Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs en die moontlike pastorale implikasies daarvan

Transcription

1 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs en die moontlike pastorale implikasies daarvan G.A. (George) Lotter Skool vir Kerkwetenskappe Potchefstroomkampus Noordwes-Universiteit POTCHEFSTROOM E-pos adres: kwsgal@puk.ac.za Abstract The work of the Holy Spirit according to 2 Corinthians and the possible pastoral implications thereof In this article it is indicated that the description of the work of the Holy Spirit according to 2 Corinthians has special relevance for the pastoral practice. The key concepts referring to the work of the Holy Spirit, have been researched exegetically and according to the revelation history and are discussed in a chronological order: confirming, anointing (1:21) and sealing (1:22); change (3:3, 6-7, 17-18); the giving of the Holy Spirit as down-payment (1:21; 5:5); Paul as example (6:6) and the fellowship between God and believers (13:14). After the discussion of each part, possible pastoral implications are suggested. Opsomming Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs en die moontlike pastorale implikasies daarvan In hierdie artikel word aangetoon dat die beskrywing van die werk van die Heilige Gees in 2 Korintiërs besondere implikasies vir die pastorale praktyk inhou. Die sleutelbegrippe wat verwys na die werk van die Heilige Gees, word eksegeties en openbaringshistories ondersoek en bespreek soos dit chronologies in 2 Korintiërs voorkom: bevestiging, salwing (1:21) en verseëling (1:22); verandering (3:3, 6-7, 17-18); die gee van die Heilige Gees as waarborg (1:21; 5:5); Paulus as voorbeeld (6:6) en die gemeenskap tussen God en die gelowiges (13:13). Na In die Skriflig 39(3) 2005:

2 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs die bespreking van elke gedeelte word moontlike pastorale implikasies aangedui. 1. Inleiding Aangesien hierdie uitgawe van In die Skriflig gewy word aan die lewe en werk van ons geëerde kollega en vriend, prof. C.J.H. Venter, is dit gepas dat n faset binne die Pastorale Teologie gekies word wat vir hom ook na aan die hart lê en waaroor hy dikwels geskryf het,naamlik die werk van die Heilige Gees. Wanneer hy byvoorbeeld oor paravkalewv as sentrale begrip vir die pastorale gesprekvoering skryf, verduidelik Venter (1992:6) dat die Woord deurgaans die werk van die Heilige Gees veronderstel. Wanneer hy praktiese riglyne vir pastorale gesprekvoering gee (Venter, 1988:29-38; 1996:64-68), toon hy aan dat pastorale gesprekswerk eintlik Geesteswerk is. Hierdie Geesteswerk word op n besondere wyse beskryf in 2 Korintiërs, waar daar n rykdom na vore kom wanneer die werk van die Heilige Gees beskryf word (Barnett, 1999:16). Die probleemstelling wat in hierdie artikel ondersoek word, handel oor die werk van die Heilige Gees soos dit in 2 Korintiërs beskryf word en die moontlike implikasies wat dit kan hê op die pastorale praktyk. n Eksegetiese en verklarende ondersoek na die gedeeltes in 2 Korintiërs wat verwys na die werk van die Heilige Gees het verreikende betekenis vir die pastorale begeleiding van spesifieke gelowiges. Die metode wat gevolg word, is die grammatieshistoriese metode van eksegese (De Klerk et al., 2004:61). Dit sal aangetoon word uit n ondersoek van hierdie gedeeltes, dat die Heilige Gees nie slegs in individuele gelowiges werk nie, maar veral ook in gelowiges in die kollektiewe sin (Lotter, 1993:44). Die geskiedenis van die apostel Paulus, soos dit na vore kom in 2 Korintiërs en die wyse waarop hy die werk van die Heilige Gees ervaar het in sy eie lewe, is n voorbeeld vir ander en dit kan n bepalende invloed hê op alle gelowiges (Lotter, 1995:556). Aangesien die werk van die Heilige Gees fundamenteel is vir verandering by mense in enige pastorale benadering, is dit noodsaaklik dat deur geldige Bybelse eksegese aangetoon word wat die Heilige Gees doen in gelowiges se lewe en watter pastorale implikasies dit moontlik mag hê. 488 In die Skriflig 39(3) 2005:

3 G.A. (George) Lotter Hierdie artikel stel derhalwe dat die werk van die Heilige Gees wat in 2 Korintiërs beskryf word, noodsaaklik is in gelowiges se lewe en dat dit diepgaande pastorale implikasies het. Die pastorale implikasies word verder in die artikel aangetoon en ook die wyse waarop hierdie implikasies verder toegepas kan word in die pastorale praktyk. Die werkswyse wat in die artikel gevolg word, is dat elke gedeelte waar melding gemaak word van die werk van die Heilige Gees in 2 Korintiërs (2 Korintiërs 1:21-22; 3:3, 6-7, 17-18; 5:5; 6:6 en 13:14) kortliks behandel sal word. Dit word gevolg deur die moontlike pastorale implikasies wat daaruit mag voortvloei. Ten slotte word aangetoon dat die werk van die Heilige Gees in gelowiges toepassing of toebedeling van die heilswerk van Jesus Christus is en dat dit heilshistories verwerf is en heilsordelik toegepas word aan en in die lewens van die gelowiges deur die Heilige Gees. 2. Bevestiging, salwing en verseëling (2 Kor. 1:21-22) Die belangwekkende uitspraak oor die Heilige Gees in 2 Korintiërs 1:21-22 is omraam met Paulus se beskrywing van sy eie planne as hy n apologie bied van sy bediening en optredes (McGant, 1999:16). Volgens Lotter (1993:36) is 2 Korintiërs 1:12-20 die voorspel van die perikoop (1:12-22) wat tot die klimaks van die gedeelte lei (verse 21-22) waar die werk van die Heilige Gees in die gelowiges in n duidelike en omvattende wyse beskryf word. Drie fasette van die werk van die Heilige Gees word vervolgens bespreek, te wete die bevestiging, salwing en verseëling van die gelowiges. Die laaste gedeelte van 1:22 meld dat... die Heilige Gees in ons harte gegee (is) as waarborg wat ons nog sal ontvang. Die Heilige Gees as Waarborg (ajrrabw'n) kom ook in 2 Korintiërs 1:22 na vore, maar word nie in hierdie deel hanteer nie wel by die bespreking van 2 Korintiërs 5:5, wat volgens Long (2004:168) steeds deel is van die partitio. 2.1 Bevestiging: Die Griekse woord bebaiw'n word normaalweg vertaal met bevestiging (confirm) (Louw & Nida, 1988:I:340). Die grondliggende gedagte is dat God die gelowiges bevestig in Christus en dat hierdie bevestiging n voortgaande aktiwiteit is deur die hand van God. Thrall (1994:151) noem dit:... the continual securing of this relationship to Christ. Hierdie bevestiging in Christus hou sterk verband met die in-christus wees (Wentsel, 1998:611) soos dit ook vermeld word in 2 Korintiërs 5:17 en Romeine 8:1. n Mens kan In die Skriflig 39(3) 2005:

4 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs dit soos volg verstaan: God is voortdurend besig met die bevestiging van gelowiges, as integrale deel van die heiligmaking, waar die Heilige Gees alreeds toepas wat Christus verwerf het namens en vir die gelowiges (Lotter, 1993:38). Hierdie bevestiging kan nie losgemaak word van die werk van die Heilige Gees nie in die woorde van Pink (1988:86): None but God (by His Spirit) can stablish the soul in all its parts the understanding, the conscience, the affection, the will. Pastorale implikasies: Die (kognitiewe) wete en (emosionele) bewus-wees van die feit dat God self op voortdurende grondslag besig is met die bevestiging van die gelowiges, is op sigself n groot troos en ankerpunt in n lewe wat soms baie moeilik en veeleisend kan wees. Dit behoort n saak van groot dankbaarheid te wees, dat God inderdaad die inisiatief geneem het met hierdie vasmaak van die gelowige. Alhoewel die gelowige nie n aandeel hierin het nie, is hy/sy nie passief in die verdere groeiende en ontwikkelende eenheid met Jesus Christus nie. Die gelowige behoort hom/haarself te verdiep in die wonder van hierdie gebeurtenis en die soeke na meer en beter maniere om self in die geloof te groei en te ontwikkel en sodoende ook die heiligmaking na te streef. Die gelowige kan vrede en aanvaarding vind in God se bevestiging soos dit verklank word in die woorde van Romeine 8: 28: Ons weet dat God alles ten goede laat meewerk vir dié wat Hom liefhet, dié wat na sy besluit geroep is (NAV). 2.2 Salwing: Dit het te doen met die bekwaammaking van die gelowiges en die toerusting tot diens (Floor, 1988a:61). Die gelowiges kan gesalf wees omdat Christus gekom het en self gesalf is. Sy naam (Christos) beteken immers Gesalfde (Louw & Nida, 1988:I:484) en Hy is die Een wat die Salf (metafoor van die Heilige Gees) self oorgiet oor die gelowiges om hulle daarmee toe te rus vir hulle taak en daarmee ook geestelike kennis te gee (Lotter, 1993:120). Alle gelowiges het derhalwe die salwing van die Gees ontvang en almal (individueel en gesamentlik) is toegerus vir hulle taak en verantwoordelikheid in die Koninkryk van God (vgl. ook Fee, 1996:89). Pastorale implikasies: Gelowiges is gesalf om hulle roeping en verantwoordelikheid as gelowiges in hierdie wêreld uit te leef en na te kom. Die besondere gawes, talente en vermoëns wat hulle van God ontvang het, is nie 490 In die Skriflig 39(3) 2005:

5 G.A. (George) Lotter aan hulle gegee vir hulle eie voordeel en verryking nie, maar moet gebruik word tot voordeel van ander. Dit word verwoord in die Heidelbergse Kategismus (vraag en antwoord 55):... dat elkeen verplig is om sy gawes gewillig en met vreugde tot nut en saligheid van die ander lede aan te wend. Die besondere opdrag van Paulus, soos vervat in die mekaar-tekste, is ook hier van toepassing. Dit is die sterk appèl om onder andere mekaar lief te hê, mekaar te vergewe en al die ander mekaar-opdragte (vgl. byvoorbeeld Rom. 12:5; 1 Tess. 3:12; Gal. 5:13 en Kol. 3:9 & 16 daar is ten minste twintig sodanige tekste in die briewe van Paulus). Vanweë die indikatief van gesalf en daarom ook toegerus-wees, kan van die gelowiges die imperatief van n toegewyde lewe verwag word. Die finale en uiteindelik doel van die salwing is om die eer van God te verkondig. 2.3 Verseëling: Veral drie betekenisse kom voor by verseëling: Eienaarskap: Die Heilige Gees oortuig gelowiges van God se eienaarskap in hulle lewe (vgl. Floor, 1979:83; Louw & Nida: 1988:I:60 & 144; Pink, 1988:133; Lotter, 1993:120; Thrall, 1994: 155 en Barnett, 1999:41). Waarmerk: Die Heilige Gees word afgedruk op die gelowiges om hulle te waarmerk as eg. Die metafoor van die Heilige Gees as Stempel op die gelowiges om hulle te waarmerk, kan hier gebruik word. Veilige bewaring: By verseëling is die Heilige Gees ook die waarborg van die gelowiges se veiligheid. Die gelowiges word soos n pakkie verseël deur die Heilige Gees, sodat hulle geen vrees vir die toekoms hoef te hê nie. Uit hierdie gedeelte is dit duidelik dat die apostel Paulus homself ook sien as verseël: God christed Paul, marking him with a seal as belonging to Christ, and gifting him with the Spirit as the earnest of future fulfilment (Murphy-O Connor, 1991:24). Omdat Paulus as prototipe (nie argetipe nie!) dien vir die gelowiges, is hy hier ook n voorganger vir elke gelowige met betrekking tot verseëling. Hy is ook n voorbeeld met betrekking tot ander aspekte van die geloof (Lotter, 1995:585; vgl. ook Dunn, 2002:230). Pastorale implikasies: Verseëling het besondere praktiese implikasies vir die gelowiges: In die Skriflig 39(3) 2005:

6 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs Daar is eerstens die sekerheid dat hulle aan God behoort. Dit beteken hulle is gekoop met die bloed van Jesus Christus en daar is klaar betaal vir hulle sondes. Dit impliseer ook dat hulle nie self kan betaal vir die sondeskuld nie en daardeur hulle saligheid verwerf nie, maar dat dit vir hulle gedoen is en dat verseëling die versekering deur die Heilige Gees is dat dit wel gebeur het. Hulle word dus daarvan oortuig dat hulle saligheid buite hulleself lê. Daarmee word alle angsvalligheid en werkheiligheid in die klem gesmoor. Die Heilige Gees het nie hierdie sekerheid vir hulle verkry nie, Hy pas slegs toe wat Jesus Christus vir hulle verkry het. As gevolg van verskillende verkeerde aksente en dwaallerings, het sommige gelowiges n worsteling oor die vraag of hulle ten volle gelowiges is en of daar nie iets ekstra is wat hulle moet doen om ware kinders van God te word nie. Aangesien die verseëling saamval met die geloof (vergelyk die koïnsidente aoristus van Efesiërs 1:13), beteken dit dat die gelowiges ware en volle gelowiges is die oomblik wanneer hulle tot geloof kom en verseël is deur die Heilige Gees. Die Heilige Gees waarborg hulle egtheid as gelowiges. Hulle hoef daarom nie in vrees te lewe oor dinge wat hulle self moet byvoeg om daardeur ware kinders van God te word nie. Ook met die oog op die toekoms kan gelowiges verseker wees van hulle veiligheid, omdat verseëling ook daardie veiligheid impliseer. Hulle word as t ware veilig in n pakkie toegemaak, sodat niemand en niks hulle kan vernietig nie. Die Heilige Gees sorg dat gelowiges die sekerheid het dat hulle bewaar sal word. Gelowiges kan dus sê in die woorde van Romeine 8:38-39:... geen dood of lewe of engele of owerhede of magte of teenwoordige of toekomende dinge of hoogte of diepte of enige ander skepsel ons [sal] kan skei van die liefde van God wat daar in Christus Jesus onse Here, is nie (OAV). 3. Verandering (2 Kor. 3:3, 6-8, 17-18) 2 Korintiërs 3 beskryf die rykdom gawes wat die Heilige Gees gee dit kan beskryf word met verandering. Enige verandering moet in die hart begin die hart bepaal die hele lewe (Spr. 4:23), maar is ook bedrieglik (Jer. 17:9) (vgl. in dié verband Venter, 1987:8). Aangesien die hart as die oorsprong van denke, emosies en wil aanvaar word, moet die verandering juis daar begin (Verhoef, 2000:46). 2 Korintiërs 3 is die vervulling van die profesie van Jeremia 31:33: Ek sal my woord op hulle harte skryf en dit in hulle gedagte vaslê. 492 In die Skriflig 39(3) 2005:

7 G.A. (George) Lotter Verandering geskied egter nie vanself nie, maar is ten diepste die werk van die Heilige Gees. Campbell-Lane en Lotter (2005:12) stel dit soos volg: The counselee can only change by the power of the Holy Spirit in him. Effort apart from the Holy Spirit cannot produce inner change, any apparent change will be superficial or temporary. 2 Korintiërs 3:3 verwys na die hart waarop geskryf word. Die metafoor moet soos volg verstaan word: die Heilige Gees is die Ink waarmee Jesus Christus skryf op die harte van gelowiges (Lotter, 1993:125). As die hart verander word, verander ook die lewe van die mens heeltemal. 2 Korintiërs 3:6 verwys na die werk van die Heilige Gees as die skep van die nuwe verbond (kainh'" diaqhvkh ). Hierdie nuwe verbond het aangebreek met die koms van Jesus Christus en die (latere) uitstorting van die Heilige Gees (McGrath, 2004:84). Nou is daar sprake van die voortgaande... transformerende werk van die Gees in die mens (Van Wyk, 1996:29) binne die nuwe verbond wat God in Jesus Christus met die gelowiges aangegaan het. Die imperatiewe wat volg uit die nuwe verbond rus (soos in die ou verbond) in die heilsindikatiewe van God, met die ryker en voller inhoud dat God in Christus uit vrye genade aan sondaars sy lewensmakende Gees gegee het (Floor, 1979:116). Daarom is die werksfeer van die Heilige Gees die nuwe verbond. Die bediening van die Gees (diakoniva tou' pneuvmato") waarna 2 Korintiërs 3:8 verwys, is die voortgang van die nuwe verbond wat God in Jesus Christus gesluit het met die gelowiges. Vroeër was die gelowiges ook in die bediening van die dood, soos die kinders van Israel (2 Kor. 3:7), maar nou is hulle in die heerliker, beter en onoortreflike bediening (Lotter, 1993:128). n Belangrike faset van die werk van die Heilige Gees kom in 2 Korintiërs 3:17 na vore, naamlik die gee van vryheid (ejleuqeriva). Volgens Louw & Nida (1988:488) word juis na hierdie vers verwys om die toestand van vryheid aan te dui of negatief gestel: waar oorheersing ontbreek. Volgens Studebaker (2004:239) het hierdie vryheid eerder te doen met die feit dat met vrymoedigheid tot God genader kan word, as die vryheid los van die ou verbond. Grundmann (2005:64) fokus op n ander aksent in hierdie vryheid wat in 2 Korintiërs 3:17 beskryf word: The power of the Holy Spirit is the power which sets Christians free to make unimpaired, deliberate choices and to withstand the temptation of submitting to any yoke of slavery, whether In die Skriflig 39(3) 2005:

8 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs such temptation be through societal, political or personal pressures. 2 Korintiërs 3:17-18 handel oor die Drie-eenheid van God en die verhouding tussen die Goddelike Persone in die Drie-eenheid (vgl. Zoutendijk, 2004:248). Enkele aspekte van die Intertrinitariese verhouding moet dus aangeraak word. Young en Ford (1987:257) maak die volgende stelling by die bespreking van die Drie-eenheid van God wat as standaardvertrekpunt kan geld by enige studie of besinning oor die Drie-eenheid: never refer to God in one way without intending also each of the others (die ander Persone in die Godheid GAL). To ignore this rule is to be in danger of fixing God in one mode and having a concept which idolizes that mode and fails to do justice to the differentiation and unity appropriate to this God. Floor (1988b:375 e.v.) verwys na n ander faset van die intertrinitariese verhouding, naamlik die... relatieve zelfstandigheid van de Heilige Geest. Hy wys daarop dat die Drie-eenheid nooit uitmekaar gehaal kan word nie, maar dat die Heilige Gees tog in sekere opsigte selfstandig is, maar nooit as los entiteit naas die ander twee Persone in die Goddelike Drie-eenheid nie. Daar is n besonder noue verhouding tussen die Heilige Gees en Jesus Christus (Grenz, 2000:371). Dingemans (2003: 69) noem Jesus de unieke drager van Gods Geest. Volgens 2 Korintiërs 3:17 laat Paulus hierdie twee lyne kruis en dit lyk asof Jesus Christus en die Heilige Gees identifiserend met mekaar is. Fee (1999:32) toon egter aan dat dit nie die geval is nie. Alhoewel dié twee Persone in die Goddelike Drie-eenheid onderskeibaar is, kan hulle nooit geskei word nie. Wat wel in 2 Korintiërs 3:17 na vore kom, is dat daar n baie intieme samewerking tussen Jesus Christus en die Heilige Gees is. 2 Korintiërs 3:17 en 18 beskryf n besondere hoogtepunt van hierdie samewerking. Daar is n unieke verhouding tussen wie Jesus Christus is en wat Hy doen en wie die Heilige Gees is en wat Hy doen. Die noue verhouding tussen Christus en die Heilige Gees moet só verstaan word dat hulle één is in krag en werk (Ferguson, 1996:92). Die Heilige Gees doen (in voortsetting) presies dieselfde werk as Jesus Christus, sonder dat die twee Persone met mekaar identifiseer. Hierdie noue verhouding wat betref die toepassingswerk van die Heilige Gees op die werk wat Jesus Christus gedoen het, word ook geïllustreer in Johannes 14:16 waar beskryf word dat Jesus Christus die Trooster (OAV) of Voorspraak (NAV) (paravkleton) sal stuur. Brown (2003:191) stel dit dat Jesus... intending himself as the other Paraclete. 494 In die Skriflig 39(3) 2005:

9 G.A. (George) Lotter n Mens kan dus die afleiding maak op grond van bogenoemde dat die belangrikste taak van die Heilige Gees is om in die gelowiges alles toe te pas wat Jesus Christus verwerf het. Die soortgelyke en tog onderskeie werksaamheid van Jesus Christus en die Heilige Gees is baie duidelik in 2 Korintiërs 3:18, waar die verandering van gelowiges baie aandag geniet. Paulus stel dit aan die begin van vers 18 duidelik dat dit almal is wat na die Here toe gedraai het en nie slegs Paulus en sy medewerkers nie. Volgens Groenewald (1985:56) tree daar reeds volgens vers n verruiming van die apostel se gedagtegang in, sodat hy hom nie meer bepaal by die genade wat die bedienaars van die Nuwe Testament deelagtig geword het nie, maar dié waarin alle gelowiges deel. In vers 18 word hierdie saak nog verder gevoer. Paulus bedoel alle gelowiges en by implikasie stel hy dus dat alle ekslusiwiteit uitgeskakel is. Die verandering waarna hierdie vers wys gebeur met alle gelowiges, ongeag rang, stand, amp, ouderdom, geslag of fase van geestelike groei. Paulus bedoel geensins dat hierdie verandering (metamorfouvmeqa) slegs vir die apostels of die ingewydes is nie. Die Heilige Gees is nie net voortdurend besig om die heil van Jesus Christus aan en in die gelowiges toe te pas nie, maar ook om hulle in hierdie voortgaande proses te verander na dieselfde beeld as Christus. Daarin vind die Heilige Gees die hoogtepunt van sy werksaamheid in die gelowiges hulle moet soos Christus lyk! Die gelowiges aanskou eerstens die heerlikheid van die Here (Garland, 1999:200) Thrall (1994:285) toon aan dat dit kan dui op weerspieëel (soos die beeld in n spieël). Lotter (1993:73) kies albei as hy dit stel dat Die essensie van die saak bly egter dit wat die gelowiges beleef (= aanskou en weerspieël) en dat dit deel is van die totale werksaamheid van God waarin die gelowiges verander word van heerlikheid tot heerlikheid (2 Korintiërs 3:18). Savage (1996:182) stel dit as the ongoing manifestation of increasing increments of glory. Pastorale implikasies: Vir die gelowiges is hierdie verandering ingrypend: verharde harte word sag en ontvanklik vir die boodskap wat deur middel van die Heilige Gees op hulle geskryf word. Die verandering van hart en die gepaardgaande werk van die Heilige Gees om hierdie verandering in hulle lewens steeds meer en meer toe te pas, het besondere implikasies vir die verskillende verhoudings in die gelowiges se lewe: In die Skriflig 39(3) 2005:

10 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs Die gelowiges het nou n besondere openheid teenoor God Drieenig. God is nie meer n vreemdeling vir hulle nie; Hy het naby hulle gekom en woon selfs in hulle deur sy Gees (1 Kor. 6:19). Deur die verandering van die hart is alle lewensuitinge gerig op God en sy eer. Die Vader is vir hulle werklik Vader wat hulle aanbid. Die Seun se versoeningswerk word realiteit waarby hulle self betrokke is hulle het saam met Christus gesterf en saam met Hom opgestaan. Die werk van die Heilige Gees, om hulle al die heilsgoedere te laat deel, word intens ervaar deur die gelowiges. Alles bring n groter bewussyn, begrip en betrokkenheid by die gelowiges teweeg en bring hulle daartoe om God beter te ken, lief te hê en te bely. Met betrekking tot die vrug van die Gees (Gal. 5:22) is veral die eerste drie eienskappe van toepassing op die gelowiges se verhouding tot God: liefde, blydskap en vrede. Die gelowiges het egter ook n groter openheid teenoor ander mense. Hier word verwys na alle mense wat ook die ongelowiges insluit. Die verandering bring vertedering, goedgesindheid, vergewensgesindheid en sensitiwiteit teenoor ander mense mee. Hierdie is slegs enkele van die gesindhede wat verander het as gevolg van die dramatiese ommekeer van gelowiges. Die liefdesgebod kan nou eers waarlik uitgeleef word, naamlik: Jy moet jou naaste liefhê soos jouself (Matt. 22:39 OAV). Gelowiges kyk anders na en reageer anders teenoor hulle medemens wanneer hulle harte verander is. Hierdie nuwe optrede word voortdurend deur die Heilige Gees bestuur en gelei. Die ander mense kyk ook nou anders na gelowiges. Ten derde het die gelowiges ook n groter openheid teenoor hulleself. Die selfgesentreerdheid en bevangenheid oor baie dinge vanweë die verdorwenheid van die mens met n ou hart, verander as gevolg van n nuwe, skoon, verruimde hart. Die gelowige met wie dit gebeur, is gebalanseerd in die aanvaarding van hul beperkings en hul eie sondigheid en swakhede. Daar is nie meer n sieklike beheptheid met homself nie, maar n openheid om na homself te kyk in die lig van die mens soos God hom verklaar. Teenoor en in homself sal die gelowige die verdere vrug van die Gees (Gal. 5:22) na vore laat kom, naamlik getrouheid, sagmoedigheid en selfbeheersing. 496 In die Skriflig 39(3) 2005:

11 4. Die gee van die waarborg (2 Kor. 5:5) G.A. (George) Lotter Die begrip ajrrabw'n kom in die Nuwe Testament voor in Efesiërs 1:14; 2 Korintiërs 1:22 en 2 Korintiërs 5:5. In Afrikaans word dit vertaal met onderpand (OAV) en waarborg (NAV). In Engels word dit onder andere vertaal met deposit guaranteeing (NIV) en the guarantee of all that he has for us (GNB). Floor (1979:78) meen dit is n apposisie (genetivus appositionis) naamlik die waarborg,... wat uit die Gees bestaan. Die Heilige Gees is derhalwe die Waarborg, Onderpand, Deposito (Lotter, 1993:84) wat reeds as vaste belofte gegee is, maar ook die nog-nie van die volle vervulling wat eers in die toekoms sal gebeur (Fee, 1999:54). Die feit dat ajrrabw'n in twee gedeeltes in 2 Korintiërs figureer (2 Kor. 1:22 en 2 Kor. 5:5), dui op die besondere belang daarvan. Ajrrabw'n is die eskatologiese gawe wat God in die Heilige Gees aan die gelowiges gegee het. Hierdie gawe dien as waarborg... van die volsalige heil (kursivering GAL) wat vir die gelowige weggelê is in die hemel (Groenewald, 1985:75). In 2 Korintiërs 1:21 en 22 dui die gawes van die Heilige Gees op salwing as bekwaammaking in die verlede en verseëling as waarmerk op dit wat gegee is in die hede. Albei het egter met die verlede, hede en toekoms te doen, maar is gefokus op daardie spesifieke tydskategorieë. Hierteenoor wys ajrrabw'n sterk na die toekoms. Die ajrrabw'n is by uitnemendheid die gawe wat God gegee het vir die toekoms en daarom word dit ook die eskatologiese gawe genoem. Pastorale implikasies: Al het die voltooide heilsplan van God (wat met die wederkoms finaal afgerond word) nog nie sy volle vervulling gekry nie, beteken dit nog nie dat die gawe van die Heilige Gees as ajrrabw'n onvoldoende of onvolledig is nie. Die heilsplan is eintlik al voltooi in Jesus Christus toe die prys betaal en die ruil voltooi is. Die gawe van die Heilige Gees is dus n werklikheid, soos die graafvol grond wat soms by kooptransaksies as eerste paaiement op n gekoopte stuk land aan die koper gegee is. Die Heilige Gees is ook die Toepassingsagent wat die heilsplan ook met betrekking tot die eskatologie voortdurend vir die gelowiges aankondig, leer, toepas en laat leef. Hy doen dit nie net nou nie, maar ook in die toekoms totdat dit nie meer nodig sal wees nie en die wederkoms inderdaad plaasvind. Die besondere van die werk van die Heilige Gees (arraboon) is dat die inhoud daarvan presies is wat die gelowiges nodig het vir die hede en vir die toekoms. Jesus Christus wat die versoeningstaak In die Skriflig 39(3) 2005:

12 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs volledig vervul het, sodat die mens volkome gered kan wees, weet wat die gelowiges nodig het totdat daardie eskatologiese tyd aanbreek daarom stuur Hy die Gees met presies die regte gawes en middele om die gelowiges by te staan en in hulle te werk solank Hy nog vertoef om te kom. Die gelowiges het dus al die geestelike gawes wat hulle nodig het vir hierdie tussentyd: Immers, sy goddelike krag het ons alles geskenk wat tot die lewe en godsvrug dien,... (2 Pet. 1:3 OAV). Die Heilige Gees sorg in sy verantwoordelikheid as Toeruster daarvoor. Aan die een kant wag die gelowiges op die volle betaling van die deposito, maar aan die ander kant is die deposito vir hulle genoeg dit verskaf aan hulle alles vir die hede en die toekoms en ook selfs die waarborg dat hulle die eskatologiese gawe sekerlik sal ontvang. Hierdie waarborg bevry die gelowiges van alle selfroem en vertroue op hulle eie prestasie. Die belangrikste en grootste gawe wat die gelowiges kan ontvang uit die hand van God, is nie soseer die gawes van die Gees nie, maar die Persoon van die Heilige Gees. Die sekerheid vir die toekoms en die groot dag van Christus se wederkoms lê by God. Slegs God en die Heilige Gees kan hierdie sekerheid aan die gelowiges gee en dit in hulle lewens toepas. God wat die Heilige Gees as arraboon gee, sorg dus dat die gelowiges genoeg het in die tussentyd (tot met die koms van Christus) en ook vir die uiteindelike gebeurtenis van die wederkoms self. Die Heilige Gees is ten volle in beheer van die gelowiges se lewe met betrekking tot hierdie tyd tussen die reeds en die nog nie. Dit behoort ook besondere implikasies vir die gelowiges self te hê, soos dat hulle bevry word van n toekomsangs of onsekerheid in die hede. Enige situasie waarin die gelowiges hulleself bevind, hoef nie sinneloos, nutteloos of vreesaanjaend te wees nie, aangesien die korrekte eskatologiese perspektief hulle daardie troos bied: wat ook al nou gebeur, God se toekoms lyk anders. Die Heilige Gees is met hulle, by hulle, in hulle om hulle in hierdie toekomstige tyd nie slegs te vergesel nie, maar op die mees intieme manier in hulle te werk en hulle God se teenwoordigheid te laat ervaar. 5. Paulus as voorbeeld (2 Kor. 6:6) In 2 Korintiërs 6:6, binne n lang lys van verskillende dinge wat met Paulus gebeur het, hoe hy behandel is en watter eienskappe geopenbaar is, staan die enkele frase in die Heilige Gees (ejn pneuvmati ajgivw (OAV). Die NAV het dit omskryf as: Dit alles het ons gedoen deur die Heilige Gees, In die Skriflig 39(3) 2005:

13 G.A. (George) Lotter Dit blyk dus dat ejn pneuvmati ajgivw presies in die middel van die hele lys staan van al die fasette wat die apostel hier na vore bring. Dit dui die sentraliteit van die frase aan. Hierdie sentraliteit kom nie alleen struktuurmatig na vore nie, maar ook inhoudelik en rigtinggewend. Die gebruik van in die Heilige Gees (ejn pneuvmati ajgivw ) is eintlik in n sekere sin die skarnier waarom alles draai in hierdie sakelys wat die apostel noem (vgl. Bruce, 1987:262; McGant, 1999:59): sonder die Heilige Gees as Gawe aan Paulus sou hy nie in staat gewees het om al die uitermate moeilike sake te hanteer en staande te bly nie. Alhoewel Paulus in n sekere sin n voorbeeld is van wat met gelowiges kan gebeur wanneer die Heilige Gees in hulle werk, is hy nogtans nie die tipe wat die gelowiges moet navolg nie, asof die Heilige Gees met alle gelowiges op presies dieselfde wyse te werk gaan nie. Paulus is slegs n voorganger met wie sekere dinge gebeur het. Hy skryf hieroor met vrymoedigheid om ander gelowiges te bemoedig en te verseker dat die Heilige Gees ook in hulle werk (Lotter, 1995:558). Die eienskappe en kwaliteite wat nodig was in daardie swaarkry, hét Paulus omdat die Heilige Gees dit in hom werk en laat ontwikkel: The mention of the Holy Spirit in a list of virtues is striking: it is by the Spirit that these virtues are fostered, and they are the evidence of his indwelling presence (Bruce, 1987:213). Paulus ontvang die Heilige Gees as gawe van God, maar daarmee saam ook die ander gawes wat hy nodig het om in die alledaagse lewe sy roeping te kan vervul. Die uitwerking van wat God in Christus vir Paulus (en alle gelowiges) gedoen het, kan alleen plaasvind as die Heilige Gees in die gelowiges inwoon en hulle lei. Die Heilige Gees as gawe in Paulus se lewe stel hom gevolglik in staat om sowel die swaarkry as die vreugdes wat beskryf word in 2 Korintiërs 6, te hanteer. Omdat 2 Korintiërs Paulus se mees persoonlike brief is, kom daarin ook die meeste oor Paulus se emosionele omstandighede na vore, soos byvoorbeeld sy frustrasies, teleurstellings en ander dinge wat hom gehinder het. Daar is selfs sprake van Paulus se hartstog ( passie ). Paulus sou nooit op sy eie al die dinge kon hanteer as hy nie daarin die leiding van die Heilige Gees gehad het nie. Sy hele lewe is n sprekende getuienis van hoe die Heilige Gees iemand se lewe (van binne uit vgl. 2 Kor. 3) verander en aan hom besondere dryfkrag gee, die moed om aan te gaan met sy taak, wat ook al op sy pad In die Skriflig 39(3) 2005:

14 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs kom en met hom gebeur. Dit gaan dus in die eerste plek om die apostel se persoonlike lewe wat spesifiek deur die Heilige Gees gelei en beheer is. Pastorale implikasies: Die pastorale implikasie van Paulus se lewe as voorbeeld vir gelowiges is verreikend: op grond van wat Paulus reeds geskryf het en wat met hom gebeur het, kan individuele gelowiges die volgende weet: Hulle kan swaarkry én blydskap hanteer wanneer dit op hulle pad kom. Omdat hulle verander is (vgl. 2 Kor. 3) word die dryfkrag aan hulle gegee en die moed om aan te gaan met wat hulle moet doen (vgl. die delikate saak wat Paulus moes uitvoer om oor kollektes te praat 2 Kor. 8 & 9). Die gelowige se persoonlike lewe word deur die Heilige Gees gelei om inderdaad die vrug van die Gees (Gal. 5:22 en 23) te dra. Die gelowige wat in die Heilige Gees lewe, kan ook so n navolgingswaardige voorbeeld soos Paulus wees vir ander gelowiges. 6. Die gemeenskap tussen God en die gelowiges (2 Kor. 13:13) Vers 13 bevat die laaste verwysing na die Heilige Gees in 2 Korintiërs. Dit is terselfdertyd ook die trinitariese seën wat gebruik word in die erediens: Die genade van die Here Jesus Christus en die liefde van God en die gemeenskap van die Heilige Gees sal by julle almal wees. Hierdie afskeids-seëngroet van die apostel Paulus aan Korinte, kan kort saamgevat word om die funksionaliteit van die vers juis binne die gemeente van Korinte, wat dikwels soveel onmin beleef het, aan te dui: The grace of Christ removes aggressiveness, the love of God dispels jealousy, while the fellowship created by the Spirit destroys bitterness (Barnett, 1999:188). Volgens Le Roux (1991:3) het daar deur die eeue groot verwarring ontstaan oor die heilswerk van die Persone in die Drie-eenheid. In 2 Korintiërs 13:13 word op n besondere wyse die heilsekonomie 500 In die Skriflig 39(3) 2005:

15 G.A. (George) Lotter hanteer (Lotter, 1993:132). Die verwysing na die Heilige Gees binne die trinitariese verband in 2 Korintiërs 13:13 dui uitnemend op die funksie van brugbouer (Heyns, 1984:292). Die Heilige Gees is God wat die brug bou vir die gemeenskap tussen God en die mens, maar ook tussen mens en mens onderling en sodoende daardie gemeenskap oordra en indra in elkeen se lewe. Hier is eintlik sprake van n dubbele beweging van hierdie gemeenskap: van God deur Jesus Christus na die gelowiges en weer deur die gelowiges na God (vgl. Sauter, 2003:76). Die Heilige Gees is die Een wat nie net die gemeenskap vertikaal (van God na die mens) hanteer nie, maar ook horisontaal (tussen gelowiges onderling). Daarby eindig dit egter nie. Daar is vervolgens weer n vertikale dimensie, maar dié keer van die mens na God toe. Omdat die gelowiges nou nuwe skepsels is (vgl. 2 Kor. 5:17), is hulle verhouding tot God anders en daarom sal n antwoord van hulle kant kom om ook gemeenskap met God te soek. Ook dít bewerk die Heilige Gees. n Mens kan dus sê die Heilige Gees is die Fasiliteerder van koinonia (gemeenskap) (Grudem, 2000:646). Die apostel se doel in 2 Korintiërs is om dit wat hy glo en bely oor die Drie-enige God op n besondere wyse deur n seënspreuk oor die gemeente na vore te bring (vgl. McGant, 1999:170). Paulus wil dat sy lesers (en luisteraars) in hierdie volryke, omvattende seën deel en besef dat die Drie-enige God aktief betrokke is by die gelowiges en hulle daarom seën. Lotter (1993:115) vra dan tereg: Waar kan n pastor soos wat Paulus by uitnemendheid was n groter seën oor sy gemeente gebied as juis hierdie ryk, omvattende, trinitariese seën? Pastorale implikasies: Die gelowiges word deur die besondere werksaamheid van die Heilige Gees deel gemaak van die intieme, unieke gemeenskap tussen God en die mens. God en die verloste mens het ook gemeenskap met mekaar daar is n herstelde verhouding en oop kommunikasie. Die Heilige Gees is die Een wat hierdie herstelde verhouding binne in die gelowiges bring en hulle daarvan oortuig. Eintlik doen die Heilige Gees selfs méér as om net die gemeenskap uit te dra na die gelowiges toe: al die genadegawes waarvan hier sprake is, naamlik genade (cari") en liefde (agaph) word ook deur die werking van die Heilige Gees in die gelowiges se lewe ingedra en toegepas. Die belangrikste saak is dat die Heilige Gees vir gelowiges die gemeenskap met God laat ervaar. Volgens Psalm 37:4 wil die digter In die Skriflig 39(3) 2005:

16 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs sy genieting in God vind dit is presies wat die Heilige Gees doen, naamlik om jou God te laat beleef en te weet dat Hy daar is vir jou. Die Heilige Gees is juis die Een wat die regte ervaring van God in die gelowiges inisieer, sodat dit nie net n subjektiewe mensgebaseerde ervaring is nie, maar n diep, deur God-geïnisieerde, omvattende belewenis is van die lewende God en sy kragtige werking. Die Heilige Gees bewerk ook gemeenskap tussen gelowiges onderling. Dit is nie n opsionele ekstra wat gelowiges kan aanvaar of dit nalaat soos dit hulle pas nie: die gemeenskap (fellowship) is deur God die Heilige Gees self daargestel en word deur Homself in stand gehou. Omdat God self dit doen, is gelowiges verplig en toegerus om onderlinge verhoudings met hulle medemens te handhaaf as uitvoering van die liefdesopdrag van God. Watter pastorale dinamika sal daar nie bestaan wanneer die gelowiges mekaar só bedien binne die raamwerk van gemeenskap nie. 7. Slot In hierdie artikel is die werk van die Heilige Gees, soos dit beskryf word in 2 Korintiërs, ondersoek en verduidelik. Dit het geblyk dat 2 Korintiërs n baie persoonlike brief is wat heelwat uitbeeld van die apostel Paulus se eie worstelinge. Deur vertroue op die werk van die Heilige Gees in homself kon hy dit ook meedeel aan ander gelowiges as voorbeeld en voorganger van hoe die Heilige Gees werk in gelowiges. Die werk van die Heilige Gees in gelowiges, as toepassing of toebedeling van die heilswerk van Jesus Christus, het besondere implikasies vir die pastorale hantering van gelowiges. Dit wat heilshistories verwerf is, word heilsordelik toegepas aan en in die lewens van die gelowiges deur die Heilige Gees. Die pastorale implikasies wat daaruit voortvloei vir die praktyk, is kortliks aangetoon. Geraadpleegde bronne BARNETT, P The message of 2 Corinthians. Leicester: InterVarsity. (The Bible speaks today.) BROWN, T.G Spirit in the writings of John. London: Clark. BRUCE, F.F I & II Corinthians. Grand Rapids: Eerdmans. (The new century Bible commentary.) BYBEL Die Bybel: dit is die ganse Heilige Skrif wat al die kanonieke boeke van die Ou en Nuwe Testament bevat. Kaapstad: Britse en Buitelandse Bybelgenootskap. BYBEL Good News Bible: Today s English version. London: The Bible Societies. 502 In die Skriflig 39(3) 2005:

17 G.A. (George) Lotter BYBEL Die Bybel: nuwe vertaling. Kaapstad: Bybelgenootskap van Suid- Afrika. BYBEL New international version. Grand Rapids: Zondervan. CAMPBELL-LANE, Y. & LOTTER, G.A Biblical counseling regarding inner change. Potchefstroom. (Ongepubliseerde artikel.) DE KLERK, B.J., VAN RENSBURG, F.J., LOTTER, G.A. & KRÜGER, P.P Woorbediening: Gereformeerde Eksegese vir prediking en pastorale berading. Potchefstroom: PU vir CHO. DINGEMANS, G.D.J Jezus, de drager van Gods Geest. Acta Theologica, 2:58:71. DUNN, J.D.G The narrative approach to Paul. (In Longenecker, B.W., ed. Narrative dynamics in Paul. London: John Knox. p ) FEE, G.D Paul, the Spirit and the people of God. Peabody: Hendrickson. FERGUSON, S.B The Holy Spirit. Downer s Grove: InterVarsity. FLOOR, L Hy wat met die Heilige Gees doop. Pretoria: N.G. Kerkboekhandel. FLOOR, L. 1988a. Persoon en werk van de Heilige Geest. Kampen: Kok. FLOOR, L. 1988b. De relatiewe zelfstandigheid van de Heilige Geest. Koers, 53(3): GARLAND, D.E Corinthians. Nashville: Broadman & Holman. (The new American commentary.) GRENZ, S.J Theology for the community of God. Grand Rapids: Eerdmans. GROENEWALD, E.P Die tweede brief aan die Korintiërs. Kaapstad: N.G. Kerkuitgewers. GRUDEM, W Systematic theology: An introduction to Biblical doctrine. Grand Rapids: Zondervan. GRUNDMANN, C.H Inviting the Spirit to fight the spirits? Pneumatological challenges for missions and exorcism. International Review of Missions, 94(372: HEYNS, J.A Dogmatiek. Pretoria: N.G. Kerkboekhandel. LE ROUX, J Die betekenis van die verhoudinge in die Goddelike Drieeenheid vir die prediking. n Homiletiese ondersoek vanuit Johannes Potchefstroom: PU vir CHO. (Th.D-proefskrif.) LONG, F.J Ancient rhetoric and Paul s apology: The compositional unity of 2 Corinthians. Cambridge: Cambridge University Press. LOTTER, G.A Die werk van die Heilige Gees in die gelowiges volgens 2 Korintiërs. Potchefstroom: PU vir CHO. (Th. D.-proefskrif.) LOTTER, G.A Is Paulus n ervaringsteoloog? In die Skriflig, 29(4): LOUW, J.P. & NIDA, E.A Greek-English lexicon. Vol. 1 & 2. New York: United Bible Societies. McGANT, J.W Corinthians. Sheffield: Sheffield Academic Press. McGRATH, A.E Theology. The basics. Oxford: Blackwell. MURPHY-O CONNOR, J The theology of the second letter to the Corinthians. Cambridge: Cambridge University Press. (New Testament theology.) NAV kyk BYBEL NIV kyk BYBEL In die Skriflig 39(3) 2005:

18 Die werk van die Heilige Gees volgens 2 Korintiërs OAV kyk BYBEL PINK, A.W The Holy Spirit. Grand Rapids: Baker. SAUTER, G Gateways to dogmatics: Reasoning theologically for the life of the church. Grand Rapids: Eerdmans. SAVAGE, T.B Power through weakness: Paul s understanding of the Christian ministry in 2 Corinthians. Cambridge: Cambridge University Press. STUDEBAKER, J.A The authority of the Holy Spirit: The missing link in our contemporary understanding of divine authority. Trinity Journal, 25: THRALL, M.E A critical and exegetical commentary on the second epistle to the Corinthians. Edinburgh: Clark. (The international critical commentary.) VAN WYK, J.H Antropologie en pastoraat: n teologiese verkenning. In die Skriflig, 30(1): VENTER, C.J.H Skrifperspektiewe en Skrifgegewens ten opsigte van die psigiese lewe. Potchefstroom: PU vir CHO. (Werkswinkelstuk no. 9. Dept. Wetenskapsleer.) VENTER, C.J.H Praktiese riglyne uit die Nuwe Testament vir die pastorale gesprekvoering. Praktiese Teologie in Suid-Afrika, 5: VENTER, C.J.H Prakties-teologiese grondslae van die prediking. Praktiese Teologie in Suid-Afrika, 7(1):1-16. VENTER, C.J.H Uitkringende liefdesbetoon. Pretoria: RGN. VERHOEF, G.C Die noodsaak van n Bybelse mensbeskouing in berading: enkele snitte uit die Skrif en die praktiese implikasies daarvan. Potchefstroom: PU vir CHO. (M.A.-verhandeling.) WENTSEL, B De Heilige Geest, de kerk en de laaste dingen: Die genademiddelen, het gemenebest en het eschaton. Kampen: Kok. (Dogmatiek deel 4c.) YOUNG, F. & FORD, D.F Meaning and truth in 2 Corinthians. London: SPCK. (Biblical foundations in theology.) ZOUTENDIJK, A.J De identiteit van de Heilige Geest volgens de brieven van Paulus. Theologia Reformata, 47(3): Kernbegrippe: 2 Korintiërs Heilige Gees pastoraal pastorale implikasies werk van die Heilige Gees Key words: 2 Corinthians Holy Spirit pastoral pastoral implications work of the Holy Spirit 504 In die Skriflig 39(3) 2005: