONE 9.00PM PG CUSTOMS 9.30PM M FOOTY SHOW 11.00PM G EMTV NIUS RIPLEI 11.30PM Australia Network 12.00PM G FIFA WORLD CUP Group F: SLOVAKIA v ITALY (LIVE) Venue: Johannesburg Ellis Park. 2.00AM G FIFA WORLD CUP Group F: PARAGUAY v NEW ZEALAND (DELAY) Venue: Polokwane Peter Mokaba 4.00AM Australia Network FRAIDE JUN AM STATION OPEN 4.30AM G FIFA WORLD CUP Group E: DENMARK v JAPAN (LIVE) Venue: Rustenburg Royal Bafokeng 6.30AM G TODAY 9.00AM G JOYCE MEYER: 9.30AM G FIFA WORLD CUP Group E: CAMEROON v NETHERLANDS (DELAY) Venue: Cape Town Green Point 11.30AM G FIFA WORLD CUP Group D: AUSTRALIA v SERBIA (REPLAY) Venue: Nelson Mandela Bay, Port Elizabeth. 1.30PM G FIFA WORLD CUP 3:10pm Avinun cruz 4:00pm NIUS - YUMIFM Senta 4:10pm FOAPELA KAM GUD LONG 4 4:30pm Nius Hetlains 4:45pm YUMI PANIM WOK Segment 5:00pm MAJOR NIUS BULLETIN YUMIFM Nius Senta 5:10pm 6:00pm FLAME KULCHA (1 hr) listeners request 6:00pm MAJOR NIUS BULLETIN YUMIFM NIUS Senta 6 7pm - Maggi noodles request aua 6pm 00am NAIT BEAT Host: ANGRA KENNEDY 6:10pm 7:00pm Mun kamap sho 6:45pm Komiuniti Notis Bod 7:00pm 9:00pm COCA COLA GARAMUT 9:00pm 00am - Nait Beat Isi Cruz long nait 00am 6am BRUKIM TULAIT SHOW Host: Papa Raegs / Sally / Nenge 00:00 Early Monin Taim Cruz ( ol lain brukim tulait shift) - Miusik / Request / Tok pilai - Kipim Kampani long ol nait shift. Raun wantaim Wantok kru... Group F: SLOVAKIA v ITALY (REPLAY) Venue: Johannesburg Ellis Park. 3.30PM G HI PM G FIFA WORLD CUP Group F: PARAGUAY v NEW ZEALAND (REPLAY) Venue: Polokwane Peter Mokaba 5.55PM CRIME STOPPERS 6.00PM G NATIONAL EMTV NIUS 6.30PM G KARENT AFEAS 7.00PM G IN MORESBY TONIGHT 7.30PM G FRAIDE NAT FUTBAL DRAGONS v WESTS TIGERS 10.00PM M FRIDAY NIGHT MOVIE: PANTHERS v SEA EAGLES 12.00AM G FIFA WORLD CUP Group G - PORTUGAL v BRAZIL (LIVE) Venue: Durban Durban 2.00AM G FIFA WORLD CUP Group G - KOREA DPR v COTE D'IVOIRE (DELAY) Venue: Nelspruit Mbombela. 4.00AM Australia Network SARERE JUN 26, AM STATION OPEN 4.30AM G FIFA WORLD CUP Group H - CHILIE v SPAIN (LIVE) Venue: Tshawne/Pretoria Loftus Versfeld 6.30AM G FIFA WORLD CUP Group H: SWITZERLAND v HONDURA (DELAY) Venue: Mangaun/Bloemfontein Free State 8.30AM G FIFA WORLD CUP Group E: DENMARK v JAPAN (REPLAY) Venue: Rustenburg Royal Bafokeng 10.30AM G FIFA WORLD CUP Group E: CAMEROON v NETHERLANDS (REPLAY)Venue: Cape Town Green Point 12.30PM G FIFA WORLD CUP Group G - PORTUGAL v BRAZIL (REPLAY) Venue: Durban Durban 2.30PM G FIFA WORLD CUP Group G - KOREA DPR v COTE D'IVOIRE (REPLAY) Venue: Nelspruit Mbombela. 4.30PM G TOP SOIL Solomon Island Edition 5.30PM G MXTV 6.00PM G NATIONAL EMTV NIUS 7.30PM G FIFA WORLD CUP Group H - CHILIE v SPAIN (REPLAY) Venue: Tshawne/Pretoria Loftus Versfeld 9.30PM G RAIT MUSIK 10.30PM PG BROTHERS & SISTERS 11.30PM G NATIONAL EMTV NEWS REPLAY 12.00AM G FIFA WORLD CUP Weekend Shift Saturday & Sunday 6:00am 11:00am Wiken Sanrais 6:30am - Komuniti Notis Bod - Bondei gritings 7am 9am Wiken Spots 9am 11am Monin Raun 11am 1pm National Weekly Hit Parade (Host Kas.T) 2pm 6pm Sarere Avinun Draiv 6pm 00am Nait Beat (Host Angra Kennedy) YUMIFM POROMAN TEAM: Turner (KAS.T) Arifeae Team Leader / Program Director Angra KENNEDY Senior Announcer Sinimil (Vaviessie) Philipo Promotions Co ordinator Papa Raegs Anouncer Nenge Neings Announcer Enjo Dabix Announcer Selestine Sally Sino - Announcer Bogenvil selebret! Welkam: Ol Bogenvil Grup bilong Jack N Jill i wekamim Nupela Presiden bilong ol John Momis long Jackson airport long Mosbi. TAIM BILONG AMAMAS: Ol lain Bogenvil long Rainbow na Gerehu i mekim save long paitim ol ppc paip long amamasim de bilong ol long UNI na tu amamasim nupela Presiden bilong ol. Ol poto: Nicky Bernard (Teams: tba) LIVE) Venue: Nelson Mandela Bay, Port Elizabeth AM Australia Network SANDE JUN 27, AM STATION OPEN 4.30AM G FIFA WORLD CUP TBA 6.30AM G IT IS WRITTEN: 7.00AM G HILLSONG 7.30AM FIFA WORLD CUP REPLAY Group H: SWITZERLAND v HONDURA (REPLAY) Venue: Mangaun/Bloemfontein Free State 9.30AM G FIFA WORLD CUP REPLAY TBA 11.30AM G SUNDAY FOOTY SHOW 12.30PM G SUNDAY ROAST 1.30PM PG CUSTOMS 2.00PM G FIFA WORLD CUP REPLAY TBA 4.00PM G SUNDAY FOOTBALL TITANS v KNIGHTS 6.00PM G NATIONAL EMTV NIUS 6.30PM G LOVE PATROL (series return) 7.30PM G 60 MINUTES 8.30PM PG SANDE NAIT MUVI: ESCAPE TO VICTORY

17 TORO komik Jun Wantok P19 BIABIA KANAGE TOKWIN Lae siti ino seif Namba tu bikpela siti long PNG, Lae ino seif moa long apinun na tu long nait. Planti ol bikhet man na raskol i wok long mekim pasin nogut tru na dispela i bagarapim tru gut nem bilong dispela siti. Moabeta, Morobe Gavana na provinsal edministresin mas mekim wanpela samting long stretim dispela hevi bikos planti ol ovasis bisnis lain i wok long muv igo long Lae long kamapim invesmen. Sekuriti em bikpela samting. Muruks soim kala SBS Muruks i soim tru ol Simbu Warriors olsem ol sempion tru taim i winim ol lain 'angra' ya long Dickson oval long Kundiawa. Planti taim ol narapela tim save painim hat tru long winim ol Warriors long dispela ples. Buai pulap long Mosbi Buai i pulap kapsait stret long Mosbi siti. Sapos yu go raun long ol bikpela maket stret, yu ken baim bikpela hip buai long liklik mani. Tasol sapos yu laik baim long rot-sait yu bai westim mani stret. Moabeta, ol manmeri mas yusim het na go stret long maket na baim buai na sevim mani. Rurel pipel paol yet i stap Sampela ol lida bilong rurel eria bilong Afore long Oro provins i tok ol i guria tru long nupela senis i kamap long lo bilong bus, graun, wara na solwara (envairomen). Ol i tok Gavman mas kisim tingting bilong olgeta manmeri long kantri stat long viles, LLG wod, distrik na provins pastaim na kamapim ol senis. Dispela em bikos ol pipel long rurel eria bai pilim pen na kisim hevi long kain senis olsem i kamap. Tokwin Tasol.. Ansa bilong las wik Pasol Ansa bilong las wik Sudoku EMTV Television Guide 1981) Action/Drama/Sport/War - As allied OWs prepare for a soccer game against the erman National Team to be played in Nazi-ocupied Paris, French Resistance and British ofers are making plans for the team's escape. tars: Sylvester Stallone, Michael Caine, Pele. 1.30PM G NATIONAL EMTV NEWS REPLAY 12.00PM G FIFA WORLD CUP TBA 2.00AM G FIFA WORLD CUP TBA 4.00AM Australia Network MANDE JUN 28, AM STATION RE-OPEN.30AM G FIFA WORLD CUP TBA 6.30AM G TODAY 9.00AM G JOYCE MEYER Religious Program CLASSROOM BROADCAST.30am - Grade 7 Mathematics 0.10am - Grade 7 Science 1.00am - Grade 8 Mathematics 1.50am - Grade 8 Science 2.40pm - Grade 6 Mathematics.30pm - Grade 6 Science 2.30PM - DEPI Training KIDS KONA 3.00PM G MAGICAL TALES 3.30PM G THE KINGDOM OF PARAMITHI (return) 4.00PM G FIFA WORLD CUP (Teams: tba) (REPLAY) 5.55PM CRIME STOPPERS 6:00PM G NATIONAL EMTV NIUS 6.30PM G KARENT AFEAS 7.00PM G TOK PIKSA 7.27PM EMTV TOK SAVE 7.30PM PG SURVIVOR: HEROES vs. VILLAINS 8.30PM G KINGAL MINISTRIES: (tba) Religious program 9.30PM G FIFA WORLD CUP TBA 11.30PM G NATIONAL EMTV NEWS REPLAY 12.00PM G FIFA WORLD CUP TBA 2.00AM Australia Network 4.29AM TUNDE JUN 29, 2010 STATION OPEN 4.30AM G FIFA WORLD CUP TBA 6.30AM G TODAY 9.00AM G JOYCE MEYER Religious Program CLASSROOM BROADCAST 9.30am - Grade 7 Mathematics 10.10am - Grade 7 Science 11.00am - Grade 8 Mathematics 11.50am - Grade 8 Science 12.40pm - Grade 6 Mathematics 1.30pm - Grade 6 Science 2.30PM - DEPI Training KIDS KONA 3.00PM G MAGICAL TALES 3.30PM G THE KINGDOM OF PARAMITHI (return) 4.00PM G FIFA WORLD CUP (Teams: tba) (REPLAY) 5.30PM G WHO WANTS TO BE A MIL- LIONAIRE - HOT SEAT 6:00PM G NATIONAL EMTV NEWS 6.30PM G KARENT AFEAS 7.00PM G HAUS & HOME 7.57PM EMTV TOK SAVE 8.00PM G FIFA WORLD CUP (Teams: tba) (REPLAY) 10.00PM G FIFA WORLD CUP (Teams: tba) (REPLAY) 12.00AM G FIFA WORLD CUP (Teams: tba) (LIVE) Venue: Tshawne/Pretoria Loftus Versfeld 2.00AM Australia Network TRINDE, JUN AM STATION OPEN 4.30AM G FIFA WORLD CUP TBA 6.30AM G TODAY 9.00AM G JOYCE MEYER Religious Program CLASSROOM BROADCAS 9.30am - Grade 7 Mathematics 10.10am - Grade 7 Science 11.00am - Grade 8 Mathematics 11.50am - Grade 8 Science 12.40pm - Grade 6 Mathematics 1.30pm - Grade 6 Science 2.30PM - DEPI Training KIDS KONA 3.00PM G MAGICAL TALES 3.30PM G THE KINGDOM OF PARAMITHI (return) 4.00PM G FIFA WORLD CUP (Teams: tba) (REPLAY) 5.55PM CRIME STOPPERS 6:00PM G NATIONAL EMTV NIUS 6.30PM G KARENT AFEAS 6.57PM EMTV NIUS LONG TOK PISIN 7.00PM G THE WORLD AROUND US 30 Years of Origin - A documentary special showcasing thirty years of rugby league's premier event - State of Origin. Told by the people who have made it great, learn the stories behind the events which have captured the hearts and minds of so many since A true celebration. **Premiere Special** 7.57PM EMTV TOK SAVE 8.00PM M WEDNESDAY NIGHT MOVIE: THE WEDDING SINGER(1998) Comedy/Romance/Music - Robbie Hart is singing the hits of the 1980s at weddings and other celebrations. He also can keep the party going in good spirit, he knows what to say and when to say it. Julia is a waitress at the events where Robbie performs. When both of them find someone to marry and prepare for their weddings, it becomes clear that they've chosen wrong partners. Stars: Adam Sandler, Drew Barrymore PM G FIFA WORLD CUP TBA 2.00AM G FIFA WORLD CUP TBA 4.00PM Australia Network

18 P20 Wantok Jun 24-30, 2010 kanage Raun wantaim Kanage olgeta wik Pret tingting kalabusim em KANAGE bilong Hailans, na em i sisen bilong kapul long hap bilong em. San yet em i raun painim batri bilong tos bilong em, na nait long em nau em tokim liklik pikinini bilong em olsem, Boi bai yu kam wantaim mi bai mitupela go painim kapul long bus. Orait tupela i kisim bunara na tos na wokabaut i go long hap we Kanage i save bai gat kapul i stap. Taim tupela i kamap pinis, Kanage i tokim pikinini bilong em pikinini yu sanap tamblo na mi go antap, pikinini tu i bihainim long baksait na go sindaun long brens klostu long we papa i laik traim kapul long en. Kanage i no lukim pikinini bilong em i sindaun klostu, em i sutim kapul pinis na em i singaut long pikinini bilong em na pikinini i bekim, oh papa mi stap! Em i harim pikinini i bekim klostu tasol na i ting olsem graun i klostu tasol, samting Dia Laiplain MI na meri bilong mi gat wanpela pikinini na mipela i stap wantaim papamama na brata na susa bilong mi. Mi save go aut long wok na meri bilong mi save stap long haus na helpim mama bilong mi long ol haus wok. Mi baim pinis meri bilong mi long K8,000 brait prais na mi bilip olsem famili bilong mi gat rait long bosim em. Tasol nau em i laik lusim mi. Olgeta taim em i raun i go long famili bilong em, em i no laik kam bek. Nau papamama bilong en i laik givim bek brait prais o mani mi baim em na meri bilong mi i ken go stap wantaim ol. Mipela i no marit long sios. Olsem wanem, dispela i min olsem mi no gat rait long kisim meri na pikinini bilong mi i kam bek? Bai mi kisim bek brait prais o larim meri i stap wantaim mi. CROWDED HOME Dia Pren ANINIT long ol pasin kastom long planti hap long PNG, yu na meri bilong yu i gat rait long stap wantaim olsem famili. Sapos yu laikim stret na trastim meri bilong yu, mipela i tok sori olsem yutupela i no tap wantaim na amamasim tru graun i stap longwe tru. Hariap tru kanage i kalap i go daun, em i lukim olsem graun i longwe, em i wok long tromoi han i go kam na holim pas brens bilong diwai. Na em tudak tu na tos i lus pinis, na brens em hangamap long en em stap klostu tasol long graun. Kanage i pret nogut tru na ting brens em hangamap long em i stap longwe tru long graun na i hangamap i go inap tulait. Mangie P.S WEWAK Maski, mi go daun KANAGE em bilong ples Daru na em i laik kam stap long Mosbi taun raun lukim brata bilong em. Em i no save tumas long balus na nau em i sans bilong em long kalap long wanpela. Em i kisim tiket pinis na kalap long balus. Ol i sindaun na balus famili laip wantaim. Tru, yutupela i no bin marit long sios, tupela hauslain bilong yu na meri na komyuniti i gat luksave pinis long yutupela olsem maritlain. Antap long dispela, yu baim meri pinis na lo i luksave long dispela olsem yutupela i marit tru tru. Tasol nau i luk olsem meri bilong yu i laik brukim marit. I mas gat as watpo meri bilong yu i no amamas long stap wantaim yu. Yu mas hariap nau long traim na sindaun toktok na skelim ol samting gut wantaim meri bilong yu na papamama bilong em. Olgeta meri i marit na lusim papamama bilong ol long go stap wantaim man bilong ol i laikim bai man na lain bilong em i soim laik pasin long ol. Stap wantaim papamama i ken gutpela tasol i gat ol nogut tu bilong em. Yu ting meri bilong yu i no amamas bikos hauslain bilong yu i bosim em tumas? Mama bilong yu i mekim gut long em na mekim em i pilim olsem em i hap long haus na famili bilong i statim ensin na laik ron nau. Em i kirap nogut tru na tokim ea hostes. Ehh pikinini, em wanem samting nau ya. Balus ron olsem kar i ron. Wanpela long balus i harim na tokim Kanage. Ai papa. Yu save kalap long balus tu o nogat. Em yumi ron nau. Bai yumi ron na flai olsem pisin. Kanage harim olsem na em i tingim. Aiyo pikinini, maski mi go daun. Em bai ol man sutim mi wantaim sangai olsem mi save sutim ol pisin long ples. MANGI EAST Beten bihainim tingting TAIM bilong kaikai na liklik Kanage i wok long pilai wantaim toi helikopta bilong em stap. Planti taim em i save beten long taim bilong kaikai. Kaikai redi na mama singautim Kanage kam beten na bai olgeta i kaikai. Kasen bilong Kanage tu em i yu? Papamama bilong yu i wok long fosim em long lusim haus? Sapos yu laikim meri bilong yu na pikinini i kam bek, bai yu mas soim laik pasin na luksave tu long pilings bilong em. I moabeta long askim famili bilong yu long helpim na sapotim yu na soim pren pasin i go long em. Trastim wanpela narapela i ken hatpela sapos yu no bin gat ekspiriens pastaim long harim tingting bilong narapela na putim wantaim bipo yu wokim fainol disisen. O sapos ol lain we yumi givim luksave i no mekim samting stret na mekim yumi i no amamas. Tru, em i nupela piling long luksave olsem i no mi yet tasol, i gat narapela man o meri we mi mas kisim sapot long mekim laip bilong mi i wok na long wankain taim tu, mi givim mining na gutpela tingting long dispela narapela man o meri. Tasol taim yumi akseptim salens long lukluk long narapela i stap long mi mas mekim wok wantaim, yumi mas gat tras na strong na komitmen na bai wok pren i go strong. Tingim tu olsem maski yumi husat bikpela o liklik man, ris o turangu, God i mekim yumi wankain na yumi wankain long ai bilong em. Olsem na yumi i kam na stap na i wok long aigris long helikopta bilong Kanage. Tasol em i no save lukautim ol samting na liklik Kanage les long givim long em. Mama i tokim Kanage long putim helikopta i go daun na beten pastaim. Em i beten olsem. God papa, blesim kaikai bilong mipela long kaikai na tokim kasen blo mi long noken tru holim helikopta blo mi. Sapos em i holim nau, katim tupela han wantaim na em bai stap isi. Beten no pinis yet na mama paitim em wantaim spun. mas mekim gut na givim gutpela luksave long olgeta man na meri. Sapos pasin na sampela wei yu wokim ol samting long laip bilong yu na i go long meri bilong yu i soim olsem yu tingim yu yet, i moabeta yu glasim yu yet na senisim laip ba wei yu wokim ol samting long en. Em i netseral long meri bilong yu i tingim papamama bilong em, tasol sapos ol i givim em ol gutpela toktok long helpim em olsem marit em i bikpela samting, em i ken glasim ol samting na tingting long kam bek long yu. Pren bilong yu, Laiplain Sapos yu gat wari o hevi, rait i kam long dispela etres: Lifeline Counselling Services, P O box 6047, BOROKO, National Capital District, PNG. Yu ken ringim opis long telepon namba o O sapos yu stap long NCD, kam na lukim mipela long opis bilong mipela long Waigani. Mipela i no inap putim trupela nem bilong yu long niuspepa, tasol mipela bai putim ol wari na hevi bilong yu. Laiplain TRUPLA SOL GEREHU Ol skwat! Salim ol gutpela Kanage tok pilai i kam long: Kanage Tok Pilai P.O. Box 1982, Boroko, NCD Port Moresby. atolire@wantok.com.pg Mi gat hevi long marit laip bilong mi na mi laikim helpim NEM: Absalom Panama KRISMAS: 19 (man) ADRES: C/- Kamina Catholic Mission, P.O Box 90, Kerema, Gulf Province SAVE LAIKIM: Ritim Baibel, Pilai soka, volibol, raitim pas na mekim pren NEM: Jessy John KRISMAS: 19 (man) ADRES: P O Box 1289, Goroka, Eastern Highlands Province SAVE LAIKIM: pilai spots, harim musik, go lotu mekim fani. NEM: Samson Talu KRISMAS: (man) ADRES: Dregerhefer Tech Secondary School, P O Box 27, Finschafen, Morobe Province SAVE LAIKIM: Stori, mekim pani, raitim pas na harim musik. NEM: Nane M. Talu KRISMAS: 16 (man) ADRES: C/- P O Box 1976, Port Moresby, NCD SAVE LAIKIM: Mekim pren, mekim pani, skul, pilai spot na harim musik. NEM: Henry Dua KRISMAS: 17(man) ADRES: Tifalmin Primary school, P O Box 36, Sandaun Province SAVE LAIKIM: Mekim pani, stori, go lotu, harim musik, na ritim buk NEM: Peter Don KRISMAS: 20 (man) ADRES: Tifalmin Primary school, P O Box 36, Sandaun Province SAVE LAIKIM: Swim, pilai spot, harim musik, singsing, go lotu, harim musik, danis, stori, raitim pas na ritim Baibel NEM: Bonny Kusunan KRISMAS: 20 (meri) ADRES: C/- P.O Box 2140, Madang, Madang Province SAVE LAIKIM: Pilai netbol na mekim pren. NEM: Nianda Malaku KRISMAS: 29 (meri) ADRES: c/- Jenny Malaku, P.O Box 2140, Madang Province SAVE LAIKIM: Mitim pren, go lotu, harim musik, na raitim pas. NEM: Marcus Khay KRISMAS: 24 (man) ADRESS: P.O Box 524, Maprik, East Sepik Province SAVE LAIKIM: Pilai gita, pilai spot, harim musik, na tok pilai

19 bisnisnius Jun 24-30, 2010 Wantok P21 Petromin mekim K78.2 milion win mani long 2009 PETROMIN, maining na ges kampani bilong gavman i pinisim 2009 mani yia bilong em gut wantaim K78.2 milion. Long skelim dispela win mani namel long 2008 dispela i gat differens bilong 29 pesen. I gat mak bilong K333 milion daunbilo long em mekim long Long 2008 em i mekim K93.3 milion win mani. Dispela em long wanem kampani i tok prais bilong salim wel i daunbilo long prais ol i salim long Brown Bai, siaman bilong Petromin Bod bilong ol dairekta i mekim dispela tok long taim kampani i tokaut long ripot bilong mani long anuel jeneral kibung (AGM) bilong em long Crowne Plaza Hotel long 18 Jun, Em i tok bikos long gutpela win mani bilong em kampani i baim K10.6 milion takis i go long gavman. Wantaim dispela em i baim K2 milion win mani i go long gavman. "Plen bilong Petromin em long lukim ol Papua Niugini i kamap papa bilong ol wok long divelopim mineral, wel na ges bilong ol." "Na mi amamas long lukim olsem gro bilong Petromin long 2009 i karim kaikai bilong dispela plen." "Long dispela kampani i salim tok amamas bilong em i go long menesmen na ol opisa bilong kampani long gutpela wok ol i kamapim." "Na em i lukluk long ol long skruim gen dispela gutpela wok long narapela yia i kam bai mipela i divelopim gut mineral, wel na ges risoses bilong mipela," Mista Bai i tok. Em i tok 2009 i namba tu mani yia bilong kampani na i namba tri yia bilong stap bilong kampani long taim kampani i stat long Kampani i statim wok bisnis plen bilong em wantaim long wok mineral ekspoloresin na bihain go insait long wok bilong wel na ges. Namba wan wok bilong em long Tolukuma Main, Sentrel provins we em i baim na nau i mekim wok long em. Long las yia em join wantaim InterOil long divelopim wel na ges projek long Galp provins. Bihain long dispela em i join wantaim Saina Nesenel Ofso Koporesin long wel na ges wok aninit long solwara. Stap long dispela AGM tu em Praim Minista Se Michael Somare, Minista bilong Woks na Trenspot na Sivil Eviesen Don Polye, Goilala Memba Mathew Poiya na Westen Hailans Provins Gavana Tom Olga. GUTPELA WOK: Brown Bai, bod siaman bilong Petromin kampani. Gro bilong mani long PNG inap go gut long narapela 14 yia I GAT bilip olsem ikonomi bilong Papua Niugini bai stap strong long narapela 14 yia. Na dispela i no inap kaunim ol yia ges projek bai kamap long em. Wantaim kamap bilong ges projek dispela gutpela mak bai stap sampela 50 o moa yia long kam. Dispela i tok bilong Deputi Praim Minista Se Puka Temu long taim em i givim tok long PNG na Australia 30 taim bisnis eksekyutiv kibung long Brisben long Jun 17, Em i tok wantaim gutpela politikol sistem na gutpela envaironmen polisi, PNG long dispela yia bai lukim namba 9 yia we ikonomi bilong em i stap strong na i no sot. Em i tok long namba wan 15 yia bihain long PNG i kisim Indipendens em i bin stap long strong bilong Panguna Main. Na hap asua i stap long kamap bilong hevi long dispela mani em bikos long nogat gutpela polisi bilong busgraun na wara long dispela taim. Tasol nau gavman i kamapim gutpela lo long busgraun na solwara na olsem ol kampani i ken kamapim wok na kamapim dispela bilip olsem PNG I gutpela kantri long ol kampani I ken kam na mekim invesmen. Tasol maski long dispela PNG i sanap strong yet na dispela em bikos long ol risoses em i gat long em. Em i gat Ok Tedi na ol arapela main na PNG i stap long strong bilong ol tu. Tasol em i wet yet long kisim takis mani bilong Lihir bihain long 3-pela yia nau we Lihir i statim wok bilong em. Em i kisim takis mani bilong Ok Tedi bihain 11-pela yia we kampani i kamap na mekim wok. "Inap long taim gavman i kisim takis long olgeta kampani olsem em i mas mekim long em em i no inap long mekim olgeta na gutpela wok em i laik long mekim." "Long dispela as em i askim ol kampani long ol i mas bihainim tok na baim takis bilong ol," Se Puka i tok. AMAMAS: Wok didiman i bun bilong PNG. Em i tok Somare Gavman i luksave olsem i nogat sot kat i stap bilong stretim ol hevi tasol pasin bilong kamapim na bihainim ol gutpela polisi inap long stretim planti bilong ol hevi em kantri i bungim. Em i tok stat long taim Somare Gavman i kisim opis namel long 2002 Gavman klostu bai bruk daun tasol gavman hariap tru i senisim ol polisi we dispela i lukim kantri i kamap strong gen. Dispela i mekim praivet sekta i gat bilip long kantri. "Wanpela gutpela mak long soim dispela em long kamap bilong konstraksen, menufekturing na agrikalsa." "Dispela i narapela long risos sekta olsem minerol, wel na ges." "Long dispela as ol bisnis i mas save olsem PNG i no stap long strong bilong risos tasol." "Em i stap long strong bilong ol arapela sekta olsem mi kolim pinis." Arere long wel na LNG projek i gat ol mineral projek olsem Marengo Maining long Yandera klostu long Ramu nikel, Xstrata na Hailans Pasifik projek long Frieda Riva na Wafi-Golpu gol projek na Newcrest na Harmony Gol projek we bai kamap yet. Em i gat planti ol risoses i stap yet long PNG i divelopim.

20 P22 Wantok Jun 24-30, 2010 ruralindastri Kakau na kokonas indastris lonsim nupela stratejik plen Soldier Buruka i raitim ESENEL na ol Provinsel Gavan i go het yet long givim lukave long bikpela wok grikalsa sekta i save mekim a amamas long sapot em i ave mekim long laip. Long Papua Niugini dispela ekta i save sapotim laip bilong 5 pesen manmeri husat i stap ong ol rurel komyuniti. Long dispela as opis bilong ekta i mas gat ol gutpela plen we ai i ken helpim ol manmeri long l wok ol i mekim. Is Nu Britan Gavana Leo Dion i ekim dispela tok long taim biong lonsing bilong PNG Kakau okonas Ltd Stratejik Plen 2010 i o long 2019 long Tavilo long las ik. Em i tok ol plen i mas givim lukave long agrikalsa sekta olsem m i sekta we i save sapotim gut an paus bilong nesenal na ol rovinsel gavman. "Kain luksave i stap longtaim a i no moa givim luksave long m gen tasol nau em i taim Gavman i mas lukluk gen long em." "Agrikalsa sekta i mas yusim pablik praivet patnasip polisi na kamapim ol wok long sapotim komyuniti." "Dispela i samting we i gat kain laik long bipo taim yet na i nogat wanpela samting i kamap inap nau na olsem gutpela wokbung mas stap namel long gavman na praivet sekta," Mista Dion i tok. Lonsing i go wantaim long kamap bilong Integreted Pes na Disis Menesmen teknoloji. Em i tok Nesenal Gavman long ol bihain mani plen bilong em i mas go het yet givim luksave long agrikalsa sekta. Em i tok maski gavman i kisim bikpela mani long minerol, wel na ges sekta tasol dispela ol samting bai i no inap long stap longtaim. Agrikalsa long taim ol dispela samting i pinis bai stap yet. "Em dispela sekta bai sapotim ol manmeri long gutpela na taim nogut wantaim." "Gavman i no ken givim aipas long dispela sekta." "Bipo long gavman i kisim mani Naoro manmeri lainim wok kamap gutpela fama Densley Tapat i raitim ANMERI long Naoro ples ong Kokoda Trek i kisim gutela skul long ol opisa bilong esenal Agrikalsa Risets Intitut (NARI), Laloki long ekim gutpela wok bilong aming. Ol i lain long mekim aden, kamapim kakau na opi na lukautim kakaruk, eme, kau na sipsip. NARI i givim dispela skul ninit long Sastenibel Rurel aivlihud Impruvmen projek ilong Kokoda Trek Atoriti KTA) we em i givim helpim ong AusAID long ronim. Dispela projek na helpim i REDI: Ol Kokoda Trek fama, Sentral provins i redi na welkamim NARI opisa long givim skul long ol. Poto: DENSLEY TAPA kamap bihainim tok orait em PNG Gavman i sainim wantaim gavman bilong Australia long Tupela gavman i kamapim dispela tok orait long givim sapot long ol hap we gutpela wok bisnis bai kamap na long strongim wok bilong turisim wantaim ol papagraun husat i stap long Kokoda Trek. Dispela maikro bisnis i kamap long tupela pailot ples em long Naoro wan (1) na tu (2). Bikos logn dispela MoA inap olsem 50 fama i kisim trening long wok didiman. Long mekim wok gaden ol long mineral, wel na ges em i bin stap long strong bilong kakau, kokonas, kopi, raba na wel pam." "Nau long taim mipela i kisim gutpela mani long mineral, wel na ges mipela i mas yusim sampela mani long dispela na strongim kamap na stap bilong agrikalsa sekta." "Na kamap bilong ol plens olsem CCI stratejik plen i moa gutpela," Dion i tok. Em i tok gavman bilong em bai wok klostu wantaim CCI long strongim dispela stratejik plen. Long bekim Peter Tokele, siaman bilong CCI i tok kamap bilong CCI stratejik plen i narapela mak bilong strongpela wok kakau na kokonas i save gat long laip bilong ol manmeri. CCI ekting sif eksekyutiv opisa Dokta Eric Omuru i tok nupela plen i laikim helpim ol manmeri we ol i save long samting ol i mas mekim. Em i tok amamas long Gavman bilong Australia, Agrikalsa Risets na Divelopmen Sapot Fesiliti (ARDSF) long helpim CCI long divelopim stratejik plen. fama i lain long mekim wok gaden bilong ol kumu olsem kapis, aibika na mang bin na rais. Skul bilong lain long kamapim kumu gaden na lukautim em ol opisa long NARI Laloki i givim na skul bilong planim raise na lukautim ol kakaruk, meme na sipsip em ol opisa long NARI Bubia ausait long Lae i givim. Ol opisa long NARI i kisim tripela de long givim dispela skul. Wantaim ol long givim skul em ol opisa long KTA na Ginigoada Faundesin. KAMAPIM ROT: ENBP Gavana Leo Dion (rait han) na DAL Seketari Anton Benjamin (namba tu long lep han) i amamas long soim CCI stratejik plen wantaim CCI Siaman Peter Tokele (namba tri long lep han) na CCI Ekting Sif Eksekyutiv Opisa Dokta Eric Omuru (lep han). Poto: SOLDIER BURUKA Ples meri kamapim tupela samting Seniorl Anzu i raitim stori MERI long Papua Niugini inap kamapim planti ol gutpela samting long sapotim laip. Na planti ol dispela samting i gutpela long wanem ol i MPOWA pailot go long Kokopo DATA Nets nau i bung wantaim Agmark kampani long Kokopo, Is Nu Britan provins long helpim ol fama long dispela hap. Dispela bung i lukim ol fama bai yusim progrem bilong Data Net long mobail bilong ol long baim ol samting long Agmark na Agmark bai putim mani long akaun bilong ol. Menesing Dairekta bilong Data Nets Sundar Ramamurthy i tokaut long dispela long Mande dispela wik long taim ol i lonsim progrem wantaim Agmark. "Mipela i amamas long kamap bilong dispela wokbung wantaim Agmark we bai helpim Agmark na ol fama wantaim." "Em i gutpela long lukim oganik prodak. Dispela i min ol i kisim samting long gaden na kamapim na i bungim wantaim ol arapela marasin o samting long kamapim dispela ol samting. Kain samting i no inap helpim tasol ol manmeri long olsem manmeri na ol kampani i stat long lukim ol isipela na gutpela rot bilong mekim wok bisnis," Mista Ramamurthy i tok. Long bekim Agmark sif eksekyutiv opisa Geoff Whebell i tok kain progrem kisim mani na sapotim ol tasol long wankain taim i mekim ol manmeri i stap helti. Piksa hia yu ken lukim ol meri Bulolo i mekim kaikai long kaukau na tapioka na i salim long ol sait maket. EM I ISI NAU: Dispela kastoma i go long Agmark stua na i yusim Data Nets MPOWA sistem long baim ol samting bilong wok didiman. bai helpim gut ol liklik fama. "Sapos ol fama i lainim na yusim dispela progrem dispela bai helpim gut ol manmeri long komyuniti." "Mi tok tenk yu long Data Nets long kamapim dispela progrem," Mista Whebell i tok.

21 nrlnius Johns pilim nogut stret long toktok bilong em SEM: Johns i pilim nogut long pasin em i mekim. ANDREW Johns i tok em i pilim nogut stret long toktok em i mekim long Greg Inglis bipo long namba tu State Of Origin pilai las wik. Em i tok em i pilim nogut long lukim ol Blues i lusim dispela gem tu bilong wanem em i bilip pasin bilong em i givim hevi long tim na ol pilaia tu. Mi painim hat long lukim namba tu State Of Origin bilong wanem mi pilim nogut tru na tu mi pilim olsem hevi bilong mi mekim na tim ino pilai gut tumas, Johns i tok. Ol toktok bilong Johns husat i bin stap olsem asisten kosa bilong Blues long dispela taim, i mekim na winga, Timana Tahu i lusim tim na ino pilai. Mi mekim na Timana i no pilaim wanpela Origin gem bilong em na mi putim presa long tim na tu mi bagarap wanpela bikpela nem pilaia bilong gem olsem Greg Inglis, Johns i tok. Johns i tok em i toktok liklik wantaim Tahu na liklik taim bai em i bung wantaim Inglis tu. Dispela em wanpela samting mipela bai sindaun gut na toktok long en, em i tok. Tasol Inglis i tok em bai no inap lustingting long toktok bilong Johns. Inglis i tok em tu ino pilim gutpela long toktok bilong Johns na i sem liklik long kamap long ai bilong ol manmeri na dispela i mekim em i bin pilai strong tru long namba tu Origin gem dispela yia. Em i tok em bai amamas long traim na bung gut wantaim Johns bihain tasol nau yet em bai hat liklik yet. Tahu kisim suspensen PARRAMATTA senta, Timana Tahu bai no inap pilai 5-pela gem bihain long NRL i saspenim em long hevi em i kamapim long gem bilong ol agensim Newcastle Knights las wik. KAM BEK: Gasnier bai pilai wantaim Dragons gen. Dispela bai lukim Tahu ino inap pilai long namba tri State of Origin gem tu. Refri bin salim Tahu go long sin bin bihain long em i tromoi han long James McManus taim em i laik mekim dispela takol. Refri putim Tahu long ripot long dispela na i givim tok lukaut long en. Ino long taim em i mekim wanpela strongpela takol gen long Ben Cross we ino stret na refri salim em i go aut long fil. Nau em i kisim saspensen long dispela hevi na bai no inap pilai 5-pela wik. Eels i bin lusim dispela gem 6-4. Gasnier bai kam bek long Dragons MARK Gasnier i luk redi long kam bek long NRL dispela yia na pilai wantaim olpela tim bilong em, St George Illawarra Dragons gen. Na sapos ol samting i redi hariap bai em i pilai long raun 17 gem bilong ol Dragons agensim Penrith panthers long Win Jubilee pilai graun. Gasnier bai helpim gut tim long dispela taim bilong wanem planti ol pilaia bilong bai pilai State of Origin long dispela taim na kosa Wayne Bennett bai amamas long kisim em. Menesa bilong Gasnier, George Mimis ino tok klia sapos em i sainim wanpela kontrak pinis tasol em i tok ol bai stretim dispela bipo long Jun 30 mak bilong ol pilaia long painim klap. Gasnier, 28 krismas i bin lusim NRL long pinis bilong 2007 long pilai ragbi yunion wantaim Stade Francais long Frens (France). Bipo long em i go, Gasnier i pilaim 141 NRL gem bilong ol Dragons, 9- pela State Of Origin gem bilong NSW na 15 gem bilong Australia. Jun 24-30, 2010 WANTOK P23 SPOTS DR0 RAUN 16 Gems bilong dispela wik Cowboys V s Sharks Dragons V s Tigers Eels V s Broncos Panthers V s Eagles Rabbitohs V s Storm Raiders V s Bulldogs Roosters V s Warriors Titans V s Knights JUN Raun 15 - Poins Leda TIM W L D B Pts 1 Dragons Panthers Tigers Titans Eagles Roosters Rabbitohs Broncos Eels Warriors Raiders Knights Sharks Bulldogs Cowboys Storm * * NRL I rausim olgeta poin bilong Melbourne Storm long dispela yia.

22 P24 Wantok Jun 24-30, 2010 spotpotos SOIM SAPOT: Phil Gould (lephan) i sanap wantaim Bev Broughton bilong PNG NRL Bid tim. Gould i kam long givim sapot bilong em long PNG putim tim insait long NRL. POTO: Andrew Molen. BRUKIM: Wanpela Mt Hagen Kuris pilaia i traim long brukim takol bilong wanpela SNS Vipers pilaia long bemobile Cup gem bilong ol long Mosbi las wik Sande. POTO: Nicky Bernard. TIM: Scorpions em wanpela strongpela tim insait long NCD volibol resis. POTO: Andrew Molen. LAINIM: Wanpela sumatin long Wabag i lainim AFL taim dispela spot i kisim progrem bilong en i go long Enga provins las wik. POTO: AFL PNG. Port Moresby Rugby Football Union Wik 12 Dro. Sarere Jun 26, 2010 Pilai graun am U20 Hunters vs. Defence 10.20am B Hunters vs. Defence 11.40am B Lasalians vs. Chiefs 1.00pm A Lasalians vs. Chiefs 2.20pm A Hunters vs. Defence 3.50pm Primia Lasalians vs. Chiefs Pilai graun am U20 Chiefs vs. LaSalians 10.20am U20 University vs. Wanderers 11.40am B University vs. Wanderers 12.50pm Meri Royals vs. LaSalians 2.20pm A University vs. Wanderers 3.50pm Primia University vs. Wanderers Sande 27 Jun, 2010 Pilai graun am U20 Brothers vs. Royals 10.20pm B Brothers vs. Royals 11.40pm Meri Defence vs. University 12.50pm A Brothers vs. Royals 2.20pm Primia Defence vs. Hunters Pilai graun am U20 Kone vs. Harlequins 11.20pm B Kone vs. Harlequins 12.40pm Meri Wanderers vs. Harlequins 1.50pm A Kone vs. Harlequins 3.20pm Primia Kone vs. Harlequins 3.50pm Primia Brothers vs. Royals Bai: Sisters (meri). Port Moresby Soccer Association Sarere Jun 26, 2010 Bisini Park Pilai graun 1 8:00 MD3 Keleiruna vs PNG Power 9:00 P/Res CSU Thrillers vs PS Rutz 10:15 MD2 PJB Warriors vs Eastern FC 11:20 MD3 Keleiruna vs Pom Tech 12:25 MY1 POMMSOE vs Quando Nemba 1:30 WP Telikom vs PNG Fire 2:45 MP Kurti Andra vs Quando Nemba 4:00 MY1 Guria vs SES Uted Pilai graun 2 8:00 MY1 PNG Fire vs LBC Defence 9:00 WP Etsu Munkas vs Telikom 10:15 MD1 Keleiruna vs Cosmos 11:20 MP Etsu Mungkas vs PS Rutz 12:50 MD2 Miga vs Naniu 2:00 WP University vs Saints 3:15 MP Snax Momase vs Hard Rocks Sir John Guise stadium Pilai graun 1 12:30 MY2 Gwagi vs DMX Sea Eagles 1:30 MY2 PJB Warriors vs ATW Sky Hawks 2:30 FY1 Guria vs LBC Defence 3:30 MD2 Wani Mix vs Apex 4:30 MD3 DMX Sea Eagles vs Kalem Utd Pilai graun 2 12:30 MU/17 Guria vs Quando Nemba 1:30 FY1 St Peters PNG Fire vs Phillip Aravure 2:30 MD2 Dobo Murika vs Mariners 3:30 MY2 Bavaroko vs DMX Sea Eagles 4:30 P/Res Guria vs Vats Limited Yamaros Administration College (PNGIPA) Pilai graun 1 8:00 MY1 LBC Defence vs PS Rutz 9:00 MY1 Snax Momase vs CSU Thrillers 10:00 MU/17 Snax Momase vs Phillip Aravure Yamaros 11:00 MU/17 LBC Defence vs University 12:00 MY1 Etsu Mungkas vs PS Rutz 1:00 WD2 PNG Power vs Kiki Rocks 2:00 MU/17 St Theresa M-kas vs Kiki Rocks 3:00 WD2 Etsu Mungkas vs Caritas 4:00 P/Res Etsu Mungkas vs Bavaroko Pilai graun 2 8:00 MY1 University vs Hard Rocks 9:00 MY2 PJB Warriors vs Mariners 10:00 MY1 PNG Fire vs SES Utd 11:00 FU/17 St Theresa M-kas vs Phillip Aravure 12:00 WD2 Moonbi vs DMX Sea Eagles 1:00 P/Res Hard Rocks vs PNG Fire 2:00 P/Res LBC Defence vs University 3:00 WD2 PNG Power vs SES Utd 4:00 P/Pres Snax Momase vs Quando Nemba Sande Jun 27, 2010 Pilai graun 1 8:00 MD1 ATW Sky Hawks vs Dobo Warriors 9:10 WP Muriks Utd vs Kurti Andra 10:15 MP CSU Thrillers vs PNG Fire 11:30 WP LBC Defence vs NNL Musa Utd 01:00 WP Etsu Mungkas vs ATW Sky Hawks 02:30 MP Vats Ltd Yamaros vs PS Rutz 04:00 MP NNL Musa Utd vs University Pilai graun 2 8:00 MD1 Raitman vs Nakemo Utd 9:15 WP Lamana vs Dobo Warriors 10:30 MP Guria vs NNL Musa Utd 12:00 WP PNG Fire vs Murat 01:30 WP Dobo Warriors vs Murik Utd 2:30 WP NNL Musa Utd vs Guria 4:00 MP CSU Thrillers vs Bavaroko Sir John Guise stedium Sande Jun 27, 2010 Pilai graun 1 8:00 MU/17 MC Alepa Utd vs CSU Thrillers 9:00 MD3 Della Sale Yamaros vs Texas Kande 10:00 FY1 NNL Musa Utd vs DMX Sea Eagles 11:00 FY1 Bavaroko vs Caritas Murik 12:00 MU/17 St Peters PNG Fire vs CSU Thrillers 1:00 WD1 DMX Sea Eagles vs Bavaroko 2:00 MD3 Keleiruna vs Texas Kande 3:00 P/Res NNL Musa Utd vs PS Rutz 4:00 MD2 Rubuana vs PNG Timbers Pilai graun 2 8:00 MU/17 NNL Musa Utd vs Saints 9:00 WD1 CSU Thrillers vs Drifters 10:00 MD3 Baggars vs Muiah Brothers 11:00 WD1 Bavaroko vs Nakemo Utd 12:00 WD1 Dobo Warriors vs Quando Nemba 1:00 FU/17 St Peters PNG Fire vs Guria 2:00 MD2 MC Alepa vs Murat 3:00 MD2 Manena vs PJB Warriors 4:00 MD3 Aonai vs Baggars Administration College (PNGIPA) Pilai graun 1 8:00 MY2 Della Sale Sec vs Murat 9:00 MD1 Saints vs Kumusi 10:00 MU/17 St Theresa M-kas vs Quando Nemba 11:00 FY1 Guria vs CSU Thrillers 12:00 MY2 Murat vs Nakemo Utd 1:00 MD1 DBTI vs Nakemo 2:00 WD1 CSU Thrillers vs Vats Ltd Yamaros 3:00 MY2 Singin vs Nakemo Utd 4:00 MD1 Moonbi vs Kumusi Pilai graun 2 8:00 MY1 Guria vs NNL Musa Utd 9:00 MD1 Muiah Brothers vs SES Utd 10:00 MY2 Rubuana vs Della Sale Yamaros 11:00 FY1 Muiah Sisters vs Etsu Mungkas 12:00 MD4 PNG IPA vs Back Turf Gounz 1:00 MY1 Etsu Mungkas vs Della Sale Yamaros 2:00 FY1 Muiah Sisters vs DMX Sea Eagles 3:00 WD1 Etsu Mungkas vs Wani Mix 4:00 MD1 Muiah Brothers vs Morobe Utd

23 spotnius Jun 24-30, 2010 Wantok P25 Blues laik kisim Moimoi BLUES O NOGAT? Ol selekta i laik kisim Moimoi long Blues tim OL selekta bilong NSW Blues i laik kisim Parramatta na Nu Silan (New Zealand) fowet, Fuifui Moimoi long pilai bilong ol long State of Origin 3. Na Moimoi husat i bin pilai bilong Nu Silan na Tonga pinis i tok em bai amamas long pilai sapos ol i kisim em. Tasol i luk olsem Australian Rugby League (ARL) bai no inap givim tok orait long dispela. Dispela em bilong wanem em ino save pilai makim Australia. Ol Blues i strong olsem em i ken pilai bilong wanem ol i bin tok orait long Tonie Carrol i pilai bilong Queensland maski em i bin pilai bilong Nu Silan pinis. Wankain i bin kamap long Adrian Lam husat tu i bin pilai bilong Papua Niugini tasol i makim ol Maroons tu. Ol i tok tu olsem Moimoi kisim luksave olsem sitisen bilong Australia las wik na dispela inap long givim em sans. Dispela askim i go long sif eksekyutiv opisa bilong ARL, Jeff Carr na em i tok tasol em i tok dispela bai no inap kamap. As bilong dispela em long wanem Moimoi pilai bilong Nu Silan las yia tasol long Four Nations. Ol pilai ken pilai Origin sapos ol ino pilai bilong narapela kantri moa long tupela yia, Carr i tok. ARL i laik holim strong bilong em i stap olsem mipela ino laik kisim kain kain man i kam pilai. Mipela i no inap askim ol pilaia long makim wanem tim ol i laik pilai long en, em i tok. Ol Blues i laik kisim tu Knights winga, Akuila Uate tasol em tu i pilai pinis bilong Fiji long Pacific Cup long Dispela i soim tru nau olsem ol Blues i hanger stret long kam bek na winim ol gem bilong ol bihain long ol Maroons i win inap 5-pela yia nau. Bungim Gus SAMPELA memba bilong Singsing Tribe grup bilong PNG NRL Bid Team i bin laki long bungim bipo NRL kosa na nau mausman bilong ragbi lig long Australia, Phil Gould. Gould i bin bung wantaim ol sponsa, niusmanmeri na gavman long toktok long laik bilong PNG long traim na putim wanpela ragbi lig klap insait long NRL. Sing Tribe i bin kamap na singsing long dispela bung na ol i winim laik bilong Gould tu husat i ting ol i pilai gutpela tru.

24 P26 Wantok Jun 24-30, 2010 spotnius Nois bilong wol kap Andrew Molen i raitim TAIM yu sindaun long lukim soka wol kap long TV bilong yu bai yu harim wanpela kain pairap o nois i kamap taim gem i wok long kamap. Dispela nois em ol sapota i save mekim na karai bilong en olsem planti blu lang o binen i mekim nois. Tasol dispela em wanpela longpela paip we i gat bikpela maus long het bilong en na long hapsait i gat liklik hul we ol man i save winim long mekim dispela nois. Nem bilong dispela samting em Vuvuzela. Em i wanpela olpela samting we ol asples manmeri bilong Afrika i save winim long mekim tumbuna musik bilong ol. Bipo long wol kap i stat, i bin gat singaut i go long FIFA olsem karai bilong Vuvuzela bai bagarapim pilai bilong ol tim olsem na ol i noken tok orait long en. Tasol presiden bilong FIFA, Joseph S. Blatter i tok dispela em kalsa bilong Afrika olsem na ol bai no inap tambu long en. Dispela em wol kap bilong Afrika olsem na ol i mas soim kalsa bilong ol tu. Vuvuzela em hap kalsa bilong ol olsem na em i orait, Blatter i tok. MEKIM NOIS: Wanpela sapota i traim vuvuzela bilong em. Wokbung: Gus i tok Ikam long pes 28 Taim yupela i kam long NRL bai yupela i pilai agensim ol nambawan pilaia bilong mipela na dispela ol lain i pilai taim ol i liklik Soka sapot SOKA i save pulim planti sapot na wankain pasin i kamap nau long Saut Afrika we FIFA wol kap i wok long kamap. Ol sapota i save bilas wantaim kain kain samting long soim sapot long tim bilong ol. Sampela i penim pes na danis o werim yunifom bilong ol tim na pilaia bilong ol. Dispela tupela yangpela sapota bilong Saut Afrika i penim pes bilong ol olsem fleg bilong kantri bilong ol. Saut Afrika i lusim resis bilong ol long wol kap long stat bilong dispela wik tasol ol pilai kamap yet. yet na i save gut tru long gem bilong ol, Gould i tok. Jenerel menesa bilong PNG NRL Bid Team, Bev Broughton i tok program bilong ol skul bai stat long mun i kam we ol bai kisim i go long olgeta provins. Mipela bai stat wantaim ol sumatin i gat krismas namel long 14 na 15 bai taim bilong putim askim i go insait long NRL i kamap bai dispela ol pilaia i bikpela pinis na i save gut tu long pilai bilong ol yet, Broughton i tok. Gould i amamas long gutpela sapot gavman na ol sponsa i givim pinis na i tok em bai go toktok long ol manmeri long Australia long wanem kain tingting PNG i gat long traim na go insait long NRL. Ol sumatin bai kikim bal long Sauten tonamen OL sumatin bilong Sauten rijen husat i save pilai ruls futbol (Rules Football) bai stap insait long Sauten rijen tonamen long Julai 9 dispela yia long Murray bareks long Mosbi. Dispela ol pilai bai kamap namel long anda 13, 15 na 17 pilaia bilong ol skul insait long rijen. Ol skul long NCD olsem June Valley, Wardstrip Primary na Boreboa Primary bai stap insait long dispela resis we bai gat planti samting i kamap long dispela taim tu. Ol divisen bilong ol man na meri wantaim bai kamap long dispela tonamen. 25 pilaia insait long wanwan divisen bai kisim luksave long makim Sauten rijen long nesenel sempionsip long Septemba 28 i go long 30 dispela yia long Igam bareks long Lae.

25 spotnius Jun 24-30, 2010 Wantok P27 Yumi no redi long NRL Spots edukesen program bilong Middle Fly SPOTS edukesen program bilong Middle- Fly long Westen Provins i kamap wantaim sapot bilong Sports For Development Initiative, we i kam long helpim bilong AusAid. 5-pela LLG long dispela distrik i kisim dispela edukesen program we PNG Sports Foundation i go pas long kisim i go. Dispela program i lukluk long ol eria insait long spots edministresen na i opim rot bilong ol lida bilong komyuniti spots long hap. Trening ol i kisim i givim ol moa save long ol rot bilong kamapim wanwan spots klap na asosiesen bilong ol. Wanpela samting we i save kamap em ol i save kamapim na ronim ol spots kompetisen o resis long wanwan komyuniti bilong ol. Ol i mekim wanpela eksesais insait long dispela skul we i givim ol save na i redim ol tu long holim distrik tonamen bilong ol we bai kamap liklik taim. Ol i lainim tu long raitim konstitusen o mama lo bilong ol bilong ol wanwan klap bilong ol. Wanpela wok ol i mekim em long raitim ol astingting bilong kamapim wanpela spots klap na dispel i skulim ol long bihainim stretpela rot olsem ol spots lida. I gat ol arapela samting tu ol i lukluk long en olsem stadi bilong ol long pilai bilong Tim Westen provins long 2009 PNG Games long NCD. Ol i lukluk long wanwan eria bilong tim olsem ol wok bilong makim menesmen bilong tim, ol tim menesa bilong wanwan spot insait long tim, makim bilong ol kosa, refri na ol arapela teknikel manmeri long taim bilong gem na bihain long gem. Wanwan manmeri husat i kamap long dispela trening i givim tripela toktok long tingting bilong ol long dispela ol wok we mi ting ol i ken mekim long redi long PNG Games long Is Nu Briten (ENB) provins long Provinsol prinsipol edvaisa bilong komyuniti divelopmen long hap i bin stap tu na i kisim ol wok painim aut na ripot bilong ol lain husat kisim dispela trening. Dispela ol ripot ol i givim bai helpim ol long redim gut provins long salim wanpela gutpela tim i go long 2012 PNG Games long ENB provins. Trening ol i kisim tu i givim ol gutpela save na bai helpim ol gut long luksave long ol gutpela na nogut samting we i save kamap long redim ol tim o kamapim ol bikpela pilai. Dispela bai lukim ol i ken kamapim na ronim gut ol dispela kain pilai bihain taim sapos em i kamap long distrik, provins o long nesenel level. Nau bai ol i ken redi gut moa long bungim wanem kain ol pilai olsem i kamap bihain taim. Andrew Molen i raitim WANPELA ragbi lig edministreta, Timothy Lepa i bilip olsem Papua Niugini no redi yet long go insait long NRL resis long Australia. Em i tok wok bilong dispela PNG NRL Bid i wok long kamap long Lae na Mosbi tasol na i nogat wanpela gutpela divelopmen program tu i kamap yet long redim kantri na ol manmeri long NRL. Yumi mas redim yumi yet pastaim bipo yumi go insait long NRL, Elapa i tok. Elapa, husat i sif eksekyutiv opisa bilong Coca Cola Ipatas Cup, i amamas long astingting na wok bilong dispela komiti tasol em i bilip ol i no kamapim ol samting tret we bai redim PNG gut. Mi no lukim wanpela divelopmen program bilong ol skul o wanpela trening kem o klinik i kamap yet. Mani ol inap yusim long mekim dispela ol samting em ol i yusim long baim tiket na hotel bilong ol biknem man long ovasis long kam na toktok, lukim ples na go bek gen, em i tok. Dispela ol mani nap go long givim wanpela kosim klinik long ol yangpela long ol rurel ples bilong Hailens na ol arapela, Elapa i tok. Jenerel menesa bilong PNGNRL Bid Team, Bev Broughton i tok skul program bilong ol i redi pinis na bai stat long mun i kam. Tupela wik moa na mipela bai go aut long ol provins long surikim dispela progrem i go long ol skul olgeta hap long kantri, em i tok. Broughton i tok gavman i bin tambuim ol strongpela spot olsem ragbi lig long kamap long ol skul bipo olsem na ol i no bin i gat kain progrem i kamap. Elapa i laikim tu bai spots minista, Philemon Embel na NCD gavena, Powes Parkop i noken go pas long dispela PNG NRL Bid Team. Tupela i mas makim ol arapela save manmeri long mekim dispela wok. Ol i ken kisim ol lain long hia yet o long Australia long mekim dispela wok, em i tok. Em i tok, tupela em ol memba bilong palamen na ol i gat ol bikpela moa wok i stap long mekim long helpim ol pipol na ol i noken putim olgeta save na tingting bilong ol long dispela wanpela samting tasol. Dispela bid em i no bikpela samting olsem na ol arapela saveman tu inap long mekim, em i tok. Tasol sapot bilong Embel na Parkop i gutpela tru long wok bilong Bid Team nau yet na ol i wok long kisim planti gutpela sapot long gavman na ol arapela sponsa. Dispela wik ol i kism biknem kosa na mausman bilong NRL, Phil Gould i kam long lukim wok bilong ol na tu givim sapot bilong em long i go bek long Australia. AFL lukluk long Enga RAGBI lig em wanpela spot we i save kamap strong tru insait long Enga provins, tasol nau wanpela nupela spot i go insait-afl o ruls futbol. AFL em gem we i save kamap bikpela long ol nambis olsem Lae, Mosbi, Kimbe na Rabaul. Tasol nau aninit long wanpela program bilong AFL PNG, ol i wok long kisim dispela gem i go aut long planti ol arapela provins tu. Namba wan ples long Enga ol i kisim dispela program i go em Highlands Lutheran International School. Divelopmen opisa bilong AFL PNG long Hailans, Moses Kar i go pas long kisim gem i go long hap. Ol i soim ol sumatin long ol rot bilong pilai dispela gem na planti lainim hariap tru. Krismas bilong ol i stat long 4 na i go antap. AFL PNG i tok wok bilong ol long kisim AFL i go insait long Enga em i hap bilong tingting bilong ol long karim dispela spot i go olgeta lokol komyuniti long kantri. Menesa bilong AFL PNG, Walter Yangomina i laik bai ol pikinini bilong Enga tu i ken gat sans long pilai AFL. I gat sampela pikinini bilong Enga husat i save stap na pilai AFL long Hagen, Mosbi na Lae olsem na mipela i laik givim moa sans long ol long pilai. Peter Labi em wanpela Enga pikinini husat i save stap na pilai AFL long Australia nau olsem na mipela i bilip ol arapela pikinini long dispela ol provins i ken bihainim lek mak bilong em, Yangomina i tok. Em i amamas long lukim ol sumatin long Highlands Lutheran High School i soim gutpela save na strong bilong pilai na i bilip i gat planti moa gutpela pilaia i stap long ol arapela provins tu. AFL PNG bai go yet long ol arapela provins tu. Pini na tim redi long Osenia resis RYAN Pini na Ana Liza Mopi-Jane husat i stap long Australia i bungim PNG swim tim husat ol i kamap long Osenia swim sempionsip long Samoa dispela wik. Tonamen bai stat long Mande dispela wik (Jun 21) na bai pinis dispela Sarere (Jun 26). LAINIM: Ol opisal bilong AFL i bungim ol tisa na sumatin bilong skul long statim program long Enga. POTO: AFL PNG. Tim i lusim Mosbi las wik Sarere bihain long mama sponsa bilong ol, BSP i amamasim tim wantaim ol bilas na samting bilong pilai. Peter Pokawin, Danny Pryke, Jenixon Lim, Adam Ampa oi, Ian Nakmai na Judith Meauri husat ol i stap long Aquatic Excellence Kundu Target skat bai makim PNG long dispela tonamen. Mopio-Jane na Meauri em tupela meri tasol insait long dispela tim. Husat i mekim gut long dispela tonamen bai kwalifai long resis insait long komonwelt gems (Commonwealth Games) long Delhi long India.

26 Isu 1871 Wan wik: Fonde, Jun 24-30, Andrew Molen i raitim SAPOT: Gould i PNG mas wokbung long strongim ragbi lig. POTO: Andrew Molen. INSAIT: Blues laik kisim Moimoi - Pes 25 WANPELA samting we inap long strongim Papua Niugini long winim laisens long putim wanpela tim insait long NRL resis em pasin bilong wokbung. Dispela em stia tok i kam long bipo kosa na nau NRL mausman, Phil Gus Gould husat i kamap long wanpela bung long Mosbi long Tunde dispela wik. Em i bung wantaim ol komiti memba bilong PNG NRL Bid Team, ol sponsa, niusmanmeri na pesman bilong gavman. Wokbung em bikpela samting tru. I mas i gat gutpela edministresen i stap tu long ronim ol ragbi lig kompetisen bilong yupela long hia, Gould i tok. Dispela tok i kamap tu long taim we i gat hevi bilong PNG Rugby Football League (PNGRFL) i stap long kot namel long ol man long husat tru em ol tripela eksekyutiv bilong gem. Gould i tok gutpela wokbung i mas kamap namel long gavman, ol sponsa, ol komiti memba bilong PNG NRL Bid Team na tu ol manmeri bilong PNG. Longpela wokabaut i save stat taim yu putim wanpela lek i go daun (Journey of a thousand miles starts with one step), Gould i tok. Dispela em ol samting yupela i mas mekim long redim yupela yet gut long go insait long NRL bilong wanem em bai no inap isi sapot yupela ino redi gut, em i tok. Gould i amamas long harim olsem wanpela program bilong ragbi lig i kamap long ol skul bai kamap. Dispela em gutpela bilong wanem ol mangi mas save long pilai taim ol i liklik yet. Igo moa long pes 26 AFL lukluk long Enga - Pes 27 Publisher of the newspaper operates at Section 58, Allotment 3, Office 2, Waigani Drive

Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia

Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia Neville Bartle i raitim dispela stadi long Nehemia ' Long taim ol lain bilong Israel i gat sampela hevi, Nehemia i sfap wanpela GUTPELA LIDA TRU. Dispela em i stadi buk long wok bilong Nehmaia, em bai

More information

RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION PANEL O KOMITI BILONG GLASIM

RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION PANEL O KOMITI BILONG GLASIM 25 th November 2009 The Inspection Panel 1818 # Street, N.W Washington D.C 20433 United States Dear Members of the Panel, RE: TOK HEVI I KAM LONG OL KOMUNITI INSAIT LONG SADP PROJEK I GO LONG INSPECTION

More information

Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT)

Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT) Prais bilong salim K 3.30 (incl. VAT) Yu ken kisim moa kopi bliong dispela toktok na moa infoesen long: National Agricultural Research Institute Tumerik National Agricultural Research Institute Wet Lowlands

More information

Septemba - Disemba N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church. Gutpela Pasin. Rot bilong kamapim.

Septemba - Disemba N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church. Gutpela Pasin. Rot bilong kamapim. Septemba - Disemba 2016 N o. 184 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church Gutpela Pasin Rot bilong kamapim Gutpela Sindaun Editorial Dia Pren, Yu pilim olsem wanem taim yu karim wanpela hevipela

More information

Madang solwara bisnis. senta bai go het: Kulit

Madang solwara bisnis. senta bai go het: Kulit YC YM Y K INSAIT Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 1836 Wan Wik, Oktoba 15-21, 2009 K1 tasol long olgeta hap Madang solwara bisnis Painim Bal Resis!! senta bai go het: Kulit Winim K100 na Bemobile

More information

Pes 16 na 17. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Pes 16 na 17. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Lukaut long birua bilong rot - Pes 5 na 6 2-pela pes Niu Silan Waitangi de insait... Pes 16 na 17 Gavamani Sivarai Janueri 2010 Isu Insait... Namba 1850 Wan Wik Februei 4-10, 2010 Niuspepa Bilong

More information

Jisas Krais. Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris. Sabat Kaikai. slotu Sel, Wok Pris. September - December No. 190

Jisas Krais. Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris. Sabat Kaikai. slotu Sel, Wok Pris. September - December No. 190 September - December 2018 No. 190 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church Jisas Krais Tewel o Samting Tru? Blut bilong sipsip, Hauslotu Sel, Wok Pris Sabat Kaikai slotu Sel, Wok Pris Editorial /

More information

NG rausim ios wokman

NG rausim ios wokman Isu Namba 2230 Jun 15-21, 2017 28 pes Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT NG rausim ios wokman 32 pes saplimen i stap insait NCD/SENTRAL I REDI: Join Operesen bilong Polis, Ami na

More information

May - August No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS WITH CHRIST

May - August No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS WITH CHRIST May - August 2016 No. 183 Magazine of the Evangelical Brotherhood Church CHAMPIONS CHRIST WITH Editorial Dia Pren, / Tok i go paslain Mi tingim yet wanpela de long laip bilong mi, em planti yia i go pinis.

More information

Namba 1949 Desemba 29, Janueri 4, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Namba 1949 Desemba 29, Janueri 4, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Namba 1949 Desemba 29, 2011 - Janueri 4, 2012 36 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Lukluk bek long 2011 124 Ritim Sabina long pes 11 na 12... P2 Wantok Desemba 29 - Janueri 4, 2012 lukluk

More information

Femili dai wantaim long balus birua

Femili dai wantaim long balus birua Insait: P3 P4 Bisnis na Lutheran Synod Politiks long yia nius... i go pinis... Musik long yia i go pinis... P16 Namba 1847 Wan Wik Janueri 7-13, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Femili

More information

Insait: 2012 Krismas Saplimen. Wantok Riviu bilong dispela yia...

Insait: 2012 Krismas Saplimen. Wantok Riviu bilong dispela yia... Krismas Isu Namba 2000 Disemba 20, 2012 - Janueri 2, 2013 40pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Ol Wantok! Noken westim taim bilong yu long siti..go bek long ples na amamasim krismas bilong

More information

Sios helt sevis bungim hevi

Sios helt sevis bungim hevi Wantok Namba 2190 Septemba 1-7, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol September issue insait P9,10,19&20 Millenium Development Goals report - P13,14,15 &16 Maprik i senis aninit long

More information

Indigenous knowledge and the value of plants. Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two. Laspela hap long buk Tu

Indigenous knowledge and the value of plants. Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two. Laspela hap long buk Tu Laspela hap long buk Tu Husat papa bilong save long ol plants? Appendix Two Indigenous knowledge and the value of plants Long dispela laspela hap bilong buk, James em wokim sampela toktok o stori long

More information

Olgeta plen long kantri mas lukluk moa long populesin - Dokta Mola

Olgeta plen long kantri mas lukluk moa long populesin - Dokta Mola Namba 1882 Wan Wik Septemba 9-15, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol This government will favour foreigners with money, but not its people.. Page 6 Liklik rais fama kisim helpim - P22 Olgeta

More information

Namba Tri Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Tri Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Tri Kwata 2014 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

Hevi bilong Telikom na PNG Power givim hevi long ol Hailans kastoma

Hevi bilong Telikom na PNG Power givim hevi long ol Hailans kastoma INSAIT: Moa stori long kalabus ronawe... P3 Lae salensim Mosbi long dijitel musik... P17 Catholic Reporter bilong Janueri 2010 i stap insait... Namba 1850 Wan Wik Janueri 28 - Februei 3, 2010 Niuspepa

More information

PNG hat long sekim rekot ilong Fainens Dipatmen

PNG hat long sekim rekot ilong Fainens Dipatmen Namba 2033 Ogas 15-21, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Insait: DWU i glasim loa bilong gavman long laik kilim trabel lain - P2 Wok Bung wantaim polis long provins - P4 Rausim dak

More information

ISTA. Wantok. Somare tok tenkyu. Lukim spesel saplimen bilong Gren Sif Sir Michael long ol pes insait. K1 tasol. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

ISTA. Wantok. Somare tok tenkyu. Lukim spesel saplimen bilong Gren Sif Sir Michael long ol pes insait. K1 tasol. Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Wantok Isu Namba 2221 Epril 13-19, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Somare tok tenkyu Anna Solomon i raitim GREN Sif Sir Michael Somare i tok tenkyu long ol pipel bilong Papua Niugini

More information

Gavman bai rausim 2010 Envaironmen Loa senis

Gavman bai rausim 2010 Envaironmen Loa senis Namba 1938 Oktoba 13-19, 2011 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Redi long pait long Yunaitet Nesens intanesenel oporesen... WANTOK WARIA: Long bikmoning long Trinde, 110 PNG Difens Fos paitman

More information

OL ELEMENTERI SKUL PIKININI:

OL ELEMENTERI SKUL PIKININI: Namba 1881 Wan Wik Septemba 2-8, 2010 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol What is our social policy, if we have one Page 6 Laipstail: HMAS Tobruk kamap long PNG long wok bilong Pasifik Patnasip

More information

Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS?

Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS? Blong Wanem Na PAPUA NIUGINI MAS GAT GUTPELA STETISTIKS? Wok bilong stetistisks long divelopmen bilong PNG Yusim gutpela stetistiks i ken kamapim gutpela polisi na gutpela divelopmen we ol pipel na kantri

More information

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Kwata 2012 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. F www.pnglng.com Ekseketiv Toktok

More information

PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010

PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010 PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba 4 Kwata 2010 Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. EKSEKIUTIV TOKTOK Wanpela Projek, Wanpela Tim, Lukluk Long As Tingting Bilong Projek One Project,

More information

Lapun tasol strong yet...

Lapun tasol strong yet... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 1842 Wan Wik, Novemba 26 - Desemba 2 2009 K1 tasol long olgeta hap Lapun tasol strong yet... 10th Anviseri Saplimen insait! Gavman Mani Plen i no wok: Man long

More information

MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY

MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY Vol 8, No 1 April 1992 MELANESIAN JOURNAL OF THEOLOGY EDITORIAL Revd Christopher Garland CURRICULUM DESIGN AT NEWTON COLLEGE Professor Michael Horsburgh DIVELOPMEN NA WOK BILONG SIOS Kurt Rieke PROPOSED

More information

Bikpela hat wok. tru long boda... INSAIT P15. Fri Wes Papua. NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... bringim pret long ol pipel..

Bikpela hat wok. tru long boda... INSAIT P15. Fri Wes Papua. NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... bringim pret long ol pipel.. Namba 2011 Mas 14-20, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Bikpela hat wok Fri Wes Papua P2 NCDC kisim nupela trak bilong karim pipia... P8 tru long boda... OL boda ples long

More information

Paraka, O Neill aut long nupela COI. Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23. Ol poto 14 na 15 SOIM RISPEK. K1 tasol.

Paraka, O Neill aut long nupela COI. Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23. Ol poto 14 na 15 SOIM RISPEK. K1 tasol. Namba 2089 Septemba 18-24, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT: 39 Independens saplimen insait Pes 6,7,8 na 23 Ol poto 14 na 15 PIH Saveman Nius Niupela Helt nius olgeta wik

More information

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Pilai bai kamap long taim

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Pilai bai kamap long taim Namba 2111 Februeri 26 - Mas 4, 2015 28 pes Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! March Issue i stap insait! P9,10,19 na 20 INSAIT Palamen Nius Esia man salim buai... Yumi redi nau! Pilai

More information

Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy. Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi. Issue Date: May 2013

Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy. Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi. Issue Date: May 2013 Ricegrowers Anti-Bribery and Corruption Policy Ricegrowers Ltd Anti-Bribery na Corruption Polisi Issue Date: May 2013 Updated: April 2016 INTRODUCTION Wantaim ol niupela tingting na pasin bilong wok, Ricegrowers

More information

Glasim Judisal Kondak Bil

Glasim Judisal Kondak Bil P2 Wantok Mas 29 - Epril 4, 2012 nius Tok klia long SMS Data na Vois Top-Ap Telikom PNG i autim SMS Vois na Data top-ap bilong ol pripeit kastoma bilong en. SMS Vois top-ap Risasim Vois Akaun Bilong Yu

More information

Ista... INSAIT. King Jisas Krais... P4,5. P8,9 Lukim ol stori bilong Ista insait.. Tingim dai bilong. Lukim Ista Spesel insait. long pes...

Ista... INSAIT. King Jisas Krais... P4,5. P8,9 Lukim ol stori bilong Ista insait.. Tingim dai bilong. Lukim Ista Spesel insait. long pes... Namba 2013 Mas 28 - Epril 3, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Kalabus ronawe wantaim bilak jisas P3 Lukim Ista Spesel insait long pes... P4,5 Ista... Tingim dai bilong King

More information

Ol gavman bisnis i winim K20 bilien

Ol gavman bisnis i winim K20 bilien Namba 2160 Febueri 4-10, 2016 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes TOKSAVE! Wantok Niuspepa i nau stap antap long opis bilong Dove travel 4-mail. Section 24, Lot 25, Angau Drive (CNR

More information

O Neill makim. nupela minista

O Neill makim. nupela minista Namba 2063 Mas 20-26, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Ol Wina bilong Wantok Ridasip Seve 2014 1. Rachael Sorige (NCD) 2. Allan Rabu (NCD) 3. Cathy Kevin (NCD) 4. Robert David (NCD)

More information

Vot pepa bai kam long mun Mas. Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2. Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3

Vot pepa bai kam long mun Mas. Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2. Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3 Wantok Isu Namba 2213 Februeri 16-22, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Insait: Isten Hailans redi long 2017 Ileksen - P2 Kina bai lukautim mani bilong Nasfund - P3 NASFUND OPIM MODEN

More information

SunRice Group Speak Up Policy

SunRice Group Speak Up Policy Issue Date: November 2014 (Updated: April 2016) SunRice Group s Speak Up Process Rot SunRice Grup Isave Bihainim Lo Tok Aut Long ples bilong wok: Yu ken putim ripot igo long opis bilong Integrity Ofisa:

More information

Wokman pilim pen long takis

Wokman pilim pen long takis Namba 2032 Ogas 8-14, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Kol pis bilong Moimara tais... Dispela tripela pikinini Esther, Eliz wantaim brata bilong ol i karim wanpela kol-pis ol i hukim

More information

Gavman skelim K20m bilong Nesenel I.D. kad sistem

Gavman skelim K20m bilong Nesenel I.D. kad sistem Namba 1993 Novemba 1-7, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol REDI NAU: Ol soldia i wok long prektis long bungim Prins Charles na meri bilong em Duchess of Conwalv Camilla Parker long

More information

OPOSISEN I GAT NAMBA:

OPOSISEN I GAT NAMBA: Namba 2099 Novemba 27 - Disemba 3, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT: Wantok Today bilong mun Disemba i stap insait! P6,7,20,21 Wol Visen na EU sapotim wok.. P10 OPOSISEN I

More information

Spes i sot. Ailan sindaun long bikpela wari - Pes 2. Tisa lonsim intanet benking websait - Pes 4

Spes i sot. Ailan sindaun long bikpela wari - Pes 2. Tisa lonsim intanet benking websait - Pes 4 Namba 2002 Janueri 10-16, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol LONGPELA PIS BILONG KEAPARA: Rachell Ila na pikinini bilong em Tony Ila save maketim pis bilong tupela olgeta avinun long

More information

Strongim skul, strongim pipel - PM

Strongim skul, strongim pipel - PM Namba 1932 Ogas 31 - Septemba 7, 2011 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Strongim skul, strongim pipel - PM Gavman redim mani bilong fri edukesen Yuni sumatin bai kisim potnait gen TAIM palamen

More information

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Kwata 2011 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com Ekseketiv Toktok Kapsaitim

More information

Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT

Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT Intanesenel Benk bilong Rikonstraksen na Divelopmen Intanesenel Divelopmen Asosieisen INSP/64458-PG OL BEKIM MENESMEN I WOKIM WANTAIM OL TINGTING BILONG TOK ORAIT BIHAINIM RIPOT LONG OL WOK PAINIMAUT PANEL

More information

PNG i ran olsem Afrika

PNG i ran olsem Afrika Ol Wina bilong Wantok Ridasip Seve 2014 NAMBA 7 DRO Namba 2069 Me 1-7, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Mipela i droim yet so putim was neks wik! PNG i ran olsem Afrika KLOSTU REDI:

More information

Planti senis i daunim rait bilong ol yangpela sumatin. Sensasip. Awenes long. woksop... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Planti senis i daunim rait bilong ol yangpela sumatin. Sensasip. Awenes long. woksop... Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2149 Novemba 19-25, 2015 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes Sensasip Opis i holim sensasip awenes woksop - P3 Fri edukesen mekim tisa kisim hat taim - P6 Australia helpim Angau

More information

Liklik Baibel Dikseneri

Liklik Baibel Dikseneri Liklik Baibel Dikseneri Pisin - English Tok Pisin English Mining Moa Bilong En, a? right (only if an affirmative answer is expected) Dispela i stap long pinis bilong hap tok taim yu ting man bai tok yes.

More information

Ol sios i egensim lo bilong kilim ol kalabus

Ol sios i egensim lo bilong kilim ol kalabus Namba 2109 Februeri 12-18, 2015 28 pes Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Wantok Niuspepa i tok sori tru long paulim taitel bilong Honorabel Spika bilong Palamen bilong Papua Niugini, na

More information

Tupela memba i kros. 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15

Tupela memba i kros. 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15 Wantok Namba 2193 Septemba 22-28, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 41 yias Independens raun wantaim stail - P14-15 Tupela memba i kros TUPELA biknem lida bilong nesenel kapital siti

More information

Kisim pepa long stop drag long komyuniti - p7. NHC wokman kisim 4-pela de profesenel in haus trening - p2

Kisim pepa long stop drag long komyuniti - p7. NHC wokman kisim 4-pela de profesenel in haus trening - p2 Namba 2026 Jun 27 - Julai 3, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol SARENDA: Ol yut long Not Mekeo i kam long fran bilong ol Polis, Yut lida, Pater, Pastor wantaim long Dairekta Jeneral

More information

Gutbai Oseah Philemon(OP)

Gutbai Oseah Philemon(OP) Wantok Janueri 5-11, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Gutbai Oseah Philemon(OP) Moa stori long pes 3... Ol Post Courier meri i sanap long sait bilong kofin bilong wan wok bilong

More information

Ol dia brata na susa bilong

Ol dia brata na susa bilong NAMBAWAN PRESIDENSI TOKTOK, NOVEMBA 2017 Ol dia brata na susa bilong mi, mi daunim mi yet na prei olsem bai Spirit bilong Bikpela bai stap wantaim yumi taim mi toktok tede. Bel bilong mi i pulap long bikpela

More information

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Foa Kwata 2013 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

Ripot Namba PG

Ripot Namba PG Ripot Namba 64458-PG Investigesen Ripot INDIPENDEN STET BILONG PAPUA NIUGINI: Smolholda Agrikalsa Divelopmen Projek (IDA Credit No. 4374-PNG) September 19, 2011 Stori bilong Panel Inspeksen Panel i bin

More information

Madang taun bagarap - pes 7

Madang taun bagarap - pes 7 Namba 1992 Oktoba 25-31, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Palamen Nius - pes 2 PM salim toksore long leit Se Donatus Mola - pes 5 Madang taun bagarap - pes 7 Promotim fud sekuriti

More information

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Tu Kwata 2012 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. F www.pnglng.com Ekseketiv toktok Wok

More information

oken mamas ani yet Lukim ol Wol nius poto... Pes LAIPSTAIL- Nupela drama pilai kempein bai helpim MDG... Pes I go moa long pes 3

oken mamas ani yet Lukim ol Wol nius poto... Pes LAIPSTAIL- Nupela drama pilai kempein bai helpim MDG... Pes I go moa long pes 3 Namba 1906 Wan Wik Mas 3-9, 2011 Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol oken mamas ong DSIP ani yet INSAIT: Paul Zuvani i raitim INAP long nau nogat mak bilong soim K19 milion mani gavman i givim

More information

O Neill promotim invesmen

O Neill promotim invesmen Wantok Namba 2202 Novemba 24-30, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Have you Enrolled? Toksave bilong Ilektoral Komisen - P14 na 15 FIFA Wol Kap anda 20 meri soka eksen - P8 na 21

More information

Narapela kain Pop INSAIT P15. Pablik sevis i slek... Selebretim yia bilong Snek long Basamuk... Moa stori long nupela Pop long pes 4 na 5...

Narapela kain Pop INSAIT P15. Pablik sevis i slek... Selebretim yia bilong Snek long Basamuk... Moa stori long nupela Pop long pes 4 na 5... Namba 2012 Mas 21-27, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Moa long K600m Takis Kredit Skim mani lus long wok divelopmen P2 Pablik sevis i slek... Polis mekim wok painimaut...

More information

Meri Krismas. Hepi Niu Yia Olgeta! Amamasim dispela bikpela de bilong yumi, stap wanbel na lukautim yu yet!!

Meri Krismas. Hepi Niu Yia Olgeta! Amamasim dispela bikpela de bilong yumi, stap wanbel na lukautim yu yet!! BAMPA ISU!! Namba 2103 Disemba 24 - Janueri 7, 2015 32pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Dispela wik Krismas Saplimen Riviu bilong yia 2014 Isu bilong Janueri 2015 i stap insait!! Meri Krismas

More information

Namba tri UN bos i raun long PNG

Namba tri UN bos i raun long PNG Namba 2065 Epril 3-9, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Moa Stori insait: Gutbai long wanpela win meri, Leit RoseTsiroats - P8 Catholic Reporter Epril Isu i stap insait Pes 9,10,19

More information

Polis Pawa! P10. Bai kostim K15.6 bilian. opim bek Panguna main... Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek...

Polis Pawa! P10. Bai kostim K15.6 bilian. opim bek Panguna main... Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek... Namba 2015 Epril 11-17, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol INSAIT Bai kostim K15.6 bilian long opim bek Panguna main... P2 Digicel Yumi FM PNG Musik Awod kam bek... P4 Pablik long

More information

2015 baset salens. Stanley Nondol i raitim

2015 baset salens. Stanley Nondol i raitim Namba 2096 Novemba 6-12, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 2015 baset salens - yusim mani gut- no ken dinau moa NCSL Memba Sevings na Brens Sapot Menesa, Richard Leka i sanap wantaim

More information

Juffa laikim eksen long SABL ripot

Juffa laikim eksen long SABL ripot Namba 2143 Oktoba 8-14, 2015 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes The Catholic Reporter insait - 9,10,19,20 Laipstail Buk na DVD i makim kalsa bilong Lihir - P14 Juffa laikim eksen

More information

Mande neks wik- O Neill o Somare?

Mande neks wik- O Neill o Somare? Namba 1955 Februeri 9-15, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Mande neks wik- O Neill o Somare? Aja Alex Potabe i raitim SUPRIM Kot refrens bilong tokaut sapos O Neill gavman o Somare

More information

...Metal prais pundaun

...Metal prais pundaun Namba 2152 Desemba 10-16, 2015 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes Ramu NiCo na OTML bungim hevi...metal prais pundaun James Kila na Aja Potabe i raitim BIKPELA pundaun bilong wol

More information

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Wan Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Kwata 2014 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret!

Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2162 Febueri 18-24, 2016 Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol 28 pes Gavman i no sot long mani Dairi Vele. PNG i ran long han bilong gutpela gavman. GAVMAN i no sot long mani long ranim

More information

Namba 1991 Oktoba 18-24, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol

Namba 1991 Oktoba 18-24, pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Namba 1991 Oktoba 18-24, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol REDI NAU: Ol Ami, Polis na CS bai mekim bikpela wok nau long klinim na redim Mosbi Siti taim Prins Charles na meri bilong

More information

Sekim o painim aut Rait bilong Komyuniti long save

Sekim o painim aut Rait bilong Komyuniti long save Sekim o painim aut Rait bilong Komyuniti long save Sotpela ripot bilong Ramu Nikel kes stadi, Madang, PNG June 2015 Centre for Social Responsibility in Mining Sustainable Minerals Institute The University

More information

Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010

Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010 Eneji bilong Wol. Luksave bilong Papua Niugini. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Kwata 2010 Eksekiutiv Toktok Wok Bung Wantaim Taim mipela i wokbung wantaim ol pipel bilong Papua Niugini

More information

PNG i no gat helt standet

PNG i no gat helt standet Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2150 Novemba 26 - Desemba 2, 2015 28 pes INSAIT P9, 10,19,20 Laipstail Komyuniti projek kamap long Sentral Manus - P15 Wol nius poto - P16 PNG i

More information

Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset

Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset Namba 2158 Janueri 21-27, 2016 28 pes Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Gavman bai bihainim stret 2016 Nesenel Baset STRONGPELA disisen gavman i mekim long daunim hevi bilong mani sot

More information

ol nupela provins go pas

ol nupela provins go pas Namba 1974 Jun 21-27, 2012 36 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol YUMI VOT NAU: Taim bilong votim ol nupela lida bilong lukautim yumi long faivpela yia i kam, i kamap pinis. Yumi noken abrus.

More information

Papagraun bai gat sea long Ok Tedi na BCL

Papagraun bai gat sea long Ok Tedi na BCL Wantok Namba 2189 Ogas 25-31, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Fiji brukim lo bilong tred - P6 Papagraun bai gat sea long Ok Tedi na BCL Lainim sefti bilong solwara Ol sumatin bilong

More information

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Foa Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Foa Kwata 2012 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com Ekseketiv Toktok Sapotim

More information

Dion em i Deputi Praim Minista

Dion em i Deputi Praim Minista Namba 1981 Ogas 9-15, 2012 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol TONI EM I WANPELA GAVMAN MINISTA Memba bilong Lae Open na Palamentri Pati Lida bilong Indijenes Pipols Pati, Loujaya Toni (raithan),

More information

pas! Paul Zuvani i raitim

pas! Paul Zuvani i raitim Wantok Isu Namba 2223 Epril 27 - Me 3, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Tingim dai long Wol Woa 2 Praim Minista bilong Papua Niugini, Peter O Neill i wokabaut i go long Wol Woa II

More information

Dinau baset bai go antap tru

Dinau baset bai go antap tru Namba 2042 Oktoba 17-23, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Nau yu ken Teksim Wari, Tingting, Painim Pren, Kanage stori o Pas bilong yu i kam long Digicel namba 7235 6149 na bai mipela

More information

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot

Namba Tu Kwata. PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot PNG LNG Kwatali Envairomen na Sosel Ripot Namba Tu Kwata 2014 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. www.pnglng.com ET Ekseketiv toktok

More information

antri bai sot long mani

antri bai sot long mani Namba 2159 Janueri 28 - Febueri 3, 2016 28 pes Wantok TOKSAVE! Word Publishing Kampani papa bilong Wantok niuspepa i stap nau Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol long nupela opis long Dove Travel

More information

Wokabaut bilong Prins Charles bai kostim K10 milian

Wokabaut bilong Prins Charles bai kostim K10 milian Namba 1989 Oktoba 4-10, 2012 32 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol GO PAS LONG WOK REDI: (L-R) Minista bilong Spots, Pasifik Gems na nau, Nesenel Ivens em Justin Tksatchenko i sanap wantaim

More information

Gavman putim ai long ol Supa Fan

Gavman putim ai long ol Supa Fan Namba 2046 Novemba 14-20, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol HAMAS: Misis Jane Parkop em namba wan meri long baim ol giaman muruk na pisin bilong ol pikinini bilong em taim Gavana

More information

OTML papagraun egensim O Neill

OTML papagraun egensim O Neill Namba 2039 Septemba 26 - Oktoba 2, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Nau yu ken Teksim Wari, Tingting, Painim Pren o Pas bilong yu i kam long Digicel namba 7235 6149 na bai mipela

More information

op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Bai stap long vatiken monastri na pre I go moa long pes 2... Jada 013

op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Bai stap long vatiken monastri na pre I go moa long pes 2... Jada 013 Namba 2007 Februeri 14-20, 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol op risain Polis i no Jas long wokim disisen -Pes 3 Jada 013 Bai stap long vatiken monastri na pre HETMAN bilong moa long

More information

Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu

Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu Wantok Isu Namba 2219 Mas 30 - Epril 5, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Makim odit komiti long sekim ripot bilong distrik mani - Temu INSAIT bilong mun Mas i stap insait - P 9,

More information

K14.2 bilien baset bilong 2016

K14.2 bilien baset bilong 2016 Wantok Laipstail Kilim dai nating manmeri oil i sutim tok olsem em sanguma mas stop nau! Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Namba 2147 Novemba 5-11, 2015 28 pes P14-15 Nupela kampani bilong mekim

More information

El Nino dai ripot i no klia yet

El Nino dai ripot i no klia yet Namba 2138 Septemba 3-9, 2015 28 pes Wantok Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Neks Wik The Catholic Reporter El Nino dai ripot i no klia yet STRONGIM WOK BUNG NA WOK PREN: Gavana Jenerel na Gren

More information

Asbisop John Ribat kamap Kardinel

Asbisop John Ribat kamap Kardinel Wantok Kambaramba stap na Madang stap klin - P14 Namba 2196 Oktoba 13 -,19 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Asbisop John Ribat kamap Kardinel ASBISOP John Ribat bilong Pot Mosbi

More information

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim:

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: PNG LNG Envaironmentel na Sosel Ripot Yia 2017 PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: Yutilitis Teknisen, Jonathan Bebego na Mekenikel Teknisen, Junias

More information

PNC, NA, Indipenden kendidet i resis pas

PNC, NA, Indipenden kendidet i resis pas Namba 1977 Julai 12-18, 2012 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol TRAWEN: Kendidet noken giaman long pasim wok kaunim. Elektrol Komisina Andrew Trawen i go raun long kaunim ples bilong Mosbi

More information

Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek

Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek Silver Jubilee Sister Claudia Apalenda Sister Theresia Boyek Eucharistic Celebration Friday 22 September 2017 St Paul s Catholic Church Mt Hagen ENTRANCE PROCESSION: MOROWA Morowa gara padiki mine yesu,

More information

Guria kilim tupela long ARoB

Guria kilim tupela long ARoB Namba 2067 Epril 17-23, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Ol Wina bilong Wantok Ridasip Seve 2014 NAMBA 5 DRO 1. Benardine Tano (AROB) 2. Clement Daimas (Madang) 3. Maggie Appe (WHP)

More information

Givim bek mani bilong Ilektoral Komisin

Givim bek mani bilong Ilektoral Komisin Wantok Isu Namba 2212 Februeri 9-15, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol NEC rausim Duma na Pok LUKIM STORI LONG PES 3 Aja Potabe i raitim GAVMAN i brukim lo taim ol i rausim mani bilong

More information

Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6

Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6 Wantok Isu Namba 2215 Mas 2-8, 2017 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol O Neill: Oil Ges, i stap strong yet- P2 Gan i go bek long han bilong polis na ami - P6 P9, 10.19 na 20 adae bai stat

More information

edim plen bilong tuna isnis na klaimet senis

edim plen bilong tuna isnis na klaimet senis Wantok K1 tasol Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! Namba 2141 Septemba 24-30, 2015 28 pes INSAIT Pik poket kamapim dai - P7 Trefik opisa bilong RH - P7 Meri winim skolasip long pailot skul - P11 edim plen

More information

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim:

PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: PNG LNG Envaironmentel na Sosel Ripot Yia 2016 PNG LNG i wok olsem wanpela han kampani bilong ExxonMobil insait long ko-vensa wantaim: Ekseketiv toktok Long taim yumi skelim ol wok mak EMPNG i winim long

More information

PNG LNG Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Hap Bilong Yia 2015

PNG LNG Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Hap Bilong Yia 2015 PNG LNG Envairomen na Sosel Ripot Namba Wan Hap Bilong Yia 2015 Energy for the World. Opportunity for Papua New Guinea. Eneji Bilong Wol. Luksave Bilong Papua Niugini. Pemanen Fasilitis Kompaun Ekseketiv

More information

Palamen i senisim 10-pela seksen bilong konstitusen

Palamen i senisim 10-pela seksen bilong konstitusen Namba 2059 Februeri 20-26, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! K1 tasol Glasim asailam sika agrimen Veronica Hatutasi i raitim Palamen i senisim 10-pela seksen bilong konstitusen Stanley Nondol

More information

2011 PNG Sastenabiliti Ripot. Mekim senis

2011 PNG Sastenabiliti Ripot. Mekim senis 2011 PNG Sastenabiliti Ripot Bungim Tok Mekim senis STORI BILONG DISPELA RIPOT Dispela ripot i karamapim wok bilong Oil Search Limited (Oil Search) na ol wok eksploresen na prodaksen i go het long Papua

More information

O Neill: PNG senis hariap tru

O Neill: PNG senis hariap tru Wantok K1 tasol Namba 2177 Jun 2-8, 2016 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol PNG Stret! 4pes saplimen insait P13, 14, 15, 16 The Catholic Reporter Insait... O Neill: PNG senis hariap tru PRAIM Minista Peter

More information